ﻪﻠﺠﻣ ﺶﻫوﮋﭘ يرﺎﺘﻓر و ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ مﻮﻠﻋ يﺎﻫ
لﺎﺳ لوا هرﺎﻤﺷ ، لوا ، ﻲﭘﺎﻴﭘ ) 1 (
، نﺎﺘﺴﻣز و ﺰﻴﻳﺎﭘ 1390
ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ : 16 / 1 / 90 شﺮﻳﺬﭘ ﺦﻳرﺎﺗ : 5 / 9 / 90
ﺺﺻ : –72 59
* لوﺆﺴﻣ هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ
Email: ali.mared@yahoo.com
شور ﻲﺸﺨﺑ ﺮﺛا ناﺰﻴﻣ و ﻲﻧاور يزﺎﺳ ﻦﻤﻳا يﺎﻫ
ﺳﺎﺴﺣ ﻴ ﺖ ادز ﻲﻳ ﻢﻈﻨﻣ باﺮﻄﺿا ﺮﺑ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ شور و
ﺮﺴﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ و ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ و نﺎﺤﺘﻣا
رﻮﭘدرﺎﻣ ﺎﺿﺮﻴﻠﻋ
*
ﻪﺠﻨﮔ ﺶﺨﺒﻧﺎﻬﺟ ﺮﺤﺳ ،1
ﻚﻴﻧ ﻲﻨﻴﺴﺣ نﺎﻤﻴﻠﺳ ،2
3
1 - ﺖﺷﺪﻫد ﺪﺣاو ﻲﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد
2 - ﺖﺷﺪﻫد ﺪﺣاو ﻲﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد
3 - ﺖﺷﺪﻫد ﺪﺣاو ﻲﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد
هﺪﻴﻜﭼ ﺮﻫ زا ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ و ﻲﻧاور يزﺎﺳ ﻦﻤﻳا ،ﻢﻈﻨﻣ ﻲﻳادز ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ شور ﻪﺳ ﻲﺸﺨﺑﺮﺛا ﻲﺳرﺮﺑ ،ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﺳﺎﺳا فﺪﻫ ﻪـﺑ ﻼﺘـﺒﻣ ﺮـﺴﭘ نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد رد يﺪـﻣآرﺎﻛدﻮﺧ و ﻲﻠﻴـﺼﺤﺗ دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﺶﻳاﺰـﻓا ،نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ﺶﻫﺎﻛ رد شور ود دﻮﺑ نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا .
يرﺎﻣآ ﻪﻌﻣﺎﺟ لﺎـﺳ رد ﺖـﺷﺪﻫد ﺪـﺣاو دازآ هﺎﮕـﺸﻧاد ﺮـﺴﭘ نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد ﻲﻣﺎـﻤﺗ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا
ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ 90
- 1389 ﺪﻧدﻮﺑ نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ياراد و ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﻻﺎﺑ هﺮﻤﻧ نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ رد ﻪﻛ ﺪﻧدﻮﺑ .
عﻮـﻤﺠﻣ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﺠﻧآ زا
ﻲﻧﺎﻣز ﻪﻫﺮﺑ ﻦﻳا رد ﺮﺴﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد 3000
نﺎﮔرﻮﻣ و ﻲﺴﺟﺮﻛ لوﺪﺟ سﺎﺳا ﺮﺑ ،ﺪﻧدﻮﺑ ﺮﻔﻧ )
1970 ( ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻢﺠﺣ درﻮﻣ
ﻲﺳرﺮﺑ 341 نﺎﻧآ نﺎﻴﻣ زا و ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا هدﺎﺳ ﻲﻓدﺎﺼﺗ شور ﻪﺑ ﻪﻛ دﻮﺑ ﺮﻔﻧ 80
باﺮﻄـﺿا ﻪﻣﺎﻨـﺸﺳﺮﭘ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﻪﻛ ،ﺮﻔﻧ
ﺪﻧﺪﺷ هدرﺎﻤﮔ هاﻮﮔ هوﺮﮔ ﻚﻳ و ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ﻪﺳ رد ،ﺪﻧدﻮﺑ نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﺮﮔﺮﺒﻠﻴﭙﺷا نﺎﺤﺘﻣا .
درﻮـﻣ راﺰـﺑا
ﻄﺿا ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ زا دﻮﺑ ترﺎﺒﻋ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﮔﺮﺒﻠﻴﭙﺷا نﺎﺤﺘﻣا باﺮ
) 1980 ( و رﺮﺷ يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ،
نارﺎﻜﻤﻫ ) 1982 (
ﺪـﺷ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮـﻈﻧ رد ﻲﻠﻴـﺼﺤﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﻛ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد لﺪﻌﻣ و .
ﻞـﻴﻠﺤﺗ زا ﻞـﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎـﺘﻧ
هداد هﺮـﻴﻐﺘﻣ ﺪـﻨﭼ ﺲﻧﺎﻳراو ﺎـﻫ
نﺎـﺤﺘﻣا باﺮﻄـﺿا ﺶﻫﺎـﻛ رد ﻲـﺷزﻮﻣآ شور ﻪـﺳ ﺮـﻫ ﻪـﻛ داد نﺎـﺸﻧ )
0001 / 0
<
،P
269 / 6
= (F
ﺶﻳاﺰﻓا ، ﻲﻠﻴـﺼﺤﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ
) 001 / 0
<
374,P
/ 6
= (F
يﺪـﻣآرﺎﻛدﻮﺧ و )
019 / 0
<
،p
536 / 3
= (F
نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد
ﺪﻧا هدﻮﺑ ﺮﺛﺆﻣ .
،ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻪـﺑ ﻲـﻧاور يزﺎـﺳ ﻦـﻤﻳا و ﻢﻈﻨـﻣ ﻲﻳادز ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ ﻲﻧﺎﻣرد شور ﻪﻛ دﻮﺑ ﻦﻳا زا ﻲﻛﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ
ﺪﻧا ﻪﺘﺷاد يﺮﺘﻤﻛ ﻲﺸﺨﺑ ﺮﺛا ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ شور زا ﻲﻳﺎﻬﻨﺗ .
60 / ﺶﻫوﮋﭘ يرﺎﺘﻓر و ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ مﻮﻠﻋ يﺎﻫ
، لﺎﺳ لوا هرﺎﻤﺷ ، لوا
، ﻲﭘﺎﻴﭘ ) 1 (
، ﺰﻴﻳﺎﭘ و نﺎﺘﺴﻣز 1390
هژاو يﺪﻴﻠﻛ يﺎﻫ :
ﺳﺎﺴﺣ ،نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا دﺮـﻜﻠﻤﻋ ،يﺪـﻣآرﺎﻛدﻮﺧ ،سﺮﺘـﺳا ﻞﺑﺎﻘﻣ رد يزﺎﺳ ﻦﻤﻳا ،ﻢﻈﻨﻣ ﻲﻳادز ﺖﻴ
ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ
ﻪﻣﺪﻘﻣ رد ،نﺎـﺴﻧا ﺮﻫ ﻲﮔﺪﻧز زا ﻲﺸﺨﺑ ﻪﻟﺰﻨﻣ ﻪﺑ باﺮﻄﺿا ﻦـﻳا رد و دراد دﻮﺟو ﺰﻴﻣآ لاﺪﺘﻋا يﺪﺣ رد داﺮﻓا ﺔﻤﻫ
ﻲﻣ ﻲﻘﻠﺗ ﻪﺘﻓﺎﻳ شزﺎﺳ ﺦﺳﺎﭘ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺪﺣ ﻪﺑ ؛دﻮﺷ
ﻪﻧﻮﮔ ﻲﻣ ﻪﻛ يا ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ
» ﻤﻫ،دﻮﺒﻧ باﺮﻄﺿا ﺮﮔا ﺎـﻣ ﻪ
ﻲـﻣ باﻮـﺧ ﻪـﺑ نﺎﻤﻳﺎﻫﺰﻴﻣ ﺖﺸﭘ ﻢﻴـﺘﻓر
« . ،ﻞـﺑﺎﻘﻣ رد
باﺮﻄﺿا ﻲﺧﺮﺑ ﻪـﻛ ﺪـﻧراد رﺎﺠﻨﻬﺑﺎﻧ و ﻲﺿﺮﻣ ﻪﺒﻨﺟ ﺎﻫ
ﺎـﺟ ﺮـﺑ نﺎﺴﻧا لﻮﺤﺗ و ﺪﺷر ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺮﺑ ﻲﻔﻨﻣ يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﻲــﻣ دﺮــﻜﻠﻤﻋ ،ﻲﮕﺘﻓﺎــﻳﺎﻧ شزﺎــﺳ ﺐــﺟﻮﻣ و ﺪــﻧراﺬﮔ
ﺪﻧﻮـﺷ ﻲـﻣ ﻲﻣﺎـﻛﺎﻧ و ﺖـﺴﻜﺷ مﺎﺠﻧاﺮـﺳ و ﻒﻴﻌﺿ )
،نﺎﺘﺳداد 1376 .(
ﻲﻠـﺻا ﻲـﮔﮋﻳو باﺮﻄﺿا ﻪﭼﺮﮔ ﺮـﻫ
لﻼﺘﺧا زا ماﺪﻛ رد ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﻲﺑاﺮﻄـﺿا يﺎـﻫ
DSM-
ﻪﻨﻴﻣز ﻞﻣاﻮﻋ ﺎﻣا ،ﺖﺳا هﺪﻣآIV
هﮋـﻳو ﻲﺘﻴﻌﻗﻮﻣ ﺎﻳ يا يا
ﻲــﻣ ﺎــﻬﻧآ ﻦﻴــﺑ ﺰﻳﺎــﻤﺗ ﺐﺒــﺳ ﻪــﻛ دراد دﻮــﺟو ددﺮــﮔ
.
يﺪــﻨﺑ ﻪــﻘﺒﻃ رد ،ﻦﻴــﻨﭽﻤﻫ
DSM-IV
ﻪــﻘﺒﻃ ﺮﻳﺎــﺳ و
يﺪﻨﺑ ﺺﺨﺸﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻜﻳﺮﻣآ ﻲﻜﺷﺰﭙﻧاور ﻦﻤﺠﻧا يﺎﻫ
ﻲﻫﺎﮕﺷزﻮﻣآ باﺮﻄﺿا ﻪﺑ هرﺎﺷا1
ﺳا هﺪﺸﻧ يا ﻦﻜﻴﻟ ،ﺖ
ﺖـﺳا هﺪﺷ ﻪﺟﻮﺗ ﻲﻌﻴﺳو ﺢﻄﺳ رد باﺮﻄﺿا هﺪﻳﺪﭘ ﻪﺑ ﻲﻣ ﻪﻛ ﻲﻫﺎﮕـﺷزﻮﻣآ باﺮﻄﺿا ﺎﻬﻧآ زا ناﻮﺗ باﺮﻄـﺿا و
نﺎــﺤﺘﻣا دﺮــﻛ طﺎﺒﻨﺘــﺳا ار2
) ﻮﻟرﺎــﺳﺎﭘ ،نارﺎــﻜﻤﻫ و3
1999 .(
هﺪﻳﺪﭘ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ﻢـﻬﻣ و ﻊﻳﺎـﺷ يا
ﻪﻄﺑار ﻲﻣﻮﻤﻋ باﺮﻄﺿا ﺎﺑ ،ﻲﺷزﻮﻣآ ﺎﺑ ،دراد ﻚﻳدﺰﻧ يا
ـﮔﮋﻳو ياراد لﺎﺣ ﻦﻳا ﻲ
ﻪـﺼﺨﺸﻣ و ﺎـﻫ ﻲـﺻﺎﺧ يﺎـﻫ
1 -school anxiety
2 -test anxiety 3 -Passsarello
ﻲـﻣ اﺰـﺠﻣ ﻲﻣﻮـﻤﻋ باﺮﻄﺿا زا ار نآ ﻪﻛ ﺖﺳا دزﺎـﺳ
) نﻮــﺳارﺎﺳ ،4
1980 ﺮــﮔﺮﺑ ﻞﻴﭙــﺷا؛
،5
1995 . ( ﺮﺒﻴــﺳ
6
) 1980 ( زا ﻲـــﺻﺎﺧ ﺖـــﻟﺎﺣ ار نﺎـــﺤﺘﻣا باﺮﻄـــﺿا
ﻲـﻣ ﻲﻣﻮﻤﻋ باﺮﻄﺿا
ﺦـﺳﺎﭘ ﻪـﻛ ﺪـﻧاد -
راﺪـﻳﺪﭘ يﺎـﻫ
ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ زا سﺮـﺗ ﺎـﺑ ﻂﺒﺗﺮـﻣ يرﺎﺘﻓر و ﻚﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ ،7
ﻲﻣ ﻞﻣﺎﺷ ار ﺖﺴﻜﺷ دﺮـﻓ و دﻮﺷ
ﺖـﻴﻌﻗﻮﻣ رد ار نآ -
ﻲـﻣ ﻪﺑﺮﺠﺗ ﻲﺑﺎﻳزرا يﺎﻫ ﺪـﻨﻛ
. باﺮﻄـﺿا ﻪـﻛ ﻲﻣﺎـﮕﻨﻫ
ﻲﻣ خر نﺎﺤﺘﻣا و ﻲﺘﺧﺎﻨـﺷ يﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ زا يرﺎﻴﺴﺑ ،ﺪﻫد
ﻲﻣ ﻞﺧاﺪﺗ دﺮﻓ ﺮﺛﺆﻣ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺎﺑ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﺪﻨﻨﻛ
. ،ﻦﻳاﺮﺑﺎـﻨﺑ
ﻞــﺣاﺮﻣ رد نﺎﻳﻮﺠــﺸﻧاد و نازﻮــﻣآ ﺶــﻧاد زا ﻲــﺧﺮﺑ زا ﺲـﭘ و نﺎـﺤﺘﻣا مﺎـﮕﻨﻫ ،نﺎـﺤﺘﻣا زا ﻞـﺒﻗ ؛ ﻒﻠﺘﺨﻣ باﺮﻄﺿا نﺎﺤﺘﻣا ﻲﻣ ﻪﺑﺮﺠﺗ ار
ﺐﺒـﺳ ﺮـﻣا ﻦـﻳا و ﺪﻨﻨﻛ
ﻲﻣ ﻲﻬﺟﻮـﺗ و ﻲﺘﺧﺎﻨـﺷ يﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ زا يرﺎﻴﺴﺑ ﻪﻛ دﻮﺷ
ﺪـﻨﻛ دﺎـﺠﻳا ﻞﺧاﺪﺗ دﺮﻓ ﺮﺛﺆﻣ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺎﺑ )
و هوﮋـﭘ ﻪـﺑ
،نارﺎﻜﻤﻫ 1388
. (
زا هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﻣز زا ﻻﺎﻤﺘﺣا ،نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا هﺪﻳﺪﭘ نﻮﻣزآ دﻮـﺟو ،داﺮـﻓا يﺪـﻣآرﺎﻛ ﻲﺑﺎﻴﺷزرا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺎﻫ
ﺖـﺳا ﻪﺘﺷاد )
،نﺎﺘـﺳداد 1370
. ( ﻦﻳاﺮـﺗ )8
1980 ( ﻪـﺑ
دوﺪﺣ ﻪﻛ هدﺮﻛ هرﺎﺷا نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا هرﺎﺑرد ﻲﺗﻻﺎﻘﻣ 60 ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺷﻮﻧ ﺶﻴﭘ لﺎﺳ .
رد شوﺎـﻛ و ﻲﺳرﺮﺑ
ﻲــﻣ نﺎــﺸﻧ ﻲــﺳﺎﻨﺸﻧاور نﻮــﺘﻣ رد ﺶﻫوﮋــﭘ ﻪــﻛ ﺪــﻫد
4 -Sarason
5 -Speilberger 6 -Siber
7 -phenomenological 8 -Tryon
ﺮﻟﺪـﻨﻣ ﻂﺳﻮﺗ يﺪﺟ رﻮﻃ ﻪﺑ ،عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا صﻮﺼﺧ و1
نﻮﺳارﺎﺳ )
1952 ( ﺖﺳا هﺪﺷ عوﺮﺷ .
2ﻦﻳاو ) 1971 ( ﻲﻬﺟﻮﺗ لﺪﻣ ﻚﻳ -
ﺘﺧﺎﻨﺷ ياﺮﺑ ار ﻲ
ﺮــﺑ نﺎــﺤﺘﻣا باﺮﻄــﺿا ﺮﻴﺛﺄــﺗ ﻲﮕﻧﻮــﮕﭼ ﻦﻴــﻴﺒﺗ ياﺮــﺑ ﺖﺳا هدﺮﻛ حﺮﻄﻣ دﺮﻜﻠﻤﻋ .
ﺶـﻧاد لﺪـﻣ ﻦﻳا سﺎﺳا ﺮﺑ
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻪﺑ ار دﻮﺧ ﻪﺟﻮﺗ ،ﻻﺎﺑ باﺮﻄﺿا ﺎﺑ نازﻮﻣآ يﺎـﻫ
،ﻲـﻧاﺮﮕﻧ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ يﺮﻜﻓ تﻻﺎﻐﺘﺷا ،ﻒﻴﻠﻜﺗ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣﺎﻧ ﻲﻧاﺮﮕﻧ و دﻮﺧ زا دﺎﻘﺘﻧا ﻲﻣ فﻮﻄﻌﻣ ﻲﻧﺎﻤﺴﺟ يﺎﻫ
ﺪﻨﻨﻛ
ﺮﺘﻤﻛ ﻪﺟﻮﺗ ،ﻪﺠﻴﺘﻧ رد و
ﺶـﺷﻮﻛ و شﻼـﺗ ﺮـﺑ ي يﺎـﻫ
ﺎـﻬﻧآ دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎـﻛ ﺐـﺟﻮﻣ ﻪﻛ ﺪﻧراد راﺪﻣ ﻒﻴﻠﻜﺗ ﻲﻣ ددﺮﮔ . مﺎﺒﻨﻜﻳﺎﻣ ﺮﻠﺗﺎﺑ و3
)4
1986 ( ار يﺮﺘﻌﻣﺎﺟ ﻦﻴﻴﺒﺗ
ﺪﻧا هداد ﻪﺋارا ار .
دﺮـﻜﻠﻤﻋ ﺖـﻴﻔﻴﻛ ،لﺪﻣ ﻦﻳا سﺎﺳا ﺮﺑ
ﻲﻬﺟﻮـﺗ يﺎﻫدﻮﺒﻤﻛ و ﺺﻳﺎﻘﻧ ﻪﺑ ﻂﻘﻓ ًﺎﺗروﺮﺿ ،نﺎﺤﺘﻣا ﺎـﻳ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ رﺎـﺘﻓر رد ﺺـﻘﻧ ﻪـﻜﻠﺑ ،دﻮـﺷ ﻲﻤﻧ طﻮﺑﺮﻣ دﻮﺒﻤﻛ ترﺎﻬﻣ رد
ﻲـﻣ ،ﻲـﻫد نﺎﺤﺘﻣا يﺎﻫ ﻞـﻴﻟد ﺪـﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ ﻒﻴﻌﺿ دﺮﻜﻤﻋ ياﺮﺑ ﻲﺑﻮﺧ .
يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ ،ﺮﮕﻳد فﺮﻃ زا دﻮﺧ ﺮﺻﺎﻨﻋ زا ﻲﻜﻳ5
ﻪـﻛ ﺖﺳا ﻲﺗارﺎﻈﺘﻧا و ﺎﻫروﺎﺑ ﺮﺑ ﻞﻤﺘﺸﻣ و هراﺪﻨﭘ دﻮﺧ ﺖـﺳا ﻂﺒﺗﺮﻣ يدﺮﻓ يﺎﻫزﺎﻴﻧ و ﻒﻳﺎﻇو ﺎﺑ ﺮﺛﺆﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ) اروﺪﻨﺑ
6
1986 ،
.(
دﺮـﻓ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻛاردا ،يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ
ﻲـﻣ رﻮﺼﺗ ﺪـﻨﻛ
ﻲـﻣ يﺰـﻴﻣآ ﺖـﻴﻘﻓﻮﻣ رﻮـﻃ ﻪـﺑ ﺪـﻧاﻮﺗ
و بﻮـﻠﻄﻣ ﺪـﻣﺎﻴﭘ ﻚـﻳ دﺎـﺠﻳا ياﺮﺑ ار مزﻻ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺪﻫد مﺎﺠﻧا ﺪﻨﻳﺎﺷﻮﺧ )
؛ نارﺎـﻜﻤﻫ و رﺮـﺷ 1982
ﻪـﺑ ؛
،نارﺎـــﻜﻤﻫو ﻲﻧﺎـــﻤﻳﺮﻧ زا ﻞـــﻘﻧ 1388
. ( ،ﻦﻳاﺮﺑﺎـــﻨﺑ
هﺪﺷ كاردا يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ 7
هﺪـﻨﻨﻛ ﻦﻴـﻴﻌﺗ ﺶﻘﻧ ﺮـﺑ يا
1 -Mandler
2 -Wine
3 -Meichenbaum 4 -Butler 5 -Self - efficacy 6-Bandura
7 -Perceived self-efficacy
ﺮـﺑ يﺪـﻣآرﺎﻛدﻮﺧ روﺎﺑ اﺮﻳز ،دراد داﺮﻓا ﻲﺷﺰﻴﮕﻧا دﻮﺧ ،ﺖﻣﺎﻘﺘـﺳا ،شﻼـﺗ ناﺰـﻴﻣ ،روآ ﺶﻟﺎﭼ فاﺪﻫا ﺶﻨﻳﺰﮔ ﻲــﻣ ﺮــﺛا ﺎﻫرﺎــﺸﻓ ﻞــﻤﺤﺗ و رﺎﻜﺘــﺸﭘ روﺎــﺑ و دراﺬــﮔ
هﺪـﻨﻨﻛ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻦﻳا ﻖﻳﺮﻃ زا يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ رﺎـﺘﻓر ﺮـﺑ ﺎـﻫ
ﻲـﻣ ﺎﻔﻳا ار ﻲﺳﺎﺳا ﺶﻘﻧ نﺎﺴﻧا ﺪـﻨﻛ
) ،اروﺪـﻨﺑ 1986 .(
داﺮــﻓا ﺎــﺑ ﻪــﺴﻳﺎﻘﻣ رد ﻻﺎــﺑ يﺪــﻣآرﺎﻛدﻮﺧ ياراد داﺮــﻓا
ـﻠﺑﺎﻘﻣ ﻪـﺑ ﻦﻴﻳﺎﭘ يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ ياراد ﻊـﻧاﻮﻣ ﺎـﺑ ﺮـﺘﻬﺑ ﻪ
شﻼﺗ ﺮﺘﺸﻴﺑ و ﺪﻨﺘﺴﻫ ردﺎﻗ نﺎﺤﺘﻣا ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ رد دﻮﺟﻮﻣ ﻲﻣ و ﺪـﻨﻨﻛ ﻪـﺒﻠﻏ نﺎـﺤﺘﻣا رد دﻮﺟﻮﻣ ﻊﻧاﻮﻣ ﺮﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﻨﻛ ،نﺎــﺤﺘﻣا رد ﺖــﺴﻜﺷ راﺮــﻜﺗ ﻪــﻛ ﺖــﺳا ﺢــﺿاو ﻦــﻳا دﻮـﺟو ﻪﺑ دﺮﻓرد ار يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ زا يﺮﺘﻨﻴﻳﺎﭘ سﺎﺴﺣا ﻲﻣ دروآ ) ﻚﻟﻮﻔﻟو يﻮﻫ و ،8
1990 ﻲﻧﺎﻤﻳﺮﻧ زا ﻞﻘﻧ ﻪﺑ؛
،نارﺎﻜﻤﻫو ﻲﻧﺎﻤﻳﺮﻧ 1388
.(
هﺪــﺷ مﺎــﺠﻧا تﺎــﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺘــﺸﻴﺑ )
ﻦــﺟرا ،9
2003 ؛
نﻮﺴﻨﺑ ،10
1989 يﺮﺒﻤﻫ؛
،11
1988 ( ﺖﻘﻴﻘﺣ ﻦﻳا ﺮﮕﻧﺎﻴﺑ
دﺮــﻜﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎــﻛ و باﺮﻄــﺿا ﺶﻳاﺰــﻓا ﻦﻴــﺑ ﻪــﻛ ﺪــﻧا ﺲــﻔﻧ تﺰــﻋ ،ﻲﻠﻴــﺼﺤﺗ ﺮــﮕﻳد و يﺪــﻣآرﺎﻛدﻮﺧ ،12
،دراد دﻮﺟو ﻲﺘﺒﺜﻣ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ،ناور ﺖﻣﻼﺳ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻲــﻣ باﺮﻄــﺿا رﺎــﭼد ﻪــﻛ يدﺮــﻓ اﺮــﻳز هرﺎــﺑرد ،دﻮــﺷ
ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻣ ﺪﻳدﺮﺗ دﻮﺧ يﺎﻫ ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ رد و ﺪﻨﻛ
ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫ
ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ زوﺮﺑ ﺎﻳ ﻲﺑﺎﻴﺷزرا ضﺮﻌﻣ رد ترﺎﻬﻣ و ﺎﻫ
يﺎـﻫ
ﻲﻣ راﺮﻗ دﻮﺧ ﻲﻣ ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ سﺎﺴﺣا ،دﺮﻴﮔ
ﺪﻨﻛ . فﺮﻃ زا
ﻚــﻴﻨﻜﺗ ﻪــﻋﻮﻤﺠﻣ ﻪــﺑ ﻲﻫﺎــﮕﻧ ،ﺮــﮕﻳد ﺶﻫﺎــﻛ يﺎــﻫ
ﻲـﻣ رﺎﻜـﺷآ ﻲﺑﻮﺧ ﻪﺑ باﺮﻄﺿا
شور ﻪـﻛ دزﺎـﺳ يﺎـﻫ
ارآ ﻦـﺗ شزﻮﻣآ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ ﻲﺷزﻮﻣآ و ﻲﻧﺎﻣرد ،ﻲـﻣ
سﺮﺘـﺳا ﻞـﺑﺎﻘﻣ رد يزﺎـﺳ ﻦـﻤﻳا شزﻮﻣآ
13
شزﻮـﻣآ ،
8 -Volfolke&Hevi
9 -Ergene 10 -Benson 11 -Hembree 12 -self-esteem
13 -training stress inoculation
62 / ﺶﻫوﮋﭘ يرﺎﺘﻓر و ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ مﻮﻠﻋ يﺎﻫ
، لﺎﺳ لوا هرﺎﻤﺷ ، لوا
، ﻲﭘﺎﻴﭘ ) 1 (
، ﺰﻴﻳﺎﭘ و نﺎﺘﺴﻣز 1390
ترﺎﻬﻣ ﻪﻠﺧاﺪﻣ و ﻲﺘﺴﻳز ﺪﻧارﻮﺨﺴﭘ ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫ يﺎـﻫ
ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ - ﺮـﺑ ﻲﺗوﺎـﻔﺘﻣ ﻲـﺸﺨﺑ ﺮـﺛا ماﺪﻛ ﺮﻫ ،يرﺎﺘﻓر
ﻪﺘﺷاد نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ﺪﻧا
. ﺖﻴـﺳﺎﺴﺣ ،ﻒـﺻو ﻦﻳا ﺎﺑ
ﻚﻴﻨﻜﺗ ﺎﺑ مأﻮﺗ ﺎﻳ ﺎﻬﻨﺗ ﻢﻈﻨﻣ ﻲﻳادز ﺮﺘـﺸﻴﺑ ،يرﺎﺘﻓر يﺎﻫ
نﺎﻣرد زا باﺮﻄـﺿا رد ﺮﮕﻳد يﺎﻫ ﻊـﻗاو ﺮﺛﺆـﻣ نﺎـﺤﺘﻣا
ﺪـــﻧا هﺪـــﺷ )
،ﺮﮔﺮﺒﻠﻴﭙـــﺷا 1995
پﺎـــﺳ ؛
،1
1999 ؛
،دﺮﮕﻧﺎـــﺑﺎﻴﺑ 1387
.(
،صﻮـــﺼﺧ ﻦـــﻳارد ﻠﻣ
ﻴ ﻚـــﻨ و
2ﻞﺳار ) 1976 ( ﺸﻫوﮋﭘرد ﻲ 27 ﺶﻧاد زﻮﻣآ ناﻮـﺟﻮﻧ ار
ﻪﺑ ﺷ ﻴ هﻮ ﻓدﺎﺼﺗ ﻲ بﺎﺨﺘﻧا و ﻪـﺑ ود هوﺮـﮔ ﺎﻣزآ ﻳ ـﺸ ﻲ و
ﻳ ﻚ هوﺮﮔ هاﻮﮔ ﺴﻘﺗ ﻴ ﻢ ﺪﻧدﺮﻛ . ـﻧآ نﺎ ود شور ﻧﺎـﻣرد ﻲ
ﺳﺎﺴﺣ ﻴ ﺖ ادز ﻲﻳ ﻢﻈﻨـﻣ و ﺖﺧﺎﻨـﺷ ﻧﺎـﻣرد
ﻲ ار اﺮـﺑ ي
ﺶﻫﺎــﻛ باﺮﻄــﺿا نﺎــﺤﺘﻣا
ﻪــﺑ رﺎــﻛ ﺪــﻧدﺮﺑ . ﺲــﭘ زا
10 ﻪﺴﻠﺟ
،نﺎﻣرد باﺮﻄﺿا نﺎﺤﺘﻣا
هوﺮﮔ ﺎﻫ ي ﺎﻣزآ ﻳ ﺸ ﻲ
ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ هوﺮﮔ هاﻮﮔ ﻪﺑ رﻮﻃ ﻨﻌﻣ ﻲ راد ي ﺶﻫﺎﻛ ﻳ ﺖﻓﺎ .
رد ﺶﺨﺑﺮﺛا ندﻮﺑ ﻫ ﻴ ﭻ ـﻳ ﻚ شورزا ﺎـﻫ توﺎـﻔﺗ ﻞـﺑﺎﻗ
ﻪﻈﺣﻼﻣ يا ﻪﺑ ﺖﺳد ﻧﻴ ﺪﻣﺎ .
زورﺎﺑ و ﻦﺴﻧﺎﺟ )3
1983 ( رد يزﺎـﺳ ﻦﻤﻳا شزﻮﻣآ
ﺘﺳا ﻞﺑﺎﻘﻣ ﺶـﻧاد نﺎـﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا نﺎﻣرد ياﺮﺑ ار سﺮ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ ﻪـﺘﻔﻫ ﺶـﺷ تﺪﻣ ﻪﺑ ،ﻲﻧﺎﺘﺳﺮﻴﺑد نازﻮﻣآ
ﺪﻧدﺮﺑ رﺎﻛ ﻪﺑ ﻲﻫوﺮﮔ .
ﻦﻤﻳا شزﻮﻣآ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ
باﺮﻄـﺿا ﺶﻫﺎـﻛ ﺐـﺟﻮﻣ سﺮﺘـﺳا ﻞـﺑﺎﻘﻣ رد يزﺎﺳ و ﻲـﻘﻄﻨﻣ يﺎـﻫروﺎﺑ ،يﺪـﻣآرﺎﻛدﻮﺧ ﺶﻳاﺰﻓا و نﺎﺤﺘﻣا ﻲﻣ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ دﻮﺷ
.
ﺪﻨﻛ ي ﻚﭘودو ) 1999 ( نﺎﻣرد ﺎـﻫ ي ﺪـﻨﭼ ـﻬﺟو ﻲ
) شزﻮــﻣآ ﻦــﺗ
ﻣارآ ﻲ ــﺳﺎﺴﺣ،
ﻴ ﺖ ادز ﻲــﻳ ﻢﻈﻨــﻣ و
تﻼﺧاﺪﻣ ﺘﺧﺎﻨﺷ
ﻲ - رﺎﺘﻓر ي ( ار اﺮﺑ ي ﻮﺠﺸﻧاد ﻳ نﺎ ﻼﺘﺒﻣ
ﻪﺑ باﺮﻄﺿا نﺎﺤﺘﻣا
ﻪﺑ رﺎﻛ ﺪﻧدﺮﺑ . ﺎﺘﻧ ﻳ ﺞ نﺎـﺸﻧ داد ـﻛ ﻪ
1- Sapp
2 -Melink&Russel 3 -Johnson&Burrows
نﺎﻣرد ﺪﻨﭼ ﻬﺟو ﻲ ﺮﺑ ﺶﻫﺎﻛ باﺮﻄﺿا نﺎﺤﺘﻣا
ﺛﺄـﺗ ﻴ ﺮ ي
ﻢﻬﻣ دراد . ﻨﭽﻤﻫ ﻴ
،ﻦ ﺲـﭘ زا نﺎـﻣرد ﻪـﺑ رﻮـﻃ ﺐـﻟﺎﺟ
ﻬﺟﻮﺗ ﻲ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺼﺤﺗ ﻴﻠ ﻲ ﻧدﻮﻣزآ ﻲ - ﺎﻫ اﺰﻓا ﻳ ﺶ ﻳ ﺖـﻓﺎ
و باﺮﻄﺿا ﺖﻔﺻ
نآ ﺎﻫ ﺲﭘ زا نﺎﻣرد ﻪﺑ رﻮـﻃ ـﻨﻌﻣ ﻲ
راد ي ﺶﻫﺎﻛ ﻳ ﺖﻓﺎ .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ي رورﺎﺳ )4
2002 ( رد نﺎﻣرد باﺮﻄﺿا
،
باﺮﻄﺿا
، نﺎﺤﺘﻣا ﺆﻣ ﻳ ﺪ نآ ﺖﺳا ﻪـﻛ شور ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻲ -
رﺎﺘﻓر ي ﺑﻴ ﺮﺘﺸ زا شور هداﻮﻧﺎﺧ ﺮﮕﻧﺎﻣرد ي رد ﺶﻫﺎـﻛ
باﺮﻄﺿا نﺎﺤﺘﻣا
ﻔﻣ ﻴ ﺪ ﺖﺳا .
د ﻳ ﻮ ﻳ ﺲ و ﻟﻴ
5ﺮﻛﺎﺴ ) 2005 ( ـﺸﺨﺑﺮﺛا ﻲ ﻨﻜﺗ ـﻴ ﻚ ﺎـﻫ ي
ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ - رﺎﺘﻓر ي ار حﻼﺻارد ﺎﻫروﺎﺑ
ي ﺘﺧﺎﻨـﺷاﺮﻓ ﻲ
و
ﻨﻜﺗ ﻴ ﻚ ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ و رﺎـﺘﻓر ي ار رد دﻮـﺒﻬﺑ ترﺎـﻬﻣ يﺎـﻫ
ﺘﺧﺎﻨـﺷاﺮﻓ ﻲ
داﺮــﻓا ﻼﺘـﺒﻣ ﻪــﺑ باﺮﻄـﺿا نﺎــﺤﺘﻣا
ﺮﺛﺆــﻣ
ﻲﻣ ﺪﻨﻧاد .
دود ﻳ
6ﻦ ) 2008 ( رد ﻘﺤﺗ ﻴ ﻘ ﻲ ﻪـﺑ ا ـﻳ ﻦ ﺘﻧ ﻴ ﻪـﺠ ﺖـﺳد
ﻳ ﺖﻓﺎ ﻪـﻛ اﺮـﺑ ي ﺶﻫﺎـﻛ باﺮﻄـﺿا نﺎـﺤﺘﻣا
، هدﺎﻔﺘـﺳا
فﺮﺻ زا شور ﺖﺧﺎﻨﺷ ﻧﺎﻣرد ﻲ ﻓﺎـﻛ ﻲ ﻧﻴ ﺖـﺴ
، ﻪـﻜﻠﺑ
شور ﺎﻫ ي ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻧﻴ ﺰ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺪﺷر دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺼﺤﺗ ﻴﻠ ﻲ
و ﺶﻫﺎﻛ باﺮﻄﺿا نﺎﺤﺘﻣا
روﺮﺿ ي ﺖﺳا .
ﻞﻴﻧاد نارﺎﻜﻤﻫ و 7
) 2009 ( شور ﻪﺳ ﻲﺸﻫوﮋﭘ رد
ﻲﻧﺎــﻣرد شور
8CBT
9EFT،
،
10WHEE
رﻮــﻈﻨﻣ ﻪــﺑ ار
باﺮﻄﺿا نﺎﻣرد 15
رﺎـﻛ ﻪﺑ هﺎﮕﺸﻧاد نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد زا ﺮﻔﻧ
ﺪﻧدﺮﺑ . رد ﻲﻧﺎـﻣرد شور ﻪـﺳ ﺮـﻫ ﻪـﻛ داد نﺎﺸﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ
ﺎﻛ ﺪﻧدﻮﺑ ﺮﺛﺆﻣ نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ﺶﻫ .
ود ،ﻒﺻو ﻦﻳا ﺎﺑ
4 -Sarver
5 -Davis&Lysaker 6 -Dodeen 7 -Daniel
8 -Cognitive Behavioral Therapy 9 -Emotional Freedom Technique
10 -Wholistic Hybrid Derived from Eye Movement Desensitization and Reprocessing and Emotional freedom techniques
ﻲﻧﺎﻣرد ﻪﺴﻠﺟ وEFT
هزاﺪﻧا ﻪﺑWHEE
5 ﻪﺴﻠﺟ
CBT
دﻮﺑ ﺮﺛﺆﻣ نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ﺶﻫﺎﻛ رد .
يﺪﻤﺣا و ﻲﻳﻼﻋ )
2011 ( يﺎـﻫدﺮﺒﻫار ﻲﺸﻫوﮋﭘ رد
ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ - رد نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ﺶﻫﺎﻛ ياﺮﺑ ار يرﺎﺘﻓر
درﻮﻣ 36 ﻪـﺑ ناﺮـﻬﺗرد ﻲﻳﺎـﻤﻨﻫار مود ﻪﻳﺎﭘ زﻮﻣآ ﺶﻧاد
دﺮﺑ رﺎﻛ ﺪﻧ . هوﺮﮔ ﻦﻴﺑ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻲـﺸﻳﺎﻣزآ يﺎﻫ
توﺎــﻔﺗ نﺎــﺤﺘﻣا باﺮﻄــﺿا صﻮــﺼﺧ رد هاﻮــﮔ و دراد دﻮﺟو يرادﺎﻨﻌﻣ .
ﺮﻛ ﻳ ــﻤ ﻲ ﻚــﻠﻤﻏﺎﺑ و
دﺎــﺒﻋ ي ) 1385 ( ﺎــﺑ مﺎــﺠﻧا
ﺸﻫوﮋﭘ ﻲ ﺎﺑ ناﻮـﻨﻋ ـﺳرﺮﺑ ﻲ ﺛﺄـﺗ ﻴ ﺮ ود شور زﺎـﺳزﺎﺑ ي
ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ و ﺳﺎﺴﺣ ﻴ ﺖ ادز ﻲﻳ ﻢﻈﻨﻣ ﺮﺑ ﺶﻫﺎﻛ باﺮﻄـﺿا
ر ﻳ ﺿﺎ ﻲ ﺶﻧاد نازﻮﻣآ ﺮﺘﺧد لﺎﺳ مﻮﺳ ﻤﻨﻫار ﺎ ﻲﻳ ﺮﻬـﺷ
زاﻮﻫا
، ﻪﺑ اﻳ ﻦ ﺘﻧ ﻴ ﻪﺠ ـﺳر ﻴ ﺪﻧﺪ ﻪـﻛ شور ﺎـﻫ ي ﻧﺎـﻣرد ﻲ
ﺳﺎﺴﺣ ﻴ ﺖ ادز ﻲﻳ ﻢﻈﻨﻣ و زﺎـﺳزﺎﺑ ي ﺘﺧﺎﻨـﺷ ﻲ رد رود ة
،نﺎﻣرد ﺶﻫﺎﻛ باﺮﻄﺿا ر
ﻳ ﺿﺎ ﻲ ﻧدﻮﻣزآ ﻲ ﺎﻫ ار ﺐﺟﻮﻣ
ﻲﻣ دﻮﺷ و ﺲﭘ زا نﺎﻣرد ) ﻳ ﻨﻌ ﻲ ود هﺎﻣ ﺲـﭘ زا نﺎـﻣرد (
ارﺎﻛ ﻲﻳ شور زﺎﺳزﺎﺑ ي ﺘﺧﺎﻨﺷ ﻲ ﺶﻫﺎـﻛ ﻳ
،ﺖـﻓﺎ ـﻟو ﻲ
ﺛﺄﺗ ﻴ ﺮ شور ﺳﺎﺴﺣ ﻴ ﺖ ادز ﻲﻳ ﻢﻈﻨﻣ ﻫ نﺎﻨﭽﻤ ﺖﺑﺎﺛ ﻗﺎﺑ ﻲ
ﺪﻫاﻮﺧ ﺪﻧﺎﻣ . نارﺎﻜﻤﻫ و مﺪﻘﻣ نﺎﻴﻤﻇﺎﻛ )
1387 ( ﺮﺑ ﻲﺸﻫوﮋﭘ رد
،نﺎﻬﺒﻬﺑ ﺮﻬﺷ ﻲﻳﺎﻤﻨﻫار ﻊﻄﻘﻣ ﺮﺘﺧد نازﻮﻣآ ﺶﻧاد يور ﻢﻈﻨـﻣ ﻲـﻳادز ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﻓﺎﻳ ﺖﺳد ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ و نﺎـﺤﺘﻣا باﺮﻄـﺿا ﺶﻫﺎـﻛ ﺐـﺟﻮﻣ يﺮﺛﺆﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺮــﺘﺧد نازﻮــﻣآ ﺶــﻧاد ﻲﻠﻴــﺼﺤﺗ ﺖﻓﺮــﺸﻴﭘ ﺶﻳاﺰــﻓا ﻲﻣ دﻮﺷ . ،ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﺮـﺑ ﺪﻟﻮﺗ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﻛ ﺪﻳدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ
باﺮﻄﺿا رد هاﻮﮔ و ﻲﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ ﻦﻴﺑ ﻞﺻﺎﺣ توﺎﻔﺗ دراﺪﻧ يﺮﻴﺛﺄﺗ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ و نﺎﺤﺘﻣا .
ﺮﻧ ﻳ ﻧﺎﻤ ﻲ و نارﺎﻜﻤﻫ ) 1388 ( رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يا ﺎﺑ ناﻮـﻨﻋ
» ﺎﻘﻣ ﻳ ﻪﺴ ﺮﺛا ـﺸﺨﺑ ﻲ شور ﺎـﻫ ي اﻳ ﻦـﻤ زﺎـﺳ ي ـﻧاور ﻲ ﺎﻣ
ﻳ ﻦﻜ مﺎﺑ و ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ و ﻛﺮﺗ ﻴ ـﺒ ﻲ زا ﺮـﻫ ود
شور رد اﺰﻓا ﻳ ﺶ ﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ ي
ﺶﻧاد نازﻮـﻣآ ﺮـﺘﺧد
«
هرود ﻪﻄﺳﻮﺘﻣ لوا ﻦﻛﺎﺳ ﺑدرا ﻴ ﻞ ﻪﺑ اﻳ ﻦ ﺘﻧ ﻴ ﻪـﺠ ﺖـﺳد
ﻳ ﺪﻨﺘﻓﺎ ﻪـﻛ شور ﺎـﻫ ي رﻮﻛﺬـﻣ رد دﺮـﻜﻠﻤﻋ ـﺼﺤﺗ
ﻴﻠ ﻲ
ﺶﻧاد نازﻮﻣآ ﺛﺄﺗ ﻴ ﺮ راﺬﮔ ،ﺖﺳا ﺎﻣا شور ﻛﺮﺗ ﻴﺒ ﻲ زا ود
شور اﻳ ﻦﻤ زﺎﺳ ي ﻧاور ﻲ و ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ رﻮﻃ
ﻜﻔﺗ ﻴ ﻜ ﻲ ﺮﺛا ﺸﺨﺑ ﻲ ﺑﻴ ﺮﺘﺸ ي دراد .
وﮋـﭘ ﻪـﻛ ﻲﻳﺎﺠﻧآ زا ﺶﻫ
رد ﻪـﺘﻓﺮﮔ ترﻮـﺻ يﺎـﻫ
ناﺮـﻳا رد ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫدﺮﺒﻫار ﻲـﺸﺨﺑ ﺮـﺛا صﻮﺼﺧ شور زا ترﺪﻧ ﻪﺑ و ﺪﻨﺘﺴﻫ كﺪﻧا ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ ﻲﻧﺎﻣرد يﺎﻫ
هﺪـﺷ هدﺎﻔﺘـﺳا نﺎـﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ﺶﻫﺎﻛو نﺎﻣرد ياﺮﺑ ود ﻪـﻛ ﺪـﺷ ﺶـﺷﻮﻛ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ،ﺖﺳا ﺐـﻴﻛﺮﺗ ﺰـﻴﻧ و ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺮﻈﻧ ﻲﻧﺎﺒﻣ ﺎﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ دﺮﺒﻫار ﺗ ياﺮﺑ دﺮﺒﻫار ود ﻦﻳا باﺮﻄﺿا ﺮﺑ ﺎﻬﻧآ ﻲﺸﺨﺑ ﺮﺛا ﻦﻴﻴﻌ
و ﻲـﺳرﺮﺑ يﺪـﻣآرﺎﻛدﻮﺧ و ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ ،نﺎﺤﺘﻣا ﺪﻧدﺮﮔ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ .
،هرﺎـﺷا درﻮـﻣ تاﺪﻴﻬﻤﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ اﺬﻟ
ﻪـﺴﻳﺎﻘﻣ ﻲـﺳرﺮﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﺳﺎﺳا فﺪﻫ ﺮـﺛا يا
،ﻢﻈﻨـﻣ ﻲـﻳادز ﺖﻴـﺳﺎﺴﺣ شزﻮـﻣآ شور ﻪﺳ ﻲﺸﺨﺑ زا ﻲـﺒﻴﻛﺮﺗو مﺎـﺑ ﻦﻜﻳﺎﻣ سﺮﺘﺳا ﻞﺑﺎﻘﻣ رد يزﺎﺳ ﻦﻤﻳا ﺑ شور ود ﺮﻫ ﻲﻠﻴـﺼﺤﺗ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ ،نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ﺮ
ﻲﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ﺮﺴﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ و ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺖﺷﺪﻫد ﺪﺣاو .
ﻖﻴﻘﺤﺗ شور
يﺮﻴﮔ ﻪﻧﻮﻤﻧ شور و ﻪﻧﻮﻤﻧ ،يرﺎﻣآ ﻪﻌﻣﺎﺟ .
ﻪـﻌﻣﺎﺟ
ﻪـﺑ لﻮﻐـﺸﻣ ﺮﺴﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد ﺔﻤﻫ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا يرﺎﻣآ ﻲﻠﻴـﺼﺤﺗ لﺎـﺳ رد ﻞﻴﺼﺤﺗ 90
- 89 دازآ هﺎﮕـﺸﻧاد رد
ﺖﺷﺪﻫد ﺪﺣاو ﻲﻣﻼﺳا هﺮﻤﻧ نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ رد ﻪﻛ ﺪﻧدﻮﺑ
ﺪـﻧدﻮﺑ نﺎـﺤﺘﻣا باﺮﻄـﺿا ياراد و ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﻻﺎﺑ .
ﻢـﺠﺣ
64 / ﺶﻫوﮋﭘ يرﺎﺘﻓر و ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ مﻮﻠﻋ يﺎﻫ
، لﺎﺳ لوا هرﺎﻤﺷ ، لوا
، ﻲﭘﺎﻴﭘ ) 1 (
، ﺰﻴﻳﺎﭘ و نﺎﺘﺴﻣز 1390
ﺮـﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻢﺠﺣ دروآﺮﺑ ﻖﻳﺮﻃ زا ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﻧﻮﻤﻧ
نﺎـﮔرﻮﻣ و ﻲـﺴﺟﺮﻛ لوﺪـﺟ ﺐﺴﺣ )1
1970 ( ﻦﻴـﻴﻌﺗ
ﺪﻳدﺮﮔ . ﻦـﻳا رد ﺮﺴﭘ نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد عﻮﻤﺠﻣ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﺠﻧآ زا
ﻲﻧﺎﻣز ﻪﻫﺮﺑ 3000
لوﺪـﺟ ﻦﻳا سﺎﺳا ﺮﺑ اﺬﻟ ،ﺪﻧدﻮﺑ ﺮﻔﻧ
ﻮﻤﻧ ﻢﺠﺣ ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻪﻧ
341
ﺪـﻳدﺮﮔ بﺎـﺨﺘﻧا ﺮـﻔﻧ .
ﻲـﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻢﺠﺣ ﺎﺗ ﺪﺷ ﺶﺷﻮﻛ ﺮﻃﺎﺧ ﻦﻳﺪﺑ زا 341 ﺪﺷﺎﺒﻧ ﺮﺘﻤﻛ ﺮﻔﻧ .
ﻖـﻴﻘﺤﺗ ﻪـﻧﻮﻤﻧ بﺎـﺨﺘﻧا هﻮﻴﺷ
هدﺎـﺳ ﻲﻓدﺎـﺼﺗ يﺮـﻴﮔ ﻪـﻧﻮﻤﻧ شور سﺎﺳا ﺮﺑ ﺮﺿﺎﺣ دﻮﺑ . زا و ﻲﻳﻮﺠـﺸﻧاد هرﺎﻤـﺷ سﺎـﺳا ﺮﺑ ،رﻮﻈﻨﻣ ﻦﻳﺪﺑ ﺪــﺣاو دازآ هﺎﮕــﺸﻧاد شزﻮــﻣآ يﺰــﻛﺮﻣ ﻪــﻧﺎﻳار ﻖــﻳﺮﻃ
ﺷﺪﻫد بﺎـﺨﺘﻧا ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ فدﺎﺼﺗ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ،ﺖ نﺎـــﺤﺘﻣا باﺮﻄـــﺿا ﻪﻣﺎﻨـــﺸﺳﺮﭘ ﺲﭙـــﺳ و ﺪـــﻳدﺮﮔ
ﺮﮔﺮﺒﻠﻴﭙﺷا )
1980 ( و ﺪـﺷ اﺮﺟا ﺎﻬﻧآ يور ﺮﺑ 80
زا ﺮـﻔﻧ
ﺮﺑ و ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ،ﺪﻧدﻮﺑ نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﻪﻛ ﺎﻬﻧآ يوﺎــﺴﻣ هوﺮــﮔ رﺎــﻬﭼ ﻪــﺑ فدﺎــﺼﺗ ﺐــﺴﺣ )
ﺮــﻫ
هوﺮﮔ 20 ﺮﻔﻧ ( ﺪﻧﺪـﺷ ﻢﻴﺴﻘﺗ .
رﺎـﻬﭼ ﻦـﻳا زا هوﺮـﮔ ﻪـﺳ
ﮔ ،هوﺮﮔ هوﺮ ﻞﻘﺘـﺴﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻪﻛ ﺪﻧدﻮﺑ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ يﺎﻫ
ﻖﻴﻘﺤﺗ ) هﻮﻴﺷ ﻲﻧﺎﻣرد يﺎﻫ (
ﺪﻳدﺮﮔ لﺎﻤﻋا ﺎﻬﻧآ يور ﺮﺑ
مرﺎﻬﭼ هوﺮﮔ يور ﺮﺑ و )
هاﻮﮔ هوﺮﮔ (
ﻞـﻤﻋ ﻪﻧﻮﮔ ﭻﻴﻫ
ﺪﻳدﺮﮕﻧ اﺮﺟا ﻲﺸﻳﺎﻣزآ .
حﺮـﻃ عﻮـﻧ زا ﺶﻫوﮋـﭘ حﺮـﻃ
نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ ﻲﺑﺮﺠﺗ ﻪﺒﺷ -
ﺎـﺑ ﻲﻫوﺮﮔ ﺪﻨﭼ نﻮﻣزآ ﺲﭘ
دﻮﺑ هاﻮﮔ هوﺮﮔ .
ﻮﻣزآ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺮﻛذ نﺎﻳﺎﺷ ﻲﻧد
ﻪـﺑ ﻲﻳﺎﻫ
بﺎـﺨﺘﻧا نﺎـﺤﺘﻣا باﺮﻄـﺿا ﻪـﺑ ﻼﺘـﺒﻣ ﻲﻧدﻮﻣزآ ناﻮﻨﻋ هﺮﻤﻧ ﻪﻛ ﺪﻧﺪﺷ ﺮﮔﺮﺒﻠﻴﭙـﺷا باﺮﻄﺿا نﻮﻣزآ رد ﺎﻬﻧآ يﺎﻫ
دﻮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻞﻛ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ رﺎﻴﻌﻣ فاﺮﺤﻧا ﻚﻳ .
رد
لﺪــﻌﻣ زا ﻲﻠﻴــﺼﺤﺗ دﺮــﻜﻠﻤﻋ ﻲــﺳرﺮﺑ ياﺮــﺑ ،ﻦﻤــﺿ ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﻳﻮﺠﺸﻧاد .
ﻲﻧدﻮﻣزآ لﺪﻌﻣ ﻪﺋارا زا ﻞﺒﻗ ﺎﻫ
ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﻞﻤﻋ نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
) لﺎـﺴﻤﻴﻧ لﺪـﻌﻣ
1 -Kerjcie & Morgan
لوا ( ﺲـﭘ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ﻲـﺸﻳﺎﻣزآ ﻞﻤﻋ ﻪﺋارا زا ﺲﭘ و
نﻮﻣزآ ) مود لﺎﺴﻤﻴﻧ لﺪﻌﻣ (
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﺶﻫوﮋــﭘ راﺰــﺑا :
1 - ﻪﻣﺎﻨــﺸﺳﺮﭘ باﺮﻄــﺿا
نﺎــﺤﺘﻣا
ﭙـــﺷا ﻴ ﮔﺮﺒﻠ ﺮ . ا ـــﻳ ﻦ ﻣﺎﻨـــﺸﺳﺮﭘ ﻪ
20 هدﺎـــﻣ يا ﻂـــﺳﻮﺗ
ﭙﺷا ﻴ ﺮﮔﺮﺒﻠ ) 1980 ( ﻪﺘﺧﺎﺳ هﺪﺷ ﺖﺳا ﻪﻛ ﺶﻨـﻛاو
،ﻞـﺒﻗ
مﺎﮕﻨﻫ و ﺲﭘ زا نﺎﺤﺘﻣا ﻫ ﺎ ار ـﺻﻮﺗ ﻴ ﻒ ﻲـﻣ ﺪـﻨﻛ . ا ـﻳ ﻦ
ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻞﻣﺎﺷ
ود هدﺮﺧ نﻮﻣزآ
» ﻧاﺮﮕﻧ ﻲ
« و
» ﻫ ﻴ نﺎـﺠ
ﺬﭘ ﻳ ﺮ ي
« ﺖﺳا ﻪﻛ توﺎﻔﺗ يﺎﻫ دﺮﻓ ي ﻧدﻮﻣزآ ﻲ ﺎـﻫ ار رد
باﺮﻄﺿا نﺎﺤﺘﻣا
ﻲﻣ ﺪﺠﻨﺳ . و ي ﺎﺑ هدﺎﻔﺘـﺳا زا ﻠﺤﺗ ـﻴ ﻞ
،ﻲﻠﻣﺎﻋ ود ﻋ ﻞﻣﺎ ﻧاﺮﮕﻧ ﻲ و ﻫ ﻴ نﺎﺠ ﺬﭘ ﻳ ﺮ ي ار ﻪﺑ ﺖـﺳد
دروآ ﻪﻛ ﻪﺑ هزاﺪﻧا هﺮﻤﻧ باﺮﻄﺿا ـﻠﻛ
ﻲ ﺮـﺒﺘﻌﻣ ﺪﻨﺘـﺴﻫ
) ﺑا اﻮ ﻤــﺳﺎﻘﻟ ﻲ
، 1382 .(
ا ــﻳ ﻦ ﻪﻣﺎﻨــﺸﺳﺮﭘ راﺰــﺑا
ي دﻮــﺧ
ﮔ ﺰ شرا ـﻫد ﻲ ﺖـﺳا و ﻧدﻮـﻣزآﺮﻫ ﻲ
ﺮـﺑ سﺎـﺳا ـﻳ ﻚ
ﻘﻣ ﻴ سﺎ رﺎﻬﭼ ﺰﮔ ﻳ ﻪﻨ يا
» ﺰﮔﺮﻫ
«
،
» ﻪﺑ ترﺪﻧ
«
،
» ﻫﺎﮔ ﻲ
« و
» ﺐﻠﻏا
« ﻪﺑ ﺮﻫ هدﺎﻣ ﺦﺳﺎﭘ ﻲﻣ ﺪـﻫد . ا ـﻳ ﻦ ﺰﮔ ﻳ ﻪـﻨ ﺎـﻫ ﻪـﺑ
ﺗﺮﺗ ــﻴ ﺐ ﺮــﺑ سﺎــﺳا دﺎــﻘﻣ ﻳ ﺮ 1
، 2
، 3 و 4 هﺮــﻤﻧ راﺬــﮔ ي
ﻲﻣ ﺪﻧﻮﺷ . ﻦﺘﻓﺮﮔ هﺮﻤﻧ ﻻﺎـﺑ رد ا ـﻳ ﻦ ﻪﻣﺎﻨـﺸﺳﺮﭘ ـﺸﻧ
نﺎ
هﺪﻨﻫد باﺮﻄﺿا نﺎـﺤﺘﻣا
ﺖـﺳﻻﺎﺑ ) ﭙـﺷا ﻴ
،ﺮﮔﺮﺒﻠ 1980 .(
ﺮﺿ ﻳ ﺐ ﺎﻔﻟآ ي خﺎﺒﻧوﺮﻛ اﻳ ﻦ ﻪﻣﺎﻨـﺸﺳﺮﭘ رد
ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺎـﻫ ي
ﺮﺘﺧد و ﺮﺴﭘ ﻻﺎﺑ ي 92 / 0 هدﻮﺑ و ﺮﺿ ﻳ ﺐ زﺎﺑ ﺎﻣزآ ﻲﻳ ﺲﭘ
زا ﻪﺳ ﻪﺘﻔﻫ و ﻳ ﻚ هﺎﻣ 80 / 0 شراﺰﮔ هﺪﺷ ﺖﺳا ) ﺟر ﻴ ﺮﺘﺴ
و
،نارﺎﻜﻤﻫ 1991
.(
رد ﺸﻫوﮋﭘ ﻲ رد اﻳ ناﺮ
، ﻤﺳﺎﻘﻟاﻮﺑا ﻲ
و نارﺎﻜﻤﻫ ﺮﺑ
ور ي 120 ﺶﻧاد آ زﻮﻣ ﺑد ﻴ ﻧﺎﺘﺳﺮ ﻲ ﺮﺿ ﻳ ﺐ
ﺎﭘ ﻳﺎ ﻲﻳ ﻧﺎﺴﻤﻫ ﻲ ﻧورد ﻲ
، ﺼﻨﺗ ﻴ ﻒ و زﺎﺑ ﺎﻣزآ ﻲﻳ ) ﺲـﭘ زا
4 ﻪﺘﻔﻫ ( اﻳ ﻦ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ار
ﻪﺑ ﺗﺮﺗ ﻴ ﺐ 92 / 0
، 92 / 0
، 90 / 0 ﻪﺑ
ﺖــﺳد ﺪــﻧدروآ . و ﮕﺘــﺴﺒﻤﻫ ﻲ ﻞــﻛ ا ــﻳ ﻦ ﻪﻣﺎﻨــﺸﺳﺮﭘ
ﻪﻔﻟﺆﻣو ﺎﻫ ي نآ ﺎﺑ ـﺴﺑ ﻴ رﺎ ي زا ﻘﻣ ـﻴ سﺎ ﺎـﻫ ي باﺮﻄـﺿا
نﺎــــﺤﺘﻣا ﺐــــﺳﺎﻨﻣ
شراﺰــــﮔ هﺪــــﺷ
ﺖــــﺳا
) ﻤﺳﺎﻘﻟاﻮﺑا ﻲ
، 1382 .(
ﺎﻛدﻮﺧ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ يﺪﻣآر
. و رﺮﺷ ﻂﺳﻮﺗ سﺎﻴﻘﻣ ﻦﻳا
نارﺎﻜﻤﻫ )
1982 ( ﻪﻨﻳﺰﮔ رﺎﻬﭼ ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ يا
و ﺖــﺳا 17
ﻲــﻣ ﻞﻣﺎــﺷ ار هدﺎــﻣ دﻮــﺷ
. ﻦــﻳا ﻲﻳﺎــﻳﺎﭘ
سﺎــﻴﻘﻣ 50 / 0 ﻦــﻳا ﻲــﻳاور ﺐﻳﺮــﺿ و هﺪــﺷ دروآﺮــﺑ
اروﺪـﻨﺑ يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ نﻮﻣزآ ﺎﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ 72
/ 0 هدﻮـﺑ
ﺖﺳا )
،ﻲﻤﺳﺎﻘﻟاﻮﺑا 1381
.(
ﻞﻜﺗوﺮﭘ ﻲﻧﺎﻣرد يﺎﻫ
ﻲــﻳادز ﺖﻴــﺳﺎﺴﺣ شور ﻢﻈﻨــﻣ
: ﻲــﻃ شور ﻦــﻳا
12 ﻪـﺴﻠﺟ 90 ﻪــﻘﻴﻗد ﻂــﺳﻮﺗ ﻲــﻫوﺮﮔ ترﻮـﺻ ﻪــﺑ يا
ﻪﺘﻔﻫ ،ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ دﺎـﺠﻳا ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﻪـﺳ ﻲـﻃ و رﺎـﺑود يا
نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ﺐﺗاﺮﻣ ﻪﻠﺴﻠﺳ )
ﻪﺴﻠﺟ ﻪﺳ (
شزﻮﻣآ ،
ﻲﻣارآ ﻦﺗ )
ﻪﺴﻠﺟرﺎﻬﭼ (
ﻲﻠﺑﺎـﻘﺗ يزﺎﺳ ﻲﻃﺮﺷ و )
ﺞﻨـﭘ
ﻪﺴﻠﺟ (
ﺪـﺷ اﺮـﺟا .
زا ﺲـﭘ دﺮـﻓ ﺮـﻫ لوا ﻪـﻠﺣﺮﻣ رد
ﺖــﺳﺮﻬﻓ ﻚــﻳ ﻪــﺴﻠﺟ ﻪــﺳ ﺖــﺷﺬﮔ 16
يدرﻮــﻣ زا
زا باﺮﻄـﺿا تﺪﺷ ﻪﺟرد ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ار دﻮﺧ باﺮﻄﺿا
دﻮـﻤﻧ ﻪـﻴﻬﺗ ﺪﻳﺪﺷ ﺎﺗ ﻒﻴﻔﺧ .
ﻦﻤـﺿ ،مود ﻪـﻠﺣﺮﻣ رد
ار دﻮﺧ ﺶﻨﺗ ﺢﻄﺳ ﺎﻬﻧآ زا ﻚﻳ ﺮﻫ ،ﻲﻣارآ ﻦﺗ شزﻮﻣآ ﻪﺑ 10 ﺎﺗ 15 ﻪﺟرد )
ﺪـﺻ ﺎـﺗ ﺮﻔـﺻ سﺎـﻴﻘﻣ سﺎـﺳا ﺮﺑ (
ﺪﻧﺪﻧﺎﺳر ) ﻢﺘﻔﻫ ﺎﺗ مرﺎﻬﭼ ﻪﺴﻠﺟ .(
اﺪﺘﺑا ،مﻮﺳ ﻪﻠﺣﺮﻣ رد
ـﻧدﻮﻤﻧ ﻪﺑﺮﺠﺗ ار ﺶﻣارآ داﺮﻓا زا ﻚﻳ ﺮﻫ زا ﺲﭙـﺳ و ﺪ
ار لوا داﺪـﻳور رﺎـﻬﭼ ﺐـﻴﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﺎﺗ ﺪﺷ ﻪﺘﺳاﻮﺧ ﺎﻬﻧآ ﺖﻓﺎﻳ ﻪﻣادا رﺎﻛ ﻦﻳا ﺪﻌﺑ تﺎﺴﻠﺟ ﻲﻃ رد و ﺪﻨﻨﻛ ﻢﺴﺠﺗ ﺪﻧﺪﻣآ رد ﻢﺴﺠﺗ ﻪﺑ ﺎﻫداﺪﻳور مﺎﻤﺗ ﺎﺗ )
ﻢﺘـﺸﻫ تﺎﺴﻠﺟ
ﻢﻫدزﺎﻳ ﺎﺗ .(
ﺮﺧآ ﻪﺴﻠﺟ رد )
ﻢـﻫدزاود (
مﺎـﻤﺗ ادﺪـﺠﻣ
ﺪﻧﺪﻣآ رد ﻢﺴﺠﺗ ﻪﺑ ﺎﻫداﺪﻳور .
ﻲﻧﺎـﻣرد شور نﺎﻳﺎﭘ رد
داﺮــﻓا ﺔــﻤﻫ زا نﻮــﻣزآ ﺲــﭘ ﻪــﺴﻠﺟ رد ﺪــﺷ ﻪﺘــﺳاﻮﺧ
ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ﺖﻛﺮﺷ .
سﺮﺘﺳا ﻞﺑﺎﻘﻣ رد يزﺎﺳ ﻦﻤﻳا شور
: يزﺎـﺳ ﻦﻤﻳا
ﻲﻧدﻮﻣزآ ياﺮﺑ ﻲﺻﺎﺼﺘﺧا رﻮﻃ ﻪﺑ مﺎﺒﻨﻜﻳﺎﻣ ﻲﻧاور رد ﺎﻫ
12 ﻪﺴﻠﺟ 90 ﻪﺘﻔﻫ ،يا ﻪﻘﻴﻗد ﺪـﻳدﺮﮔ راﺰﮔﺮﺑ رﺎﺑود يا
.
،نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد ﺎـﺑ ﻪﻨـﺴﺣ طﺎﺒﺗرا يراﺮﻗﺮﺑ ﺎﺑ لوا ﻪﺴﻠﺟ ﻠﻛ ﻦﻴﻴﺒﺗ ،ﻢﻫ ﻪﺑ هوﺮﮔ يﺎﻀﻋا ﻲﻓﺮﻌﻣ مﺎﺠﻧا و نﺎﻣرد ﻲ
ﺖﻓﺎﻳ نﺎﻳﺎﭘ نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ .
ﺮﺼﺘﺨﻣ ﻲﻧﺎﻴﺑ ،مود ﻪﺴﻠﺟ رد
دﺎـﺠﻳا و هدﺎـﺳ نﺎـﺑز ﻪـﺑ ﻲﻧاور يزﺎﺳ ﻦﻤﻳا زا ﻲﻠﻛ و دﺪﺠﻣ يزﺎﺳ مﻮﻬﻔﻣ ﺖﻬﺟ رد شﻼﺗ و ﻊﺟاﺮﻣ رد ﺪﻴﻣا
ﺦـﺳﺎﭘ ندﻮـﺑ ﻲﻧﺎﮕﻤﻫ ﺐﻟﺎﻗ رد نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا يﺎـﻫ
ﺖـﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ،ﻲﺑاﺮﻄﺿا .
،مﻮـﺳ ﻪـﺴﻠﺟ رد
ﻪﺑ نﺎﻌﺟاﺮﻣ ﻖﻳﻮﺸﺗ
ﻞـﺑﺎﻘﺘﻣ يﺮﮔﺎـﺸﻓادﻮﺧ ،ﻊـﻤﺟ رد1
يزﺎـﺳ رﺎﺠﻨﻫ ﻪﺑ نﺪﻴﺳر ياﺮﺑ ﺮـﻴﻴﻐﺗ ياﺮـﺑ شﻼـﺗ و2
ﺶﻨﻛاو هرﺎﺑرد ﻊﺟاﺮﻣ ﻲﻧورد يﻮﮕﺘﻔﮔ ﻲﺑاﺮﻄـﺿا يﺎـﻫ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺮﻈﻧ ﺪﻣ .
ﺮـﺑ يروآدﺎﻳ ﻪﺑ ،مرﺎﻬﭼ ﻪﺴﻠﺟ رد
ﻲﻨﻫذ يزﺎﺳ ﺮﻳﻮﺼﺗ سﺎﺳا ﻦﻴﺑ ﻞﻣﺎﻌﺗ دﺎﺠﻳا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ3
ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺰﻴﮕﻧا باﺮﻄﺿا يﺎﻫرﺎﺘﻓر و تﺎﺳﺎﺴﺣا ،رﺎﻜﻓا ﺪﺷ . ﻪﺘـﺷﺬﮔ تﺎـﺴﻠﺟ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ ،ﻢﺠﻨﭘ ﻪﺴﻠﺟ رد زا يدﺪـﺠﻣ يزﺎـﺳ مﻮﻬﻔﻣ ﻪﺑ نﺎﻌﺟاﺮﻣ ﺎﺗ ﺪﺷ ﺶﺷﻮﻛ
ﺶﻨﻛاو
ﺪـﻨﺑﺎﻳ ﺖـﺳد دﻮـﺧ ﻲﺑاﺮﻄﺿا يﺎﻫ .
ﻪـﺴﻠﺟ رد
ﺪـﺷ هداد شزﻮـﻣآ هﺪﻧوﺮﺸﻴﭘ ﻲﻣارآ ﻦﺗ ﻚﻴﻨﻜﺗ ،ﻢﺸﺷ .
ﻚـﻴﻨﻜﺗ ،ﻲـﻣارآ ﻦـﺗ ﻦﻳﺮﻤﺗ ﺮﺑ هوﻼﻋ ،ﻢﺘﻔﻫ ﻪﺴﻠﺟ رد ﺪﻳدﺮﮔ لﺎﻤﻋا ﻲﻧادﺮﮔﺮﺑ ﻪﺟﻮﺗ .
وﻼﻋ ،ﻢﺘﺸﻫ ﻪﺴﻠﺟ رد ه
ﻪـﺑ ﻲـﻧادﺮﮔﺮﺑ ﻪـﺟﻮﺗ و هﺪﻧوﺮﺸﻴﭘ ﻲﻣارآ ﻦﺗ ﻦﻳﺮﻤﺗ ﺮﺑ ﺪﺷ ماﺪﻗا ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ يزﺎﺳزﺎﺑ شزﻮﻣآ .
،ﻢـﻬﻧ ﻪـﺴﻠﺟ رد
ﺖـﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺮﻈﻧ ﺪﻣ ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ يزﺎﺳزﺎﺑ شزﻮﻣآ ًادﺪﺠﻣ و ﺖـﺳردﺎﻧ يﺎـﻫروﺎﺑ ﺪـﻣﺎﻴﭘ و رﺎﻛدﻮﺧ رﺎﻜﻓا ﺶﻘﻧ و
1 -mutual self-disclosure
2 -normalization 3 -imagery-based recall
66 / ﺶﻫوﮋﭘ يرﺎﺘﻓر و ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ مﻮﻠﻋ يﺎﻫ
، لﺎﺳ لوا هرﺎﻤﺷ ، لوا
، ﻲﭘﺎﻴﭘ ) 1 (
، ﺰﻴﻳﺎﭘ و نﺎﺘﺴﻣز 1390
ﺎـﻬﻧآ رﺎﺒﺘﻋا نﻮﻣزآ و ﻂﻠﻏ يﺎﻫروﺎﺑ ﻦﻳا ﻲﻳﺎﻨﺑﺮﻳز ﻖﻄﻨﻣ ﺪــﺷ ﻲــﺳرﺮﺑ .
ﻼــﻋ ،ﻢــﻫد ﻪــﺴﻠﺟ رد ﻦﻳﺮــﻤﺗ ﺮــﺑ هو
ﻚﻴﻨﻜﺗ هﺪـﺷ ﺖﻳاﺪـﻫ ﻲﻳﻮﮔدﻮﺧ شزﻮﻣآ ﻪﺑ ﻲﻠﺒﻗ يﺎﻫ
ﺪــﺷ ماﺪــﻗا .
ﻦﻳﺮــﻤﺗ ﺮــﺑ هوﻼــﻋ ،ﻢﻫدزﺎــﻳ ﻪــﺴﻠﺟ رد
شور ﺪـﺷ هداد شزﻮﻣآ ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻞﺣ ﻚﻴﻨﻜﺗ ﻲﻠﺒﻗ يﺎﻫ .
ﻚـﻴﻨﻜﺗ مﺎـﻤﺗ ًادﺪـﺠﻣ ﻢﻫدزاود ﻪﺴﻠﺟ رد ﻲـﻠﺒﻗ يﺎـﻫ
ﻪـﺴﻠﺟ رد ﺪـﺷ ﻪﺘـﺳاﻮﺧ داﺮﻓا ﺔﻤﻫ زا و ﺪﻧﺪﺷ ﻦﻳﺮﻤﺗ ﺪﻨﻳﺎﻤﻧ ﺖﻛﺮﺷ نﻮﻣزآ ﺲﭘ .
ﺮﻫ ﺐﻴﻛﺮﺗ شورود
: ﻲـﻃ ﻪﻛ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ شور ﻦﻳا رد
12 ﻪﺴﻠﺟ 90 ﻪـﻘﻴﻗد ﻂـﺳﻮﺗ ﻲـﻫوﺮﮔ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ يا
ﻪﺘﻔﻫ ،ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ -
ﺶﺷ رد اﺪﺘﺑا ،ﺪﻳدﺮﮔ اﺮﺟا رﺎﺑ ود يا
رد ﺲﭙـﺳ و ﻲـﻧاور يزﺎـﺳ ﻦـﻤﻳا شزﻮﻣآ لوا ﻪﺴﻠﺟ ﻢﻈﻨـﻣ ﻲـﻳادز ﺖﻴـﺳﺎﺴﺣ شزﻮﻣآ ﻪﺑ مود ﻪﺴﻠﺟ ﺶﺷ ﺪﺷ ماﺪﻗا . مﺎـﺠﻧا و ﻪﻨﺴﺣ ﻂﺑاور يراﺮﻗﺮﺑ ،لوا ﻪﺴﻠﺟ
نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ
دﻮـﺑ تﺎـﻋﻼﻃا يروآ ﻊﻤﺟ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ .
رد
يزﺎـﺳ ﻦـﻤﻳا فاﺪـﻫا ﻲـﻠﻛ نﺎـﻴﺑ ﻦﻤـﺿ ،مود ﻪﺴﻠﺟ ﺪـﺷ هداد شزﻮﻣآ هﺪﻧوﺮﺸﻴﭘ ﻲﻣارآ ﻦﺗ ﻚﻴﻨﻜﺗ ،ﻲﻧاور .
ﺪـﺷ لﺎـﻤﻋا ﻲﻧادﺮﮔ ﻪﺟﻮﺗ ﻚﻴﻨﻜﺗ ،مﻮﺳ ﻪﺴﻠﺟ رد .
رد
ﻪـﺟﻮﺗ و ﻲـﻣارآ ﻦـﺗ ﻦﻳﺮـﻤﺗ ﺮﺑ هوﻼﻋ ،مرﺎﻬﭼ ﻪﺴﻠﺟ
ﺪـﺷ ﻪـﺘﺧادﺮﭘ ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ يزﺎﺳزﺎﺑ شزﻮﻣآ ﻪﺑ ﻲﻧادﺮﮔﺮﺑ .
ﻠﺟ رد درﻮﻣ هﺪﺷ ﺖﻳاﺪﻫ ﻲﻳﻮﮔدﻮﺧ شزﻮﻣآ ،ﻢﺠﻨﭘ ﻪﺴ ﻦﻳﺮـﻤﺗ ﻦﻤـﺿ ﻢـﺸﺷ ﻪـﺴﻠﺟ رد و ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ
شور ﻚﻴﻨﻜﺗ ﻲﻠﺒﻗ يﺎﻫ هداد شزﻮـﻣآ ﻪﻟﺄـﺴﻣ ﻞﺣ يﺎﻫ
ﺪﺷ . ﻪـﺴﻠﺟ ﺶـﺷ رد ﻢﻈﻨﻣ ﻲﻳادز ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ شزﻮﻣآ باﺮﻄﺿا ﺐﺗاﺮﻣ ﻪﻠﺴﻠﺳ و دﺎﺠﻳا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺳ ﻲﻃ يﺪﻌﺑ
نﺎﺤﺘﻣا ) ﻪﺴﻠﺟ ود ( ﻲﻳادز ﺶﻨﺗ شزﻮﻣآ ، )
ﻪﺴﻠﺟ ود (
ﻲﻃﺮﺷ و ﻲﻠﺑﺎﻘﺗ يزﺎﺳ
) ﻪﺴﻠﺟ ود ( ﺪﺷ اﺮﺟا .
ﻖﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ
هﺮـﻴﻐﺘﻣ ﺪـﻨﭼ ﺲﻧﺎـﻳراﻮﻛ ﻞـﻴﻠﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ )
اﻮﻜﻧﺎـﻣ ( ،
ﻚﻳ ﺲﻧﺎﻳراﻮﻛ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻪـﻓﺮﻃ
) اﻮـﻜﻧآ ( نﻮـﻣزآ ﺞﻳﺎـﺘﻧ و
ﻲﺒﻴﻘﻌﺗ لواﺪﺟ ردLSD
1 ، 2 و 3 ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺋارا .
لوﺪﺟ 1 . هﺮﻴﻐﺘﻣ ﺪﻨﭼ ﺲﻧﺎﻳراﻮﻛ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ )
اﻮﻜﻧﺎﻣ ( ﻄﺿا نﻮﻣزآ ﺲﭘ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ يور ﺮﺑ و يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ ،نﺎﺤﺘﻣا باﺮ
هوﺮﮔ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺎﻫ
نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ لﺮﺘﻨﻛ ﺎﺑ هاﻮﮔ و ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ي
نﻮﻣزآ مﺎﻧ
راﺪﻘﻣ DF F
ﻲﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺮﺛا ﺎﻄﺧdF
يرادﺎﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ
ياﺪﺒﻣﻻ نﻮﻣزآ ﺰﻜﻠﻳو 588
/ 0 424 / 4 9
211
/ 163 0001
/ 0
لوﺪﺟ رد ﻪﻛ رﻮﻄﻧﺎﻤﻫ 1
ﻲﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ حﻮﻄﺳ ،دﻮﺷ
ﻳو ياﺪﺒﻣﻻ نﻮﻣزآ يرادﺎﻨﻌﻣ ﺖـﺳا نآ ةﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﺰﻜﻠ
ﻲﻧدﻮﻣزآ ﻦﻴﺑ نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ لﺮﺘﻨﻛ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺎﻫ
هوﺮـﮔ ي ﺎـﻫ ي
يﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ زا ﻲـﻜﻳ ظﺎﺤﻟ زا ﻞﻗاﺪﺣ ،هاﻮﮔ و ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﻪﺘــﺴﺑاو ) و ﻲﻠﻴــﺼﺤﺗ دﺮــﻜﻠﻤﻋ ،نﺎــﺤﺘﻣا باﺮﻄــﺿا يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ
( ﺖـﺳا هدﻮﺑ يرادﺎﻨﻌﻣ تﺎﻔﺗ .
ﻲـﭘ ياﺮـﺑ
ـﻴﻐﺘﻣ ماﺪﻛ ظﺎﺤﻟ زا ﻪﻛ ﻪﺘﻜﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ ندﺮﺑ رﺎـﻬﭼ ﻦﻴـﺑ ﺮ
ﺲﻧﺎـﻳراﻮﻛ ﻞـﻴﻠﺤﺗ ﻪـﺳ ،ﻪﺘـﺷاد دﻮـﺟو توﺎﻔﺗ هوﺮﮔ لوﺪﺟ رد ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﻛ ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﻪﻓﺮﻄﻜﻳ 2
هﺪـﺷ ﻪﺋارا
ﺖﺳا .
لوﺪﺟ 2 . ﻪﻓﺮﻄﻜﻳ ﺲﻧﺎﻳراﻮﻛ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ )
اﻮﻜﻧآ ( و ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ ،نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا نﻮﻣزآ ﺲﭘ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ
هوﺮﮔ رد يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ ﺎﻫ
ﺶﻴﭘ لﺮﺘﻨﻛ ﺎﺑ هاﻮﮔ و ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ي نﻮﻣزآ
ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻊﺒﻨﻣ
تاﺮﻴﻴﻐﺗ عﻮﻤﺠﻣ
تاروﺬﺠﻣ ﻪﺟرد
يدازآ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
تاروﺬﺠﻣ ﺢﻄﺳ F
يرادﺎﻨﻌﻣ هزاﺪﻧا
ﺮﺛا ناﻮﺗ يرﺎﻣآ
باﺮﻄﺿا نﺎﺤﺘﻣا نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ
598 / 491 1 598 / 491 539 / 69 0001 / 0 491 / 0 00 / 1
هوﺮﮔ 076
/ 135 3
025 / 45 269
/ 6 001 / 0 210 / 0 960 / 0
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ
833 / 27 1
833 / 27 044 / 61 0001 / 0 459 / 0 00 / 1
هوﺮﮔ 719 / 8 3 906 / 2 374 / 6 001 / 0 210 / 0 960 / 0
رﺎﻛدﻮﺧ يﺪﻣآ
نﻮﻣزآ ﺶﻴﭘ 386
/ 385 1
386 / 385 637 / 110 0001 / 0 606 / 0 00 / 1
هوﺮﮔ 951
/ 36 3
317 / 12 536
/ 3 019 / 0 128 / 0 801 / 0
لوا ﻪﻴﺿﺮﻓ :
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻴﺑ ﺎﻫ
هﺮﻤﻧ ي ﺎﻫ نﻮﻣزآ ﺲﭘ ي
هوﺮﮔ نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ﺎﻫ
،ﻢﻈﻨـﻣ ﻲـﻳادز ﺖﻴـﺳﺎﺴﺣ ي
هاﻮـﮔ و شور ود ﺮـﻫ زا ﻲـﺒﻴﻛﺮﺗ ،ﻲﻧاور يزﺎﺳ ﻦﻤﻳا دراد دﻮﺟو يرادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ .
لوﺪـﺟ ﺞﻳﺎـﺘﻧ 2
نﺎـﺸﻧ
ﻲﻣ
ﻲﻧدﻮـﻣزآ ﻦﻴـﺑ نﻮـﻣزآ ﺶﻴﭘ لﺮﺘﻨﻛ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﻫد يﺎـﻫ
هوﺮﮔ نﺎـﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ظﺎﺤﻟ زا هاﻮﮔ و ﻲﺸﻳﺎﻣزآ يﺎﻫ
) 001 / 0
<P
، 269 / 6
= (F
؛ﺖـــﺳا رادﺎـــﻨﻌﻣ توﺎـــﻔﺗ ،
ﻴﺿﺮﻓ ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺪﻴﻳﺄﺗ ﻖﻴﻘﺤﺗ لوا ﻪ .
ناﺰـﻴﻣ
ﺮﻴﺛﺄﺗ 21 / 0 يرﺎـﻣآ ناﻮـﺗ ؛ دﻮﺑ 96
/ 0 ﺖـﻗد زا ﻲﻛﺎـﺣ
ياﺮـﺑ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻢﺠﺣ ﺖﻳﺎﻔﻛ و نﻮﻣزآ ﻦﻳا يﻻﺎﺑ يرﺎﻣآ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻪﻴﺿﺮﻓ ﻦﻳا ﺪﻴﻳﺄﺗ .
مود ﻪﻴﺿﺮﻓ :
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻴﺑ ﺎﻫ
هﺮﻤﻧ ي ﺎﻫ نﻮﻣزآ ﺲﭘ ي
هوﺮﮔ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺎﻫ
،ﻢﻈﻨـﻣ ﻲـﻳادز ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ ي
ﻛﺮﺗ ،ﻲﻧاور يزﺎﺳ ﻦﻤﻳا هاﻮـﮔ و شور ود ﺮـﻫ زا ﻲـﺒﻴ
دراد دﻮﺟو يرادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ .
لوﺪـﺟ ﺞﻳﺎـﺘﻧ 2
نﺎـﺸﻧ
ﻲﻣ
ﻲﻧدﻮـﻣزآ ﻦﻴـﺑ نﻮـﻣزآ ﺶﻴﭘ لﺮﺘﻨﻛ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﻫد يﺎـﻫ
هوﺮﮔ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ ظﺎﺤﻟ زا هاﻮﮔ و ﻲﺸﻳﺎﻣزآ يﺎﻫ
) 001 / 0
<P
، 374 / 6
= (F
؛ﺖـﺳا هدﻮـﺑ رادﺎـﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ
ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺪﻴﻳﺄﺗ ﻖﻴﻘﺤﺗ مود ﻪﻴﺿﺮﻓ ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ .
ناﺰـﻴﻣ
ﺮﻴﺛﺄﺗ 21 / 0 يﻻﺎﺑ يرﺎﻣآ ناﻮﺗ ؛دﻮﺑ 8
/ 0 ﺖﻗد زا ﻲﻛﺎﺣ ياﺮـﺑ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻢﺠﺣ ﺖﻳﺎﻔﻛ و نﻮﻣزآ ﻦﻳا يﻻﺎﺑ يرﺎﻣآ
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻪﻴﺿﺮﻓ ﻦﻳا ﺪﻴﻳﺄﺗ .
مﻮﺳ ﻪﻴﺿﺮﻓ :
ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣ ﻦﻴﺑ ﺎـﻫ
هﺮـﻤﻧ ي ﺎـﻫ ﺲـﭘ ي
هوﺮـﮔ يﺪـﻣآرﺎﻛدﻮﺧ نﻮﻣزآ ﺎـﻫ
ﻲـﻳادز ﺖﻴـﺳﺎﺴﺣ ي
و شور ود ﺮـﻫ زا ﻲـﺒﻴﻛﺮﺗ ،ﻲﻧاور يزﺎﺳ ﻦﻤﻳا ،ﻢﻈﻨﻣ يرادﺎـﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ هاﻮﮔ دراد دﻮـﺟو
. لوﺪـﺟ ﺞﻳﺎـﺘﻧ 2
ﻦﻴــﺑ نﻮــﻣزآ ﺶﻴــﭘ لﺮــﺘﻨﻛ ﺎــﺑ ﻪــﻛ ﺪــﻫد ﻲــﻣ نﺎــﺸﻧ ﻲﻧدﻮﻣزآ هوﺮـﮔ يﺎﻫ ظﺎـﺤﻟ زا هاﻮـﮔ و ﻲـﺸﻳﺎﻣزآ يﺎـﻫ
يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ )
019 / 0
<P
، 536 / 3
= (F
رادﺎـﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ
ﺖﺳا هدﻮﺑ .
ﺪـﺷ ﺪـﻴﻳﺄﺗ ،ﻖـﻴﻘﺤﺗ مﻮﺳ ﻪﻴﺿﺮﻓ ،ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ .
ﺮﻴﺛﺄﺗ ناﺰﻴﻣ 12
/ 0 يﻻﺎـﺑ يرﺎـﻣآ ناﻮـﺗ ؛دﻮﺑ ﺪﺻرد 8
/ 0
ﺖﻗد زا ﻲﻛﺎﺣ ﺖـﻳﺎﻔﻛ و نﻮـﻣزآ ﻦـﻳا يﻻﺎـﺑ يرﺎـﻣآ
ﺖـﺳا هدﻮـﺑ ﻪﻴـﺿﺮﻓ ﻦـﻳا ﺪﻴﻳﺄﺗ ياﺮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻢﺠﺣ .
ﻪـﺑ
شور زا ﻚـﻳ ماﺪﻛ ﻪﻜﻨﻳا ﻲﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺎـﻫ
ﻲﻧﺎـﻣرد ي
ﻪﺘــﺴﺑاو يﺎــﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺮــﺑ )
دﺮــﻜﻠﻤﻋ ،نﺎــﺤﺘﻣا باﺮﻄــﺿا
يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ و ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ (
ﻪﺘﺷاد ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ،ﺪﻧا
يﺎﻫ
عﻮﻗو زا ﺲﭘ نﻮﻣزآ ﻲﺟوز
1LSD
لوﺪـﺟ رد 3
ﻪـﺋارا
هﺪﺷ ﺖﺳا .
1 - Least Significant Differences
68 / ﺶﻫوﮋﭘ يرﺎﺘﻓر و ﻲﺘﺧﺎﻨﺷ مﻮﻠﻋ يﺎﻫ
، لﺎﺳ لوا هرﺎﻤﺷ ، لوا
، ﻲﭘﺎﻴﭘ ) 1 (
، ﺰﻴﻳﺎﭘ و نﺎﺘﺴﻣز 1390
لوﺪﺟ 3 . ﻲﺒﻴﻘﻌﺗ نﻮﻣزآ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ وLSD
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻲﺟوز يﺎﻫ هﺮﻤﻧ هﺪﺷ ﻞﻳﺪﻌﺗ يﺎﻫ
،نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا نﻮﻣزآ ﺲﭘ يﺎﻫ
يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ و ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﻪﺘﺴﺑاو ﺮﻴﻐﺘﻣ نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا
ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ
ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ يرﺎﻣآ ي
ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
هﺪﺷ ﻞﻳﺪﻌﺗ هوﺮﮔ 1 ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
ﺗ هﺪﺷ ﻞﻳﺪﻌ
هوﺮﮔ 2 ﺢﻄﺳ يرادﺎﻨﻌﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
هﺪﺷ ﻞﻳﺪﻌﺗ هوﺮﮔ 1 ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ هﺪﺷ ﻞﻳﺪﻌﺗ
هوﺮﮔ 2 ﺢﻄﺳ يرادﺎﻨﻌﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
هﺪﺷ ﻞﻳﺪﻌﺗ هوﺮﮔ 1 ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ هﺪﺷ ﻞﻳﺪﻌﺗ
هوﺮﮔ 2 ﺢﻄﺳ يرادﺎﻨﻌﻣ
يزﺎﺳ ﻦﻤﻳا ﻲﻧاور ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ
ﻲﻳادز 41
/ 29 11 / 28 597 / 0 84 / 14 39 / 15 005 / 0 92 / 60 32 / 60 524 / 0
ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ 41
/ 29 60 / 25 0001 / 0 84 / 14 91 / 15 0001 / 0 92 / 60 99 / 64 0001 / 0
لﺮﺘﻨﻛ 41
/ 29 12 / 60 0001 / 0 84 / 14 11 / 13 0001 / 0 92 / 60 40 / 53 0001 / 0
ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ ﻲﻳادز ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ
11 / 28 60 / 25 0001 / 0 39 / 15 91 / 15 028 / 0 32 / 60 99 / 64 0001 / 0
لﺮﺘﻨﻛ 11
/ 28 12 / 60 0001 / 0 39 / 15 11 / 13 0001 / 0 32 / 60 40 / 53 0001 / 0
ﻛﺮﺗ ﻲﺒﻴ لﺮﺘﻨﻛ
60 / 25 12 / 60 0001 / 0 91 / 15 11 / 13 0001 / 0 99 / 64 40 / 53 0001 / 0
لوﺪﺟ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ 3
ﻲﻣ ﻪﻈﺣﻼﻣ رد ﻪـﻛ دﻮﺷ
ﻲـﺸﻳﺎﻣزآ ﻂﻳاﺮـﺷ ﻦﻴـﺑ نﺎـﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا نﻮﻣزآ ﺲﭘ ﻲـﺒﻴﻛﺮﺗ شور و ﻢﻈﻨﻣ ﻲﻳادز ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ )
0001 / 0
= (P
،
و ﻲﻧاور يزﺎﺳ ﻦﻤﻳا ﻦﻴﺑ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ شور
) 0001 / 0
= (P
،
يزﺎﺳ ﻦﻤﻳا ﻦﻴﺑ لﺮـﺘﻨﻛ هوﺮـﮔ و ﻲﻧاور
) 0001 / 0
= (P
،
ﻲـــﺒﻴﻛﺮﺗ شور و ﻢﻈﻨـــﻣ ﻲـــﻳادز ﺖﻴـــﺳﺎﺴﺣ ﻦﻴـــﺑ ) 0001 / 0
= (P
هوﺮـﮔ و ﻢﻈﻨـﻣ ﻲـﻳادز ﺖﻴـﺳﺎﺴﺣ ﻦﻴﺑ ،
لﺮــﺘﻨﻛ ) 0001 / 0
= (P
هوﺮــﮔ و ﻲــﺒﻴﻛﺮﺗ شور ﻦﻴــﺑ و
لﺮــﺘﻨﻛ ) 0001 / 0
= (P
ﺶﻫﺎــﻛ رد يراد ﺎــﻨﻌﻣ توﺎــﻔﺗ
شور ﻦﻴـﺑ ﻪـﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد ،ﺖﺳا هدﻮﺑ نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا ﺖﻴــــﺳﺎﺴﺣ و ﻲــــﻧاور يزﺎــــﺳ ﻦــــﻤﻳا ﻲــــﻳادز
ﻢﻈﻨﻣ ) 597 / 0
= (P
ﺖﺳا هدﻮﺒﻧ يرادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ .
ﻲﻫﺎﮕﻧ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ فﻼﺘﺧا ﻪﺑ ﺎﻫ
لوﺪـﺟ يرادﺎـﻨﻌﻣ حﻮﻄـﺳ و 3
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﺶﻫﺎـﻛ رد ﻲﻧﺎـﻣرد شور ﻪـﺳ ﺮـﻫ ﻪـﻛ ﺪﻫد
ﺎـﻣا ،ﺪﻧا هدﻮﺑ ﺮﺛﺆﻣ نﺎﺤﺘﻣا باﺮﻄﺿا زا ﻲـﺒﻴﻛﺮﺗ شور
ﺮـﺛا ﻢﻈﻨـﻣ ﻲـﻳادز ﺖﻴـﺳﺎﺴﺣ و ﻲـﻧاور يزﺎـﺳ ﻦﻤﻳا ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد يﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﺸﺨﺑ .
ﻣ ،ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﻪـﺴﻳﺎﻘ ﺎـﻫ ﺮـﺛا صﻮـﺼﺧ رد ﻲـﺟوز ي
ﻲﻠﻴـﺼﺤﺗ دﺮـﻜﻠﻤﻋ يور ﺮﺑ ﻲﻧﺎﻣرد شور ﻪﺳ ﻲﺸﺨﺑ ﻲﻣ نﺎﺸﻧ يزﺎـﺳ ﻦـﻤﻳا ﻲـﺸﻳﺎﻣزآ ﻂﻳاﺮـﺷ ﻦﻴﺑ ﻪﻛ ﺪﻫد
ﻢﻈﻨـﻣ ﻲـﻳاز ﺖﻴـﺳﺎﺴﺣ و ﻲﻧاور )
005 / 0
= (P
ﻦـﻤﻳا ،
ﻲــﺒﻴﻛﺮﺗ شور و ﻲــﻧاور يزﺎــﺳ )
0001 / 0
= (P
ﻦــﻤﻳا ،
لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ و ﻲﻧاور يزﺎﺳ )
0001 / 0
= (P
ﺖﻴـﺳﺎﺴﺣ ،
ﻴﻛﺮﺗ شور و ﻢﻈﻨﻣ ﻲﻳادز ﻲـﺒ
) 028 / 0
= (P
ﺖﻴـﺳﺎﺴﺣ ،
لﺮــﺘﻨﻛ هوﺮــﮔ و ﻢﻈﻨــﻣ ﻲــﻳادز )
0001 / 0
= (P
شور و
لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ و ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ )
0001 / 0
= (P
دﺮـﻜﻠﻤﻋ دﻮﺒﻬﺑ رد
ﺖـﺳا هدﻮـﺑ يرادﺎـﻨﻌﻣ توﺎـﻔﺗ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ .
ﻪـﺑ ﻲﻫﺎـﮕﻧ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ فﻼﺘﺧا ﺎﻫ
لوﺪـﺟ رد يرادﺎـﻨﻌﻣ حﻮﻄﺳ و 5
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ دﻮـﺒﻬﺑ رد ﻲﻧﺎـﻣرد شور ﻪـﺳ ﺮـﻫ ﻪـﻛ ﺪـﻫد
هدﻮﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﻲﻠﻴﺼﺤﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺪﻧا
. ﻪـﺴﻳﺎﻘﻣ ﺎـﻫ ﻲـﺟوز ي
لوﺪﺟ 3 ﻲﻣ نﺎﺸﻧ يﺪﻣآرﺎﻛدﻮﺧ صﻮﺼﺧ رد ﻪﻛ ﺪﻫد
ﻲـﺒﻴﻛﺮﺗ و ﻲـﻧاور يزﺎـﺳ ﻦـﻤﻳا ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﻂﻳاﺮﺷ ﻦﻴﺑ ) 0001 / 0
= (P
لﺮـــﺘﻨﻛ و ﻲـــﻧاور يزﺎـــﺳ ﻦـــﻤﻳا ،
) 0001 / 0
= (P
ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ شور و ﻢﻈﻨﻣ ﻲﻳادز ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ ،
