طراحی با رویکرد احساسگرا مطالعه موردی: طراحی وسیله سرگرمی

ارــگساسحا درــکیور اب یــحارط

یمرگرس هلیسو یحارط :یدروم هعلاطم

3یتمه بنیز  ،²یردژا اضریلع رتکد  ،^1*هراکناپوچ دیحو رتکد .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ابیز یاهرنه سیدرپ ،یتعنص یحارط هورگ رایداتسا ¹ .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ابیز یاهرنه سیدرپ ،یتعنص یحارط هورگ رایداتسا ² .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ابیز یاهرنه سیدرپ ،یتعنص یحارط دشرا سانشراک ³

)90/2/4 :ییاهن شریذپ خیرات ،89/9/13 :هلاقم تفایرد خیرات( هدیکچ

رد هزورما .تسا تعنص ناحارط هژیو هب و ناحارط یارب ارگ ساسحا یحارط یرظن یاهداینب یزاس یدربراک ،هلاقم نیا زا فده تسا هدیدرگ حرطم شناد نیا اب طبترم یاه هزوح ریاس و یحارط شناد نایم یلپ ناونع هب ارگساسحا یحارط درکیور ،یحارط یایند هب هجوت اب رضاح شهوژپ رد .دوش یم هدرب راک هب ناربراک یدونشوخ بلج و لوصحم تیقفوم نیمضت یارب دنمورین یرازبا هباثم هب و اتسار نیا رد .ددرگ یفرعم بطاخم هب یحارط هویش نیا دربراک یگنوگچ ات تسا هدوب نیا رب یعس ،هطیح نیا رد هدش حرطم یاه هیرظن کاردا دنیارف هناگ هس حوطس سپس و هدش هتخادرپ درکیور نیا رد رثوم لماوع یسررب و ارگساسحا یحارط هیاپ رصانع حرش هب ادتبا هب مارتحا ،لوصحم یحارط رد هک ییاجنآ زا هولاع هب .تسا هدیدرگ رکذ یحارط دنیارف رد نآ هاگیاج و نمرون دلانود هاگدید زا لوصحم ربراک تاساسحا ندش هتخیگنارب یگنوگچ ات تسا هدش یعس هلاقم نیا رد ،دشاب یحارط عورش هطقن یتسیاب تیاغ کی ناونع هب ناسنا رارق هجوت دروم یناسنا یاه تراهم کیرحت اب هطبار رد لوصحم درکلمع فلتخم یاه تلاح اتسار نیا رد .ددرگ یسررب لوصحم طسوت یگنوگچ یفرعم و یمرگرس هلیسو یحارط هب ،ویرانس یانبم رب یحارط و یسانش رادیدپ زیلانآ شور زا یریگ هرهب اب نایاپ رد .تسا هتفرگ .تسا هدش هتخادرپ هنیمز نیا رد هوقلاب یاه هزوح زا یکی ناونع هب یمرگرس لوصحم یحارط رد شرگن نیا یریگراک هب ریثات

یدیلک یاه هژاو .ویرانس یانبم رب یحارط ،یسانش رادیدپ زیلانآ ،یمرگرس هلیسو یحارط ،ارگساسحا یحارط

.E-mail: choopankareh@ut.ac.ir ،021-66962593 : ربامن ، 021-66415867 : نفلت :لوئسم هدنسیون*

قلخ ،لوصحم یحارط فده نیرتمهم¹ناناکوب هیرظن قباطم دننک بیغرت یگدنز رد دوخ شریذپ هب ار ربراک هک تسا یتلاوصحم رد تاساسحا .دنهد شیازفا ار ناشناربراک یگدنز تیفیک لباقمرد و یحارط ثحابم مات رصنع هس زا یکی ناونع هب ،بیغرت هسورپ نیا ،درب مان رتکاراک و کینکت رصانع زا ناوت یم نآ رانک رد .دنک یم لمع یدرکلمع یدنمدوس یساسا روط هب کینکت رصنع هک بیترت نیا هب رد هدش یزاساج یاه شزرا رتکاراک رصنع و دنک یم نیمضت ار ریخا هیرظن ربانب .دنک یم یناسنا و دشک یم ریوصت هب ار لوصحم ثحابمرد یلصا رصنع ،متسیس ای لوصحم ،ئش یساسحا تاریثات هدوب یتعنص یحارط صوصخب ،یحارط یاهزوح فلتخم نایعدم ،یمونوگرا دننام یثحابم اب تاساسحا .(Demir, 2008,1) تسا هریغ و دنرب ،فرصم زا سپ یبایزرا ،یرتشم راتفر یسررب ،شورف .دراد یگنتاگنت هطبار قطنم اب داضت رد ار تاساسحا هک یتنس تایرظن اب لباقت رد یاه هتفای ،دنریگ یم رظن رد ار یمود هبترم اهنآ یارب و دنهد یم رارق تسا یبیکرت یریگ میمصت متسیس هک دنا هدرک تباث هزورما یملع مهم شخب تاساسحا .)Norman, 2004, 7( ساسحا و قطنم زا یعون هب .دنهد یم لیکشت ار ناسنا یگدنز زا یریذپان ییادج و ینایاپ یب عبنم و دننز یم گنر ار یگدنز تاساسحا تفگ ناوت یم دنروآ یم دوجوب اه تیعقوم و طیحم یبایزرا یارب تاعلاطا زا

.(Ekman, 2003)

هدافتسا و تیکلام زا لآ هدیا یدونشوخ کی هک تسا دقتعم نیرگ دوش یم یشان ساسحا و درکلمع یوق بیکرت زا لوصحم کی زا تاساسحا هک تفگ هنوگ نیا ناوت یم نیاربانب .(Green, 1999, 7)

ریثات راکفا و راتفر رب و دننک یم یزاب یگدنز رد ار یمهم شقن تمس هب ار وا و دنک یم ریسفت درف یارب ار ناهج قطنم .دنراذگ یم متسیس کی اهنآ هک ارچ .دیامن یم ییامنهار شناد و مهف شیازفا مه رانک رد یبایزرا و یهاگآ نیاربانب ،دنروآ یم دوجوب ار تواضق هچنآ هب هجوت اب .)Norman, 2004, 7( دننک یم داجیا ار یدنمتردق میت دنور هب تبسن اه هاگدید هک تفرگ هجیتن هنوگ نیا ناوت یم دش هتفگ رد .ساسحا و قطنم :دنوش یممیسقت هتسد ود هب ًامومع یحارط یاه خساپ( یجورخ - یدورو رب یحارط دنور ییارگساسحا هاگدید یاه حرط .(Desmet, 2004, 9) دراد زکرمت درف زغم رد )نامزمه لیلد نیمه هب و دنتسه بسانم و رثوم یساسحا تافص یاراد قفوم طابترا داجیا رد یدیلک یتیمها تاساسحا یور رب هعلاطم هک تسا . (Ürgen, 2006, 1) دراد ربراک و لوصحم نایم

.دراد دوجو ارگساسحا یحارط زا هدافتسا یارب یفلتخم لیلاد ،دنیامن رتشیب ار تلاوصحم شورف هکنیا روظنم هب ناحارط زا یا دع هدافتسا نآ زا زین یهورگ .دننک یم هدافتسا ارگساسحا یحارط زا ،ییانیب یاه هزوح رد ار ناربراک فلتخم تاساسحا ات دننک یم هچنآ لاح ره رد .دنیامن هتخیگنارب ییاشچ و هسملا ،ییایوب ،ییاونش رد ار یتاساسحا ،تلاوصحم نیا یمامت هک تسا نیا دراد تیمها هب هک تسا اجنیارد.(Desmet, 2004, 3) دننک یم هتخیگنارب ربراک ،نهذ ییابیز زا تسا ترابع ارگساسحا یحارط مایپ نمرون داقتعا

.)Norman, 2004, 8( هدافتسا تلوهس و تذل یهورگ هب هک یشور هن و تسا کبس هن ارگساسحا یحارط یعس ،نآ هطساو هب هک تسا یژتارتسا کی هکلب .دشاب دودحم صاخ رییغت یپ رد و دوش یم وا هجوت بلج و ربراک ساوح کیرحت رب دیرخ و باختنا رد .تسا هدش حرطم ناسنا تاراظتنا و اهزاین رد مکاح هچنآ هکلب ،تسین هدننک نییعت لوصحم دوخ رگید تلاوصحم اب لماعت قیرط زا دیدج تایبرجت فشک و تاساسحا ،دوب دهاوخ هشیر ارگساسحا یحارط .(Wippermann, 2006) تسا لوصحم فشک و اهنآ کاردا و راتفر ،تایبرجت و مدرم هبناج همه کرد رد طباور زا رتارف یساسحا هطبار قیرط نیا زا ات دراد اهنآ یاهزاین .دوش داجیا لوصحم و ربراک نیب یدرکراک رب هک دهد یم لیکشت ار یگدنز زا یمهم شخب تاساسحا زا .دنراذگ یم ریثات ندرک رکف و ندرک راتفر ،ندرک سح یگنوگچ یارب ار درف ییاناوت و درب یم لااب ار تیقلاخ تاساسحا رگید فرط نایم نیا رد .)Norman, 2004, 10( دنهد یم شیازفا یگدنز زا تذل نآ رد دناوت یم یبوخ هب ارگساسحا یحارط هک ییاه هنیمز زا یکی .تسا یمرگرس لیاسو یحارط دشاب هتشاد دربراک درکیور نیا مهم رصانع و ارگساسحا یحارط ادتبا هلاقم نیا رد نآ یزاس یدربراک تهج رد و تفرگ رارق هعلاطم دروم یحارط لکش ار هژورپ درکیور یاهدیاب هک یدیلک تاکن ناحارط یارب کمک اب یدروم هعلاطم بلاق رد و همادا رد .دیدرگ جارختسا دنهد یم تاعلاطا یسیونویرانس شور و یریسفت یسانشرادیدپ زیلانآ هویش میهافم نیا .دش نایب یحارط رد یدربراک میهافم بلاق رد هدمآ تسدب رگید فرط زا و تفرگ رارق یحارط یارب یرتسب ناونع هب یفرط زا راک هب یبایشزرا یارب یرایعم ناونع هب رترب حرط یبایشزرا رد .دش هتفرگ

همدقم

هاگدید زا کاردا دنیارف حوطس .1 نمرون

دراد دوجو یتخانش شزادرپ حطس هس نمرون هیرظن رب انب هک ⁴یباتزاب و ³یراتفر ،²ینورد شزادرپ :)Norman, 2004, 49(

.دوش یم هتفرگ رظن رد یحارط رد شیارگ هس اهنآ اب لداعم ینورد شزادرپ .1.1 نیا رد هک تسا یتخانش شزادرپ حطس نیرت يروف و نیلوا يساسحا یاه هبنج رگید و یرادید ياه هبنج هب تبسن درف حطس و راد ینعم لماعت هنوگره زورب زا لبق دناوت يم هک لوصحم ینورد شزادرپ .دهد يم ناشن شنکاو ،دیامن کردار نآ صخشم ياهزیچ صوصخ رد يرت عیرس تامیمصت هک دنک يم کمک وا هب .دریگب کانرطخ و نمیا ،دب ،بوخ دروم ندرک سمل و ندینش ،ندید حطس نیا یارب یحارط رد یحارط .دریگ یم رارق هجوت دروم یزیرغ تاریثات و تسا هجوت حرطم نآ رد تیباذج و تسا طابترا رد لوصحم رهاظ اب ینورد ناربراک یساسحا شنکاو نتخیگنارب هب یزیرغ یحارط رد .دوش یم هک ارچ تسین رظن دم نآ رد فرص یسانش ییابیز و دوش یم هجوت .تسا ارگ ساسحا یحارط رایشوه شخب اهنت ًاعطق یسانش ییابیز یراتفر شزادرپ .1.2 ياهراتفر دهد يم هزاجا ربراک هب هک تسا شزادرپ طسوتم حطس ۀدمع نمرون رظن قبط رب و دیامن تیریدم ار دوخ هنازور و هداس نیب هک یلماعت ،یخیرات رظن زا و دزاس یم ار يناسنا یاه تیلاعف زا حطس نیمه رد زین دراد دوجو لوصحم یدنمدوس و یحارط روط هب حطس نیا .دنریگ یم رارق يسررب دروم يتخانش شزادرپ یحارط .دوش یم ثداح لوصحم زا هدافتسا ماگنه رد لومعم ،اهراتفر لمکم هک لوصحم یاهراتفر یحارط ینعی حطس نیا یارب .تسا ناگدننک فرصم تاینهذو تاروصت لوصحم هعسوت حطس ود نایم یتسیاب نینچمه حطس نیا رد ندیشخب دوبهب رد .ندیشخب دوبهب و یروآون :دش لیاق توافت داجیا اهنآ رد دیدج یشخرچ و هدش باختنا یمیدق تلاوصحم هکیلاح رد .دنبای یم دوبهب تلاوصحم رت هداس ترابع هب دوش یم تسا هدشن رکف نآ هرابرد نونکات هک تسا یلوصحم قلخ یروآون نیا رد نینچمه .درک دهاوخ هدافتسا نآ زا دعب هب نیا زا ربراک و هدییاز ًافرص یتسیابن لوصحم هک دوش یم هجوت هتکن نیا هب حطس هجوت زین نآ ندوب روحم ربراک هب یتسیاب هکلب دشاب یژولونکت .دوش یباتزاب شزادرپ .1.3 ساکعناو تارکفت و هناهاگآدوخ تاظحلام شزادرپ حطس نیا یرکف شزادرپ دنیارف .دوش یم لماش ار نیشیپ تایبرجت زا اهنآ يلو ددرگ نآ یاقترا ثعاب ای و یراتفر شزادرپ عنام دناوت یم شزادرپ زا حطس نیا .درادن یزیرغ شزادرپ هب يمیقتسم يسرتسد کرد قیرط زا هن تسا یسرتسد لباق هظفاح قیرط زا طقف يتخانش

.میقتسم لماعت ای دیاش ،دراد یحارط رد هک يیانعم ًاصوصخ و رکفت یباتزاب دنیارف تسا نشور هک يزیچ .دشاب کاردا حوطس زا هجو نیرت توافتم لوصحم نیب طباور ندرک ینلاوط تهج یحارط ،هنارکفتم یحارط نیرتهب ،تسین نشور ًلاصا و زونه هچنآ و تسا هدننک هدافتسا و .تسا حطس نیا رد تیقفوم نیمضت یارب شور رد هک تسا نیا درک هجوت نآ هب یتسیاب اج نیا رد هک یا هتکن دنا هدیچیپ مه رد رایسب توافتم حطس هس نیا لوصحم کی یحارط هلاسم و .تسین ریذپ ناکما یحارط رد اهنآ زا یکی روضح مدع و قطنم و ساسحا طابترا ثعاب حطس هس نیا هک تسا نیا تیمها زئاح یراکمه طسوت شفارطا یاه هدیدپ زا ناسنا کرد هک ارچ دنوش یم .دریگ یم لکش رصنع ود نیا ماوت

تاساسحا ندش هتخیگنارب یگنوگچ .2 لوصحم طسوت

یتسیاب تیاغ کی ناونع هب ناسنا هب مارتحا لوصحم یحارط رد یترابع هب ناسنا یاه تراهم زیلانآ یارب .دشاب یحارط عورش هطقن ناوت یم دریگ یم رارق هدافتسا دروم لوصحم اب لباقت رد هک هچنآ یاه تراهم و یکاردا یاه تراهم ،یتخانش یاه تراهم : حطس هس .تفرگ رظن رد ار ساسحا و لمع تخانش رگید ترابع هب یساسحا اب ربراک ،لوصحم کی اب ههجاوم رد .)Overbeeke et al., 2002, 8( لوصحم هک یا هنیمز ،لوصحم تلاتشگ دننام فلتخم لماوع هب هجوت دروآ یم تسدب هدیدپ نآ زا یلک تخانش ،هریغ و دراد رارق نآ رد رد هک دنک یم زاغآ ار لوصحم اب شنک ،تخانش نیا یانبم رب سپس هجوت لباق هتکن .دریگ یم لکش ربراک رد صاخ یساسحا نآ هجیتن .تسا اهنآ لباقتم تاریثات و تراهم هس نیا یناشوپمه اجنیا رد لمع هویش هس هب لوصحم یناسنا یاه تراهم کیرحت یارب کی ناونع هب لوصحم ای تسه هک هنوگ نامه هب لوصحم :دنک یم رد هدافتسا ای تیکلام یارب یا هدعو ناونع هب لوصحم ای و لماع رظن رد اه فده و اهدرادناتسا اه شیارگ هلوقم هس اجنیا رد .هدنیآ .)Desmet and Hekkert, 2002, 58( دوش یم هتفرگ هک ییاهرتکاراک تاقوا یهاگ ،دشاب رظندم لوصحم دوخ هچنانچ دننام ددرگ یم زاب نآ دوخ هب دوش یم لوصحم ندوب باذج ثعاب تلاوصحم مامت تلاح نیا رد .نآ صاخ تاییزج ای لکش ،هزادنا لیلد یهاگ اما .دنتسه اراد ار تیباذج نیا زین لوصحم نآ هقبط مه هرطاخ دننام دراد رارق لوصحم دوخ زا جراخ رد لوصحم تیباذج دروم هباشم تلاوصحم رگید نیاربانب .تسا نآ اب هارمه هک یریذپلد دننام یرگید دراوم هک لوصحم هن زین یهاگ .دنریگ یمن رارق هجوت .دریگ یم رارق هجوت دروم تسا قلعتم نآ هب لوصحم هک یا هقبط دنچ دوش یم هتفرگ رظن رد لماع ناونع هب لوصحم هک ینامز ریثات هب هجوت اب دناوت یم لوصحم ،لوا هلحرم رد .دراد دوجو تلاح هلحرم رد .دنک لمع لماع ناونع هب هعماج و دارفا هب تبسن شا هوقلاب هتفرگ رظن رد یحارط دنور کی هجیتن ناونع هب بلغا لوصحم ،مود

موس هلحرم.تسا لماع رسفم تکرش ای حارط تلاح نیا رد دوش یم رد دریگ یم رارق رظندم هعقاو کی ناونع هب لوصحم هک تسا ینامز یریگ میمصت ثعاب هک ارچ دراد تیمها رایسب لوصحم هقبط اجنیا .دوش یم هدنیآ یارب درف یساسحا شنکاو و لوصحم نایم کی هب کی هطبار کی ندرک ادیپ یاه رتماراپ یفرط زا هک ارچ .تسا راوشد رایسب دشابن نکممریغ رگا ربراک طیارش و نآ روهظ هنیمز ات هتفرگ لوصحم رهاظ زا ینوگانوگ ًاتاذ تاساسحا رگید فرط زا و دنرثاتم ساسحا یریگ لکش رد .تسا توافتم دارفا یساسحا شنکاو و دنتسه یصخش .درک میسقت هتسد ود هب ناوت یم ار تاساسحا یلک روط هب هتسد نیا هک⁶یحور هبنج اب تاساسحا و ⁵یمسج هبنج اب تاساسحا یشخب تاساسحا.تسا رت لکشم اهنآ فیصوت و هدوب رت هدیچیپ .تسا ندب و زغم هدیچیپ لماعت هب طوبرم لمعلا سکع و یهاگآ زا

7ییارگ لمع هخاش ود هب هک دراد دوجو ییاه یروئت اتسار نیا رد درکیور هس یاراد ییارگ درکلمع .دنوش یم میسقت ⁸ییارگ هبرجت و ،ییارگ زکرمت لماش درکیور هس نیا هک تسا تاساسحا هب تبسن .)36-35 ،1386 ،یعولط(دشاب یم ییارگ صخشت و ییارگ راتفر هب تاساسحا هک دنک یم ضرف تاساسحا یدرکلمع تلاح هب تاساسحا تلاح نیا رد .دننک یم لمع یقابطنا موهفم کی ناونع ریذپلد یا هعقاو هک یماگنه رد اه لانگیس زا ییاه مزیناکم ناونع هک دراد دیکات نیا رب هاگدید نیا .دننک یم لمع تسا ریذپلدریغ ای دوش یم یصخشم یاه هتسباو شنکاو ثعاب یساسحا کیرحتره فلتخم یاه تمسق یارب یتباث تاهیجرت شیبامک اه هتسباو نیا هک .دنتسه یگدنز رد ام یصخش یاه هزیگنا عقاو رد اهنآ .دنتسه ناهج یگتخیگنادوخ و تینما ،مارتحا یارب ییاه هتسباو یناسنا یاه هتسباو .)Desmet and Hekkert, 2002, 60( دشاب یم یطیحم لیاسم یسررب هب ییارگ هبرجت ثحب رد رگید یوس زا و ندب لماعت .دوش یم هتخادرپ عامتجا هب تبسن ندب یاه خساپ و و زغم رب ندب طابترا هب هک دریگ رارق یلمکم دنور رد دناوت یم زغم هبنج تاساسحا ،تسا بلاغ زغم هک ینامز .تسا هتسباو ندب رب زغم کیلبمس لئاسم ،تسا بلاغ زغم رب ندب هک ینامز و دبای یم هناهاگآ .)36 ،1386 ،یعولط( دبای یم هبلغ تاساسحا رب تایبرجت و صاخ یساسحا داجیا ثعاب یزیچ هچ هکنیا ییاسانش .دوش یم داجیا صاخ ساسحا نیا ارچ هکنیا هب ددرگ یمرب دوش یم ناش طیحم اب طابترا رد دارفا تیعقوم داجیا تهج یرازبا تاساسحا کی هب هاگدید نیا کمک هب تمس اتسار نیا رد .دنوش یم بوسحم یاراد هک هتفای تسد تاساسحا و تلاوصحم یارب یمومع لدم هس نیا .دشاب یم هزیگنا و یدنم هقلاع ،یبایزرا :یلصا رتماراپ هس یساسحا زورب هب رجنم تلاوصحم ایآ هک دنهد یم ناشن رتماراپ هدش داجیا صاخ ساسحا مادک تسا نینچ نیا رگا و تسا هدش .دنراد طابترا دسر یم درف هب هک یررض و دوس اب تاساسحا .تسا ره هک دهد یم ناشن رما نیا .دتفا یم قافتا درف ره بلق رد یبایزرا دقتعم ⁹ادجیرف .تسا هدومن ناهنپ ار یدنم هقلاع دوخ رد یساسحا یبایزرا دنور رد تاهیجرت زا یتاکن هب دناوت یم یدنم هقلاع هک تسا طباور هک دهد یم ناشن لوصحم و تاساسحا لدم نیا .دبای عاجرا رب تاساسحا و درادن دوجو تاساسحا و یحارط نیب یکی هب کی

دوش یم داجیا هک یساسحا هکلب دوش یمن داجیا صاخ یلوصحم رثا طابترا رد ساسحا عقاو رد .دیآ یم دوجوب ربراک یدنم هقلاع رثا رب هجیتن رد .دوش یم هتخانش تسا هدومن هبرجت ار نآ هک یربراک اب ینیب شیپ ار یناربراک یور یساسحا تاریثات دنناوت یم طقف ناحارط و )Desmet, 2004, 2( دنتسه علطم ناشیاه یدنم هقلاع زا هک دنیامن نیب یکی هب کی هطبار هک دنک یم دیکات هتکن نیا رب تمسد رگید یاج رد کی تیلک هکلب ،تسین تاساسحا و لوصحم کی یرهاظ تایصوصخ .)Desmet, 2002, 64( تسا راذگریثات لوصحم

هلیسو یحارط ،یدروم هعلاطم .3 یمرگرس

یحارط شور .3.1

(IPA)یریسفت یسانشرادیدپ زیلانآ درکیور زا هدافتسا اب هعلاطم نیا نیا رد .تسا هدش ماجنا یسیون ویرانس شور اب بیکرت اب هارمه رارق یسررب دروم بارطضا اب هطبار رد دارفا درکیور ثحبم هژورپ .تسا هتفرگ یارب یشور )^IPA( یسانش رادیدپ لیوات هلیسوب تاعلاطا زیلانآ فده هک .تسا هدش ماجنا یاه تیلاعف یانعم و یفیک تاعلاطا زیلانآ و دنزاس یم ار نارگ هبرجت تاساسحا هک تسا ینیناوق حرش نآ ریگارف شناد بسک و هدیدپ کی ساسا ریخست و قیمع کرد فده زاین دروم میهافم ^IPA نیب نیا رد ودشاب یم صاخ دادخر نآ نوماریپ رد لیوات دروم یصخش یایند ساسحا هب یبای تسد یارب رگشهوژپ یاه شنکاو و یسانش رادیدپ رد ^IPA .دنک یم مهارف ار هسورپ نایم

.)Chapman and Smith, 2002, 126( دراد هشیر کیلبمس اهدادخر عوقو هنیمز دشخب یم رابتعا اهریسفت هب هچنآ ^IPA رد“

یریسفت لماع رگیدکی رانک رد عوقو دادخر تفاب و هدیدپ نیاربانب تسا مهارف ار یسررب دروم ثداوح ای و ناگدننک تکرش یایند مهف یارب ناوت یم سپ .)4 ،1384 ،نارگید و یدابآ رصن تخب کین ( »دنروآ یم رس رب قفاوت ،تسا نآ یوجتسج رد یفیک ققحم هچنآ هک تفگ یعطق یموهفم ،لیوات موهفم نیاربانب .تسا هعلاطم دروم هدیدپ تاذ .تسین یخرب هک تسا نیا درک هراشا نآ هب اجنیا رد یتسیاب هک یا هتکن هلیسوب اهنآ هک ارچ دنوش یم تیدرف زا ییلااب هجرد لماش اه زیلانآ

Touroni and Coyle,( دنا هتفرگ لکش ناققحم یریسفت یاه بوچراچ

.)^{2002, 197} یدنب هبتر و یدنب هقبط« :لماش تاعلاطا تیریدم یلک روط هب قیفلت ،تاقبط لیدعت و رییغت ،هیلوا تاقبط نییعت ،هیلوا یاه هداد جارختسا ،یسانشراک هورگ هب هیارا ،انعم مه و هیلوا یاه هیامنورد ًاتیاهن و ،یسانشراک هورگ هب ددجم هیارا ،)یلک( یلصا یاه هیامنورد رظن دروم هدیدپ نیداینب راتخاس زا ماهبا نودب و حضاو ًلاماک نایب .)5 ،1384 ،نارگید و یدابآ رصن تخب کین ( »دشاب یم تسا موسرم تاعلاطا یروآ عمج یارب ^IPA رد هک یشور زا سپ و هلحرم نیا ماجنا زا سپ هژورپ نیا رد هک دشاب یم هبحاصم

تیلاعف ،قلاخ شنیرفآ ،بیرخت یاه مت ،ود هرامش تپسناک رد یفافش طیحم لماش حرط نیا .تسا هدش هدافتسا زکرمت و ینامسج .دشاب یم نیئسلک و عیام نیفاراپ زا لکشتم یگنر داوم و بآ یواح هطساو هب ربراک .تسا لصتم یعاجترا یشخب هب فافش طیحم نیا تیلاعف( هدز هبرض یگنر داوم هب تمسق نیا ندرک اهر و ندیشک نیا .)بیرخت(دوش یم بآ رد داوم ندش یشلاتم ثعاب و )ینامسج هب هجوت هک دننک یم داجیا ار یقافتا یاه مرف یگنر داوم تلاح نیا رد .دوش یم ربراک رد زکرمت هب رجنم هتفر هتفر اهنآ هدیدرگ لیکشت یفافش یوگ زا حرط نیا :هس هرامش تپسناک نهآ لکیتراپ ونان ای و هدش گنر نهآ هدارب یرادقم و بآ یواح هک رارق ابر نهآ اهنآ نورد رد هک هقلح دنچ یوگ نیا رانک رد .دشاب یم دوخ ناتشگنا نورد ار اه هقلح نیا ربراک .دراد دوجو تسا هتفرگ نآ لخاد طیحم یوگ نیا فارطا رد یو ناتسد تکرح اب و هدرک تپسناک نیا رد یترابع هب .دریگ یم لکش و هدرک رییغت هب عورش یاه هویش و تعیبط هداس نیناوق زا هدافتسا اب ات تسا هدش یعس درف و هدمآ مهارف هاگآدوخان ریمض یلجت یارب یرتسب ،یسانشناور .دبای تسد شمارآ هب دوخ راکفا هیلخت و زکرمت داجیا اب

.هس هرامش تپسناک -3 ریوصت

.کی هرامش تپسناک -1 ریوصت

.ود هرامش تپسناک -2 ریوصت

یویرانس دنچ بلاق رد هدنوش رارکت و یلصا یاه مت تاعلاطا یسررب اب هویش نیا ندرک کیدزن یارب یترابع هب و تسا هدش هیارا هدیزگرب یاه هویش زا هک یسیون ویرانس هویش اب نآ بیکرت زا یحارط هطیح .تسا هدش هدرب دوس تسا روحم ربراک یحارط رد حرطم شنیرفآ ،بیرخت : لماش اه ویرانس زا هدش جارختسا یلصا مت شش یزاسریوصت و ینامسج تیلاعف ،زکرمت ،تعیبط هب تشگزاب ،قلاخ

.دشاب یم هدمآ تسدب جیاتن ساسا رب یحارط .3.2 هاگدید اب یمرگرس هلیسو^–هژورپ فده هب هجوت اب هلحرم نیا رد دندیدرگ حرطم یحارط یاه هدیا بلاق رد هدش جارختسا یاه مت-ارگساسحا

.دش هداد لکش یلصا تپسناک 3 اه هدیا نیا بیکرت زا همادا رد و رون و بآ زا ینایرج هک یطیحم زا دارفا ،کی هرامش تپسناک رد ار ینامز نآ رد ات دنوش یم دننام هلیپ یطیحم دراو دراد دوجو نآ رد بآ راخب زا و هدوب تام طیحم نیا ندب .دننارذگب توکس و زکرمت هب ار یریواصت اهراخب نیا یور رب دناوت یم درف و تسا هدش هدیشوپ ماجنا هتفرگ راخب یاه هرجنپ یور رب ًلاومعم هک هچنآ هباشم .دنک داجیا بلاغ رد دراد دوجو درف ریمض و نهذ رد هچنآ راک نیا رد و دوش یم ییاهر و شمارآ ینکف نورب نیا لصاح و دنک یم ادیپ یلجت یریواصت .تسا

هدافتسا و لبق هلحرم زا هدمآ تسدب یاه مت هب هجوت اب سپس یاه هدیا یبایشزرا و یحارط ارگ ساسحا یحارط یاهروتکاف زا ربراک هب شمارآ سح یاقلا شرگن اب حرط نیا .تفرگ تروص رترب .)5ریوصت( تسا هدش یحارط نهآ هدارب ،تسا هتفرگ رارق هدافتسا دروم حرط نیا رد هک یداوم مظن و دننک یم لمع سیطانغم نوناق زا هدافتسا اب هک تسا ابر نهآ و نوریب رد هک یدرف هدارا لاح نیع رد دنهد یم لکش ار دوخ صاخ مظن نیا رب ار یمود مظن دراد رایتخا رد ار ابر نهآ تکرح و تسا ماجنارس هب ار یراک سک ره هک دوش یم نیا هجیتن و دنک یم لیمحت دوخ راصحنا رد اهنت و تسا توافتم رگید درف راک اب هک دناسر یم .تسا وا زا رصاعم ناسنا تاجن هار اهنت ¹⁰مورف کیرا هیرظن یانبم رب نیرتهب هک قلاخ شنیرفآ نیا .تسا قلاخ شنیرفآ یحور یاه شلاچ هطبار هبنج ود ،دید ناوت یم دلوم راک و قشع رد ار نآ هنومن یورین و تیمامت رد و دریگ یم رب رد ار تعیبط اب و دوخ اب ناسنا هک تسا یدودح نامه عبات بیترت نیدب و دراد هشیر تیصخش دیاش نیاربانب .)50 ،1375 ،مورف( دوش یم دودحم اهنادب سفن دشر هلاسم دریگ رارق یسررب دروم حرط نیا رد یتسیاب هک یا هتکن نیلوا .تسا شنیرفآ وا هدارا هک تسا وربور یلکشیب یایند اب ربراک حرط نیا رد نیا دراد دوجو اجنیا رد هک یا هتکن اما ،دراد یم او شبنج هب ار نآ تفگ ناوت یم هک دنراد دوجو ینیناوق ربراک هدارا یارو رد هک تسا یرگید دوجو لولعم کی ره دوجو .دنشاب یم ربراک هدارا فورظم ناماوت یهارمه و رایتخا و ربج موهفم زا ماهلا اب تپسناک نیا .تسا نیمه یانبم رب و دراد ار دوخ نیناوق ایند ؛تسا هتفرگ لکش اهنآ یعس هک تسا یناسنا هلاسم ،رگید فرط رد و دور یم ولج هب نیناوق .دهد لکش ار یگدنز دوخ رایتخا اب دنک یم رد تعیبط مظن و نیناوق زا هدافتسا اب هطبار رد هک یا هتکن رایسب دوخ یدوخ هب تعیبط مظن هک تسا نیا دراد دوجو شنیرفآ ناوت یم ،تعیبط نیناوق زا هدافتسا اب طابترا رد .تسا ابیز و لماک نیا رب زکرمت اب نیاربانب تسا یکی تعیبط و ناسنا ینورد ماظن تفگ ینورد مظن کی هب درف دیآ یم دوجوب هک یناسمه و ینوریب مظن .دسر یم زکرمت هلاسم تسا هدش دیکات نآ رب حرط نیا رد هک یرگید دروم مظن هک ارچ ،دریگ یم لکش حرط اب راک ماگنه رد زکرمت نیا .تسا دیاش هبنج نیا زا .دنک یم ریگرد ار درف نهذ اه مرف داجیا و نآ ینورد اهربا مرف اب یزاب هجیتن رد هک یزکرمت اب ار حرط نیا درکلمع ناوتب یعون دراو درف اجنیا رد .درک هسیاقم دوش یم داجیا بآ تارطق ای رد و دنک یم ینکف نورب هب عورش یو هاگآدوخان و دوش یم هسلخ .ددرگ یم مارآ و هدش هیلخت درف نهذ ینکف نورب نیا جیتن هاگآدوخان ریمض اب هلباقم و هرکاذم« :هک تسا دقتعم گنوی دراذگ یم رثا وا رب هک ینایرج نوچمه صخش هک تسا یدنیارف تیفیک نیا .دهد یم شماجنا هک تسا یراک دننام ای دنک یم شساسحا ییاه نوتس رب هک یلپ نوچمه شنک اریز دنناوخ یم یلاعتم شنک ار و یعقاو یخرب هک تسا راوتسا یتامولعم و اه هداد رب دشاب راوتسا .تسا زیتس درخ یخرب و هنایارگ درخ یخرب ای تسا یلایخ یخرب

ریمض و هاگآدوخان ریمض نایم هک یخارف فاکش یور رب لپ نیا یعیبط یدنیارف یلاعتم شنک نیا .تسا هدش هتخاس دراد دوجو هاگآ ود نایم شنت زا جراخ هک تسا یژرنا یلجت و رهاظت یعون ای تسا باوخ رد هک ییاه هدیدپ هلسلس رد و تسا هدش دازآ دادضا بطق ترابع شفده هک یشور .دنک یم ادیپ مسجت دوش یم ادیپ ایور و هب هاگآدوخان و دوخ هب دوخ هک یزیچ یدمع نتخیگنا رب زا تسا میهافم تفایرد و هاگآدوخ ریمض رد نآ نداد رارق و دیآ یم دوجو ینکف نورب یارب یرتسب داجیا اب نیاربانب .)109 ،1371 ،گنوی( »نآ هک شیوخ دوجو زا ییاه هبنج اب درف نآ هب هجوت و هاگآدوخان ریمض هجوت هتشادن ار راک نیا هلصوح ای هدوبن نآ یسررب هب رداق نونکات یمامت ساسا و هیاپ یسانش دوخ نیا هک تشاد هجوت دیاب .دنک یم فلتخم یاه ماظن و اه کینکت تحت هک تسا یسانشناور یاهدنیارف .دوش یم یسررب درف هاگآدوخان رد لماک ناسنا ریوصت دوجو هب دقتعم مورف کیرا هاگآدوخان و دراد تانئاک رد هشیر ریوصت نیا هک ارچ تسا یرشب هیرظن نیا .)158 ،1362 ،مورف( تسا طابترا رد تانئاک اب زین درف ینیب ناهج نیا رد تسا هتشگ هیارا نذ هاگدید یانبم رب مورف کیرا یارب »ضارقنا و بیرخت ،دوجو هئارا ،ندمآ دوجو هب« هلحرم راهچ رد )55 ،1362 ،یکوزوس( دوش یم هتفرگ رظن رد ناسنا یگدنز کرد دروم رد عیرس و یساسا تهج ریغت زا تسا ترابع نذ عقاو ندوب ارذگ و یرادیاپان هب داقتعا و نتشیوخ روضح و دوجو میقتسم تادوجوم یمامت اب ار نآ ناسنا هک یتیدودحم هب داقتعا و راگزور وا یارب تیاهنیب ار اه هظحل نامز یرادیاپان نیمه و تسا کیرش هدیشوک تپسناک نیا یحارط رد .)9 ،1388 ،کنارف( دزاس یم اهبنارگ عورش درف ادتبا هک بیترت نیا هب .دوش هیارا هاگدید نیا هک تسا هدش یوگ نورد طیحم ،درف تکرح یانبم رب و دنک یم قلخ و شنیرفآ هب نیب زا یلخاد مرف ،درف تسد ندش ادج اب تیاهن رد و دریگ یم لکش داضتم هولج ود اجنیا رد سپ .دوش یم رارقرب نوکس هرابود و هتفر .دنریگ یم رارق رگیدکی رانک رد بیرخت و شنیرفآ ،گرم و یگدنز نیرت بلاج ناونع هب ار دادضا هدننک میظنت لمع ینعی ار تکرح گنوی دناد یم سوطیلقره تافاشتکا زا یتخانشناور نوناق نیرت بیجع و زیچره« نوناق نیا بجوم هب تسا هدیمان لباقتم نایرج ار نآ هک و ییلاقع تشادرب بیترت نیدب ،دوش یم لدبم شدض هب یزور لیدبت تسا ندمت ییلاقع ریغ مادهنا هک شدض هب اترورض هناندمتم .)97 ،1371 ،گنوی( »دوش یم دهاوخ لابند هب ار هجیتن ود حرط نیا رد نوناق نیا زا هدافتسا ندرک ظاحل اب هکنیا یرگید و درف بیرخت هزیرغ یاضرا یکی :تشاد زا درف دوش مامت ارجام ،درف یناجیه هبرجت زا سپ رگا هک هتکن نیا و دبای یم ییاهر نارگید تواضق و راک هجیتن هرابرد ینارگن دیق یو یارب لماک هبرجت کی و لوصحم اب لماک ندش ریگرد ناکما تیمها زا حرط نیا رد لماک هبرجت ناکما یلک روط هب .دوش یم مهارف تسا یا هبرجت نینچ تروص رد اهنت هک ارچ تسا رادروخرب ییازسب هسورپ نایاپ زا سپ و هدش هیلخت یناجیه ظاحل زا لاماک درف هک .تسا مارآ هدافتسا

لوصحم یحارط زا هدرتسگ یا هخاش ارگ ساسحا یحارط نآ زا یریگ هرهب اب و دیاشگ یم هطیح نیا هب یا زات باب هک تسا نیا .دیآ یم مهارف هناقلاخ و عونتم ییاه حرط هب یبایتسد ناکما هچ ره تخانش و ربراک یساسحا یاه هیلا قمع هب ذوفن اب شرگن اب هدیدپ نیا .دریگ یم تروص یو یاهوزرآ و تلایامت ،اهزاین رتشیب ،لوصحم و رگ هدافتسا یساسحا یریگرد فلتخم یاه هیلا رد قمعت هب هجوت و لوصحم طسوت یو تاساسحا ندش هتخیگنارب یگنوگچ ثعاب ار یحارط هوقلاب یاه هنیمز فشک ،ربراک یوگخساپ یاه ماظن دروآ یم مهارف ار یتصرف نینچ مه ارگساسحا یحارط .ددرگ یم ءاقترا زین ربراک هبرجت تیفیک ،قلاخ یاه هدیا شرتسگ رب هولاع ات .دبای زیلانآ درکیور ،یحارط هویش نیا هب نتخادرپ یاتسار رد ناکما ،یسیون ویرانس شور اب بیکرت رد یریسفت یسانشرادیدپ تارکفت و اهراتفر زا ماهلا اب ار یصخشم میهافم هب یسرتسد نآ زا هدش جارختسا تارابع و میهافم نیا .دهد یم حارط هب ناربراک .دش دهاوخ حارط یاه یزادرپ هدیا زاس هنیمز یمرگرس هلیسو یحارط رد شهوژپ نیا درکیور هب هجوت اب

رد هناروآون هویش نداد رارق فده اب و شمارآ ساسحا داجیا تهج .تسا هدوب اشگهار رایسب قوف میهافم زا هدافتسا ،لوصحم یحارط حرطم یساسحا حوطس رد ربراک یاهزاین هب نتخادرپ هولاع هب زا هدافتسا .تسا هدوزفا حرط یانغ رب ،نمرون هیرظن اب قباطم هدش هب اهنآ هناسانش ییابیز یاهدرکلمع رانک رد کیلوبمس داوم و اه مرف زا یریگ هرهب .ددرگ یم زاب ینورد حطس رد هدش حرطم یاه شزرا هدافتسا هوحن و یدرکلمع یروآون هب هجوت ،یکیزیف هداس نیناوق تسا امن ناهج ییوداج یوگ اب راک هویش روآدای هک روحم ربراک زا ییاه ناتساد وداج یوگ نیا تبلا و دنراذگریثات یراتفر حطس رد طابترا ام هاگآدوخان ریمض قمع اب هک دروآ یم دای هب ار هتشذگ .)یباتزاب حطس(دیامن یم رارقرب ریاس اب ار لوصحم یحارط شناد ارگساسحا یحارط درکیور دنز یم دنویپ هریغ و هفسلف ،یسانشناور نوچ شناد یاه هزوح تلاوصحم یحارط رد نآ راذگریثات شقن هب ات تسا یرورض و .دریگ تروص یرتشیب هجوت روحمربراک

.ییاهن حرط -4ریوصت

هجیتن

اه تشون یپ

1 Buchanan.

2 Visceral.

3 Behavioral.

4 Reflective.

5 Feeling.

6 Emotion.

7 Action Oriented.

8 Experience Oriented.

9 Frijda.

10 Erik Ferom.

عبانم تسرهف

یحارط دشرا یسانشراک همان نایاپ ،ارگساسحا یحارط درکیور اب دنملاس دارفا رد تیعضو رییغت و نتفر هار تهج یکمک هلیسو یحارط ،)1386(اتان ،یعولط .36 35- صص ،نارهت هاگشناد ،ابیز یاهرنه هدکشناد ،یتعنص ،تجهب هناخباتک تاراشتنا ،لوا پاچ ،یرافغ ...ارصن همجرت ،مسیدوب نذ و یواکناور ،کیرا ،مورف :رد ،مسیدوب نذ رب یا هباطخ ،)1362(.یت .د ،یکوزوس

.نارهت .نارهت ،گنهابش رشن ،لوا پاچ ،هورش .ع همجرت ،نذ هویش هب یحارط ،)1388(کیردرف ،کنارف .نارهت ،تجهب هناخباتک تاراشتنا ،لوا پاچ ،یرافغ للها رصن همجرت ،مسیدوب نذ و یواکناور ،)1362(کیرا ،مورف .نارهت ،دیراورم تاراشتنا ،متفه پاچ ،دنودلاوف ...ا تزع همجرت ،یدازآ زا زیرگ ،)1375(کیرا ،مورف ینیلاب هلحرم هب دورو زاغآ رد ناراتسرپ ندش یا فرح براجت ،)1384(نیرسن ،هداز لوسر و یداه ،فیس ،هرهز ،اتکی اسراپ ،اضریلع ،یدابآ رصن تخب کین

.نارهت ،4-3 هرامش ،11 هرود ،ییامام و یراتسرپ هدکشناد هلجم تایح رد .ناریا رد یراتسرپ .نارهت ،یگنهرف یملع تاراشتنا ،لوا پاچ ،یریما یلع دمحم همجرت ،هاگآدوخان ریمض یسانشناور ،)1371(واتسوگ لراک ،گنوی Chapman, Elizabrth & Smith, Jonathan, A (2002), Interpretative Phenomenological Analysis and the new Genetics,

Journal of Health Psychology, Vol 7(2) : Pp.125–130 , London.

Demir, Erdem (2008), The Field of Design and Emotion: Concepts, Arguments, Tools, and Current Issues, Journal of Faculty of Architecture, Volume (1): Ankara,Published by Middle East technical university pp.135-152.

Desmet, P ( 2004), From disgust to desire: how product elicit emotions, published in design and emotion proceedings, Taylor and Francis Press, London.

Desmet, P. M. A., Hekkert, P. P. M (2002,), The Basis of Product Emotions, in: Green , William S. and Jordan, Patrick W., Pleasure with Products Beyond Usability, Taylor & Francis Inc, Toronto.

Green, W.S. (1999), Introduction: Design and Emotion, Proceedings of the First International Conference on Design and Emotion, Delft.

Norman, D.A.,(2004), Emotional Design: Why We Love or Hate Everyday Objects, Published by Basic Books, New York.

Overbeeke, Kees, Hummels, Caroline, Djadjadiningrat, Tom & Wensveen, Stephan,( 2002),Beauty in Usability:

Forget About Ease of Use! , IN: Green , William S. and Jordan, Patrick W., Pleasure with Products Beyond Usability, Taylor & Francis Inc,Toronto.

Touroni, Elene & Coyle, Adrian, (2002), Decision-Making in Planned Parenting:An Interpretative Phenomenological Analysis, in Journal of Community & Applied Social Psychology,Vol.12: pp194–209.

Wippermann, p.,( 2006), Designbeoicht Bayern, Bayern design GmbH. Germany.