زیباشناسی «نمود» و ظهور امپرسیونیسم

مسینویسرپما‌روهظ‌و‌»دومن«‌یسانشابیز

*یمساقلاوبا‌اضردمحم

.ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ابیز یاهرنه سیدرپ ،یمسجت یاهرنه ۀدکشناد ،رنه یلاع تاعلاطم هورگ رایداتسا )۹۵/6/۱۳ :ییاهن شریذپ خیرات ،۹۴/۱۱/۲6 :هلاقم تفایرد خیرات(

هدیکچ یاه شهوژپ رد نآ تــیمها و نافوــسلیف دزن دومن موهفم روطت و لوــحت ،یریــسفت - یلیلحت شور زا هدافتــسا اب ،هــلاقم نــیا یتــسینویسرپما یاه یــشاقن رب یفــسلف میهافم ریثأت یگنوگچ .دراذگ یم ثحب هب ار مهدجه نرق ات ناتــساب نانوی زا یفــسلف تلاوحت ریثأت تحت مسینویسرپما بتکم روهظ میهد ناــشن هک تــسا نآ فده .تــسا هدــش باختنا یدروم ۀنومن ناونع هب رد دومن ِنیون موهفم یرنه یلجت ناوت یم ار مسینویسرپما ،هلاقم نیا ۀیضرف ساــسا رب .تــسا هداد خر دومن یفــسلف موهفم و دنراد یفسلف رکف تلاوحت هب یصخشم طبر ،یرنه یاه کبس ینوگرگد هک تسا نآ هعلاطم نیا زا لصاح ۀجیتن .تفرگ رظن رادیدپ یتسینویسرپما یاه یشاقن رد »بان تیئرم« بلاق رد تلاوحت نیا .دنک یم یلجتم یبوخ هب ار طبر نیا مسینویسرپما هب ار ناــشندش رادیدپ ۀوحن و دوــش یم زکرمتم اهنآ فرص دومن رب ،اهزیچ تیهام ییامنزاب یاج هب یــشاقن ینعی .تــسا هدــش ندش تخت .تسا مسینویسرپما درواتسد نیرت مهم ،اهزیچ دومن هب تیهام زا یــشاقن فده ندــش اج هباج .دــشک یم ریوصت نردم رنه یریگ لکش هک دهد ناشن دشوک یم رضاح ۀلاقم .تسا ییاج هباج نیا یگژیو نیرتزراب ،قمع بایغ و ریوصت حطس رنه ناکرا زا یــکی هب ار نآ و ایحا ار دومن یتخانــشابیز - یرنه شزرا مــسینویسرپما اریز ،تــسا لوحت نیا ۀرمث یداــیز دــح اــت .دنک یم لدبم نردم

یدیلک‌یاه‌هژاو .تیئرم ،مسینویسرپما ،یشاقن ،دومن

.E-mail: mr.abolghassemi@ut.ac.ir، 0۲۱-66۹۵۱880 :ربامن ،0۲۱-66۹۵۱880 :نفلت ^*

6

۱۳۹۵ ناتسمز ،۴ هرامش ،۲۱هرود ‌یمسجت‌یاهرنه‌-‌ابیز‌یاهرنه‌هیرشن

همدقم

یوحن هب تــسا یراــس و یراج ام یگدنز رد هچنآ ره یــلک روــط هــب ار رادیدپ ناــهج هک تــسا یگژیو نیمه و دبای یم طابترا اــه^۱دومن هــب ِکیزیفاتم ۀعلاطم ،عقاو رد .دنک یم باذج ام یارب یفــسلف ظاحل هب ام هک تــسا یناهج نیداینب راتخاــس ۀعلاطم مکح رد رادــیدپ ِناــهج یاهدومن هب ار ناــهج نیا میهاوخب هــک نآ یب .مــینک یم یــگدنز نآ رد ناهج تــسیز زا ام هــک یمیهافم تــفگ ناوــت یم ،مــیهاکبورف فرــص تاک اردا اــب هک یــیاهدومن هــب تــسا هتــسباو تــیاهن رد ،میزاــس یمرب ام فارطا ناــهج رد دومن هــچرگ ا اما .مینک یم تــفایرد دوــخ لوــمعم فیرعت ،تسا قیثو و قیمع یتبسن نآ اب ار ام و دراد یگشیمه روضح ؟تــسیچ دومن :تــسور هبور یددــعتم یفــسلف یاه یراوــشد اــب نآ ایآ :رگید یــشسرپ .یفسلف رکفت لک یارب یــساسا تــسا یــشسرپ نیا ؟دنک یم رادــیدپ ام رب ار یعقاو رــما ای تــسا یعقاو رما نیــشناج ،دوــمن قفا روــغث و دودــح ،دوــش هــئارا اه شــسرپ نــیا یارــب هــک یخــساپ رــه تنــس رد .درک دهاوخ صخــشم و نیعم ار ناهج ۀرابرد یفــسلف رکفت ناهج ،دوش یم میسقت نطاب و رهاظ شخب ود هب ً

ابلاغ ناهج ،یفسلف ینطاب ناهج و تسام تاک اردا سرتسد رد اهدومن ناهج ای یرهاظ یرگید ۀلئسم .تسا یکیزیفاتم و یفسلف تلامأت عوضوم ،لوقعم ای .تسا دومن و دوب نیب تبسن ،هتشاد لوغشم دوخ هب ار نافوسلیف هک نیا زا .دیآ یمرد دومن هب هک یدوب زا تسا ترابع ندشرادیدپ عقاو رد هب ،ای ندوب یاه هویش هب تسا هتسباو ندشرادیدپ یاه هویش ،رظنم ۀویــش اذل .تــسا دوب ِتیئرم ای ینوریب یلجت هراومه دومن ،رگید نایب نیدب ،تــساهنآ ندوب ۀویــش ریذپان ییادج ءزج ،اهزیچ ندــشرادیدپ »دوــش یم رادیدپ نآ دومن قیرط زا و رد ءیــش کی صیاصخ« هک انعم و عون ظاحل هب دومن« هــک تــسا ور نــیمه زا .)Levinson, 2006, 341(

هک تــسا یا هویــش نامه دومن هکلب ،درادن یقرف تــیعقاو اب تــیهام .)Rescher, 2010, 6( »دنک یم هضرع نآ قیرط زا ار دوخ تیعقاو یاه شــسرپ اب ،دراد دوجو دوــمن مان هب یزــیچ هک مــیریذپب رــگ ا ایآ ؟دوــش یم رادومن ام رب هنوگچ دومن :میوــش یم ور هبور یرتراوــشد

تــشپ سپ ای دنک یم رادیدپ ام رب ار رــگید یناهج ،رگید یزــیچ دوــمن کی ِدوــمن ً

لاومعم اــم ایآ ،رــگید نایب هــب ؟درادن دوــجو یزــیچ دوــمن دومن تشپ ءایــشا تیعقاو ایآ ؟مینک یم ک اردا ار هدیــشوپورف ِناهج یراج دومن نیا یارــجم رد تیعقاو نیا ای تــسا بوجحم و یــفخم رنه یرظن ۀعلاطم اما ؛تسا یکیزیفاتم ییاه شسرپ اهنیا ؟دوش یم .دوب دهاوخ ور هبور اه شسرپ نیا اب یهاوخن یهاوخ زین خر دوــمن موــهفم اــب طــبترم لئاــسم زا رــگید یــکی ،رــنه زا ثــحب رد نآ ندوب از مهوت و دومن موهفم ،وــس نیدب نوطلافا نامز زا :دنایامن یم دیسرپ دیاب عقاو رد .تسا هدیماجنا رنه تمذم هب و هدوب نیجع رنه اب دیاب تسخن ؟دوش یم هتسناد از مهوت یرایعم و کلام هچ ساسا رب دومن :درک فیرعت هبنج ود زا ناوت یم ار مهوت .تــسانعم هچ هب مهوت مینادب هک یلاحرد ؛دنک یم ک اردا ج یگژیو اب ار ب یعقاو ءیش فلا صخش .۱

؛تسا ج یگژیو دقاف روکذم ءیش رد روکذم ءیش هک یلاحرد ،دنک یم ک اردا ار ب ءیش فلا صخــش .۲ .درادن دوجو عقاو تــسخن مهوت .دنک قلخ ار تامهوت نیا یود ره تــسا رداق رنه .دــشاب هتــشادن حیضوت هــب یزاــین اــسب یا هــک تــسا یــهیدب ناــنچ رد درادنپ یم ارــگ عقاو ییولبات رد ناــسنا کی تماق ندید اــب هدــننیب میناد یم هــک یلاحرد ،تــسا ناــسنا زا یــعقاو یرــیوصت ندــید لاــح و یناــشوپ مه ،یــیامن هاتوک ،ویتکپــسرپ( هناــشاقن یاــهدنفرت عاوــنا رد ًلاثم مود مهوت .دسرب رظن هب »یعقاو« ،روگیف نیا ات دنراکرد )هریغ نولوپآ ای سوــنو هک میناد یم .دیامن یم خر یریطاــسا یاه یــشاقن ار ههلا نیا سونو دلوت یولبات اب یــلچیتوب اما ،دنرادن یجراخ دوــجو ام رد ار سونو ندید مهوت ،رت قیقد نایب هب ،ای دهد یم ناــشن ام هب رد ار یریطاــسا یادخ نیا زین هرد ِو لب یولوپآ سیدنت .دزــیگنا یمرب .دنک یم داجیا ار مهوت نامه زاب و مسجم ام ربارب

‌»دومن«‌ ِکیزیفاتم

زاغآ طارقس زا رت شیپ رایسب دومن ۀرابرد یفسلف رکفت هک میناد یم یاهدومن نــیب ،)دلایم زا شــیپ ۴70 - ۵۱0( سدــینمراپ .تــسا هدــش .دوب هتــشاذگ زیامت رییغت یب و رادیاپ یتــسه و ساوح ک َردــ ُم ِرادــیاپان رگم تــسین یزیچ ،دنک یم تفایرد اــم ساوح هچنآ ره ،وا داــقتعا هــب شیب دــحاو زــیچ کــی ناــهج هــک یلاحرد ،رــثکتم و رــیغتم یاــهدومن زیامت هــسفن یف ناهج و ساوح ک َرد ُم ناــهج نیب وا اــتجیتن .تــسینً هتخانــش )سوــگول( لــقع قــیرط زا اــفرص هــسفن یف ناــهج .تــشاذگً نــیمه ۀطــساو هب ســپ .تــسین یــهار نادــب ار ساوــح و دوــش یم دهاوخ هدوــشگ »تقیقح قــیرط« هک تــسا یطارقــساشیپ تــینلاقع دهاوخ یهانتیلا و ریغتیلا و یدمرــس یتسه هب ماجنارــس یمدآ و دــش ِسوــسحم یاهدومن ِناــهج هــیلع هرــسکی هــک یفوــسلیف اــما .دیــسر

ًاــفرص ار یــقیقح تخانــش وا .دوــب نوــطلافا ،تــساخ اــپ هب رــیغتم یارــب ،وا دــید زا .تــسناد یم رــیغتیلا و رادــیاپ و تــباث لــ ُث ُم تخانــش و تــشذگ سوــسحم یاهدومن ناهج زا دیاب یــقیقح تفرعم بــسک ار نوطلافا ل ُث ُم کــیزیفاتم اجنیا رد .درپــس هر اه هدیا ناهج یوــس هب دومن ماقم رد رنه هب وا درکیور یاهدمایپ هب میزادرپ یم و میراذگ یماو .تــسناد یم تقیقح زا یراــع ،هــجیتن رد ،و صــقن ار دوــمن وا .فرــص هن ار ءیــش رگ ا دیوگ یم )۳6- ۲۳۵( تــسیفوس ۀلاــسر رد نوطلافا رد ،مینک ک اردا دوــش یم رادــیدپ هــک نانچنآ هکلب ،تــسه هــک نانچنآ ۀلاسر ۀناگیب .تسا یشاقن وا لاثم دهاــش .میا هدــش مهوت راچد عقاو دشوپ یم مشچ تقیقح رب هک تسا یــسک شاقن دیوگ یم تــسیفوس ابیز رــهاظ هــب اــما یــعقاوریغ یرــیواصت اــت ^۲دــنک یم رــظن فرــص نآ زا و

یادف ار تــیعقاو نوــطلافا دید زا رــنه نــیا ســپ .دــنیرفایب ^۳باذــج و نینچ .مومذم و هدیهوکن تسا یرنه اذل و دنک یم ابیز رهاظ و دومن یــعقاو یاه تبــسن یــپ رد و دــنرادن تــقیقح هــب یراک« یــنادنمرنه هچنآ هــک دننک نایامن ناــنچ ار اه تبــسن دنــشوک یم هــکلب ،دنتــسین .)۱۴۱0 ،۱۳80 ،نوــطلافا( »دــسرب رظن هب ابیز دنا هدروآ دــیدپ دــیلقت هــب لابند یرتــشیب لیصفت اب یروــهمج ۀلاــسر رد ار ثحب نــیا نوــطلافا مسجم دنتــسه هک نانچ« ار اهزیچ شاقن دــسرپ یم طارقــس .دنک یم طارقس خــساپ .)۱۱70 ،نامه( »؟^۴دنوــش یم رادومن هک نانچ ای دنک یم مه دومن و دــننک یم یــنیرفآزاب ار اــهزیچ دومن ناــشاقن :تــسا نــشور دید زا ،مــیدید هــک هنوگ نامه .درــب دــهاوخن هار ^۵تخانــش هــب اــقلطمً اب یلاثم یاه تروص هتبلا و دــنا یقیقح اه هدیا ای ل ُث ُم طــقف نوــطلافا هک نانچ ار اهزیچ ناشاقن هک اجنآ زا« سپ .دنوش یمن هتخانش ساوح هک نانچ هــن اهزیچ هــب ،دننک یم یــیامنزاب دنوــش یم راکــشآ هدــید هــب حطس رد اذل و ،دنزادرپ یم دنیآ یم رظن هب هک نانچ هکلب دنتسه اعقاوً یشاقن ،ور نیمه زا .)6۴ ،۱۳۹۲ ،رجیگ( »دننام یم یگتشگرس و ⁶نامگ ت ّذل شفده« و ،اــهدومن و رهاوظ ریگرد و تــسا یمرگرــس یعون اــفرصً ،نامه( »تــسا تیعقاو یرــهاظ تروص قلخ اــب هدننیب هــب ندناــسر هک نانچنآ ،تــشاد هرطیــس برغ گنهرف رب اه نرق هاگدــید نــیا .)6۵ ناخروم نایب هب ،ای دیلقت زا دوب ترابع« نارکفتم بلغا دزن رنه فیرعت .)۱6 ،۱۳۹۴ ،وتناد( »اهدومن تبث ،نردم رنه ریــسم ،دوب ینوطلافاون یفــسلف تنــس راذگ هیاپ هــک ،زــین نــیطولف تقیقح لک یاوأــم و لزنم ار ل ُث ُم زین وا ،تــفرگ شــیپ رد ار نوــطلافا .دیآ یمن تسد هب سوسحم ملاع رد تقیقح« دوب دقتعم و تسناد یم Mehlis,( »⁸را ّرــف یاهدومن و تــسا ریواصت ناــهج ⁷سوــسحم ناهج دوخ توق هب دومن تیموکحم نردم ۀفسلف ات نیطولف زا .)1924,118 و تفر شیپ سوــسحم دومن یفن زرم ات تراکد هک ییاج ات .دوب یقاب مولعم لیخت ای ساوــح اب یور چیه هب« اــهزیچ یقیقح تیهام تــفگ .)۱۴۹ ،۱۳۹۳ ،مگنیتاک( »دنک یم کرد ار نآ ‘لقع طقف’ هکلب ،دوش یمن تلامأت رد دومن تیاهن رد ات مینامب رظتنم مهدجه نرق رخاوا ات دــیاب یکی هب اتیاهن دومن .دنک ادیپ ییاج یتخانشابیز و یفسلف تارکفت وً -۱7۲8( ربملا یرــنآ ناژ .دــش لدبم نردم ۀفــسلف یلصا نــیماضم زا یــسانشرادیدپ باــتک رد هــک دوــب یــسک نیتــسخن ًلااــمتحا )۱777 تقیقح نیب لــصاف دح ار نآ و درــک ءاــیحا ار دوــمن تــیمها ،)۱76۴(

تارکفت فطل هب .)Lambert, 2002 :هــب دینک هاگن( دراد یاج بذــک و ،وا دید زا اریز ،تشگزاب یفسلف تاثحابم هب هرابود دومن هک دوب ربملا ینیبانیب یتــسه ینعی ،بذک زا مه و دراد هرــهب تقیقح زا مــه دوــمن یراک دوــمن اــب زــج ار ناــسنا یرــصب ک اردا ارــیز تــسا یــقیقح :دراد .دراذگ یمن ام رایتخا رد ار تقیقح ۀمه دومن اریز تسا بذک ؛تسین هــک ،)۱7۹0( مــکح ۀوــق دــقن رد )۱80۴- ۱7۲۴( تــناک لــئونامیا مکح زا ثحب رد ،دیمان نردم یسانشابیز یانب گنــس ار نآ ناوت یم .درک لمأت دومن موهفم رد ابیز رما ۀناگراهچ قیاقد رد هژــیو هب و یــقوذ ضرغ یب دیاب ابیز رما یبایشزرا هک دنک یم هراشا تناک ،هاتوک نایب هب یبای تــسد یارب یقوذ یرواد .دریذپ تروــص هقلاع هــنوگره زا غراــف و و فوطعم اــبیز ءیــش دومن هب افرص دیاب یــگقلاع یب زا حطــس نــیا هــبً و یدنمدوــس و ءیــش یدام دوجو دیاب ،رگید نایب هب .دــشاب رصحنم تلاح هب و دریگ رارق نیللاهلا نیب ،ناسانشرادیدپ ریبعت هب ،نآ ییاراک

دودحم ءیــش دومن هــب ً

اــفرص ضــحم یــیابیز ِیرواد« :دــیآرد قــیلعت مینیب یم ابیز ار یزیچ ینامز طقف اــم .)Wicks, 2013, 30( »دوــش یم تناک هک تسا ور نیمه زا .دهد رارق ریثأت تحت ار ام نآ یابیز دومن هک ،تناک( »دراد راک و رــس تروــص اب طقف تــقیقح رد« یــیابیز دــیوگ یم طقف و طقف یتخانشابیز یرواد عوضوم ،بیترت نیا هب .)۱۳6 ،۱۳8۳ ینییآدوخ یوس هب گرزب تسا یماگ نیا .ریغلا و تسابیز ءیش دومن .یتآ یاه هدس رد یعازتنا رنه شیادیپ یارب تسا یا هنیمز و یرنه رثا تــسا یزیچ ره ناینب« و دیور یم شدوــخ زا یرــنه رثا ،رــظنم نــیا زا دناوت یم رثا سپ .)Maldiney, 2007, 22( »دــسر یم روهظ هب نآ رد هک .دــشاب هتــشادن شدوخ زج یــتیاغ و دــهناو ار تــعیبط زا دــیلقت لــصا هب ،و تــسا یتخانــشابیز یبایــشزرا عوضوم ،یرــنه رــثا مرف اــی دوــمن یتــسیلامرف دیدرت یب ییابیز ی هرابرد تناک ی هیرظن« ،ببــس نیمه ییابیز نــیب تناک هــک تــسین ببــس یب .)Wicks, 2006, 53( »تــسا ییابیز ار یقیقح ییابیز و دوش یم لئاق کیکفت هتسباو ییابیز و دازآ زا ریغ یزیچ هب دازآ ییابیز ؟تــسیچ دازآ ییابیز اما .درامــش یمرب دازآ .درادن شدوخ زج یــتیاغ ،تناک ریبعت هب ،و دهد یمن عاــجرا شدوــخ رظن رد دازآ یــیابیز یلاــعا ی هــنومن ناوــت یم ار یمیلــسا شوــقن ًلاــثم دناوت یمن نآ رد یرگید زیچ ،ضحم یرصب دومن زج هدننیب اریز تفرگ هب تناک یسانشابیز رد دازآ ییابیز و ضحم دومن ،بیترت نیا هب .دید زا[ مرف و دومن یدازآ تیاهن رد دازآ ییابیز نیا« و دنــسر یم ینامهنیا تناک .)Guibet Lafaye, 2006, 513( »دــنک یم ناــیب ار ]تیاغ هــنوگره رنه ار ^۹یمــسجت یاهرنه ،اــهرنه یدــنب هقبط زا ثــحب رد نــینچمه .)۲6۴ ،۱۳8۳ ،تناک( دیمان ^۱0»سوسحم دومن«

و دوب تناک یاه هــشیدنا ثراو )۱80۵ـ۱7۹۵( رلیــش نف شیردیرف تیمها ،)۱7۹۵( ناــسنا یتخانــشابیز تیبرت رد ییاه همان باتک رد ریبعت اــهنت هن وا .تــفرگ رظن رد سوــسحم دوــمن یارــب یا هقباــس یب درک نیزگیاج ^۱۲»دومن هب یگتسبلد« اب ار ^۱۱»هقلاع یب« یتناک روهــشم یرــشب ندمت رد هکلب ،^۱۳تفرگ رظن رد دوــمن ار اــبیز یاــهرنه تاذ و رگنلا نازوــس هک هــنوگ نامه .دــش لئاق دوــمن یارــب عــیفر یــهاگیاج تیمها هــک دوب یرــکفتم نیتــسخن رلیــش« تــسا هدرک ناــشنرطاخ ۀــمان رد رلیــش .)Langer, 1953, 49( »دــش روآداــی ار رــنه یارــب دوــمن یدازآ یاه هناشن زا یکی ^۱۴دومن زا یدنسرخ :تشون مشش و تسیب هلصاف یــناویح یوــخ و قــلخ زا ناــسنا هــک دــهد یم ناــشن و تــسا ۀناــشن دومن هب یگتــسبلد و تیعقاو هــب تبــسن یــتوافت یب« ،هــتفرگ گنهرف یوــس هب هدــننک نییعت یــماگ و تیناــسنا یــقیقح شرتــسگ زاغآرس ار دومن رلیــش ،ییاهن لیلحت رد .)۱6۹ ،۱۳8۵ ،رلیــش( »تــسا زا هک تــسا یرثا هراوــمه ،زــیچ رــه ِدوــمن« ارــیز تــسناد یم تیرــشب نتفای تسد تشاد هدیقع رلیش .)۱70 ،نیــشیپ( »دنز یم رس ناــسنا یاهدومن« رذگهر زا اهنت ،دازآ یا هعماج یــیاپرب و یقیقح یدازآ هــب ۀعماج کی هــب یبایتــسد اریز ،دوــش یم ریذپ ناکما ^۱۵»یتخانــشابیز نیا هچ ،تــسا نکممریغ یــسایس میقتــسم شنک قیرط زا یقلاخا اذل .بلاقنا هار زا هچ ،درــیذپ تروص یــسایس شزومآ قیرط زا شلات یتخانــشابیز دوــمن ورــملق رد« :دــسیون یم مــتفه و تــسیب ۀــمان رد رب نوزفا .)۱87 ،نیــشیپ( »دوــش یم ققحتم یربارب نامرآ هک تــسا

8

۱۳۹۵ ناتسمز ،۴ هرامش ،۲۱هرود ‌یمسجت‌یاهرنه‌-‌ابیز‌یاهرنه‌هیرشن

یتخانشابیز دومن رد دوش رادیدپ دناوت یم یدازآ هک ییاج اهنت ،نیا ی ّدام تایح یلولعم و تلع ۀریجنز هک تسا دومن نیا رد اریز تــسا اهر ضحم تیدام حطــس زا ار ناــسنا ْرنه .دوــش یم هتــسسگ ناــسنا و ناکم و نامز یارو ییاج هب ،درب یم ییابیز ورملق هب ار وا و دنک یم ار ییابیز ،موس و تسیب ۀمان رد رلیــش هک تــساج نیا .تیلع نوناق .دنک یم فیرعت ^۱6»دومن رد یدازآ ِنکمم نایب هناگی«

سوسحم دومن ْییابیز هک درک ملاعا مکح ۀوق دقن رد تناک یتقو -۱770( لگه اهدعب هک دروآ مهارف ار یرتسب عقاو رد ،تسا یهلا رما ۀدیا و دومن ناــیم دنک رارقرب یدــنویپ نآ یاــنبم رــب تــسناوت )۱8۳۱ یرنه یابیز هک تــشاد هدیقع ،تناک فلاخرب ،لگه هــتبلا .قــلطم ،لگه .دیآ یم باــسح هب هدیا یلجت و تــسا یعیبط یاــبیز قوــفام هک تفریذپ عــقاو رد و درــک فیرعت ^۱7»هدــیا سوــسحم یــلجت« ار رــنه هلمج زا وا .تــسا تخانــش و کرد لباق سوــسحم دومن اب افرص رنهً یارب یثحب لباق هاگیاج دوخ یفــسلف ماظن رد هک تسا ینافوــسلیف تامهوت و دومن تراقح« زا هک یناسک اب و تفرگ رظن رد سوسحم رما تفلاخم رد زا دــندوب هدــنار نخــس )Hegel, 1995, 14( »نآ زا یــشان .تــساز مهوت و دنک یم قلخ دومن ْرــنه هک دوب رواــب نیا رــب وا .دــمآرد میظع و درــف هبرصحنم تردــق« اذــل .تــسا یــعقاو اــهدومن نــیا اــماً افرص ِینوریب روــضح« کی ۀضرع رد نآ تیلباق زا تــسا ترابع »رــنه مــسجت و ریوصت تــسا بیاغ هچنآ زا رنه سپ .)Ibid, 67( »یعقاوریغ هدروآرب ار یوــنعم یلاع قــیلاع« رنه ،بــیترت نیا هب .دــنک یم هــضرع هک ارچ تــسا یعقاو ْرنه رد دومن ،لگــه دــید زا .)Ibid, 56( »دــنک یم دوخ دومن نیمه قیرط زا تــقیقح و دراد دنویپ دوجو اــب هطــساولاب دوجو تقیقح و تــسا تاذ کفنیلا ءزــج دومن« :دــنک یم یــلجتم ار مینیب یم .)Ibid, 14( »دــش یمن ^۱8هدومنزاب و هدوــمن رگ ا تــشاد یمن .دوــش رادیدپ ات دیامیپ یم تقیقح هک تــسا یقیرط نامه دومن هک یلکــش هب اما ،دوــش یم رادومن مــه نوریب ناــهج رد هــتبلا تــقیقح اه یگتفشآ و تامهوت نیا هک تسا رنه رد اهنت .یهاوخبلد و هتفشآ رد دوــمن - تــقیقح و دور یــم ناــیم زا دــنمرنه نــهذ ی هطــساو هــب دومن هک درــیگ یم هجیتن لگه .دوــش یم رادیدپ شــتروص نــیرت یلاع تسا یدومن هکلب ،تسین یزیچ زا مهوت ای ریوصت ۀضرع افرص یرنهً .)Ibid, 15( »دــنک یم رادــیدپ ار رــت یقیقح یدوجو« اــتیاهن هــک یــلاعً ناــیم زا اــنعم کــی هــب ار تــقیقح و دوــمن نــیب زرــم لگــه هــچرگ ِسوــسحم رــما هــک ارــچ دــنام یــقاب یــنوطلافا ناــنچمه ،تــشادرب و دــساف ار یقیقح رــما دوــب دــقتعم و تــسناد یم زــیچان ار هطــساولاب تسا یعدار و عنام وا یفسلف ماظن رد سوــسحم رما .دنک یم یفخم لگه هک تــساج نیا .ددنویپب هدیا هب و دوــش دازآ حور دراذگ یمن هک ارچ دناد یم دنمــشزرا ار رــنه وا .درــیگ یم رــظن رد ^۱۹طــسو دــح ار رــنه و دح شزرا نــیا اــما ،تــسا یــکیزیفاتم تــفرعم لاــقتنا ۀطــساو هــک زا رتارف ار هــچنآ مامت دــناوت یمن رنه ی ّداــم ۀناــسر اریز دراد یدودــح :دنک لقتنم لماک روط هب تسا هدام ورملق اما ،دــشاب رضاح یرنه رثا رد دــیاب ًاترورض سوــسحم رــما ًاملــسم«

سوــسحم رــما ِدوــمن نوــچمه و حطــس نوــچمه دــناوت یم ًاــفرص یوجتسج رد هن یرنه رثا سوسحم دعُب رد حور اریز .دوش رادیدپ یلک ۀــشیدنا یوجتــسج رد هن و ]...[ تــسا ^۲0ینیع ِی ّداــم راــتفاب یارــب و تــسا سوــسحم روــضح ناــهاوخ هــکلب ،لآ هدــیا ًاــفرص و

.دوــش دازآ شــیدام ۀلکاــش زا ور چــیه هب دــیابن ندنام سوــسحم دوجو اــب سایق رد ،یرــنه رــثا رد رــضاح ِسوــسحم رــما ،نــیاربانب ادیپ ءاــقترا فرــص دومن تــبترم هــب ،یــعیبط یاــهزیچ ۀطــساولاب هطساو یب سوسحم نیب طساو دح هاگیاج رد یرنه رثا و ،دنک یم )Ibid, 55-56( »دریگ یم رارق لآ هدیا ۀشیدنا و و دــشاب یوــنعم رــما دوــمن دــناوت یم یرــنه یــیابیز هــچرگ ا اــما دوــش دازآ شــتی ّدام زا دــناوت یمن ،دــنک لیهــست ار نآ هــب یــسرتسد و یدام رــما نیب لــصاف دح و دــش دــهاوخ نــیبانیب یــهاگیاج اذــل و لگه درکیور یــنارحب یــناوخمهان« .تــفرگ دهاوخ رارــق یوــنعم رــما .تــسا رنه یگژیو نیمه ۀــجیتن زــین )Wicks, 1993, 350( »رــنه هــب یارب .تــسین لگه صتخم یدرکیور نــینچ هک درب دای زا دــیابن اــما »یتخانــشابیز تیونث« نیا هب زین )۱۹00-۱8۵۴( دــلیاو راکــسا ،لاثم اب هک تسا یا ه ّدام ْتعیبط هک هنوگ نامه« دیوگ یم و دنک یم هراــشا نایب ه ّدام ۀطساو هب ار دوخ هک تــسا یحور زین رنه ،دزیتــس یم حور .)Wilde, 1914, 190( »دنک یم نخس یتخانشابیز دومن زا عافد رد هک ینافوسلیف نیرت مهم زا یکی ی همانرب و حرط ،عــقاو رد .دوب )۱۹00 -۱8۴۴( هــچین شــیردیرف ،تــفگ ۀطلس نتخادنارب و نوطلافا ۀفسلف ندرکنوگژاو زا دوب ترابع وا یلصا نآ و تــساخرب دومن زا شیاتــس هب وا ،ور نــیمه زا .نآ ۀلاــس رازــهدنچ رواهنپوــش یاه هــشیدنا ثراو هتبلا هچین .تــسناد یــقیقح هرــسکی ار رواهنپوــش .تخومآ وا زا ار دومن یراذگ شزرا و دوب مه )۱860 -۱788(

Schopenhauer,( »یــفاک تهج لصا زا لقتــسم اهزیچ تّیؤر« ار رــنه هنوگره یساسا لصا ار اهزیچ ۀدهاشم و تّیؤر و تسناد یم )2004, 239 موهفم ۀرتــسگ هچین .تفرگ یم رــظن رد یتخانــشابیز یــقیقح ۀــبرجت رکفت هنوگره کرتشم یانبم ار نآ و داد تعسو نکمم دح رس ات ار دومن دومن اب رنه« :تــشون و تفرگ رظن رد یرنه شنیرفآ عونره و یفــسلف هرــسکی هکلب ،نتفیرف یپ رد هن ،نیاربانب ،و دراد راکورــس دوــمن وــهامب تفر شیپ اجنآ ات یتح وا .)Nietzsche, 2014, 213( ^۲۱»تــسا یقیقح و تفگ نخس »^۲۲دومن شخبافش مهرم« زا )۱87۲( یدژارت شیاز رد هک .تفرگ رظن رد تقیقح کانتشهد ۀرظنم یارب یباجح ار یرنه دومن نرق یــط هنوگچ دوــمن موــهفم هــک مــیدید راــصتخا هــب اــجنیا اــت و درک ادــیپ روهظ نافوــسلیف تارکفت رد هراــبود مــهدزون و مــهدجه هچنآ ای رنه ۀرابرد رکفت و لمأت ،نیاربانب .تفای یمهم رایــسب هاگیاج دومن موهفم یایحا اب اهنت شدیمان »یتخانشابیز درکیور« ناوت یم یاهدرکیور زا یتخانشابیز درکیور زیامت ۀطقن ،عقاو رد .دش نکمم دومن هب مامت و ّمات ه ّجوت نیمه یسایس و یعامتجا و یقلاخا و یملع هب و نایعا ینوریب دومن هب افرص« یتخانشابیز تّیؤر اذل .تساهزیچً ناشتروص و سوسحم یاه یگژیو و ]...[ اهنآ سوملم و یئرم حطس یــسانشابیز عوضوم رگ ا .)Basch, 1921, 12( »سب و تــسا فوطعم هک تفگ میناوت یم ،میریگب رــظن رد »اه هژبا ینوریب دوــمن« ۀــعلاطم ار یــسانشابیز سپ .تــسا »یــسانشرادیدپ« انعم کی هب یــسانشابیز و دراذگ یم راــنک ار ءایــشا رهوج باــب رد ثــحب )کــیزیفاتم فلاــخرب(

اهنآ یدام راتخاــس یافرژ حیرــشت یارب یفده چــیه )مــلع فلاــخرب(

دنک یم سوسحم رما دومن فقو ار دوخ هنانتورف ،یسانشابیز .درادن

رد« هک تسا ور نیمه زا .دنام یم دیقم ناهج ۀطساولاب ۀبرجت هب و دوجو یرــگید زیچ تروــص و ریوصت و دوــمن زــج یــسانشابیز ۀــطیح .)Ibid, 13( »درادن

مسینویسرپما‌:بان‌دومن

ریذپرادید دــیاب دوــمن نیا .تــساهدومن شــنیرفآ اــنامه یــشاقن .تــسه عقاو هب زــیچ کی هــک هــچنآ زا دــشاب »یــیامن« یــنعی ،دــشاب ۀدنراد اپرب راتخاــس هک تــسا یــششوپ نامتخاــس کی یامن اتدعاقً ریذپرادید اــم یارــب ار نامتخاــس ،لاــح نــیع رد ،و دناــشوپ یم ار نآ رد نامتخاــس کــی میــسرت اذــل .دــشخب یم یــیابیز نادــب و دــنک یم اهزیچ ینوریب یامن زین یشاقن .تسا نآ ینوریب یامن میــسرت مکح دیدج دومن و امن اهزیچ هب هک تــسا یــسک دنمرنه .دنک یم قلخ ار رــیذپرادید ار یزــیچ و دــنیب یم« شاــقن دــنمرنه ًلاــثم .دــشخب یم »دنام یم یــقاب یــئرم رــما زا نورــیب هراوــمه وا دوــجو یب هــک دــنک یم اــهرادیدپ هــب هراوــمه دــیاب« تــفگ یم نازــس .)Marion, 1989, 50(

دوجو و تیعقاو هک ارچ ،دنام راداــفو یئرم ناهج هــب ]...[ و تــشگزاب هک تــسا یــشاقن رد .)Lageira, 2006, 292( »تــسا یئرم ناهج رد ولبات رد هــچره هک انعم نــیدب ،دنــسر یم یگچراپکی هــب دوــمن و دوــب یگچراپکی نــیا هــب ناعذا .دوــش یم هدــید هک تــسا یــنامه تــسه زاغآ مــسینویسرپما اــب هــک تــسا یــلوحت ۀرــمث موــب یور نآ قــقحت و یاهدومن ِینیع ۀعلاطم ار یــشاقن اه تــسینویسرپما« عقاو رد .دــش دنتــساوخ یم ]...[ نانآ .دنتــسناد یم تعیبط یور رب راک و ^۲۳یرصب یانبم رــب ار ءایــشا و دــننک یــشاقن ار ءایــشا ِندــمآرد دــید هــب ۀوــحن ریوصت هب ناشفارطا رون و ّوج رد جوزمم و طاحم و یا هظحل تاک اردا .)۱۱۴ ،۱۳۹۲ ،تسک لا( »دنشکب خیرات ،مسینویسرپما ات سناسنر زا مک تسد ،برغ یــشاقن خیرات و دامن ویتکپسرپ .تسا هدوب نآ »یفن« ای موب تخت حطس اب »راکیپ«

یفن ار تخت حطس نیا دندیشوک یم هک تــسا یناــشاقن شلات ۀنومن هب دندیشوک یم کیسلاک ناــشاقن .دننک لاطبا ار نآ افرژ مــسجت اب و ریوصت هــب دنتــسه هک هنوگ نآ ار اــهزیچ ،یرصب حطــسم دوــمن یاــج باتزاب اب ار ءیــش« تــساوخ یم هک دندوب یتنــس وریپ نانآ .دنــشکب و دوب نیب قاقــشنا .)۱6۱ ،۱۳۹۲ ،میاهنرآ( »دراگنیب یکی نآ یریوصت ناــسنا لومعم ک اردا رد افرژ ً

لاوا اریز ،دــش رادیدپ اج نیمه زا دوــمن ساــسا رب ار نامفارطا ناــهج ام هک انعم نــیا هب ؛دــیآ یمن گــنچ هــب طــقف لوــمعم ک اردا و مــینیب یمن زــیرگ طاــقن و یــطخ ویتکپــسرپ مهوت« نیا زا اه تــسینویسرپما .ار افرژ هن دهد یم ام هــب ار اــه هلصاف .دننامب رادافو موب تخت حطــس هب دنتــشاد شلات و دندوب هاگ آ »افرژ یعقاو ناهج رد هک هنوگ نآ اهزیچ ای ،اهزیچ ندوب هک دنتفایرد ناــنآ شقن موب یور هچنآ ره .تسین ییامنزاب لباق اساسا و ًلاصا ،دنتسهً یدنب بیکرت کی رد هک تــسا یگنر تخت یاه هکل و اه هکت ددنب یم نیا اــب هک تــسا یرارــصا هــچ دندیــسرپ یم ســپ .دــنیآ یم مــه درــگ کی ندوب ،ایناث ؟مینک ینیرفآ مهوت و میزیخرب هزرابم هب تخت حطسً ار نآ هوجو زا یکی اهنت دومن و تــسا یتخانــش یتسه ۀدیچیپ ۀلوقم تبــسن رد ،ینامز قفا کی رد ناهج رد یزیچ ره .دنک یم فــشکنم تمدخ رد ،توافتم و فــلتخم ناگدننیب رظنم زا ،رــگید یاهزیچ اــب

هب رنه و یــشاقن .تــسا یمئاد ینوگرگد ضرعم رد و نوگ انوگ فادها گنچ هب ار یتخانش یتسه هوجو نیا یمامت دنناوت یمن یلوا قیرط »یــشاقن رد ندوب« دیاب هک تــسا ور نیمه زا .دننک ییامنزاب و دنروآ موب یور ار یــتخرد یتقو .تفرگ رظن رد هــنایارگ هنیمک یــیانعم هــب ار یعقاو تــخرد کــی زا نــکمم یاــهدومن زا یــکی عــقاو رد ،مــینیب یم کی اب شتاهباــشت مغر یلع ،موــب یور تخرد .مــینک یم هدهاــشم ار یدعُب ود تــسا یریوصت هکلب تــسین یعقاو اقلطم ،یــعقاو تــخردً رپ یاهریــسم زا هتــشذگرب و شاقن دنمرنه ینهذ ریوصت زا ثــعبنم و زا یدومن انعم کــی هب ام سپ .وا ینت ناور یاــهدرکلمع مــخ و چــیپ .ار یعقاو تخرد هن و مینیب یم ار شاقن ینهذ ریوصت یتخانش تفرعم و یتخانش یتسه یاه یگدیچیپ نیمه اسب هچ ترابع راذگ نــیا .دز نماد ار »رــیوصت« هب »لیامــش« زا راذگ هــک دوــب هتبلا .»یرــصب حطــس« هب ندیــسر یارب »یونعم قمع« یفن زا دوــب یشوپ مشچ« اب هکلب دوبن یرصب دومن کی ،ریوصت کی افرص لیامشً ناــیب و تــکرح ،تــلاح ،گــنر یزاــس هداس اــب و اــفرژ و مــجح زا ،میاهنرآ( »درادرب نایم زا ار ناهج و ناسنا یدام تلاح تسناوت یم تلاح« نــیمه یایحا تــهج رد اــقیقد سناــسنر رــنه .)۱8۱ ،۱۳۹۲ً زا تسسگ ۀلحرم نیتــسخن ^۲۴وتنچورتاوک .تــشاد یمرب ماگ »یدام یاه تیصخــش ریاــس و حیــسم نانچمه هچرگ ا .دوب یراگن لیامــش تــلصخ رــیواصت نــیا ،دندــش یم هدیــشک رــیوصت هــب سدــقم باــتک یتخانــشابیز هــتفر هتفر و هداد تــسد زا ار ناــشنوگ لیامش )7۴۹ -67۵( یقــشمد یانحوی سیدق هک هــنوگ نامه .دندوب هدــش تیونعم و تیهولا تیؤر هب اه لیامــش ندید اب نانمؤم ،تــسا هتفگ اعد و ندز وناز ماگنه یحیسم نانمؤم ،عقاو رد .دنوــش یم نومنهر و للاجا ار رــیوصت رد وا یــلجت هــکلب ار حیــسم لیامــش هــن« ندــناوخ فرص دومن لیامــش سپ .)McGuckin, 2008, 335( »دننک یم مارک اْ حیرص دیاب لیامش نیمه یارب .تــسا یلجتم ِحیسم هکلب ،تــسین قلخ زا ینادرگیور .دنکن داجیا مهوت اقلطم ینعی ،دشاب هطساو یب وً ِیرصب یاهدنفرت ریاــس و یزادرپ مجح و ویتکپــسرپ یفن ینعی مهوت اریز دنک یمن تنایخ ریوصت تخت حطــس هب لیامــش سپ .افرژ قلاخ تیموصعم ،افرژ مهوت داجیا یارب ایــشا یراکتــسد اب یزاــسریوصت«

هک هنوگ نامه ،اما .)۳۱7 ،۱۳۹۲ ،میاهنرآ( »دهد یم تسد زا ار دوخ تــسا ترابع برغ یــشاقن خیرات ،دنک یم ناــشنرطاخ هرــبود ســیژ ِر نــیدب .)Debray, 1992, 316( ^۲6»دوــمن« هــب ^۲۵»یــلجت« زا راذــگ زا یونعم رــما و تــسا یلجتم سدقم یاه لیامــش رد هــچنآ هــک اــنعم یناهجنیا افرص دومن هــب ار شیاج ،دنادرگ یم رضاح ناــنمؤم یارــب ارً یزادرپدومن هب ار شیاج یزادرپدامن نینچ نیا .دراذــگ یماو اهزیچ تفرگ رظن رد نردم رنه ^۲7نومنرس ناوت یم ار لیامش هتبلا .دهد یم :تسا دنبیاپ نردم رنه یاه نامرآ هب ،یمرف ظاحل هب مک تسد ،اریز یرصب مهوت قلخ زا و دنام یم رادافو ریوصت تخت حطــس هب لیامــش زا برغ یــشاقن خیرات یــخرب هک تــسا ور نــیمه زا .دــنک یم باــنتجا زا .دننک یم ریبعت »فارــحنا« کی خیرات ار مهدزون نرق اــت وــتنچورتاوک زادرپ هیرظن و دــقتنم )۱۹۵8ـ۱۹۱8( ن َزاــب هردنآ ریبعت ،رتروهــشم هــمه برغ یشاقن ِنیتــسخن هانگ ،ویتکپــسرپ« دیوگ یم هک تــسا ،امنیــس

۱0

۱۳۹۵ ناتسمز ،۴ هرامش ،۲۱هرود ‌یمسجت‌یاهرنه‌-‌ابیز‌یاهرنه‌هیرشن

تکرح ریــسم یــساکع روهظ اب ،نزاب دید زا .)۱۲ ،۱۳۹۳ ،نزاب( »دوــب .تشگزاب دوخ یاج هب یشاقن و ،مــسینویسرپما گرزــب درواتــسد دــیدرت یب »دوــمن هــب تــشگزاب«

.دوب اه تــسینویسرپما فادــها زا یــکی باــن دومن ندیــشکریوصت هــب هــب ،و دوــش یم ک اردا شاــقن یــسح تارــثأت ۀطــساو هــب دوــمن نــیا :درک همجرت »یراگــنرثأت« هب ار مــسینویسرپما ناوت یم ،ببــس نیمه هب ام هــک دنتــشاد یهاگ آ تیعقاو نــیا هــب اــقیمع اه تــسینویسرپما«ً اهنت و میراد یمن لوذــبم یقیقد هجوت مــینیب یم هک ییاهزیچ بــلاغ ،۱۳8۳ ،ماهارگ( »مینک یم تفایرد ار اهنآ دومن زا ارذگ یرثأت ای عاــبطنا یرصب ۀطــساو یب تارثأت هب اــفرص کبــس نیا رد دــنمرنه ســپ .)۱۹۳ً هب ،اهزیچ تــیهام هب نتخادرپ یاــج هب ،ور نیمه زا ،و تــسا یــکتم ،»یشاقن ندمآ حطس هب« نیا .دنک یم افتک ا اهنآ یرصب ۀولج و دومن تــسا یرصب یاهرنه رد نیداینب یلوحت ۀجیتن ،»یگدــش تخت« نیا زا شــیپ هــتبلا .برــغ یــشاقن ۀلاــس نارازــه خــیرات رد یــفطع ۀــطقن و -۱7۹8( اورــک لا ُد نژوا .دوب هدــش زاغآ ینوگرگد نیا اه تــسینویسرپما یحارط« :تــشون ،تناک راکفا و ارآ اب انــشآ و یوــسنارف شاقن ،)۱86۳ راک نــیا ارــیز ،تــسه هک ناــنچنآ تــسا یئیــش داــجیا یاــنعم هــب هــن »دوش یم رادیدپ هک نانچنآ تــسا ءیــش قلخ هکلب ؛تــسا شارترکیپ :دراد فــطع ۀــطقن ود برــغ یــشاقن خــیرات .)Delacroix, 1923, 14(

یرگید و درــُب یم قــمع هــب ار رــیوصت یــلوا .مــسینویسرپما و سناــسنر نایم کیتکلاید ار خــیرات نــیا ناوتب اــسب یا .د ْروآ یــم حطــس هــب ار نآ یبتکم ،مسینویسرپما .تفرگ رظن رد دومن و تیعقاو و ،قمع و حطس انعم نیا هب ،دناــسر روهظ ۀصنم هب ار »یــشاقن یهاگ آدوخ« هک تــسا و حطسم تــسا یموب ،یــشاقن ۀناــسر دنتفایرد اه تــسینویسرپما هک و فافش یا هرجنپ ،تفگ یم یتربلآ هک نانچنآ ،تــسین رارق و دودــسم یشاقن هچنآ دنتــسناد یم یبوخ هب« نانآ .دــشاب ناهج هب ور هدوــشگ .)Venturi, 1941, 36( »تسا تیعقاو دومن هکلب ،تیعقاو هن دننک یم یــــــــشاقن ناماگــــــــشیپ زا یــــــــکی ،)۱88۳-۱8۳۲( هــــــــنام راودا زا دیلقت ۀلاس نارازه تنــــــــس راب ریز زا ار رنه نیا ،تــــــــسینویسرپما وا و درک »فیرعتزاب« ار موــــــــب ،هنام .دناهر )سیــــــــس همیم( تعیبط حطس لیدبت یارب وتوج نامز زا هدــــــــش عادبا نونف یمامت« هک دوب .)Janson, 1992, 382( »تشاذگ رانک ار یرصب یاضف هب موب تخت تیعقاو ،دنسرب رظن هب یعقاو هک نآ یاج هب« وا یاهولبات ،عقاو رد راثآ .)Gu^érin, 2003, 77( »دننک یم رادیدپ ار ناــــــــشدوخ هب صتخم تیعقاو ْیــــــــشاقن ،نینچ نیا .دنک یم ادیوه ار ناهج یرصب دومن وا ریوصت هب دوش یم رادومن هک نانچنآ هکلب ،تــــــــسه هک نانچنآ هن ار هن و درگنب موب تخت حطس هب دیاب هدننیب ،هنام دید زا .دــــــــشک یم اب سامت« دنک یم ناــــــــشنرطاخ یروتنو هک هنوگ نامه .نآ قیرط زا و تسا رنه یساسا طرــــــــش نیا .تسا رنه رد ماگ نیتــــــــسخن دومن رد ،یسح ک اردا .تــــــــشاد دهاوخن دوجو یرنه چیه نآ دوجو یب .)Venturi, 1941, 38( »تسا دومن ک اردا انامه ،رنه لک أشنم ماقم هب تشگزاب انعم کی هب مسینویسرپما هک تفگ ناوت یم ،رظنم نیا زا نیا هب هنام راثآ لیلحت رد وکوف لشیم .تسا یرنه شنیرفآ زاغآرس ْموب« دوب هتفایرد تسینویسرپما شاقن نیا هک دنک یم هراشا هتکن »افرژ دقاف و یدعُبود تسا یحطــــــــس ینعی ،تسا یدومع و تخت یتــــــــسسگ ،)۱866( تولف ۀدنزاون یولبات .)Foucault, 2009, 42(

هب ار افرژ هن هنام یولبات نیا .برغ کیسلاک یشاقن تنــــــــس زا تسا و تسا تخت ًلاماک رثا ۀنیمز سپ .ار ویتکپسرپ هن و دراذگ یم شیامن تخت رون ،نیا رب نوزفا .هدیبسچ نآ هب تولف ۀدنزاون روگیف ییوگ .درب یم نایم زا ار افرژ مهوت هنوگره ،ولبات لک رب هدیبات تــــــــسدکی و نیا ،و دهد یم لیلقت لقادح هب ار تیعقاو و دومن نایم زرم ،رثا نیا .دنک یم ادیوه ار ،حطسم موب ینعی ،یشاقن ۀناسر تقیقح ،نینچ ۱8۹0 رد هنام .اهدومن ِنداد یور رد شهوژپ زا تسا ترابع یشاقن دینک یعس ،دینک یم عورش ار یشاقن یتقو« :دنک یم هیصوت ناشاقن هب ای هعرزم ،هناخ ،تخرد ،دیراد مشچ شیپ یزیچ هچ دینک شومارف درز ۀگر کی ای ،یتروص لیطتسم کی ،یبآ عبرم کی طقف .رگید زیچ ره یشاقن دینیب یم هک هنوگ نامه اقیقد ار نآ و دیریگب اجنآ و اجنیا زا ارً لکش و گنر نیا .شدوخ هب صتخم لکــــــــش و گنر نامه اب ،دینک Ch^â�( »درک دنهاوخ لقتنم امش هب ار طیحم ۀطــــــــساو یب رثأت اتیاهنً شاقن هک دیوگ یم اراکشآ ^۲8یبآ یاهرفولین ِشاقن .)teau, 1999, 116 فرص یرصب دومن و دروآرد قیلعت تلاح هب ار شا یعیبط درکیور دیاب مشچ هک تسا هنوگ نیا .دنیب یم هک ار هچنآ طقف ینعی ،دنک یشاقن ار و دنک یم رظن فرص ایشا ک اردا لباق ینیع یاهراتخاــــــــس زا« شاقن .)Passeron, 1962, 126( »دزادرپ یم ^۲۹دومن گنهرف هب افرصً ی هناگی لصا هک دوب یزادرپ هیرظن )۱8۹۵ -۱8۴۱( رــــــــلدیف دارنک نیا هک انعم نیدب ،دــــــــیمان ^۳0»بان تیئرم« ار یمــــــــسجت یاهرنه تلامأت .دننک یم یئرم هکلب دنــــــــشک یمن ریوصت هب ار یئرم رما اهرنه مهم یاهدرواتسد زا یکی ،بان تیئرم و مرف باب رد رلدیف دنمشزرا .تسا هتشاذگ اج رب نردم رنه رب ییازــــــــسب ریثأت و تسا رنه ۀیرظن ْیرادید ً

اقلطم ِرما شواک و هئارا« هک تــــــــشاد رود رظن زا دیابن هتبلا رد ،و )۱۹۲ ,۱۳8۳ ،ماهارگ( »تسا هدوب رنه خیرات رد هنیرید یبلط شلات ناشیارگدومن یسانشابیز تیبثت یارب نادنمرنه هک یا هنامز هک هنوگ نامه .دش عقاو رمث رمثم رایسب رلدیف یاه هیرظن ،دندرک یم نامزمه دومن هب رلدیف ۀقباس یب هجوت ،دنک یم ناشنرطاخ شاراب Bar- (ناملآ رد یسانشرادیدپ یفسلف بتکم یریگ لکــــــــش اب تسا تشون هک دوب یا هشیر نانچ رلدیف یروابدومن .)asch, 1998, 126 رلدیف .)Fiedler, 1914, 202( »^۳۱تــــــــسا نآ دومن زیچ ره تیهام«

دوجوم ناهج رب نوزــــــــفا یرگید ناهج ،رنه« هک دوــــــــب رواب نیا رب ار ناهج ^۳۲یرنه یهاگ آدوخ یارب و ۀطــــــــساو هب هکلب ،دنیرفآ یمن ۀویش نامه ،رلدیف دید زا مرف .)Fiedler, 1913, 52( »دنک یم رادیدپ تیلاعف ماجنا و زاغآ« :تــــــــساهنآ یئرم دومن و اهزیچ ندش رادیدپ یاهرنه ،نیاربانب .)Ibid, 52( »تــــــــسا ^۳۳مرف شنیرفآ انامه یرنه اریز دنیآ یم باــــــــسح هب »تــــــــسیلامرف« ییاهرنه هراومه یرصب دح .ار تباث و بلص یایشا هن و دنشک یم ریوصت هب ار ناهج تیئرم هک دوــــــــش یم ادیوه اجنآ رلدیف رکفت رد یرصب دومن تیروحم یلاعا »^۳۴تسا یرصب دومن اهنت و اهنت دنمرنه یارب ناهج« :دــــــــسیون یم یرصب دومن زا هدافتــــــــسا هک دراد داقتعا رلدیف ،عقاو رد .)Ibid, 46(

،تسا حجرم یرظن و یفسلف یاه ماظن ۀیلک رب ناهج نییبت یارب زا تسا رتلااب شرایع و دیآ یمرد ک اردا هب هطــــــــساولاب دومن نیا اریز یاهرنه ،وا دید زا .وتردوت و هدیچیپ یفسلف و یرکف یاه هاگتسد

ندیشخب لکش« و دنراد راکورس اهزیچ یئرم دومن اب هرسکی یرصب رواب هب .تساهرنه نیا لیدب یب درواتسد )Ibid, 314( »^۳۵تیئرم هب و دننک یم لدبم فرص دومن هب ار ایــــــــشا تیدام یرصب یاهرنه ،وا یملع و یرکف یاه تیلاعف ریاس هک دنهد یم هئارا ناهج زا یریوصت یاورنامرف دنمرنه دیوگ یم رلدیف .تــــــــسا ناوتان نآ داجیا زا ناسنا رد دوخ تمدخ هب ار اهنآ هنادازآ دناوت یم اریز تــــــــساهدومن ورملق نیا اریز ،درادن دنمرنه یارب یزرم و دح چیه ^۳6اهدومن ورملق« :دروآ ییاتمه یب و یگناگی .)Ibid, 58( »دنیوا یرنه تیلاعف عبات اهدومن بان تیئرم هب ار یسح یاه هداد هک تــــــــسا نیا رد یرصب یاهرنه لیکــــــــشت هکلب تــــــــسین دیلقت رگید رنه ،نیاربانب .دننک یم لدبم هکلب ،یهاوخبلد عادبا هن و تسا راو هدرب دیلقت هن رنه« :تساه مرف .)Ibid, 50( »تسا ^۳7دازآ یشنیرفآ هرسکی یرصب دومن ،متــسیب نرق یادتبا و مهدزون نرــق مود ی هــمین رد نآ لــلع زا یــکی و تــفای تــیمها رــنه یاــه هیرظن رد شــیپ زا شــیب زا کــیزیف یاــه هیرظن .)Barasch, 1998, 13( دوــب »تــیعقاو نارــحب«

ناــشن و دنتفرگرب باجح نآ تخــس و بلص یایــشا و یداــم ناــهج .دنک یم ک اردا یمدآ هک تسا ینآ زا رترادیاپان رایسب ناهج هک دنداد دنمرنه .دوب ارذگ تارثأت و اهدومن اهنت ،دنام یقاب نایم نیا رد هچنآ یاهدومن هب ار دوخ هجوت ،رادیاپ هشیمه یناهج هب نتخادرپ یاج هب دوب شرگن رــییغت نیمه لد زا .درــک فوــطعم رــییغت لاــح رد هراوــمه دومن راب نیا .دــش رادیدپ مــسینویسرپما نآ راد هیلاط و نردم رنه هــک

،عقاو رد .یرنه شنیرفآ هنوگ ره یلصا عوضوم هب دــش لدبم یرصب Venturi,( »رــنه رد دومن قلطم شزرا« هــک دــندوب اه تــسینویسرپما یاهدومن تــشپ دوبن مــهم رــگید .دــنتفایرد یــبوخ هــب ار )1941, 38 باتزاب ،دنمرنه فدــه هکلب ،تــسا هتفهن یزیچ هچ رادیاپان یرــصب هک نآ یاج هب سپ نیا زا .دوب رادیاپان یاهدومن و اــهدومن یرادــیاپان ،دنوش هدیشک ریوصت هب ناشفارطا طیحم زا ازجم ْیدنب بیکرت رصانع دنمرنه یارــب .دندــش لحمضم و لحنم طیحم نــیمه ّوــج و روــن رد یاهدومن رگم دوبن چیه ناهج و دوب هتفر نایم زا ایشا تیدام ،نردم رظن دم دیاب دنمرنه هک یزــیچ هناگی« لاح .هدنوــش نوگرگد هراوــمه یــیامنزاب .)Barasch, 1998, 38( »دوــب یرــصب دوــمن ،داد یــم رارــق دوب ینلاوط یریــسم ی هجیتن ،مــسینویسرپما رد یرــصب یاــهدومن هتــشاذگ رــس تــشپ یدامتم نورق یط برــغ یمــسجت یاــهرنه هــک و دوب سناــسنر راعــش تــسه هک هنوگ نامه ناهج یــیامنزاب .دــندوب .مــسینویسرپما راعــش دوــش یم هدید هک هنوگ نامه ناهج یــیامنزاب قیقحت هب ار دوخ یاج ،ویتکپسرپ و یموتانآ ی هرابرد یملع شهوژپ یرصب یازــجا و ناکرا دوــبن رارق رــگید .دیــشخب گنر و روــن لاوــحا رد »باتزاب« افرص یگنر ۀــکل ره هکلب ،دــشاب یزیچ »فرعم« وــلبات نوردً یراگــن باتزاب نــیمه لد زا .درــک یم ک اردا شاــقن هــک دوــب یدوــمن .درــک روــهظ متــسیب نرــق رــنه یــعازتنا رــسارس یاه کبــس هــک دوــب

داهناو ار یــعقاو رما ندرکریوصت ْیــشاقن ،مــسینویسرپما روهظ اــب .درک فوطعم یرــصب دومن هب ینعی ،باــن تیئرم هب ار دوــخ هــجوت و هکلب ،دوبن تــیعقاو ییامنزاب یارــب یناکم رگید وــلبات یرصب یاــضف یــشاقن تنــس رد .دــش یم رادیدپ نآ نورد یعقاو رما هک دوب ییاضف هدیشک ریوصت هب ولبات حطس رب هک هچنآ ،وس نیدب سناسنر زا هژیو هب دشاب یکچوک ناهج ینعی ،دهد ناشن ار ءیش دوخ دوب رارق ،دش یم روهظ اب لصا نیا .دنک ییامنزاب دنتــسه هک هنوگ نامه ار اهزیچ هــک مــسینویسرپما زا و نردــم رنه رد .دــش لزــلزتم ناــینب زا نردــم رــنه هک انعم نیا هب ،دیشک یم ریوصت هب ار اهزیچ دومن یشاقن ،وس نیدب موب یور رب ار اهزیچ یــئرم ۀولج هک دوب نآ لابند هــب هناهاگ آ شاــقن میناد یم راثآ تــسد نیا یاــشامت اب ام .ار اهنآ دوخ هن و دــنک رادــیدپ

اهنآ دوخ هــن مینیب یم ار ولبات یرــصب رصانع یرصب دوــمن و هوــلج هــک ی ّدام تــیفیک ،بــیترت نــیا هــب .دنتــسه تــیعقاو رد هــک نانچ نآ ار لیدبت و دوــش یم لیاز« اه تــسینویسرپما راــثآ رد دوهــشم تــیعقاو ،عقاو رد .)۱08 ،۱۳۹۳ ،لاوــکُب( »نویــسرپما :فرص ِدومن هب دوــش یم ریوصت هب دوــش یم هدید هک هنوگ نآ افرص ار ناهج اه تــسینویسرپماً رتمک درکیور نیا دنچره .دوش یم هتخانش هک هنوگ نآ هن و دنشک یم اریز ،دــش هدیــشک شــسرپ هب یعازتنا رنه روهظ اــب و دــعب نرــق مین زا ار ناهج »یانعم« فاــشکنا یارب یرصب یاــهدومن زا راذگ رــنه نــیا .داد رارق دوخ راک ۀحولرس

هجیتن

‌اه‌تشون‌یپ

1 Appearance.

2 χαίρεινέ τὸ ἀληθές.

3 τὰς δοξούσας καλάς.

4 τὸ φαινόμενον ὡς φαίνεται.

5 ἐπιστήμη.

6 Δόξα.

7 Sinnenwelt.

8 Fl^üchtigen Erscheinungen.

9 Bildenden Kunste.

10 Sinnenscheins.

11 Ohne Interesse.

12 Interesse am Schein.

13 alle sch^öne Kunst … deren Wesen der Schein ist.

14 die Freude am Schein.

۱۲

۱۳۹۵ ناتسمز ،۴ هرامش ،۲۱هرود ‌یمسجت‌یاهرنه‌-‌ابیز‌یاهرنه‌هیرشن

15 ^ästhetischen Scheins.

16 Sch^önheit aber ist der einzig m^ögliche Ausdruck der Freiheit in der Erscheinung.

17 das sinnliche Scheinen der Idee.

18 Schiene und Erschiene.

19 Mitte.

20 Konkrete Materiatur.

21 Kunst behandelt also den Schein als Schein, will also gerade nicht t^äuschen, ist wahr.

22 Heilenden Balsam des Scheins.

23 Apparences Visuelles.

24 Quattrocento.

25 Apparition.

26 Apparence.

27 Prototype.

28 Nymph^éas

29 Culture de l‘apparence.

30 Reine Sichtbarkeit.

31 Wesen der Dinge ist Erscheinung.

32 K^ünstlerische Bewu^ßtsein.

33 Schaffung der Gestalten.

34 Dem K^ünstler ist die Welt nur Erscheinung.

35 Sichtbarkeitsgestaltung.

36 Reich der Erscheinungen.

37 Freie Gestaltung.

‌عبانم‌تسرهف

،قلاخ مــشچ یــسانش ناور ،یرصب ک اردا و رنه ،)۱۳۹۲( فــلدور ،مــیاهنرآ .نارهت ،تمس ،رگخا دیجم ۀمجرت تاراــشتنا ،یــفطل نــسح دــمحم ۀــمجرت ،راــثآ ۀرود ،)۱۳80( نوــطلافا

.نارهت ،یمزراوخ تاراــشتنا ،ابهــش دــمحم ۀــمجرت ،؟تــسیچ امنیــس ،)۱۳۹۳( هردــنآ ،نزاــب

.نارهت ،سمره ،رصاعم گــنهرف ،نامجرتم هورــگ ،مــسینردم رنه ،)۱۳۹۳( وردناــس ،لاوــکُب

.نارهت رــشن ،رفدونرف هدیرف ۀمجرت ،تــسا رنه هــچ نآ ،)۱۳۹۴( نــملک روــترآ ،وــتناد

.نارهت ،همشچ ۀمجرت ،ناسنا یتخانشابیز تیبرت رد ییاه همان ،)۱۳8۵( شیردیرف ،رلیــش

.نارهت ،نارتخا تاراشتنا ،نایدابع دومحم ،ین رشن ،ینییآرهــش یفطصم دیــس ۀمجرت ،تراکد ،)۱۳۹۳( ناج ،مگنیتاک

.نارهت رــشن ،نایدیــشر میرکلادبع ۀمجرت ،مکح ۀوق دقن ،)۱۳8۳( لئونامیا ،تناک

.نارهت ،ین ۀمجرت ،یسانش ییابیز رب یدمآرد ،اهرنه ۀفــسلف ،)۱۳8۳( ندروگ ،ماهارگ

.نارهت ،سونقق تاراشتنا ،ایلع دوعسم ،یــسایق ارــهز ۀــمجرت ،یــشاقن و یــسانشابیز ،)۱۳۹۲( نوــسیج ،رــجیگ

.نارهت ،شزومآ دشر تاراشتنا رــشن ،یمــساقلاوبا اــضردمحم ۀــمجرت ،رــنه ۀفــسلف ،)۱۳۹۲( ناژ ،تــسک لا

.نارهت ،یهام Barasch, Moshe )1998(, Modern Theories of Art, II, From Impres- sionism to Kandinsky, Routledge, London & New York.

Basch, Victor )1921(, Le ma^ître-probl^ème de l‘esth^étique, Revue philosophique de la France et de l‘^étranger, n° 7-8, juillet-ao^ût 1921.

Ch^âteau, Dominique )1999(, Arts plastiques, arch^éologie d‘une no- tion, ^Éditions Jacqueline Chambon, coll. »Rayon art«, N^îmes.

Debray, R^égis )1992(, Vie et mort de l‘image, une histoire du regard en Occident, Gallimard, coll. »Folio essais«, Paris.

Delacroix, Eug^ène )1923(, ^Œuvres litt^éraires, t. I, Cr^ès, Paris.

Fiedler, Konrad )1913(, Schriften ^über Kunst, Band I, Piper & Co.

M^ünchen.

Fiedler, Konrad )1914(, Schriften ^über Kunst, Band II, Piper & Co.

M^ünchen.

Foucault, Michel )2009(, Manet and the Object of Painting, Tate Publishing, London.

Gu^érin, Michel )2003(, Nihilisme et modernit^é, essai sur la sensi- bilit^é des ^époques modernes de Diderot ^à Duchamp, ^Éditions Jacqueline Chambon, coll. »Rayon art«, N^îmes.

Guibet Lafaye, Caroline )2006(, Ph^énom^énologie de l‘appara^ître es- th^étique, Laval th^éologique et philosophique, vol. 62, n° 3, pp. 511-527.

Hegel, G. W. F. )1995(, Cours d‘esth^étique, trad. fr. Jean-Pierre Lefebvre et Veronika von Schenck, Aubier, Paris.

Janson, H. W. )1992(, A Basic History of Art, Harry N. Ahrams, New York.

Lageira, Jacinto )2006(, L‘esth^étique travers^ée, Psychanalyse, s^é�

miotique et ph^énom^énologie ^à l^’œuvre, Bruxelles.

Lambert, Jean-Henri )2002(, Nouvel organon, Ph^énom^énologie, tr. fr. Gilbert Fanfalone, Vrin, coll. »Biblioth^èque des textes philos- ophiques«, Paris.

Langer, Susanne K. )1953(, Feeling and Form: A theory of Art, Charles Scribner‘s Sons, New York.

Levinson, Jerrold )2006(, Contemplating Art, Essays in Aesthetics, Oxford University Press, Oxford.

McGuckin, John Anthony )2008(, The Orthodox Church, An Intro- duction to the History, Doctrine, and Spiritual Culture, Blackwell Pub- lishing, Oxford.

Maldiney, Henri )2007(, Philosophie, art et existence, Henri Maldin- ey, philosophie, art et existence, s.l.d. Chris Youn^ès, Cerf, Paris.

Marion, Jean-Luc )1989(, R^éduction et donation, recherches sur Hus- serl, Heidegger et la ph^énom^énologie, PUF, Paris.

Mehlis, Georg )1924(, Plotin, Frommanns Verlag, Stuttgart.

Nietzsche, Friedrich )2014(, Le livre du philosophe, ^études th^éor^é�

tiques, Flammarion, Paris.

Passeron, Ren^é )1962(, L^’œuvre picturale et les fonctions de l‘apparence, Vrin, Paris.

Rescher, Nicholas )2010(, Reality and its Appearance, Continuum, London & New York.

Schopenhauer, Arthur )2004(, Le monde comme volont^é et comme repr^ésentation, tr. fr. A. Burdeau, PUF, coll. »Quadrige«, Paris.

Venturi, Lionello )Spring 1941(, The Aesthetic Idea of Impressionism, The Journal of Aesthetics and Art Criticism, Vol. 1, No. 1, pp. 34-45.

Wicks, Robert )1993(, Hegel Aesthetics: An Overview, The Cam- bridge Companion to Hegel, ed. Frederick C. Beiser, Cambridge Uni- versity Press, Cambridge.

Wicks, Robert )2006(, Routledge Philosophy Guidebook to Kant on Judgement, Routledge, London & New York.

Wicks, Robert )2013(, European Aesthetics: A Critical Introduction from Kant to Derrida, Oneworld Publications, London.

Wilde, Oscar )1914(, Opinions de litt^érature et d‘art, tr. fr. Jules Cantel, Librairie Ambert, Paris.