یجنگ سگرن رتکد ناهفصا هاگشناد رايداتسا
یقارـشا همطاف
یرتکد یوجشناد رد
ةتشر ناهفصا هاگشناد یبرع تايبدا و نابز
( 1 - 12 )
تفايرد خيرات : 32 / 32 / 1231 شريذپ خيرات ، :
31 / 11 / 1231
هدیکچ
بلغ ة یکي یروآون رب ديلقت یگژيو زا
یاه زراب طوقس زا سپ یبرع رعش تموکح
رد اما ؛تسا نايسابع
ماو لاح نيع یارب یبسانم تاريثأت و تايعادت ،تفارظ و یقوذ شوخ اب هتخيمآ و هناهاگآ یبدا یريگ
دراد نابطاخم .
هدورس زا یتايبا اي تيب ،عارصم یرعاش رگا ،عيدب ملع حلاطصا رد رگيد یاه
نا ار هب
ويش ة لّثمت داهشتسا و
، هب بسانت هب اي و دناجنگب دوخ راعشا نايم رد هيفاق و نزو نامه اب و دريگ ماو
دنيوگ نيمضت ار نآ هک هتسب راک هب لوبقم یتعنص ،دهد رييغت یکدنا ار نآ ،دوصقم .
نارعاش زا یکي
روهشم اناوت و ی یفص هرود نيا یّلح نيدلا
( 766 - 653 ـه ) هژيو هجوت هک تسا نارعاش هب یا
مان روآ
برع رد هرود ارف و نيشيپ یاه زاب و یناوخ
نيمضت هب اهراب ور نيمه زا و هتشاد نانآ راعشا ینيرفآ
تسا هتخادرپ ناشراعشا .
یلح ناويد رد لمأت اب شهوژپ نيا وس کي زا–
یارعش ناويد هب هعجارم و–
مدقتم رگيد یوس زا – زاب نمض–
نيمضت عاونا زا یناوارف دراوم یسانش نيا ناويد رد نآ دربراک و
یلصا عبانم یفرعم هب ،رعاش (
تارابع و تايبا رکذ اب نيشيپ نارعاش
) هرود رد یاه خيرات یلاوتم
یم دزادرپ ات نايب رب نوزفا هنوگ
و نيمضت یاه یفص رعش رد نآ یاهدرکراک
هرهب ةويش ،یلح نيدلا یريگ
اس نشور ار نيمضت تعنص زا رعاش نيا ةنادنمرنه دز
.
هژاو یدیلک یاه :
یفص نيدلا مهبم نيمضت ،حّرصم نيمضت ،یلح
1 . لوؤسم ةدنسيون کينورتکلا تسپ nargesganji@yahoo.com :
دمآرد طاطحنا رصع ناونع هب نآ زا یبرع تايبدا خيرات رد هک یرصع یم داي
طساوا زا ،دوش
ینعي یرجه متفه نرق -
لاس 757 ه ـ . ق درک طوقس نلاوغم تسد هب دادغب هک -
ات
رگيد یتضهن هک یرجه مهدزيس نرق تايبدا رد
تفاي همادا ،دروآرب رس .
رد رصع نيا
مان اب برع ناخروم نايم یگمه هک هتفاي ترهش طاطحنا و رايهنا ،رادحنا رصع یاه
نايب تسا تفرشيپ زا ندنامزاب و یشاپورف موهفم رگ .
رعش نابيرگ یگدنامزاب و دوکر نيا
تفرگ زين ار یبرع بدا و .
ريگارف یتملظ رد و دييارگ یشوماخ هب رعش غورف تفر ورف
.
تخر راکتبا و عادبا و دنکفا هياس رعش رب توخر و دش درس نارعاش نيشتآ عيابط ايوگ رب هب ًاتدمع گنهرف لها راک و ؛تسب درگ
یروآ و هتشذگ راثآ شراگن
همانشناد دودحم اه
دش . یزاب ماد هب ،یبدا رازاب هتفشآ نيا رد نارعاش یب یظفل یاه
ار دوخ و دنداتفا لصاح
ت دنب رد عّنصت ،فّلک للام یعيدب تاعانص ،
رارکت و روآ دندرک راتفرگ هاکناج یاه
.
مظن رامش دنچ ره و فرح نابحاص و دوب هداهن ینوزف هب ور هرود نيا رد نازادرپ
یم یرعاش و رعش رد ار دوخ تخب نوگانوگ لغاشم ياس اما دندومزآ
ة رعش رب ديلقت
یم ینيگنس تخس درک
. گناريو تلامح یپ رد نانيا رب ناگناگيب یلايتسا و لوغم ر
ان طيارش و ناشنيمزرس فسا و دعاسم
یياتسيا و دومج و یعامتجا و یسايس راب
هشيدنا کشخ یناريما لباقم رد ار دوخ ،اه ان و هحيرق
دنتفاي یبرع تايبدا و نابز زا هاگآ
نآ ردان دراوم رد زج هک یمن ار اه
دنتخاون
( لا روخاف ي ، 1271 ص ، 731
.)
نيدب وگ هک دوب هن
س ون یارب ششوک زا مارآ مارآ نارونخ یارو رد ار دوخ و هتسش تسد رعش رد یروآ
درپ ة ماو و ناگتشذگ زا ديلقت نآ زا یناتس
ات ؛دنتخاس ناهن اه نآ
هک اج یم قح هب ناوت
ون مدع و ديلقت یگژيو نيرتزراب زا ار یروآ
یاه انب و درک یقلت رصع نيا تفگ هب
ة یخرب
بحاص
،نارظن هماکچ رثکا لگنا دياب ار هرود نيا نايارس
مسج رد هک تسناد یياه
چ ک هما هرود نايارس یم نيشيپ یاه
نآ زا و دنتسيز یم یّذغت اه
دندرک
لا( ناتسب
،ي ب سرط
،
1311 صص ، 312 و 315 .)
اب هک نآ تلود طوقس زا سپ یبرع رعش هک دنرواب نيا رب یبرع تايبدا ناخروم
یسابع
، وخ یگدنلاب و دشر زا رايسب دح ات ار د
تسد هب ار فاصنا بناج ديابن ،داد
هشوگ یا رعش نتشاد هاگن هدنز رد هک هرود نيا بدا و رعش نارادمچرپ زا و داهن یاه
هوکش مک زا زيهرپ و دنم یگيام
هديشوک تخس ، مشچ ،دنا
درک یشوپ .
یب نيا زا یکي کش
مان نارعاش شوخ و انشآ
هحيرق یفص ا هک تسا یلح نيدلا یارعش ِرعشا ناونع هب وا ز
نامز ة یم داي شيوخ دوش
( ،خورف 1363 ، ج 2 ص ، 663
هماکچ )
و دادعتسا یمامت اب هک یيارس
راميب زا ار یبرع رعش تسناوتن دوخ غوبن هنيريد یيايوپ و دناهرب یگنوگ
نآ هب ار شا
زاب دنادرگ . یمن هک تساديپ هنيمز ،هراب نيا رد ناوت
س ،یعامتجا ،یگنهرف یاه یداصتقا و یساي
ان ار هنامز رب مکاح تفرگ هديد
. یفص رگا اسب هچ یم یسابع نارود رد نيدلا
–تسيز هک
رصع نيرز اگنه و م ة دوب یبرع بدا یيافوکش -
نآ یم ،دياب هک هنوگ ضرع تسناوت
هماکچ هب ناداقن اسب هچ و دنک مادنا تيقلاخ و اه
یب یبدا یاه رگيد یديد اب شليدب
یم دنتسيرگن یم وا ندوتس هب نابز و
دندوشگ .
2 - لأسم ۀ شهوژپ
ِناويد رد گنرد یتخل اب چ
ک هما مان نايارس ان و انشآ
یناوارف و طاطحنا رصع یانشآ
هدورس لا رد ميدق نارعاش یاه هب
یلا نانآ یاه هدورس یم تأرج هب ،
يارآ ناوت ة نيمضت
یگژيو زا یکي ار هب هرود نيا رد یبدا زراب یاه
دروآ رامش .
یمن هرود نيا رد رعاش -
رود نارعاش نوچ ات دشوک ة
وبا ،راشب هلمج زا یسابع وبا و ساون
و رکب یناعم هيهاتعلا
هدورس و دنيرفايب هزات نامز حور اب قبطنم ار شياه
ة و دومج ببس هب هکلب ،دنک دوخ
یب یب و یرکف یلصاح اب هناگيب ناياورنامرف یخرب یهجوت
بدا و رعش یبرع
رد ار دوخ ،
تشذگ خيرات ة
یم تايبدا نيا نيشيپ نارعاش زا هک تسا نآ یپ رد هراومه و ديوج
نوچمه ؤرما وبا ،یبنتم ،یرفنش ،سيقلا و مامت
...
هماکچ ،دناتس ماو ميقتسم و هناهاگآ -
هدورس زا راشرس ار شياه تقبس یوگ راک نيا رد و دنک نارعاش رگيد یاه
ار زا
ديابرب شيوخ ناياتمه .
يبا هاگ وا یب ار یرعاش تا
رد دنک داجيا نآ رد یرييغت هکنآ
لا هب یم دوخ تايبا یلا هدنسب تيب کي زا هدنکارپ ناگژاو اي و عرصم مين هب هاگ ،دروآ
یم عرصم اي تايبا یمامت زا هاگ و دنک اي و سيمخت بلاق رد هديصق کي مود یاه
یم هرهب ريطشت درب
.
یفص کي ناونع هب یلح نيدلا زا ی
رعاش نا رود نايسابع یشاپورف نا هدعاق نيا زا ،
نيمضت اب هتابن نبا دننام هب و تسا هتفاي زراب یدومن شرعش رد نيمضت و هدوبن ینثتسم ماکچ رد هتشذگ نارعاش رعش ه
رود رد تعنص نيا ناماگشيپ زا شياه ة
دادملق طاطحنا
یم دوش . علاطم هب شهوژپ نيا ة
مهم زا یکي یگژيو نيرت
یاه یرعش یفص یلح نيدلا
ینعي نيشيپ یارعش نيمضت هب یو یروآ یور یم
دزادرپ .
2 . یفص یگدنز رد هاتوک یگنرد یلح نيدلا
یفص وبا نيدلا وبا لضفلا
دبع نساحملا لاس رد ايارس نب زيزعلا
766 ـه . رهش رد ق
هفوک کيدزن هـّلـِح
( ،خورف 1363 ، ج 2 ص ، 663
هاگتساخ و یملع زکارم زا نامز نآ هک )
یم رامش هب هعيش تفاي دشر اج نامه رد و دوشگ ناهج هب مشچ ،تفر
. تدش لابند هب
بوشآ نتفاي هنتف و اه
تسج رد ،قارع رد اه و
یگدنز یوج گنهآ رتهب
هب و درک ايناپسا
یقُتراُ روصنم صوصخ هب ناماس نآ ناريما حدم ديصق هن و تسيب اب ار وا و تخادرپ
ة
اب کي ره هک یتيب هن و تسيب یم ماجنا و زاغآ فرح کي
ار نآ و تفگ حدم ،دريذپ
« روحُنلا رَرُد يف
روصنملا کلملا حئادم »
ديمان
( ،ليلجلا دبع 1211
، ص 353 ناتسبلا و ي ف ،
،داؤ
1211
، ص 323 .)
تلود نامز نآ رد ايناپسا بونج رد زونه ناملسم یبرع یاه
( = سلدنآ ) تردق
م موجه زا هقطنم نيا یرود ببس هب و دنتشاد نآ رد ،نلاوغ
و شمارآ شيب و مک اج
دوب رارقرب تينما .
یفص هک ديياپن یريد اما عاضوا شيوشت نتفرگ جوا هب هجوت اب نيدلا
یور رصم رد نوولاق رصان رابرد هب تشگزاب ريسم رد و درک جح گنهآ ،یعامتجا تفگ حدم تايروصنم هب موسوم یدياصق اب ار وا و دروآ .
لاس هب ماجنارس یو 653
ه ـ
تشذگرد دادغب رد
( ،خورف 1363 ، ج 2 صص ، 663 و 662 .)
2 - 2 . نیشیپ ۀ قیقحت
یم رظن هب ،نيشيپ تاقيقحت رد راتسج ساسا رب هنيمز زا یخرب رد هک دسر
رعش یاه
یفص تسا هدشن ماجنا مزلا تاعلاطم یلح نيدلا .
لمج زا ة دراوم نيا
؛ یو زراب درکيور
نيمضت هب هماکچ
یاه يشيپ رادمان یارعش – ن
هلاقم نيا عوضوم ینعي تسا –
. نيا اب
یتلااقم یخرب هب هراشا لاح هک
تسين هدياف زا یلاخ ،دنکيدزن قيقحت عوضوم هب یکدنا .
-
« یفص یلح نيدلا
» : لاس هب هلاقم نيا 1323
طسوت لإا دمحا و هدش هتشاگن یردنکس
لجم رد ة برعلا ةغللا عمجم« ةي
» تسا هديسر پاچ هب قشمد رد .
نيا رد یو نايب هب هلاقم
یفص ناويد یرعش تاعوضوم یم نيدلا
دزادرپ .
-
« هتابن نبا رعش رب یدمآرد
» : وبا طسوت هلاقم نيا هب و هدش هتشون یسدقم نيما نسحلا
لاس 1263 لجم رد ة دکشناد ة تايبدا مولع و هديسر پاچ هب نارهت هاگشناد یناسنا
تسا . هلاقم نيا زا یشخب رد یو رعاش تايبا نيمضت هب
ِميدق نا برع
، نبا ناويد رد
یم هراشا هتابن دنک
. رصع نارعاش زا یکي رعش رد نيمضت هب هک تهج نآ زا هلاقم نيا
یم طاطحنا تسا کيدزن رضاح قيقحت هب یدح ات عوضوم رظن زا ،دزادرپ
.
2 - 9 . شسرپ قیقحت یاه
فلا ) رعش رد نيمضت یفص
یگژيو هچ یلح نيدلا
؟دراد یياه
ب ) دافتسا ة تعنص زا یلح و راتخاس رظن زا نيمضت
هزادنا هچ ات رعش یاوتحم
تيقفوم
؟تسا هدوب زيمآ ج ) هرود هچ راعشا نيمضت هب رعاش نيا
؟تسا هتشامگ تمه یبرع بدا زا یا
2 - 1 . قیقحت شور
یفص نيدلا دورس ،دربب یمان نيشيپ نارعاش زا هکنآ یب ًابلاغ ه
هدرک نيمضت ار نانآ یاه
تسا ؛ یور نيا زا تقد زا سپ
و لمأت رد مه ة ياصق د تسج هب یو ناويد و
رد وج
عبانم رياس اي و اهنآ ناويد رد ،دنتسه برع رادمان نارعاش رگيد روآداي هک یتايبا عبانم هتخادرپ ربتعم نيشيپ ناگدنيارس ات ميا
نارود و نآ
اه نآ ؛دوش هتخانش یسررب اب هاگ
نومضم یلصا رعش رد هتخاس مولعم نارعاش نيا ناويد ميا
تايبا هک هچ هب هدش نيمضت
هتخادرپ یعوضوم تللاد و نيماضم و دنا
هچ یلح تانيمضت رد راعشا نيا یاه
یراوزاس اي اه
ان یراوزاس شيپ راعشا اب یياه
ي ا زا ات دراد ناين مدع اي قيفوت رذگهر ني
رعاش قيفوت درکراک زا هدافتسا رد
ددرگ نشور نيمضت یرنه یاه .
–9 شهوژپ تایبدا
–9 . نآ عاونا و نیمضت موهفم هک نانچمه تسا یياج رد یزيچ نداهن و ندناجنگ یانعم هب تغل رد نيمضت
،هچقودنص ربق و لااک
، دهد یاج دوخ رد ار هدرم
( شير ،روظنم نبا ة
نمض )
حلاطصا رد و.
هدورس زا یتايبا اي تيب ،عارصم رعاش هک تسا نآ ،عيدب ملع هب ار نارگيد یاه
دريگ ماو
مه اب و ويش هب و ملاک تيعقوم اب بسانتم و هيفاق و نزو نا ة
نايم رد داهشتسا و لّثمت
،دنک بسانتم دوخ دوصقم اب ار نآ ات دهد یرييغت کدنا اي و دناجنگب دوخ راعشا ديازفيب زين ملاک تفاطل رب هکنآ رب طورشم
، یارب ،یدراوم نينچ رد تغلاب یاملع
ش مان رکذ ،تقرس و ذخا ماهتا زا زيهرپ مزلا تراشا اي هيانک ،تحارص هب ،ار رعا
هدرمش دنا
( ،ینايودار 1273 ، ص 132 ،طاوطو ديشر ؛ 1231
، ص 63 ،سيق سمش و 1263
، صص 373
و 372 )
مزلا ،هدش نيمضت رعش ترهش مدع تروص رد اهنت ار رعاش مان رکذ یخرب اما ،
هتسناد دنا
( بيطخلا نيوزقلا ،ي 1232
، ص 217 ،یوقت و 1216
، ص 235 .)
يمضت یم ميسقت مهبم و حّرصم هب هاگديد کي زا ن رد رعاش ،حرصم نيمضت رد ؛دوش
دنيارس زا هراشا اي حيرصت هب ،رعش یانثا ة
یم داي رعش دنک
، مان هب مهبم نيمضت رد اما
یمن هراشا یرگيد زا رعش نتفرگ اي رعاش روهشم هدش نيمضت رعش هک طرش نيا اب دنک
اب ناما رد تقرس تمهت زا ات دشاب دش
( ،یفشاک 1273
، ص 153
.)
ندوزفا ،نيمضت نيرتهب
هتکن هيروت نوچ فيطل یا (
= ماهيا ) هدش نيمضت رعش هب هيبشت و
( ،ینيوزقلا بيطخلا
1232 ، ص 217 نازاتفتلا و ،ي 1215 ، ص 533
اي و )
ندرک هدارا رعش یلصا یانعم زا ريغ یيانعم
تسا هدش نيمضت
( ،قيشر نبا 1311
، ج 3 ص ، 632 ناردنزام و ،ی 1267 ، ص 217 .)
9 - 2 نیمضت ۀيرظن و تینتمانیب
هک تفايرد ناوتيم لمأت یردق اب تينتمانيب حلاطصا هچ رگا
( صانتلا Intertextuality / )
رصاعم نادقان تارظن یانبم رب اسپ
راتخاس ( ارگ
poststructuralist ايلوج هژيو هب )
اوتسيرک (
Julia Kristeva أت و نوتم لخادت عوضوم یلو ،هديدرگ جيار)
ريث ريذپ ی راثآ
ناينيشيپ زا ناينيسپ
، انوگ نيوانع و عاونا اب یبرع تغلاب مولع و یبدا دقن رد ريظن نوگ
،سابتقا حيملت ،هراشا ،ءاحيتسا
، نيمضت لح ، و دقع ..
. تسا هدوب هتخانش زابريد زا .
یط
نيمز رد ريخا ةهد ود ة
رد هيرظن نيا شواک رعش
برع ی شهوژپ ، هدش راديدپ یفرژ یاه
تسا هک نيرتهب زا یکي باتک ،هنيمز نيا رد اه
« صانتلا تايلجت ،بئاغلا صنلا يف
رعشلا
یبرعلا » يلأت مازع دمحم ف (
لاس 3331 ) تسا .
–9 9 . سابتقا اب نیمضت توافت
زا هتفرگرب تغل رد سابتقا
« سبق
» لعش ینعي ة
شتآ ( شير ،روظنم نبا ة
سبق ) یانعم هب و
رب غورف و وترپ تسا نتفرگ
هک نانچ هراپ اب
رب یرگيد شتآ ،شتآ زا یا دنزورفا
. نيا زا
تقا ار یرگيد زا رنه اي ملع نتفرگارف ،ور هداهن مان ساب
دنا . نآ بدا لها حلاطصا رد اما
هيآ اي ثيدح هک تسا
ًانيع نآرق زا یا مولعم هک دنروآ ظفل رد نانچ رييغت کدنا اب اي
یبدا تقرس هن هدوب سابتقا فده دوش
( ،یيامه 1276
، ص 1 .)
زا یتيب اي و عارصم ،رعاش نيمضت رد هک تسا نيا رد ،سابتقا و نيمضت قرف اما یرعاش یم یاج شيوخ رعش رد ار رگيد هنوگ هب دهد
و دشاب راکشآ و حضاو هک یا
نمض رد هدنسيون و رعاش ،سابتقا تعنص رد یلو دسرن ماشم هب نآ زا تقرس یوب تفگ اي و لثم ،هيآ ،ثيدح شيوخ رعش و ملاک ة
یم ار یروهشم هنوگ هب و دروآ
ناشن یا
تساجک شراتفگ ذخأم هک دهد
( ،یتبحم 1213 ، ص 13 .)
–9 1 . یبدا تقرس اب نیمضت توافت تشون اي هدورس زا یشخب رعاش اي هدنسيون هک تسا نآ یبدا تقرس ة
ًانيع ار یرگيد اب
دوخ هب ار نآ و دروآ دوخ ملاک رد شناگژاو رد رييغت کدنا اب اي و ینعم و ظفل نامه یب دهد تبسن نآ
ک دنيوگ زا یمان ه ة
درب نآ
نازاتفتلا( ،ي 1215
، ص 217
.)
رس هس رب یبدا تق
تسا هنوگ :
یب ار انعم و ظفل یبدا قراس هاگ مک
و یم تساک یب دروآ
نآ رد یرييغت هک
هک دشاب هدرک دراو ظافلا نامديچ
« خسن » اي
« لاحتنا » یم هديمان و دنسپان رايسب و دوش
تسا هديهوکن
( بيطخلا نيوزقلا ،ي 1232 ، ص 233 )
یم دراو یناگژاو راتخاس رد یرييغت هاگ؛
-
دوش هتفرگ ظفل زا یرادقم اي و م
ی دوش هک
« هراغإ » اي
« خسم » یم هديمان نيا رد ،دوش
و لوبقم دشاب لوا نتم زا رترب هلمج راتخاس اي و زاجيا ،حوضو رد رگا تروص
تسا هديدنسپ
( ،نامه ص 232
؛)
یم هتفرگ انعم طقف هاگ و مان اب نآ زا هک دوش
« خلس » اي
« ماملا » یم داي دوش
( ،نامه ص 236
یغلاب بناوج اي و دوش هدوزفا یزيچ انعم رب نوچ و)
غيلب دوش تياعر ملاک حيصف و رت
دوب دهاوخ لوا نتم زا رت
( ،نامه ص 213 .)
دنيارس مان هب رعاش مهبم نيمضت رد هک تسا نيا مهبم نيمضت اب نآ توافت اما ة
یمن هراشا یرگيد زا رعش نتفرگ اي تيب یلصا نآ طرش هب دنک
نيمضت رعش هک هدش
،
هب مزلم ار دوخ رعاش یبدا تقرس رد اما دوش اربم تقرس تمهت زا ات دشاب روهشم یمن تناما تياعر یم یاپ ريز ار یبدا نادجو هکلب دنک
تخاس و دهن ة
هب ار نارگيد تسد
یم تبسن دوخ دهد
.
1 - یفص رعش رد نیمضت یلح نيدلا
1 مهبم نیمضت
بي فص ناويد رد هدش نيمضت تايبا رتش ی
هب مهبم نيمضت عون زا ،نيدلا یم رامش
ديآ . ارچ
دنيارس رکذ هب یزاين ،تايبا ندوب روهشم ليلد هب رعاش هک ة
یمن نآ دنيب . رد مهبم نيمضت
لکش هب یو ناويد رعش رد هاگ وا ،تسا هتفاي دومن فلتخم یاه
،دوخ نارعاش زا یتيب
یب ار نيشيپ مک
تساک و یم
یم هلمج نآ زا هک ؛دروآ وت
نومن هب نا ة
درک هراشا ريز :
یفص نآ نيدلا هواژک رب راوس ناراي هک هاگ
یاون اب نارتشا و دندرک رفس گنهآ اه
نآ رب هک نابراس یم دورد اه
و هتفرگ تکرح رد باتش ،داتسرف شيپ هب برط اب
یم یم ،دنتفر ديوگ
:
لا( لح ي ، ص 216 )
تيب یناياپ دورس ة رِيثُک
َع هّز یوما رصع رعاش زا سپ ؛تسا
نآ شبوبحم هک (
هّزع )
یم نارجه یم داي دنگوس و دنيزگ
ّثک یزور ،دنارن نخس وا اب رگيد هک دنک هار رس رب ري
«
ِم ین »
ّزع رب دوخ رتشا اب یم ه
درذگ . یم دورد وا رتشا رب اهنت هّزع دتسرف
! یب رّيثک گنرد
هماکچ یم یا یم وزرآ نآ رد و ديارس هّزع شاک یا هک دنک
یاج هب ا ر وا شرتش ا
ملاس
یم تفگ
! یم هتفايرد گنرد کدنا اب یفص هک دوش
یم وزرآ تيب نيا نيمضت اب نيدلا دنک
یم ادن ار وا نابراس شاک یا هک یم ناور ناراي یپ رد ات داد
هک تسا یلاح رد نيا دش
ّيثک یياضف رد تيب نيا زا ر
ًلاماک تسا هدرب هرهب هناقشاع :
( ريثک ، 1361
، ص 252 )
ص ف ی نيدلا
ِیناگژاو راتخاس رد یرييغت کدنا اب هاگ دارا و تيب
ة یيانعم ان راوزاس نآ ،
نآ اب بسانتم ار یم تسا هدرک دصق هچ
،دروآ یم هک نومن ود هب ناوت ة
درک هراشا ريز :
لحلا(
،ي ص 721 )
رعاش اجنيا رد قلخ اب
ضف زنط یيا هتشاد مان قاحسا هک یبيبط غيت فيصوت رد ،هنوگ
یم ار شناراميب ناج نآ اب و دورس زا ،هدناتس
ة
ِگرزب رعاش لأومس هرهب ملاسا زا شيپ
تسا هدرب .
نيا لاح رد ی يملا رد لأومس هک تسا ة
دوخ و یقلاخا تافص نايب رد هک
یاپ هب دوخ نابطاخم قيوشت و یناسنا قلاخا لوصا هب یدنب
ی هب شزان رد تياهن رد و
شنامدود ،هدورس
ار تيب نيا شيوخ رابت شياتس رد و یسامح یياضف رد
و
تسا هدروآ ناشيرواگنج :
لأومسلا(
ص ، 31 )
نومن ة رعاش هک تسا نآ ،مود زنط ینايب اب
ان و یشان یبيبط فيصوت رد هنوگ هک دلب
یم مقر ار شناراميب گرم هرامه نآ درد و جنر رب اي و دنز
یم اه
ِرتشا هب ار وا ،ديازفا
بش یروک
، یم دننام وا دهن یاپ سک ره رب هک دنک
سک ره رب و دروآرد یاپ زا ار
دوش ريپ ،درذگب :
لحلا(
، ي ص 723 )
تيب یناياپ ريهز هب قلعتم ،نآ یادتبا رد رييغت یمک اب یملس یبا نبا
ارس هقلعم ی
یلهاج گرزب تسا
. شزيمآ تمکح تايبا رد یو
،گرم فيصوت رد یهيبشت نينچ زا
تسا هدرب هرهب :
(
نب ريهز أب ،یملسي 1237
، ص 63 )
یب يارآ رد هچ نآ کش ة
یفص ناويد رد نيمضت نيمضت هتفاي زراب رايسب دومن نيدلا
عرصم کت اه
اي و ن مي عرصم اه نيا رد هک تسا تيب کي زا هژاو ود هب افتکا یتح اي و
نآ زا یرامش هب شخب یم هراشا اه
مينک :
هلح رعاش یاوه رب دوخ یگريچ نايب رد
هب شهاوخ تسد ندرکن زارد و یناسفن
گنت یوس ِنامشچ
ورف هيام یم ديوگ :
لحلا(
ي
، ص 723 )
يملا هب قلعتم مود عرصم ة
رَفنَش ی
ّرط رعاش را
=(
کولعص ) یلهاج رد زين وا ،تسا
یناسفن یاوه رب دوخ یگريچ نايب رب و
و یگنسرگ نتفات تنم راب ريز
،نتفرن ناراذگ
یم نينچ ديارس
:
(
وادنه ،ي 1236
، ص 132 )
یفص لزنم تمذم رد نيدلا هدرک یرپس نآ رد ار بش ،ناتسود قافتا هب هک یهاگ
ِیرايسب زا و دندوب سگم
تقاط یامرگ و اسرف
یم نينچ ،دندوب هدمآ هوتس هب ديوگ
:
لحلا(
، ي ص 723 )
قلعم هب قلعتم لوا عرصم رتنع ة
ة یسبع داّدش نب
ِرعاش و یمان رولاد مانب
یلهاج
تسا هدش هدورس ريز تروص هب هک تسا .
یفص هک توافت نيا اب یيانعم ،تيب زا نيدلا
راوزاسان تسا هدرک هدارا
. قلعم بيسن تمسق رد هرتنع ة
شوخ یوب ،دوخ دوخ بوبحم
«
َع هلب » ناس هب ار یم زبسرس یرازغرم شوخ یوب
تولخ اج نآ رد ناسگم هک دناد
مه و هديزگ هداب نوچ
ِناشون هزاوآ یمن یيارس همغن زا یمد ناوخ دندوسآ
:
رتنع(
،ة 1235 ص ، 12 )
فص ی نآ نيدلا نابايب گنهآ یناملظ و کيرات یبش رد شيوخ تسود اب هارمه هک هاگ
یم هاگان هب و دنک یرتخا
بش زورفا یم نديشخرد دريگ
، یم ديوگ :
لحلا( ص ،ي 17 )
ؤرما ةدورس موس تيب دنلب رعاش سيقلا
ود هک توافت نيا اب تسا یلهاج ةرود ةزاوآ
ةقلعم رد تيب نيا عرصم هب یو
رعاش نآ رد هک هدمآ تيب ود زاغآ رد هناگادج تروص
ربا ةدوت نايم رد ار شخرذآ و مکارتم یاه
هب هدرشف مه ششخرد و تسد ود تکرح هب ،
هليتف رب نغور هک یياسراپ یاسرت غارچ وترپ هب ار نآ یم شا
یم دننام ،دناکچ دنک
:
(
ؤرما ،سيقلا 1213
، ص 12 )
یفص
،حلاص کلم ناطلس شياتس رد نيدلا هکنآ زا دعب
رب ديکات هتکن نيا م
ی دنک هک
ناطلس ناتسدريز رب هسوب
شناتسآ یم دننز وا تمحر و لضف رب یلاعت یراب زا دعب و
یم هيکت دنيوج
، شحودمم ار
بعک ة لامآ یم دناد هک ره نآ ديآرد وا هاگرد هب سک
، رگيد
ن وزرآ ار بوبحم لاصو یم
دنک :
لحلا( ي
، ص 212 )
قلعم علطم زا تيب نيا رد وا ة
فورعم ةغبان
نايبذ ی یلهاج رعاش و هدرک هدافتسا
نآ هغبان هک توافت نيا اب تسا هدروآ هدنکارپ تروص هب ار نآ ناگژاو رب هک هاگ
هناريو یارس یاه
« هّيم » یم ،هتشذگ نآ رب لاس نايلاس هک رب ترسح هآ درذگ
یم دروآ و
یم ناور هديد زا کشرس دزاس
:
( ةغبانلا ، 6241
، ص 24 )
،رگيد یياج رد قوشعم فيصوت رد
ة شزيگنارحس و شکلد ملاک اب ار وا هک دوخ
یب ار وا و هدرک شوهدم قلعم علطم زا ،هدرک هداب زا زاين
ة هدرب دوس ،موثلک نب ورمع
تسا :
لحلا(
، ي ص 765 )
هماکچ نيزاغآ تمسق رد ورمع هک تسا یلاح رد نيا یم یقاس زا شا
هک دهاوخ
داب زا و دناشونب یدادماب ِیم ،دوخ ماج زا ار ناهارمه و وا و دزيخرب ة
نيمزرس
« نيردنا »
دراذگن یقاب یزيچ کدنا :
( لا نزوز ي ، 1215
، ص 163 )
یفص همان یمامت نايم زا هک نيا زا نيدلا همان اهنت اه
زا ،هديسرن ناتسود تسد هب وا یاه
یم هرهب ینمض هيبشت کي ناونع هب ديزي نب دلاخ تيب هب ار دوخ لاح وا ؛درب
ناس
« هلمر
»
یم دناد نانز رگيد نايم رد هک
، تسد و یاپ رب ینجنراپ وا اهنت هني
یا درادن تسد رب :
لحلا(
،ي ص 533 )
هيواعم نب ديزي نب دلاخ هب قلعتم تيب نيا یوما رصع رعاش
رييغت یمک اب هک تسا
هقوشعم یهبرف هب هراشا یارب تيب ناياپ رد شا
« هلمر
» ا هدروآ ار نآ انيع ، تس
:
(ا لإ يناهفص ، 1236 ، ج 16 ص ، 223 )
یفص نيدلا یلح فرش هب تيلست رد هب ميهاربا نيدلا
ببس هب ،شدنزرف گرم دورس
ة
وبا یم کسمت هيهاتعلا یم یهتنم یدوبان و گرم هب ار زيچ ره ماجنا و ديوج
دنک :
لحلا( ،ي ص 217 )
هلمج زا لوا عرصم ايدهز
ت فورعم وبا هيهاتعلا سابع رعاش ی
تسا یرادياپان رب هک
نآ ره هچ رک نيا رد هک ة
یم تفاي یکاخ یم هحص ،دوش
دراذگ :
يهاتعلاوبا( ،ة 1237
، ص 27 )
یلع ماما ملاک زا رثأتم زين یو هک دنامن هتفگان (
ملاسلا هيلع )
دومرف هک تسا
«إ :
ّن لله
َمَل
ًاك ُي دان ي يف موي لك :ِل توملل اود و
َفلل اوعمجا و ءان
َخلل اونبا بار
»
( حلاصلا
، 1212 ص ، 232 )
یفص نيدلا نآ زا دعب یم ادخ هب ار شناراي هک
دراپس ، هک هاگ نآ دوخ هودنا زاربا رد
راب دنتسبرب رفس
، یم ديوگ :
لحلا( ي ، ص 211 )
عرصم مود یاه رعش نيا
دورس ة یبنتم رعاش کين زاوآ ة یسابع رصع تسا
. رد وا
هديصق يسن تمسق رد ،هدورس یئاط دمحا نب یلع حدم رد هک یا ناج اب عادو زا نآ ب
یم نخس ناراي چوک ماگنه هب شيوخ ديوگ
:
لا( بنتم ي ، 1231
، ج 1 ص ، 253 )
مه یو زنط ینايب رد نينچ و تشاد مان یيحي هک یوبدب یصخش فيصوت رد دولآ
وچ یم یسلجم هب ن یب ناتسود دش
ینيب رايتخا یم ار ناشاه
یم نينچ ،دندناشوپ ديوگ
:
ْتَن
ِن
لحلا( ي ، ص 727 )
،زين اجنيا رد دورس مود عرصم
ة تسا یبنتم .
هماکچ نيزاغآ تمسق رد وا رد هک یا
حدم رايس نب دمحم اب هدورس یميمتلا مرکم نب
یيانعم ان راوزاس اب دوخ قح ندناتس زا ،
هزين هدومزآراک ناريپ و تخس یاه نخس یا
م ی دنار هک رب باقن یرايسب زا هدننيب
رهچ ه یم یناناوجون ار نانآ ناشاه هک دراگنا
تسا هديمدن ناشضراع رب یوم :
لا( بنتم ،ي 1231 ، ج 1 ص ، 235 )
یفص ،رگيد یرعش رد نيدلا
یلح تيب لها هب ار دوخ هک یسک تمذم رد
ايپ ربم ( هلآ و هيلع للها یلص )
یم بوسنم زا ار وا وکين یلاثم ندروآ اب و یيابيز هب ،دناد
یم ادج نادناخ نيا نيدب ،دنک
یم یراخ ناس هب ار وا هک هنوگ لگ نايم رد هک دناد
یاه
دشاب هدييور هنوباب :
لحلا( ،ي ص 725 )
یلح نيا رد نبا تيب نيا زا هراب
َکُس ةر یسابع رعاش یمشاه -
مه یيانعم اب وس
دورس ة یو - تسا هدرب هرهب :
لا( بلاعث ي ، 1232 ، ج 2 ص ، 23 )
تسا مزلا رد
ليمکت ريطشت هب ،شخب نيا سيمخت و اه
مينک هراشا رعاش یابيز یاه
وا یرونخس یياناوت و تردق جوا رگنايب هک تس
. یفص و تراهم اب هتسناوت نيدلا
یب یصاخ یگريچ يپ ملاک یيابيز و نزو رد یللخ هکنآ
هماکچ ،ديآ ش یاه
زگ شني دش ة
هدورس رد ار ناينيشيپ دناجنگب هدش هدارا یانعم اب وسمه ،دوخ یاه
. زا هنومن دنچ کنيا
ريطشت سيمخت و اه زا ار وا یاه
یم رظن مينارذگ :
رد 17 هديصق زا تيب یا
11 يملا زاجعا زا ،یتيب ة
تايبا هک هدرب هرهب یرفنش فورعم
تسا نينچ نآ نيزاغآ :
لحلا(
،ي صص 522 و 522 )
هماکچ نيا رد رعاش ،
رصم زا ا ع يملا یاه ه
ودب ريز علطم اب یلصا بيترت تياعر ن
نآ تسا هدرب هرهب ،هدرک هدارا دوخ هک یيانعم هب هجوت اب و هيملا رد اه :
( وادنه ي ، 1236
، ص 33 )
یفص یب هک یبش فيصوت رد نيدلا هدرک یرپس هماج و هشوت
و وس امرس شز
، هزرل
هدنکفا شمادنا رب هفولع و
شبکرم یارب یا ن
هتفاي
، یم نينچ ديوگ
:
(
لا ص،یلح 577 )
قلعم هب قلعتم قوف تايبا مود عرصم ة
ؤرما تسا سيقلا نايب رد هک
راوخ داش ی
یاه
زور رد دوخ راد«
ة لجلجلا » یگدادلد و ا
شيوخ ّمع رتخد هب ش
« هزينع » فيصوت و
يوجارجام ی
تسا هدورس شياه :
(
ؤرما ،سيقلا 1213
، ص 32 )
شمد هب دورو ماگنه هک یسمخم رد نينچمه وا يملا تايبا زا ،هدورس ق
ة فورعم
مراهچ عرصم ناونع هب لأومس مجنپ و
ديصق ة دوخ مه و هدارا لأومس هک یيانعم اب وس
،هدرک هدرب هرهب
؛تسا اما تسين لاجم مينک رکذ ار سمخم یمامت هک
و تمسق هب اهنت
نيزاغآ یم افتکا ،سمخم نيا مينک
:
لحلا( ي ، ص 27 )
رصم ود ا هب قلعتم هعطق ره یناياپ ع يملا
ة تسا لأومس هب شزان و رخف رسارس هک
تسا شنامدود و نتشيوخ :
( لأومسلا
، ص 33 )
نآ ،رگيد یسمخم رد اجش رب هک اج
یم شيوخ تع یم رخف و دلاب
تايبا زا ،دشورف
َق هب بوسنم یسامح
َط
ّير
ُفلانب ءاج ة - جراوخ رعاش -
مجنپ و مراهچ عرصم ناونع هب
یم هرهب نيا رد اما ؛درب رکذ هب اهنت اج
تخل یم افتکا سمخم نيا نيزاغآ مينک
:
لحلا(
،ي صص 37 و 36 )
دورس ،سمخم نيا زا شخب ره رد یناياپ عرصم ود ة
تسا هءاجفلا نب یرطق رد هک
و تعاجش باب ندناروش رب
نارواگنج نمشد
نکفا
، رب راکيپ و رب ات يب ند یراوشد
رازراک
، یم ديوگ :
( يرَطَق لا ،ةءاجُفلا نب ـ
ةيرعشلا ةعوسوم )
یفص دورس هک یحشوم رد نيدلا ه
دورس زا یتيب هب ار نآ زا تيب ره ، ة
ساونوبا
رعاش- یسابع رصع هراشا نآ علطم هب اهنت هک تسا هداد همتاخ یلصا یانعم ظفح اب -
یم مينک :
لحلا( ي ، ص 252 )
أ ةديصق علطم تسا نينچ ساونوب
:
( أ ،ساون وب 1232 ص ، 26 )
یفص ناطلس یاثر رد هک یسمخم مجنپ و مراهچ عرصم رد نيدلا ديوملا کلملا
دامع نيدلا هدورس هامح رهش مکاح و
نآ رد داي هتشاد ناطلس اب هک یشوخ ناراگزور زا
هدرک رد و گرم رب داهن زا هآ وا
،هدروآ زا ماکچ تايبا ة
نبا فورعم هدرب هرهب نوديز
تسا وکين یزاغآ ،تسا راي زا یيادج نايب هک نآ دولآ نزح یاضف زا هدافتسا اب ات
( = للاهتسا تعارب )
گوس یارب دورس
ة دنيزگرب دوخ .
،راصتخا باب زا تمسق هب اهنت
نيزاغآ سمخم یم افتکا مينک :
لحلا( ي ، ص 253 )
دورس هعطق ره یناياپ عرصم ود ة
نورد رعاش نوديز نبا ارگ
سلدنا رصع یفطاع و
تسا . هک توافت نيا اب ينون وا
ة ار دوخ قلاع و قايتشا تدش نايب رد
ة شيوخ هب
« هداّلَو
»
، و قارف رد دوخ هودنا نايب راي
هتشذگ ناراگزور یروآداي و هدورس ريز علطم اب ،
تسا :
( نبا ،نوديز 1215
، ص 331 )
1 2 . هماکچ رد حّرصم نیمضت یفص یاه
یلح نيدلا
نامه نيمضت بلغا ،دش هراشا هک روط یفص یاه
عون زا تايبا ترهش ليلد هب نيدلا
یم هدافتسا حرصم نيمضت زا زين یدراوم رد اما ،تسا مهبم نيمضت و دنک
رص
ًاحي هب
دنيارس ة یم هراشا تايبا دنک
. ناويد رد حرصم نيمضت زا هنومن ود هب شخب نيا رد
یفص یم هراشا نيدلا مينک
:
رد رعاش باتع
هب نآ دب ناتسود هب هک سک هتفگ و تسا نامگ
یم چيه هب ار ناشاه -
یم ،دريگ ديوگ
:
لحلا(
ي ، ص 563 )
دنيارس هب هراشا اب ار تيب نيا یو ة
يملا زا ًانيع ،نيشيپ تيب رد نآ ة
نيمضت لأومس
یم ار شنامدود نآ رد هک هدرک لاک تيعطاق هب و دياتس
نامدود رگيد نايم رد ناشيا م اه
یم هراشا دنک
:
( لأومسلا ، ص 31 )
یفص هماکچ رد نيدلا زردنا یا
یم دوخ بطاخم زا هنوگ چيه هک دهاوخ
یوربآ هاگ
هدرخ رپس ار شيوخ دنکن ايند ِلام
:
لحلا( ،ي ص 561 )
رييغت کدنا اب ار تيب نيا یو
، لعاف بيان رد دنيارس هب هراشا و
ة ،نيشيپ تيب رد نآ
تسا هتفرگ ماو یبنتم زا .
یبنتم ماکچ زا یشخب رد ة
ادف و شيوخ عبط تعانم زا دوخ
هشيدنا تملاس و وربآ ظفح یارب ناج ندرک
، یم نخس دنار
:
ال( بنتم ي ، 1231 ، ج 3 ص ، 137 )
5 - جياتن
یفص رعش رد نيمضت زا یددعتم دراوم هب هجوت اب نآ هب رضاح شهوژپ هک یلح نيدلا
دافتسا یگنوگچ نايب و تسا هتخادرپ ة
شسرپ ،هدش نيمضت عيراصم و تايبا زا رعاش نيا یاه
خساپ هب هلاقم یم تسد ريز جياتن و اه
دباي :
1 - یفص ق و تايبا هب اي نيدلا یم کسمت ناينيشيپ روهشم تاعط
انشآ ناسنا ره هک یتايبا ديوج
دنيارس هب یپ ،گنرد یتخل اب برع ميدق تايبدا هب ة
یم نآ یلصا مان حيرص رکذ اب اي و درب
دنيارس ة یم ماهتا دنب زا ار دوخ ،نآ دناهر
. یفص ناويد رد نيمضت هب نيدلا
هنوگ ود و مهبم
تسا هتفاي دومن حرصم .
بيرق رثکا یفص ناويد رد هدش نيمضت تايبا قافتا هب
عون زا نيدلا
هرهب زين حرصم نيمضت زا دودعم یدراوم رد دنچره تسا مهبم نيمضت م
ی درب . مهبم نيمضت
لکش هب یو ناويد رد یم یيامندوخ فلتخم یاه
دنک . تيب ،کدنا یدراوم رد وا یم ی
دروآ
؛
یب آن ب هدرک نآ رد یفرصت و لخد هک دشا
؛ اب هاگ و کدنا رييغت نآ زا ،تيب یناگژاو راتخاس رد
یم هرهب ،تسا هدرک هدارا هچ نآ اب بسانتم عرصم کت نيمضت هب اهنت هاگ و درب
مين اي و اه
عرصم یم افتکا تيب کي زا هژاو ود هب یتح اي و اه یفص ناويد رد ريخا دروم هتبلا هک دنک
نيدلا
تسا هتفاي زراب رايسب یدومن .
2 - یفص نيدلا یلح یمن افتکا عرصم کي اي و تيب کي ندروآ هب اهنت ،دراوم رثکا رد هکلب دنک
یگنر هدش نيمضت تيب هب و دنک دوخ راک ینشاچ یيانعم لوحت یعون هک تسا نآ یپ رد نيدب ؛دشخبب رگيد ار نآ هک هنوگ
اضف رد یي راوزاسان رد و اب بسانتم و ديدج یيانعم بلاق
نآ م راک هب ،تسا هدرک هدارا هچ ی
و درب دنيارس یانعم زا ريغ یيانعم تيب زا ة
هدارا نآ یلصا
یم هتکن هک تسا نآ یپ رد اي و دنک رب قيرط نيا زا و ديازفيب هدش نيمضت تيب رب ابيز یا
شيب هچ ره یانغ و یيابيز هماکچ رت
ديازفيب دوخ یاه .
یب هنومن یناوارف نامگ نيمضت یاه
یفص ناويد رد تسد نيا زا هدش نيدلا
یم هحص ام یاعدا رب دراذگ
. تسا نآ رگنايب هديدپ نيا
دافتسا هک ة یو هکلب تسين نيشيپ نارعاش هب یو باجعا ديلقت زا یشان ًافرص نيمضت زا یلح
هويش ناونع هب یبدا ثاريم یناوخارف هب انغ رب ندوزفا یارب یا
تفارظ و شيوخ راعشا
یم درگن .
3 - دروم نيماضم یاضتقا هب رعاش نيا سپ
هرود زا ینارعاش نيمضت هب دوخ دن فلتخم یاه
رود ات هتفرگ ملاسا زا شيپ نارعاش زا برع تايبدا خيرات ة
یسابع تح و ی روهشم نارعاش
سلدنا هک تسا هتخادرپ نايب رما نيا
درتسگ یيانشآ رگ ة
اب رعاش هدورس یاه نيشيپ ناي تسا .
عبانم فلا ) باتک اه :
قيشر نبا لا يلع وبأ ،يناوريقلا
،نسح ةدمعلا يف هبادآو رعشلا نساحم
، قیقحت : نازقرق دمحم
، توريب :
ةفرعملا راد ، 1311 .م
ديلولا وبأ ،نوديز نبا
، نوديز نبا ناويد
، حرش : تاحرف فسوي روتکدلا
، توريب : باتکلا راد يبرعلا
،
1215 ـه . مّرکم نب دّمحم ،روظنم نبا
، برعلا ناسل
، توريب : ثارتلل ءايحلإا راد يبرعلا
، 1231 ـه .
ةيهاتعلاوبأ مساق نب ليعامسإ ،
، ناويد ةيهاتعلا يبأ
، توريب : توريب راد ،
1237 ـه .
نسحلا ،ساونوبأ ،
ناويد بأ ي
، ساون توريب : بتکلا راد ةيملعلا
، 1232 ـه .
يناهفصلإا جرفلاوبأ ، ناغلأا ،
ي توريب ، : بتکلا راد ةيملعلا
1236 ، .ـه
ؤرما نبا ،سيقلا رجحلا
، ئرما ناويد سیقلا
، حرش : إ نب دمحم ميهارب
مرضحلا ي ندرلأا، : رامغ راد
،
1213 ه . يناتسبلا سرطب ، ، برعلا ءابدأ يف
ثاعبنلاا رصع و سلدنلأا
، توريب : ليجلا راد ، 1311 م .
يناتسبلا مارفأ داؤف ، يناجملا ،
ةثيدحلا
، مق : تاراشتنا يوذ یبرقلا ، 1211 ش .
ينازاتفتلا نيدلادعس ، ،
رصتخملا حرش
، نارهت : ليعامسا ناي ، 1215 ش .
للهارصن ،یوقت ،
راتفگ راجنه
، نارهت ، 1216 .
يروباسينلا يبلاعثلا کلملا دبع روصنم وبأ ،
ةميتي، رهدلا يف رصعلا لهأ نساحم
، قیقحت : دیفم دمحم
ةحيمق
، توريب : بتکلا راد ةيملعلا
، 1232 .ـه
نيدلا يفص ،يلحلا ،
ناويد يفص نيدلا يلحلا توريب، : رداص راد ، ت لا .
بيطخلا ينيوزقلا للاج ، نيدلا ، حاضيلإا يف مولع ةغلابلا توريب، : بتکلا راد ةيملعلا
1232 ، .ـه
دمحم ،ینايودار ،
نامجرت غلابلا ة
، قیقحت : شتآ دمحا
، نارهت : ريطاسا ، 1273 .
دمحم ،طاوطو ديشر ،
رحسلا قئادح يف
رعشلا قئاقد
، قیقحت : لابقا سابع
، نارهت ، 1231 .
ينزوزلا نسحلا للها دبع ،
، عبسلا تاقلعملا حرش
، نارهت : قداصلا ، 1215 ه ـ . ش .
نبا ريهز يبأ ،یملس نبا ریهز ناويد يبأ
یملس
، قیقحت : سامط ودمح
، توريب : ةفرعملا راد ، 1237 .ـه
،ايداع نبا لأومسلا ايداع نب لأومسلا ناويد
، توريب : رداص راد ، ت لا .
دمحم ،یزار سيق سمش
، مجعملا يف ریياعم أ مجعلا راعش
، حت قیق : اسیمش سوریس
، نارهت : سودرف ،
1262 . ،حلاصلا
، يحبص ةغلابلا جهن
( قیقحت
، ) ةسدقملا مق ةرجهلا راد : 1212 ،
ه ـ . .ش
ج ،ليلجلا دبع .
م ، برع تایبدا خيرات
، مجرتم : شونرذآ شاترذآ رتکد
، نارهت : ريبک ريما ، 1211 .
دمحم ،مازع ،
صانتلا تایلجت ،بئاغلا صنلا يف
رعشلا يبرعلا ، قشمد : برعلا باتک داحتا ،
3331 .
ةرتنع ،داّدش نبا ناويد
ةرتنع داّدش نب يسبعلا
، قیقحت : ساّمط ودمح
، توريب : ةفرعملا راد 1235 ، ـه .
روخافلا ي انح ، ، یبرع تایبدا خيرات
، مجرتم : یتيآ دمحملا دبع
، نارهت : سوت ، 1271 .
رمع ،خورف ،
بدلأا خيرات يبرعلا
، توريب : نييلاملل ملعلا راد ،
1363 .
