1
اجر نآ تّیمها و یونعم یونثم رد
یدبع نایب
1 -
* .ناتسدرک هاگشناد ،یسراف تایبدا و نابز هورگ ،یسراف تایبدا و نابز دشرا یسانشراک :لوئسم هدنسیون ت
:نفل
15188889191 :لیمیا ،
هدیکچ
یراودیما ادخ هب )اجر(
مهم زا نیرت و ینافرع نیماضم هک تسا یقالخا لیاضف
و تسا هدش نآ رب یناوارف دیکأت یونعم یونثم رد
هزومآ رگید رب هناهب هب یولوم اذل ؛دراد ینتسسگان دنویپ ینافرع یاه
هاگدید زا .تسا هتخادرپ نآ تّیمها نییبت هب ،فلتخم یاه
و اجر ،وا راودیما ناسنا ی کیدزن دنوادخ هب ار یم رت
دزاس
؛ تماقتسا رد ار وا یراوشد ربارب یتخس و اه
یم رتشیب اه ریس و دنک
ناسآ یلزا قوشعم هب ندیسر هار رد ار کلاس یم رت
دهاوخ رتشیب رین وا یراودیما دشاب رتشیب درف نامیا نازیم ردقچ ره اذل ؛دنک
.دوب هرهب اب یولوم هزومآ زا یریگ
ا رد ... و لکوت ،اعد ،ناسحا ،وفع اب طبترم ار اجر ،ینآرق یاه .تسا هتسناد طابتر
شهوژپ رد
تّیمها یفاکشاو یپ رد رضاح اجر
یفیصوت یشور اب شهوژپ نیا .میتسه یونعم یونثم رد -
خباتک عبانم زا هدافتسا و یلیلحت هنا
یا
.تسا هتفرگ ماجنا
هژاو یدیلک یاه :
،یقالخا لیاضف ،یونعم یونثم اجر
،
،نافرع .یمیلعت تایبدا
investigate the importance of hope in mesnevi me'nevi
Abstract
:
having hope in God is one of the most important theosophical concepts and moral virtues which is emphasised a lot in Mesnevi me' anevi and has a strong link with other theosophical concepts.hence, mesnevi tried to elaborate it's importance over and over.
2
In it's attitude, hope makes human being closer to God, makes him stronger against difficulties and facilitates the burble ُ ُ s path of getting to infinite minion. hence ; more the credence more the hope. Molavi by using Quranic course, Mowlewi correlates hope with forgiveness,benefaction,devotion,dependence and etc.The aim of corrent research is to investigate the importance of hope in mesnevi me'nevi. It is done by descriptive- analytic method and using library resources.
Key words: mesnevi me'nevi, moral virtues,hope,didactic literature
همدقم ر اب فدارتم یراودیما ءاج
یقالخا لیاضف زا تسا ینافرع و
« . رد و تسا نتشاد دیما و دیما ینعم هب تغل رد اجر
رد بوبحم ندمآ تسد هب و ندیسر هب تسا لد قلعت حالطصا دعو هب تسا لد شمارآ و تنوکس ناکلاس دزن ،هدنیآ
دیون و (»
،نیرهوگ 1881 : 18 یم اجر فیرعت رد یریشق ) :دسیون
« لصاح لبقتسم ردنا هک یتسود هب دوب نتسب لد اجر
هب و دروآ یلهاک ار ]شبحاص ینمت [ ،یّنمت و اجر نایم تسقرف و دراد قّلعت لبقتسم هب فوخ کنانچمه دوب دهاوخ ّدج هار لولعم ینمت و دوب دومحم اجر و دوب نیا سکع هب اجر بحاص و دوشن نوریب شدهج و (»
،یریشق 1889 :
155 ) دیکأت سأی كرت و نتشاد دیما هب رابود نآرق رد تسا هدش
:
1 - «
ْیَی ال ُهَّنِإ ِهللا ِحْوَر ْنِم اوُسأْیَت ال َو ِهیخأَو َفُسوُی ْنِم اوُسَّسَجَتَف اوُبَهْذا َّیِنَب ای
َنوُرِفاَکْلا ُمْوَقْلا اَّلِإ ِهللا ِحْوَر ْنِم ُسأ
»
،فسوی(
12
،ی/
88 )
2 - «
ًاعیمَج َبوُنَّذلا ُرِفْغَی َهللا َّنِإ ِهللا ِۀَمْحَر ْنِم اُوطَنْقَتال ْمِهِسُفْنَأ یلَع اوُفرْسَأ َنیذّلا َیِدابِع ای ْلُق رُوُفَغْلا َوُه ُهَّنِإ
ُمیحرَّلا »
،رمز(
85 و / 98 )
هروس رد نینچمه
،بازحا( یاه 21
،هنحتمم / 1
،فهک / 1
،توبکنع / 9
،سنوی / 8
،سنوی / 11
،سنوی / 19 /
،ناقرف 21
،توبکنع/
81 بازحا/
21
،رمز/
5
،هرقب/
218
،رطاف/
81 - 25 .تسا هدش هتخادرپ یراودیما اب طبترم یتاعوضوم هب )
فلتخم تایاور و ثیداحا رد زین
نآ رب تسا هدش دیکات یکی و هداد رارق فوخ ربارب رد ار نآ یمالسا یافرع نینچمه و
مهم زا هدرمش ینافرع میهافم نیرت :تسا هدمآ یوناهت فاشک رد هک یا هنوگ هب ؛دنا
نوکس و شمارآ هیفوص دزن رد
.راودیما و تسا اجر بحاص دشاب هتشاد یوکینراظتنا هدنیآ رد هکره . هدعو نسح رب تسا بلق ،یوناهت(
1831 : 988 )
هراب رد یراصنا هللادبع هجاوخ :تسا هتفگ اجر و یراودیما دیاوف ی
« ار فوخ ترارح :هک تسا نیا نآ یدنم هدیاف و
:تسا هجرد هس رب ءاجر و دشکن یدیماان هب )راک( ات دهد شمرن هجرد نیتسخن ی :
ءاجر
، دزیگنارب دهج یوس هب ار لماع تمدخ زا تسا یرادرب تذل نآ و .
عت وا هب ( دیلوت ار )یلا
عبط یهاوخ یم و دنک دنک رادیب تایهنم كرت هب ار اه
. هجرد مود ی : تضایر بابرا یاجر دشاب اه
هب دنسرب هک
8
یبلط تذل نتشاذگورف اب دوش فاص ناشیا یاه تمه نآ رد هک یهاگتسیا هب ندیسرارف و ملع طورش موزل و اه
یرادهگن و زیهرپ دودح نیرترود .
موس هجرد :
هدنزیگنا هک تسا لج و زع قح یاقل یاجر نآ و دشاب نالدکاپ یاجر ی
دشاب قایتشا ناهج نیا رد شیع هدننک ضغنم
نامدرم زا زیهرپ ببس و .
» ،یراصنا(
1815 : 12 ) زا لقن هب یناشاک
دینج دینج زا یناشاک یم
:دیوگ « : میرکلا نم دوجلا هقث ءاجرلا »
و فوخ نموم لد رد تیبوبر تمکح و هیبعت ءاجر
ددرگ میقتسم نامیا جازم ،دیآ دیدپ وا رد یلادتعا ود ره جازتما هب ات درک دنا هفیاط ود اجر لها دیوگ ومه .
: نابلاط
ی هنظم وا یاجر دشاب هراک ار نآ فالخ و دوب روصقم یورخا ای یویند ظح لین رب وا یاجر هک ره.قح نابلاط و ظح هب قح نابلاط یاجر اما ،دوب ضارتعا فلاخم بلط ضارتعا هچ .ضارتعا ی هنظم هن دشاب وا دارم تقفاوم نیع وا ءاقل
:هک تسا ربخ رد هچ ،هن وا دارم فلاخم وا یاقل .تسوا دارم «
ا نم .ِهِءاقل هللا بحا هللا ءاقل بح
» ،یناشاک(
1882 :
858 ) یم هورگ ود ار اجر لها ،نینچمه وا یاضر سک ره ،قح نابلاط و ظح نابلاط :دناد
ظوظح هب دودحم و رصحنم
قح یاقل هب رصحنم وا نابلاط و قح یاجر یلو دراد رارق داریا و ضارتعا هاگیاج رد وا یاجر دشاب یورخا و یویند هدیشوپ مشچ تسا قح زج هچ ره زا نانآ .تسا ،یناشاک(.دنتسین بلاط ار وا یاقل زج ترخآ و ایند رد و دنا
1882
: 859 ) شخب رد یولوم فلتخم یاه
رد هک تسا هتخادرپ ناسنا یگدنز رد یراودیما تّیمها لیلحت هب یونعم یونثم
شهوژپ نیا نآ هب
یم هتخادرپ اه .دوش
یسررب و ثحب تقیقح فسوی بلط رد راو بوقعی ،دوخ بوبحم هب ندیسر یارب دیمااب دیاب یمدآ هک تتسا نیا رب دقتعم یولوم
و هدوب راودیما هار نیارد و دتتشاب دوخ هب
ات هتتتشاد نانیمطا دنوادخ ناتتسحا و فطل هب
وا .دیآ لیان قتتشع لزنم رتتس
هدیتتتسران و لتقع ماتخ ناریپ زا یخرب هب ار نانآ و هدرک تمالم هاتوک لقع و دنراد زارد یمیوقت نتتتس هک ار عبط ی
.دناد یم مهم رما نیا رد ار نانآ یراگتتسر هک اریز ؛تتسا هدومن توعد یراودیما هک ار یادخ انالوم
و ییاهن ناتسلد
هک ،تسا هدش هطاحا نوگانوگ روص اب یمدآ .دناد یم شیوخ یگتشگرس بقارم و یگدنامرد رگ هراچ ،تسا نیتسار ،دنیزگرب ار ییادخ یلجت دهاوش ای اه تروتص نیا زا یکی یمدآ هاگره و تتسین یلاخ ادخ دای زا کی یه روتص نیا ن نیا و تتسا هدیزگرب ار ادخ هک تتسا نآ دننام هک تسا هتفایرد و دناد یم هک تسا یمدآ لد رد دیما جوا ی هناتش
هدنناهر و تتتسا ناتتتسلد اهدرد همه رگنامرد ی
.تتتسا ینامتتسآ رادلد نامه ،یکاخ ناهج رد یگتتتشگرتتس زا یمدآ
،ینابرق(
1889 : 185 ) نانآ و دهد یم رارق دوخ ناسحا و فطل دروم ار دوخ ناگدنب ًامیاد قح ترتضح دیوگ یم وا
هک نانچ تتتسج ار نآ دیاب هک تفرعم و تقیقح زا دناد یم یزمر ار فتتسوی یولوم زین و دراد یم زاب یدیماان زا ار هدنیوج تسادقتعم یولوم و دیوج یم ار شا هدرک مگ رسپ )ع( بوقعی ب تقیقح و قح ی
و دوب دهاوخ هدنبای ،هرخالا
.دنک یم توعد یراودیما رب ار یمدآ شتتیوتتخ داتتلوا اتتب بوتتقتتعتتی نآ تتتفتتگ
دتتج هتتب نتتتتتتتسج نتتیرد ار دوتتخ ستتح رتته اوتتتُتتتتسأتتتْیتتتَتاتتتل ادتتتخ حور زا :تتتتفتتتگ شتتیتتب دتتح زا دتتیتتنتتک فتتتتسوتتی نتتتتتتتسج
دتتعتتَتتتْتتتسُم لتتکتتتتتش ،دتتیتتنار فرتتط رتته وتتتتس هتتب وتتتتس ور،رتتتتسپ هدرتتک متتگ وتتچتتمتته یولوم(
، 1889
، وس رتفد :م 583 - 582 )
تتتتتسا دتتب یدتتیتتموتتن دتتنتتتتتفتتگ اتتیتتبتتنا دتتیتتمااتتن دتتیاتتتتشن نتتتتسحتتم نتتیتتنتتچ زا تتتتتسا دتتح یب وا یاتته تتتمحر و لتتتتضف
دتتیتتنز تتتمتتحر نتتیا كارتتتتتف رد تتتتتسد
3
تتتتتشگ بتتعتتتتص لوا هتتک اراتتک اتتتتسب یا تتتتتساتتهدتتیتتما یتتتتسب یدتتیتتموتتن دتتعتتب تتگ یتختتتس دتتتش هداتتتشگب نآ زا دتتعب
تتتتشذ
تتتتتساتتهدتتیتتتشروخ یتتتسب تتتملل ستپ زا ،یولوم(
1889
، رتفد موس : 2529 - 2522 )
یم فطل رظن اب شناگدنب هب لاعتم دنوادخ هک تسا داقتعا نیا رب هراومه یولوم یم اهنآ زا اذل ؛درگن
یماان هک دهاوخ د
:هلمج زا تسا هدرک هراشا هتکن نیا هب راب نیدنچ شیوخ تالاقم رد یو .دنشاب یهلا فطل رظتنم هراومه و دنوشن
« یاه لاس ،یبلاط ،یا یفوص هک ره شیپ .یدیموا رب ،درک یم خیاشم ریغ و خیاشم تمدخ و درک یم هدهاجم رایسب
یم ،دینش یم یمن زاو رد هتبلا .تفر
زا دعب .دوب هدماین تقو زونه دش آ
نوریب هب یزور ،یدیمون و دمآرد یریپ هک ن
.تفخب ،داهن رس ریز یتشخ و تسیرگ رایسب و درک یم دای دوخ یاهدیموا زاو دوب هتفر مامت وا راک :باوخ نآ رد
...درُب یم دوخ اب ،تفر یم هم اج ره و داهن یم یور و رس رب ار تشخ نآ و تساخرب .دش لصاح وا دارم و دش هداشگ . » ،یولوم(
1888 : 81 )
« هک دنا هدروآ و
« دومحم ناطلس هحور هللا سدق–
،دوب رایسب تخس دنه هاپس و دش بولغم تخس ،دنه راکیپ رد–
ار یادخ درک هدجس دومحم ناطلس یدیماان تلاح نآ رد .دندوب هتسش ناج زا تسد دومحم ناطلس رکشل هک نانچ ناشیورد هب هلمج ،میناتس تمینغ هچ ره یدیماان نیا رد ،یهد ترصن ار ام رگا مدرک دهع وت اب ادنوادخ :تفگ و هقدص و داتفا دنه هاپس لد رد میظع سرت و دش نازو ترصن داب و درک باجتسم اعد اعّدلا عیمس ،دومن عّرضت .مینک هدماین تسد هب یراکیپ یه رد هک ناگدنب و نابسا و نیازخ زا ،دیسر دنه هاپس زا دح یب میانغ و دندش هتسکش
...دوب
».
،یولوم(
1888 : 52 :تسا هدمآ یونعم یونثم رد )
رش دهج یم نوریب هنیس زا ،نیا ح نکداش ار دوخ ،دیمون وشم ین نک وفع ام زا ،وفع بحم یاک دهد یدیمون هک مسرت یم کیل
نک دایرف ،سردایرف نآ شیپ نُهُک روسان جنر بیبط یا
،یولوم(
1889
، ،مود رتفد 339
- 332 )
8 - 1 - اجر :یهلا تمحر هب
یولوم دانتسا اب هیآ هب ی 98 هروس :هرقب ی
« ...یَولَّسلا و َّنملا ُمکیلع انلزنأ و َمامَغلا ُمکیَلع اَنلَّلَل ( »
زا امش یارب ام
...میداتسرف یولس و ّنم امش یارب و میتخادنا هیاس ،ربا »
تبسن ییاجره و لاح همه رد دنوادخ هک تسا رواب نیا رب
وق رب یسوم ترضح نامز رد هک هنوگنامه ؛دراد فطل دخ ناگدنب هب دوخ تمحر تمحر ربا لاس لچ لیئارسا ینب م
:دوب هدینارتسگ ار داشگرب تمحر ّرپ یسوم ربا
مرک ناراوخ هتخپ یارب زا اطع نآ و هفیلو نآ لاس لهچ ات نیریش و هتخپ
، دادب تمحز یب
ملع ملاع رد تشارفا شتمحر
اجر لها نآ زا زور کی دشن مک ،یولوم(
1889
، لوا رتفد : 888 - 8889 )
8 - 2 - ناهانگ وفع هب اجر هیآ هب دانتسا اب یولوم ی
81 ناقرف هروس
« ْمِهِتاَئِّیَس ُهَّللا ُلِّدَبُی َکِئَلوُأَف اًحِلاَص اًلَمَع َلِمَع َو َنَمآَو َباَت ْنَم اَّلِإ
ٍتاَنَسَح » ادخ هک تسا رواب نیا رب یمن سویأم دوخ فطل زا ار دوخ ناگدنب هاگ یه
.دنک و هبوت هب ار نابطاخم اذل
دنوادخ فطل هب یراودیما ناهانگ وفع و
یم توعد دنک
زا یدیماان ببس دیابن هانگ ای تیصعم دراد هدیقع یولوم .
9
هکنانچ ددرگ تقیقح هب هدنب نتفای هار و تیاده ببس تیصعم و هانگ نامه دراد ناکما اریز دوش دنوادخ تمحر ترضح اب ینمشد هب نوعرف نارحاس ترضح اب ینمشد نیمه یلو دندرک یرسمه یاعدا وا اب و دنتساخرب )ع(یسوم
رجا و تداهش تداعس اب و دنروایب نامیا وا توعد هب و دنوش هاگآ )ع(یسوم ترضح تّیناقح زا ات دش ببس )ع(یسوم لیدبت ار ناهانگ یهاگ مرک و فطل یور زا هک دنراد ییادخ ،ناگدنب نینچمه .دنورب ایند زا تیاده هب
یم تعاطا ک
دن
یم شاداپ ربارب نیدنچ کین لمع ربارب رد ای و ناسنا ندرک هارمگ زا هدش هدنار ناطیش ات دهد
دناوتن و دوش دیماان اه
.دزاس هارمه دوخ اب مّنهج هب نتفر رد ار ناگدنب یماان
تتتتت سدز ندرگ ادتتخ ار ید تت
ت ننام هنگ نوچ تتتت
عاط د تتت تسدمآ تت
بم نوچ تتتتتت یم لّد نک تت تاتتئیس وا د
تعاط تتتت ی م شا تت ی غر دنتتک تت تاشو م
جرم دوش نیز تتتتت
جر ناطیش مو تتتت
می و سح ز تتت قرطب وا د تتت ین ود ددرگ د تت
م
،یولوم(
1889 ،لوا رتفد ، 8838
)
تاعاط همه دش متائیس
، رکش و ّیناف دش لزه
، تابثا ّدج
، رکش
،یولوم(
1889
، مود رتفد : 8113 )
قح درک لدبم ار تتائیس
قبسام نیا دوش تعاط همه ات ،یولوم(
1889
، مجنپ رتفد :
2221 )
وا ار ناگدنب یلاح ره رد یم توعد دنوادخ یراودیما هب
هنوگ هب .دنک بطاخم هک یا
یم نیقی هب ار دخ هک دناسر
دنوا
تسوا هارمه یلاح ره رد فوئر یم ناگدنب ناهانگ زا و
؛درذگ نوچ
« زین میلح و رابدرب و تسوا هدننک یریگتسد
،یدنام وا تیانع و فطل نودب ینامز رید رگا .شاب هتشاد تیانع و ضیف دیما وا زا ،ینآ و هظحل ره رد سپ .تسومه تایآ رد اریز ،روخم مغ یم ناشن تمحر ،شبرقم ناگدنب هب رید وا هچ رگا هک یا هدناوخ ار بلطم نیا تایاور و نآرق
تیراهق رد هتبلا .تشاذگ دهاوخن ماکان ار نآ یا هظحل داد ناشن یا هدنب هب ار دوخ تایانع و تمحر یتقو یلو ،دهد یم مکحم اما ،دریگ یم رید ار وت تسد وا تمحر.تسا ریگ تخس و ریگرید زین دوخ روضح زا ار وت یا هظحل ،دریگ
.دنک یمن رود
»
،ینامز(
1883 : 128 )
نریگ تسد رابدرب و تسا یو هد
گ مغ تسین ر
یا هدنام وا یب رید
دریگ تسد
، شتمحر دریگ تخس راد دیما وا زا مد نآ مد هب مد
و ریگرید
، یا هدناوخ شریگ تخس
َ کی تمد شترضح درادن بیاغ
،یولوم(
1889
، رتفد
،مود 2988 - 2981 )
هدش دیمون وا تمحر و یهلا برق زا هک نانآ ینعی ،دننادرگن یور تدابع زا مه وا نادیماان هک دهاوخ یم یلاعت قح یزور دنچ و دنبای یم فرشت ادخ هب ناش یراودیما هطساو هب و .دنباتنرب یور تدابع زا و دنشاب راودیما و مرگلد ،دنا ششوک و .دنود یم شباکررد مه ی همه و دوش لماش همه رب وا ی هماع تمحر دهاوخ یم یلاعت قح .دننک یم
تمحر یرگید و ماع تمحر یکی :تسا تمحر ود یاراد یلاعت قح[ .دروآ رد دوخ ششوپ تحتزین ار نادب و ناکین .دننک یم نایب میحر تفص اب ار وا صاخ تمحر و نمحر تفص اب ار وا ماع تمحر .صاخ ،ینامز(
1883 : 1182 )
وا نادیمون هک دهاوخ یمه قح دنوش یم فرشم یدیما هب مه
ور دننادرگن مه تدابع نیز
دنوُد یم شباکر رد یزور دنچ
1
همه رب درابب تمحر نآ دهاوخ همحرم مومع زا کین و دب رب
،یولوم(
1889
، ،لوا رتفد 8821
- 8118 )
8 - 8 - اعد و اجر هطبار اه ناتساد صاخشا هاگ ره یونثم رد یور تسود ترضح و قح هاگرد هب ات دنوش یم ور هبور یلکشم اب تایاکح و
دننکن یراز و هیرگ و دنیاشن كاخ رب رس و دنرواین
، رس رب یهلا شوپاطخ ربا و دیآ یمن شوج هب یهلا تمحر یایرد
دزاس یمن هدروآرب ار نانآ زاین و تجاح و دنک یمن ندیراب هب عورش اه نآ .
شاع ناتساد رد الثم دش ق
روجنر كزینک رب هاشداپ ن
، زا نامیکح نوچ هدهع
ی هجلاعم ماگنه نآ رد دندماینرب كزینک ی
دروآ یم رب شورخ شناج نایم زا نوچ و دروآ یم قح ترضح هاگرد هب یور هاشداپ
، د شوج هب یهلا ششخب یایر
و دیآ یم ح
وا تجا ار ب ر دزاس یم هدروآ .
هیورضخ دمحا خیش ندیرخ اولح تیاکحرد ای
، دزادرپ یمن ار شلوپ و درخ یم اولح یکدوک زا خیش نوچ
، زا كدوک
دروآ یم یور یراز و هیرگ هب یتحاران .
بحاص فرط زا ناهگان هک نیا ات دنک یمن كدوک هب یهجوت یه خیش اما
دنمتورث یلد
، دزادرپ یم ار دوخ ضرق وا و دنروآ یم خیش دزن هب ییایاده .
بجعت خیش تمارک نیا زا زا مدرم نوچ و
دننک یم
، تفگ باوج رد ،ینامرک یراطع(:
1888 : 221 )
تسا كدنا هچ رگا رانید نآ تفگ
شورف اولح كدوک دیرگن ات
ردارب یا
، لفط
،
تسوت مشچ لفط
دسر تعلخ نآ هک یهاوخ یمه رگ
تسا كدوک ویرغ فوقوم کیل
شوج هب دیآ یمن رد تمحر رحب ماک تسرد ناد یراز فوقوم دوخ
دسج رب هدید لفط نایرگب سپ
،یولوم(
1889
، ،مود رتفد 339
- 332 )
دیآ یم دوجو هب یدیمون و سأی هک تسا ینامز نآ و دوش یم دکار و دنک یمدآ رکفت یهاگ .
تلاح نیا رد
، ادخ هب ور
رکذ و اعد هلیسو هب هک ناوخب اعد و نک
، یم بجوم و دیآ یم دوجو هب یتسه ی هصرع رد نوناق فالخ یا هدیدپ
دیشروخ دننامه و دیآ رد شالت و تکرح هب توکس و نوکس زا اعد و رکذ ی هطساو هب ناسنا زغم هاگراک هک دوش دشخب یمرگ و ءایض و دناباتب ناج رب ار دوخ عاعش ،ینامرک یراطع( .
1888 : 218 )
یمدآ تتتسا دقتعم یولوم دناوخب یلج و یفخ رکذ اب ًابلق ار دنوادخ رگا دتتشاب مه تتتسرپ تب و راکهابت ًاتتضرف
شدوجو رد ار اعد دیاب یمدآ هک تتتسا رواب نیا رب یولوم نیاربانب .دنک یم تباجا ار وا هراتتشا و لاح نابز اب دنوادخ زا ار وا اعد هک دنادب نیقی ، دنک هلان یهلا هاگرد هب و دنادرگ ختسار و تباث نایعدم ای و هراّما سفن( نزهار لوغ تسد
) داشرا دنوادخ زین ار اعد و دهد یم راگدرورپ ار اعد لاح : دیوگ یم یولوم .دهد یم ییاهر سپ دنک یم تباجتسا
.نآ تباجتسا هب راودیماو شاب اعد لوغشم تّین صولخ اب بآ وتتتچ یدرتتتک ناور نتتتم زااتتتعد متتته
هدتتتنرآ لّوا یدوتتتب وتتتت متتته اتتتعد ی
متته باتتجتتتتتتتسُم شراد و شتتختتب شتتتاتتیتتن اتتتجر ار تتتتباتتتجا،رتتتخآ شاتتتب وتتتت متتته
، یولوم(
1881،9 / 3118 - 3112 )
8
3 - 8 - ششخب و اجر هطبار نآ هب شناگدنب یراوازس زا شیب ینعی ؛دراد لماک ششخب شناگدنب هب تبسن دنوادخ یم اه
هک هنوگ نامه .دشخب رد
هیآ 28 .تسا هدمآ یروش هروس
« َوُهَو
ُدیِمَحْلا ُّیِلَوْلا َوُهَو ُهَتَمْحَر ُرُشنَیَو اوُطَنَق اَم ِدْعَب نِم َثْیَغْلا ُلِّزَنُی یِذَّلا
»
ضوتتع یتتب فتتطتتلز یتتتتضحتتم شتتتتشختتب مرتتک ضتتحتتم نآ هتتب مدرتتک ستتپتتتتس ور شتتیوتتخ یور مدرتتک دتتیتتما نآ یوتتتتتس ناتتتگتتتیار یدادتتتب یتتتتتتتتتسه تتتتعتتتلتتتخ اتتطتتخ ار دوتتخ مرتتج مراتتمتتتتتش نوتتچ اتتتم هتتتب شدتتتیرآ زاتتتب کتتتیاتتتلتتتم یاتتتک متتتتیتتتتنتتتتک شدازآ راو یتتتتلاتتتتبُااتتتتل ضرتتتغ یتتتب متتتیرتتتک یا دتتتیتتتما مدوتتتب
مرتتگتتنتتن یتتم نتتتتتتتشیوتتخ لتتعتتف یوتتتتس شتتیتتب شتتیتتپ زا یا هداد مدوتتجو هتتک نآرتتب مدوتتب دتتمتتتتتعتتم هتتتتشیتتمتته نتتم اتتطتتع رد دتتیآ رد شتتیاتتتتتشختتب ضتتحتتم اتتجر یوتتتتس لد متتتتشچ شتتتتتتتسدتتُب هتتک متتیتتنزرتتب طتتخ هتتمتته ار اتتهاتتطتتخ نآ و
،یولوم(
1889
، ،مجنپ رتفد 1831
- 1831 )
راکهنگ نینچ زا وا فصو و انالوم ی هدورس اب بسانم
، دیبع نب ۀلاضف و تماص نب ةدابع زا تسا یتیاور :
« نوچ
دنام یقاب درم ود دسر یم نایاپ هب ناگدیرفآ ی هرابرد یرواد دوش تمایقزور
، .دنرب خزود هب ار ود نآ هک دسر نامرف
دننادرگ زاب ار وا :دیامرف رابج یادخ دَرَگِن زاب ود نآ زا یکی .
دیوگ ؟ یتسیرگن سپاو ارچ دسرپ دننادرگ شزاب نوچ و
دنرب تشهب هب ار وا ات دسر نامرف سپ یرآ رد تشهب هب ارم متشاد دیما .
» ،یدیهش(
1881 : 282 )
9 - 8 - یدیمون شهوکن
یولوم یهلا تمحر زا یدیماان و سأی یم یندوشخبان ناهانگ هلمج زا ار
دناد : زا ار نایمدآ تدش هب نآرق رد دنوادخ
تسا هتشاد رذحرب نآ .
هیآ رد الثم 98
میناوخ یم رمز هروس :
« هِللا ِتمحَر نِم اوطَنقَت ال .
» ..
هیآ فسوی هروس رد و 88
دیامرف یم :
«
ِهللا ِحوَّر نِم اوسَئیَت ال .
» ..
تتتتتتسدز ندرتتتگ ادتتتخ ار یدتتتیتتتمااتتتن تاتتئتتیتتتتس وا دتتنتتک یتتم لدتتبتتم نوتتچ تتتتتتسدتتمآ تتتعاتتط دتتنتتناتتم هتتنتتگ نوتتچ
ةاتتتتتشُو ِمتتغر دتتنتتک یتتم شا یتتتتتعاتتط
،یولوم(
1889
، ،لوا رتفد 8838
- 8832 )
یب تمحر زا ناسنا تسین هتسیاش هک دنک یم هراشا ءایبنا نابز زاو دناد یم نایاپ یب ار دنوادخ تمحر و لضف وا دوش سویأم یهلا یاهتنم .
تسا دیپس هیس بش نایاپ / تسا دیما یسب یدیماان رد :هک اریز .
تتتتتتسدتتب یدتتیتتموتتن دتتنتتتتتفتتگ اتتیتتبتتنا دتتیتتما اتتن دتتیاتتتتشن نتتتتسحتتم نتتیتتنتتچ زا تتتتتسدتتح یب یراتتب یاتته تتتمتتحر و لتتتتضف
دتتیتتنز تتتمتتحر نتتیا كارتتتتتف رد تتتتتتسد
،یولوم(
1889
، ،موس رتفد 2528
- 2522 )
هب هشیمه هبوت رد دیوگ یم وا بجوم و د وش یم بوسحم هانگ دنوادخ تمحر زا ندش سویأم و تسا زاب نایمدآ یور
دشاب یم ناطیش یلاحشوخ .
لثم دز ناس نیدب ناطیش یپ قح لیحاب درآ مزر رد ار وت هک
،یولوم(
1889
، تیب ،مشش رتفد 8111
)
8
تسناد دیاب سأی زا ییاهر یارب هنگ ناگدنب ی همه زا و دراد نایاپ یب تمحر و فطل شیوخ ناگدنب هب دنوادخ هک
دوخ راک
، اجتلا وا هب تسا هدرک توعد رگا تسا هداد هدعو و دنیاشگب زاین تسد شنارک یب تمحر یوس هب و دننک
دننک هبوت دنیوشب اه یتشز زا تسد و
، و فطل لومشم ار نانآو دیشخب دهاوخ ار ناهانگ ی همه یاهتنم یب مرک
رمز هروس( .داد دهاوخ رارق دوخ
، هیآ 98 )
دوخ و دیمون وشم ین ار
نک داش
نک وفع ام زا وفع بحم یاک
نکدایرف سردایرف نآ شیپ
نهک روسان جنر بیبط یا
،یولوم(
1889
، ،لوا رتفد 8295
- 8298 )
قح ترضح هب ار شیوخ نل نسح دیاب نینچ مه
، درک دامتعا وا هب و لماک .
ثیداحا و تایاور زا یا هراپ ساسارب
یسدق
، ناگدنب هب یهلا فاطلا و اه تبهوم زا یکی
، هب ندیشخب رثا «
نل نسح »
و « کین نامگ »
تسا . دنوادخ
وا سدقم دوجو هب تبسن سکره هک تسا هدومرف ررقم
، دربب یکین نامگ
، دناشوپب لمع هماج ار نامگ نآ
، ج نآ زا ا
تلفغ أشنم و ادخ زا تلفغ یدیماان أشنم هک
« تفرعم مدع »
تسوا هب حیحص
، و لاعتم دنوادخ تسرد تخانش اذل
وا تایآ
، تسا یرورض و مزال دیما شیادیپ رد .
دیمارگا و ددرگ یم سأی بجوم دنک هبلغ یمدآ رب فوخ رگا لاحره هب
ود نآ یواست یلو ؛ تسا هانگ رب تأرج بجوم دیآ بلاغ وارب
، ماجنا و هبوت هب قوشم و هانگ زا هدنرادزاب لماع نیرتهب
تسا حلاص لمع .
،یفشاک(
1812 : 285 )
تساهدیما ورم یدیمون یوک
تساهدیشروخ ورم یکیرات یوس
،یولوم(
1889
، تیب ،لوارتفد 823
)
و تقشم هب ءایلوا ندرک ادیپرد رگا :دیوگ یم تیب نیا ریسفترد یرفعج یقت دمحم یداتفا هجنکش
، ریگلد و شابم
هدم هار دوخ هب ار یدیماان
، نامگ وت ؟یشاب دیماان یناوت یم هنوگچ نابرهم یادخ نتشاد اب روانهپ ناهج نیا رد اریز
دنام دهاوخ هدیشوپ وت زا هشیمه یارب ناینب تقیقح دادرارق یکیرات رد ار وت ناهج ثداوح رگا هک ربم
، هن
، ارد اریز نی
سر یارب ایند دشخرد یم یهلا تیانع وترپ یفاک دح هب تسار هار هب ندی
. ،ینامز(
1883 : 825 )
رتتگ هراتتچ هاتتنتتپ زتتج هراتتچ هتتچ ستتپ دتتیتتهتتن وا شتتیتتپ هتتب اتته یدتتیتتمااتتن و ّستتم یدتتیتتمااتتن
، رتتیتتتتسکا رتتظتتن ش
دتتتیتتهتتج نورتتتیتتب اود یتتتب دردز اتتت
،یولوم(
1889
،
،مود رتفد 8888
- 8888 )
1 - 8 - و قشع اجر
قح هب قشع رد دهاز یو زا هناکریز انالوم هک تساج نیا و دزاس یم بوثم ار وا قشع درورپ یم لد رد ار باوث دیما
و ریس زا ار وا تسا ینتبم اجر و فوخ رب دهاز قشع هک مه نیا هوالع هب ؟ دزم هاگ نآ و ادخ قشع هک دسرپ یم هناقشاع ی هیوپ یه نآ رد هک
زیچ هظحالم ی و قوش دودحم ار بلاط ی هقالع دراد یم زاب دنک یمن
. تسور نیا زا
ورهر قشاع یتقو هک
« اوه و قرب زا رت ناّرپ »
مدق ناگنل گنل هار نیارد نازرل یاپاب راک سرت دهاز دیوپ یم ار قح هار
تسین شیب هزور کی هام ره رد دهاز ریس دزات یم برق هاگشیپ ات سَفَن ره رد فراع هک اج نآ و دراد یم رب .
( نیرز
بوک ، 1813 : 915 )
رت هناوید یسک قشاع زا تسین تسین ماع یگناوید نیا هکناز رک و تسا روک وا یادوس زا لقع
بط تسین ماکحا نیا داشرا ار
،یولوم(
1889
، رتفد مراهچ
، 2891 - 2898 )
5
درادن هاگشناد و ناتسبد یقشاع و قشع دنیوگ یم هک تسا لیلد نیمه هبزین و
، ق هکلب نشور لد و یفاص بل م
ی
د ؛ دهاوخ ر
ششوک هن تسا راک هب ششک اج نیا .
اب نایناهج و ناهج یوررب ،دنا فوخ و میبرد هتسویپ داهز و دابع
یرما یه و سک یه ز ا فوخ یا هرذ ،دندنخ یم نایناهج و ناهج نیرب قاشع اما ؛ دنرگن یم یئور شرت و یخلت دنرادن . قتتتتشع شتتیتتپ ردتتنا تتتتتسیتتن یتتئوتتم سرتتت فوتتخ هتتک اتتما تتتتتسا دزتتیا فتتتتصو قتتتتشع یتتتبتتتُن رد یدتتتناوتتتختتتب نوتتتبتتتحتتتی نوتتتچ زتتیتتن قتتتتشع ناد قتتح فتتتتصو تتتبتتحتتم ستتپ وتتک كاتتخ تتتتتشم فتتتتصو وتتک قتتح فتتتتصو ماود اتتب متتیوتتگتتب نتتمرا قتتتتتشع حرتتتتتش تتتتتتسَدتتَح ار تتتماتتیتتق ختتیراتتت هتتکتتناز یرتتپ رتته و تتتتتسَرتتَپ دتتتتصناتتپ ار قتتتتشع اتتتپ هتتتب دزاتتتت یتتتم سرتتتت اتتتب یدتتتهاز قتتتتشع درتتگ رد ناتتفتتئاتتخ نآ دتتنتتتتسر یتتک قتتتتشع شتتیتتک ردتتنا دتتنتتناتتبرتتق هتتلتتمتتج
فوتتج و جرتتف یاتتلتتتتتبتتم هدتتنتتب فتتتتصو یتتبتتلتتطتتم رد نتتیرتتق متتهتتبتتحتتی اتتب زتتیزتتع یا نادزتتی فتتتتتصو دوتتبتتن فوتتخ وتتک كاتتپ فتتتتصو و وتتک ثداتتح فتتتتصو ماتتمتتتاتتن نآ و درذتتگتتب تتتماتتیتتق دتتتتتص تتتتتسا دزیا فتتتصو هتتک اتتج نآ اتتجتتک دتتح یرتتتثتتتلا تتتتحتتتت اتتتت شرتتتع زارتتتف زا اوتته و قرتتب زا رتتت ناّرتتپ ناتتقتتتتتشاتتع ر ناتتمتتتتسآ هتتک قتتتتشع درد دزاتتتتس شرتتف ا
،یولوم(
1889
، ،مجنپ رتفد 2153
- 2189 )
8 - 8 - همزال اجر تسا یگدنز ی
همزال ار اجر و فوخ یولوم یم یویند تایح ی
دناد
؛ هدرپ رد روما زا یلیخ ملاع نیا رد اریز و دراد رارق بیغ ی
هجیتن زا ناسنا یمن و درادن ربخ دوخ لامعا و لاعفا ی
تبقاع هک دناد اذل تفر دهاوخ نوریب رفاک ای نمؤم ایند نیا زا
یم ببس فوخ یدب زا ات دوش
یم ببس زین اجر دروایب کین لامعا هب یور و دریگ هنارک اه بکترم یهانگ رگا ات ددرگ
دروم یزور دشاب راودیما هکلب دزاسن تاوهش و سفن میلست ار دوخ هرابکی و دوشن دیماان دنوادخ تحر و فطل زا دش محر یم ببس رما نیا اذل دوش عقاو دنوادخ ششخب و ت .دروایب کین لامعا هب یور و دنک هبوت دوخ یراکدب زا دوش
هجیتن رگا دراد هدیقع یولوم یم نشور ایند نیا رد هدنب لامعا ی
هب لیدبت و دوبن رارسا و بیغ یایند ایند نیا دش
یم تمایق همه هک دش
یم ادیوه نآ رد رارسا ی ات اذل دوش
تشاد دهاوخ دوجو نآ رد اجر و فوخ تساپرب یّدام یایند
ایند نیا ات تسا هدرک اضتقا نینچ دنوادخ تمکح و دشاب مکاح نآ رد اجر و فوخ هک تسا نینچ ایند نیا تّیهام و یماان و هتشگرس دوخ ناهانگ لیلد هب ناراکهانگ و ،هتفیرف و هّرغ دوخ تدابع هب نانمؤم ات دشاب اجر و فوخ لحم د
.دنوشن
،یمرحم(
1851
، 88 )
ریذح و دنشاب فوخ و اجر اب ریسا و ریم ره هک دهاوخ یمتته قح
دوش هدرورپ هدرپ نیا سپ ات دوب هدرپ رد فوخ و اتتتتتتتتجر نیا
.الم رب یّرف و ّرک دش ار بیغ اجر و فوتخ وک هدرپ یدیرد نوچ
،یولوم(
1889 : 8121 / 1 )
11
3 - هجیتن یریگ
یونعم یونثم رد یولوم -
مهم ینافرع موظنم عبنم نیرت -
رثا ِیمیلعت و ینافرع دعُب رد یراودیما تیمها لیلد هب
هجوت شیوخ هژیو
شخب رد و هدرک نآ هب یا فلتخم یاه
رد نآ شقن و ادخ هب یراودیما هلأسم هب یونعم یونثم
و دهد یم رارق دوخ ناسحا و فطل دروم ار دوخ ناگدنب ًامیاد قح ترضح ،وا هاگدید زا .تسا هتخادرپ ناسنا یگدنز زمر ار فسوی یولوم زین و دراد یم زاب یدیماان زا ار نانآ ار ناگدنب یلاح ره رد وا .دناد یم ی
ادخ یراودیما هب دنو
یم توعد یم نیقی هب ار بطاخم هک یا هنوگ هب .دنک
اذل ؛تسوا هارمه یلاح ره رد فوئر دنوادخ هک دناسر یونثم رد
رس و دنرواین یور تسود ترضح و قح هاگرد هب ات دنوش یم ور هبور یلکشم اب تایاکح و اه ناتساد صاخشا هاگ ره ا تمحر یایرد ،دننکن یراز و هیرگ و دنیاشن كاخ رب عورش اه نآ رس رب یهلا شوپاطخ ربا و دیآ یمن شوج هب یهل
.دزاس یمن هدروآرب ار نانآ زاین و تجاح و دنک یمن ندیراب هب یم فطل رظن اب شناگدنب هب لاعتم دنوادخ هک تسا داقتعا نیا رب هراومه یولوم نآ زا اذل ؛درگن
یم اه یماان هک دهاوخ د
شاب یهلا فطل رظتنم هراومه و دنوشن اریز دن
دناد یم یندوشخبان ناهانگ هلمج زا ار یهلا تمحر زا یدیماان و سأی
؛
نآ هب شناگدنب یراوازس زا شیب ینعی ؛دراد لماک ششخب شناگدنب هب تبسن دنوادخ ،نیا رب هوالع یم اه
شخب
.
دعبانم
میرک نآرق 1 ) ،هللادبع هجاوخ ،یراصنا 1815
،یداهرف ناور همجرت ،نیرئاسلا لزانم،ش.ه .یلوم تاراشتنا، نارهت
2 ) ، یلعا دمحم ، یوناهت 1831
یدابانگ نیورپ همدقم اب ، رداق مالغ یولوم ححصم ، نونفلا تاحالطصا فاشک، ش.ه
. مایخ تاراشتنا ، نارهت ، 8 ) ،بوک نیرز 1813
.،یملع تاراشتنا ، لوا پاچ، )یونثم یقیبطت و یلیلحت حرش و دقن( ین رس،ش.ه
3 ) ،میرک ،ینامز 1883
.تاعالطا تاراشتنا،لوا پاچ ،یونعم یونثم عماج حرش،ش.ه
9 ) ،رفعج دیس ،یدیهش 1881
.یگنهرف و یملع تاراشتنا ،نارهت ،مود پاچ ، مجنپ رتفد ،یونثم حرش،ش.ه
1 ) ،سابع ،ینامرک یراطع 1888
.میسآ ،نارهت ،)یولوم یارجامرپ یگدنز( قشع مه زاب ... و قشع ،قشع،ش.ه
8 ) ، هژینم ،ینابرق 1889
،لوا پاچ ، ) نیدلا لالج انالوم یاه هتفگ یایرد رد هتفسان دیراورم یوجتسج( ایرد یافرژ ،ش.ه
.ریوک تاراشتنا، نارهت 8 ) - نزاوه نب میرکلادبع ،یریشق
، 1889 . هلاسر همجرت ،هیریشق ی و تاحیحصت اب ،ینامثع دمحا نب نسح یلعوبا ی
.نارهت ،یگنهرف و یملع تاراشتنا تکرش ،رفنازورف نامزلا عیدب تاکرادتسا 5 ) ،نیسحالم انالوم ،یفشاک 1812
.یراشفا یتاعوبطم هاگنب تاراشتنا، مود پاچ ،یونثم بابل بل،ش.ه
11 ) ، دومحم نیدلازع ، یناشاک 1882
ش .ه یسابرک تفع تاحیضوت و حیحصت و همدقم ، هیافکلا حاتفم و هیادهلا حابصم ،
. راوز تاراشتنا ، نارهت ، لوا پاچ ، یقلاخ رگزرب اضر دمحم رتکد ، 11 ) -
،قداصدّیس ،نیرهوگ 1881
.نارهت ،راّوز تاراشتنا ،لوا پاچ ،فوصت تاحالطصا حرش.
11
12 ) ،نیمار ،یمرحم 1851
، الک یاه هاگدید لیلحت و قیبطت هاگشناد ،یولوم نیدلا لالج و یلازغ دمحم ماما ینافرع و یم
یلیبدرا ققحم .
18 )
،نیدلا لالج ،یولوم 1888
، ج ،هیفام هیف 1
نارهت ، : ینادزی بنیز پاچ .
--- 1889
.لوا پاچ ،سوت تاراشتنا :نارهت ،نوسلکین دلونیر حیحصت هب ،یونعم یونثم ،
