و يهقف تلاوحت تیاضر و دصق موهفم رب نآ ریثأت
فجن یمظاک سابع یدابآ
1
( هلاقم تفایرد خیرات :
13 /4 / 93 ـ :هلاقم شریذپ خیرات 30
/1 / 95 )
هدیکچ
خیش نامز زا دنچره .تساهدادرارق قوقح مهم ثحابم زا نیلماعتم تیاضر و دصق رظن نیا و هدوب دقع تیهام داجیا دصق زا تیاضر کیکفت رب اهقف روهشم رظن ،یراصنا ت نیا اما ؛تسا هتفرگ رارق زین نانادقوقح شریذپ دروم و لامعا یندم نوناق رد اب کیکف
ریس یسررب اب رضاح شهوژپ .تسا هدش وربور هعوضوم قوقح و هقف رد ییاهداریا تیاضر ندرک انعم و یهقف تارظن هسیاقم و دصق و تیاضر موهفم ود ینوگرگد یخیرات یم لاقتنا و لقن دصق هب
،هتسنادن تسرد ار تیاضر و دصق نایم کیکفت ؛دناد ناشن
یم م ار یندم نوناق داوم هک دهد ی
ریسفت زین نیشیپ ناهیقف نایم جیار رظن اب ناوت
دنچره دقع کی تحص طرش ،مینادب دقع تیهام داجیا دصق نامه ار تیاضر رگا .درک .دوب دهاوخ لوبق و باجیا نایب دصق ،دشاب هدش ماجنا لاقتناو لقن هدارا نودب
یدیلک ناگژاو تیاضر :
،
،دصق ،دقع .
1
؛ییابطابط هملاع هاگشناد یسایس مولع و قوقح هدکشناد رایداتسا .
Email: [email protected]
و لهچ لاس مهن
، ۀرامش مود ، ناتسمز و زییاپ 1395
صص 328 ـ Fiqh va Mabani-ye Hoghugh-e Eslami 311
Vol. 49, No. 2, Autumn & Winter 2017
راتفگشیپ مود لصف ماکحا زا
و دوقع تادهعت هب یندم نوناق هلماعم تحص یارب یساسا طیارش
هدام .دراد صاصتخا 190
یم نایب لصف نیا لیذ رد یندم نوناق :دنک
« ره تحص یارب
:تسا یساسا لیذ طیارش هلماعم 1
ـ نآ یاضر و نیفرط دصق .. ،اه
..»
نودب یندم نوناق
نآ دروایب لوبق و باجیا زا یمان هک رد
هدام 191 ررقم یم اد :در « یم ققحم دقع هب دوش
دنک دصق رب تللاد هک یزیچ هب ندوب نورقم طرش هب ءاشنا دصق
» مه . نینچ هدام رد
199 :تسا هدمآ هجیتن رد لصاح یاضر
ذوفن بجوم ،هارکا ای هابتشا تسین هلماعم
.
هرابرد نآ طابترا و لوبق و باجیا یاضر و دصق اب اه
فرط ود یدایز بلاطم ، هتشون
ب .تسا هدش م زا ناگدنسیون زا یخر
اضر و دصق تیها فیرعت شریذپ اب و هدرکن ثحب
اهنت ،جیار اجیا ماکحا نایب هب
هدرک هدنسب لوبق و ب [ .دنا
2 ص ، 75 ـ 99 ؛ 32 ص ،
157 ـ 179 هیرظن دنچره ،رگید یخرب رد ] اب نآ طابترا و تیاضر هرابرد فلتخم یاه
ر هاگدید تیاهن رد اما ،تسا هدش حرطم لوبق و باجیا نیا رد جیا
هراب .تسا هدش هتفریذپ
[ 30 ص ، 149 ـ 165 ؛ 21 ص ، 73 ـ 99 ب رد ،ماجنارس ] راثآ زا یخر
هیرظن ماما موحرم
ینیمخ رد هراب اضر تیهام أت و تی
و نییبت باجیا رد نآ ریث هدش لیلحت
.تسا [ 10 ص ،
107 ـ 122 ؛ 22 ص ، 83 ـ 98 ]
دصق هرابرد یهقف تلاوحت ریس قیقد یسررب نمض هلاقم نیا رد نآ راثآ و تیاضر و
انبم شیب و مک هک جیار هاگدید رب حرطم تلااکشا ،دقع لوبق و باجیا رد نیودت ی
تسا هدوب زین یندم نوناق هاگدید هب تشگزاب اب و نییبت
زا ون یفیرعت ،نیشیپ یاه
یم هئارا لوبق و باجیا هملاع ،یلح ققحم راثآ رد نآ هیام نب هکدوش
نیدیهش و یلح
،دراد دوجو ره
دنچ یاهدقن هب هجوت اب ا خیش
.تسا هدنام روجهم ،یراصن ،ساسا نیا رب
اضر زا روظنم تی
روظنم و تسا دقع تیهام ءاشنا هب تبسن لوبق ای باجیا هدنیوگ هدارا ،
رد .تسا لوبق ای باجیا ظفل نایب هدارا ،دصق زا زیچ کی ،دقع یونعم نکر تروص نیا
،هدوب اضر نایم کیکفت تی
هب تبسن دصق و دقع تیهام ءاشنا
، یرثا .تشاد دهاوخن
1 ـ نانادقوقح رظن زا تیاضر و دصق موهفم
هژاو زا تلاماعم رد تیاضر و دصق رهاظ رد یندم نوناق .دنتسه یندم قوقح رد دربراکرپ یاه
یم رظن هب اما ؛تسا هدش لئاق زیامت ،تیاضر اب ،دقع تیهام داجیا دصق ناونع هب دصق نایم دسر
ا یارب شلات یگژیو نیا عماج هک یفیرعت هئار
.تسا هدیسرن یتسرد ماجنارس هب دشاب اه
رظن زا ،یقوقح ناگدنسیون زا یکی
« یناسفن یاضر ناجیه جوا هطقن هلماعم ءاشنا دصق
هتفگ اضر ریخا تمسق هب ءاشنا دصق سپ .تسا هجیتن دصق زا فشاک هب نورقم هک تسا یم تسین ادج نآ زا یلک هب و دوش .»
کفت یو و هداد رارق لاکشا دروم ار تیاضر و دصق کی
نآ ییادج [ .تسا هتسناد اطخ ار اه
9 ص ، 2923 زا دصق کیکفت هب هراشا اب یرگید هدنسیون ]
دئاز ناریا قوقح رد ار کیکفت نیا و هتسناد هقف ریثأت زا یشان ار نآ ،یندم نوناق رد تیاضر لا ظافلا نوچ هرکم رد هک اعدا نیا اریز .تسا هتسناد یم ادا ار دقع مز
اضما ار دنس ای دنک
یم رگنایب ،هرکم طسوتب هدش نایب ظافلا هک تسین حیحص تهج نآ زا ،دراد دوجو دصق ،دنک
[ .درادن دوجو دصق هرکم رد رطاخ نیمه هب و تسین وا دصق 23
ص ، 82 ]
اضر فیرعت رد یرگید هدنسیون تی
و هدروآ دصق تسا
:
« اضر ار راک ماجنا هب قایتشا
وگ میمصت ناسنا ،راک نداد ماجنا زا تیاضر ساسحا و هلحرم نیا نتشذگ زا سپ .دنی
یم یم ماجنا ار نآ و دریگ هدیمان دصق ای دقع ءاشنا هک تسا هلحرم نیمه و .دهد
یم ذ رد شیپ زا لمع قیدصت رثا رد هک تسا یئاضر ،دصق ره یانبم سپ .دوش هب نه
تسا هدمآ دوجو
».
نیا هب لاکشا اب سپس یو م نوناق یوریپ زا یشان ار نآ ،کیکفت
یند
،هتسناد هیماما هقف زا یم
سیون :د
« هدیقع نادنمشیدنا زا یرایسب هدش هتفگ نینچمه
اضر و دصق رصنع ود هب نآ هیزجت و ریذپان هیزجت و طیسب تسا یرما هدارا هک دنراد ب ار تسخن رظن ،هیماما هقف زا یوریپ هب یندم نوناق یلو .درادن ناکما و دصق و هدیزگر
تسا هتسناد لقتسم رصنع ود ار اضر
».
[ 33 ص ، 53 ـ 54 ]
نآ هنوگ هک بلاطم نیا زا یمرب
یاضر زا یمهبم فیرعت ،دیآ ت
یندم نوناق رد نایب
ار نآ و هدش هلماعم هب تبسن صخش هک یساسحا و یحور تلاح هب
هدنادرگ زاب ،دراد
تسا هک نیقی هب یمن
راذگنوناق رظن دروم دناوت .دشاب
رایسب هچ دن
تلاماعم ی هک دوجو اب
نآ رد تیاضر زا انعم نیا ندوبن صخش هک تسا ییاج دننام ؛دنتسه حیحص اه
یور زا
هلماعم هب مادقا رارطضا یم یا
هک تسا یهیدب .دنک یناسفن ناجیه
ماجنا هب قایتشا ای
یمن یلو ،درادن دوجو رطضم رد هلماعم یو هلماعم ینوناق هاگدید زا ناوت
.تسناد لطاب ار
یم یرگید هدنسیون :دسیون
« هب نآ زا تهج نیدب .تسا یحور و یونعم یرما ءاشنا دصق
یم ریبعت یقیقح هدارا نآ دقع رد .دوش
یم رارق دقع عوضوم هچ اضر عوضوم نامه ،دریگ
دنیوگ ءاشنا دصق ار روصتم رما داجیا .تسا [ .»
4 ص ، 189 عوضوم هب دنچره زین اعدا نیا ]
یاضر یمن نایب یزیچ نآ تیهام زا یلو ،هدرک هراشا ت ،تیاضر نیا تسین مولعم اریز .دنک
نآ هزیگنا نیا ای تسا دادرارق عوضوم تبسن هلماعم فرط ود ساسحا .دادرارق نتسب رد اه
هب نیا لاح ره فیرعت
اه ن یم دنناوت هب اضر و دصق نایم کیکفت تی
زا یبسانم مهف و
اضر تی نکب یکمک ن
ربانب .د نیا
، ناهیقف تارظن یسررب فارتعا هب هک ی
،یقوقح ناگدنسیون
م هدش اضر و دصق نایم کیکفت عجر دنا
زیرگ ، .تسا ریذپان
2 ـ اهقف رظن زا اضر و دصق موهفم هدرک رکذ دقع فرط ود یارب ار یطیارش زابرید زا ناهیقف :تسا یسررب لباق هرود هس رد هک دنا
هملاع نامز زا ،یلح هملاع زا شیپ .دعب هب یراصنا خیش نامز زا و یراصنا خیش نامز ات یلح
یلح هملاع زا شیپ :لوا یارش هرود نیا رد هدمآ یلح ققحم ملاک رد هک تسا نامه دقع ط
ب ینعی ، و لقع و غول
.رایتخا [ 20 ص ، 8 یو ] یم هدنسب رایتخا رکذ هب ،لقع و غولب رانک رد اب ناشیا .دنک
یم ادج ار غلابان ،غولب دنک
دنچره یب و هناوید ،لقع اب و دشاب لقاع تسم و شوه
، اب
یم جراخ ار هرکم ،رایتخا نآ همه دقع و دنک
اه یم لطاب ار
،رذع لاوز زا دعب دنچره ،دناد
هلماعم زج ،دننک لویق ار نیشیپ ترابع اریز ،هرکم
لباق وا نانیمطا تسا
. [ 20 ص ، 8 ]
نینچمه یلح ققحم رصتخم باتک رد
ام رانک رد ،
،ندوب کل رایتخا و لقع لامک
ار
طرش یم .دناد [ 19 ص ، 118 ] داشرإ هلمج زا ،دوخ راثآ زا یضعب رد زین یلح هملاع
ناهذلأا [ 13 ص ، 360 ] ةیعرشلا ماکحلأا ریرحت ، [
14 ص ، 275 ] مارملا صیخلت و [
16 ،
ص 94 ] ،دادرارق داقعنا رد نیدقاعتم رایتخا رکذ هب و هتفرگ شیپ رد ار هیور نیمه ، رد
.تسا هدرک هدنسب طورش ریاس رانک
یراصنا خیش ات یلح هملاع زا :مود باتک رد یلح هملاع ماکحلأا دعاوق یاه
[ 17 ص ، 17 ] ماکحلإا ةیاهن و [
18 ص ، 455 ]
یم هراشا زین نیدقاعتم دصق هب ،رایتخا رانک رد یو هک تسا یلاح رد نیا .دنک
باتک رد
یم حرطم ار هئجلت عیب ثحب ،هرکذت ک
یم یعیب ار نآ و دن نیا میب زا یصخش هک دناد
هک
یم رارق یرگید اب ،دریگب ملظ هب ار شکلم مکاح صخش نآ هک دراذگ
کلم دنک راهظا
هدیرخ ار یو هب ار عیب زا عون نیا ،همادا رد ناشیا .دریگب ار کلم نآ دناوتن مکاح ات تسا
عیب دصق مدع تلع
، یم لطاب مه ار نآ و دناد
ش عیب فیدر یخوش صخ
رارق )لزاه( هدننک
یم .دهد [ 15 ص ، 13 ] هیآ هب یو نینچمه
«
ْمُکْنِم ٍضارَت ْنَع ًةَراجِت َنوُکَت ْنَأ اّلِإ
» ( 29
)ءاسن هروس رایتخا دنتسم ناونع هب
یم هراشا .دنک
ماجنارس ار دصق ،ثحب نیا نایاپ رد
عامجا هب یم هلماعم طرش
.دناد [ 15 ص ، 13 ] هملاع لح ققحم نوچمه ار هرکم دقع ،ی
زا
تهج نیا یم ذیفنت لباق
یو ترابع هب هک دناد لباق
نانیمطا تسا
. [ 15 ص ، 13 ] زا
دیآ یم تسد هب دعاوق باتک رد هملاع ترابع دقع و رایتخا ندوبن تلع هب هرکم دقع هک
یخوش و باوخ ،لفاغ ،تسم دارفا لطاب دصق مدع تلع هب هدننک
تسا . [ 17 ص ، 17 ]
باتک رد نینچمه یخوش و لفاغ ،باوخ دارفا لماش ار دصق دقاف ،ماکحلاا ةیاهن
هدننک
نلاطب دنتسم و هتسناد هلماعم
نآ اه هیآ ار یهارکا هلماعم و
« ْنَع ًةَراجِت َنوُکَت ْنَأ اّلِإ
ْمُکْنِم ٍضارَت
» و هدرک نایب یضارت
ار یم ققحت لباق دصق و رایتخا اب درامش
. ار هرکم عیب
تهج نآ زا زین یم ذیفنت لباق
نیا رد یو .دراد دوجو نانیمطا یو تارابع هب هک دناد
دصق مدع رطاخ هب اهنت هک یهارکا عیب یانعم رد هن ار هئجلت عیب باتک
، نوچمه هکلب
یخوش صخش عیب اب هدننک
یم لطاب ،
.دناد [ 18 ص ، 456 ]
سیون سورد باتکرد لوا دیهش :د
« کیدزن رد تیاضر هک تسا نآ )تحص هب( رت
هزادنا هب رگا سپ .دشاب یفاک ،هدرک دصق ار نآ لولدم هن و ظفل هک یسک دوجو هارکا یا
یب صخش دننام هک تشاد یمن تیافک تیاضر ،تشادن یدصق مه ظفل هب ،شوه
.دنک
[ 29 ص ، 192 ] یم دانتسا لوا دیهش هلمج نیا هب یکرک ققحم اهنت و دنک
مود تسق هب
دننام ار هارکا هک نآ یب
هب یشوه هدروآ باسح
دقن ، یم نک یب یو .د تیلها دقاف ار شوه
یم .تسا هتفر نیب زا وا لقع اریز ؛دناد س یکرک ققحم
یم سپ :دیوگ
« نیا هک نادب
اب اریز ؛تسه نآ رد لاکشا یاج لاا و ،میرادن نآ رد یثحب سپ دشاب یعامجا رگا هلاسم طورشم دقع و تسا هتفر نیب زا یلک روط هب دصق ،اضر ندوبن رد اضر هک ینامز ات دصق هب
یمن ققحم ،دشابن راک اب نراقم دصق ،دوصق زا دوقع ندوب عبات زا دارم ًارهاظ اریز ؛دوش
نآ .تساه [ » 36 ص ، 62 یم مولعم ترابع نیا زا ] هب دصق هن ار دصق یکرک ققحم هک دوش
یم رابتعا ملاع رد دقع تیهام داجیا هب دصق هکلب ،ظافلا لولدم نآ اما ؛دناد
تیاضر دوخ ار
تسد ای یم تیاضر اب مزلام مک هب .تسا دصق ندوبن زا فشاک تیاضر ندوبن هک ارچ دناد
یمن تسد هب زین نخس نیا زا لاح ره .تسا هلماعم رد تیاضر میسق دصق هک دیآ
ریاس و هرکم هدننکادج ار دقع هب دصق ملاسلاا عیارش رب هیشاح رد یناث دیهش یم یصاخشا ا دقع هک دناد
ناشی سپ ار وا دقع ،لیلد نیمه هب و تسا لطاب ،ذیفنت زا
یم حیحص ناد
.د [ 27 ص ، 331 ] دقع تحص هیجوت نایب رد ةیهبلا ةضورلا باتک رد یو
یم هرکم :دیوگ
« مدع اهنت و .درادن ار نآ لولدم دصق دنچره ،دراد ار ظفل دصق وا اریز
یم عفر عنام لاوز اب مه نآ هک تسا تیاضر دننامه .دوش
یف هک یلوضف دقع هلمجلا
تسا دوقفم لام بحاص یاضر یلو ،دراد دوجو ظافلا هب دصق
» . [ 26 ص ، 226 دیهش ]
یناث یم دصق نایب رد نینچمه سیون
:د
« یخوش ای باوخ ،لفاغ صخش ار دقع رگا سپ
تسا لطاب ،دننک یراج هدننک صق هجو چیه هب اریز؛
.هرکم فلاخ رب ،دنرادن ظفل هب ید
لاکشا اما یخوش رد
دراد دوجو هدننک اریز ،
درف یو ظفل هب دصق و تسا یغلاب و لقاع
دراد
، تسا هدرک هدارا ار یرگید لولدم یلو
».
[ 26 ص ، 227 ]
زا روظنم هک تسا هتکن نیا یایوگ ترابع نیا
"
لولدم دصق
"
،یناث دیهش ملاک رد
لزاه و هرکم صخش هک تسا رابتعا ملاع رد دقع تیهام داجیا دصق دقاف
،هدوب نآ اهنت
قا ظفل دص
،دنتسه ینعی هدرک ار یظافلا ظفلت دصق دنراد یهاگآ نآ یانعم هب هک دنا
؛ رب
ظفلت هب دصق ًلاصا ای هک لفاغ و باوخ صخش فلاخ دنرادن
.دنتسین نآ یانعم هجوتم ای
یکیکفت یلماعم یاضر و دقع تیهام دصق نایم زین یناث دیهش ملاک رد ،نیا رب نوزفا سا هدشن یم دای دقع لولدم دصق هب نآ زا هک ار دقع تیهام هب دصق ناشیا .ت نامه ،دنک
یم یلماعم یاضر یم دقع تحص بجوم ،هرکم بناج زا نآ ققحت زا سپ هک دناد
یو .دوش
یم هرکم دقع تحص هیجوت رد ،کلاسم باتک رد :دسیون
« یم بناج زا دصق تفگ ناوت
یغ درف اریز ،دراد دوجو دقع ماگنه هرکم یم دصق ار ظفل هن لقاعر
هب تبسن هن و دنک
نآ هب تبسن ،تسا لقاع هک رابتعا نیا هب یو اریز ،هرکم فلاخ رب ،دراد دصق نآ لولدم هچ
یم ظفلت نآ لولدم هب تیسن ،هارکا رطاخ هب اما ،دراد دصق ،دنک
یم ظفلت هچ یدصق ،دنک
تسا یفاک تحص یارب دصق زا رادقم نیمه دوجو و هتشادن [ .»
28 ص ، 156 ـ 157 ]
نآ دقع هک یصاخشا ریاس و هرکم دقع نایم کیکفت هب یلیبدرا ققحم تسا لطاب اه
هداد رارق داقتنا دروم ار یم لطاب ار هرکم دقع و
اریز ؛دناد ضر نودب باجیا
هاگدید زا تیا
هتشادن یرابتعا عراش یو .تسا مدع هلزنم هب و
،هدرک در دروم نیا رد ار عامجا دوجو
هش یلو آ تر ن یم ار دریذپ زا دنچره یب راهظا نآ لیلد
یم یعلاطا نک
.د [ 37 ص ، 156 ]
یلیبدرا ققحم زا ،نیاربانب .درادن دوجو تیاضر و دقع تیهام داجیا دصق نایم یتوافت زین
یارش نایب رد لوا یسلجم دصق زا نیدقاعتم ط
،هدرکن ثحب یم
:دیوگ
« و عیاب مّود
ب ناشیا رد تسا طرش و تسیرتشم تیکلام و رایتخا و لقع و غول
[ .»
3 ص ، 81 ] یانعم
یو رظن زا هک تسا نآ نخس نیا .تسا دصق نامه تیاضر مه
نایم نیا رد
، دصق نایم کیکفت هب هک تسناد یناسک نیلوا زا دیاب ار یناهبهب دیحو
اضر و دقع تیهام داجیا تی
هتشاد رواب دنا
و یعرش رابتعا نایم کیکفت اب یو . رابتعا
یفرع یب یعرش رظن زا ار تیاضر نودب دقع ،دقع ا
یم تسرد فرع رظن زا و رابتع ؛دناد
،هدوب یعرش یطرش تیاضر ینعی ار نآ فرع
رد رثؤم یمن دقع رد .دناد
رظن زا هرکم یو
یسک تسا اراد تیاضر زج هب ار دقع تحص طیارش مامت هک تسا دقع یو نینچمه .
یخوش صخش ار هدننک
تهج نیا زا یم لطاب
فرع هک دناد نآ
یحیحص دقع ار باسح هب
یمن
؛دروآ [ 7 ص ، 80 ـ 81 ] دصق هک تسین صخشم اما دقع تیهام داجیا دصق یانعم هب
ا دنچره ،ظفل لولدم دصق ای تس اضر و دصق نایم
تی .تسا هدش لئاق کیکفت
یدهملام یارش نایب رد یقارن
نیدقاعتم ط تسا هدروآ
:
« ره دیاب :میس ناشیا زا کی
دیرخ دصق سک شورف و دیرخ سپ .دنشاب هتشاد شورف و
ی دشاب هتشادن دصق هک
سک لثم ،دوب دهاوخن حیحص ی
باوخ رد هک سک ای
ی و دیرخ لافاغ هک دنک شورف
ای
ور زا هک ىسک ی
خوش ای ءازهتسا ی
سک هاگره و .دنک شورف و دیرخ ی
خوش هب ی ای
نآ زا دعب و دیوگب ار هلماعم ۀغیص ءازهتسا
، لماعم نآ زیوجت هلماعم نآ ایآ ،دنکب ار ه
حیحص درادن رگید ۀغیص هب جایتحا و تسا ملاک رهاظ ؟دراد جایتحا و تسین حیحص ای
لاخ نیا و دراد جایتحا هک تسا نیا ءاملع ی
هک تسا نیا طوحا اّما ،تسین لاکشا زا
ص هرابود دوش هتفگ هغی
ره دیاب :مراهچ ...
و اضر هب و دنشاب دوخ رایتخا هب ناشیا زا کی
سک هاگره سپ .دننکب ار شورف و دیرخ نآ دوخ تبغر ی
رگید ار ی و دیرخ رب دنک هارکا
.دوب دهاوخن حیحص شورف و دیرخ نآ ،شورف
» [ 39 ص ، 73 ]
نیا هک یقارن لزاه صخش دروم رد روهشم رظن هب لاکشا
یم نآ هدنهد ناشن ،دنک
ییانعم نامه یو رظن رد دصق هک تسا
،هملاع رظن رد هک دراد ار حم و نیدیهش
قق
رظن زا هجیتن رد .دراد یلیبدرا هام ققحت دصق اب یواسم ،یلماعم یاضر ،ناشیا
دقع تی
أت هب هجوت اب نینچمه .تسا ریث
یراذگ رب یناهبهب دیحو یقارن
یم ، طابنتسا ناوت هک درک
رظن زا زین یناهبهب دیحو بلطم
نیمه .تسا هنوگ
هدیا نیا ار
زین ضایر بحاص .تسا هتفریذپ
یم یو :دیوگ
« ار هرکم دقع نلاطب ،لوصا
یم باجیا دنک
، نآ هک دراد دوجو یعامجا اما یم حیحص یو یدعب هزاجا اب ار
نآ و دناد ار
یم لیلحت هنوگنیا هرکم هک دنک
، لولدم دصق یلو دراد ار ظفل دصق و تسا دیشر و غلاب
یم ناربج ار نآ یو یدعب تیاضر و درادن ار ضف دقع دننامه .دنک
نآ هب دصق هک یلو
کنآ دوجو اب .دراد دوجو ظفل هب دصق ًلاامجا اما ،تسا دوقفم کلام بناج زا دقع ه
یخوش صخش م مکح دیاب و دراد ظفل هب دصق هدننک
تیارس مه نانآ هب لوضف و هرک
دنک ...
وجو عامجا یافو هک یدوقع زا روظنم هک دراد د
نآ هب یتارابع ،تسا بجاو اه
ش هاگن زا هک تسا نآ تیلها هک هدش رداص یسک بناج زا و تسا ربتعم عر
روط هب ار اه
دراد صاخ
» [ . 24 ص ، 218 ـ 219 ] حاتفم هدنسیون یرگید لکش هب ةمارکلا
ار بلطم نیمه
یم حیضوت نینچ :دهد
« نآ رب هدش مئاق عامجا نآ هک
تارابع ،هدش نآ هب ءافو هب رما هچ
راد ار تارابع نآ تیلها هک تسا یسک زا رداص د»
. [ 11 ص ، 559 ترابع نیا ] حیرص
نیا رد تسا هک
ناهیقف هاگدید زا
،نامز نآ ات یکی ،دقع تیهام دصق و یلماعم یاضر
نآ و تسا أت تیلباق هچ
یم مهارف ار اضر و دصق نیا یراذگریث لوبق و باجیا دوجو ،دنک
تسا ربتعم .
،نیاربانب نآ
یم ادج لطاب دوقع ریاس زا ار هرکم دقع هچ
،دنک داجیا دصق
دقع تیهام ربتعم باجیا دوجو ،هدوبن
یم لقن یناث دیهش زا یو .تسا :دنک
« هک نادب
یم حرطم یلاوس اجنیا نیا نآ و دوش
دنک دصق رگا هرکم هک
، درادن یدعب یاضر هب یزاین
دنکن دصق رگا و
، تشاد دهاوخن یرثا یو یدعب تیاضر
؛ م نآ خساپ .لفاغ صخش دننا
ربتعم هک تسا ،
ل دصق ،دراد ار دصق نیا هرکم صخش و نآ یانعم هن تسا ظف فلاخرب
درادن یدصق ًلاصا هک لفاغ
» [ . 11 ص ، 559 ] لاح ره رد
، لیلد نیا هک تسا یرگید
تیاضر یمن و تسا دقع تیهام دصق نامه ، نآ نایم ناوت
کیکفت اه درک
هنوگ هب هک یا
کی یاج هب هدافتسا رگید
وش ن .د
ءاطغلا فشاک یناسک هلمج زا
یلماعم یاضر و دقع تیهام دصق نایم کیکفت هب هک
.تسا هتشاد رواب یم هلماعم دصق نایب رد یو
:دیوگ « تیعبت اهدصق زا دوقع :لوا هدعاق
یم نک ن ،د نآ اریز یم دصق هچ دوش
نامه و تسا دقع همدقم ، زا ًاعرش و ًافرع هک تسا
یم ردابتم دقع دوش
نآ عاونا ظفل و دقع ظفل و
، عیب زا معا هراجا و
، .تسا نآ هب فرصنم
یضارت نامه دصق نیا و تین هب رگم تسین یلمع تسا
رب تراجت هک ساسا
نآ ماجنا
یم دوش دشاب یلاخ ظفل دصق زا یدقع رگا سپ .
، نایب هابتشا هب هک یصخش دقع دننام
هتشادن انعم دصق ای هدرک ،تسا
یخوش صخش دننام هک یسک و تسم و باوخ و هدننک
خ رایتخا تسا لطاب دقع ،ینابصع صخش دننام هداد تسد زا ار دو
. زا دیاب دصق نیا و
لوبق ندش مامت ات باجیا یادتبا زا و بجوم یارب لوبق ندش مامت ات باجیا یادتبا هتشاد رارمتسا لباق یارب دشاب
».
[ 35 ص ، 117 ـ 118 ]
حیضوت رد سپس یو اضر
تی یم دسیون
« : یم طرش یضارت مود
،دقع رد دوش ریز
دقع ا
فرع و تغل رد تسین للاح یناملسم لام و تسا نآ هب فرصنم
، نیا رگم زا هک یور
هک راگدورپ نخس رطاخ هب و دشاب یضار سفن بیط
"
یضارت یور زا یتراجت رگم
"
. رد و
اضر رارمتسا طرش اجنیا تی
یادتبا زا رگا هکلب ،درادن دوجو لوبق ندش مامت ات باجیا
ک ءاشنا هرکم صخش ار باجیا ب ای لوبق نامز رد و دن
حیحص دقع ،دوش یضار نآ زا دع
تسا
» [ . 35 ص ، 117 ـ 118 ]
نآ یم هدهاشم هک هنوگ ءاطغلا فشاک ،دوش
ار دقع تیهام دصق دقع همدقم ناونع هب
هدرک رکذ یذ ای دقع دوخ ار یضارت و
یم همدقملا لاح نیا اب .دناد
، زا ار همدقم دوجو
ا پ تروص هب لوبق و باجیا یادتب هتسوی
یذ دوجو هک یلاح رد ،هتسناد مزلا ار همدقملا
یمن مزلا نآ و دناد
یم حیحص مه لوبق و باجیا زا دعب ار .دناد
حرطم شسرپ نیا لاح
تسا یضارت هب فرصنم فرع و تغل رد دقع رگا هک تسا
، هچ لاقتنا و لقن دصق
یم هنوگچ و دراد یهاگیاج رگیدکی زا ار ود نآ ناوت
گم ؟درک کیکفت یزیچ یضارت ر
،رگید فرط زا ؟تسا لاقتنا و لقن زا ریغ باجیا یادتبا زا دیاب لاقتنا و لقن دصق هک نیا
،دشاب هارمه لباق اب لوبق یاهتنا ات درادن ناکما
رگم زاغآ زا هک یماگنه فرط باجیا زا
هک ترابع نیا نینچمه .دشاب هتشاد یهاگآ لباقم
"
تسا دصق عبات دقع
"
نیرتهب دوخ ،
یلد تسا ل نیا یارب
،درادن دوجو یو تیاضر نامز ات هرکم رد لاقتنا دصق هک هک ارچ
دوجو رگا یم
تشاد ، تسیابن یم فلخت نآ زا دقع یم لصاح لاقتنا و لقن و درک
.دش
یم دقع تیهام هب دصق نامه ار یلماعم یاضر رهاوج بحاص نایب زا دعب یو .دناد
یلیلاد :نوچمه
"
لاإ لمع لا ةینب
"
و
"
تاینلاب لامعلأا امنإ
"
و
"
ون ام ءرما لکل ی
"
رد
،هلماعم یارب سفن بیط و تیاضر موزل هدرک هراشا دوصق زا دوقع تیعبت ندوب روهشم هب
اضر هب فرصنم ار نآ و تی
یم سفن بیط و .دناد
[ 38 ص ، 266 ] هب ار هرکم دقع یو
یم یفرعم دوقع هطیح زا جراخ ،دقع دصق نادقف رطاخ دصق دوجو و دنک
رد هک ار ظفل
رد ار نآ و هتسناد تروص و ظفل رهاظ دصق ،هدش هراشا نآ هب نیشیپ ناهیقف ملاک یم یفاکان هرکم دقع حیحصت .دناد
[ 38 ص ، 267 ] مهم نیرت یلوضف عیب تحص رد لیلد
م یفرعم عامجا ار ی
دناد . [ 38 ص ، 268 ] هتبلا یادج اضر زا لولدم دصق ی تی
مه ار لباق
تسا هتسناد روصت .
[ 38 ص ، 270 ]
اللهدسا دیس ش
نیا طرش هب ار انعم هب یهاگآ اب هارمه ظفل دصق یرتشو هدنیوگ هک
ار نآ فلاخ دصق هتسناد یفاک لوبق و باجیا رابتعا رد ،دشاب هتشادن
دقع تیهام دصق و
یانتعا یارب ار نآ مزاول و راثآ و باجیا نیا هب
، یمن مزلا اریز .دناد
رابتعا یارب یلیلد نآ
وجو درادن د
، هکلب یلیلد یتسردان رب یلوضف و هرکم دقع تحص نآ و دراد دوجو نآ
.تسا [ 8 ص ، 114 ـ 115 ]
:هجیتن راثآ رد جیردت هب دنچره یلح هملاع
"
دصق
"
هب زا توافتم یداهن
"
اضر تی
"
نیدقاعتم طئارش رد دش لیدبت
. رما هملاع هاگن رد یلماعم تیاضر اما دحاو
ی زا هک تسا
و دصق رصنع ود یم لیکشت رایتخا
دوش . زا روظنم رد دقع تیهام داجیا دصق هن دصق نیا
،رابتعا ملاع هکلب
دصق تسا هدش ادا ظافلا زا یناعم هدارا نیا .
ناهیقف دزن رد هشیدنا
هدرک ادیپ همادا د و
جوا هب یرتشوش اللهدسا دیس نوچمه یدارفا ملاک ر هدیسر دوخ
.تسا هرود نیا رخاوا رد هتبلا خس رد و
لامتحا رهاوج بحاص و ءاطغلا فشاک نان
یم حرطم یلماعم یاضر زا دقع تیهام دصق کیکفت یم یبوخ هب ار رما نیا هک دوش
ناوت
ءاطغلا فشاک نسح خیش راتفگ رد .دید رهاوج بحاص یتح و
رصاعم نامز ات یراصنا خیش زا :موس م باتک رد یراصنا خیش ؤم هب دصق و ظفل هب دصق دوجو بساک
فل یاد ظ ( داجیا دصق
دقع تیهام
،هتسناد مزلا دقع داجیا یارب ار ) یم لطاب ار دقع نآ نودب
درامش زا دنچره
هارکا یور .دشاب
رظن زا دصق هب دقع موهفم قدص یو تسا
. [ 5 ص ، 295 ]
یراصنا خیش
"
رایتخا
"
هب ار
"
تهارک نودب و سفن بیط زا دقع نومضم هب دصق
"
هیآ هب و هدرک انعم
«
ْنَأ اّلِإ
ٍضارَت ْنَع ًةَراجِت َنوُکَت
» تیاور و
« نع اّلإ ٍملسم ٍئرما لام ّلحیلا
هسفن بیط »
تیاور و
« هیلع اوهرکا ام :اهنم و .. ةّتس وأ ءایشأ ةعست يتّمُأ نع عضُو وأ عفُر »
یم دانتسا [ .دنک
5 ص ، 307 ] انعم و ظفل دصق هب ار کلاسم رد دیهش نخس ناشیا مدع و
یم در ار نآ و هدرک ریسفت جراخ رد دقع تیهام داجیا دصق [ .دنک
5 ص ، 312 ]
دنچره یناسارخ دنوخآ [
1 ص ، 48 ] یدزی دیس و [
25 ص ، 119 هلمج زا ] ناهیقف
ی
ار تیهام دصق نودب دقع دنتسه لطاب
،نآ ساسا رب و هتسناد یدقع ار اهقف ثحب لحم
هتسناد ا دوقع نوچمه دصق رد هک دن رگید
،هدوب و سفن بیط رد اهنت اه نآ اب تیاضر
اهقف رظن رد یهارکا دقع ریز ،تسین تسرد ییاعدا نینچ اما ؛تسا توافتم تسا یدقع
تسا هدرکن ار نآ تیهام داجیا و لاقتنا و لقن دصق هرکم هک .
یراصنا خیش هراب نیا رد
:تسا هدروآ
« اف هک تسا نآ ،هدش عقاو یهارکا یلعف هک نیا رد رایعم هارکا تهج هب لع
یم زاب فرصت رد للاقتسا زا ،تسا یو هب یررض ندش دراو اب نراقم هک هنوگ هب ؛دنام
یا
نآ هب شسفن هک یم رداص وا زا هچ
ماجنا اضر یور زا ار نآ و درادن تیاضر ،دوش
یمن یم رایتخا ار نآ ،ررض عفد بوجو رد شلقع للاقتسا تلع هب هک دنچره ،دهد دنک
ار یدروم ات نآ هصلاخ .دشاب هدرک رایتخا ؛دراد یرتمک ررض هک
یارب یهاگ لعاف هک
یم ماجنا ار یراک ،ررض عفد ؛دراد للاقتسا شراک نیا ماجنا مدع ای ماجنا یارب اما ،دهد
هنوگ هب ک یا ره ،تسا یضار نآ ماجنا زا شعبط ه یرگید ررض ندرک فرطرب باب زا دنچ
رت زا یشان ررض عفد یارب هاگ و ،دشاب یم ماجنا ار نآ ،شکرت یارب یرگید ندناس
دهد
و یل ضار نآ زا شسفن تسا مولعم نادجولاب نیا و تسین ی
» [ . 5 ص ، 312 ]
یراصنا خیش یم سفن بیط مدع ار هلماعم رثا عفار هارکا رایعم
ورض هن و دناد و تر
دنچره ،ءاجلا هارکا ظفل زا ردابتم
رطاخ نیمه هب .دنتسه دام بناج زا هارکا یتح ،
ردپ ،ر
یم نکمم زین ار رسمه و یم رارطضا اب نآ توافت رد و دناد
سیون د:
« لعف زا رارطضا
یمن لصاح یرگید صخش دننام صخش طئارش زا هکلب ،دوش
ضرم و یگنسرگ ،یگنشت :
دیآ یم دوجو هب .
،یعضو رثا ندش هتشادرب رایعم ،نیاربانب تیاضر و سفن بیط مدع
تسا
».
[ 5 ص ، 318 - 319 ] اضر یو تی
،هتسناد دقع رثا هب قحلم ار أت
یم دیک بیط دنک
م هک ارچ ،درادن دقع رد یرثا سفن یم تیافک ءاشنا دصق درج
.دنک [ 5 ص ، 329 ـ 330 ]
داهن ود نایم کیکفت دنچره
"
لاقتنا و لقن دصق
"
و
"
یلماعم یاضر یارب تیهام داجیا
"
یم یرورض ار تیاضر زا یراذگرثا و توافتم فیرعت هئارا اما .دنک
یتسرد فیرعت یراصنا خیش
رطضم دقع دننام هباشم دوقع ریاس زا یهارکا دقع نایم توافت هدننک هیجوت هک تیاضر زا یم هارکا هب نآ یاج هب ،هدرکن هئارا ،دشاب و دودح نییعت هب یدعب ناهیقف ،ور نیا زا .دزادرپ
سا ترابع فیراعت نیا زا یخرب .دنا هتخادرپ اضر و دصق زا فیرعت هئارا :زا ت
موهفم :فلا دصق یسانش
هیشاح رد ینادمه یم هلحرم هس لماش ار دصق ،بساکم رب
،دناد لوا : رد ظفل دصق
یم ادا ار نآ دصق نودب هک یرگید سکره و باوخ صخش لباقم
؛دنک مود یانعم دصق :
یاشنا ی
؛ موس : جراخ رد دقع تیهام ققحت دصق [
40 ص ، 158 ـ 159 ] نوچمه زین یو
هب یراصنا خیش فیرعت یاج
یم هارک ا فیرعت هب اضر زا زین یناسارخ دنوخآ .دزادرپ
و ظفل هب دصق هک تسا یناسک دصق
و انعم دصق یارب مزلا طرش ار دقع تیهام داجیا
یم ندوب دقع و درامش
دقتعم اضر و دصق نایم توافت هب ا تی
.تس [ 1 ص ، 47 ]
[ ،هدرمش مزلا ار دصق هس ره زین یدزی دیس 25
ص ، 119 رب ] زا هک یسک هب نآ یا
یم بارش ندروخ هب روبجم هارکا یور یم ،هدز لاثم دوش
:دسیون
« یمن بارش ندروخ ینیب
یم هارکا بتارم عیمج لماش ،هارکا یور زا اهنت و تسا بارش ندیشون زا معا هک دوش
بتارم مامت ندوب اراد هب هارکا زین عیب رد .درادن دوجو یو بناج زا لمع نیا هب تیاضر قع یم قلاطا ،تیاضر زج هب د .دوش
[ » 25 ص ، 119 بساکم رب هیشاح رد زین یناوریا ]
یم ،هدرک رارکت ار نخس نیمه :دسیون
« یجراخ لاعفا ریاس رب هارکا دننامه هلماعم رب هارکا
یمن لولدم و انعم زا دصق عافترا بجوم ،ندیماشآ و ندروخ لثم دوش
[ .»
6 ص ، 111 ]
چ هب ار دصق ینیئان یازریم یم میسقت عون راه
دصق ؛لفاغ و باوخ ربارب رد ظفل دصق :دنک
یخوش ربارب رد انعم نومضم هب تیاضر تیاهن رد و هزیگنا ؛درادن ار انعم هدارا دصق هک هدننک
یم یفاک دقع عوقو رد ار مود و لوا یانعم یو .سفن بیط و دقع دوقع ظافلا اریز ،دناد
نآ یانعم ققحت یارب هلیسو ملاع رد اه
و ظفل دصق یصخش هک ینامز و دنتسه رابتعا
[ .دش دهاوخ داجیا رابتعا ملاع رد نآ تیهام ،دشاب هتشاد ار نآ یانعم 31
ص ، 405 ـ 406 ]
موهفم .ب تیاضر یسانش
نایب رد ادتبا ینادمه
"
رایتخا
"
یم :دیوگ
« باجیا ءاشنا رد صخش هدارا للاقتسا نآ زا دارم
ارا هب یهارکا دقع و تسا لوبق و تسین هرکم رایتخا و هد
.»
موهفم رابتعا هب سپس یو
یم ،هدرک هراشا هارکا رد رابجا :دسیون
« تسین هارکا موهفم رد رابجا و رهق رابتعا رد یکش
هنوگ هب دنک جراخ لعاف للاقتسا زا ار لعف هک یا [ .»
40 ص ، 160 ـ 161 هشیدنا رد رگا ]
وص نیا رد ،مینادب رایتخا یانعم هب ار تیاضر ناشیا رد هدارا للاقتسا یانعم هب تیاضر تر
یم شیپ لاوئس نیا لاح .تسا لوبق و باجیا ءاشنا یم رگم هک دیآ
تیهام ءاشنا رد ناوت
تسا ینطاب و ینورد یرما هک دصق هب هارکا رگم و تشادن یلقتسم هدارا ،جراخ رد دقع یم قلعت ب دیاش ؟تساجک ات هدارا للاقتسا نیا زرم و دح یناث رد ؟دریگ
هک درک اعدا ناوت
یم یرثات نیرتکچوک دزادنیب للاقتسا زا ار نآ و دهدب رارق ریثات تحت ار ناسنا هدارا دناوت
یم یتح و یو ینوماریپ طئارش زا هاگچیه ناسنا هدارا هک درک حرطم ار اعدا نیا ناوت
یم یراصنا خیش هک روطنامه ایآ .تسین لقتسم دام و ردپ تساوخ رد و رما یتح ،دیوگ
و ر
یم زین ار رسمه هلماعم ایآ تروص نیا رد ؟دروآ باسح هب سفن بیط مدع ناونع هب ناوت
-
یم نوصم سفن بیط و تیاضر مدع ناونع هب ضقن رطخ زا یا ؟دنام
یم ماجنا هک یلعف رد ار هرکم یدزی دیس یم دازآ هدارا اب و لقتسم دهد
ار وا و دناد
یمرب دروم نیا رد رطضم دننامه ب ،درامش
عفد و رتشیب ررض سرت زا وا هک توافت نیا ا
یم ماجنا ار راک نیا ررض یمن لئاق یتوافت دروم نیا رد و دهد
رطاخ هب رما نیا هک دوش
یم راک نیا ماجنا هب راداو ار یو هچنآ اریز ،هن ای دشاب یرگید ندناسرت یو لقع دنک
م یهارکادقع هب نداد نت هب مکح رتشیب ررض عفد یارب هک تسا ی
یم یو .دنک :دیوگ
« لوا هبترم رد و دنراد ار نآ رد للاقتسا و لعف هدارا هکنیا رد هرکم و رطضم هجیتن رد
کرتشم مه اب دنتسه نآ هب یضار مود هبترم رد و دنتسین هلماعم هب یضار یاعدا و دنا
هتفگ هک یراصنا خیش رب تسا لقتسم لعف هدارا رد رطضم
توافت نیا و هرکم فلاخ
جو یرما .تسا تسس یئاعدا ،تسا یناد
» [ 25 ص ، 120 ] هبترم رد اضر زا یو روظنم
رد اب هلماعم مود هبترم رد و تسا نایز و ررض نتفرگ رظن رد نودب هلماعم سفن ،لوا
یم سفن بیط هن ار یلماعم یاضر زا روظنم یو .تسا عقوتم ررض نتفرگ رظن هک دناد
ب لطاب دیاب تلاماعم زا یرایسب تروص نیا رد ینعی ،دناد یم مود هبترم رد اضر هک ،دشا
یو .دش دهاوخ ناسنا ریگنماد هلماعم ندادن ماجنا تروص رد هک یررض هب هجوت اب یگژیو نیمه رارطضا هک نیا نایب اب سپس دقع یعضو رثا عفار اما ،دراد ار هارکا یاه
یم ،تسین :دسیون
« یم مولعم دروم نیا زا تسم طرش دوخ هارکا مدع هک دوش
یارب یلق
یمن و تسا دقع .دنادرگرب اضر نتشادن هب ار نآ ناوت
» [ 25 ص ، 120 ]
اضر نایم ،بساکم رب حرش رد یناوریا تی
اضر و هتشاذگ توافت سفن بیط و تی
ار
دصق اب نراقم و
ار سفن بیط
،هتسناد جاهتبا و رورس اب نراقم تیاضر نآ دقاف ار هرکم
یم .دناد [ 6 ص ، 110 ] یط مدع هطباض یو نیا ار سفن ب
یم نایب هنوگ :دنک
« نآ هطباض
دشابن هلماعم رثا هب ندیسر یارب هلماعم ءاشنا هک تسا هک دنچره ،
ار رثا نآ هدرک هدارا
،هدارا نیا رد و دشاب دشابن هرکم
هدارا نیا اریز ؛ نراقم
وا ءاشنا اب یارب وا هزیگنا هن تس
. ءاشنا . ر هزیگنا نیا هک تسا یدراوم زا هارکا و . یم نیب زا ا
نیا هن ،درب ناونع دوخ هک
دشاب هلماعم تحص مدع یارب یلقتسم
» [ . 6 ص ، 110 ]
هباشم یرظن زین ینیئان یازریم ی
هئارا یتیاضر زا روظنم و تسا رواب نیا رب ،هداد هک
یم هرکم دقع حیحصت بجوم دقع هجیتن لوصح هب هرکم هزیگنا ،دوش
[ ؛تسا 31 ص ،
419 ] هچرگ ینعی دصق هرکم
تبغر زا یشان دصق نیا اما ،دراد لاقتنا وا
صح هب لو
هدوبن لاقتنا و لقن و دقع تیهام تروص رد هک تسا یررض زا ندنام نوصم زا یشان .
،دادرارق ندرکن دقعنم لاح نیا اب .دش دهاوخ وا هجوتم
حیحصت هرکم دقع ینامز ،
یم راثآ و تیهام نیا هب یو هک دوش .دوش یضار نآ
دنچره :هجیتن یم ار تیاضر زا دقع تیهام دصق ندوب ادج هدیا
یراصنا خیش زا شیپ ناوت
یدعب یاهقف ،هتشاد رظن نیا تیبثت رد ار شقن نیرتشیب یو هک تفریذپ دیاب اما ،درک لابند زین یم دنچره هیرظن نیا .دنتسه وا زا رثأتم هب هرخسم دقع ندوب لطاب دناوت
اما ،دنک هیجوت ار هدننک
یمن ت دناوت یمن ار تیاضر نیقی هب .دهد هئارا تیاضر زا یحیحص فیرع ماجنا زا یدنسرخ هب ناوت
.دوب دنهاوخ لطاب تلاماعم زا یرایسب تروص نیا رد اریز ،درک انعم هلماعم 3 ـ ارآ یسررب و دقن
1 ـ 3 ـ تیاضر موهفم هب دراو تلااکشا
نآ نیا زا شیپ هک هنوگ اضر ،تشذگ
تی
،نانادقوقح رظن زا تلاح
ی رورس لیبق زا یناسفن
تسا نآ رثا داجیا و هلماعم ماجنا هب جاهتبا و تسرد فیرعت نیا هک تسا نشور اما ؛
اریز ،تسین نیا
،هدوبن ناسکی دارفا رد ،قوش و رورس یاراد
فعض و تدش .تسا
نینچمه یراصنا خیش
زین یحیرص کلام ،هدادن هئارا
نآ یمن ادج رارطضا زا ار دنک
زا
ره ،ور نیا فیرعت دنچ
اضر زا ینیئان یازریم و یناوریا تی
یم یبسانم تفر نورب هار دناوت
اما .دشاب لاکشا نیا زا لاکشا اب زین فیرعت نیا
:تسا وربور ییاه
ـ .تفرگ دهاوخن رب رد ار حیحص تلاماعم زا یرایسب موهفم نیا هب تیاضر :ندوبن عماج
م تمرح تیاعر رطاخ هب یصخش رگا ،لاثم ناونع هب ار دوخ هلیسو ،رسمه رارصا ای ردا
ییوجل اید ردام تمرح ظفح یو هزیگنا هکلب ،هتشادن ار دقع تیهام لوصح هزیگنا ،دشورفب .تسا لطاب دراوم نیا همه ،ینیئان یازریم رظن هب انب هک یلاح رد ؛تسا رسمه زا
ـ
،هدوب ینورد یروما ،دصق و تیاضر :ندوب ینورد نآ دروم رد هارکا
اه انعم
؛درادن
یمن نیاربانب
،هارکا یور زا یصخش هک تفریذپ ناوت تیهام داجیا و لاقتنا و لقن دصق
ار دقع .دشاب هدرک میریذپب رگا یتح
هلماعم تیهام داجیا تلآ اهنت تلاماعم ظافلا
و دنتسه صخش رگا
اهنآ یانعم ،دنک هدارا ار
یم دقعنم دقع تیهام دوش
[ 31 ص ،
419 ] لاکشا مه زاب نانچمه
اریز ،تسا یقاب و باجیا ظافلا یانعم نیع ،دقع تیهام
تسین لوبق .
[ 12 ص ، 86 ]
ـ :قیداصم رد ماهبا نیا
رایعم فیرعت هب یعون
صیخشت هب ار نآ ،هدادن هئارا دارفا
یم هتسباو .دنک
- دب :ندوبن یهی اضر و دصق نایم کیکفت
تی یمن ار اوت ،تسناد یهقف تایهیدب زا ن
قف زا یرایسب اریز اه
نآ نایم کیکفت هب اه
لئاق دقع یونعم رصنع ناونع هب .دنتسین
سپ
یمن ناوت یاهقف هک دش یعدم ار دصق هیماما
ریاغم اضر تی یم اد .دنن
نیاربانب
، پادج هب لئاق رگا اضر زا هلماعم داجیا دصق ی
تی یمن ،میوش فیرعت ناوت
تسرد ی اضر زا .داد هئارا تی
2 ـ 3 ـ یندم نوناق قباطت تادیؤم یلح هملاع رظن اب
یاهقف رظن رد نآ ،یراصنا خیش زا شیپ
تیمها دقع رد هچ دراد
لوبق و باجیا دوجو
ربتعم ساسا رب هک اج نآ زا .دشاب لاقتنا و لقن دصق نودب دنچره ،تسا ،یندم نوناق
زیچ ره ی مه ظفل زا ریغ دشاب هتشاد دصق رب تللاد رگا
یم ، ؛دوش ظفل نیزگیاج دناوت
ه ،نیاربانب ر
هب هچ یوس زا ربتعم لوبق و باجیا ناونع فرط ود
،دوش هتفریذپ دقع
هیاپ حیحص دادرارق کی یارب یا نآ طرش هب دیآ باسح هب
ک نورقم ه هب
و لقن دصق
اقتنا دصق نیا ای دشاب دقع تیهام داجیا و ل ،تسا هدوب نآ دقاف هک یسک بناج زا
سپ
هاگدید نیا ساسا رب .دریگب قلعت دقع هب نآ زا نآ
لوبق و باجیا ،تسا مزلا دقع داجیا یارب هچ
.تسا دقع تیهام داجیا و لاقتنا و لقن هدارا و دصق یانعم هب تیاضر و تسا ربتعم یسررب یخرب داوم
،یندم نوناق اضر ریسفت یتسرد
تی داجیا و لاقتنا و لقن دصق هب
ار دقع تیهام یم ناشن
؛دهد هدام رد اریز 191
ا ءاشنا دصق هژاو زا هدش هدافتس
هک تسا
یم نآ ناوت دام .دنادرگرب دقع تیهام داجیا دصق هن و ربتعم لوبق و باجیا هب ار ه
195 رد
هلماعم نلاطب نایب ماقم دای باوخ و یشوهیب ،یتسم زا ،دصق نادقف تلع هب
رد هک هدرک
دراوم نیا همه یمن لکش یربتعم لوبق و باجیا
دریگ
؛ یا نلاطب تابثا یارب نیاربانب ن
یمن تیهام داجیا دصق ندوبن زا ثحب هب تبون تلاماعم هک تسا نآ دیؤم دراوم نیا .دسر
یم داجیا هب دصق هن و ربتعم باجیا هب دصق ار یندم نوناق تارابع رد هدش رکذ دصق ناوت
د ،نیا رب نوزفا .دنادرگرب تیهام هدام ر
1070 :تسا هدمآ یندم نوناق
"
ياضر نیجوز
ذوفن طرش دقع
و تسا دعب هرکم هاگره زا
دقع هرک لاوز ار
دنک هزاجا ،
ذفان رگم تسا
نیا هارکا هک هجردب
یا دقاع هک هدوب دقاف
دصق دشاب
"
هب هراشا هدام نیا رد ندش دصق دقاف .
ار انعم و ظفل دصق و هدوبن وا هدارا هب و رایتخا رد هرکم تاکرح و ظافلا هک تسا یضرف [ .درادن 34 ص ، 506 ق زا روظنم سپ ] و لقن دصق زین هدام نیا رد دص
.تسین لاقتنا
3 ـ 3 ـ یلح هملاع رظن اب یندم نوناق قیبطت رب دراو تلااکشا
دنچره نوناق رهاظ طم
راصنا خیش رظن اب قبا اما ،تسا ناشیا ناوریپ و ی
روهظ نیا رگا
نآ زا شیب نیناوق ریسفت ،دشاب یندم نوناق زا هدش هئارا یاهریسفت زا یشان یکفت اب هک
ک
اضر زا دقع تیهام داجیا دصق تی
نآ کیکفت مدع اب ،دشاب گنهامه نتسناد یکی و اه
اضر تی هب ظافلا رهاظ ،روهظ نیا زا روظنم رگا اما .تسا گنهامه لاقتنا و لقن دصق و
و نوناق رد هتفر راک تروص هب
ترابع صخشم
"
شنا دصق ءا
"
لباقم رد نآ نداد رارق و
یاضر ت دشاب یم ، ناوت
"
نا دصق ءاش
"
هنوگ هب ار درک ریسفت یا
.دنک یفن ار روهظ نیا هک
رگا
"
ءاشنا
"
ار ردصم مسا اضر و نآ نایم کیکفت دیاب ،میریگب رظن رد
تی اما .میریذپب ار
هب ار نآ رگا مینادب ردصم
یم ، انعم ود ناوت :داد هئارا یارب
دصق یکی دصق یانعم هب ءاشنا
هئارا ،ربتعم لوبق و باجیا دنچره
یهام دقع ت ن دروم هئارا رظ
؛دشابن هدننک دصق یرگید
ءاشنا هک یرابتعا تیهام دوب دهاوخ یردصم مسا یانعم هجیتن
.
جیاتن 1 ـ روهشم رظن شیپ یاهقف
دقع تحص رد لوبق و باجیا دوجو تیافک ،یراصنا خیش زا
.دشاب لاقتنا و لقن دصق نودب دنچره ،تسا یراصنا خیش نامز زا
روهشم رظن ،دعب هب
ت رب اهقف اضر کیکف
تی دقع تحص هیرظن نیا رد .تسا دقع تیهام داجیا دصق زا
اضر و تسا تیهام داجیا دصق هب طورشم هب تی
بیط و هلماعم هب تبسن قایتشا و قوش
اضر کیکفت ساسا نیا رب .دوش یم ریسفت نآ ماجنا رد سفن تی
تیهام داجیا دصق زا
اضر زا یموهفم هئارا اب ،دقع تی
تم مه هک زا مه و دشاب دقع تیهام داجیا دصق زا تواف
.دوش یم هیجوت ،دشاب هتشاد یئآراک یقوقح ظاحل 2 ـ و رورس هب یلماعم یاضر فیصوت ،هدوب تسردان دقع زا یشان جاهتبا
نیرتهب
اضر یارب فیرعت تی
هزیگنا نیا رگا هک تسا هلماعم فرط هزیگنا ناونع هب نآ فیصوت ،
هام داجیا و دقع رثا لوصح نآ تی
یم دوجو هب یلماعم یاضر ،دشاب .دیآ
3 ـ زا دافتسم و یندم نوناق
رب نانادقوقح درکیور تیهام داجیا دصق نایم کیکفت
اضر و دقع .تسا هلماعم رد تی
4 ـ فیرعت یمن تیاضر زا هدش هئارا یاه .دهد هئارا یندم نوناق داوم زا یتسرد هیجوت دناوت
ظن نیا اب یندم نوناق قیبطت ناکما .دراد دوجو ،تسا دقع تیهام داجیا دصق نامه تیاضر ر
5 ـ و باجیا هب نآ زا هک دقع ظافلا لولدم دصق ،نیشیپ یاهقف ملاک رد دصق زا روظنم
یم دای ربتعم لوبق یم رارق یلوبق و باجیا لباقم رد لوبق و باجیا نیا .دوش
هدنیوگ هک دریگ
لا موهفم اب ندوبن انشآ هلمج زا یتلع ره هب نآ ظافلا ندوب هناوید ای باوخ ای تسم ،ظاف
یم نایب ار یدادرارق نییبت یاتسار رد تلاماعم رد دصق دوجو موزل حرط ،نیاربانب .دنک
تسین دقع تیهام داجیا ینعی ،دقع یونعم نکر هب رظان ،هدوب هقف رد ربتعم لوبق و باجیا .
عبانم [ 1 ].
ناسارخ دنوخآ ی
( نیسح نب مظاک دمحم ، 1406
ه )ق )دنوخلآل( بساکملا ةیشاح . ،نارهت .
ملاسا داشرا و گنهرف ترازو ی
.
[ 2 ].
( نسحم ،یلیعامسا 1377
عیب نویسناونک و یقیبطت قوقح و هقف هاگدید زا نآ لاوز و باجیا« .)
نیب لااک یللملا .»
هرامش ،سردم تیبرت هاگشناد ،سردم هلجم 9
.ص ،ناتسمز ، 75
ـ 99 .
[ 3 ].
ناهفصا ی قتدمحم ، ی ( 1400 ه سراف لماک هقف هرود کی .)ق ی
دلج کی رد هسسؤم ،نارهت .
ناهارف تاراشتنا و ی
.
[ 4 ].
( نسح ،یماما 1377
یندم قوقح .) ج ،مهدزون پاچ .
1 .هیملاسا یشورفباتک ،نارهت ،
[ 5 ].
ضترم ،یراصنا ی
( نیما دمحم نب 1415
ه بساکملا باتک .)ق دلج .
3 ناهج هرگنک ،مق ، ی
راصنا مظعا خیش تشادگرزب ی
.
[ 6 ].
ناوریا ی لع ، ی فجن نیسحلادبع نب ( ی
1406 ه . .)ق )يناوریلإل( بساکملا ةیشاح دلج .
1 ،
ملاسا داشرا و گنهرف ترازو ،نارهت ی
.
[ 7 ].
ناهبهب ( لمکا دمحم نب رقابدمحم ،ی 1417
ه . .)ق ناهربلا و ةدئافلا عمجم ةیشاح ،مق .
.يناهبهبلا دیحولا ددجملا ةملاعلا ةسسؤم
[ 8 ].
رتست ی دسا ، مظاک الله یب( ی .)ات رارسلأا سئافن و راونلأا سباقم لآ هسسؤم ،مق .
.ملاسلا مهیلع تیبلا
[ 9 ].
دمحم ،یدورگنل یرفعج ( رفعج
1378 قوقح یژولومرت رد طوسبم .) دلج .
4 هناخباتک ،نارهت ،
.شناد جنگ [ 10 ].
یراصنا ؛نیسح دمحم ،یرئاح
،یقیقح ( نیسح دمحم 1391
رد یقیبطت یشهوژپ« .)
دید نآ یقوقح و یهقف راثآ و لوبق و باجیا تیهام رد ینیمخ ماما هاگ .»
هزومآ هلجم یاه
هرامش ،یوضر یملاسا مولع هاگشناد ،یندم هقف 5
.ص ،ناتسبات ، 107
ـ 122 .
[ 11 ].
نیسح ی لماع ی ( دمحم نب داوج دیس ، 1419
ه ةمّلاعلا دعاوق حرش يف ةمارکلا حاتفم .)ق .
دلج 12
، تاراشتنا رتفد ،مق ملاسا
ی .مق هیملع هزوح نیسردم هعماج هب هتسباو
[ 12 ].
لماع ّرح ی ( نسح نب دمحم ، 1409
ه )ق ةعیشلا لئاسو . شهوژپ هورگ :حیحصت و قیقحت .
ملاسلا مهیلع تیبلا لآ هسسؤم ،
دلج 22 ملاسلا مهیلع تیبلا لآ هسسؤم ،مق ، .
[ 13 ].
ّلح ی دسا رهطم نب فسوی نب نسح ، ی
( 1410 ه اشرإ .)ق لإ ناهذلأا د ی
نامیلإا ماکحأ .
دلج 1 ملاسا تاراشتنا رتفد ،مق ، ی
.مق هیملع هزوح نیسردم هعماج هب هتسباو
[ 14 ] . --- (
1420 ه .)ق لع ةیعرشلا ماکحلأا ریرحت ی
ةیماملإا بهذم دلج .
2 ، ،مق
هیلع قداص ماما هسسؤم .ملاسلا
[ 15 ].
--- (
1414 ه ق ءاهقفلا ةرکذت .) .
دلج 10 ، .ملاسلا مهیلع تیبلا لآ هسسؤم ،مق
[ 16 ].
--- (
1421 ه ماکحلأا ةفرعم يف مارملا صیخلت .)ق تاغیلبت رتفد تاراشتنا ،مق .
ملاسا ی .مق هیملع هزوح
[ 17 ] . --- (
1413 ه مارحلا و للاحلا ةفرعم يف ماکحلأا دعاوق .)ق دلج .
2 رتفد ،مق ،
ملاسا تاراشتنا ی
و .مق هیملع هزوح نیسردم هعماج هب هتسبا
[ 18 ] . --- (
1419 ه ماکحلأا ةفرعم يف ماکحلإا ةیاهن .)ق دلج .
2 لآ هسسؤم ،مق ،
.ملاسلا مهیلع تیبلا [ 19 ].
ّلح ی نسح نب رفعج نیدلا مجن ،
( 1418 ه )ق ةیماملإا هقف يف عفانلا رصتخملا . دلج ،
1 ،
ةینیدلا تاعوبطملا ةسسؤم ،مق .
[ 20 ].
--- (
1408 ه مارحلا و للاحلا لئاسم يف ملاسلإا عئارش .)ق :حیحصت و قیقحت .
لع دمحم نیسحلا دبع ی
لاقب دلج ، 2 نایلیعامسا هسسؤم ،مق ، .
[ 21 ] . یرکاذ ؛یلعدمحم ،نایدنسروخ
،این ( هیناح 1388 هقف رد اضر و دصق ،هدارا یواکاو« .)
ناریا قوقح و یملاسا .»
طم هلجم لاس ،نانمس هاگشناد ،یملاسا قوقح و هقف تاعلا 1
هرامش ،
1 .ص ،ناتسمز ، 73
ـ 99 .
[ 22 ].
هر ( نسح ،کیپ 1375
« .) دادرارق رد هارکا :مود تمسق ،اضر و هدارا بویع .»
همانلصف
.ص ،موس هرامش ،یرادا تامدخ و ییاضق مولع هاگشناد ،یقوقح یاههاگدید 83
ـ 98 .
[ 23 ].
( یلع دیس ،ناگیاش 1375
) یندم قوقح . .هط تاراشتنا ،نارهت .
[ 24 ].
یابطابط ی رئاح دیس ،ی لع ی ( دمحم نب 1418
ه لئاسملا ضایر .)ق .
دلج 8 ، هسسؤم ،مق
.ملاسلا مهیلع تیبلا لآ
[ 25 ].
دزی ییابطابط ی
( مظاک دمحم دیس ، 1421
ه )يدزیلل( بساکملا ةیشاح .)ق ،مود پاچ .
دلج 1 .نایلیعامسا هسسؤم ،مق ،
[ 26 ].
اع نیز ،یلم لع نب نیدلا
ی ( 1410 ه )ق ةیقشمدلا ةعمللا حرش يف ةیهبلا ةضورلا . هیشاح .
دلج ،رتنلاک 3
شورفباتک ،مق ، ی
رواد ی .
[ 27 ] . --- (
1422 ه ملاسلإا عئارش ةیشاح .)ق ملاسا تاغیلبت رتفد تاراشتنا ،مق .
ی
.مق هیملع هزوح [ 28 ].
--- (
1413 ه )ق لأا کلاسم . لإ ماهف
ی ملاسلإا عئارش حیقنت :حیحصت و قیقحت .
ملاسا فراعم هسسؤم شهوژپ هورگ ی
دلج ، 3 ، ةیملاسلإا فراعملا ةسسؤم ،مق .
[ 29 ].
کم نب دمحم ،یلماع ی
( 1417 ه ةیماملإا هقف يف ةیعرشلا سوردلا .)ق دلج ،مود پاچ .
3 ،
ملاسا تاراشتنا رتفد ،مق ی
ملع هزوح نیسردم هعماج هب هتسباو .مق هی
[ 30 ].
( یلع ،یدابآ یلع 1381
« .) دقع ققحت رد ود نآ ریثات و اضر و دصق .»
و تلااقم همانلصف
هدکشناد ،اهیسررب تایهلا
و فراعم يملاسا هاگشناد رتفد ،نارهت 71
.ص ،ناتسبات ، 149
ـ 165 .
[ 31 ].
ورغ ی نیئان ی ( نیسح دمحم ازریم ، 1413
ه یئانلا ازریملل( عیبلا و بساکملا .)ق )ين
دلج .
1 ملاسا تاراشتنا رتفد ،مق ، ی
.مق هیملع هزوح نیسردم هعماج هب هتسباو
[ 32 ].
( لیلج ،یتاونق 1386
قیبطت هنییآ رد مزلم باجیا هیرظن« .) .»
،یملاسا تاعلاطم همانلصف
دهشم يسودرف هاگشناد هرامش ،
77 .ص ،زییاپ ، 157
ـ 179 .
[ 33 ].
،نایزوتاک ( رصان
1383 یقوقح لامعا .) پاچ .
.راشتنا یماهس تکرش ،نارهت ،مهن
[ 34 ].
--- (
1374 اهدادرارق یمومع دعاوق .) دلج ،موس پاچ .
1 .راشتنا یماهس تکرش ،نارهت ،
[ 35 ].
ح ،ءاطغلا فشاک ( یفجن رضخ نب رفعج نب نس
1422 ه ةهاقفلا راونأ .)ق ـ
بساکملا باتک
)ءاطغلا فشاکل(
.ءاطغلا فشاک هسسؤم ،فجن .
[ 36 ].
رک لع ،یک ی ( نیسح نب 1414
ه دعاوقلا حرش يف دصاقملا عماج .)ق دلج ،مود پاچ .
4 ،
.ملاسلا مهیلع تیبلا لآ هسسؤم ،مق [ 37 ].
لیبدرا سدقم ی
( دمحم نب دمحا ، 1403
ه داشرإ حرش يف ناهربلا و ةدئافلا عمجم .)ق
ناهذلأا دلج . 8 ملاسا تاراشتنا رتفد ،مق ، ی
وح نیسردم هعماج هب هتسباو .مق هیملع هز
[ 38 ].
( نسح دمحم ،یفجن 1404
ه )ق ملاسلإا عئارش حرش يف ملاکلا رهاوج . :حیحصت و قیقحت .
ناچوق سابع ـ ی
لع ی دنوخآ ی متفه پاچ ، دلج ،
22 يبرعلا ثارتلا ءایحإ راد ،توریب ، .
[ 39 ].
قارن ی دهمدمحم ، ی
یبا نب ( رذ 1425 ه راجتلا سینأ هیشاح .)ق فد تاراشتنا ،مق .
رت
ملاسا تاغیلبت ی
.مق هیملع هزوح
[ 40 ].
نادمه ی داهدمحم نب اضر ، ی
( 1420 ه ق )ينادمهلل( بساکملا باتک ةیشاح .) و قیقحت .
.ان یب ،مق ،یمق یراصنا اضردمحم :حیحصت
