ﻦﻔﻠﺗ : 08134424192
[email protected] E-mail:
1. Foreign Agriculture Service
2. Food and Agriculture Organization (http://faostat.fao.org)
ﺮﺛا ﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ آ
ﺑر ﻮ يداﺮﺑ و رﻻﻮﻜﺳ ﺎﻳﻮﺳ دﺮﻜﻠﻤﻋ ياﺰﺟا و دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ مﻮﻴﺑوﺰﻳار
ﺶﻨﺗ ﺖﺤﺗ ﻢﻛ
ﻲﺑآ
نﺎﻴﺒﻟﺎﻃﻮﺑا ﻲﻠﻋﺪﻤﺤﻣ
1
و *
ﻲﻠﻴﻠﺧ ﻪﺑﻮﺒﺤﻣ 2
1 . ﺪﻜﺸﻧاد رﺎﻳدﺎﺘﺳا ة
هﺎﮕﺸﻧاد يزروﺎﺸﻛ ﺎﻨﻴﺳ ﻲﻠﻋﻮﺑ
ناﺮﻳا ،ناﺪﻤﻫ .
2 . ﺪﺷرا ﻲﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ يﻮﺠﺸﻧاد ﺖﻋارز
ﺎﻨﻴﺳ ﻲﻠﻋﻮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﻳا ،ناﺪﻤﻫ
.
) رﺎﺗ ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳ :
21 / 7 / 92 - ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ :
20 / 12 / 92 (
هﺪﻴﻜﭼ
ﻪﺑ ﻲﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺮﻴﺛﺄﺗ
عﻮﻧ ود ﻲﺘﺴﻳز ﻢﻗر ﺮﺑ ﺎﻳﻮﺳM9
ﺖﺤﺗ ﺶﻨﺗ ﻢﻛ
،ﻲﺑآ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﻪﺑ
ترﻮﺻ
كﻮﻠﺑ ﺐﻟﺎﻗ رد تﻼﭘ ﺖﻴﻠﭙﺳا ﻋرﺰﻣ رد راﺮﻜﺗ ﻪﺳ رد ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﻛ يﺎﻫ
ﺔ ﻲﻠﻋﻮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻨﻴﺳ
لﺎﺳ رد 1391
اﺮﺟا ﺪﺷ . ﺎﻴﺑآ ﺢﻄﺳ ﻪﺳ ﻲﻠﺻا تﺮﻛ رد زا ﺲﭘ ير
50
، 100 و 150 ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻣ
ﺮﻴﺨﺒﺗ ﺖﺸﺗ زا ﺮﻴﺨﺒﺗ دﻮﻛ ﻲﻋﺮﻓ تﺮﻛ رد و A
ﻲﺘﺴﻳز ﺢﻄﺳ رﺎﻬﭼ رد )
يداﺮﺑ ،مﻮﻴﺑوﺰﻳار
ﺢﻴﻘﻠﺗ مﺪﻋ و ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ ود ﺮﻫ ،ﺰﻳارﻮﻜﻴﻣ (
ﺪﻧدﻮﺑ . ﻢﻛ ﺶﻨﺗ داد نﺎﺸﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺮﺛا ﻲﺑآ
ﺎﻨﻌﻣ ﺮﺑ يراد
رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ
رد ﻪﻧاد ، فﻼﻏ
دﺮﻜﻠﻤﻋ ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ،
،ﻲﺘﺴﻳز ﻪﻧاد ﻦﻏور و
،ﺖﺷاد ﺎﻣا
ﺪﺻ نزو ﺮﺑ ﻪﻧاد
، ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻏور ﺪﺻرد و
ﺮﺛا ﺎﻨﻌﻣ ﺖﺷاﺪﻧ يراد .
ﺶﻨﺗ مﺪﻋ ﺖﻴﻌﺿو رد
ﻢﻛ هزاﺪﻧا تﺎﻔﺻ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺮﺑ ﻲﺘﺴﻳز يﺎﻫدﻮﻛ ،ﻲﺑآ ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ يﺮﺛا يﺮﻴﮔ
ﺐﺒﺳ ﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﻲﺘﺣ و
ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﺶﻫﺎﻛ ﺪﺷ ﺎﻫ
. ﺎﻣا ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ دﺮﺑرﺎﻛ ﻪﺑ
دﺮﺑرﺎﻛ هﮋﻳو ﻬﻧآ نﺎﻣﺰﻤﻫ
ﺐﺒﺳ ﺎ ﺮﺛا ﻞﻴﻠﻘﺗ
ﺶﻨﺗ ﻲﻔﻨﻣ ﻢﻛ
ﻪﺑ ،ﺪﺷ ﻲﺑآ يرﻮﻃ
ﻢﻛ ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻨﺗ رد ﻪﻛ ﺮﺘﻣ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ ،نﺎﻣﺰﻤﻫ دﺮﺑرﺎﻛ ﻲﺑآ
ﻪﺑ ار ﻦﻏور و ﻪﻧاد ،ﻲﺘﺴﻳز يﺎﻫدﺮﻜﻠﻤﻋ و ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ،ﻪﻧادﺪﺻ نزو ،ﻊﺑﺮﻣ ﺐﻴﺗﺮﺗ
33
، 6 / 9 ،
4 / 15 90 ، 93 و 170 داد ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﺘﺴﻳز يﺎﻫدﻮﻛ فﺮﺼﻣ مﺪﻋ رﺎﻤﻴﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد .
او هژ يﺪﻴﻠﻛ يﺎﻫ ،ﻦﻏور:
،چرﺎﻗ ﻢﻛ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ ،ﻲﺑآ .
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﺎﻳﻮﺳ
Glycine max L.) (
زا ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﻪﻧاد يﺎﻫ ﻲﻨﻏور رد
نﺎﻬﺟ و ناﺮﻳا ﺖﺳا . ﻧاد ﺔ ﻚﺸﺧ ﺎﻳﻮﺳ ﻪﺑ رﻮﻃ لﻮﻤﻌﻣ
ياراد 18 ﺎﺗ 25 ﺪﺻرد ﻦﻏور و 30 ﺎﺗ 50 ﺪﺻرد ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ
ﺖﺳا
Khaje-Pour, 2006) (
و ﺖﻴﻤﻫا هﮋﻳو يا رد ﻳﺬﻐﺗ ﺔ
،نﺎﺴﻧا اد م و رﻮﻴﻃ دراد
؛ ﻪﺑ يرﻮﻃ ﻪﻛ زا ﺮﻈﻧ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻦﻏور
ﻲﻛارﻮﺧ رد نﺎﻬﺟ ياراد ﺒﺗر ﺔ لوا ﺖﺳا
FAS, 2005)
1( .
سﺎﺳاﺮﺑ تﺎﻋﻼﻃا نﺎﻣزﺎﺳ رﺎﺑراﻮﺧ و يزروﺎﺸﻛ ﺪﺤﺘﻣ ﻞﻠﻣ
FAO)
2(
، ﺢﻄﺳ ﺮﻳز ﺖﺸﻛ ﺎﻳﻮﺳ رد نﺎﻬﺟ ﻲﻃ لﺎﺳ
2012 دوﺪﺣ 9 / 104 نﻮﻴﻠﻴﻣ رﺎﺘﻜﻫ
دوﺪﺣ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺎﺑ
8 / 241 نﻮﻴﻠﻴﻣ ﻦﺗ و ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﺑﺎﻨﺑ
ﺢﻄﺳ شراﺰﮔ ﻦﻴﻤﻫ
ناﺮﻳا رد ﺎﻳﻮﺳ ﺖﺸﻛ ﺮﻳز 80
ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺎﺑ رﺎﺘﻜﻫ راﺰﻫ 200
ﺖﺳا ﻦﺗ راﺰﻫ .
ﻪﺑ رد ﺎﻳﻮﺳ ﺪﻴﻟﻮﺗ زا ناﺮﻳا ﻢﻬﺳ ﺮﮕﻳد ترﺎﺒﻋ
دوﺪﺣ ﺎﻬﻨﺗ ﺎﻴﻧد 08
/ 0 ﺖﺳا ﺪﺻرد .
ﻢﻬﻣ زا ﻦﻳﺮﺗ ﺖﻳدوﺪﺤﻣ
رد ﺎﻳﻮﺳ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻲﻋارز نﺎﻫﺎﻴﮔ ﺪﻴﻟﻮﺗ يﺎﻫ
ﺖﺳا ﺖﺑﻮﻃر دﻮﺒﻤﻛ و ﻲﻜﺸﺧ ناﺮﻳا
Shahmoradi et al.,
2009; Ober et al., 2003; Emam, 2008)
.(
ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ﻪﺑ
ﻲﻳﺎﻫدﺮﺒﻫار ياﺮﺑ
ﺶﻫﺎﻛ ﺮﺛا ﻲﻔﻨﻣ ﺶﻨﺗ
ﻲﻜﺸﺧ ﺮﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ و ياﺰﺟا دﺮﻜﻠﻤﻋ هﺎﻴﮔ زا ﺖﻴﻤﻫا
هﮋﻳو يا رادرﻮﺧﺮﺑ ﺖﺳا
. ﺮﺑ ﻦﻳا
،سﺎﺳا ﻪﻳﺎﻣ ﻲﻧز روﺬﺑ
نﺎﻫﺎﻴﮔ ﺎﺑ ﻢﺴﻴﻧﺎﮔراوﺮﻜﻴﻣ يﺎﻫ
ﺖﺴﻳﺰﻤﻫ ﺎﺑ
ﺎﻬﻧآ نﻮﭽﻤﻫ
چرﺎﻗ رﻮﻜﻴﻣ ﺰﻳ
،ا يﺮﺘﻛﺎﺑ يﺎﻫ ﺖﻴﺒﺜﺗ ﺪﻨﻨﻛ ة نژوﺮﺘﻴﻧ و
يﺮﺘﻛﺎﺑ يﺎﻫ يزدازآ ﻪﻛ ﺐﺒﺳ ﻚﻳﺮﺤﺗ ﺪﺷر
هﺎﻴﮔ
ﻲﻣ
،ﺪﻧﻮﺷ ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﺪﻨﻣدﻮﺳ ﺪﺷﺎﺑ
Khan, 2002) .(
يداﺮﺑ مﻮﻴﺑوﺰﻳار يﺮﺘﻛﺎﺑ
ﺖﺴﻳﺰﻤﻫ ﻲﺼﺼﺨﺗ
ﺎﺑ هﺎﻴﮔ ﺎﻳﻮﺳ
ﺖﺳا ﻪﻛ زا هار ﺖﻴﺒﺜﺗ نژوﺮﺘﻴﻧ
، ﺪﺷر هﺎﻴﮔ ار دﻮﺒﻬﺑ
ﻲﻣ ﺪﺸﺨﺑ . ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ شراﺰﮔ
هﺪﺷ ﺖﺳا ﻪﻛ ﺢﻴﻘﻠﺗ ﺎﻳﻮﺳ ﺎﺑ
ﺎﻗ چر يﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ رﻻﻮﻜﺳﻮﺑرآ
ﺐﺟﻮﻣ ﺶﻳاﺰﻓا لﻮﻃ ﻪﺸﻳر و
،ﻪﻗﺎﺳ نزو ﻚﺸﺧ ﻪﺸﻳر و
،ﻪﻗﺎﺳ ﺮﻄﻗ ﻪﻗﺎﺳ و نزو
ﻪﻧادراﺰﻫ ﻲﻣ
دﻮﺷ
Ilbas & Sahin, 2005)
Dileep .(
Kumar et al.
2010) ( ﺰﻴﻧ نﺎﺸﻧ ﺪﻧداد ﻪﻛ ﺢﻴﻘﻠﺗ مأﻮﺗ
روﺬﺑ دﻮﺨﻧ ﺎﺑ سﺎﻧﻮﻣودﻮﺳ ﺲﻨﺳرﻮﻠﻓ
و مﻮﻴﺑوﺰﻳار ﻪﺑ
ﺶﻳاﺰﻓا عﺎﻔﺗرا
،ﻪﻗﺎﺳ لﻮﻃ ﺸﻳر ﻪ و نزو ﻚﺸﺧ هﺎﻴﮔ
ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ رﺎﻤﻴﺗ ﺪﻫﺎﺷ ﺮﺠﻨﻣ ﺪﺷ . رد ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﺮﺑ
يور
ﺎﻳﻮﺳ
، دﺮﺑرﺎﻛ نﺎﻣﺰﻤﻫ يداﺮﺑ مﻮﻴﺑوﺰﻳار و
اﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﺐﺒﺳ
ﺶﻳاﺰﻓا نزو ﻚﺸﺧ گﺮﺑ رد ﺖﻴﻌﺿو ﺶﻨﺗ ﻲﺘﺑﻮﻃر ﺪﺷ
Tajik-khave et al., 2011) (
رد .
تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻪﺑﺎﺸﻣ
، ﻞﻴﻟد
نآ ار ﺪﻴﻟﻮﺗ نﻮﻣرﻮﻫ يﺎﻫ كﺮﺤﻣ ﺪﺷر
Allen, 2003) (
و
ا ﺶﻳاﺰﻓ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ نﺎﻫﺎﻴﮔ ﻲﻳاﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رد
عاﻮﻧا
ﺮﻴﻏ ﻲﻳاﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﺮﻛذ
هدﺮﻛ ﺪﻧا
Ntunes, 2004) .(
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
شراﺰﮔ هﺪﺷ ﻪﻛ مﻮﻴﺑوﺰﻳر ﺎﻫ ﺎﺑ يﺎﻘﻟا ﺪﻴﻟﻮﺗ تﺎﺒﻴﻛﺮﺗ
ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻦﻴﺴﻛا
،ﺎﻫ ﻦﻴﻨﻛﻮﺘﻴﺳ
،ﺎﻫ ﻦﻳوﻼﻓﻮﺒﻳر ﺎﻫ
و
ﻦﻴﻣﺎﺘﻳو ﺎﻫ
، ﺪﺷر مﻮﮕﻟ ﺎﻫ ار ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻣ ﺪﻨﻫد
Dakora, )
(2003 Mirza Khani et al .
) 2008
ﺰﻴﻧ (
نﺎﺸﻧ ﺪﻧداد
ﺢﻴﻘﻠﺗ ﮔ ﮓﻧﺮﻠ هرﺎﻬﺑ ﺎﺑ دﻮﻛ ﻲﺘﺴﻳز اﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ و
يﺮﺘﻛﺎﺑ
ﺮﺘﻛﺎﺑﻮﺗزا ﺐﺒﺳ
ﺶﻳاﺰﻓا 20 / 9 يﺪﺻرد دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﻦﻏور
هﺪﺷ ﺖﺳا
Mekki & Ahmed .
) 2005
ﺰﻴﻧ (
ﺶﻳاﺰﻓا
،ﻦﻏور ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ و ﺮﻔﺴﻓ ﻪﻧاد رد ار ﺢﻴﻘﻠﺗ رﺬﺑ ﺎﻳﻮﺳ ﺎﺑ
يﺮﺘﻛﺎﺑ يﺎﻫ يداﺮﺑ مﻮﻴﺑوﺰﻳار ژ
مﻮﻜﻴﻧﻮﭘا و
سﺎﻧﻮﻣودﻮﺳ
ﺪﻧدﺮﻛ مﻼﻋا ﺎﻴﻧاﺮﺳ .
رد ﻦﻴﻤﻫ ﺎﺘﺳار
Sharma & Namdeo )
1999
ﺶﻳاﺰﻓا(
ﺪﺻرد ﻦﻏور ﺔﻧاد ﺎﻳﻮﺳ ار ﺮﺑ ﺮﺛا ندوﺰﻓا دﻮﻛ ﻲﺘﺴﻳز
ﻪﺑ ﻲﻳﺎﻬﻨﺗ شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﻛ ﺰﻴﻧ و نﺎﺸﻧ ﺪﻧداد دﻮﻛ ﻲﺘﺴﻳز و
ﻲﻟآ ﺎﺑ ﻦﻴﻣﺄﺗ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻲﻳاﺬﻏ مزﻻ ياﺮﺑ ﻞﻴﻜﺸﺗ ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ و
ﻦﻏور
، ﺐﺒﺳ دﻮﺒﻬﺑ ﺖﻴﻔﻴﻛ هﺎﻴﮔ ﻲﻣ ﺪﻧﻮﺷ ﻪﻛ ﺎﺑ ﺞﻳﺎﺘﻧ
ﻖﻴﻘﺤﺗ
El-Kholy & Gomaa (2000)
ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ﺖﺷاد .
فﺪﻫ زا ﻦﻳا
،ﺶﻳﺎﻣزآ ﻲﺳرﺮﺑ
ﺮﻴﺛﺄﺗ يﺎﻫدﻮﻛ ﻲﺘﺴﻳز
يداﺮﺑ مﻮﻴﺑوﺰﻳار ژ
مﻮﻜﻴﻧﻮﭘا و چرﺎﻗ ﻳرﻮﻜﻴﻣ اﺰ رﻻﻮﻜﺳﻮﺑرآ ﺮﺑ
دﺮﻜﻠﻤﻋ و ياﺰﺟا دﺮﻜﻠﻤﻋ هﺎﻴﮔ ﺎﻳﻮﺳ رد ﺖﻴﻌﺿو ﺶﻨﺗ
ﻢﻛ ﻲﺑآ هدﻮﺑ ﺖﺳا .
شور و داﻮﻣ
ﺎﻫ
ﺶﻳﺎﻣزآ ﻦﻳا رد
لﺎﺳ 1391 ﻋرﺰﻣ رد ﺔ ﺪﻜﺸﻧاد ﻲﺗﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ة
ناﺪﻤﻫ يزروﺎﺸﻛ عﺎﻔﺗرا ﺎﺑ
1690 ﺮﺘﻣ زا ﺢﻄﺳ ﺎﻳرد و
تﺎﺼﺘﺨﻣ ضﺮﻋ
ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ 35
ﻪﺟرد و 1 ﻘﻴﻗد ﺔ ﻲﻟﺎﻤﺷ
و لﻮﻃ ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ 48
ﻪﺟرد و 31 ﻘﻴﻗد ﺔ ﻲﻗﺮﺷ اﺮﺟا ﺪﺷ . ﻘﻄﻨﻣ
ﺔ ﻖﻴﻘﺤﺗ زا ﺮﻈﻧ ﻲﻤﻴﻠﻗا ءﺰﺟ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻪﻤﻴﻧ ﻚﺸﺧ و
،دﺮﺳ ﺎﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻲﮔﺪﻧرﺎﺑ
ﻧﺎﻴﻟﺎﺳ ﺔ 333 ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻴﻟ و
ﻂﺳﻮﺘﻣ يﺎﻣد 24 ﺟرد ﺔ ﻲﺘﻧﺎﺳ داﺮﮔ رد مﺮﮔ ﻦﻳﺮﺗ هﺎﻣ
لﺎﺳ سﺎﺳاﺮﺑ رﺎﻣآ ﻲﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ 55
ﻪﻟﺎﺳ ﺖﺳا . ﻦﻳا رد
ﻢﻗر زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ دوﺪﺤﻣ ﺪﺷر ﻪﻛ ﺎﻳﻮﺳ M9
ي ﻪﺘﺷاد رد و
دوز ﻲﮔﺪﻴﺳر هوﺮﮔ ﺎﺑ سر
ةرود يﺪﺷر 110 - 100 زور
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا دراد راﺮﻗ .
ﺶﻳﺎﻣزآ ﻪﺑ ﺎﻗ رد تﻼﭘ ﺖﻴﻠﭙﺳا ترﻮﺻ كﻮﻠﺑ حﺮﻃ ﺐﻟ
مﺎﺠﻧا راﺮﻜﺗ ﻪﺳ ﺎﺑ ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﻛ ﺖﻓﺮﮔ
. ﺶﻨﺗ ﻞﻣﺎﻋ
) زا ﺲﭘ يرﺎﻴﺑآ ﺢﻄﺳ ﻪﺳ ﻞﻣﺎﺷ 50
، 100 و 150 -ﻲﻠﻴﻣ
سﻼﻛ ﺮﻴﺨﺒﺗ ﺖﺸﺗ زا ﺮﻴﺨﺒﺗ ﺮﺘﻣ ﻪﻛ A
ﻪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ
رد ﻲﻜﺸﺧ ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻨﺗ و ﻢﻳﻼﻣ ﺶﻨﺗ ،بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﻴﺑآ ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ (
ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ ﻞﻣﺎﻋ و ﻲﻠﺻا تﺮﻛ رد
) ﺢﻴﻘﻠﺗ نوﺪﺑ ﻞﻣﺎﺷ يدﻮﻛ ﺪﻫﺎﺷ ﺎﻳ
،ﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﺎﺑ ﺐﻴﻛﺮﺗ ،
يداﺮﺑ ﺎﺑ ﺢﻴﻘﻠﺗ مﻮﻴﺑوﺰﻳار
ژ ﺢﻴﻘﻠﺗ و ﺐﻴﻛﺮﺗ و مﻮﻜﻴﻧﻮﭘا
ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ عﻮﻧ ود ﺮﻫ ﺎﺑ نﺎﻣﺰﻤﻫ (
راﺮﻗ ﻲﻋﺮﻓ تﺮﻛ رد
ﺖﻓﺮﮔ . كﺎﺧ نﻮﻣزآ سﺎﺳاﺮﺑ ﺖﺷﺎﻛ زا ﺶﻴﭘ 100
ﺮﭘﻮﺳ ﻊﺒﻨﻣ زا تﺎﻔﺴﻓ دﻮﻛ رﺎﺘﻜﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ تﺎﻔﺴﻓ و ﻞﭙﻳﺮﺗ 50 ﻧژوﺮﺘﻴﻧ دﻮﻛ رﺎﺘﻜﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ زا ﻪ
هروا ﻊﺒﻨﻣ ﻪﺑ
ﺪﺷ هدﺮﺑ رﺎﻛ .
لوﺪﺟ رد 1
تﺎﺼﺨﺸﻣ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﻛذ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﺔﻋرﺰﻣ كﺎﺧ ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷﻮﻜﻳﺰﻴﻓ .
يداﺮﺑ دﻮﻛ و رﺬﺑ ﺰﻳار
تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺰﻛﺮﻣ زا مﻮﻜﻴﻧﻮﭘاژ مﻮﻴﺑو
ﻪﻧاد ناﺪﻤﻫ ﻲﻨﻏور يﺎﻫ يﻮﺳﻮﻴﺑ يرﺎﺠﺗ مﺎﻧ ﺎﺑ
دﻮﻛ و
ﻲﺘﺴﻳز ﺰﻳارﻮﻜﻴﻣ ﺑرآ ﻮ ﻧﻮﮔ رﻻﻮﻜﺳ ﺔ
ﻪﺳﻮﻣ سﻮﻣﻮﻠﮔ
1آ ﺎﺑ
150 چرﺎﻗ رﻮﭙﺳا ﺖﺴﻳز ﺖﻛﺮﺷ زا ،مﺮﮔ ﺮﻫ رد
ناروﺎﻨﻓ
ﻪﻴﻬﺗ ﺎﻜﻴﺳﺮﭘﻮﻜﻳﺎﻣ يرﺎﺠﺗ مﺎﻧ ﺎﺑ دوﺮﻫﺎﺷ نارﻮﺗ ﺪﺷ
ﻪﻛ
ﺮﺑﺎﻨﺑ ﻴﺻﻮﺗ ﺔ ﻪﺑ هﺪﻧزﺎﺳ ﺖﻛﺮﺷ راﺪﻘﻣ
20 ﺮﻫ رد مﺮﮔ ﺮﺘﻣ
ﻊﺑﺮﻣ ﻦﻴﻣز ﻪﺑ ﺖﺷﺎﻛ مﺎﮕﻨﻫ رﺬﺑ رﺎﻨﻛ رد يراﻮﻧ ترﻮﺻ
هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺷ
. ﻦﻤﺿ رد ﻳﺎﻣ
ﺔ يداﺮﺑ ﺢﻴﻘﻠﺗ مﻮﻴﺑوﺰﻳار
ﻪﺑ مﻮﻜﻴﻧﻮﭘاژ ﻞﻜﺷ
رد ﻪﻛ دﻮﺑ ﻊﻳﺎﻣ ﻲﻠﻴﻣ ﺮﻫ
ﺮﺘﻴﻟ نآ
1011
× 5 / 8 يﺮﺘﻛﺎﺑ لﺎﻌﻓ و هﺪﻧز لﻮﻠﺳ ﺖﺷاد دﻮﺟو
.
رد ﺖﺷﺎﻛ تﺎﻴﻠﻤﻋ 15
مﺎﺠﻧا دادﺮﺧ ﺖﻓﺮﮔ
. تﺮﻛ ﺮﻫ
ﺎﺑ ﻲﻋﺮﻓ ﺶﺷ ﺖﺷﺎﻛ ﻂﺧ ﻪﺑ
لﻮﻃ 5 ﻒﻳدر ﻞﺻاﻮﻓ ﺎﺑ ﺮﺘﻣ
50 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﻠﺻﺎﻓ و ﺮﺘﻣ ﺔ
ﻪﺗﻮﺑ ﻒﻳدر يور ﺎﻫ 5
ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ رد
ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ .
يرﺎﻴﺑآ ﻪﺑ مﺎﺠﻧا ﻪﺘﺸﭘ و يﻮﺟ ترﻮﺻ
ﺖﻓﺮﮔ و ﻠﺻﺎﻓ ﺔ تﺮﻛ ﻦﻴﺑ دوﺪﺣ ﺎﻫ
2 ﺪﺷ ﻢﻴﻈﻨﺗ ﺮﺘﻣ .
1. Glomus mosseae
ﻲﺸﻳﺎﻣزآ يﺎﻫﺪﺣاو ﻠﺣﺮﻣ ﺎﺗ
ﺔ ﺶﺷ ﻲﮔﺮﺑ ﻪﺑ ﻞﻣﺎﻛ رﻮﻃ
ﺪﻧﺪﺷ يرﺎﻴﺑآ و
ﺪﻌﺑ زا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا
، ﺶﻨﺗ يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ لﺎﻤﻋا
ﻢﻛ ﻲﺑآ ﺪﺷ زﺎﻏآ . ﻪﺑ هزاﺪﻧا رﻮﻈﻨﻣ داﺪﻌﺗ ﺮﻴﻈﻧ ﻲﺗﺎﻔﺻ يﺮﻴﮔ
نزو ،فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ رد فﻼﻏ ﻪﻧادﺪﺻ
عﺎﻔﺗرا و
ﻂﺳﻮﺘﻣ زا هﺎﻴﮔ داﺪﻋا
ﻪﺑ ﺖﺳد تﺮﻛ ﺮﻫ زا ﻪﺗﻮﺑ هد زا هﺪﻣآ
هزاﺪﻧا ياﺮﺑ و ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا دﺮﻜﻠﻤﻋ يﺮﻴﮔ
ﻲﺘﺴﻳز ﻪﻧاد و
ود ﺰﻴﻧ ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ ﺖﺷادﺮﺑ تﺮﻛ ﺮﻫ زا
ﺪﺷ . ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﺑ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺖﺒﺴﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
ﻲﺘﺴﻳز دﺮﻜﻠﻤﻋ
Ntanos & Koutroubas, 2002)
(
ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺪﺷ
. ﺳ هﺎﮕﺘﺳد ﺎﺑ ﺰﻴﻧ ﻦﻏور ﺪﺻرد ﻪﻠﺴﻛﻮ
هزاﺪﻧا ﻞﺻﺎﺣ زا ﻢﻫ ﻦﻏور دﺮﻜﻠﻤﻋ و ﺪﺷ يﺮﻴﮔ بﺮﺿ
ﻪﺑ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ رد ﻦﻏور ﺪﺻرد ﺪﻣآ ﺖﺳد
. ﺔﻤﻫ تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ
ﻳﺰﺠﺗ ﻞﻣﺎﺷ يرﺎﻣآ ﺔ
ﺴﻳﺎﻘﻣ و ﺲﻧﺎﻳراو ﺔ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻖﺑﺎﻄﻣ ،ﺎﻫ
،يرﺎﻣآ حﺮﻃ ﻪﺑ
ﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﻞﻗاﺪﺣ نﻮﻣزآ ﻚﻤﻛ ﺎ
راد
LSD) ( ﺢﻄﺳ رد 5
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺪﺻرد مﺮﻧ
راﺰﻓا
SAS
نژرو 8 ترﻮﺻ ﺖﻓﺮﮔ . مﺮﻧ زا ﺰﻴﻧ ﺎﻫرادﻮﻤﻧ ﻢﺳر ياﺮﺑ راﺰﻓا
Excel
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
لوﺪﺟ
.1 ﺶﻳﺎﻣزآ ﻞﺤﻣ كﺎﺧ ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷﻮﻜﻳﺰﻴﻓ تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ
سر ) ﺪﺻرد ( ﺖﻠﻴﺳ
) ﺪﺻرد ( ﻦﺷ
) ﺪﺻرد ( ﺖﻓﺎﺑ
كﺎﺧ ﺮﻔﺴﻓ ﻞﺑﺎﻗ بﺬﺟ
(ppm) ﻢﻴﺳﺎﺘﭘ ﻞﺑﺎﻗ
(ppm) نژوﺮﺘﻴﻧ
ﻞﻛ ) ﺪﺻرد ( pH ﻲﻜﻳﺮﺘﻜﻟا ﺖﻳاﺪﻫ
(dS/m) ﻲﻟآ ﻦﺑﺮﻛ
) ﺪﺻرد (
35 45
20 ﻲﻣﻮﻟ ﻲﺳر 2 / 8 220
1
/ 0 8 / 7 409 / 0 72
/ 0
ﺚﺤﺑ و ﺞﻳﺎﺘﻧ
رد فﻼﻏ ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ
لوﺪﺟ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ 2
هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻲﻣ
و ﺶﻨﺗ ﺮﺛا ﻪﻛ دﻮﺷ
ﺢﻄﺳ رد ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ و ﺶﻨﺗ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ 1
ﻦﻳا ﺮﺑ ﺪﺻرد
ﺖﻔﺻ ﺎﻨﻌﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ راد .
ﺐﺒﺳ ﺶﻨﺗ تﺪﺷ ﺶﻳاﺰﻓا
ﺶﻫﺎﻛ ﺮﻴﮕﻤﺸﭼ ﺖﻔﺻ ﻦﻳا
،ﺪﺷ يﺎﻫدﻮﻛ دﺮﺑرﺎﻛ ﺎﻣا
ﻲﺘﺴﻳز ﻪﺑ هﮋﻳو ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ ﻖﻴﻔﻠﺗ رد ﻒﻴﻔﺨﺗ ﺐﺒﺳ
ﺎﻨﻌﻣ راد
ﺶﻨﺗ ﺮﺛا ﻢﻛ ﻲﺑآ ﺢﻄﺳ ﺪﺣاو رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﺪﺷ
) ﻞﻜﺷ
1 ( . ﻪﺑ ﺮﻈﻧ ﻲﻣ هﺎﻴﮔ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ ﺶﻫﺎﻛ ﺖﻠﻋ ﺪﺳر
،
ﺪﺷﺎﺑ فﻼﻏ و ﻞﮔ شﺰﻳر زا ﻲﺷﺎﻧ ﺶﻨﺗ تﺪﺷ ﺶﻳاﺰﻓا .
رد
ﺶﻨﺗ ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺎﻳﻮﺳ هﺎﻴﮔ ﻢﻛ
ﻲﺑآ رد ﻲﻃ
داﺪﻌﺗ ،فﻼﻏ ﻞﻴﻜﺸﺗ زﺎﻏآ و ﻲﻫﺪﻠﮔ ار فﻼﻏ
ﻪﺑ راﺪﻘﻣ
داد ﺶﻫﺎﻛ يدﺎﻳز
Ramseur et al., 1984) .(
ﻌﺸﻧا تﺎﺑﺎ
چرﺎﻗ ﻲﻣﻮﻴﻠﻴﺴﻴﻣ ﺎﻫ
ﻪﻛ يﺬﻓﺎﻨﻣ و كﺎﺧ نورد ﻪﺑ ﺪﻧردﺎﻗ
ﺪﻨﺸﻛ يﺎﻫرﺎﺗ و ﻪﺸﻳر ياﺮﺑ ة
هﺎﻴﮔ رد ﺪﻨﺘﺴﻴﻧ سﺮﺘﺳد هار
ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳا ﻪﺑ و ﺪﻨﺑﺎﻳ زا
هدﺎﻔﺘﺳا كﺎﺧ زا يﺮﺘﺸﻴﺑ ﻢﺠﺣ
ﺪﻨﻨﻛ
Bowen, 1973; Reid & Bowen, 1979) .(
ﻤﻫ ﻢﺴﻴﻧﺎﮔراوﺮﻜﻴﻣ ﻦﻳا ﻦﻴﻨﭽ ﻢﻫاﺮﻓ ﺎﺑ ﺎﻫ
ندﺮﻛ ﺢﻄﺳ
ﻲﻳاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ بﺬﺟ ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺒﺳ ،بﺬﺟ ياﺮﺑ ﻲﻓﺎﺿا ﺑ ﻪ ﺮﻔﺴﻓ هﮋﻳو
Zaghloul et al., 1996; Mikhaeel et al., )
1997; Tarafdar & Marschner, 1994
(
، ﻢﻴﺳﺎﺘﭘ
Zaghloul et al.,1996; Tarafdar & Marschner,) (1994
نژوﺮﺘﻴﻧ و
Mikhaeel et al., 1997; Elgala et )
al., 1995
( ﻲﻣ ﺪﻧﻮﺷ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳا ﻪﺑ و ﺳآ
ﻴ تﻼﻴﻤ
هﺎﻴﮔ ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ار ﻫد
ﻨ ﺪ . نژوﺮﺘﻴﻧ ﺎﺑ ﺖﻛﺮﺷ رد تﺎﺒﻴﻛﺮﺗ
ﻲﻨﻴﺌﺗوﺮﭘ و
ﻲﻨﻴﻣآ ) ﺪﻨﻧﺎﻣ 1 و 3 - نﺎﭘوﺮﭘ ﻦﻴﻣآ يد (
ﺮﺑ هوﻼﻋ
ﺖﻴﻤﻫا ﻲﺘﻇﺎﻔﺣ ياﺮﺑ
ﻲﺧﺮﺑ ﻢﻳﺰﻧآ و ﺎﻫ يراﺪﻳﺎﭘ ،لﻮﻠﺳ pH
رد ﺑﺎﺟ ﻪ ار زا ﺮﮕﻳد ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻲﻳﺎﺟ ﻲﺑﻮﭼ ﺪﻧوآ ه
ﺮﻴﺛﺄﺗ دراد
Marschner, 1995) (
ﺶﻨﻛاو ﻦﻳا ﻪﻛ داﺪﻌﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﺑ ﺎﻫ
نزو و ﻪﺗﻮﺑ رد فﻼﻏ ﻪﻧادﺪﺻ
ﺪﺷ ﺮﺠﻨﻣ
Ahmad,1995) .(
لوﺪﺟ 2 . ﻳﺰﺠﺗ ﺔ هزاﺪﻧا تﺎﻔﺻ ﺲﻧﺎﻳراو يﺮﻴﮔ
ﺖﺤﺗ هﺪﺷ ﺮﻴﺛﺄﺗ
يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﻢﻛ ﺶﻨﺗ
ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ و ﻲﺑآ
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻏور
ﺪﺻرد ﻦﻏور
ﺺﺧﺎﺷ
ﺖﺷادﺮﺑ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﺘﺴﻳز دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا نزو
ﻪﻧادﺪﺻ فﻼﻏ رد ﻪﻧاد ﺮﺘﻣ رد فﻼﻏ ﻊﺑﺮﻣ ﺔﺟرد
يدازآ ﻊﺑﺎﻨﻣ تاﺮﻴﻴﻐﺗ 02ns
/ 103
ns0/13 54/47ns 502981/ ns 8277/95ns 11/74ns 1/02ns 0/10201944ns 531630/ ns 2 راﺮﻜﺗ 27**
/ 9130
ns0/45 1/26ns 269426/46** 1285826/99** 859/39** 2/59ns 0/75267778** 42938/19* 2 ﺶﻨﺗ 41
/ 105
0/50 52/44 2177/96 4293/52 3/49 1/06 0/13949028 3116/82 4 ﻒﻟا يﺎﻄﺧ 30ns
/ 173
ns0/31 17/38ns 7729/49** 31375/01** 14/28* 0/78ns 0/02152130ns 852689/ ns 3 ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ 52**
/ 536
ns1/05 5/21** 12027/88** 32768/41** 36/38** 2/39** 0/03847407ns 7405/16* 6 دﻮﻛ×ﺶﻨﺗ ﻲﺘﺴﻳز 94
/
65 0/15 10/87 1031/20 063676/ 323/ 0/50 039337040/ 2017/06 18 ب يﺎﻄﺧ 05
/ 11
4/79 7/22 7/96 6/88 3/28 4/90 8/47 7/58 ﺐﻳﺮﺿ
تاﺮﻴﻴﻐﺗ (%)
،ns, *, و **
ﻪﺑ
،ﺎﻨﻌﻣ نوﺪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ و
ﺎﻨﻌﻣ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد راد 1
و 5 ﺪﺻرد .
=133/4)ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ و ﺖﺑﻮﻃر ﺶﻨﺗ ﺮﺛا .1 ﻞﻜﺷ
LSD0.05
(
ﻞﻜﺷ 2 . ﺘﺑﻮﻃر ﺶﻨﺗ ﺮﺛا ﻲ
فﻼﻏ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ )
17 / 0
LSD0.05= (
رد ﻪﻧاد فﻼﻏ
ﻢﻬﻣ ﺎﻳﻮﺳ هﺎﻴﮔ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ بﻮﺴﺤﻣ دﺮﻜﻠﻤﻋ ءﺰﺟ ﻦﻳﺮﺗ
ﻲﻣ ﺖﺤﺗ و دﻮﺷ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ و هﺎﻴﮔ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ
فﻼﻏ رد ﺖﺳا
. ﺗ لوﺪﺟ ﻳﺰﺠ ﺔ و ﺶﻨﺗ حﻮﻄﺳ ﺲﻧﺎﻳراو
داد نﺎﺸﻧ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ دﺮﺑرﺎﻛ ﻪﻛ
ﺶﻨﺗ ﻢﻛ ﻲﺑآ رﺎﻴﺴﺑ ﺮﺛا
ﺎﻨﻌﻣ ﺖﺷاد ﺖﻔﺻ ﻦﻳا ﺮﺑ يراد
، ﻲﻟﺎﺣرد و ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ ﻪﻛ
ﺮﺛا نآ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﺎﻨﻌﻣ
نآ ﺮﺑ يراد ﺖﺷاﺪﻧ
) لوﺪﺟ 2 .(
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﺶﻨﺗ ﺢﻄﺳ رد فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
100 ﻲﻠﻴﻣ ﺎﺑ ﺮﻴﺨﺒﺗ ﺖﺸﺗ زا ﺮﻴﺨﺒﺗ ﺮﺘﻣ 51
/ 2 هﺪﻫﺎﺸﻣ
ﺪﺷ . بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﻴﺑآ رد راﺪﻘﻣ ﻦﻳا 46
/ 2 توﺎﻔﺗ ﻪﻛ دﻮﺑ
ﺎﻨﻌﻣ بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﻴﺑآ و ﻢﻳﻼﻣ ﺶﻨﺗ حﻮﻄﺳ رد يراد
ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ
، ﺶﻨﺗ تﺪﺷ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ﺎﻣا زا ﺲﭘ يرﺎﻴﺑآ رد
150 ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻣ ،ﺮﻴﺨﺒﺗ ﺶﻫﺎﻛ ﺎﻨﻌﻣ فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ راد
ﻪﺑ ار نآ راﺪﻘﻣ و ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ 05
/ 2 ﺪﻧﺎﺳر ) ﻞﻜﺷ 2 .(
ﻌﺗ ﺶﻫﺎﻛ رد فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪ
ﻲﻣ ار رﺎﻤﻴﺗ ﻦﻳا ناﻮﺗ
ﻪﺑ ﻪﻧاد ﻲﻛﻮﭘ ﺶﻳاﺰﻓا ﻞﻴﻟد داﻮﻣ ﺺﻴﺼﺨﺗ ﺶﻫﺎﻛ ﺮﺛا ﺮﺑ
يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ
De Souza et al., 1997) (
ﺖﺴﻧاد .
لﻮﻃ رد ﻲﭘﻮﻧﺎﻛ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ةرود
ﻞﻴﻜﺸﺗ و ﻲﻫﺪﻠﮔ
ﻢﻬﻣ زا ﺎﻳﻮﺳ رد فﻼﻏ ﻦﻳﺮﺗ
ﻞﻣﺎﻋ يﺎﻫ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺪﻨﻨﻛ ة راﺪﻘﻣ
ﺖﺳا دﺮﻜﻠﻤﻋ .
ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﻪﺑ
ﻞﻴﻟد ماﺪﻧا ﺖﺑﺎﻗر يﺎﻫ
ﻠﺣﺮﻣ رد ﻲﺸﻳاز ﺎﺑ ﻲﺸﻳور ﺔ
ﺶﻫﺎﻛ ،هﺎﻴﮔ ﻲﺸﻳاز ﻮﻤﻧ
ﻌﻣﺎﺟ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺔ
داﺪﻌﺗ ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺒﺳ ،هرود ﻦﻳا رد ﻲﻫﺎﻴﮔ
ﺢﻄﺳ ﺪﺣاو رد ﻪﻧاد ﺎﻳ فﻼﻏ ﺪﺷ
Egli,, 1999) (
. رد
ﺪﻴﻟﻮﺗ نﺎﻫﺎﻴﮔ رد يﺮﺘﻤﻛ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ ،ﺶﻨﺗ ﻂﻳاﺮﺷ ﻲﻣ ﻪﺘﺳﺎﻛ نﺎﻫﺎﻴﮔ ﻲﺸﻳور ﺪﺷر زا و دﻮﺷ ﻲﻣ
دﻮﺷ . ﺶﻫﺎﻛ
ﺴﻧﺎﺘﭘ ﻞﻴ كﺎﺧ بآ
، ﻲﻫﺪﻠﮔ رﺎﻏآ زا ﺲﭘ ﺎﻳ ﻞﺒﻗ ﺐﺒﺳ
ﺶﻫﺎﻛ ﺎﻨﻌﻣ ﻞﻴﺴﻧﺎﺘﭘ راد ماﺪﻧا رد بآ
ﻲﺸﻳاز يﺎﻫ ﻲﻣ
دﻮﺷ
ﻞﺘﺨﻣ ار ناﺪﻤﺨﺗ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
رد و
دﻮﺷ نآ ﻮﻤﻧ ﻊﻧﺎﻣ ﻪﺠﻴﺘﻧ
Kokubun et al., 2001) .(
ﺎﺑ ﺶﻳﺎﻣزآ ﻦﻳا ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ
شراﺰﮔ ةﺪﺷ ﻘﻘﺤﻣ ﻲﺧﺮﺑ ﺎ
ن
Pandy et al., 1984) (
ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ﺖﺷاد
. آ ﻧ شراﺰﮔ ﺎﻬ
فﻼﻏ ،ﻲﻜﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﺖﺤﺗ يﺎﻳﻮﺳ نﺎﻫﺎﻴﮔ ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ يﺎﻫ
ﻪﻧاد ،ﺪﻧدﺮﻛ ﺪﻴﻟﻮﺗ يﺮﺘﻤﻛ فﻼﻏ ﺮﻫ رد يﺮﺘﻤﻛ يﺎﻫ
زاﺪﻧا و ﺪﻨﺘﺷاد ة
ﻪﻧاد ﻫ ﻚﭼﻮﻛ ﺎ رد ﻪﺘﻓﺎﻳﺪﺷر نﺎﻫﺎﻴﮔ زا ﺮﺗ
ﺖﻴﻌﺿو دﻮﺑ بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﻴﺑآ .
ﻪﻛ هﺪﺷ شراﺰﮔ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﻪﺑ
رﻮﻃ ﺎﻨﻌﻣ رﺎﻴﺑآ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ يراد ي
،ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺑ
يرﻮﻃ رد فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ﻪﻛ
يرﺎﻴﺑآ نوﺪﺑ رﺎﻤﻴﺗ ﻪﺑ
ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺒﺳ يرﺎﻴﺑآ و ﺪﻣآ ﺖﺳد
ﺪﺷ نآ
Ruhul Amin et al., 2009) .(
ﻠﺣﺮﻣ رد ﺶﻨﺗ ﺔ
فﻼﻏ ﻞﻴﻜﺸﺗ عوﺮﺷ ﺐﺒﺳ
فﻼﻏ و ﻞﮔ شﺰﻳر ﺶﻳاﺰﻓا
ﻲﻣ دﻮﺷ ﻪﻧاد ﺶﻫﺎﻛ ﻪﺑ و هﺎﻴﮔ رد
ﻲﻣ ﺪﻣﺎﺠﻧا
Daneshian )
et al., 2001
.(
( LSD0.05=1/23) ﻪﻧاد ﺪﺻ نزو ﺮﺑ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ و ﻲﺘﺑﻮﻃر ﺶﻨﺗ ﺮﺛا .3 ﻞﻜﺷ
ﻪﻧادﺪﺻ نزو
ﺶﻨﺗ ﻢﻛ ﻲﺑآ ﺮﺛا ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ و ﺎﻨﻌﻣ
ﻪﻧاد ﺪﺻ نزو ﺮﺑ يراد
ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ
، ﻢﻫﺮﺑ ﺎﻣا لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ﺎﻬﻧآ ﺶﻨﻛ 1
ﺮﺑ ﺪﺻرد
دﻮﺑ راﺬﮔﺮﻴﺛﺄﺗ نآ )
لوﺪﺟ 2 .(
ﻞﻜﺷ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ 3
ﻪﻈﺣﻼﻣ
ﻲﻣ مﺪﻋ ﺢﻄﺳ رد ﻪﻛ دﻮﺷ ﻢﻛ ﺶﻨﺗ
يرادﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ،ﻲﺑآ
،ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺶﻨﺗ رد ﺎﻣا ،ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﻲﺘﺴﻳز يﺎﻫدﻮﻛ ﻦﻴﺑ ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺒﺳ ﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ دﺮﺑرﺎﻛ 16
ﻪﻧاد نزو يﺪﺻرد ﺪﺷ ﺎﻫ
چرﺎﻗ ﻦﻴﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ نآ ﺖﻠﻋ ﻪﻛ و ﺖﺴﻳﺰﻤﻫ يﺎﻫ
ﻪﻧاد ﺖﺑﻮﻃر دﻮﺒﻤﻛ ﺖﻴﻌﺿو ﺖﺤﺗ نﺪﺷ ﺮﭘ لﺎﺣ رد يﺎﻫ
ﻪﺑ ،ﺪﺷﺎﺑ يرﻮﻃ يﺪﻨﻣدﻮﺳ زا ﺶﻴﺑ ﺖﺑﺎﻗر تﺪﺷ ﻪﻛ ﻦﻳا
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﻲﺘﺴﻳﺰﻤﻫ
Hart & Reader, 2002) .(
رد ﺎﻣا
ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻨﺗ يداﺮﺑ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ ود ﺮﻫ دﺮﺑرﺎﻛ
و مﻮﻴﺑوﺰﻳار
رادﺎﻨﻌﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺒﺳ اﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ 6
/ 9 ﺖﻔﺻ ﻦﻳا يﺪﺻرد
ﺪﺷ ﻲﺘﺴﻳز يﺎﻫدﻮﻛ فﺮﺼﻣ مﺪﻋ رﺎﻤﻴﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻢﻬﻣ ) ﻞﻜﺷ 3 .(
تاﺮﻴﺛﺄﺗ ﻲﮔﺪﻨﻨﻛﺪﻳﺪﺸﺗ ﺢﻴﻘﻠﺗ
مأﻮﺗ چرﺎﻗ يﺎﻫ
يﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ رﻻﻮﻜﻳزو
رﻻﻮﻜﺳﻮﺑرآ و
مﻮﻴﺑوﺰﻳر ﺎﻫ ياﺮﺑ
تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ
شراﺰﮔ هﺪﺷ
) ﺖﺳا
Sharma &
Johari, 2002
يﺪﻨﻣدﻮﺳ صﻮﺼﺧ رد يﺮﮕﻳد تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ.(
ﻢﺴﻴﻧﺎﮔراوﺮﻜﻴﻣ دﺮﺑرﺎﻛ دراد دﻮﺟو ﺎﻳﻮﺳ رد ﺪﻴﻔﻣ يﺎﻫ
، زا رﻻﻮﻜﺳﻮﺑرآ اﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ چرﺎﻗ ﺎﺑ ﺎﻳﻮﺳ ﺢﻴﻘﻠﺗ ﻪﻜﻨﻳا ﻪﻠﻤﺟ
ﺸﻳر ﻚﺸﺧ نزو ،ﻪﻗﺎﺳ و ﻪﺸﻳر لﻮﻃ ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ و ﻪ
ﻪﻧادراﺰﻫ نزو و ﻪﻗﺎﺳ ﺮﻄﻗ ،ﻪﻗﺎﺳ ﺪﺷ
Ilbas & Sahin; )
2005
.
(ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﺢﻴﻘﻠﺗ رﺬﺑ ﺎﺑ يداﺮﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ مﻮﻴﺑوﺰﻳار و
ياﺰﺟا دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺎﻳﻮﺳ ار ﺶﻳاﺰﻓا داد
Rajput et al., )
2001; Oad et al., 2002
( ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻪﻛ ﺎﺠﻧآزا و
ﻦﻴﺑ ﻲﺘﺒﺜﻣ دراد دﻮﺟو ﻪﻧاد ﺪﺻ نزو و دﺮﻜﻠﻤﻋ
) لوﺪﺟ 3 (
، ﻲﻣ ناﻮﺗ ﻦﻳا دﺮﺑرﺎﻛ ﻪﻛ ﺖﺷاد رﺎﻈﺘﻧا
ﻢﺴﻴﻧﺎﮔراوﺮﻜﻴﻣ رد ﺪﻴﻔﻣ يﺎﻫ
ﺖﻴﻌﺿو ﺪﻳﺪﺷ دﻮﺒﻤﻛ
ﺖﺑﻮﻃر
، دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ
دﻮﺷ ﺮﺠﻨﻣ .
رد ﻘﻄﻨﻣ ﺔ ودرﺎﻛ
ﺰﻴﻧ ﻞﻳزﺮﺑ ﺢﻴﻘﻠﺗ
يداﺮﺑ ﺎﺑ ﺎﻳﻮﺳ رﺬﺑ مﻮﻴﺑوﺰﻳار
ﺐﺒﺳ ﺶﻳاﺰﻓا
750 ﻲﻣﺮﮔﻮﻠﻴﻛ دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد رد رﺎﺘﻜﻫ ﺪﺷ ﻘﻘﺤﻣ ﻪﻛ ﺎ
ن
ﺶﻳاﺰﻓا ار ﺖﻠﻋ ﺮﻴﮕﻤﺸﭼ
ﻪﻧاد نزو ﻓﺮﻌﻣ ﺎﻫ
هدﺮﻛ ﻲ ﺪﻧا
) Coutinho et al., 1999 (
.
عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ
ﺶﻨﺗ ﻢﻛ ﻲﺑآ ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﺮﺑ ﺎﻬﻧآ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ ،
ﺮﺛا ياراد ﺎﻨﻌﻣ
راد دﻮﺑ ) لوﺪﺟ 2 .(
نﺎﻤﻫ رﺎﻈﺘﻧا ﻪﻛ ﻪﻧﻮﮔ
ﻲﻣ رد ،ﺖﻓر ﺖﻴﻌﺿو
ﺪﺷر زا نﺎﻫﺎﻴﮔ ،بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﻴﺑآ
عﺎﻔﺗرا ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ و ﺪﻧدﻮﺑ رادرﻮﺧﺮﺑ يﺮﺘﺸﻴﺑ
،ﺪﻨﺘﺷاد ار
ﺑ ﻲﻟو ﺑ ﺶﻨﺗ تﺪﺷ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎ ﻪ
يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ ﻪﻜﻨﻳا ﻞﻴﻟد
ﻲﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ نﺎﻫﺎﻴﮔ رد يﺮﺘﻤﻛ
،دﻮﺷ نﺎﻫﺎﻴﮔ عﺎﻔﺗرا و ﺪﺷر
ﻲﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﺪﺑﺎﻳ
. ﻢﻛ ﺶﻨﺗ مﺪﻋ ﺖﻴﻌﺿو رد دﺮﺑرﺎﻛ ،ﻲﺑآ
ﺐﺒﺳ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ ود ﺮﻫ نﺎﻣﺰﻤﻫ دﺮﺑرﺎﻛ و ﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﺪﺷ هﺎﻴﮔ عﺎﻔﺗرا رادﺎﻨﻌﻣ ﺶﻫﺎﻛ )
ﻞﻜﺷ 4 ( ﺮﺛا ﺪﻳﺎﺷ ﻪﻛ
ﻪﺑ ﺖﺑﺎﻗر ﺎﺑ ﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ هﮋﻳو
داﻮﻣ ﺖﻓﺎﻳرد ﺮﺳ ﺮﺑ هﺎﻴﮔ ﺪﺷﺎﺑ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ
Hart & Reader, 2002) (
ﺲﻜﻋﺮﺑ ﺎﻣا ،
ﻢﻛ ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻨﺗ رد دﻮﻛ ود ﺮﻫ نﺎﻣﺰﻤﻫ دﺮﺑرﺎﻛ ،ﻲﺑآ
دوﺪﺣ رد ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﺮﻴﮕﻤﺸﭼ ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺒﺳ ﻲﺘﺴﻳز 4 / 15 ،ﻪﻧاد يﺎﻫدﺮﻜﻠﻤﻋ ﺎﺑ عﺎﻔﺗرا نﻮﭼ و ﺪﺷ ﺪﺻرد
دراد يدﺎﻳز ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻦﻏور و ﻲﺘﺴﻳز )
لوﺪﺟ 3 (
ﻲﻣ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ ﻲﻣ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ ود ﺮﻫ دﺮﺑرﺎﻛ
ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﺖﺑﻮﻃر ﺪﻳﺪﺷ دﻮﺒﻤﻛ ﺖﻴﻌﺿو رد لﻮﺼﺤﻣ .
( LSD0.05=5/41) (ﺮﺘﻤﻴﺘﻨﻟﺎﺳ) ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﺮﺑ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ و ﺖﺑﻮﻃر ﺶﻨﺗ ﺮﺛا .4 ﻞﻜﺷ
ﺶﻨﺗ ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ ناﻮﻨﻋ ﻲﻘﻴﻘﺤﺗ رد ﻢﻛ
ﻲﺑآ رد
ﺮﺛا ﻲﺸﻳاز و ﻲﺸﻳور ﻞﺣاﺮﻣ يﺮﻴﮕﻤﺸﭼ
ﺎﻳﻮﺳ عﺎﻔﺗرا ﺮﺑ
ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد
Desclaux & Roumet, 1996)
(
ﻲﺘﺴﻳﺰﻤﻫ.
ﺎﺑ چرﺎﻗ يﺎﻫ ﺰﻳارﻮﻜﻴﻣ ﺑرآ ﻮ رﻻﻮﻜﺳ ﺐﺒﺳ ﺶﻳاﺰﻓا عﺎﻔﺗرا
ﻪﻗﺎﺳ ﺪﺷ ﻪﻛ زا ﻦﻳا ﺮﻈﻧ
، ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺑ ﻪ ﺖﺳد هﺪﻣآ ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
ﻘﻘﺤﻣ ﻲﺧﺮﺑ ﺎ
ن
AL-Karaki et al., 2004)
، Rapparini
et al., 2008
، Subramanian et al., 2006
( ﻪﺑ رد ﺐﻴﺗﺮﺗ
مﺪﻨﮔ
،
Artemisia annua
ﻪﺟﻮﮔ و ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ﻲﮕﻧﺮﻓ
.دراد
ﻪﺑ ﻲﻣ ﺮﻈﻧ رد ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ ود ﺮﻫ نﺎﻣﺰﻤﻫ دﺮﺑرﺎﻛ ﺪﺳر
بآ لدﺎﻌﺗ دﻮﺒﻬﺑ ﻖﻳﺮﻃ زا ﺖﺑﻮﻃر ﺪﻳﺪﺷ دﻮﺒﻤﻛ ﺖﻴﻌﺿو ﺖﻓﺎﺑ رد ﻲﺧﺮﺑ ﺖﺧﺎﺳ يﺎﻘﻟا ًﻻﺎﻤﺘﺣا و هﺎﻴﮔ يﺎﻫ
نﻮﻣرﻮﻫ ﻪﺑ ﺎﻫ ﻦﻴﺴﻛا هﮋﻳو
Dakora, 2003) (
ﺮﺘﻬﺑ بﺬﺟ و
ﻲﻳاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ
Egala et al., 1995) (
عﺎﻔﺗرا ﺶﻳاﺰﻓا ﻞﻣﺎﻋ
ﺪﺷﺎﺑ هدﻮﺑ ﺎﻳﻮﺳ .
ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻨﺗ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻢﻛ
ﻲﺑآ
، و ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ
ﺶﻨﺗ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ ﻢﻛ
ﻲﺑآ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ و )
لوﺪﺟ 2 ( ، ﻪﺑ يرﻮﻃ ﺴﻳﺎﻘﻣ ﻪﻛ ﺔ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
دﺮﺑرﺎﻛ نﺎﻣﺰﻤﻫ ﻲﺘﺴﻳز يﺎﻫدﻮﻛ ﻪﺑ
ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻨﺗ رد هﮋﻳو
ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺒﺳ ﻴﺛﺄﺗ
ﺮ ﺶﻨﺗ ءﻮﺳ ﻢﻛ
ﻲﺑآ ﺪﺷ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ
) ﻞﻜﺷ 5 .(
رد ﺖﻴﻌﺿو ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ زا نﺎﻫﺎﻴﮔ بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﻴﺑآ
و ﻪﺗﻮﺑ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﺰﻴﻧ ار يﺮﺘﺸﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ،ﺪﻧدﻮﺑ رادرﻮﺧﺮﺑ ﻪﻧاد نزو ﺪﻧدﺮﻛ ﺪﻴﻟﻮﺗ .
يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ رد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺔﺴﻳﺎﻘﻣ
ﻲﺳرﺮﺑ اد نﺎﺸﻧ هﺪﺷ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ د
رد ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﻴﺗ رد بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﻴﺑآ 600
رد مﺮﮔ ﺮﺘﻣ ﻊﺑﺮﻣ
ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ .
ﻢﻳﻼﻣ ﺶﻨﺗ رﺎﻤﻴﺗ رد راﺪﻘﻣ ﻦﻳا 385
مﺮﮔ
ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻨﺗ رد و ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد 5
/ 140 ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد مﺮﮔ
ﺎﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﻛ دﻮﺑ بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﻴﺑآ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﻴﺗ ﺎﺑ يراد
ﺖﺷاد . بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﻴﺑآ رد ﺪﻫﺎﺸﻣ
ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ ﺪﺷ ه
اﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﺐﺒﺳ
ﺶﻫﺎﻛ 15 ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ يﺪﺻرد
ﺪﺷ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﻴﺗ ﻪﺑ .
شراﺰﮔ ﺮﺑﺎﻨﺑ ،دراﻮﻣ ﻲﺧﺮﺑ رد ،ﺎﻫ
هوﻼﻋ ﻲﻳاﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﻲﺘﺴﻳﺰﻤﻫ هﺎﻴﮔ ﺪﺷر دﻮﺒﻬﺑ ﻪﺑ ﻪﻜﻨﻳا ﺮﺑ
ﻲﻤﻧ ﻲﻣ ﺰﻴﻧ ﺪﺷر ﺶﻫﺎﻛ ﺎﻳ ﺖﻌﻧﺎﻤﻣ ﺐﺒﺳ ﻪﻜﻠﺑ ،ﺪﻣﺎﺠﻧا -
دﻮﺷ ﻟآ داﻮﻣ ﺮﺳ ﺮﺑ چرﺎﻗ و هﺎﻴﮔ ﻦﻴﺑ ﺖﺑﺎﻗر نآ ﺖﻠﻋ ﻪﻛ ﻲ
ﺖﺳا
Smith & Read 1997; Hart & Reader 2002) (
.
نآ مأﻮﺗ دﺮﺑرﺎﻛ و اﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ دﺮﺑرﺎﻛ ﺎﺑ
يداﺮﺑ مﻮﻴﺑوﺰﻳار ﻪﺑ ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻨﺗ رد
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺐﻴﺗﺮﺗ
ار 255 و 337 لدﺎﻌﻣ ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد مﺮﮔ 70
و 93 ﺪﺻرد ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﻴﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
) رد ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ فﺮﺼﻣ مﺪﻋ
ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻨﺗ ﺖﻴﻌﺿو (
ﻪﺑ ﻃ يرادﺎﻨﻌﻣ رﻮ داد ﺶﻳاﺰﻓا
) ﻞﻜﺷ
5 .(
هزاﺪﻧا تﺎﻔﺻ ﺔﻤﻫ ﺎﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ يﺮﻴﮔ
ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ هﺪﺷ
داد نﺎﺸﻧ يرادﺎﻨﻌﻣ )
لوﺪﺟ 3 .(
( LSD0.05=95/41) ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ و ﺖﺑﻮﻃر ﺶﻨﺗ ﺮﺛا .5 ﻞﻜﺷ
ﺖﺑﻮﻃر دﻮﺒﻤﻛ تﺪﺷ ﺶﻫﺎﻛ رد مﻮﻴﺑوﺰﻳار ﺮﺛا ﻪﻜﻨﻳا ﺎﺑ
شراﺰﮔ رد عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا و هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ
Mainji et al.
2001) ( ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﻛذ ﺰﻴﻧ ﺎﻴﺑﻮﻟ ةرﺎﺑرد ﻪﺑ
ﻲﻣ ﺮﻈﻧ رد ﺪﺳر
ﻞﻳﺪﻌﺗ رد اﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺑﻮﻃر ﺪﻳﺪﺷ دﻮﺒﻤﻛ ﺖﻴﻌﺿو يداﺮﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ زا ﺮﺘﺸﻴﺑ بآ دﻮﺒﻤﻛ اﺮﻳز ،ﺖﺳا هدﻮﺑ مﻮﻴﺑوﺰﻳار
ﻲﻣ كﺎﺧ ﺎﺑ ﻪﺸﻳر سﺎﻤﺗ ﺢﻄﺳ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ اﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻪﺑ ،ﺖﺑﻮﻃر بﺬﺟ رد ﻛ هﺎﻴﮔ ﻪﺑ يﺮﺗﺮﺛﺆﻣ رﻮﻃ
،ﺪﻨﻛ ﻚﻤ
ﻪﺑ يرﻮﻃ ﻪﻛ نﺎﻫﺎﻴﮔ ﺢﻴﻘﻠﺗ هﺪﺷ ﺎﺑ اﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ لدﺎﻌﺗ
ﻲﺑآ
ﻲﺑﻮﺧ رد ﺖﻴﻌﺿو ﺶﻨﺗ ﻢﻛ ﻲﺑآ ﺪﻧراد
Atayese, 2007 )
AL-Karaki et al., 2004; Kaya et al., 2003;
.( رد
ﻲﺸﻳﺎﻣزآ رد
ﺎﺑ ﺰﻳارﻮﻜﻴﻣ چرﺎﻗ ﺢﻴﻘﻠﺗ هﺪﺷ شراﺰﮔ شﺎﻣ
ﺸﻳر ﺔ ﻢﻛ ﺶﻨﺗ ءﻮﺳ ﺮﺛا ﺖﺴﻧاﻮﺗ هﺎﻴﮔ ار دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻲﺑآ
ﻞﻴﻠﻘﺗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺒﺳ و ﺪﻫد ﺎﻨﻌﻣ
ﺷ نآ دﺮﻜﻠﻤﻋ راد ﻮ
د
Habibzade et al., 2010) چرﺎﻗ .(
ﺰﻳارﻮﻜﻴﻣ يﺎﻫ
ﻴﻨﭽﻤﻫ ـ ﻦ ﻲﻣ ﺗ ﻨﻧاﻮ ـ ﺪ ﺒﺳ ـ ﺐ ﺤﺗ ـ ﻚﻳﺮ ﺧﺎﺳ ـ ﺖ ﻣ ـ داﻮ
ﻢﻴﻈﻨﺗ ةﺪﻨﻨﻛ
،ﺪﺷر ﺶﻳاﺰﻓا
،ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ دﻮﺒﻬﺑ
ﻢﻴﻈﻨﺗ رﺎﺸﻓ
يﺰﻤﺳا رد ﺖﻴﻌﺿو ﻲﻜﺸﺧ و ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻪﺑ ﺮﮕﻳد
ﺶﻨﺗ يﺎﻫ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺪﻧﻮﺷ
Khavazi et al., 2005) .(
ﻦﻳا
چرﺎﻗ ﻲﻣ ﺎﻫ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻪﺑ ﺮﻴﻈﻧ يﺮﺻﺎﻨﻋ بﺬﺟ رد هﺎﻴﮔ
N
، Zn
، Cu
، P و
ﺪﻨﻨﻛ ﻚﻤﻛ ﺰﻴﻧ Fe Al-Karaki, 2000)
.(
رد
شراﺰﮔ رد ،ﺮﺿﺎﺣ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻲﮕﻨﻫﺎﻤﻫ نﺎﻘﻘﺤﻣ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﺰﻴﻧ ﺮﮕﻳد تاﺮﻴﺛﺄﺗ
ﺪﻳﺪﺸﺗ ﻲﮔﺪﻨﻨﻛ ﺢﻴﻘﻠﺗ مأﻮﺗ چرﺎﻗ يﺎﻫ
رﻻﻮﻜﻳزو يﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ رﻻﻮﻜﺳﻮﺑرآ
و مﻮﻴﺑوﺰﻳر ﺎﻫ ﺮﺑ
ﻒﻠﺘﺨﻣ تﻻﻮﺼﺤﻣ هرﺎﺷا
هﺪﺷ ﻪﻛ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺎﻬﻧآ رد كﺎﺧ ﻲﻳﺎﻫ
ﺎﺑ ﻪﻛ دﻮﺒﻤﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ و ﺮﻔﺴﻓ ﻪﺑور ور ﺪﻨﺘﺴﻫ مﻼﻋا هﺪﺷ
)ﺖﺳا
Sharma & Johri, 2002
.(
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﺘﺴﻳز
ﻳﺰﺠﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺔ
دﻮﻛ ،يرﺎﻴﺑآ حﻮﻄﺳ ﻦﻴﺑ داد نﺎﺸﻧ ﺲﻧﺎﻳراو
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﻈﻧ زا ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ و يرﺎﻴﺑآ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ و ﻲﺘﺴﻳز ﻲﺘﺴﻳز لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد 1
فﻼﺘﺧا ﺪﺻرد ﺎﻨﻌﻣ
يراد
ﺖﺷاد دﻮﺟو )
لوﺪﺟ 2 .(
ﺴﻳﺎﻘﻣ ﺔ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ و ﺶﻨﺗ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﻴﺗ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ
يدﻮﻛ رد
بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﻴﺑآ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺎﺑ
5 / 1275 ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد مﺮﮔ
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ
، ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﻴﺗ و يدﻮﻛ
ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻨﺗ رد ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺎﺑ
5 / 360 ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد مﺮﮔ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ
ﻲﺘﺴﻳز ﻪﺑ ار
داد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﺪﻧ
. رﺎﻤﻴﺗ رد ﻲﺘﺴﻳز دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻂﺳﻮﺘﻣ
نآ ﻲﺘﺴﻳز دﺮﻜﻠﻤﻋ و ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﻧﺎﻴﻣ رد ﺰﻴﻧ ﻢﻳﻼﻣ ﺶﻨﺗ
767 دﻮﺑ ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد مﺮﮔ )
ﻞﻜﺷ 6 .(
ﺶﻫﺎﻛ ﺎﺑ ﻞﻴﺴﻧﺎﺘﭘ
بآ رد قﺮﻌﺗ راﺪﻘﻣ كﺎﺧ ﻲﻣ ﻢﻛ هﺎﻴﮔ
دﻮﺷ و ﻪﺑ
ﺪﺷر ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ﻲﻣ
ﺪﻣﺎﺠﻧا
) Mullet & Whitsitt, 1996 (
ﻪﺠﻴﺘﻧ رد و ﻲﺘﺴﻳز دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﺖﺤﺗ نﺎﻫﺎﻴﮔ رد ﺖﻴﻌﺿو
ﻲﻣ ﺶﻫﺎﻛ ،بآ دﻮﺒﻤﻛ ﺶﻨﺗ
) ﺪﺑﺎﻳ
Farooq et al., 2009
.(
ﺶﻫوﮋﭘ ﺞﻳﺎﺘﻧ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﻛ ﺮﮕﻧﺎﻴﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻲﺘﺴﻳز
رد ﺎﻳﻮﺳ ﺖﻴﻌﺿو بآ دﻮﺒﻤﻛ ﺶﻨﺗ
)ﺖﺳا
,Dogan et al.,
2007
؛ Karam et al., 2005 (
ﺶﻫوﮋﭘ ﺞﻳﺎﺘﻧ .
ﺮﻳﺎﺳ يﺎﻫ
ﻨﺗ ﻪﻛ ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ ﺰﻴﻧ نﺎﻘﻘﺤﻣ ﺶ
ﻢﻛ ﻲﺑآ ﺐﺒﺳ
دﺮﻜﻠﻤﻋ ،گﺮﺑ ﺮﻤﻋ لﻮﻃ ،گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ،ﻚﺸﺧ نزو ﺶﻫﺎﻛ دﺮﻜﻠﻤﻋ و يدﺎﺼﺘﻗا ﻲﺘﺴﻳز
ﻲﻣ
) دﻮﺷ
Rudy et al.,
2003; Cox & Julliof, 1986
رد ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ دﺮﺑرﺎﻛ.(
دﺮﻜﻠﻤﻋ دﻮﺒﻬﺑ ﺮﺑ ﻲﻧاﺪﻨﭼ ﺮﻴﺛﺄﺗ بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﻴﺑآ رﺎﻤﻴﺗ ﻪﺑ ﺶﻨﺗ تﺪﺷ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ﺎﻣا ،ﺖﺷاﺪﻧ ﻲﺘﺴﻳز 100
و 150
ﻲﻠﻴﻣ ﺒﺗ ﺮﺘﻣ سﻼﻛ ﺖﺸﺗ زا ﺮﻴﺨ ﺮﺛا ﺖﺴﻧاﻮﺗ A
يدﺎﻳز ﺮﺑ
دﺮﻜﻠﻤﻋ راﺪﻘﻣ ﻲﺘﺴﻳز
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد .
،ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺶﻨﺗ رد
يداﺮﺑ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ دﺮﺑرﺎﻛ مﻮﻴﺑوﺰﻳار
6 / 24 ةدﺎﻣ ﺪﺻرد
ﻪﺑ دﻮﻛ دﺮﺑرﺎﻛ مﺪﻋ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار يﺪﻴﻟﻮﺗ ﻚﺸﺧ رﻮﻃ
داد ﺶﻳاﺰﻓا يرادﺎﻨﻌﻣ و
،ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻨﺗ رد دﺮﺑرﺎﻛ
و ﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ
دﺮﺑرﺎﻛ دﻮﻛ عﻮﻧ ود نﺎﻣﺰﻤﻫ ﻪﺑ
ﺗ يﺪﻴﻟﻮﺗ ﻚﺸﺧ ةدﺎﻣ ﺐﻴﺗﺮ
ار 6 / 67 و 2 / 89 دﻮﻛ دﺮﺑرﺎﻛ مﺪﻋ رﺎﻤﻴﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد
رد ﻪﻛ يﺪﻧور ؛داد ﺶﻳاﺰﻓا ﺶﻨﺗ ﺢﻄﺳ نﺎﻤﻫ رد ﻲﺘﺴﻳز ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺰﻴﻧ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ
) ﻞﻜﺷ 5 .(
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﺘﺴﻳز
رﺎﻴﺴﺑ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻦﻏور و ﻪﻧاد يﺎﻫدﺮﻜﻠﻤﻋ ﺎﺑ يدﺎﻳز
ﻖﻴﻘﺤﺗ رد ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ
Bokaei et al
).
(2008
ﺮﻛذ ﻢﻫ
ﺖﺳا هﺪﺷ
Hadi et al .
. ) 2009
ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ شراﺰﮔ ﺰﻴﻧ (
رد حﻮﻄﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺶﻨﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫرﺬﺑ رد يرﺎﻴﺑآ
ﺎﻳﻮﺳ
، يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﺢﻴﻘﻠﺗ
ﺎﺑ يﺮﺘﻛﺎﺑ ﺖﻴﺒﺜﺗ يﺎﻫ ةﺪﻨﻨﻛ
،نژوﺮﺘﻴﻧ
،عﺎﻔﺗرا نزو ﻚﺸﺧ
،گﺮﺑ
،ﻪﻗﺎﺳ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ و ﻴﻨﺑ ﺔ
يﺮﺘﺸﻴﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ رﺎﻤﻴﺗ ﺢﻴﻘﻠﺗ مﺪﻋ ﺪﻨﺘﺷاد
. ﻲﺷراﺰﮔ ﺮﺑﺎﻨﺑ
ﮔ ﺢﻴﻘﻠﺗ اﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ چرﺎﻗ ﺎﺑ عﺎﻨﻌﻧ هﺎﻴ ﻪﺑ
رﻮﻃ يﺮﻴﮕﻤﺸﭼ
دﺮﻜﻠﻤﻋ و ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻲﺘﺴﻳز
داد ﺶﻳاﺰﻓا ار
) Gupta et
al., 2002
.(
رد ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﺮﺛا
يﺮﺘﻛﺎﺑ يداﺮﺑ مﻮﻴﺑوﺰﻳر و
چرﺎﻗ اﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﺑرآ ﻮ رﻻﻮﻜﺳ ﺮﺑ ﺎﻳﻮﺳ ﻲﺳرﺮﺑ ﺪﺷ و ﺺﺨﺸﻣ
ﺪﺷ ﻪﻛ چرﺎﻗ اﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﻪﺑ
رﻮﻃ رﺎﻴﺴﺑ ﻨﻌﻣ ﺎ يراد ﺐﺟﻮﻣ
ﺶﻳاﺰﻓا نزو ﻚﺸﺧ ﺳ ﻪﻗﺎ ﺪﺷ
Aliasgharzad et al., )
(2006
. ﻲﺑ ﻢﺴﻴﻧﺎﮔراوﺮﻜﻴﻣ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﻳا دﺮﺑرﺎﻛ نﺎﻤﮔ ﺎﻫ
ﻪﺑ ﻲﻣ ﺖﺑﻮﻃر دﻮﺒﻤﻛ ﺖﻴﻌﺿو رد هﮋﻳو ﺪﺷر ياﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
و ﺪﺷﺎﺑ ﺪﻨﻣدﻮﺳ هﺎﻴﮔ رد
ﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﻴﻣ ﻦﻳا
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ يﺮﺘﺸﻴﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ دﻮﺒﻤﻛ ﺖﻴﻌﺿو رد اﺮﻳز ،ﺪﻫد
ﺎﺑ هﺎﻴﮔ ﺔﺸﻳر سﺎﻤﺗ ﺢﻄﺳ ﺶﻳاﺰﻓا ،ﺖﺑﻮﻃر ياﺮﺑ كﺎﺧ
ﻪﻛ دراد ﺖﻴﻤﻫا يﺰﻴﭼ ﺮﻫ زا ﺶﻴﺑ ﺖﺑﻮﻃر ﺮﺘﺸﻴﺑ بﺬﺟ ﻲﻣ هﺎﻴﮔ ﻪﺑ ار ﻲﮔﮋﻳو ﻦﻳا ﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﺎﺑ ﻲﺘﺴﻳﺰﻤﻫ ﺪﻫد
AL-Karaki et al., 2004) .(
( LSD0.05=164/8) ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻲﺘﺑﻮﻃر ﺶﻨﺗ و ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ دﻮﻛ ﺮﺛا .6 ﻞﻜﺷ
( LSD0.05=5/82) ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ ﻲﺘﺑﻮﻃر ﺶﻨﺗ و ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ دﻮﻛ ﺮﺛا .7 ﻞﻜﺷ
ﺺﺧﺎﺷ ﺖﺷادﺮﺑ
ﺖﺤﺗ ﺎﻬﻨﺗ ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﺶﻨﺗ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ ﻢﻛ
ﻲﺑآ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺪﺻرد ﻚﻳ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ و ) لوﺪﺟ 2 .(
زا ﺲﭘ يرﺎﻴﺑآ و بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﻴﺑآ رد 100
ﻲﻠﻴﻣ ﻲﺗوﺎﻔﺗ ﻲﺘﺴﻳز يﺎﻫدﻮﻛ حﻮﻄﺳ ﻦﻴﺑ ﺮﻴﺨﺒﺗ ﺮﺘﻣ
ﺎﻨﻌﻣ ﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ راد ﻲﻤ
دﻮﺷ
، ﻛ ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻨﺗ رد ﺎﻣا دﺮﺑرﺎ
ﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ دﺮﺑرﺎﻛ و نﺎﻣﺰﻤﻫ
ﺐﺒﺳ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ ود ﺮﻫ
ﺶﻳاﺰﻓا ﺮﻴﮕﻤﺸﭼ دﻮﻛ فﺮﺼﻣ مﺪﻋ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﻳا
ﻲﺘﺴﻳز ) ﺪﻫﺎﺷ ( ﺖﺳا هﺪﺷ )
ﻞﻜﺷ 7 .(
ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻨﺗ رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﺺﺨﺸﻣ
،
ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ
دوﺪﺣ 16 ﺶﻫﺎﻛ بﻮﻠﻄﻣ يرﺎﻴﺑآ ﺖﻟﺎﺣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد
ﻲﻳارﺎﻛ ﺶﻨﺗ تﺪﺷ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﺑ ﻲﻨﻌﻳ ،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻊﻳزﻮﺗ
داﻮﻣ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﻪﺑ
ماﺪﻧا يﺎﻫ ﻲﺸﻳاز هﺎﻴﮔ رد ﻲﻣ ﻢﻛ دﻮﺷ
Shahmoradi, 2003)
،( ﺎﻣا ﺎﻳ ﺰﻳرﻮﻜﻴﻣ ﺎﺑ ﻲﺘﺴﻳﺰﻤﻫ
داﻮﻣ ﻊﻳزﻮﺗ ﻲﻳارﺎﻛ ﺖﺴﻧاﻮﺗ ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ ود ﻲﻘﻴﻔﻠﺗ دﺮﺑرﺎﻛ ﺶﻳاﺰﻓا ار هﺎﻴﮔ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺪﻫد
ﺶﻨﺗ مﺪﻋ ﺖﻟﺎﺣ ﺪﺣ ﻪﺑ و
ﻢﻛ ﻲﺑآ ﺪﻧﺎﺳﺮﺑ . ﺖﻠﻋ ﻲﻟﺎﻤﺘﺣا ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﻳا
، ﺄﺗ ﺛ ﻴ تاﺮ
ﻳ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﻲﻧﻮﻣرﻮﻫ ﻢﺴﻴﻧﺎﮔراوﺮﻜﻴﻣ ﻦﻳا ﻢﻴﻘﺘﺴﻣﺮﻴﻏ ﺎ
ﺮﺑ ﺎﻫ
هﺎﻴﮔ
2003) ﺖﺳا
(Dakora,
. نزو ﺎﺑ ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ
داد نﺎﺸﻧ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻦﻏور و ﻪﻧاد يﺎﻫدﺮﻜﻠﻤﻋ و ﻪﻧادﺪﺻ ) لوﺪﺟ 3 (.
ﻦﻏور ﺪﺻرد
ﻳﺰﺠﺗ لوﺪﺟ ﺔ
ﺲﻧﺎﻳراو
، ﺮﻴﺛﺄﺗ مﺪﻋ ﺎﻨﻌﻣ
ﺶﻨﺗ راد ﻢﻛ
ﻲﺑآ ،
ﻦﻏور ﺪﺻرد ﺮﺑ ﺎﻬﻧآ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ ار
نﺎﺸﻧ
ﻲﻣ ﻫد ـ ﺪ ) لوﺪﺟ 2 ( . ﻴﺛﺄﺗ مﺪﻋ ـ ﻳﺬﭘﺮ ـ ﻏور يﺮ ـ ﻧاد ﻦ ـ زا ﻪ رﺎﻤﻴﺗ
ﻪﺑﺎﺸﻣ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﺮﮕﻳد ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﺤﺗ يﺎﻫ ﺖﺳا
Papary & Bahrani, 2004; Babai & Bahrani, )
2008; Shakeri et al., 2012
( . ﻪﺑ يدﺪﻋ ﺮﻈﻧ زا لﺎﺣ ﺮﻫ
،
ﺑ ﺸﻴ رﺎﻤﻴﺗ زا ﻦﻏور ﺪﺻرد ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻦﻳﺮﺘ دﻮﻛ دﺮﺑرﺎﻛ مﺪﻋ
ﻲﺘﺴﻳز رﺎﻴﺑآ رد بﻮﻠﻄﻣ ي ﻪﺑ
راﺪﻘﻣ 91 / 18 و ﺪﺻرد
ﺶﻨﺗ و ﻲﺘﺴﻳز دﻮﻛ دﺮﺑرﺎﻛ مﺪﻋ رﺎﻤﻴﺗ رد نآ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ﺪﻳﺪﺷ ﻪﺑ راﺪﻘﻣ 91 / 16 ﺪﺻرد ﻪﺑ ﺪﻣآ ﺖﺳد .
ﻪﺑ ﻲﻣ ﺮﻈﻧ ﺪﺳر
ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺘﻔﺻ ﻦﻏور ﺪﺻرد اﻏ
ﻲﻜﻴﺘﻧژ لﺮﺘﻨﻛ ﺖﺤﺗ ﺐﻠ
ﺮﺛا ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ و ﺖﺳا ﻲﻧاﺪﻨﭼ
ﺪﻧراﺪﻧ نآ ﺮﺑ .
.
Akbari et al )
2001
شراﺰﮔ(
ﻮﺳ مﺎﻗرا ﺪﻧدﺮﻛ ﻪﻳﻮﺳ و ﺎﻳ
هدﺎﻔﺘﺳا يﺮﺘﻛﺎﺑ هﺪﺷ
ﺮﺛا ﻦﻏور ﺪﺻرد ﺮﺑ ﺢﻴﻘﻠﺗ رد -ﺎﻨﻌﻣ
ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺷاﺪﻧ يراد
Yadegari 2002)
( و
Daneshian 2001)
( ﺖﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ .
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
Shakery et al
).
(2012
مﺪﻋ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺎﻨﻌﻣ راد
دﻮﻛ و ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷ دﻮﻛ دﺮﺑرﺎﻛ ﻲﺘﺴﻳز
ﺮﺑ ار ﻦﻴﺴﻛوﺮﺘﻴﻧ
ﻧاد ﻦﻏور ﺪﺻرد ﺔ
دﺮﻛ شراﺰﮔ ﺪﺠﻨﻛ ﺪﻧ
. ﺮﺑ سﺎﺳا شراﺰﮔ
Kumar et al
) .
(2009
يﺎﻫدﻮﻛ دﺮﺑرﺎﻛ ﻲﺘﺴﻳز
ﻪﺑ هاﺮﻤﻫ
ﺪﺻرد ﻲﻤﻛ ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷ يﺎﻫدﻮﻛ زا رد
ﺪﺠﻨﻛ هﺎﻴﮔ
، ﻪﺑ رﻮﻃ
ﺎﻨﻌﻣ رد لﻮﺴﭙﻛ داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ ﻚﺸﺧ نزو ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا يراد و داد ﺶﻳاﺰﻓا ار ﻦﻏور دﺮﻜﻠﻤﻋ و ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ،ﻪﺗﻮﺑ
ار ﻪﻧادراﺰﻫ نزو و ﻦﻏور ﺪﺻرد ﺖﺴﻧاﻮﺗ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﺶﻳاﺰﻓا
ﺮﻴﻏ ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﻳا ﻪﺘﺒﻟا ﻪﻛ ﺪﻫد ﺎﻨﻌﻣ
دﻮﺑ راد .
ﻦﻏور دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﻞﺻﺎﺣ زا ﻦﻏور دﺮﻜﻠﻤﻋ و ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺖﻔﺻ ود بﺮﺿ
ﻦﻏور ﺪﺻرد ﻪﺑ
ﻲﻣ ﺖﺳد ﺪﻳآ
. ﺶﻨﺗ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﺖﻔﺻ ﻦﻳا
