ّرف‌و‌رون‌زا‌ییاه‌حلاس
یوفص‌همانهاش‌یاه هراگن‌رد‌یا‌هنییآ‌یعلض‌تشه‌یاه‌هراتس‌یدروم‌یسررب«
»زرتلاو
2*هداز‌یضاق‌رایاشخ،1یدرکهد‌یرفعج‌دیهان .ناریا ،نارهت ،دهاش هاگشناد ،رنه هدکشناد ،یرگراگن شیارگ یملاسا یاهرنه دشرا سانشراک ۱ .ناریا ،نارهت ،دهاش هاگشناد ،رنه هدکشناد رایداتسا ۲ )۹6/۱0/۲۳ :ییاهن شریذپ خیرات ،۹6/۲/۳ :هلاقم تفایرد خیرات(
هدیکچ یهتنم کوراب هب یطسو نورق یزاسریوصت هک ینامز ؛دیدرگ یملاسا هسدنه یلاتعا بجوم ،نارادناج یرگریوصت تمرح کبشم و یسدنه شوقن اب یراک هنییآ جازتما .درک یم ادیپ قوس اه یراک هنییآ یاهراگنو شقن هب یملاسا رنه ،دش یم یناهج نامه هکلب ،دزادنیب هاگن یسدنه ،حور یب ناهج هب اهنآ یارو زا هدننیب دش یمن ثعاب ،اه برد و اه نزور ،اه هرجنپ هفسلف ناوت یم ار لاکشا نیا هب یتخانشانعم هاگن .دوب نادزی رطعم و لاملاام روضح یلجت ،یقرش هنافراع هاگن رد هک دوب طاقن ریاس رنه رد دوش یم ار نآ زا یغارس رتمک ،یملاسا-یناریا هسدنه زا ریغ هک تسناد هسدنه داهن و ناهن رد رتتسم زومر ییاسانش هب ،یا هناخباتک عبانم و دانسا زا هدافتسا اب و یلیلحت-یفیصوت شور اب دراد شلات راتسج نیا .تفای ناهج و حلاس ناونع هب زرتلاو رنه هزوم W 60۲ همانهاش زا ییاه هراگن رد هک دزادرپب یرپ تشه هراتس یسدنه شقن رد هتفرراک هب هدوب یونعم موهفم یاراد ،یملاسا هسدنه رد دامن نیا ،رپ تشه هراتس یماظن درکراک زا غراف .دوش یم هدید ناروآ مزر رپس یارب یشلات ،یملاسا هسدنه رد ،تفرگ یم هرهب رون زا هک یحلاس ناونع هب ،دوخ یکیزیف درکراک زا یادج ،هدشدای دامن و یدیشروخ .تسا هدوب زین نآ راذگ رب هبلغ و نامز را ّرف راونا دامجنا یارب ییوپاکت و تقیقح دیشروخ هعطاس راونا هب یه ِددعُب .دراد و هتشاد یلزا تقیقح اب یعیبطءاروام یگنیرق مه ،یملاسا هشیدنا رد هک
یدیلک‌یاه‌هژاو .هنییآ ،یرون یاه حلاس ،یملاسا هسدنه ،نیدامن میهافم ،رپ تشه هراتس ،W 60۲همانهاش
.E-mail: khashayarghazizadeh@yahoo.com ،0۲۱-5۱۲۱550۱ :ربامن ،0۹۱۲۷05۱8۹8 :نفلت :لوئسم هدنسیون*
48
۱۳۹۷ ناتسبات ،۲ هرامش ،۲۳هرود یمسجت‌یاهرنه-ابیز‌یاهرنه‌هیرشن
همدقم
هــسدنه ،تاــیضایر تفرــشیپ هــب هــجوت اــب یملاــسا نارود رد راتخاــس و لاکــشا هک ارچ درک ادیپ دومن رنه کفنیلا شخب ناونع هب بطاخم طابترا ،ناش یفسلف و یناهیک نیدامن میهافم اب یــسدنه حضاو رپ .(۲۱ ،۱۳۷۷ ،نوــسلیو( دنیامن یم ادیوه و زراب ،دوــبعم اــب ار رب ینتبم ،نآ رب ینافرع راب لیمحت و هسدنه یلاتعا و دشر هک تسا ار هار ،نکمم دح ات هک تــسا هدوب ینید ناــشیدنا مزج یریگ تخــس .دنا هتسب یم دوخ ورملق رد یزادرپ هرهچ و یرگراگن عون ره نومزآ رب تمواقم بات رنه باــحصا راــشرس قوذ ربارب رد دــس نیا هک دنچره هــسدنه« اما ،دومن زاــب ینوگ انوگ یرــنه راــثآ قــلخ رــب ار هار و درواــین و تفر شیپ لــماکت و انغ یوــس هب هک دوب هداــتفا یــهار رد »یوــنعم .تفرگ دوخ وترپ شبات ریز رد ار یبهذم یاه طیحم مامت یاه ینیب ناهج اب ینوگمه هــب نت یتخــس هب ضحم مولع لاوصاً و تاــیضایر لــثم ییاه هخاــش روــهظ راــظتنا و دــنهد یم فــلتخم یتایبرجت و هدوــب راوــشد یکدنا ،هــنایارگ انعم یاهدنوــسپ اــب کــیزیف نرــق کــیژولوئدیا یاــه تموکح هرطیــس هرود رد هــک زــین هــنوگ نیازا دنتشادن ار اهداقتنا هتوب زا ندمآ نورب بات ،تــشاد دوجو یمتــسیب زا ناــیم نیا رد هــسدنه اــما .دــنتخاب گــنر یــحابص دــنچ زا ســپ و ناــمه زا ،شــناد زا هبعــش نــیا .تــسا رادروــخرب تواــفتم یتــشرس و نوطلافا و ثروغاثیف یرکف نامتخاــس رد ،دوخ یریگ لکــش لیاوا .دش یم هتــشاگنا یونعم یراب لماح ،ناتــساب ناهج هفــسلاف رگید یشناد ناونع هب هسدنه ،دــش هتفگ هک یلیلاد هب زین ملاــسا ملاع رد یتح و دیدرگ یونعم و یسدق یاهاضف راتسارآ و تفرگ رارق سدقم .دش روصت زین یدزیا ّرف زا یدامن یهاگ لوــصحم امنیــس یوداــج ددــم هــب هــک یــنونک نردــم ناــهج رد نامه اــی لیخت کــی تــسا نــکمم ،دوــش یم هتــشاگنا یــبرغ ندــمت رد هــک دراگــنیب یــنهذ تاروــصت زاتــشیپ ار برــغ ،ییامنیــس یزــتناف ماسقا هک نیا زا لفاغ .دش دنهاوخ یدعب تاعارتخا هیام تسد هدنیآ رکف هلیخم رد لــبق اه هرازه اــی اــه نرق زا ،تاــعارتخا نــیا زا یــنوگ انوگ یلیوط تــسرهف .دنا هدوب هتــسشن عقاو ملاع هب دورو راظتنا رد یقرــش ،یــعونصم حاــقل ،یــیامنایوپ ،یــعونصم مــشچ زا تاــعوضوم نــیا زا
ار یروــن یاه حلاــس ماجنارــس و ۱هنیمتــسر یــحارج لــمع ،اــمیپاوه هدومزآ تــینیع نتفای اــت ار لاــیخ زار و زــمررپ هار هــک درمــشرب ناوــت یم تاــعطق هــب اــم ،یــناریا یاــه هراگن یــخرب رد ،لاــثم روــط هب .دــنا هدوب رد دنمرنه هــک مــیروخ یمرب نایهاپــس ساــبل هب قــصلم یا یــسدنه هک یــسدنه تاعطق نیا .تــسا هتــشاد یا هژــیو رارــصا نآ ندــنایامنً
ابلاغ و( هنیس یور رب بلغا ،دنتسه رپ تشه یاه هراتس لکش هب ً ابلاغ تردق و یزوریپ ناشن ،اه هراتس نیا .دنوش یم هدید هاپس (بلق یور رد ار یهاپــس کی ،دنمرنه هک مه هاگنآ و دوــش یم هدرمــش نایهاپــس ریوصت نیمز رــب هداتفا ار یو هراتــس ،دــهد یم شیامن تــسکش لاــح رد هک تــسا یا هدرک لوفا تخب هراتــس نامه نیا ،هکنیا وگ ؛دــنک یم للاخ رد ام ،اه هراگن نیا تازاوم هب .دور یم نخــس نآ زا هماع گنهرف درکراک هک میبای یم اه حلاس زا یعون هب یتاراــشا زین یــسراف یبدا نوتم ینوگ انوگ یماــسا اــب اه حلاــس نیا .تــسا هدــش یم فیرعت روــن اــب اــهنآ نیا یارب دربراکرپ و جــیار یحلاطصا ،»هنییآراچ« اــما ؛دنا هدــش یفرعم ساسا هچ رب ،ر ّونم رپ تشه هراتس یسدنه شقن هک نیا .تسا ءایشا ،نآ میسرت زا رگراگن فده و هدیدرگ بصن نایماظن هــسبلا هب یتنــس و .دزادرپ یم نادب شهوژپ نیا هک تسا یا هلئسم ، هدوب هچ یماظن فادــها یارــب دیــشروخ روــن زا خــیرات رد هــک یــسک نــیلوا وترپ زــکرمت اــب یو دوــش یم هــتفگ .دوــب سدیمــشرا ،هدرــک هدافتــسا ههبج یوــس هب نآ ندــناباتزاب و گرزــب رــعقم یاــه هنییآ رد دیــشروخ تسا هدرک یم بلص نانآ زا ار یشنک او و شنک هنوگره ناکما ،نمشد زا یــکی ،زرــتلاو رــنه هزوــم W60۲ همانهاــش .(۷05 ،۱۳۳۷ ،تــنارود(
دوخ رد رظندروم عوضوم اب ار ییاه هراگن هک تسا یعبانم نیرت مهم شوقن یاراد ،هخــسن نیا رد دوجوم یاه هراگن بلاغ عــقاو رد .دراد هخــسن یفرعم نمض ،اــجنیا رد ام .دنــشاب یم هــنییآراچ هــب موــسوم و یملاسا گنهرف رد رپ تشه یاه هراتس دربراک عوضوم ،هراشادروم هب ار هخسن نیا رد هدش میسرت دربن یاه هنحصرد اه هنییآراچ درکراک .میهد یم رارق یسرربدروم ،یخیرات و یبدا دهاوش دانتسا
زرتلاو‌هزومW602هخسن‌همانهاش
و نــیوزق ،زــیربت یرــنه بــتاکم شــیادیپ اــب ،یوــفص رــصع رد ،بتاکم نــیا رد .دــش یراگن همانهاــش هــب یا هژــیو هــجوت ،ناــهفصا و باذج یاــه هراگن هــب هتــسارآ ،همانهاــش زا یــنوگ انوگ یاه هخــسن و یژولوئدیا اــب هک دندــش رادیدپ یناریا یتنــس یاه هویــش نیــشنلد .دندوب گنتاگنت طابترا رد ،هنامز (یعیش -یناریا( نآ گنهرف یاه هشیدنا و دیاقع نایب یارب یا هلیسو همانهاش ،هرود نیا رد ناگدازهاــش .دــش یم مدرم هدوت یارب نایوفص یــعامتجا و یــسایس و یمــشچ مهو مشچ هــب ،همانهاــش یــیارآ باتک یارــب ،ناگرزــب و هــسامح زا سیفن یا هخــسن نتــشاد زا و دنتخادرپ یم مــهاب تــباقر هرود یرگراگن .(۳0 ،۱۳85 ،دنژآ( دندیلاب یم دوخ هب یناریا ردــق نارگ
رولبت ناــهفصا بــتکم ماــن هب یدــیدج بــتکم بــلاق رد سابع هاــش بتکم هب تسرد و لبق لاس هد هب شرگن نیا ریثأت همه نیااب .تفای اب نراقم ابیرقت ،نادنمرنه هاگدید رییغت ،عقاو رد .ددرگ یمرب نــیوزقً .)۹8 ،۱۳۹۱ ،یاب نک( دش عورش هاشداپ نیا گرم ،سابع هاــش هرود یرــنه بــتکم رد هدــش روصم خــسن هــلمجزا تــسا W60۲ هرامــش هب ۲اکیرمآ زرتلاو هزوــم رد دوــجوم یا همانهاــش هک نانچ .دــسر یم م۱6۱8-۱6۱۹ / ق.ه ۱0۲8 لاــس هب نآ تمدق هــک یحودمم و یماح چــیه هب باتک نیا ،دیآ یمرب هخــسن تاــیوتحم زا
یرنه راثآ زا یا هــنومن هک مــیناد یم ار نیمه اــهنت و هدــشن بــستنم رتمیتناــس ۳5/5×۳6/5 هزادنا رد یقاحلا ،باتک دلج .تــسا تاره .ه۱۳ نرق هب نآ خیرات هک ؛تسا رادروخرب یک لا یشاقن نف زا و تسه یذغاک قرو ۱0۷6 یاراد ،هخــسن .دــسر یم راــجاق هرود و .م ۱۹ / ق ،یریطاسا نومضم اب رتمیتناس ۱۹ ×۳۲/5 داعبا رد یدوخن گنر هب .دــشاب یم روصم هحفص 8۳ ،اهنآ نیب زا هک ؛تــسا یخیرات و یناولهپ ،اه ناتــساد نــیوانع یاــه هبیتک رد همانهاــش نــیا یــسیونشوخ هتشر هب قیلعتسن طخ هب و هایس بکرم اب ،نتم و هدوب یسیون یگنر هدش نایب هنوگ نیا رخآ تاحفص رد طاطخ مان .تــسا هدمآرد ریرحت و هبونذ رفغ یداتــسا ینیــسحلا دمحم ریم نب دمحم هــبتک” :تــسا
۳.“۱0۲8 هنس یف هبویع رتس
اه‌هراگن‌یماظن‌رپس
،یرهاظ مرف رــب هولاع ،یــسدنه رگید لکــش ره ای و عبرم ،ثــلثم هب ار ناــسنا ،لیوأت هلیــسو هب اــهنآ کرد هــک دــنراد دوــخ رد یــتیعقاو دــهد یم قوــس تــقیقح هــب تــیاهنرد و لــیثمت و تاهباــشت یاــیند ددع و رپ تشه هراتــس لکــش نیاربانب .(5۷ ،۱۳۹0،رایتخب و نلادرا(
هرهب یــسدقم یرــکف یاــه هبنج زا دــناوت یم ملاــسا نــید رد تــشه یاه هولج یعون هب هتسناوت یم اهنآ هطساو هب دنمرنه هک دــشاب هتفرگ .دیامن ادیوه ار ینهذ نیدامن یعلض تــشه یــسدنه لاکــشا ،یوفص هرود رــخاوا و طــساوا رد شوقن رد اــهنت هن ار اــه هیارآ نــیا .دوــش یم هدــید اــج همه رد روــفو هب یــلیبدرا نــیدلا یفص خیــش دجــسم یراــمعم یاــه هیارآ و یــسدنه رفاــسم و هدنــسیون 4سویرائلوا مادآ شرازگ هب انب هکلب ؛دید ناوت یم یگنــس نایناریا ،دوب هدرک رفــس ناریا هب یوــفص هرود رد هــک یــناملآ اب و هدراذــگ نیمز رب ار نآ ،زاــمن هــماقا ماگنه هــک ،دنتــشاد ]یرــه ُم[
تروص هب لاومعم رهم نیا لکش ؛دندرک یم سمل ار نآ دوخ یناــشیپً .(۳5 ،۱۳۹4 ،یوضر( تسا هدوب هشوگ تشه یارــب نایهاپــس هــک دوــب یــگنهرف و یداــقتعا هــنیمز نــیمه اــب ،اه هراتس نیا تکرب و نمُی زا یرادروخرب و دوخ نانمشد رب یراذگریثأت ناــشاقن رنه هطــساو هب ام هک دندرک یم قاــصلا دوــخ ساــبل رــب ار ناــنآ یبایزرا دروم ،یزلف تاعطق نیا زا ار نانآ روصت میناوت یم ،ناشرصاعم و مزر عوضوم هــک اج ره ،هخــسن نیا یاج یاج رد ابیرقت .مــیهد رارــقً
.هدش‌بصن‌رپس‌تایئزج‌و W602_000280 رثا‌هرامش.زرتلاو‌هزوم‌یرادهگن‌لحم‌شوایس‌ندز‌ندرگ-1ریوصت )http://www.thedigitalwalters.org/Data/WaltersManuscripts/W602/data/W.602/sap/W602_000280_sap.jpg(:ذخام
.هدش‌بصن‌رپس‌تایئزج‌و W602_000924رثا‌هرامش‌زرتلاو‌هزوم‌یرادهگن‌لحم‌ریشدرا‌طسوت‌کرهم‌نتشک-2ریوصت )http://www.thedigitalwalters.org/Data/WaltersManuscripts/W602/data/W.602/sap/W602_000924_sap.jpg(:ذخام
50
۱۳۹۷ ناتسبات ،۲ هرامش ،۲۳هرود یمسجت‌یاهرنه-ابیز‌یاهرنه‌هیرشن
نازابرس هنیس یور رب ار اه هراتــس نیا ناوت یم ،تــسا نایم رد هاگدروآ اهنآ زا دروم 50 رد ،هدشدای همانهاــش هراگن 8۳ نایم زا .درک هدهاــشم هب نیزم یسامح و یمزر یاه تیصخش ،(اه هراگن %60 زا شیب ینعی(
تباتک نامز رد هک تــسین یکــش .(۲ و ۱ ریواصت( دنــشاب یم شقن نیا و هدوب جیار یرما ،ناروآ مزر نایم رد دامن نیا زا هدافتسا ،هخسن نیا .تسا هداد یم لیکشت ار نایهاپس هناسمه کاشوپ زا یشخب یرهاظ تاــیصوصخ ریاــس رد هچرگ ا ،اــه هراگن نــیا رد نایهاپــس بصن ،دراوــم بلغا رد اــما ،دنا توافتم مــهاب کاــشوپ و رازــبا لکــش و نیا ،دیآ یمرب هک نانچ .دنا هدرکن شومارف دوخ سابل یور رب ار هراتس بوسحم تخب هراتس ای ذیوعت مکح رد ییایشا تسا نکمم اه هراتس ینلاوط نادــنچ ایوگ ،اهنآ زا هدرتــسگ هدافتــسا هرود اــما ؛دنا هدــش یم درــبراک مــکاح کــی تردــق ناــمز رد هــک ییاه هکــس دــننامه و هدوــبن .تسا هدــش دودحم یا هرود کی زا سپ اهنآ زا هدافتــسا ،دنتــشاد یم اه هدــس ات ار دوخ دربراک نانچمه اهنآ زا یــتوافتم لاکــشا ،لاح نیااب رد هزورما ار لاکــشا نیا زا یدادعت ،هــک یروط هب ؛دنا هدوب هدرــک ظــفح زا ییاه هنومن دوــجو .دومن هدهاــشم ناوت یم ناهج گرزب یاــه هزوم
5نتیلوپورتم هزوم رد رپ تشه و شوگ تشه یاه هنییآراهچ ای اهرپــس ناشن ،اه هعومجم و اه هزوم رگید و (4ریوصت( وکسم هزوم و (۳ریوصت(
دربراک ،هراشادروم هخسن یاه هراگن رد دوهشم یاهدامن هک دراد نآ زا .تسا هدوب رگراگن دنمرنه تانیئزت زا رتارف یزیچ و هتشاد یلمع
یرون‌یاه‌حلاس‌فلاسا،اه‌هنییآراهچ
هــجوتدروم هــشیمه ،دوــخ وــللأت و یگدنــشخرد ببــس هــب هــنییآ یناــسنا سفن یــکاپ و نورد یاــفص هــب ار نآ .تــسا هدوــب نادــنمرنه نیرتزیگنا تفگــش و نــیرت بیرغ زا یــکی .دــنا هدز لاــثم تــقادص و .تسا هدوب نآ یماظن دربراک ،هتشاد دوجو هنییآ یارب هک ییاهدربراک اب اضعب و مظنم لاکشا و تاعطق رد ییاه هنییآ هیبعت اب هک وحن نیدبً نابسا هرز( ناوتس ُگرب یور رب ای نایماظن سابل یور رب هتسکش تاعطق داجیا للاتخا نمــشد دید رد دنا هدرک یم یعــس ،(یگنج نایاپراهچ ای ،یو بــسا ای و لباقم بــیقر مــشچ رد رون ندــناباتزاب اــب هــنییآ .دــننک
یرتشیب تخب ،یو ندنازیرگ ای یراک هبرض ندرکدراو رد تــسناوت یم زا یزورما یاــه هنییآ فلاخرب هک اه هنییآ نــیا .دهدب یهاپــس کی هــب هدهع رب مه ار رپــس شقن دنتــسناوت یم نامز مه ،دندوب یزلف ســنج ریواصت ای و یــمیدق یگنج یاه هنییآ زا هدــنامزاب یاه هنومن .دــنریگب کاــشوپ یور رــب هدــش هدافتسا یاــه هنییآ هــک دــهد یم ناــشن ،اــهنآ رب هک هدوب مــه زا ازجم هنییآ هعطق راــهچ لکــش هب لاومعم ،ناــیماظنً زا عون نیا .تسا هدــش یم بصن نازابرس تشپ و اهولهپ ،مکــش یور .دنا هدش یم هتخانش هنییآراهچ ای هنیآراچ صاخ مان هب ،اه هنییآ
:دیوگ یم هنییآراهچ تغل لیذ رد ادخهد هملاع نآ و دندیشوپ یم ار نآ مزر ماگنه هب اقباس هک گنج هماج یعونً شیپ رد هک ،دوب دننام هنییآ و هدــش یلقیص نهآ هعطق راهچ یاراد ،دنب هنیــس ،(نیعم یــسراف گنهرف :زا لقن هب( تــفرگ یم رارق هنیــس :تسا هدوب اهنت هنیس لام ایوگ ازریم( درم رادرک نــسح نآ زا دیامن دربن رد هنیآراهچ ددنب وچ
(دیحو رهاط :دیازفا یم نینچ هنییآراچ تغل لیذ رد نینچمه و نــیا و هحلــسا زا یــعون .مــیدق ناــیوجگنج یاه شــشوپ زا یــکی هب( دننک دنویپ هنیــس رب هرز رد هک دــشاب نهپ نهآ هراپ راهچ زا ترابع و هتخاس نهآ زا تخت راهچ هک گنج سابل زا یعون .(جاردننآ :زا لقن .(ءابطلاا مظان :زا لقن هب( دنشک هنیس و تشپ درگ هتفرگ لمخم رد
ادعا رب گنت دش تا هلمح زا نیک نادیم سب ز زا لقن هب ؛یورــه هلاو( ار ناراد هــنییآراچ هنییآ رد ســکع دــجنگن
(جاردننآ قشاع هب زور و بش تسا گنج هدامآ
6(جاردننآ :زا لقن هب ،جیار( تسوجافج کرت نآ هنییآ هنیآراچ رایــسب ام رظندروم هخــسن همانهاــش رد هک اه هنییآ زا یا هژیو عون یعلض تــشه مــظنم لاکــشا اــب یا هــنییآ تاــعطق ،تــسا ناــیامن توافت ،عون نیا .دنا هدیبسچ یم نایماظن هنیس یور رب هک دنا هدوب اهنیا زا یخرب زکرم و تشاد هراتس دامن یاراد یاه هنییآراچ اب یکدنا
لیاوا:خیرات.دنه‌ای‌ناریا،کرویوین‌نتیلوپورتم‌یرنه‌هزوم‌رد‌دوجوم‌هــنییآراهچ-3رــیوصت .یدلایم17نرق )http://www.metmuseum.org/art/collection/search/35949(:ذخام
و‌رپ‌تــشه‌یاه‌هنییآراهچ‌زا‌هک‌وکــسم‌هزوم‌چیوولاخیم‌یــسکلا‌رازت‌هب‌قلعتم‌هرز-4ریوصت .تسا‌هتفرگ‌هیام‌یدنه-یناریا‌شوگ‌تشه )http://swordmaster.org/2012/12/31/russkie-dospehi-i-oruzhie.html(:ذخام
رب دوجوم راکذا و هــیعدا .دــنداد یم تنیز سدــقم نوتم اــی اــعد اــب ار هب فر ِص یماظن رازبا زا ار اــهنآ شقن ،هدــناماج هب یاــه هنییآراچ یور ،هدشدای یاه هنییآراچ عقاو رد .درب یم رتارف ینییآ و نیدامن یرازبا نامز مه ،اه هنییآ زا هــنوگ نیا .دنا هدوب یــنوگ انوگ یاــهدرکراک یاراد تنمیم تــهج هب تــخب و ّرــف ،هنییآ یــگدنبات تــهج هــب روــن لــماح یهلا ملاک و هیعدا نتم نتشاد ظاحل هب سدقت ،شوگ تشه هراتــس دوخ یزلف سنج ظاحل هب لاح نیعرد و هدوب نیــسدقم نانخــس ای هدرک یم یزاب ار بلق رپس شقن ،سابل یور رب شا یریگرارق هاگیاج و دربن نادیم رد نیفرط ییاسانش یارب یدامن ،اهنیا همه رب نوزفا و .)5 ریوصت( دنا هدوب زین موهفم و هاگیاج هب دــیاب ،اه هنییآراچ یوــنعم شزرا تخانــش رد ناونع هب روــن زا هدافتــسا .تــشاد هجوت ملاــسا نــییآ رد روــن یوــنعم ییانــشور درــبن موــهفم تــسناوت یم ،یــگدنرادزاب تردــق اــی و حلاــس یساسا یاهداینب زا ،یکیرات و رون راکیپ .دنک دومنزاب ار یکیرات هیلع رد و دش یم بوــسحم زین یونام و یتــشترز یناریا یاه نییآ هفــسلف رون نیا ،ملاــسا رد .دوــب هدــش یصاخ هــجوت نآ هــب مــه ملاــسا نــید و هدرب راک هــب ناهج یریگ لکــش رد دــنوادخ هک تــسا یروــیز ناــمه .تسا هدیدرگ یم مــسر نادهاجم هنیــس رب ،کیژولوئدیا دربن کی رد لازیلا رون اب وجگنج یهارمه رد تسا یناشن دامن نیا ،رگید نایب هب بــلاق رد دیــشروخ شــقن ینیــشن مه مــیناوت یم رــظنم نــیا زا .قــح نایهاپــس یاــه هنییآراهچ اــی اــه هنییآ رد ار شوگ تــشه یا هراتــس رــف تــسا هتــساوخ یم ارــگدرخ دــنمرازفا .مــینک کرد رــتهب ناملــسم دنک ریــسا سدقم و نیزلف یــبلاق رد ار دیــشروخ یرــیثا روــن و یدزــیا هنییآراچ رــیز هک یبلق .دوــب هدــش هتخاس هرهلدرپ یــتاظحل یارب هــک یمــشچ زاب ،دوب هدروآ هاگدروآ هب هک یــتمه و ناوت هــمهاب ،دــیپت یم ماظن رد ار نآ زا رــتلااب هــک تــشاد سدقم ییاج هب اجر و نامــسآ هــب یناقاخ رعــش کرد هــنوگ نیدب .دــشاب روــصتم تــسناوت یمن یتــسه طبترم یدزیا رــف اب ار عرد یور رــب دوجوم هنییآ هــک دــیامن یم هداــس :دناد یم یدزیا یاهب و رــف ،وا عرد یاــه هنیآ هتخاس لحز رجنخ ز خر
)465 ،۱۳88 ،یناقاخ(
یماظن زاــس تسد رپــس و رازبا دنمرنه ،یرکف هنیمز و رواب نــیا اــب اب و هدوــمن یم هرقن و لاــط صلاخ و ناــشخرد گنر هــب نــیزم ار دوــخ نــینچمه و هــسبلا تاــنییزت رد غورــفرپ یاــه گنر نــیا یرــیگراک هب تروص هب ،اــهنآ یور رــب هدــش قاــصلا یــماظن یاه ناــشن ندرــکرونم
۷.تسا هدرک یم راک ناولا نیا اب نیدامن ًلاماک
رپ‌تشه‌هراتس‌و‌تشه‌ددع
یاه هراتس هرابرد هک ینیدامن و یماظن یاهدرکراک همه زا یادج .تفرگ رظن رد زین ار اــهرازبا نیا علاضا دادعت دیاب ،دــش رکذ رپ تــشه و نایدا بــلاغ رد رپ تــشه هراتــس و تــشه ددــع ،یــناهج حطــس رد .تسا هدوب رادروخرب یصاخ تسادق زا اه گنهرف اــقیرفآ و ایــسآ ،اــپورا رــسارس رد دیــشروخ یزــمر ددــع ،تــشه و دعــس ددــع تــشه ،ناتــساب دــهع رد .(۱۳ ،۱۳۷5 ،نارــیژ( تــسا هتفر یم رامــش هب ناــیادخ صاــخ ددع ،زــین لــباب رد و هدوــب یــمهم
و رپ تــشه نوتــس تــشترز نــییآ رد 8.)۱0۷ ،۱۳۹5 ،لمیــش( تــسا یددع ار نآ و تفر یم راک هب هدکــشتآ یانب رد شوگ تشه یارــسرس یجات اب بآ هــهلا ای اــتیهانآ ،ناتــساب نارــیا رد .دنتــسناد یم کراــبم ههلا ،راتــشیا ۹.)۱۲8 ،اــت یب ،اتــسوا( تــسا هدــش یم ریوصت رپ تــشه کی تروص هب ،هدــش هتــسناد یکی سونو هرایــس اب هک ،ینیرهنلا نیب دراد یو تــیهولا رــب تللاد هک دــش یم هداد ناــشن رپ تــشه هراتــس نومنهر محل تــیب هب ار یناریا ناــسوجم هک یا هراتــس نیا رب هولاــع هدوب یعلض تــشه جات هدنراد ،دیهان ای سوــنو هرایــس نامه ،دومن .(۲۱0-۲0۹ ،۱۳۹4 ،لاه( تسا یتایاور و ثــیداحا زــین ملاــسا نــید رد ددــع نــیا سدــقت دروــم رد ،هقاح هکرابم هروــس ۱۷ هیآ رد دنوادخ هک نیا هلمجزا .تــسا هدــشرکذ
۱0.دننک یم لمح ار یهلا لازیلا شرع هک دراد یا هتشرف تشه هب هراشا رد تشه تشهب هک تــسا هدــش لقن (ع(رقابدمحم ماما زا یثیدح رد رد ۱۱.تــسا لاــس لهچ تدم شیاهرد زا کی ره یــنامز هــلصاف و دراد برد ناــفرع رد هک - تــشهب برد تــشه ،تــشهب تشه زین ریــسافت ،۱۳8۱ ،یــماما( ۱۲تــسا هدــش هدناوخزاب هــشیمه برد و هــبانا و هــبوت .دنا هدش هداهن ناینب تشه تسادق هراگنا یانبم رب -(6۳ حیرــشت ار نامــسآ هــب شــجورع (ص(رــبمایپ یــتقو ،نــیارب هولاــع رــب هــک دــندنار یم یــمیظع لکــش یــفدص دــبنگ زا نخــس ،دــندرک یم یشخبراهچ زمر هک شا هشوگراهچ نوتسراهچ رب و تشاد هیکت یعبرم راهچ اهنآ زا ،هدوــب هدــش هتشون »میحرلا نمحرلا للها مــسب« مــیرک نآرق هیکت یعبرم رــب دبنگ .تــسا هدوب یراــج ینادواج تداعــس هــناخدور تــشه دامن هک تفرگ یم رارق ناــشنیبام یعلض تــشه کی و هتــشاد رب ددع نیا .(6۱ ،۱۳۹0،رایتخب و نلادرا( دشاب یم شرع نلاماح هتشرف .)۳5 ،۱۳85 ،ییازخ و رهمنایک( دراد دیک أت زین کولس هلحرم نیمتشه یکدنا تسناوت یم دامن و لکــش نیا هب هفــسلاف و نویعیبط هاگن نیا .دشاب نانآ هاگدید لمکم لاح نیعرد یلو ،افرع هاگن زا توافتم ،هدــش یم لیکــشت رگیدکی رد لخادتم ۱۳عبرم ود زا یا هراتــس لکــش :نییاپ ،اوه :لااب علض( تعیبط هناگراهچ رــصانع زا یدامن لوا عــبرم تاــهج زا یرــیبعت مود عــبرم و (شــتآ :پــچ ،بآ :تــسار ،ک اــخ
.زرتلاو‌هزومw602همانهاش‌نایماظن‌هسبلا‌رد‌هتفرراک‌هب‌یاه‌هنییآ-5ریوصت
5۲
۱۳۹۷ ناتسبات ،۲ هرامش ،۲۳هرود یمسجت‌یاهرنه-ابیز‌یاهرنه‌هیرشن
یدامن ار هراتس و هدش یقلت (بونج و لامش ،برغ ،قرش( هناگراهچ ناوت یم زین ییوــس زا .تــسا هداد یم هولج تاهج و رصانع جازتما زا رصنع راهچ قبطم ینیــشن مه زا ،دوجوم هراتــس هک تــشادنپ نینچ و مه یور رــب رصانع نیمه یــناحور و ینامــسآ روــص و یــنیمز یــلصا ار ام هک یزیچ .تــسا هدمآ دیدپ نامز هنودرگ رد نآ یربج شخرچ ینیچ دامن یتح و یونام و یتشترز رش و ریخ یمئاد زیتس موهفم هب رد نیمز هب هداــتفاورف هنییآراچ کــی .دزاــس یم کیدزن گنای و نــیی یهاگ یزلف تاعطق نیا هک تسا نآ هاوگ ،هدشدای هخسن زا یا هراگن
ریوصت( تسا هدــش یم هتخاــس لکــش عبرم نیزلف هنییآ ود بیکرت زا .)6 ناوتب دیاش ار ملاــسا ناهج رد رپ تــشه یابیز هراتــس لامعتــسا
W602_000809رثا‌هرامش‌زرتلاو‌هزوم‌یرادهگن‌لحم‌متسر‌طسوت‌رایدنفسا‌نتشک-6ریوصت .نیمز‌یور‌رب‌عبرم2شقن‌زا‌یتایئزج‌و http://www.thedigitalwalters.org/Data/WaltersManuscripts/W602/( :ذــخام )data/W.602/sap/W602_000809_sap.jpg
.دیشروخ‌شقن‌هب‌شقنم‌یرپس‌اب‌راکیپ‌لاح‌رد‌ینودقم‌زابرس-7ریوصت )http://history-of-macedonia.com/sun-of-vergina(:ذخام
.رجح‌رصع‌زا‌یدئوس‌هراگن‌گنس‌کی‌رد‌دیشروخ‌دامن‌هب‌شقنم‌یرپس‌اب‌ینارقیاق-8ریوصت )http://natmus.dk/historisk-viden/danmark/oldtid-indtil-aar(:ذخام .لاپن‌زا‌یرپس‌یور رب‌هراتس‌شقن -9ریوصت
)https://www.bibliotecapleyades.net(:ذخام
.نانبل‌سلبارط‌رد‌نیعلا‌بیاش‌دجسم‌برد-10ریوصت .)52،1998،مان‌یب(:ذخام
.ه8/م14نرق‌هب‌طوبرم‌یناریا‌ماف‌نیرز‌لافس-11ریوصت )54،1381،رتروپ(:ذخام
تــسناد لیئارــسا ینب هراتــس اــی دوواد رپ شــش هراتــس اــب لــباقت رد و یــموق راــب هــب ،رپ شــش هراتــس داــمن زا هدافتــسا هــب ناناملــسم هــک هدرــک لوادــتم ار دوــجوم لکــش و شــقن و هدادــن نــت نآ یتــسیلاباک ای رهم هنودرگ دامن زا یعازتنا یتشادرب ار نآ ناوت یم یتح ای و دنشاب هدافتسا ناتساب قرش رساترس رد هک تسناد هتــسکش بیلص نامه .دش هدولآ یرگ یزان ثول هب ینامز هنافسأتم و دش یم دنا هتشاد دوجو ییاهرپس مه نآ زا شیپ و ملاسا ناهج زا جراخ رد تشه ددع یتح و هدش هدافتسا هراتس و دیــشروخ لاکــشا زا اهنآ رد هک زا هدافتسا ،ناتساب رصع رد .دوب هجوتدروم اهنآ علاضا و اه عاعش رد زین دید رد للاتخا و رون باتزاب روظنم هب اهرپس ندرک هدنــشخرد یارب هرقن نمشد هب هتسناوت یم هدشدای یاه شقن .تسا هدوب جیار زین نمــشد
یگتــسجخ و رف لماح و راــیتخب یدرف ،وا درواــمه هک دــنک اــقلا نــینچ شقن .دز دــهاوخ مقر وا دوــس هــب ار گنج تــشونرس هــک تــسا یدزــیا زین هینودقم رد و ناتساب نانوی یاهرپس شوقن رد ناوت یم ار دیشروخ رجح رصع زا هدنامزاب شوــقن زا یکی یتح و (۷رــیوصت( درک یــسانشرابت ،تسد رد شقندیشروخ یرپس اب ار یدرف نانارقیاق نایم رد ،دئوس رد لوادتم یاه هنییآراچ زا هنومن نیتسخن ناوت یم ار نآ هک دهد یم ناشن درکراک نیا ریاظن نینچمه .(8 ریوصت( تسناد هنایم یاه هدس ناریا رد یخیرات فلتخم عطاقم رد یرامش یب یاه هراگن و شوقن رد ار سیدقت و .)۱0 و ۹ ریواصت( درمشرب ناوت یم ناهج طاقن یصقا رد
هجیتن
و عونتم لاکــشا اب ،هــسدنه و تاــیضایر هب دــنمرنه یــسدق هاگــن حطس رب هجو نیرتهب هب نآ ندرک نایامن و عبرم و هریاد هژیو هب شعیدب یتفگش زا ولمم رضاح رصع ناسنا یارب هک دش یراثآ قلخ هب رجنم ،رثا رتارف ییاهدامن ،یسدنه شوقن ،یملاسا یرامعم رد .تسا زار و زمر و اج هب یریگ هرهب اب هتسناوت ناملسم دنمرنه ؛دنتسه ینف یاهرازبا زا نیدامن نایب اب ،یگداس نیع رد هک دنیرفایب یــشوقن ،هــسدنه ملع زا اه تعاس هک دنک ادیپ تــسد تیلباق نیا هب دوخ رد هتفهن یاهزمر و نید رد دامن ؛دــیامن دوخ وحم شنیرفآ هولج تــهج رد هدننیب نــهذ و یلصا هار ،یــهلا راکذا عاعــش تحت و یونعم طاــبترا قــیرط زا ملاــسا رون یزاب و یملاــسا رنه رد یترابع هب .دومیپ ار للها یــلا اــتبرق میقتــسمً و دننک یم ریس شدودحم یاضف زا رتارف لقع و مشچ ،گنر و لکش و .دننز یم مقر ار قوشعم و دوبعم نیب قیمع یا هطبار .دراد هلاــسرازه دنچ یا هنیــشیپ ،قرــش رد انعم و درــکراک قــیفلت ،رازــبا و لااک اــی ءیــش کــی تخاــس نــیح رد نارــگرازفا و نادــنمرنه یونعم و یرــنه هبنج هــب یدایز هــجوت ،نآ یدرــبراک دــعُب رــب هولاــع .تــسناد اه هنییآراچ نیمه رد دیاب ار دراوم نیا زا یکی .دنتــشاد نآ یماظن رازبا عون نیا زا یلاکشا ،هدمآ لمع هب یاه یسررب رب انب هچرگ ا اب شندرک طبترم و نآ لماکت اما ،هدوب دوجوم مه ناتساب ناهج رد دنتسناوت نانآ .تفریذپ ماجنا یناریا نادنمرنه تــسد هب ،تیونعم چیه یب ؛تــشادن یپ رد یزیرنوخ چیه هــک دننیرفایب ار ییاه حلاــس عنام ،یگدنرادزاب داجیا اب دوب نکمم یتح و دش یم هدافتسا یتمحز تایصوصخ نیا همه ،هک نیا تفگــش و ؛دوــش فیرح ود ییورایور زا
.درک یم طبترم ملاسا ات یونام و یتشترز زا تیونعم و نید اب ار هجوت و یسررب لباق یا هبنج زا ،یناخلیا رصع یاه ناشن و اهدامن ،لایتــسا تحت قطانم رد دوــخ یموق ینومژه اــب نلاوغم هــک دنتــسه هب ،دوخ زا شــیپ یاه هرود رد جــیار یاه ناــشن و اهدامن باــختنا رد دنتسناد یم قحم ار دوخ اهنآ .دنتخادرپ یم هدرتسگ یاه ینکش تنس ار یناریا هسمش ای شوگ تشه هراتس نیمه دننام یلحم دامن کی هک ار اهدژا ریوصت دننام یدامن ای و دنریگراک هب دوخ هاپس یهد نامزاس رد یناخلیا رصع یاهروتاینیم للاخ رد .دننک هدافتــسا دوخ مچرپ یارب و درک هدهاــشم ار اــهرازبا و اــهدامن نیا ناوــت یم تا ّرــک هــب یروــمیت و .دوش یم یقلت مهم رایسب عبنم کی رظن نیا زا ،W 60۲ زرتلاو همانهاش کی ،یسراف یبدا دهاوش یارب دانتــسا کی ،همانهاــش نیا یاه هراگن عبنم کی ،ماجنارــس و یــسانش هزوم تاــعلاطا یارب اکــتا لباق کردــم .دشاب یم یسانش مدرم تاعلاطم یارب مهم متــشه رنه ناراکردنا تــسد هک نآ زا شیپ هــک تــشاد ناعذا دــیاب خر رــب ار ناگراتــس گــنج رد دوــخ یــنارون یاهریــشمش ،دووــیلاه رد یــنارون یاه حلاــس زا تــیعقاو یاــیند رد ناــیناریا ،دنــشکب ناــیناهج ،نمشد ندروآرد یاپ زا هن ،اهنآ یلصا درکراک هک دنا هدرک یم هدافتــسا ،هتخانشان یگنج رازبا نیا ،هنییآراچ .دوب یزیرنوخ زا یریگولج هکلب رتشیب یفرعم و شهوژپ هب زاین هک تسام یاهب نارگ ثاریم زا یشخب .دیامن یفرعم نایناهج هب ار یناریا رنه و غوبن زا رگید یا هبنج ات دراد
اه‌تشون‌یپ
.تسا هتفرگ دوخ رب نیرازس مان طلغ هب هنیمتسر ۱ طــسوت و هدرب یم رــس هــب یصخــش یا هــعومجم رد اقباــس همانهاــش نــیا ۲ً یطخ خــسن ریواصت یــمامت ،هدــیدرگ ادــها هزوم نــیا هــب سانــشان یا هــفوقوم یــلام یاــه کمک و تــمه هــب نآ یــفیصوت تــسرهف نــینچمه و هزوــم نــیا یور رب PDF تروص هب و تسا هتفرگ تروص یناسنا مولع داینب هنادنمتواخس .دراد رارق (www.art. the walters.org( یتنرتنیا سردآ هب هزوم هحفص :تــسا هدرــکدای هــنوگ نیا سیونــشوخ نــیا زا دوــخ باــتک رد یــنایب ۳ ۱۱ نرق ماــنمگ یــسیونشوخ نابتاک زا ینیــسح کریم دمحم نــب مــساقدمحم
یفخ ملق هب هــک مراد ییانــس هقیقحلا هقیدح هخــسن کی یو طخ هــب و تــسا میرکلا کلملا نوعب باتکلا تمت :دوــش یم مامت نینچ و تــسا هتــشون شوخ ینیسحلا کریم دمحم نب مساق دمحم یجارلا بنذملا دبعلا دی یلع ،باهولا .)8۱۱ ،۱۳6۳،ینایب(۱05۱ هنس روهش یف یداتسلاا 4 Olearius Adam.
یباق رد ام رظندروم رپ تــشه هراتــس ،ریوصت نیا رد هک تــسا رکذ هب مزلا 5
54
۱۳۹۷ ناتسبات ،۲ هرامش ،۲۳هرود یمسجت‌یاهرنه-ابیز‌یاهرنه‌هیرشن
.تسا ناهن یعلض تشه .هنییآراچ هژاو لیذ ادخهد 6 گنوی هــک ارچ تــسا هــجوتدروم زــین یــسانش ناور رــظنزا رــظندروم شــقن ۷ قابطنا ی هدنهد ناــشن نیا و تــسا رپ تــشه بلغا هریاد ،رنه رد دراد داقتعا درــکلمع راــهچ شــیادیپ بــجوم هــک تــسا هاگ آدوــخ درــکلمع راــهچ لــباقتم .)۳6۷ ،۱۳۹5 ،گنوی( ددرگ یم رگید یجنایم لکــشتم ،نامروــشک یــماظن یاــه ناگی یــخرب تاــجرد زــین هزورــما 8 ،نرــق نــیدنچ ندــش یرپــس زا ســپ هــک نیا .تــسا رپ تــشه یاه هراتــس زا ،دنا هدرکزاب نایماظن ک اــشوپ یور رب ار دوخ یاج مهزاب رپ تــشه یاه هراتــس موــسوم یاه حلاــس یکیزیف درکراک هک تــسا نــشور هتبلا .دراد یتفگــش یاج .تسا ینونک یماظن مئلاع زا توافتم ،تسام نخس عوضوم هک هنییآراچ هب زا بکرم یکچوک هرــیاد هک دراد رــس رب یجات زین ،»ایرد هراتــس« ارذع مــیرم ۹ رس رب هراتس زا یجات سناسنر هرود تلایثمت رد .تشاد رارق نآ یور رب ناگراتس
.)۲۱۱ ،۱۳۹4 ،لاه( تسا یسانش هراتس ههلا (Urania( اینروا هقاح هروــس( ٌة َیِنا َمَث ٍذ ِئ َم ْو َی ْم ُهَق ْوَف َكِّبَر َشْرَع ُل ِم ْحَی َو اَهِئاَجْرَ
أ یل َع ُكَ ل َمَ لا ۱0ْ یاراد یهلا شرــع هک تــسا هدومرف یثیدح رد (ع(قداص رــفعج ماــما .(۱۷ هــیآ دنتسه حیبست لاح رد یرامــش یب ناگتــشرف نکر ره رب و یــساسا نکر تــشه ٍنْکُر ِّلُک یــَلَع ٍناَکْرَ
أ ُةــیِنا َمَث ُهل َ َ
لا َق (ع( ِنیــ َس ُحْ
لا ِنْب یــِل َع ْن َع ٍرــَف ْع َج یــِبَ أ ْنــ َع « َو لــیَ َّ
للا َنو ُح ِّبــ َسی لــ َج َو َّزــ َع َُّللها َّ َّ
لا ِإ ْمــ ُهَد َد َع یــ ِص ْحی َلا اــ َم ِةــَکِئ َلا َمْلا َنــ ِم اــ َهْن ِم َنیَب َو ُه َنیَب ٍنی َع َةَفْر َط َکِل َذِل َماَق اــ َم ُهَق ْوَف ا َّم ِم ٌءیــ َش َّس َح ْوَل َو َنوُرُتْفی لا َراــهَّنلا َسیل َو ُمَ ْ
ل ِعلا َّمــُث ُة َم ْح َّرلا َو ُْ س ْدــ ُقلا َو ُةــ َم َظ َعْ ْ
لا َو ُءاــیِرْب ِکلا َو ُتو ُرــ َب َجْ ْ لا ِساــ َس ْحِْ .)۳۲۷ ،۱۳8۲ ،هیوباب نبا( »لا َق َم ا َذ َه َءا َر َوٌ لا
َلا َق ٍرَف ْع َج یِبَ
أ ْن َع« دشاب یم (ع(قداص رفعج ماما هدومرف هب ثیدح نیا ۱۱ ُة َریــ ِس َم ا َه ْن ِم ٍباَب ِل ُک ُّ ض ْر َع ٍبا َوْبَ
أ َةیِنا َمَث ِةَّن َجْلِل َّنَأ او ُمَلْعا َو َِّللهاِب َّن َّظلا اوُنــ ِسْحَ .)4۷۳ ،۱۳8۲ ،هیوباب نبا( «ةن َس َنی ِعَب ْرأَ رایــسب دنــشاب یدقرم نوماریپ اه غاب هک یــماگنه ارــهاظ یزــیچ نــینچ ۱۲ً أ هدعو ار دنتــسه یراــج نآ ریز اــهدور هک ار یــیاه غاب نآرــق ارــیز تــسا دوهــشم ،لمیــش ( دــشاب یتــشهب تداعــس زا ناــشن دــناوت یم یــحارط نــیا تــسا هداد َو ُراهْنَ
لأا ُمــ ِهِت ْحَت ْنــ ِم یر ْجَت ّلــ ِغ ْنــ ِم ْمــ ِهِرو ُد ُص یــف اــم اــنْعَزَن َو « .(۱۷۲ ،۱۳۹5 ْت َءاج ْد َقل ُللها اَناد َه ْنَ َ
أ لا ْوَ
ل َی ِد َت ْه َنِل ا ّنُک ام َو اذهِل انادَه یذَّلا ِِّلله ُدــ ْم َحْلا اوــُلاق هروــس(» َنوُ
ل َم ْعَت ْم ُت ْن ُک امِب اهو ُم ُتْثِروُ
أ ُةــ َّن َجلا ُمــ ُکْ ْ لِت ْنَ
أ او ُدوُن َو ِّقــ َحْ
لاِب اــنِّبَر لــ ُس ُرُ .)4۳ هیآ ،فارعا تدــحو زا یداــمن راــهچ ؛هدــش لیکــشت یواــسم عــلض راــهچ زا عــبرم ۱۳ یراوتــسا و تابث زا یداــمن ددع نیا ،عــبرم اــب ک ارتــشا رد .تــسا تــیمومع و روذــجم ددــع نــیلوا نوــچ دــشاب یم لاــمک زا یداــمن ،سروــغاثیف رــظن زا و یــناهج حور یــموهفم شــیارآ ،یــفرط زا .(۲۹8 ،۱۳۹4 ،سوروبادناریم(تــسا هدام لعفنم تافص و (کشخ ،رت ،درــس ،مرگ( تعیبط لاعف تافص رد یلجتم هتبلا .(۷۹ ،۱۳۹0 ،راــیتخب و نلادرا( دــهد یم باتزاب (ک اخ و اوــه ،بآ ،شــتآ(
داقتعا نایفوص لاثم روط هب دراد هدهعرب ار یمهم شقن مه ملاسا رد ددع نیا .تفرعم و تقیقح ،تقیرط ،تعیرش تسا هلحرم 4 توهلا هب جورع هک دنراد ،لمیش (دنک یم ریــس توهلا هب توربج و توکلم قیرط زا و توــسان زا ناــسنا .)۱0۷ ،۱۳۹5
عبانم‌تسرهف
.نارهت ،هوسا تاراشتنا ،یا هشمق یهلا یدهم همجرت ،(۱۳۷5( میرک نآرق ناتــسگنهرف تاراــشتنا ،ناــهفصا یرــگراگن بــتکم ،(۱۳85( بوــقعی ،دــنژآ
.نارهت ،رنه بوقعی همجرت ،قودــص خیــش لاصخ ،(۱۳8۲( یلع نــبدمحم ،هــیوباب نــبا
.مق ،رثوک میسن تاراشتنا ،٢ دلج ،یرفعج یرامعم رد ینافرع تنــس ،تدحو سح ،(۱۳۹0( رایتخب هللا و ردان ،نلادرا .نارهت ،رامعم ملع تاراشتنا ،یلیلج دادنو همجرت ،یملاسا
،رنه هام باتک ،اه تهابــش و اه توافت ،لیثمت و دامن ،(١٣٨١( رباص ،یماما .68-60 ،48 و4۷ هرامش ،نایتشدرز نمجنا تاراشتنا ،دووادروپ فیلأت و ریسفت ،اهتشی ،(ات یب( اتسوا
.ناریا و یئبمب یــملع تاراــشتنا ،ناــسیونشوخ راــثآو لاوــحا ،(۱۳6۳( نــسحم ،یــنایب
.نارهت ،یگنهرف و میظنت عورشم ،ذفاونلا و باوبلاا و لخادملا یلع فراخزلا ،(۱۹۹8( مان یب
.توریب ،سلبارطا ةمیدقلا ةنیدملا ةرادا تاراشتنا ،رف هتسیاش زانهم همجرت ،یملاسا یاه یشاک،(۱۳8۱( ایتنو ،رتروپ
.نارهت ،یملاسا رنه تاعلاطم هسسوم ،یداجس نیدلاءایض ششوک هب ،راعــشا ناوید ،(۱۳88( یناورــش ،یناقاخ
.نارهت ،راوز تاراشتنا تاراــشتنا ،مود دلج ،ناتــساب نانوی ندمت خــیرات ،(۱۳۳۷( لــیو ،تــنارود
.نارهت ،نیلکنارف .نارهت ،نارهت هاگشناد تاراشتنا ،ادخهد همان تغل ،(۱۳۷6( ربکا یلع ،ادخهد یتیصخــش یاه یگژیو رب ینتبم یراگن همانهاــش ،(۱۳۹4( روــشیک ،یوضر .دهشم ،راگن ین تاراشتنا ،یرطاش لعل یفطصم همجرت ،لوا سابع هاش مساقلاوبا همجرت .یلباب و روــشآ ریطاــسا ،(۱۳۷5( نارگید و سکیلیف ،ناریژ
.نارهت ،زور رکف تاراشتنا ،روپ یلیعامسا تاراــشتنا ،یــقیفوت هــمطاف هــمجرت ،دادــعا زار ،(۱۳۹5( یراــم هنآ ،لمیــش
.مق ،بهاذم و نایدا هاگشناد تاراــشتنا ،ینیــسح یدهم همجرت ،یناریا یــشاقن ،(۱۳۹۱( لایــش ،یاــب نک
.نارهت ،نارهت هاگشناد هرگ رنه رد یددع ناــیب و میهافم ،(۱۳85( ییازخ دــمحم و داــبق ،رــهمنایک
۳۹-۲6 ،۹۲ و ۹۱ هرامش ،رنه هام باتک ،یوفص ینیچ ،اه هناــشن و اهدامن روصم فراعملا هریاد ،(۱۳۹4( دروفتیم ،سوروــبادناریم
.نارهت ،نایاس تاراشتنا ،روپ ریشب بیبح و یراصنا هموصعم همجرت ،یــضایر اــضردمحم هــمجرت ،یملاــسا یاــه حرط ،(۱۳۷۷( اوا ،نوــسلیو
.نارهت ،تمس تاراشتنا همجرت ،برغ و قرــش رنه رد اهدامن یا هراگن گنهرف ،(۱۳۹4( زــمیج ،لاــه
.نارهت ،رصاعم یادص تاراشتنا ،یدازهب هیقر دــمحم هــمجرت ،شیاه لوبمــس و ناــسنا ،(۱۳۹5( واتــسوگ لراک ،گــنوی
.نارهت ،یماج تاراشتنا ،هیناطلس
یتنرتنیا‌یاه‌تیاس
https://www.bibliotecapleyades.net/vimanas/esp_vimanas_11c.htm http://history-of-macedonia.com/sun-of-vergina
http://www.metmuseum.org/art/collection/search/35949 http://swordmaster.org/2012/12/31/russkie-dospehi-i-oru- zhie.html
http://www.thedigitalwalters.org/Data/WaltersManuscripts/
W602/data/W.602/sap/W602_000280_sap.jpg
http://www.thedigitalwalters.org/Data/WaltersManuscripts/
W602/data/W.602/sap/W602_000809_sap.jpg
http://www.thedigitalwalters.org/Data/WaltersManuscripts/
W602/data/W.602/sap/W602_000924_sap.jpg
http://natmus.dk/historisk-viden/danmark/oldtid-indtil- aar-1050/bronzealderen-1700-fkr-500-fkr/bronzealderens-skjol- de/hoppende-rituelle-danse
