Social Capital Management http://jscm.ut.ac.ir
Vol. 8, No. 1, Spring 2021 Print ISSN: 2423-6071
Manuscript Type: Research Article Online ISSN: 2423-608X
DOI: 10.22059/jscm.2021.314301.2097
The Governmental Method of the Prophet (PBUH) in Managing Social Capital
Hamed Jokar1
1. Assistant Professor, Faculty of Islamic Sciences and Researches, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
(Received: October 27, 2020; Accepted: January 16, 2021)
Abstract
Social capital has different definitions, but regardless of the differences, one of the main axes of this concept regards connections and network/group relations. Accordingly, the activism of individuals or governments in social relations has a direct effect on reducing or increasing social capital. Since the Prophetic government is a suitable model for Islamic governments, strategies for increasing the social capital of Islamic societies can be obtained by examining his governmental actions. Therefore, the purpose of this article is to discover the principles and strategies for increasing social capital based on the conduct of the Prophet (PBUH). In this article, a descriptive exploratory approach and document content analysis method are used to extract his method in improving social relations and forming an Islamic society. Then the effect of that action or principle on the quality of social relations is examined. Creating a united Islamic nation based on brotherhood, expanding justice and combating discrimination, protecting the rights of minorities, expanding the concept of society, and determining the standard of citizenship are among the practical principles derived from the conduct of the Prophet (PBUH) in reforming social relations and creating a proper social structure. These principles have increased the social capital of Muslims.
Keywords
Social principles, Social relations, Reforming the relations, Government of the Prophet (PBUH), Conduct of the Prophet (PBUH).
* Corresponding Author, Email: jokar@isr.ikiu.ac.ir
شور
ربمایپ‌یتموکح
)ص(تیریدم‌رد
ةیامرس یعامتجا
راکوج دماح
،رایداتسا ةدکشناد هاگشناد ،یملاسا تاقیقحت و مولع نیب
یللملا ماما ینیمخ
( هر
ناریا ،نیوزق ،)
خیرات(
:تفایرد 06 / 08 / 1399 :شریذپ خیرات ـ 27
/ 10 / 1399 )
هدیکچ
ةیامرس یاراد یعامتجا فیراعت
تسا فلتخم .
اما
، غراف توافت زا دوجوم یاه یلصا یاهروحم زا یکی ، موهفم نیا
هکبش طباور و تاطابترا و یا
ساسا نیا رب .تسا یهورگ
، شنک یرگ تموکح ای دارفا یعامتجا تابسانم و طباور یگنوگچ رد هلخادم یارب اه
ب شیازفا ای شهاک ر ةیامرس
یعامتجا میقتسم رثا یم دراذگ . هک اجنآ زا م ییوگلا یوبن تموکح تموکح یارب بسان
یم رامش هب یملاسا یاه دور
، یم وت ا یسررب اب ن
شنک هار ناشیا یتموکح یاه اهراک
ی ی یارب شیازفا ةیامرس یملاسا عماوج یعامتجا نیاربانب .دروآ تسد هب
، فده شهوژپ نیا زا فشک
یاهراکهار و لوصا شیازفا
یعامتجا ةیامرس رب ینتبم
ةریس ربمایپ یلمع .تسا)ص(
نیا رد شهوژپ دش یعس
، اب هاگن یفیصوت ـ یفاشتکا و
یدانسا نومضم لیلحت شور ،
شور ناشیا لیکشت و یعامتجا تابسانم و طباور حلاصا رد ةعماج
نآ رثا همادا رد و جارختسا هریس زا یملاسا
.دوش یسررب یعامتجا طباور تیفیک رد لصا ای مادقا تما داجیا
ةدحاو شرتسگ ،یردارب یانبم رب یملاسا تلادع
ضیعبت اب هزرابم و ،
تشادساپ لقا قوقح ی ت اه هعماج موهفم شرتسگ و
، تیعبات رایعم نییعت و رب یلمع لوصا زا
آ زا هدم ةریس ربمایپ تابسانم و طباور حلاصا رد)ص(
شیازفا هب هک تسا یعامتجا بسانم راتخاس داجیا و یعامتجا یعامتجا ةیامرس
ناناملسم رجنم .دش
ناگژاودیلک
بترا
،تابسانم حلاصا ،یعامتجا تاطا
،یعامتجا لوصا ،یوبن تموکح
ةریس ربمایپ یعامتجا
.)ص(
:لوئسم ةدنسیون ةمانایار
jokar@isr.ikiu.ac.ir
یعامتجا ةیامرس تیریدم ةرود 8 ةرامش ، 1 ، راهب 1400
تاحفص 149 ـ 123 )یشهوژپ(
Print ISSN: 2423-6071 Online ISSN: 2423-608X
http://jscm.ut.ac.ir
نایب هلئسم
ترابع
« یعامتجا ةیامرس
1» وا راب نیتسخن ا
تفر راک هب یدلایم متسیب نرق لی .
اما نرق نیا رخاوا رد
.دش فلتخم نادنمشیدنا ثحابم دراو هدرتسگ لکش هب هک دوب یعامتجا ةیامرس
ودب رد لکش یریگ
و دوب یداصتقا درکیور زا هتساخرب هژیو عون هب
یا هیامرس زا رانک رد
هیامرس ریاس اه
، دننام یامرس ة
یناسنا و یداصتقا و
...
، هراشا یم درک . اما هب لیلد درکراک یب لیدب
،نآ ثیح زا یرظن
، هب ریاس
زین یناسنا ثحابم دراو
دش
؛ هب هنوگ یا رد هک هس هد ة هفم نیا ریخا مو
لیذ شناد ثحابم سایس
،ت
همانرب یزیر هعسوت قوقح ،
، تیریدم و زین
رارق .تسا هتفرگ هب
نیمه لیلد ، اب و اهدرکیور
هاگدید یگژیو ،فیرعت صوصخ رد ددعتم یاه صخاش ،اه
اه
، ریاس و هزوح اب طبترم یاه ةیامرس
یعامتجا هجاوم
.می تقیقح رد
، هزورما یعامتجا ةیامرس عوضوم
ی ب ی ن هتشر ا ی رامش هب م
ی دور . رد
راتشون نیا ،دش ششوک
هئارا فیراعت یلامجا یسررب نمض رد فلتخم نادنمشیدنا یوس زا هدش
نیا هنیمز اب ، صخشم ندرک
یساسا و یروحم موهفم رد
یعامتجا ةیامرس
، هب شور زا هدمآرب یاه
شیازفا و تیوقت یارب نید یعامتجا ةیامرس
هجوت وش .د نیاربانب
، ةریس ربمایپ هب )ص(
ةلزنم یعبنم
و یسررب هنیمز نیا رد اکتا لباق و ینید شور و لوصا
ییاه هک ناشیا هب نداد ناماس یارب ةعماج
راک هب یملاسا بولطم دندرب
هب ةباثم هویش شیازفا یاه یعامتجا ةیامرس
یم یفرعم هعماج رد .دوش
س و فادها ؤ
شهوژپ تلاا
هتسد راتشون نیا یلصا فده لیلحت و یدنب
رد هک تسا ییاهراکهار ةریس
ربمایپ حلاصا یارب )ص(
شیازفا هجیتن رد و یعامتجا تابسانم یعامتجا ةیامرس
ب ه نیا هب یبایتسد .تسا هدش هتفرگ راک
موهفم هاگتساخ هب هجوت مزلتسم فده یعامتجا ةیامرس
رد ةنیشیپ هک اجنآ زا .تسا برغ یملع
موهفم نیا زا یعونتم فیراعت دراد دوجو
رب ، یا ةئارا ،لیلحت لباق و قیقد یبوچراچ رد
شهوژپ
رضاح یعامتجا ةیامرس حطس رد
هکبش درکیور اب نلاک دم )یدرف درکیور لباقم رد( یا
رارق رظن
تفرگ شسرپ . ثحب رد یروحم و یلصا موهفم :دنرارق نیا زا شهوژپ نیا یلصا یاه ةیامرس
یعامتجا نلاک درکیور اب
؟تسیچ رگن و
ساسا رب ةریس
ربمایپ رد هدافتسا لباق یاهراکهار )ص(
شیازفا تهج یعامتجا ةیامرس
؟تسا مادک
1. Social Capital
شهوژپ شور نیا تیهام یفیصوت شهوژپ
ـ یفاشتکا شهوژپ عون نیا .تسا اه
هیضرف دقاف و
ددصرد هنیمز داجیا یا
هدیدپ ره رتهب کرد یارب نآ نییبت و ییاسانش و
ا یارب .دن روظنم نیا ور زا
درکی یدانسا اب لیلحت شور
نومضم .دش هدافتسا 1
لیلحت شور زا یکی نومضم یاه
دمآراک لیلحت هک تسا یفیک اساسا
ً لقتسم زا
هاگیاج یرظن ای تفرعم یسانش یصاخ یم رامش هب دور
و رد فیط هدرتسگ یا زا شور یاه یرظن و
تفرعم یسانش یم ناوت زا نآ اه هدافتسا رازبا شور نیا .درک یتاقیقحت
فطعنم و یدیفم تسا رد هک
لیلحت مجح یدایز زا هداد یاه هدیچیپ و لصفم دراد دربراک (
Braun 2006: 86 ور.)
درکی ینعی یدانسا
دانسا لیلحت یکرادم و
هک یواح هدیدپ ةرابرد یتاعلاطا هعلاطم دروم یاه
ا دن Bailey 1994( نیا رد.)
ور درکی لابند هب رگشهوژپ ، فشک
دصاقم ینورد هزیگنا ای ه تسین نتم ناهنپ یا ؛
یپ رد هکلب
هنوگ سانش ی هقبط و عونتم یاه یدنب
یقداص( تسا ددعتم یاه ییاسف
و نافرع شنم 1394 : 64 ).
یرظن بوچراچ هتسد و فیراعت دوجو لیلد هب یدنب
موهفم زا نوگانوگ یاه یعامتجا ةیامرس
، هب نتخادرپ نآ
یم گ دناوت یب و هدنکارپ هاگ و هدرتس شاب ناماس
.د ب نیا زا زیهرپ یار هلئسم
رد ، شهوژپ رضاح
زا
اهدرکیور نایم ی
دوجوم عونتم ةرابرد
یعامتجا ةیامرس
،درخ(
ینایم
، درکیور )نلاک نلاک
هدیزگرب
زین درکیور نیا رد و یعامتجا ةیامرس
یتخانش لکش یانبم رب .دش لیلحت
یعامتجا ةیامرس
تسا ینهذ دنیارف زا یشان یتخانش
« ا و گنهرف زا هک ،اهراجنه صاخ روط هب و یژولوئدی
شزرا شرگن ،اه اه
، و هتفای ماوق و ماکحتسا تاداقتعا تسا
» ( Uphoff 2000: 218 .)
فیرعت یعامتجا ةیامرس یروحم موهفم و
هک اجنآ زا شرگن اب فلتخم نادنمشیدنا
توافتم یاه یعامتجا ةیامرس موهفم ةرابرد
ثحب هدرک دنا ،
ًاتعیبط راعت ی آ زا یددعتم ف .تسا هدمآ تسد هب ن
لاح نیع رد
، دیاب تفگ لدتسم ییارگمه کی
عوضوم فیرعت رد هک یساسا میهافم نایم ب
ه یم راک دنور دراد دوجو (
Wood 2006: 8 ،نیاربانب.)
ندروآ تسد هب یارب ةدولاش
یموهفم ناینب و یلصا یعامتجا ةیامرس
یم اب ار فیراعت نیا ناوت
1. Thematic Analysis
تقد لیلحت درک ب . د روظنم نی
، مهم هب حرطم فیراعت نیرت ةرابرد
یعامتجا ةیامرس و
هفلؤم نآ یاه
هراشا رصتخم یا یم
.دوش
ویدروب ریپ یعامتجا ةیامرس1
ار یلعفلاب و هوقلاب عبانم عومجم یم
دناد رد هک ةجیتن اد تش هکبش ن یا
طباور زا
ًاتبسن هنیداهن ییانشآ زا هدش یم تسد هب دارفا لباقتم یاه
دیآ ؛ فانم ینعی زا صخش هک یع
تکراشم یهورگ یاه یم تسد هب شا
دروآ ( Portes 1998: 3 نملک زمیج.)
زا یقیقد فیرعت2
ةیامرس
یعامتجا یمن هئارا
دهد . اما یم نآ حیضوت رد دسیون
یعامتجا ةیامرس یکیزیف رازبا رد ای دارفا رد
دیلوت تسین ؛ یم خر نارگید اب طابترا موهفم رد هکلب دیامن
( Coleman 1990: 462 .)
مانتاپ رظن زا یعامتجا ةیامرس3
هعومجم رد یراکمه هک تسا دارفا نیب یقفا تاطابترا زا یا
یم تیوقت ار عامتجا رد لباقتم عفانم بسک تهج .دنک
تقیقح رد یو یعامتجا ةیامرس
ار
هعومجم میهافم زا یا
، دامتعا دننام و
هکبش و اهراجنه اه
، یم طابترا داجیا بجوم هک دناد و
تکراشم نیهب
ة عامتجا کی یاضعا یم
دوش نیمأت ار نانآ لباقتم عفانم تیاهن رد و یم
دنک . نیا رد
هاگدید شنک رد هک دنتسه یعبانم ،هکبش رد ،اضعا لباقتم طابترا و دامتعا هعماج یاضعا یاه
تسا دوجوم .
امایوکوف زین4
، مانتاپ نوچمه
، شزرا و اهراجنه زا موهفم نیا فیرعت رد س اه
یم نخ وا هتبلا .دیوگ
و اهراجنه شزرا
یم ساسا نیا رب و دراد رظن دم ار هورگ کی رد یمسرریغ یاه دیوگ
:
« ةیامرس
یعامتجا هب ار
یم یگداس دوجو ناوت
عومجم ة شزرا ای اهراجنه زا ینیعم هک درک فیرعت یمسرریغ یاه
نایم نواعت و یراکمه هک یهورگ یاضعا نآ
اه میهس نآ رد تسا زاجم ا
دن . » ( امایوکوف 1385 : 11 .)
فیرعت رد یخرب یعامتجا ةیامرس
ار نآ ةدام ماخ ةعماج یم یندم لماعت زا هک دنناد
یاه
ب دارفا نیب هرمزور ه
یم دوجو .دیآ
یعامتجا ةیامرس هب
هتفهن یعامتجا راتخاس ای دارفا رد ییاهنت
تسین
، رایتخا رد و دراد دوجو دارفا نیب یلماعت یاضف رد هکلب تسین تلود ای رازاب
؛ هچرگ ةمه
نآ دیلوت رد اه نآ
دنراد شقن (
Bullen & Onyx 1998 .)
1. Pierre Bourdieu 2. James s. Coleman 3. Putnam
4. Fukuyama
یعامتجا ةیامرس
، هب ةلزنم ناینب و رهوج عماج
ة نیون
، رد دامتعا و طابترا داجیا دنیارف قیرط زا
هکبش یطابترا یاه
، رد عماج ة نیون یارگدرف
، هّرذ عنام هعماج ندش یا و
دشر و یگناگیبدوخزا
ف دنیاز ة یعامتجا تافارحنا یم
و دوش یم لیهست ار شنک دارفا نایم طابترا داجیا قیرط زا دنک
جات(
شخب 1384 : 50 ).
صخاش زا یکی دامتعا یروحم ثحابم و مهم یاه
یعامتجا ةیامرس .تسا
صخاش زا یکی ار دامتعا نملک داجیا و شجنس مهم یاه
یعامتجا ةیامرس یم
یو هاگدید زا .دناد
،
یب ا یم هورگ و درف زا ار تیقلاخ و تکرح ناوت یدامتع یب یدوجوم هب ار وا و دریگ
و کرحت
یم لیدبت یثنخ دنک
( Coleman 1990, 24 ).
هاگن رد ی یلک
، ثحابم رب مکاح حور تفگ دیاب یعامتجا ةیامرس
هعومجم اب شزرا زا یا
و اه
تیلاعف دنور رب هک اهراجنه م هعماج یداصتقا و یعامتجا یاه
ؤ ث ،دهعت ،دامتعا .دراد قابطنا دنر
یراک نادجو ،اهدادرارق
، هنومن نیا زا هعماج هب قلعت ساسحا و دنتسه اه
( و رگداد یفجن 1385 :
27 ) . هکبش یناوارف نامزاس ،هورگ ره رد یعامتجا تکراشم یاه
، نازیم رگنایب هعماج ای ةیامرس
یعامتجا .تسا نآ
،نیاربانب ره
هکبش هچ ی رد تکراشم یاه
هدرتسگ هورگ ک دشاب رت
ةیامرس
یعامتجا ینغ
هقلاع( تسا رت دنب
1384 : 3 ) .
تشذگ هچنآ ساسا رب
، یم هتکن نیا رب ناوت دیکأت
عوضوم رد یروحم و یساسا موهفم هک درک
یعامتجا ةیامرس عت
لما و طابترا تکراشم و هورگ و دارفا نایم
نازیم زین و یعامتجا فلتخم یاه
دامتعا یم یگتسبمه و نآ نا
.تساه تقیقح رد
، یعامتجا ةیامرس یگژیو اب
و هعماج راتخاس یاه
هطبار نآ یازجا و رصانع دراد گنتاگنت یا
ناریپ(
1392 : 68 ) .
و نید یعامتجا ةیامرس
دوجو اب ازفا
شی ریگمشچ لابقا
هعماج موهفم هب ناسانش یعامتجا ةیامرس
، هب د شقن نی رد داجیا
یعامتجا ةیامرس ب
ه دج تروص ّ
ی هجوت دشن تسا ه ( Smidt 2003 لاح نیا اب.)
، لاس رد ریخا یاه
اب )ماع یانعم هب( نید نایم تبسن و هطبار یعامتجا ةیامرس
هک تسا یدیدپون تاعوضوم زا
نادنمشیدنا لوغشم دوخ هب ار هزوح نیا
هدرک تسا .
ًلاثم ناک د
1دنل یم دسیون :
« د ی رط زا ن ی ا ق ی داج
هکبش اه ی عامتجا ی گداوناخ و ی
اس اب طابترا ، ی
ر مه ظو ،ناعون ی
هف سانش ی د هب مارتحا ، ی
،نارگ
1. Candland
تقادص
، اهراجنه لامعا و ی
گتسبمه ی م ی انبم دناوت ی یعامتجا ةیامرس دادملق
دوش .»
( Candland
.)2000 نوچمه یناسک یلیرگ ،امایوکوف
رنراو ،1
فور ،2
، 3
نامرمآ و زا4
« نید » لماع ناونع هب داجیا
یعامتجا ةیامرس دای
رک هد دنا یعاجش(
دنز 1381 : 485 ).
صوصخ رد زین ملاسا نید
زنوسراپ
5
( 1379 : 70 ) رواب نیا رب تسا
هک ملاسا رد نیمز
ة زورب یعامتجا ةیامرس هب
ببس تهج تبثم یریگ
و تسایس و هعماج و ایند یوس هب نآ دیکأت
تیلوئسم رب ناوارف بتارم هب نانمؤم یعامتجا یاه
نوزفا دا زا رتدنمتردق و رت نانچ ؛تسا رگید نای
زتورک نلاه هک دنلرتسو ،6
لُو ناج و ،7
نیا هب زین8
هراشا بلطم رک
هد دنا ىعاجش(
دنز 1381 : 485 ـ 486 ) .
ملاسا نید یاهدرکیور هب یبایتسد یارب
، یروحم لئاسم صوصخ رد یعامتجا ةیامرس
زین و
رد نآ شقن ناماس
لئاسم هب یهد ناناملسم ةعماج
یسررب ، ةریس
بمایپ
)ص(ر هب ةلزنم زا یکی م عبان
مهم کرد و جارختسا هنیمز رد ملاسا یاهدرکیور و فادها
فلتخم یاه دهاوخ زاسراک و دیفم
دوب . هچ ةریس زا ناشیا هنومن نآ رد و تسا رادروخرب نتشاد تینیع و ندوب یلمع تیصوصخ
ه یا ی
یلمع یوریپ یارب دراد دوجو
هنومن ؛ ه یا ی هک رگنایب شور یلمع یاه یا
ناش ماقم رد هاگآ نیرت درف
دصاقم هب یملاسا
رد ةمه یسایس ،یعامتجا ،یدرف نوئش
، و تسا یگنهرف .
هتفای شهوژپ یاه
شور و لوصا یعامتجا یاه
ةریس و یوبن طابترا نآ اب یعامتجا ةیامرس
زا یهجوت لباق شخب شرازگ
صوصخ رد دوجوم یاه شور و لوصا
ب یاه ه راک هتفر یوس زا
ربمایپ رب)ص(
تیعضو هب نداد ناماس یا ةعماج
یملاسا لوتزاب رد ی د یعامتجا ةیامرس دراد یقیمع رثا
اش و ی ناوتن د اهراتفر و لوصا نیا نایم نوگانوگ بناوج و
یعامتجا ةیامرس قیقد یدنبزرم
ی لئاق
.دش شور و لوصا نیا زا یخرب اه
میقتسم اب یعامتجا ةیامرس طبترم
دنا و یخرب د ی رگ دروخزاب و
1. Greeley 2. Warner 3. Roof 4. Amerman 5. Parsons 6. Halen Crotz 7. Westerland 8. John Vall
یاتن یج دنراد غ هک ی قتسمر ی لوت هب م ی د یعامتجا ةیامرس یم رجنم
وش ن .د شخب نیا رد
، نمض یسررب
ةریس یوبن درکلمع و ربمایپ
رد)ص(
ةزوح یعامتجا
، شور و لوصا ناشیا هک ییاه
ناماس یارب یهد
ةعماج هب یملاسا
، هب رد هژیو ةرود یملاسا تموکح لیکشت
، هتفرگ راک هب ،
جارختسا و
دنویپ اب نآ
یگتسبمه و دامتعا و یعامتجا لماعت و طابترا نوچ یمیهافم هب ،
ةباثم یلصا میهافم ةیامرس
یعامتجا
، یم نییبت دوش .
تما داجیا ةدحاو
یملاسا یردارب یانبم رب
ومآ زا یکی هز
یاه مهم یتموکح ربمایپ
دیکأت )ص(
رب موهفم
« تما » نیا .تسا دیکأت
هتبلا رب زا هدمآ
ینآرق میلاعت تسا
هک دنوادخ تدابع رانک رد تما تدحو رب هدرک دیکأت
تسا
« :
َه َّ نِإ
ِهِذ
ْمُكُتََّمُأ
ًةََّمُأ
ًةَدِحاَو ا ن أَو
ْمُكَّ بَر
ِنو د بْعا ف
» . /ءایبنا(
92 نینچمه .)
، تکوش و تدحو ظفح زا اهراب نآرق رد
تسا هتفر نخس ناناملسم :
«
َو
ِط أ ی
َهَّللا او ع
َو ت ا لَو ه لو سَر
َو اوُل شْف ت ف او عَزا ن
ِر َبَهْذ ت ی
َو ْمُك ح َّنِإ اوُرِبْصا
ِرِباَّصلا َعَم َهَّللا ی
». ن /لافنا(
46 ).
رد نیتسخن دنب هنیدم حلص نامیپ ،
هک نامیپ نیتسخن ربمایپ
سپ)ص(
:تسا هدمآ ،دوب ترجه زا
« ناناملسم رد
تما کی نامدرم رگید ربارب
دنا .»
للهادیمح(
1377 : 103 ).
رد نیا نامیپ ةدمع نیناوق نیودت یملاسا تما ای نانمؤم یسایس تدحو هب هژیو هجوت اب اهدنب و
هدش تسا نامیپ نیا تیمها . همان
ب ه تسا یدح تلود یساسا نوناق ار نآ یخرب هک
هنیدم رهش
یم ناد ن للهادیمح( د 1377
: 106 ).
ارعا نایم هماندهع و حلص نامیپ دقع هچرگ هدوب جیار ب
،تسا
ةماندهع تحت راب نیتسخن یارب هنیدم حلص
موهفم ناونع
« تما
» یتدیقع تدحو یاراد هک ، ـ
یگتسب زا غراف و یسایس
هلیبق یاه ،دوب یداژن و یا
نیا ز درک داجیا ار هنیم .
هار زا یاهراک مهم ربمایپ
ِتدحو ققحت یارب )ص(
تما
ِدقع نایم یردارب ناناملسم
دوب ؛ یراکهار
نایم توخا دقع اب هنیدم هب ترجه اب و دش عورش هکم رد توعد زاغآ یاهزور نامه زا هک نارجاهم تفای همادا جرزخ و سوا طباور حلاصا و راصنا و
یبلح(
2006 ج : 2 ، 20 ).
ربمایپ
)ص(
ةرابرد رب ناردارب هک یقوقح و یردارب کی
رگید :دندومرف دنراد
« .تسا ناملسم ردارب ناملسم ةمه
کی ردارب ناناملسم یناملسم درف ره هک اجنآ زا .دنراد ار تما کی مکح نمشد ربارب رد و دنرگید
کچوک ،تسا ربارب یرگید اب نآ نیرت
یم یرگید فرط زا اه
دنک دهعت دناوت .»
نبا(
ماشه 1408 : ج
2
، ح 4412 ).
رد ینامیا دنویپ نیا ةریس
ربمایپ هب ناشیا تایح نارود رد و )ص(
ک لما نیرت ارجا لکش ش
و د
.تشاد یناوارف تاکرب و جیاتن ناشیا
ىارب ققحت لصا خا و ت ود راب م ی نا ناناملسم پ ی نام توخا
تسب . راب تسخن پ ی ش زا ترجه و م ی نا نارجاهم
؛دوب ات نانآ ار ىارب ىتکرح گرزب و
تشونرس زاس
هدامآ دزاس یلماع(
1426 ج : 2 ، 228 ).
رد ا ی هلحرم ن
، پی
)ص(ربما م یا نارجاهم ن ود
هب
ود رب
« قح
» و
« تاساوم
» ىردارب رارقرب درک . ردارب ربمایپ نیا رد )ص(
اج ماما
)ع(یلع دوب یدوهمس(
2006 ج : 1 ، 267
؛ ینلاقسع 1423
ج : 7 ، 344 ـ 345 ).
راب مود سپ زا دورو هب دم ی هن دوب م هک ی نا
ناناملسم پ
ی نام درک داجیا توخا رد و
عمج مومع ی باحصا هب باطخ ومرف
:د
« ود ود هب اب
ی ک د ی ردارب رگ د
ین ی وش ی .د » نبا(
ماشه 1408 ج : 2 ، 123 ) .
رد ةجیتن تاواسم یردارب و
ناملسم ردارب یناملسم ره ش
رب ار دوخ مدقم یم درمش نانچ ؛ هک
میسقت ماگنه تمینغ
ینب یگنج یاه
ربمایپ ریضن راصنا هب )ص(
:تفگ
« رگا دیشاب هتشاد تسود
،
ر نارجاهم مینک کیرش تمینغ نیا رد ا
؛ و رگ همه هن زا نآ .دشاب امش
» :دنتفگ راصنا
« هن ام اهنت
تمینغ کی ار اه یم نامرجاهم ناردارب هب اج
هناخ و لاوما رد ار نانآ هکلب ،میشخب
شیوخ یاه
کیرش یم .مینک
» یدیهش(
1364 : 43 ).
تقیقح رد
، ربمایپ م توخا نامیپ داقعنا اب)ص(
یرهش یاهزر
هلیبق و یا ار لیلجلادبع( داهن ار ینید یاهزرم نآ یاج هب و داد رییغت 1363
: 123 ـ 124 ) .
اب ینامیا دیدج طباور هزومآ
مکحتسم هژیو یعامتجا و ینید یاه یم رت
و یعمج تادابع .دش
یهورگ ـ داهج ،جح ،هعمج زامن ،تعامج زامن نوچ و ـ
جاودزا نوگانوگ یاه ربمایپ
ص(
) اب لیابق زا ینانز
فلتخم و هباحص تیعقوم تیوقت فیعض لیابق زا یا
ای برعریغ تقیقح رد .دوب لوحت نیا فرظ
،
نانچ هدرک ناعذا زین یبرغ نادنمشناد زا یخرب هک
زا شیب ملاسا نید ناهج نایدا ةمه نایم زا ،دنا ره
نید یداژن لصاوف ندرک دوبان رد یرگید و
یموق و یگنر قیفوت
تفای یتح(
1366 : 175 ).
یملاسا قطنم رد
، حور ییارگمه
ناج یگتسویپ و اه اه
ةرمث بلق رد نامیا خوسر .تسا نانمؤم
رد میرک نآرق
، ةیآ 10 ةروس دم تیندم فیصوت هب ییوگ هک ،تارجح ملاسا رظن
صاصتخا
1دراد ،
ینامیا توخا رب حیرصت اب یریسم
مهم رد طباور ىعامتجا هدوشگ
ا :تس
« ٌةَوْخِإ نوُنِمْؤ مْلا اَمَّنِإ
1
← . شوخ لضفلاوبا شنم
( 1394
« .) زا تیلهاج هکم ات تیندم هنیدم
» شهوژپ ، ثیدح و نآرق یاه س ،
48
، ش 2 .
َب او حِلْص أ ف ی
َو خ أ ن ی نو مَحْرُت ْمُكَّلَع ل َهَّللا اوُقَّتا َو ْمُك ( ».
تارجح / 10 ) رد ؛ قح ی تق
، نانمؤم ردارب
ی ک د ی دنرگ . سپ م ی نا ناتناردارب حلاصا
نک ی د و زا ادخ اورپ رادب ی د . ما ی د هک دروم تمحر رارق
گ ی ر ی د .
ای ن آ ی ه
، اب دیکأت رب لصا هعماج زاس توخا
، هب حلاصا طباور ا ی ىنام هراشا زین یم
دنک . رب نیا
،ساسا ملاسا ةمه ناملسم نا ار رد یم هداوناخ کی مکح باطخ ردارب ار همه و دناد
یم دنک . خا و ت
ای دم ىنام ملاسا رظن
هب ىگدنز ىعامتجا ىانعم
ینامیا ىم دشخب و ةنیمز س ی ر ةعماج ىناسنا هب
ىوس دها فا ىلااو ا ی ىنام مهارف ار یم
دنک . درکیور نیا اب دصقم
لها ا ی نام ی ىک ىم دوش و هار
لامک ار اب ىهارمه ىط ىم دننک . ىانعم توخا ن ی ز مه ی ن ار ىم دناسر . ز ی ار
« خا
» تدحو یانعم هب
اب درف دصقم دصقم
شردارب تسا
خیش(
یب ،یسوط ات
ج : 2 ، 546 ) و اب ی د تسناد هک ب ی نا
« اَمَّنِإ
ْلا نوُنِمْؤ م
ٌةَوْخِإ
» ىنوناق ار م ی نا ناناملسم نمؤم
رشت ی ع هدرک و یدنویپ ار رارقرب هتخاس هک
ًلابق
رارقرب هدوبن و نآ دنویپ ىردارب تسا هک راثآ ىعرش ىقوقح و ن
ی ز دراد ییابطابط(
1417 ج : 18 ،
315 ).
دنوادخ اب ا ی ن ب ی نا نانمؤم ار هب ی ک د ی رگ پ ی دنو هداد و ا ی ن پ ی دنو ونعم ى و ىحور نانچ
مکحم تسا هک نانآ ار نوچ پ ی ىرک دحاو ىم دزاس ینارهت داشلد(
1385 ج : 2 ، 559 ) .
یردارب نامیپ هناگی
یتقوم فادها دربشیپ یارب هبرح ةعماج
یملاسا دوبن . رد هشیر دنویپ نیا
هعماج ره و دراد ملاسا نید لیصا یاهرواب
زارط رد نتفرگ رارق یارب یا ةعماج
یاب یملاسا یاراد د
نخس رگید هب .دشاب یگژیو نیا
، یردارب هعماج یاهرایعم زا یکی یملاسا ار دوخ هک تسا یا
یم رد و دناد نادقف
یمن نآ نآ ناوت ار هعماج اعدا نیا دهاش .تسناد یملاسا
، رب هولاع دیکأت
نآرق
نانمؤم نایم یردارب رب میرک
، دیکأت ربمایپ همئا و)ص(
نایم یردارب قوقح رب)ع(
ناناملسم
1.تسا
شرتسگ تلادع
ضیعبت اب هزرابم و
تلادع موهفم ىعامتجا مولع رد هچرگا
ًلاومعم رعت ی ىارب ىدحاو ف موهفم کی
ىمن هئارا تلادع موهفم و دوش
نی ا زا ز ی ن انثتسم رما ن ی
،تس یم تفگ ناوت ا زا تسا ترابع ىعامتجا تلادع
ی بحاص ره قح هکن
1 . م
←ًلاث یلح 1407 : 190 یلماع ّرح ؛ 1991
: ج 8
، 550 ینیلک ؛ 1365 : ج 2
، 166 و 206 جهن ؛
،هغلابلا ةبطخ 167 .
هب سک ره و دنهدب وا هب ار ىقح دوخ قح
، لا هک ی و ق تسیاش ة تسا نآ
، وا هب ىملظ هن ؛دسرب
دنک ملظ ىسک هب وا هن و دوشب ییابطابط(
1417 ج : 1
، 570 ) .
هتبلا دج ىحلاطصا ىعامتجا تلادع ی
بتکم و تسا د اه
ی ىلصا روحم ار تورث و داصتقا هک ى
ىم کت نآ ىور دنناد ی
ىم ه نآ .دننک رد هچ کأت نآ رب ملاسا ی
ىم د سا لدع دوش ت
اما . ارجا ی لدع رد
داصم هعماج ی
مه ىعامتجا تلادع موهفم اب هک دراد ددعتم ق وس
.تس
ن ملاسا ی ز
، ماقم رد لماک رت ی د ن ی ىفرعم تلادع عفادم ار دوخ ،ن یم
دنک و رک نآرق ی م ار تلادع
ی بنا تثعب فادها زا ىک ی
ا یم دناد :
«
َبْلاِب ان ل س ر انْلَسْر أ ْد ق ل ی
َم انْل زْن أ َو ِتان
ِمْلا َو َباتِكْلا م هَع ی
ِل ناز ی َموُق
ِطْسِقْلاِب ساَّنلا ».
/دیدح(
25 ) .
رد ماظن د ی ن هن اهنت ةمه روما رب لدع راوتسا
،تسا هکلب لدع قم ی سا ةمه روما تسا . نایب هب
ىرهطم دیهش ،
تلادع رد ةلسلس للع ماکحا تسا
؛ ینعی د ی ن هچنآ لدع تسا ىم وگ ی د . ای ن ىانعم
قم ی سا ندوب ادع تل تسا ىارب د ی ن .
،رگید ترابع هب خساپ رد
نیا لاؤس هک آ یا د ی ن قم ی سا
تلادع تسا ی ا تلادع قم ی سا د ی ن
؟ ینید بصعت اضتقا
ىم دنک وگب یی م د ی ن قم ی سا تلادع تسا
؛
اما رد قح ی تق ا ی ن روط ن ی تس . ا ی ن ظن ی ر نآ چ ی ىز تسا هک رد باب نسح و حبق ىلقع م ی نا
ملکتم ا ن ار ی ج دش و ش ی هع و هلزتعم لدع ی ه دندش
؛ ی ىنع لدع ار قم ی سا د ی ن
،دندرمش هن
د ی ن ار
قم ی سا لدع ىرهطم(
1403 : 14 ـ 15 ) .
پ هک اجنآ زا ی
)ص(ربما پ ار هعماج ىربهر تصرف ترجه زا سپ ی
،درک اد لوقم ة رد ىعامتجا تلادع
ریس ة ا ی دوب هجوت دروم تخس ناش و
ولوا رد ی ت مه ة همانرب ا ىعامتجا ىاه ی
تشاد رارق ناش .
و رد عقا
،
س ىگدنز رسارس رد ی
ىسا ـ پ ىعامتجا ی
)ص(ربما لوقم ة گرزب تلادع رت
ی ىعامتجا تحلصم ن دوب
رد .
شیدنا ة ،ىوبن فسلف ة کشت ی ه تلادع نودب تموکح و تسا هعماج رد تلادع ىارجا تموکح ل ی
چ
رد ترضح نآ .درادن ىرابتعا و شزرا ی
زا ىک تانایب شیوخ ىم امرف ی د :
« آی ىم ا هاوخ ی زا ار امش د
هک منک ربخاب تموکح چ تموکح
ی تس شپ نآ مود و شنزرس نآ لوا ؟ ی
رد باذع نآ موس و ىنام
ق زور ی تسا تما
؛ پ ار تلادع هک ىسک رگم ی
دنک هش .»
یقتم(
یدنه 1401 ج : 6
، 19 ).
نیاربانب ، ی زا ىک هیصوت مهم ىاه ناشیا
نآ نامرف .دوب تلادع ىارجا ىتموکح نارازگراک هب
مزاح نب ورمع هب ترضح
، هب هک ینارمکح ی
دوب هدش بوصنم نم
، هنومن ا ا زا ى ی ن عوضوم .تسا
پی
)ص(ربما نامرف ىو هب داد
فرط هک دشاب قح راد
، نامه هنوگ وتسد نادب ادخ هک ر
تسا هداد
، رد و
یارجا گ تخس نانآ رب ىرگمتس رد و دشاب مرن مدرم اب قح ی
در
؛ ز ی دنسپان ار ملظ ادخ هک ار
یم هدرک ىهن نآ زا و دراد :تسا هدومرف و
« شاب هاگآ ی داب ناملاظ رب ادخ تنعل هک د »!
( یناجنز
1365 ج : 2 ، 271 ـ 272 ) .
د ىوس زا ی
پ ،رگ ی
)ص(ربما مهم رت ی ن لیسو ة تسا هتسناد تلادع ىارجا ار نامکاح تاجن
؛ هک نانچ
ىم امرف ی د :
« ره لاو هک سک ی
تفرگ هدهع رب نم زا دعب ار ناناملسم روما زا ىراک )ىربهر و( ت ار وا
ىم هگن طارص لپ ىور )ىهلا( ناگتشرف و دنراد
مان ة ىم ار وا اشگ ی دن . دوب لداع رگا
، تاجن ار وا ادخ
ىم دهد . دوب رگمتس رگا
، ىم وا هب ىناکت نانچ طارص لپ لصفم هک دهد
ش ادج مه زا شندب ىاه دو
؛
نانچ هک لصاف ة ب ی دوب دهاوخ لاس دص رادقم هب شندب ىاضعا ن یقتم(
یدنه 1401 ج : 6
، 20 ).
ناشیا ىمن رضاح ىتح تلاسر شرتسگ ىارب دش
ی بثت ا ی رادتقا ت دوخ
تلادع ىنابرق ار دنک
. هب
مه ی لد ن ی پ ،ل ی بحاص ناکرشم داهنش ذوفن
،ار ترضح نآ نتفرگ هلصاف هب ار دوخ ندروآ ملاسا هک
قف ناناملسم زا ی
ىم طورشم ر ن ،دندرک
تفریذپ یب ،اضردیشر(
ات ج : 7
، 150 ) .
رک نآرق ی م
، ذپن رد ترضح نآ هب روتسد نمض ی
پ نتفر ی پ ،رفک نارس داهنش ی
)ص(ربما رد ربص هب ار
ا ربارب ی رج ن ی ىم توعد نا :دنک
«
َو
ِذَّ لا َعَم َكَسْف ن ْرِبْصا ی
ن ی
ِشَعْلاَو ِةاَد غْلاِب ْم هََّبَر نو عْد ی
ی
ِر ی هَهْجَو نو د
»...
( فهک / 28 )
؛ کش ار دوخ ی
هک شاب ىناسک اب و راد اب ىم رصع و حبص ار دوخ راگدرورپ
دنناوخ
ىم ار وا ىاضر اهنت و .دنبلط
لااب ىعامتجا ذوفن و تردق کرشم فارشا ی
م ى ی ابق و هکم مدرم نا ی
اهنت و دنتشاد فارطا ل
و موق ىاضعا ىارب عجرم هورگ لیبق
دوخ ة ىم رامش هب ىناسک عجرم هورگ زا روظنم .دندمآ
هک دنا
ناسنا لاد هب اه ی
نوچمه ،ىل ن
ی و ىعامتجا راشف و وربآ و مارتحا هب زا ...
، رد ار دوخ ًامومع
مز ی هن اه ی اب ى نآ اقم اه ی هس شزرا اب ار دوخ و نآ ىاهدرادناتسا و اه
اه زرا ی ىم ىبا دننک عیفر(
روپ
1392 : 133 ).
ىم کمک درف هب عجرم هورگ ،عقاو رد شزرا ات دننک
اه و عم و فادها ی
صاخ ىاهرا
شاب هتشاد ىراتفر عم و د
ی أت دروم راتفر ىاهرا یی
ذپ و د ی ىم مهارف درف ىارب ار شر نک
ن د نئوک(
1374 : 148 ).
اربانب ی عضوم عون ،ن گ
ی س ىر ی ىسا ـ ىعامتجا نانآ
مصت رد ی م گ ی اس ىر ی مدرم ر رثا
ییازسب امح و تشاد یت
ناش زا ربمایپ ىم)ص(
ترضح نآ ىعامتجا رادتقا ندرب لااب رد مه تسناوت
جوم مه دشاب رثؤم هورگ لابقا ب
اه ی دوش ملاسا هب مدرم زا ى .
اما ربمایپ ،)ص(
هک میرک نآرق ساسا رب
ىم تلادع ىارجا هب رومأم ار دوخ تسناد
:
«ُأ
ِم
ُتر لأ
ِدع
َل ب یَن مک . » اروش(
/ 15 )
، در اب نیا پ ی داهنش ،
رد ار تلادع تحلصم مدقت ریس
ة ىعامتجا شیوخ
.دناسر تابثا هب
ای هکن ربمایپ ىمن رضاح)ص(
دش ادرب تسد تلادع زا ىحو شرتسگ ىارب ىتح هکنآ نمض ،در
ناشن دنهد ة اج ی هاگ رد تلادع ریس
ة ،تسا ترضح نآ ناشن
ةدنهد تسا نیا تلادع ققحت نازیم هک
یعامتجا رتهب
ی گرزب و ن رت
ی عم ن ی زرا ىارب را ی
ىبا درکلمع همانرب ىارجا رد ىعامتجا ناربهر ىاه
قفوم نآ ققحت نودب و تسا ىعمج ی
س رد ت ای همانرب ر ًاساسا .درادن ىرابتعا و شزرا ىعامتجا ىاه
ترضح نآ هاگن زا ا ققحت ورگ رد هعماج ىتخبشوخ
ی ح رما ن ی نآ رد هک ىتلم و موق و تسا ىتا
ن دنمتداعس دشابن ىعامتجا تلادع ی
تس
؛ ما ترضح هک نانچ ی
)ع(ر ىم امرف ی :د
« نم زا لوسر
)ص(ادخ
نش اهراب ی مد م هک ی هتسارآ و کاپ تفگ نی
تس تما ی ز تما نآ رد هک ی
تسدر نابز تنکل نودب دناوتن
وق زا ار دوخ قح ی
دناتسب تسد .»
( فیرش یضر 1378 : 677 ) .
ا زا ی ىوبن نخس ن
، هب هک تروص ب قلطم ی ىم ىتلم و موق ره لماش و هدش نا دوش
، ىم تن ناوت ی هج
تفرگ هک ةمه شزرا ىاه ىعامتجا رد
ورگ تلادع تسا . رگا تلادع رد هعماج ر گن
،دزابب ةمه
شزرا اه گنر ىم دزاب . تلادع ةیام اقب و تملاس شزرا ىاه ىناسنا رد هعماج و هدجوم و ةیقبم
شزرا اه ی نآ هعماج تسا . شزرا اه رد مز ی ن تلادع افوکش ىم وش ن د و ر ی هش ىم نک ن د و اقب ىم ی با ن .د
نآ ترضح
، رد لمع
، هب انعم لماک ی
، دنراداپرب ة طسق و تلادع دوب و زا مه ی ن تسور هک رد ز ی ترا
ناشیا ىم ناوخ ی م
« : لَع ملاَّسلا ی َك ی
ِطسقلاِب ًامِئاق ا .
» ىمق(
1364 : 576 ) ملاس ؛ رب وت ىا دنراداپرب ة طسق
و تلادع . هک هدش لقن ناشیا زا هدومرف
دنا :
« أ ناصو ی
َر
ِّب ی ِب
ِت
ٍعس
َو ...
َعلا
ُلد ِف ی
ِّرلا
َو اض غلا ض
ِب ».
نبا(
هبعش 1423 : 27 اگدرورپ ؛) مر
ارم هب ُن ه چ ی ز شرافس درک ... : و تلادع رد ىدنسرخ و
مشخ .
پی
)ص(ربما رد ره ارش ی ىط رب تلادع اپ ی ىراد زرو ی د و ه ی چ ىزرم زا ىاهزرم نآ ار ردن ی د . زا
عسوبا ی د ىردخ لقن هدش زور ی پ ی
)ص(ربما لوغشم سقت ی م ىلام م ی نا ام دوب . وخلاوذ ی هرص
، هک ىدرم
زا ىنب مت ی م دوب
، تفگ :
« ىا وسر ل ادخ
، هب تلادع سقت ی م نک
!»
ترضح دومرف
:
« ىاو رب وت ...
رگا
نم تلادع هتشادن
،مشاب هچ ىسک هب تلادع راتفر ىم
؟دنک رگا نم لداع مشابن
، وت ز ی نا ک هدر ىا .»
نبا(
ماشه 1408 ج : 4
، 144
؛ یربط 1413 ج : 3 ، 92
؛ یب ،یسربط ات
ج : 3 ، 40
؛ نبا یزوج 1976 ج :
2
، 422
؛ یبطرق 1405 ج : 8 ، 166
؛ نبا ریثک 1408 ج : 4 ، 416 ).
پی
)ص(ربما اب ةریس تلادع روحم دوخ لهاج ی ت ار زا گنر ورو تخادنا و هعماج ار هب ىوس قح
لوحتم تخاس . نآ ترضح رد
ةمه هوجو م ی ناز تلادع دوب
؛ نانچ هک رد ب ی نا ماما
(ىلع
ع
هدمآ )
تسا :
« ژک زا شراتفگ ی
تساران و ی دوب رود
؛ نآ لطاب و قح هک ناس زا ار
ی ک د ی رگ ادج م ی رک د
».
فیرش(
یضر 1378 : 104 ).
عبت ی ض زا عناوم گرزب هعماج رد تلادع یارجا .تسا
ضیعبت یم تسس ار هعماج ناینب و دنک
تلادع شرتسگ دنیارف ار
فقوتم ىم مز ىعامتجا هورگ ود ًلاومعم .دزاس ی
هن عبت ىاه ی رد ار ض
ىم دوجو هب هعماج وخ :دنروآ
ی نادنواش و
صاوخ . هچ وخ ی لد هب نادنواش ی
و نامکاح اب تبارق ل
لد هب صاوخ ی
ىعامتجا ذوفن ل نارگید زا شیب
تسد ناکما ی
تصرف هب ىبا و دنراد ار ىعامتجا ىاه
مه ی رتسب ن ی و ىارب بسانم ی
هژ ىم مهارف نانآ ىراوخ .دروآ
ی زا ىک تیعقوم
،عیاش یاه هک
نیمز ة عبت ی ىم مهارف ار ض .تسا تامصاخم رد ىرواد ،دنک
پی
)ص(ربما هب ا هب تدش ی
هب هجوت ىاج هب ،ىرواد رد و دوب ساسح هلوقم ن قبط
ة ،دارفا ىعامتجا
طقف هب لدع و قح .تشاد رظن
اس نوچمه هعماج زاتمم دارفا اب ی
هورگ ر ىعامتجا ىاه راتفر
ىم درک
ه تحت و ی
ارش چ ی ار تلادع ىط یمنورف
اذگ تش .
ًلاثم زا ىنز ، لیبق
ة ىنب دعب ًارهاظ( موزخم حتف زا
بق تلزنم و نأش و درک ىدزد )هکم ی
هل ا ىا ی نز ن
، زا هک فیاط ة رق دش ثعاب ،دوب فارشا ی
ارب ش شی
بلط تعافش دنک . نآ اه ماسا ه ز نب ی ار د
، دروم هک قلاع
ة پ ی
)ص(ربما .دنداتسرف ترضح نآ دزن ،دوب
پی
)ص(ربما زا ا ی :دومرف و دش تحاران شهاوخ ن
« آی ا رابرد ة فش ىهلا دودح زا ىدح ىم تعا
؟ىنک
»
:دومرف و تساخرب سپس
« مدرم ىا
، ا شتلع و دندش کلاه هک دندوب ىناسک امش زا لبق ی
هک دوب ن
ا زا ىگرزب درف هک ىماگنه ی
ىم ىدزد ناش اهر درک
ی ىم ش عض صخش هک ىنامز و دندرک ی
ىدزد ىف
ىم ىم ىراج وا رب ار دح درک همطاف رگا ،ادخ هب مسق .دندرک
، دمحم رتخد
،
،دنک ىدزد تسد ًامتح
ىم عطق ار وا .منک
» ملسم(
1427 ج : 11
، 186 ـ 187 ) .
ای هعماج رد راتفر ن ىم قافتا ىا
هد ىط هک داتفا عبت و ىرباربان ماظن لاس اه
ی دوب مکاح نآ رب ض
ابق ىخرب و ناگرزب و ی
و ىعامتجا تلزنم و نأش دوخ ىارب ذفنتم ل ی
هژ ار دوخ و دندوب لئاق ىا
ىم نوناق زا رتارف دنپ
و دنتشا زا تما ی و ىعامتجا تازا ی
هژ یم هرهب .دندرب ن مدرم ىتح ی
ا اب ز ی ن عون
یب یتلادع دندوب هتفرگ وخ و
ا ی ن ویش ة .دوب هدش نانآ گنهرف ءزج ىگدنز
تکن ة سب ی ب رد مهم را ی
پ نا ی
)ص(ربما ىمارگ رتخد نتسناد ىواسم شا
، ترضح همطاف
ع(
،)
د اب ی نارگ
ناوق ىارجا ربارب رد ی
ىب .تسا ن ش
نآ نخس ،ک ن دوب راعش سنج زا هن یمارگ
تسایس دننام ه نازاب
ین رس زا ر ن گ
؛ ىاضتقم هب هکلب ةفیرش ةیآ
« ام َو ی ىوَهْلا ِنَع ُقِطْن .»
( مجن / 3 ) لعف و نخس ناشیا
رب
ا .تسا هناقداص و ىحو ساسا ی
نخس ن نایب
ةدننک و یلمع قطنم ریس
ة یعامتجا ا ی تسا ناش
؛ هب
هنوگ دزن هک ىا ی
خ و ناک و
ی ىملاسا مکاح دنزرف ىتح و ناش مه
ا زا ی انثتسم نوناق ن تسین
رد . ی ک
دروم ،هباشم پی
)ص(ربما ا ی هب ار قطنم ن ةصنم
تشاذگ روهظ .
نک ىزور ی
ما ز هملس
، رسمه مرکم ة
پی
)ص(ربما ، دزن ىهلا دح ىارجا ىارب و تقرس مرج هب ار ناشیا
ب دندر ما . هملس رابرد ة نک نآ ی ز
تعافش تساوخ . اب اما تفلاخم ربمایپ هبور)ص(
ار تقرس دح ىارجا روتسد ترضح نآ و دش ور
رداص درک نک نآ تسد و ی
دندرک عطق ار ز ینیلک(
1365 ج : 7
، 254 ) .
تشادساپ
ّلقا قوقح ی ت اه
ملاسا مه ة زا دنشاب هک ىداژن و هورگ ره زا ار دارفا ی
ر ک ی ىم هش هب و دناد مه
ة نانآ کی ناس
ىم ملاسا رد تلادع .درگن ی
تسا ىناسنا لصا ک .
ازا ی ن ور
، رتسگ ة ىملاسا تموکح رد نآ مه
ة
ناسنا د ره زا ار اه ی
آ و ن یی ىمربرد دنشاب هک ىن گ
ی پ قطنم رد .در ی
)ص(ربما ىب و ملظ ره هب ىتلادع
ناملسم ،سک ای
غ ی مومذم ،ناملسمر تسا
رف و ی بجاو ىمولظم ره ىسردا
؛ پ هک نانچ ی
)ص(ربما
ىم امرف ی د ره مولظم ىادص سک ی
ناملسم[ ىناسنا ت ای
غ ی ناناملسم زا هک دونشب ار ]ناملسمر
ىم کمک تساوخرد هب و دنک
ی ىرا ن ناملسم دباتشن شا ی
تس ینیلک(
1365 ج : 2
، 164 ) .
لقا هتبلا ی ت ییاه ىم ىگدنز ىملاسا تموکح رد هک لوئسم ،قوقح رانک رد ،دننک
ی ت ییاه ن ی ز
هک دنراد زج
ی ه زا نآ تسا هلمج .
اما وضوم اجنیا تسا نیا نخس ع
ىوبن قطنم رد هک تیلقا
اه زا
مه ة ىعامتجا قوقح
، اغم هک ی ارق ر ر دشابن همذ داد
، ىب زا و دنرادروخرب دننامه ،نانآ هب ىتلادع
ناناملسم
، هرپ ی ىم ز ىوبن رصع رد .دوش
، تیلقا اه اپ رد ی د هب ىدنب ی
آ و ن یی وخ ن ی دوب دازآ ش دن
و
ه ی چ ذپ هب روبجم هاگ ی
د شر ی ندشن ملاسا ن د
؛ پ هک نانچ ی
)ص(ربما مزح نب ورمع هب دوخ نامرف رد
ىرادنامرف هب ار وا هک ىماگنه ی
بوصنم نم رک
د دومرف :
« ره ی ىدوه ی د رب هک ىنارصن ا ی
دوخ ن
تسا هب د زا رابجا ی
ىمن هدنادرگرب شن دوش
.»
یناجنز(
1365 ج : 2
، 273 ) .
ناشیا ةنیمز رد قوقح
تیلقا اه
، ىم ىگدنز ىملاسا تموکح رد هک دندرک
، ساسح ی ىصاخ ت
ىم فلکم نانآ زا عافد هب ار دوخ و تشاد و تسناد
زگره ىمنرب ار نانآ رب ملظ :تفات
« ره سک
نما و همذ تحت باتک لها زا ىدرف ی
ذا ارم ت ی
ذا ارم دنک ت ی
تسا هدرک ت .»
قودص خیش(
1413 :
ج 4
، 124 ).
رد ریس ة ىوبن
، ح یث ی سم دننامه همذ لها ىوربآ و ت ل
مرتحم نانام تسا
هب ضرعت زا و
رح ی :تسا هدش ىهن نانآ م
« ره همذ لها سک زور رد )دنزب وا هب ىسومان تمهت( دنک فذق ار ىا
قی زات هب تما ی
هنا زا ىا .دش دهاوخ باذع شتآ
» قودص خیش(
1413 ج : 4
، 125 ).
تکن ة ا هجوت بلاج ی
پ مازتلا و ملاسا مامتها هکن ی
)ص(ربما اعر هب ی قوقح ت تیلقا
اه دش ثعاب
آ ن ىب زا اه ىتلادع
نورد ىاه هب دوخ ىهورگ
ناشیا ب هانپ ب .دنر
ًلاثم ، فیاط ة ىنب ضن ی هب ر فیاط ة
ىنب رق ی هظ یم رخافت درک
و ار دوخ اضق و ىعامتجا رظن زا ی
ى یم رترب تسناد
،نیاربانب . نوخ
ىاهب
ىنب رق ی نوخ فصن هظ ىنب ىاهب
ضن ی ىنب .دوب ر رق
ی ىب زا هظ ىنب ىتلادع
ضن ی پ هب ر ی
)ص(ربما اکش ی ت
نوخ نآ ىاضتقم هب هک درک رداص ىنامرف ترضح نآ و دندرک ىاهب
نانآ ربارب ناسکی و دشاب
ىغلاب(
1370 : 215 ) .
هب مارتحا تیلقا
ه ا ماقم رد قوقح زا دنورهش کی ملسم
ا تس هک ناملسم نادنورهش و مکاح
فظوم ا نآ دن دننک تیاعر ار .
،ایوگ ربمایپ یتایلام نارومأم هب )ص(
اب راتفر رد دوخ تیلقا
اه شرافس
یم یرتشیب درک
تسا ه هب هک نانچمه ؛ عمج رومأم هک ،مقرا للهادبع
یروآ یزج ة لها ،دوب باتک
دومرف :
« ای دیامن راداو شتقاط قوف یرما هب ار وا ای ملظ یدهاعم رفاک هب هک سک ره شاب هاگآ
تیاضر نودب ای دنک دراو وا هب یناصقن زا رطاخ
یزیچ یو وا فرط تمایق زور رد نم دریگب
یم اپ هب وا هیلع[ متسه مزیخ
].
» یبطرق(
1405 ج : 8
، 115 ) .
هب هولاع ، ربمایپ اب یبسانم یعامتجا طباور ناناملسم و )ص(
تیلقا چیه ؛دنتشاد اه درط ار نانآ هاگ
دندرکن و تسشن رد تساخربو
اه و بادآ ترشاعم و
...
نآ اب ناناملسم نوچمه اه
فر رات یم دندرک .
یدادعت هک تسا فورعم هب یدوهی
ناخ ة ربمایپ دنتفر )ص(
دورو ودب رد .
، یاج هب
« مکیلع ملاس
» ،
:دنتفگ
« مکیلع ماسلا »
ینعم هب
« گنن امش رب نیرفن و
».
ربمایپ رد زین )ص(
باوج دومرف :
« مکیلع و .»
زا سپ تاقلام :تفگ ترضح هب ضارتعا اب هشیاع
« نانآ رب تنعل داب
! دیدادن ار نانآ باوج ارچ
؟
»
ربمایپ دومرف)ص(
:
« ارچ
؛ داب امش رب متفگ زین نم
!»
ینعی ؛ اب مارتحا نامه نخس ناشدوخ هب ار ناشیا
ن هفاضا ینخس و دنادرگرب درک
( داوع فورعم 1413 ج : 20
، 204 ).
تیعبات رایعم نییعت و هعماج موهفم شرتسگ یملاسا تما موهفم شیپ
ترجه زا یزرم قلعت هنوگ ره زا رتارف ،
و هلیبق و یداژن یا
، هتفای ققحت
دوب . ترجه اب اما ربمایپ
و درگ ندمآ وکح رصانع م
ت
، نیمزرس
، نیلوا هنیدم رد عبات تیعمج و
دمآ دوجو هب رهش نیا رد یملاسا تموکح نیورپ(
1387 : 95 ).
،یملاسا تموکح لیکشت اب نییعت
ت یارب یکلام صیخش
اگیب زا یدوخ هن
دش یرورض رد موهفم نیا .
ثحابم تحت زورما یسایس
تیعبات یاهرایعم و دنورهش ای هعبت ناونع دروم یدنورهش و
هجوت یم رارق نآ ساسا رب و دریگ
هعبت خش یص کی وضع هک تسا عماج
ة تلود مان هب یسایس ـ
تسا تلم و
یندم قوقح زا ـ
یسایس
ب روشک کی یساسا نوناق رد جردنم تازایتما و تسا رادروخر
شخباقآ(
ی 1383 : 143 ) . رد
صوصخ تیعبت رایعم
اما قافتا نادنمشیدنا نایم
ّلم ار نآ رایعم یخرب .درادن دوجو رظن تی
هتسناد یم تماقا ار کلام یهورگ و دنا دنناد
هدع و هبش موهفم زا یا دنورهش
یم هدافتسا دننک
رب هک
نآ ساسا هبش اب دنورهش توافت
هب مدع رد دنورهش هر
هبش یدنم مدع و یسایس قوقح زا دنورهش
هرهب لماک یدنم زا
تسا یعامتجا قوقح
←( سکلاف 1381 : 60 دعب هب
؛ زلتساک 1382 : 189 هب
دعب ).
هک تشاد هجوت دیاب شرازگ ای یوبن ثیداحا رد
ریبعت یخیرات یاه ای هعبت
یتاملک و دنورهش
هباشم درادن دوجو رد هک یموهفم .
ثحابم یم ینید وت مه ار نآ نا تسناد یدنورهش هیبش و انعم
صوصخ نیا رد ردص دیهش .تسا تیعر موهفم دراد رواب
ملاسا تموکح ی
ینعی اعر ی ت ظفح و
نوئش رش ساسا رب تما ی
تع ملاسا ی و نیاربانب راب مکاح اه
« عار ی
» نارادربنامرف و
« عر ی ت
» هدیمان
هدش دنا ؛ نانچ دح رد هک ی
ث :تسا هدمآ
« ٍعاَر ْمُكَُّلُك
ِعَر ْنَع ٌلوُئْسَم ْمُكَُّلُك َو ی
».ِهِت ؛ مه ة و ظفاح امش
تسرپرس ی د و مه ة وگباوج امش ی
ز مدرم ی تسدر تسه دوخ ی
د ردص(
1989 : 60 ).
ا رد ی اجن عر ی ت
هن هنت ا انعم ی فنم ی ن
،دراد هکلب ناشن ةدنهد زا ملاسا یقلت زرط ةطبار
نیا رد .تسا مدرم و مکاح
یقلت زا دیاب یملاسا مکاح م مدرم
تبقار دنک
، هنوگ هب هک یا مدرم ناوتب ن هب د ةمه شیوخ قوقح
