تييردم یناگرزاب
رود ۀ 6 رامش ، ۀ 4
ناتسمز 1393
.ص 708 - 687
شقن م لوئس تی عامتجا ی تکرش اه د مصت ر می دیرخ فرصم رازاب ناگدننک
لاحرد تکرش عابشا
داوم ياه اذغ
یی
اضر يعامسا ل
1روپ راتسود دمحم ،
، 2
اميش يناطلس
3
کچ ی هد نكت زا: ي ک اه ی رثؤم اهرازاب رد و رضاح رصع رد ی
لاحرد عابشا
، اب فادها هب هجوت
رازاب ي با ي شزرا ،روحم عسوت ة موهفم لوئسم ي ت عامتجا ي تامدخ و تلاوصحم دبلاک رد تکرش
تسا سررب ،رضاح شهوژپ فده . ي
ثأت ي ر لوئسم ي ت عامتجا ي وحن رب تکرش ۀ
مصت ي م گ ي ر ی
م فرص رازاب رد ناگدننک لاحرد
شا عاب تکرش اه ی داوم اذغ يي تسا . نيا فده رظن زا شهوژپ
دربراک ی
، صوت ،شور رظن زا يف
ي عون زا و پي ام ي ش ي .تسا رامآ ةعماج ی
، فرصم ناگدننک
داوم تلاوصحم اذغ
يي نبل تلاوصحم زا معا ي
، تشوگ ي دامجنا و ی گ ناتسا رد ي
نلا تسا .
اب ربارب هنومن مجح 199
رفن تسا روآدرگ تهج . ی
داد ه اه
، زا مانشسرپ ة شور و درادناتسا اه
ی
هناخباتک ا ی م و ي ناد ي هدافتسا دش ارب . ی لحت ي ل داد ه اه نومزآ زا اه ی لامرن شجنس داد ندوب
ه اه
لحت و ي ل لماع ي أت يي د ی راتخاس تلاداعم لدم و ی
، مرن رد اهرازفا ی
LISREL
و هدافتساSPSS
اتن .تسا هدش ي
ج ب ي گنا ر هک تسا نآ لوئسم
ي ت عامتجا ي ازاب رد تکرش ر
اه ی لاحرد داوم عابشا
اذغ يي
، مه قتسم ي م اب مه و م ي جنا ي رگ ی فرت لماع ي ع
، رب مصت ي م گ ي ر ی ديرخ فرصم دننک ه
ثأت ي ر راذگ .تسا
هژاو
ياه
:يدیلك عابشا‌رازاب هدش
،
مصت ی م
گ ی ر ي
فرصم
دننك
،ناگ لوئسم ی ت
عامتجا ی
تكرش .
1 . رايشناد هورگ تيريدم
، دكشناد ۀ ناسنا مولع ي
، ناريا ،تشر ،نلايگ هاگشناد
2 . داتسا راي هورگ دم ي ر ي ت
، دكشناد ۀ ناسنا مولع ي
، ناريا ،تشر ،نلايگ هاگشناد
3 . یوجشناد يسانشراک دشرا تيريدم يناگرزاب
، دكشناد ۀ ناسنا مولع ي
، هاگشناد
،نلايگ
،تشر ناريا
رات ی خ
رد ی تفا
هلاقم
:
21 / 09 / 1392
رات ی خ
ذپ ی شر
اهن یی
هلاقم
:
03 / 12 / 1393
ون ی دنس ۀ
:هلاقم‌لوئسم ش
ی ام
ناطلس ی
Email: Shima.Soltani.mb@gmail.com
همدقم رد لاس یاه
،ريخا تيلوئسم يعامتجا
تکرش هب يعوضوم مهم
یارب کرش ت اه لدبم هدش تسا .
90 دصرد زا 500 تکرش دوجوم رد لجم نوچروف ة زا حرط اه و تاراكتبا طوبرم هب تيلوئسم
يعامتجا هدافتسا
يم نک دن ( رلتاک و
،يل 2004 .) هچنانچ يلاعف ت اه ی تکرش رد ةنيمز تيلوئسم
يعامتجا طبترم
اب تلاوصحم و
تامدخ تکرش
،دنشاب هن ت اهن بجوم دوبهب یدنمناوت یاه نآ
تکرش دهاوخ دش
، هكلب رد عون يبايزرا تکرش هب تسد نايرتشم ريثأت
تبثم دهاوخ تشاد
(
،تيارمارد 1996
.) هزورما کرش ت اه هب نيا مهم تسد دنتفاي هک تکراشم رد
یاهراتفر نلاوئسم
ة
يعامتجا افرص یارجا ادهعت ت يجراخ نوچمه یوريپ زا نيناوق و تاررقم و یاضاقت یذ عفن نا
،تسين هكلب یارجا فادها و عفانم دوخ
، دننامه شيازفا تباقر ريذپ ی و بهب دو دركلمع یاه
يبايرازاب ناش زين ا تس ( نيلک و
،راواد 2004 .)
نایب هلئسم
ماگمه اب ارف ي دن ناهج ي ندش رد مامت ي صرع ه اه
، رد اه ی اهرازاب ی ناهج ي هب ور ی کرش ت اه هدوشگ
هدش تسا . ابقر زا رسارس ند يا اب گنهرف اه و تاناكما و هجت ي تاز فلتخم مهاب تباقر م ي دننک .
اهرازاب
، هتفر هتفر
، تباقر ي رت و رپ زا اهلااک و تامدخ کرش ت اه ی قر ي ب م ي وش
،د ات اجنآ هک هب دح
عابشا م ي سر ن د (
،رلتاک 2010 صخشم زا .) ه
اه ی ازفا ،اهرازاب عون نيا ي
ش لوت مجح ي د عونت و
تلاوصحم
،ابقر ازفا ي ش تعرس لماكت روانف ی
،اه فاطعنا ذپ ي ر ی اب لا ی انص ي ع و عونت رتارگ ندش
فرصم دننک ناگ تسا ( ربمه ي
،ک 1983 ) . زا فرط ي دي
،رگ کرش ت اه لاعف اب هزورما ي
ت اه ی يتاغيلبت
درتسگ ۀ ارب ابقر ی بذج فرصم دننک ناگ ور هب ور دش ه دنا
، هب روط ی هک ره فرصم دننک ه اب هنازور
سو مجح يع ي لبت زا ي تاغ هجاوم تسا روتسا(
ی ،چنرف و 2004 ) . دادعت کدنا ي زا ا ي ن لبت ي تاغ دروم
هجوت رارق هتفرگ و دادعت رتمک ی زا نآ اه زا وس ی فرصم دننک ناگ لحت ي ل هدش دنا ( چوه ناراكمه و
،
1992 .) رپ حضاو هک تسا فرصم
ناگدننک پ ي ش پ هک نآ زا ي
ما ي کرد ار نک
،دن زا عون ي ارف ي دن
مصت ي م گ ي ر ی روبع م ي نک دن ( سناو ي کن و
،ناراكمه 1998
) و رد هجيتن
، دي رگ دربهار اه ی پ ي ش ي ن
دوب دهاوخن وگباوج .
کرش ت اه اب ي د پ رد ي نكت ي ک ه ا ی دج ي د قلاخ و رت ی هولاع دنناوتب ات دنشاب رب
ن ار ابقر رازاب مهس ،ناشرازاب مهس ظفح ي
ز دوخ نآ زا نک
دن ينكت زا يكي . ک
اه ی رثؤم رصع رد
رضاح
، ذوفن وي ۀژ اگنب ه اه راتفر رد فرصم
دننک ناگ تسا هک هب ةطساو لاعف ي ت اه ی نلاوئسم ة
راجت ی
، قلاخا ي
، ز و هناتسودرشب ي
تس حم ي ط ي راذگرثا تهج ی
رب فرصم دننک ناگ و هعماج هب راک
هتفرگ م ي وش
،د عومجم ة ا ي ن لاعف ي ت اه لاعف ،ار ي ت اه ی لوئسم ي ت عامتجا ي مان تکرش داهن
ه دنا ( وگ
،ناراكمه و 2013
؛ لوگرام ي
،س 2007
؛ ل ي
،ناراكمه و 2013
؛ ژرپساک ي
،ک 2009
؛ وي زلا و
،ناراكمه 2007
؛ اپ يي ک ،ناراكمه و 2013
؛ گنآو و گنو 2012
؛ ،لوراک 1979 .)
هاگن ي هب ارذگ پي ش ي ةن شهوژپ ي ا رد ي ن هزوح ناشن ا زا ي ن دراد پ تاعلاطم هک ي
ش ي ن
، هب روط
هدمع
، پ رد ي صوت ي ف لوئسم ي ت عامتجا ي کرش ت اه دندوب نآ داعبا فشک و (
وگ ناراکمه و
،
2013 ؛ لوگرام ی س 2007
؛ گنآو و گنو 2012
).
هورگ ي زا پ نارگشهوژ رب هب
سر ي ثأت ي ر لوئسم ي ت عامتجا ي د عون رب تکرش ي
هاگد شرگن و
فرصم ناگدننک تخادرپ
ه ا دن ( نوارب و د ی س ی
،ن 1997
؛ اروم ی ،لگو و 1997 )،
هدع یا پ ي دما
فر اهرات ی عامتجا ي تبثم و فنم ي کرش ت اه ار رب فرصم دننک ناگ ت لح ي ل هدرک ا دن ( اب
،نور 1999
؛
پ ی
،زت 1991 ) خرب و ي قحم زا ناق ن ي ز ثأت ي ر لماوع لوئسم ي ت عامتجا ي ن رب ار تکرش ي
ت دصق و
رخ ي ناراد شاكنک رک د ه دنا اتپوگ(
و
،نس 2013
؛ ،نک 2010
؛ ا ي ور ي ن ان و ي
،رل 2009
؛ ا ي لاو و
،ناراكمه 2009
؛ لي نمرب و
،پورت 1998 .)
رد اتسار ی قحت ي تاق هدرتسگ ا ی هک رد مز ين ة لوئسم ي ت عامتجا ي کرش ت اه ،تسا هتفرگ ماجنا ام
ن ي ز
رد خساپ هب هجوت ازف ي هدن ا ی هب هک اي ن عوضوم رد ناهج دعب ي ،تسا هدش هب
سررب ي ثأت ي ر لاعف ي ت اه ی
لوئسم ي ت عامتجا ي کرش ت اه رب مصت ي م گ ي ر ی ديرخ فرصم دننک ناگ اب م ي جنا ي رگ ی مآ ي تخ ة فرت ي ع رازاب رد
لاحرد عابشا کرش ت اه ی داوم اذغ يي
،ينبل يتشوگ و یدامجنا نلايگ ناتسا رد م
ي زادرپ ي م .
بی نا هلئسم
لوئسم ي ت عامتجا ي کرش ت اه ثأت ي ر ب ازس يي رد
،هعماج ،نارادماهس ،نانکراک ،نايرتشم
تيفيک
تلاوصحم و
...
يم دراذگ و اب هجوت هب کيره زا نيا لماوع
، یاهدمايپ ينوگانوگ
یارب تکرش و
هعماج هب هارمه دهاوخ تشاد ( ساک ژرپ ي
،ک 2009 ).
رد دركلمع ،نايم نيا لوئسم
ي ت عامتجا ي
کرش ت اه مهم زا يكي ،نايرتشم رظنم زا نيرت
ثحب دروم تاعوضوم نيرتديدج و تسا
.
اب هجوت هب نيا رما هک رثکا کرش ت اه ی داوم يياذغ
،يلخاد رد نيمز ة تميق ،ديلوت یراذگ
و
عيزوت ناشتلاوصحم هب
فرشيپ ت اه ی يساسا و يمهم تسد تفاي ه دنا هبزور و زور هب دادعت ابقر رد
نيا تعنص هدوزفا يم وش
،د اذل یدنرب زوريپ ناديم دهاوخ دوب هک شلوصحم رد
دبس ديرخ
فرصم هدننک یاج دريگ و نيا
،لماع شقن یديلک عيفرت ار شيب زا شيپ نايامن يم دزاس .
زا کي وس
، فعض کرش ت اه يلاعف تيفيک و تيمک رد ت
اه ی يعيفرت هئارا هدش و زا یوس
، رگيد
شزرا روهظ اه
ی گنهرف ي ديدج رد هعماج و رد نيب فرصم ناگدننک هعماج هب یرگيد هاگن اب هک
و حم ي ط تسيز يم دنرگن و غدغد ه اه ی يعامتجا ار
مهم يم دنرادنپ
، هب هک تشاد نآرب ار ام
او طس ة یراذگرثا ،رضاح شهوژپ مادقا
اه ی لوئسم ي ت عامتجا ي کرش ت اه ميمصت رد ار یريگ
ديرخ
فرصم ناگدننک يسررب نک ي م و رگيد یوس زا
، يلاعف یراذگرثا نازيم ت
اه ی يعيفرت کرش ت اه رد ار
مايپ ندناسر لوئسم
ي ت ا عامتج ي تکرش هب فرصم ناگدننک جنسب ي م .
پی ش ی ةن رظن ي شهوژپ
رد همادا هب يفرعم و حيضوت پي ش ي ةن عوضوم ي شهوژپ هدش هتخادرپ تسا
.
رازاب ابشا ع
1هدش
هزورما
، اهرازاب ی هعسوت ي هتفا لاحرد بت د ي ل هب عون لاماک توافتم ي زا رازاب دن . رازاب لاحرد عابشا
( غولب )،
طقف هناشن ا ی کچوک زا غت يي تار گرزب ي تسا هک لاحرد ر خ نداد دنا (
،واتسوگ 2009 .)
رگا زا رخاوا ةهد 1990
، طقف ي ک دنور رازآ هدنهد ارب ی دارفا گرد ي ر رد بسک راکو ا قافت هداتفا
،دشاب ب ي کش بطقود ي
2ندش رازاب تسا
؛ رازاب هب تدش هب ود بطق لااب و اپ يي ن سقت ي م هدش تسا و
رازاب م ي نا
3ي و حطس طسوتم رقت ي اب دپان ي د هدش تسا لااب حطس رازاب زا روظنم .
،4
،عقاورد رازاب
نارگ و سکول سانجا قي
تم تسا . اي ن لباقم رد رازاب د بطق
ي رگ
، اهلااک رازاب هک ی
لباق و جارح
هناچ نز ي ي ا هب ترابع ي دي
،رگ رازاب نازرا مرارق ،دراد مان 5
ي گ ي در نسدناک(
،ناراكمه و 2004
.) زا
فرط ي دي
،رگ ط ي قحت ي تاق تروص
،هتفرگ امت هک تسا هدش صخشم ي
ل فرصم دننک ناگ رازاب هب
لااب حطس يا
اپ يي ن ب س ي را ب ي رتش م حطس رازاب زا ي
نا ي تسا . اي ن رما پ ي اهدما ی مهم ي ارب ی راتخاس
رازاب و گنوگچ ي دركلمع ابقر دراد . زا وس ی دي رگ
، خرب ي نارگشهوژپ اعدا
م ي نک دن حطس رازاب هک
لااب لاحرد عابشا و غولب تسا (
،رلتاک 2010 .) صخشم ه اه ی وي ۀژ هرازاب ا و انص ي ع غلاب و عابشا
،
قبط ي تفا ه اه ی ربمه ي
6ک لاس رد 1983 رادروخرب ، ی
ز لماوع زا ي
ر :تسا
1 . م ي ناز وپ يا يي ا رد لوصحم ي
ن تعنص اتبسن لااب تس .
2 . تلاوصحم رد
ا ي ن
،تعنص پ ي چ ي هد و پ ي هتفرش دنا .
3 . دورو ابقر هب ا ي ن تعنص راوشد تسا .
4 . هرهب رو ی رد ا ي ن تعنص هب روط م اقترا و دوبهب رمتسم ي
ي دبا .
5 . اي ن اراد تعنص ی
فاطعنا ذپ ي ر ی سب ي را .تسا
6 . م ي ناز هدافتسا زا ژولونكت ی رد ا ي ن تعنص اتبسن لااب تس ( ربمه ي
،ک 1983 .)
1. Maturing Market 2. Polarization 3. Middle Market 4. Top-end Market 5. Low-end Market 6. Hambrick
رد ارش ي ط ي اهرازاب هک لاحرد
عابشا تمس هب تکرح ندش
ا دن و دربهار اه ی پ ي ش ي ن دي رگ
وگباوج ن ي دنتس
، کرش ت اه اب ي د رد پ ي ي نتفا نكت ي ک اه ی قلاخ رت ی دنشاب ات دنناوتب هولاع رب ظفح
مهس
،ناشرازاب مهس
رازاب ابقر ار ن ي ز زا نآ دوخ دننک . يكي زا ينكت ک اه ی رثؤم ،رضاح رصع رد
اي داج امت ي ز ی سب ي را وق ی تسا هک اب هجوت هب فادها رازاب ي با ي شزرا روحم تروص م ي گ ي در . اي ن
امت ي ز اب عسوت ة موهفم لوئسم ي ت عامتجا ي تکرش رد دبلاک تلاوصحم و
تامدخ ققحت م ي ي دبا
(
،رلتاک 2010 ) هک رد همادا هب حيرشت رتشيب نآ يم ميزادرپ .
لوئسم ی ت عامتجا ی کرش ت
1اه
هزورما هعماج زا کرش ت اه راظتنا دراد هک وگخساپ ی لوئسم ي ت اه ی دوخ رد لابق ذ ی عفن ناشنا و
هعماج دنشاب (
،رفتسرک 2010 عقاورد .)
، لوئسم ي ت کرش ت اه افرص لماش لئاسم راجت ی
، بسک راکو
و داعبا داصتقا ی ن م ي وش
،د هكلب روما عامتجا ي و ز ي تس حم ي ط ي ار
، هب دصق هب لقادح ندناسر ي ا
فذح هنوگره راثآ رضم رب هعماج و هب رثکادح ناسر ند ناسردوس ي هب مدرم و ورگ ه اه ی فلتخم و
رد اهن ي ت
، لک هعماج ار ن ي ز رد مرب ي گ ي در واتساک(
نم ي چ ين ي
، 2013 ؛ رهوم ناراكمه و
، 2001 ).
لوئسم ي ت عامتجا ي
،تکرش هب ةباثم موهفم ي
،هدرتسگ راعت ي ف فلتخم ي ار هب دوخ صاصتخا
هداد تسا ژرپساک(
ي
،ک 2009
؛ وي زلا ناراكمه و
، 2007
؛ اتساک و نم ي چ ين ي
، 2013
؛ وگ و
ناراكمه
، 2013
؛ ورام ي
،ک 2003 ) . رد ور ي درك ی ي
،هچراپك کرش ت اه و هعماج م ي وت دننا رد مه
ماغدا دنوش و دمه ي رگ ار رد دربهار درب - درب امح ي ت نک دن ( رتروپ و
،رمارک 2006 .) رد ور ي درك ی
دي
،رگ
،تکرش ذ ی عفن نا لخاد ي و جراخ ي شا - معا زا
،هعماج نامزاس اه ی تلود ي و غ ي ر تلود ي
،
رتشم ي
،نا مأت ي ن ناگدننک و نانکراک ش - ار زا رط ي ق ا ي داج هطبار ا ی راتخاس ی اب نآ اه و ن ي ز تسد ي با ي
هب ترهش ي بسانم و اس ي ر اش ي گتس ي اه ی وقلاب ۀ
،دوخ اضرا م ي دنک ( رتروپ و
،رمارک 2006 ؛
،لگو
2005 .) ور ي درك بلاغ دي
،رگ ور ي درك قلاخا ي
،تسا هک ب ي نا م ي دنک لوئسم ي ت عامتجا ي
،تکرش
ساسارب شرگن اه و تادهعت قلاخا ي تکرش راوتسا تسا (
،لورک 1997 قبط .) هقبط دنب ی
2KLD
، لوئسم ي ت عامتجا ي تکرش هب تفه دعب لک ي سقت ي م م ي وش د ( لوگرام ي س و
،شلاو 2003 )
هک دنترابع زا طباور نانکراک
، 3
ک يف ي ت لوصحم
، 4
طباور عامتجا
5ي
، تاعوضوم زي
تس حم ي ط
6ي
،
1. Corporate Social Responsibility (CSR)
2. KLD STATS for CSR data (KLD STATS dataset has been widely used to represent the CSR construct in many studies)
3. Employee relations 4. Product quality 5. Community relations 6. Environmental issues
لئاسم طوبرم هب
1عونت
، لئاسم طوبرم هب ناسنا ي
2ت
، س و ي سا ت اه ی
3تکرش ( لي ا ناراكمه و
،
2013 .)
اب هجوت هب یاهدركيور رکذ
هدش اجنآ زا و هک فرصم هدننک
، رد اج ي هاگ عماج زا یوضع ه
،
ميقتسم و ريغ ميقتسم رثأتم زا دركلمع نامزاس اه
،تس شوک ي د ي م ريز تايضرف نومزآ اب
، ثأت ي ر عون
طابترا و تدش بار ةط تيلاعف یاه تيلوئسم
يعامتجا تکرش
اه ار رد مصت ي م گ ي ر ی رخ ي د
فرصم دننک ه،
هب روط ريغ و ميقتسم ميقتسم
، :مينک يبايزرا
1 . يب[H1]
ن لوئسم ي ت عامتجا ي تکرش و فرت ي ع طابترا ينعم راد دوجو دراد .
2 . يب[H3]
ن لوئسم ي ت عامتجا ي تکرش و مصت ي م گ ي ر ی رخ ي د فرصم دننک ه طابترا نعم ي راد دوجو
.دراد مصت ی م گ ی ر ي م فرص هدننک
4
زا شخب ات مهدجه نرق رخاوا هدمع
ا ی زا ةهد 1970 ار مدرم ناققحم ، لاحرد
م زا تکرح ي
نا
ارف ي دن مصت ماع ي م گ ي ر ی هب تروص طخ ي م ي دي دند ( واشلوا ي كس ي و وبنرگ ي
،س 1979 .) رد عقاو
، اي ن
دي هاگد تنس ي مصت ي م گ ي ر ی هک تسا رب
ور ي درك ارگدرخ و لاطا تاع پ هنازادر درومرد رخ راتفر ي د
فرصم دننک ه کأت ي د دراد ( گنژ و
،گناژ 2007 ) . اما زا رخاوا هد ة 1970 ، دي اگد ه اه ی م توافت ي هئارا
دش ( واشلوا ي كس ي و وبنرگ ي
،س 1979 .) فلاخرب دي هاگد تنس ي
، مصت ي م گ ي ر ی دي هاگد برجت ي
،
فرصم دننک ه رب هولاع ار اي
هكن دنا ي
،دنمش ساسحا دنم رد رظن م ي گ ي در و ا ي ن تخانش ار ا ي داج
م ي دنک هک تلاوصحم اد
ار ی ناعم ي دامن ي ن نهذ ي ارب ی فرصم دننک ه ا دن (
،پآ 2001 ) هچنآ اما .
دي هاگد ثأت ي ر راتفر ی ار زا ود دي هاگد قوف امتم ي ز م ي
،دزاس کأت ي د ش اهراتفر رب ی
فرصم دننک ناگ و
اهدادخر ی حم ي ط ي رب هک تسا رثا نانآ
م ي ذگ ا دنر . عقاورد مامت رد ي دي اگد ه اه ی ذ رک
،هدش لحرم ة
اهن باختنا يي
فرصم دننک
،ه هاگ ارف ي دن ی پ ي چ ي هد و هاگ ي هداس تسا ( گنژ و
،گناژ 2007 ) هاگ
اي ن رب باختنا ساسا
اقم ي ةس فطاع ي ( نجآ و ف ي
،نبش 2005 شان هاگ و ) ي
خرب زا ي
وقت ي ت دننک ه اه تس . هب روط هصلاخ
، م ي وت نا ا رثکا هک تفگ ي
ن لدم اه هب لابند ي نتفا ا ي ن دنرما هک
لماوع هچ ي ب و نورد رد ي
نور ا ز فرصم دننک ه مصت رب ي تام و ی ثأت ي ر راذگ ا تس ( ند
،ناراكمه و
2007 ) .
،عقاورد کرش ت اه م ي دنناوت اب هدافتسا زا ا رازب ی دنمتردق
، اب ونع نا لوئسم ي ت عامتجا ي
کرش ت اه - هک ري هش رد لوئسم ي ت اه ی ونعم ی ي ا قلاخا ي کرش ت اه دراد - زا رط ي ق ازفا ي ش ترهش
1. Diversity issues 2. Humanity issues 3. Corporate governance 4. Customer Decision Making
و دوبهب وصت ي ر دنرب تکرش رب دصق رخ ي د فرصم دننک ناگ
، دصق راركت رخ ي د و صوت ي ه هب رخ ي د
نآ اه ثأت ي ر دنراذگب ( زچلاو ناراكمه و
، 2009 ) ازفا اب و ي ش رادافو ی
، اضر ي ت ( ول و راچاتاب ي
،ا 2006 )
نانآ دامتعا و (
زچلاو و ،ناراكمه 2009
)،
مصت ي م گ ي ر ی فرصم دننک ه ار تحت عاعشلا رارق دنهد ( لي ا
ه و ناراكم
، 2013 .)
ارف ي دن مصت ي م گ ي ر ی رخ ي د تحت ثأت ي ر نوگانوگ لماوع ي
مهم هک تسا رت
ي ن نآ اه دنترابع زا
گنهرف لماوع ي
- عامتجا ي و هورگ ي
، لماوع ناور ي و درف ی
، لماوع عقوم يت ي و لماوع طوبرم هب
مآ ي تخ ة رازاب ي با ي . شهوژپ رضاح هب شهوژپ پ ي نومار راذگرثا ی لوئسم ي ت عامتجا ي کرش ت اه رب
مصت ي م گ ي ر ی رخ ي د فرصم دننک ناگ اب م ي جنا ي رگ ی غتم ي ر فرت ي ع - هک زا م ؤ فل ه اه ی مآ ي ةتخ
رازاب ي با ي تسا - م ي دزادرپ . زا س و ی دي رگ اب ي د تفگ لوئسم ي ت عامتجا ي افرص حم لئاسم ي
ط ي ار
رد رب من ي گ ي در
، هکارچ ا ي ن لوئسم و دهعت ي
،ت ثأت ي ر ازسب يي رب مآ ي تخ ه اه ی رازاب ي با ي اد در بجوم و
حرج و دعت ي ل نآ اه م ي وش د . واب ی و س ي ل اهرازبا ی ا لباق مزلا رد هدافتس
لوئسم ي ت عامتجا ي ار
هتسب دنب ی
، لبت ي
،تاغ شورف صخش ي و تامدخ م ي دنناد نايناضمر(
و
،ناراكمه 1389
)،
اذل ارب ی
نومزآ يضرف ة مود شهوژپ ( :[H2]
نيب فرت ي ع و مصت ي م گ ي ر ی رخ ي د فرصم دننک ه طابترا نعم ي راد
دراد دوجو )
رد رشت هب همادا ي
ح مآ ي ةتخ فرت ي ع هب ةباثم لماع رثؤم د ر ارف ي دن مصت ي م گ ي ر ی هاوخ ي م
تخادرپ اتسور(
و
،ناراكمه 1375
.)
فرت ی
1ع هعماج ناسانش لبت نارگشهوژپ و هناسر ي
تاغ کأت ي د م ي دنزرو هک هوبنا ي زا پ ي ما اه ی لبت ي تاغ ي زا زاغآ
حبص ات اپ ي نا
،بش فرصم دننک ناگ ار م خ ا ط ب رارق م ي دنهد . زا فرط ي دي رگ نانآ م ي دنشوک
هب تعرس پ ي ما ي ار دنونشب و اس ي ر پ ي ما اه ار فذح نک
،دن دنرب ی ار ذپب ي
،دنر و اس ي ر اهدنرب ار درط
دننک ( في
،کس 2006 .)
،عقاورد کرش ت اه رط زا ي ق سو ي هل ا ی طابترا ي اب فرصم دننک ناگ طابترا دوخ
رارقرب م ي نک دن ( چنرف و س ي
،نوم 2004 .) اي ن سو يل ة طابترا ي م ي دناوت هب تروص
،ورردور پاچ ي
،
دار ي و يي
، نفلت ي
، ولبات ی لبت ي تاغ ي
، ولت ي ز ي نو ي ي ا رد كبش ة ناهج ي ا ي تنرتن دشاب ( زتلوش و
،کلاب
2011 .) لئاسم طوبرم هب لوئسم ي ت عامتجا ي تکرش رد شخب راجت ی - دننام رادافو ی رتشم ی و
رابتعا تکرش - هب تروص پ ي ما لبت ي تاغ ي رثؤم مع ي اق هب ا ي ن رما گتسب ي دراد هک فرصم دننک ناگ و
ذ ی عفن نا
،تکرش هنوگچ و رط هچ زا ي ق راتفر عامتجا ي تکرش ار کرد م ي دننک ( واتساک نم ي چ ين ي
،
2013 .)
1. Promotion
ةنیشیپ شهوژپ
اب هجوت هب ديدج ندوب ثحبم تيلوئسم يعامتجا
کرش ت اه یاهرازاب زين و لاحرد
،ناريا رد عابشا
طبترم نيرت شهوژپ یاه ماجنا هتفرگ رد نيمز ة نيا یاهريغتم شهوژپ
لودج رد 1
دش هئارا ه تسا .
وافت لصا ت ي ةلاقم رضاح قحت اب ي تاق پ ي ش ي ن ا رد ي ن غتم هک تسا ي
ر لوئسم ي ت عامتجا ي ا رد ي ن
مه شهوژپ هب
روط قتسم ي م اب مه و م ي جنا ي رگ ی لماع فرت ي ع رب مصت ي م گ ي ر ی رخ ي د فرصم دننک ه
سررب ي دش . هجو امت ي ز دي رگ ا ي ن
،شهوژپ سررب ي ضرف ي ه اه ی قحت ي ق ارش رد ي ط رازاب لاحرد عابشا
تسا
، هک رد ه ي چ ي ک زا شهوژپ اه ی پ ي ش ي ن لخاد ي و جراخ ي هب نآ هتخادرپ هدشن تسا .
لودج 1 تن‌ةصلاخ.
هب‌جیا
تسد
هدمآ شهوژپ‌زا
هعلاطم‌دروم‌ياه
ناونع
شهوژپ
فده
شهوژپ
تفای
ه
اه ي
مهم
ليلحت ريثأت تيلوئسم يعامتجا
يتکرش رب ريوصت
،نيدامن ريوصت
یدركلمع و یرادافو دنرب تلود(
یدابآ و
،ناراكمه 1392 ) يسررب
ريثأت تيلوئسم يعامتجا
يتکرش رب یرادافو دنرب زا قيرط
شقن يجنايم یرگ ريوصت دنرب ةجیتن
شهوژپ :
طابترا یرادافو اب ريوصت نيدامن
دا ار ک ۀدش
،نايرتشم مكحتسم رت زا ريوصت
یدركلمع صيخشت هداد دش .
نومزآ
یضرف ه
اه
:
لدم یزاس تلاداعم یراتخاس
نييبت لماوع راذگريثأت د ر ريوصت
کناب یاه رهش نارهت ( یرگسع و
م یدمح يناريجنز
، 1392 ) سررب ي ةطبار نايم ريوصت تکرش
اب یاهريغتم تيلوئسم
،يعامتجا
شنکاو هب نارحب
،اه شنک یذ
ناعفن و لماوع يطيحم جیتن
ة
:شهوژپ ريوصت ناب ک اه تحت ريثأت
یاهريغتم لماوع يطيحم و یافيا تيلوئسم
يعامتجا رارق دراد . کاردا یذ ناعفن و تيريدم
حب نار اه یريثأت د ر ريوصت کناب اه دنرادن .
نومزآ
یضرف ه
اه : نومزآ لامرن و نويسرگر
هناگدنچ
ثأت ي ر مآ ي ةتخ رازاب ي با ي زبس رب
آرف ي دن مصت ي م گ ي ر ی رخ ي د
فرصم ناگدننک نايناضمر(
و
،ناراكمه 1389 ) رشت
ي ح اپ ي ه اه ی رظن ی و
شهوژپ ي رم طوب هب رازاب ي با ي زبس
و رف اي دن مصت ي م گ ي ر ی رخ ي د
فرصم دننک
،ه هب روظنم سررب ي
اي ن هطبار اب هدافتسا زا راهچ
رصنع مآ ي ةتخ رازاب ي با ي زبس ةجیتن
شهوژپ : مآ ي ةتخ رازاب ي با ي زبس رب رف اي دن
مصت ي م گ ي ر ی فرصم دننک ه و تبثم یرثا نعم
ي راد
.دراد نومزآ
یضرف ه
:اه لدم یزاس تلاداعم یراتخاس
ةطبار نايم لماوع
،يناور يعامتجا
و راتفر فرصم دننک ۀ زبس ( يماح
طيحم تسيز ) نايدمحم(
و
،يئاتخ
1390 ).
تيولوا یدنب و يسررب ةطبار نايم
لماوع
،يناور يعامتجا اب راتفر
فرصم دننک ۀ زبس ( يماح طيحم
تسيز ) ةجیتن
شهوژپ ةطبار :
شرگن یاه تسيز
،يطيحم یاهراجنه
،یدرف يشخبرثا کاردا دش ۀ
فرصم دننک ۀ بس ز و یاهراجنه يعامتجا )هدنرادزاب(
اب داعبا یراتفر فرصم دننک ۀ ت زبس أ ديي دش .
نومزآ
یضرف ه
اه : نومزآ فورگوملوک - فونريمسا
ةمادا
لودج 1 تن‌ةصلاخ.
هب‌جیا
تسد
هدمآ شهوژپ‌زا
هعلاطم‌دروم‌ياه
ناونع
شهوژپ
فده
شهوژپ
تفای
ه
اه ي
مهم
لوئسم ي ت عامتجا ي کرش ت اه
،
اضر ي ت رتشم ی و شزرا رازاب ( ول و
راچاتاب ي
،ا 2009 ) يسررب
ت أ ريث لوئسم ي ت عامتجا ي
کرش ت اه نايرتشم رب هجيتن رد و
رازاب شزرا اب يجنايم یرگ لماع
تاغيلبت ةجیتن
شهوژپ : لماع لبت ي تاغ ت أ ريث رب يمهم
ةطبار ب ي ن لوئسم ي ت عامتجا ي ر و تکرش ي کس و ي ژ ۀ
يم تکرش
،دراذگ دب ي ن انعم هک کرش ت اه يي هک
زه ين ة لبت ي تاغ لااب يي کرش هب تبسن دنراد ت
اه يي
هک ا ي ن زه ي هن ار لمحتم ن م ي وش
،دن رتهب م ي وت دننا
ري س ک و ي ژ ۀ دنهد شهاک ار دوخ .
لوئسم ي ت عامتجا ي کرش ت اه :
رادافو و باستنا ی
، شقن اب هارمه
ةطساو دامتعا زچلاو(
ناراكمه و
،
2009 ) يسررب
رثا لوئسم ي ت عامتجا ي
کرش ت اه اب يجنايم یرگ لماع
دامتعا رب ديرخ نايرتشم ةجیتن
شهوژپ دصق: رخ ي
،د امح ي ت رخ دصق زا ي د
صوت و ددجم ي
ه رخ هب ي د پ هلمج زا ي اهدما ی تبثم
ثأت ي ر دركلمع لوئسم ي ت عامتجا ي کرش ت اه رب
فرصم دننک ناگ تسا .
سررب ي اناوت يي کرش ت اه و نمجنا
اه ی لوئسم ي ت عامتجا ي هب ةباثم
دمآرد ی اضر رب ي دنمت ی رتشم يا ن
شاو(
و تراب ي كسوك ي
، 2012 ) سررب ي شقن اضر ي دنمت ی رتشم ی
هب ناونع غتم ي ر م ي جنا ي طابترا رد
بي ن دنمناوت ی و تکرش لوئسم ي ت
عامتجا ي و اقم ي هس ا ي ن لماوع رد
ود روشک ناملآ و رما ي اك ةجیتن
شهوژپ
: ثأت ي ر لوئسم ي ت عامتجا ي رد
اضر ي ت رتشم ی و راتفر رتشم ی رد ناملآ ب ي ش زا
رما ي اك دوب .
آي ا حص کرد ي ح فرصم دننک ه زا
لئاسم لوئسم ي ت ا عامتج ي تکرش
اراد ی مها ي ت
؟تسا ل(
ي و
ناراكمه
، 2012 ) سررب
ي ثأت ي ر د ي هاگد فرصم دننک ه
و لاعف ي ت اه ی لوئسم ي ت عامتجا ي
تکرش رد رادافو ی رتشم ی ةجیتن
شهوژپ
:
کرد بسانم رتشم ی رب کاردا
و ی زا لاعف ي ت اه ی ةنلاوئسم عامتجا ي ،تکرش
وه ي ت کرتشم فرصم دننک ه و تکرش و رد
اهن ي ت
رب رادافو ی رتشم ی رثا دهاوخ تشاذگ .
هیضرف ياه شهوژپ
3 .
[H1]
نيب لوئسم ي ت عامتجا ي تکرش و ت فر ي ع طابترا نعم ي راد دراد دوجو .
4 .
[H2]
نيب فرت ي ع و مصت ي م گ ي ر ی رخ ي د فرصم دننک ه طابترا نعم ي راد دراد دوجو .
5 .
[H3]
يب ن لوئسم ي ت عامتجا ي تکرش و مصت ي م گ ي ر ی رخ ي د فرصم دننک ه طابترا نعم ي اد ر دوجو
دراد .
لدم یموهفم شهوژپ
قبط لكش 1 ، لدم رضاح شهوژپ زا
هس غتم ي ر لصا ي كشت ي ل هدش تسا
؛ موهفم لوئسم ي ت
عامتجا ي تکرش
، غتم ي ر لقتسم شهوژپ
؛تسا مصت ي م گ ي ر ی ديرخ فرصم هدننک غتم ي ر تسباو ة
شهوژپ و فرت ي ع غتم ي ر م ي جنا ي شهوژپ هب رامش م ي آ ي د .
رادومن 1 .
لدم
موهفم شهوژپ‌ی
شور یسانش شهوژپ
نيا شهوژپ زا رظن
،فده یدربراک و بسحرب شور یروآدرگ داد
ه اه زا عون صوت يفي - يشياميپ
تسا و تيهام شهوژپ ي زا عون يگتسبمه دراد
. تهج یروآدرگ داد
ه اه
، زا همانشسرپ درادناتسا
و
شور یاه هناخباتک یا و يناديم رد نايم فرصم ناگدننک داوم يياذغ رد ناتسا نلايگ هدافتسا دش
و یارب ليلحت داد ه اه زا نومزآ یاه شجنس لامرن ندوب داد ه اه و ليلحت يلماع أت ي یدي و لدم
تلاداعم
،یراتخاس رد
مرن یاهرازفا
LISREL و
هدافتسا SPSS
دش . رد یاتسار نيا شهوژپ
یاهزرم ريز صخشم هدش تسا :
فلا ) ورملق يعوضوم : هب روط ماع
، ثحابم طوبرم هب تيريدم يبايرازاب و هب روط صاخ
، ميهافم
رازاب لاحرد
،عابشا ميمصت یريگ ديرخ فرصم ناگدننک
، عيفرت و تيلوئسم يعامتجا
کرش ت اه ار
لماش م ي وش د.
ب ) ورملق ينامز : تاعلاطا و
هداد یاه نيا شهوژپ وبرم ط هب زيياپ 92 تسا .
ج ) ورملق يناكم : ورملق يناكم هوژپ
،ش فرصم ناگدننک تلاوصحم
داوم يياذغ رد ناتسا
نلايگ تسا .
ةعماج یرامآ شهوژپ
،رضاح فرصم ناگدننک تلاوصحم داوم
يياذغ معا زا تلاوصحم
،ينبل
يتشوگ و یدامجنا رد
ناتسا نلايگ تسا . فده زا باختنا نيا ماج ع ة
،یرامآ يسررب
ميمصت یريگ فرصم ناگدننک رد رازاب لاحرد عابشا هدوب تسا . اذل يتعنص ار يسررب ميدرک هک اب
هجوت هب رظن ناگربخ - هک يگمه زا ناريدم دشرا و ييارجا کرش ت اه ی
،ينبل يتشوگ و
یدامجنا ناتسا 1
نلايگ دندوب - اب تکا باس هرمن یا رتلااب زا نيگنايم رد نيب صخشم ه اه ی رازاب
عابشا هدش
،کيربمه دجاو
طيارش دروم رظن دوب .
،عقاورد تلع باختنا ناتسا نلايگ یارب عماج ة
1 . ا هلمج ز تکرش یاه يسررب دروم : هدروارف تکرش هدروارف تکرش ،هلاک یدامجنا و يتشوگ یاه
تکرش ،هلاک ينبل یاه
هدروارف هدروارف تکرش ،اراس ينبل یاه هدروارف تکرش ،نيرام یدامجنا و يتشوگ یاه
تکرش ،آ.ب یدامجنا و يتشوگ یاه
هدروارف نيتشوگ یدامجنا و يتشوگ یاه هدروارف تکرش ،
هدروارف تکرش ،ناريا تشوگ یدامجنا و يتشوگ یاه ،هاگپ ينبل یاه
هدروارف تکرش ...و رزخ ينبل یاه
. لوئسم
ی ت عامتجا ی
تکرش عیفرت هدننکفرصمدیرخیریگمیمصت
H1 H2
H3
یرامآ
، یرادروخرب نيا
ناتسا زا رازاب عيسو و عونتم داوم يياذغ تسا . سپس
، تايضرف شهوژپ ار
رد نيا تعنص ومزآ هد ا مي .
رد ا ي ن شهوژپ زا شور هنومن گ ي ر ی فداصت ي هداس هدافتسا دش . غتم ي اهر ( تلااؤس ) زا عون
شزرا ي اب قم ي سا ترت يب ي و مجح هعماج ان دودحم تسا . دادعت 199 همانشسرپ رد
ب ي ن اضعا ی
ةعماج رامآ ی زوت ي ع ش د و رد نامز وگخساپ يي هب مانشسرپ ه اه
، رگشهوژپ زا
رط ي ق
،هبحاصم
تاماهبا خساپ ناگدنهد ار
عفر رک د و هب مه ي ن
،ببس مامت ي مانشسرپ ه اه دربراک دنتشاد تن . ي ج ة
نومزآ وKMO
ورک ي ت تلتراب ارب ی س شجن افک ي ت مجح هنومن رتلااب زا 7 / 0 تسا . اب هجوت هب
اي هكن ا ي ن ددع ره هچ هب ي ک دزن ي ک رت دشاب ناشن دنهد ۀ افک ي ت مجح هنومن
،تسا رد تن ي هج
، مجح
ةنومن دروم رظن تهج بت يي ن زا افک ي ت مزلا ادروخرب ر تسا . نچمه ي ن نعم ي راد ندوب نومزآ تلتراب
( 05 /
> 0 حطس نعم ي راد ی ) رگناشن ا ي ن تسا هک لحت ي ل لماع ي تهج سررب ي و اسانش يي ا ي ن
داد ه اه بسانم تسا . اب هجوت هب ا ي ن هک رد شور لحت ي ل لماع ي مجح هنومن لقادح ب ي ن 5 ات 10
ربارب دادعت غتم ي اهر ی
،لدم صوت ي ه هدش تسا (
،يکاخ 1390 )،
اب نتشاد 9 غتم ي ر هدهاشم
،هدنوش
رد رظن نتفرگ دادعت 199 همانشسرپ م
لوبق تسا .
شور روآدرگ ی دوب همانشسرپ رضاح شهوژپ رد تاعلاطا هک
رد عومجم لماش 38 شسرپ
تسا كفت هب هک ي
ک مامت ي غتم ي اهر ی ت قح ي ق ار زرا ي با ي رک هد تسا ارب . ی حارط ي ا ي ن شسرپ اه زا
ط ي ف جنپ زگ ي هن ا ی ل ي ترك هدافتسا ش هد تسا .
لودج
2 . عبانم شسرپ
ياه ةمانشسرپ شهوژپ
ریغتم
شسرپ
اه
رگشهوژپ
تيلوئسم يعامتجا 1
ات 18 (
س ي گن ناراكمه و
، 2008 )
فرت ي ع 19
ت ا 26 (
،زچوه 2013 )
مصت ي م گ ي ر ی رخ ي د 27
ات 38 ند(
ناراكمه و
، 2007
؛ ناک ي ر ناراكمه و
، 2009 )
همانشسرپ
، هب تلع هدافتسا زا مانشسرپ ه اه يي هک ناققحم پ ي ش ي ن افتسا هد هدرک دنا و ن ي ز أت يي د
سا زا نت دنچ نادات
دم ي ر ي ت هک هب روط ا رد هدمع ي
ن مز ي هن بحاص رظن دن و ن ي ز دنچ نت زا دم ي نار
دشرا شورف و لوصحم هک
رد زوح ۀ اذغداوم تعنص يي
هدوب برجم دنا
زا اور يي اوتحم رادروخرب
تسا . زا یوس رگيد
، لک همانشسرپ اد
یار يياياپ اي یافلآ خابنورک 923 / تسا0 .
