ناتسرل نلایجاباب
یشابدوع دیما
*
يخيرات راثآ تمرم هورگ رايداتسا ناهفصا رنه هاگشناد
نسح اطع روپ
یرتکد یوجشناد ناتساب
يسانش تاقیقحت و مولع دحاو يملاسا دازآ هاگشناد نارهت
ص زا(
133 ات 149 )
:هلاقم تفایرد خیرات 16
/ 09 / 94 :یعطق شریذپ خیرات ؛ 03
/ 06 / 95
چ هدیک رد زنرب زا هدافتسا ءایشا دیلوت
و هدوب لومعم ناريا فلتخم يحاون رد ،نهآ رصع رد شواک يط
اه هعومجم ءایشا زا يگرزب یاه
هب قلعتم یزنرب هرود نيا
هب تسد یحان رد ءایشا نيا زا یرایسب .تسا هدمآ ة
ناتسرل هب ناونع آ ءایشا هطوحم یاهروگ زا ينیي یاه
نهآ رصع هب
تسد هدمآ دنا هلاقم نيا رد . هب ءایشا زا یدادعت
تسد دروم ناتسرل هوکشیپ نلایجاباب نهآ رصع ناتسروگ زا هدمآ
رارق يهاگشيامزآ تاعلاطم هتفرگ
.دنا شور ،روظنم نيا هب یرصنع زیلانآ و يفارگولاتم یاه
زا هدافتسا اب ورکیم
پوکس ينورتکلا
يپوکسورتکپسا زیلانآ هب زهجم يشبور سکيا وترپ یژرنا شارپ
( SEM-EDS )
هب هتفرگراک دندش هک داد ناشن تاعلاطم جياتن .
اب يعلق زنرب زا هعلاطم دروم ءایشا هدش هتخاس عونتم علق نازیم
هديدپ نيا .دنا نهآ رصع یاهزنرب رد
، و هدوب لومعم يعوضوم
ناشن دنهد ة تنک مدع رف رد علق نازیم لر آ
زنرب دیلوت دني هنومن راتخاسزير زیلانآ .تسا
اه رگنایب لاخآ دوجو دیفلوس یاه
و ی
هچيوگ هدنکارپ يبرس یاه هب هک داد ناشن يفارگولاتم تاعلاطم .تسا
لکش روظنم و يهد
تخاس خرچ زا ، ة و درس راک بوانتم
بات یراک .تسا هدش هدافتسا
هژاو یاه یدیلک : ،نهآ رصع باب
لاخآ ،زنرب ،نلایجا ،یدیفلوس یاه
بات یراک
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۀمانایار*
ةدنسیون لوئسم o.oudbashi@aui.ac.ir:
1 . همدقم
دص يط هتشذگ لاس
زنرب عونتم ءایشا فشک ی
رازه هب قلعتم ة
یحان زا م.ق لوا ة
هبنج زا يکي ،ناتسرل یاه
لاج ب ناتساب هجوت خيرات زا شیپ يسانش
ناريا تلاف تسا
. هب ب هب موسوم ءایشا دايز رایسب دادعت مغر یاهزنر
رد ناتسرل هزوم
فلتخم یاه شواک ،
ناتساب یاه يسانش
یدودحم شخب و هدش ماجنا هیحان نيا رد
زا يمک
هعومجم وسنم گرزب یاه ب
شواک نيا زا ، اه
هب تسد هدمآ تسا نیمه . عوضوم بجوم هدش تسا تاعلاطم ات
نوگانوگ رب یور یزنرب ءایشا لصاح
شواک زا يملع یاه رد
ناتسرل يصاخ تیمها ، اريز ؛دبایب
ن نآ جيات يم دناوت
هب تخانش ،ءاشنم یروانف و تخاس زین
طباور دوجوم یراي ناريا برغ نهآ رصع رد نک
.د
يط ههد ناريا هب هتشذگ یاه
، هب ناونع خيرات زا شیپ نارود یرگزلف مهم قطانم زا يکي رایسب
هجوت
؛هدش
هب هنوگ یا هک یرایسب زا
تاعلاطم رب ينادیم و يهاگشيامزآ
یرگزلف راثآ هب
تسد زا هدمآ شواک
یاه
ناتساب تسا هتفاي زکرمت ناريا يسانش
( Thornton, 2009; Helwing, 2013 & Oudbashi et al., 2012 .)
نيااب ،لاح ندوب دودحم تلع هب نيا
تاعلاطم ین و عبانم و تاناکما دوبمک ، مدع ز
زا یرایسب هب يسرتسد راثآ
هزوم رد دوجوم یزلف نيا جياتن ،ناريا یاه
زا يکچوک شخب اهنت تاعلاطم ت
ناريا تلاف رد ار یرگزلف تلاوح
راکشآ رک نيا .تسا هد
،دوبمک هب هژيو رد ةراب یحان ة ناتسرل سوسحم رتشیب تاعلاطم زا يگرزب شخب .تسا
ماجنا هب قلعتم ناتسرل یاهزنرب یور رب هدش ب
زا شی لهچ لاس هتشذگ تسا و زا نامز نآ وس نيا هب
تاعلاطم ،
ح نيا رد هزو
رایسب شهاک هتفاي .تسا نینچمه رد نهک یرگزلف تاعلاطم
ءایشا یور رب رتشیب ناتسرل
شواک هدش ماجنا شیپ نرق مین دودح رد هدش
( تسا
Fleming et al., 2006; Fleming et al., 2005 &
Begemann et al, 2008
زا يکچوک شخب اهنت و )
نيا رد تاعلاطم ةراب
ييایشا تسا هب هک ب يگزات ه تسد
هدمآ
(دنا
Oudbashi et al., 2013; Oudbashi et al., 2014 )
.
،هلاقم نيا زا فده هئارا
علاطم جياتن ة
طوحم زا هفوشکم یزنرب ءایشا زا یدادعت يهاگشيامزآ ة
نهآ رصع
ات هب ءایشا نيا .تسا نلایجاباب شواک زا يگز
ناتساب یاه هب يسانش
تسد هدمآ و دنا نيا جياتن يم هب دناوت عسوت ة
نیمز رد دوجوم شناد ة
کمک نهآ رصع رد يناتساب یرگزلف نک
.د یزلف راثآ هب
تسد فشک روبق زا هدمآ رد هدش
طوحم ة هاگديد زا ناتسرل نلایجاباب يناتساب ناتساب
و يسانش نهک یرگزلف
هنومن ، ياه ي بلاج هجوت .دنتسه
نونکات طوحم رد یرگزلف تاعلاطم رتشیب ة
ناتسرل ةرابرد هطوحم تفاي و اه ه
یاه هیحان هوکتشپ هدش ماجنا
تسا
(
ِلثم Fleming et al, 2005 )
یزلف راثآ .
هب تسد هدمآ یرافح زا طوحم نيا یاه
ة يخيرات
، دودعم زا يکي
هعومجم نهآ رصع راثآ یاه يط هک تسا
شواک ي يملع یحان رد ة ناتسرل هوکشیپ هدش فشک
دنا و علاطم ة
لیکشت ءازجا بیکرت و راتخاس دنهد
ة يناتساب یرگزلف هاگديد زا اهنآ هب
روظنم سياقم و تخانش اهنآ ة
رگيد اب
هنومن م یاه هعلاط هرود نیمه زا هدش و
هیحان
، هب یرورض رظن
يم .دسر يم یروآداي دنک
ک اهنت شهوژپ نيا رد ه
هتخاس ءایشا هعلاطم سم ژایلآ زا هدش
دش ه دنا و ةعلاطم یراتخاس توافت هب هجوت اب ينهآ ءایشا /
و ييایمیش
هب زاین تاقیقحت يشهوژپ رد ،هنیمز نيا رد هدرتسگ
رگيد ماجنا هاوخ د دش .
2 . نلایجاباب یناتساب ۀطوحم
طوحم ة نلایجاباب يکي
زا هطوحم یاه يناتساب رصع نهآ یحان ة ناتسرل تسا هک هب يگزات شواک یاه ناتساب يسانش
.تسا هدش ماجنا نآ رد ناتسرل ناتسا لامش رد هطوحم نيا
یحان برغ رد و ة
هوکشیپ رارق دراد .
لکش 1 - لامش رد نلایجاباب ۀطوحم ییایفارغج تیعقوم ناتسرل برغ
تیعقوم رد نلایجاباب ناتسروگ ييایفارغج
"
'158
°40 و يقرش لوط47
"
'339
°59 33 رد يلامش ضرع
نماد ة
َس عفترم هوک يبونج
ِکر يا .درادرارق يتش ناتسرل دابآرون رهش ات هطوحم ن
، نافلد زکرم
، دودح 45
رد نلایجاباب یاتسور و دراد هلصاف رتمولیک تسا عقاو نآ برغ بونج یرتمولیک 3
لکش(
1
شواک .)
نيا
زیئاپ رد ناتسروگ لاس
یاه و86 لصف ود رد 87
؛دش ماجنا رد
لصف
،تسخن يحطس يسررب و شهوژپ تروص
تفرگ و رد لصف اب مود واک رمتسم ش
، یاياقب روگ11
هب تسد .دمآ هبلا نینچمه و اهروگ زا يخرب رانک رد یلا
کاخ یاه هب مه ةتخير ...و يگنس ،يلافس ،ينهآ ،يغرفم ددعتم ءایشا ناتسروگ حطس دش فشک زین
زا ناشن هک
نآ یدام یانغ
، تشاد بيرخت و تراغ زا لبق
نسح(
روپ ، 1390 و Hasanpur et al., 2015: 179-187
ساسارب .)
سياقم ه یاه تروص هتفرگ يم هک تفگ ناوت شواک یاهروگ
دش ة نلایجاباب اب
ناتسروگ یاه
شواک دش ة ناتسرل
هوکتشپ رد دننام
َب ناتسروگ روبق زا يخرب ار تهابش نيرتشیب هباروش ناتسروگ نینچمه و لابدر
دنراد
؛ اريز
رثکا ناتسروگ اه
یاراد یاهروگ نیچراهچ
ة یاهروگ اي يگنس فيدر دنچ زا اهنآ راويد هک دنتسه يهاگمارآ
هدش لیکشت گنس تسا
هچرگا رد هب یاهروگ یاهراويد تسد
هب گنس فيدر کي طقف نلایجاباب رد هدمآ تلاح
راک یدومع هنومن .تسا هدش هتشاذگ
َب ناتسروگ رد اهروگ نيا زا يياه باروش و لابدر
ة تسا هدش فشک هوکتشپ
( Vanden Berghe 1970: Figs: 8 and 14
اب هسياقم رد نینچمه .)
ناتسروگ یاه
شواک رد هدش هیحان
هوکشیپ ، اب روبق نيا راتخاس هنومن
یاه هب تسد نوتاخ زا هدمآ ناب
دابآرون دنراد يکيدزن تهابش (
Haerinck et
al. 2004: 109
)
.
3 . شهوژپ شور
یارب ءایشا یزنرب ءایشا تخاس و یرگزلف دنور يياسانش و هعلاطم هب
سد ت هدمآ طوحم زا ة ،نلایجاباب ناتسروگ
شهوژپ ي شور زا هدافتسا اب ييایمیش یاهزیلانآ و یراتخاسزير تاعلاطم لماش يهاگشيامزآ يپوکسورکیم یاه
يحارط يهاگتسد زیلانآ و و
تيدودحم و عوضوم هب هجوت اب ات دش يعس نآ یاه
، دننام ندوب نکممان
هنومن دودحم و فلتخم ءایشا زا یرادرب تي
رد شور ایشا زا يبسانم تیمک ،يسرتسد لباق زیلانآ یاه باختنا ء
ش دو و رد نیع لاح شور هدافتسا دروم یاه
، یوگخساپ شسرپ
یاه .دنشاب شهوژپ نيا
یارب ماجنا
ِيياسانش و یرگزلف تاعلاطم طوحم یزلف ءایشا ييایمیش بیکرت
ة دادعت ،نلایجاباب زا هنومن21
اختنا هطوحم نيا یزلف ءایشا دندش ب
لکش(
2
شواک ماگنه رد ءایشا نيا زا يشخب )؛
ناتساب یاه باختنا يسانش
هنومن و رب هک رگيد يشخب و دندش یراد نونکا
زوم رد ة علق ة کلف لافلاا مرخ ک يم یرادهگن دابآ هب ،دنوش
يگزات
هنومن یرادرب هدش دنا . تاصخشم و
تیهام هنومن لودج رد هعلاطم دروم یاه .تسا هدش هئارا1
هب هعطق ره زا يکچوک شخب زا تاعلاطم ماجنا روظنم
، کت کي ة را زا هدافتسا اب کچوک ة
ادج یزاسرهاوج
ِعطقم نآ زا و دش دش هیهت يلقیص
Scott, 1991: 61-62(
یارب.)
هدامآ هنومن یزاس هکت ،اه
ره زا هدشادج یاه
نيزر نورد هنومن ود يسکوپا
ييزج
تخس و نيزر(
)هدننک
( تباث
Mount
) هدابنس ذغاک زا هدافتسا اب سپس و دش
هب(
هرامش بیترت یاه
240 ، 400 ، 600 ، 800 ، 1200 ، 1500 ، 2000 و 3000
،نآ زا سپ .دندش هدیياس )
یارب لوصح
هنومن ،قارب و فاص حطس تنام یاه
ب هدش ا ساملا ریمخ و نورکیم3
5 / نورکیم0 هداد لقیص .دندش
یارب علاطم ة انش و راتخاسزير يياس
زاف اه لیکشت رصانع و دنهد
ة اهنآ رد دوجوم هب
تروص هطقن زیلانآ زا یا
اب هارمه يشبور ينورتکلا يپوکسورکیم شور سکيا وترپ یژرنا شارپ يپوکسورتکپسا
(1
SEM-EDS
هدافتسا)
.دش هدامآ يلقیص عطاقم ،روظنم نيا هب دش
ة هنومن نودب اه چیه
هنوگ هدامآ چا زا شیپ و یزاس ندرک
هدافتسا اب
زا شور هاگشيامزآ رد شيامزآ نيا .دندش هعلاطم يشبور ينورتکلا يپوکسورکیم ينورتکلا پوکسورکیم
(
)SEM
پوکسورکیم زا هدافتسا اب و نارهت یزار یدربراک مولع داینب ينادیم رشن يشبور ينورتکلا
( 2
FE-
)SEM
لدم
MIRA3
تکرش تخاس
TESCAN
ورتکپسا هاگتسد هارمه هب کچ یروهمج يپوکس
رپ شا یژرنا
وترپ سکيا
( )EDS
لدم هسنارف تخاسSAMx
.دش ماجنا
لکش 2 - 21 نومن هعلاطم یزنرب ۀ دش
ة طوحم هب قلعتم ۀ
نلایجاباب نهآ رصع
یارب تادهاشم هنومن راتخاسزير يياسانش و يپوکسورکیم
يساکعنا رون اب نازيرلاپ یرون پوکسورکیم زا ،اه
ومن .دش هدافتسا هن
یاه تباث چا زا دعب و لبق هدش ندرک
لدم يفارگولاتم پوکسورکیم زا هدافتسا اب
BK-POL/BK-POLR
تکرش تخاس
Alltion
هعلاطم نیچ روشک دش
.دن یارب چا ندرک هنومن لولحم زا اه
نهآ ديرلک دش هدافتسا يلکلاIII
( Scott, 1991: 72 .)
لودج 1 - تاصخشم 21
نومن ۀ علاطم دروم یزنرب ۀ
طوحم ۀ ب نلایجابا
فیدر دک
هنومن هنومن لحم
یرادرب تاصخشم
1 BJ-01
طوحم ة نلایجاباب لول
ة فرظ
2 BJ-02
ندب ة فرظ
3 BJ-03
لگ خیم
4 BJ-04
ندب ة فرظ
5 BJ-05
همکد
6 BJ-06
خیم
7 BJ-07
حفص ة رودم
8 BJ-08
همکد
9 BJ-09
رنف
10 BJ-10
هرهم
11 BJ-11
هرهم
12 BJ-12
ندب ة فرظ
13 BJ-13
صخشمان
14 BJ-14
ندب ة فرظ
15 BJ-15
ندب ة فرظ
16 BJ-16
زوم ة علق ة کلافلاا کلف دنبندرگ
17 BJ-17
همکد
18 BJ-18
قلح ة دنبتسد
19 BJ-19
فرظ
20 BJ-20
ندب ة فرظ
21 BJ-21
رنف
4 . ثحب و جیاتن
هب هنومن ييایمیش بیکرت يياسانش روظنم زلف یاه
طوحم ی ة
نلایجاباب و
دهاشم ة و راتخاسزير اهزاف
ی دوجوم
نآ رد اه گرزب رد زیلانآ نینچمه و لااب ييامن
اهزاف هنومن ، هعلاطم ينورتکلا پوکسورکیم زا هدافتسا اب اه دش
.دن
زیلانآ جياتن ( سکيا وترپ یژرنا شارپ يپوکسورتکپسا
)EDS
نیمز یور رب ة
یزلف هنومن اه دج رد رامش لو ة
2
ارا .تسا هدش هئ نيا
ياتن ج هب يم ناشن يبوخ يمامت هک دهد
نومن 21 دروم ة یلآ زا هعلاطم ژا
هتخاس يعلق زنرب
هدش .دنا هنومن رد سم نیب اه
88 / و79 22 / .تسا هدش يياسانش ينزو دصرد90 رد علق نازیم نيرتشیب
هنومن اه
42 / هزادنا ينزو دصرد 16 دش یریگ
رد ، يلاح هک نازیم نيرتمک نآ
95 / جياتن .تسا ينزو دصرد 3 شيامزآ
هب ازیم توافت رگنایب يبوخ هنومن رد علق ن
زیلانآ فلتخم یاه یزنرب ءایشا رد علق نازیم رد توافت .تسا هدش
هنومن زا یرایسب رد و تسا لومعم يعوضوم ناريا رد خيرات زا شیپ آ یزنرب یاه
زیلان هطوحم زا هدش یاه
ناريا يحاون رگيد و ناتسرل فلتخم د
دي تسا هدش ه
( Fleming et al., 2005: 47-49; Begemann et al.,
2008: 15-17; Oudbashi et al, 2014: 75 & Oudbashi et al., 2015
هک تسا هدش رکذ عبانم يخرب رد .)
خيرات زا شیپ زنرب یاهژایلآ رد بیکرت عونت لیلد هب
درکراک رب .تسا هدوب فلتخم ءایشا توافتم ا
نوتم ساس
فشک هدش رد نیب نيرهنلا نارگزلف ، رد
ناتساب نارود یارب
تخاس زا فلتخم ءایشا تبسن
صخشم یاه علق
هب
سم دننام اي9:1
اي و8:1 يم هدافتسا16:1
هدرک
( دنا
Potts, 1997: 169 & Moorey, 1994: 252 )
لاثم یارب؛
،
هب روظنم و تبسن کي زا فورظ دیلوت یارب
گنج دیلوت اهرازفا
يزت ءایشا اي ينی
يتبسن زا توافتم
هدافتسا هدش
.تسا اب دوجو نيا هطوحم یزنرب ءایشا یور رب يهاگشيامزآ تاعلاطم ، ناشن ناريا فلتخم یاه
هداد تسا هک
زین نهآ رصع رد يتح نيا
هنوگ تبسن هباشم ءایشا بیکرت رد اه
)دربراک رظن زا(
تسا هدشن هديد ناونع چیه هب
Oudbashi et al., 2015( &
Oudbashi et al., 2014: 76 .)
رصنع رگيد يياسانش
هنومن بیکرت رد هدش اه
هنومن رد زین برس نازیم .تسا برس ، هدوب عونتم فلتخم یاه
زا و 53 / ات 0 39 / تسا ناسون رد ينزو دصرد 6
؛ هنومن رتشیب رد هتبلا دودح برس نازیم اه
زا رتمک و دصرد2
هنومن ود رد اهنت و نآ ب
نازیم ه دايز
سانش تسا هدش ييا
( BJ-10
&
BJ-16
هجوت اب .)
زیلانآ زا هدافتسا هب
مین ه يمک سکيا وترپ یژرنا شارپ يپوکسورتکپسا دراد ناکما
رد دوجوم برس قیقد نازیم هک هنومن
رتمک اه
يياسانش نازیم زا هدش
اب دشاب شور نيا .
نيادوجواب رادقم ،
دايز اسانش برس يي
بیکرت رد هدش
،هنومن ود
ج يعوضوم بلا
نتم نازیم هب هجوت اب .تسا هجوت هنومن رد برس عو
اه يم ، رصنع نيا ًلاامتحا هک تفايرد ناوت
هب ناونع ندعم گنس زا يصلاخان .تسا هدش ژایلآ بیکرت دراو هدافتسا دروم یاه
رد زین یور و کینسرا رثکا
هنومن زا رتمک اه هدش يياسانش دصرد 1
دنا
؛ رد هتبلا 5
نسرا رادقم هنومن کی
زو دصرد کي زا شیب تسا ين
و رادقم نيا اهنآ زا يکي رد 87
/ هزادنا دصرد2 زین هنومن کي رد .تسا هدش یریگ
.تسا ينزو دصرد کي زا شیب یور رادقم هنومن رد یور
هعلاطم یزنرب یاه دش
ة نهآ رصع ناريا
، هب ناونع رصنع
تسا هدش يياسانش بایمک
( Oudbashi et al., 2014: 75; Oudbashi et al., 2015 & Oudbashi et al.,
2013: 156
يم ژایلآ بیکرت رد مک رادقم هب یور دوجو ).
ندعم گنس بیکرت رد نآ دوجو لیلد هب دناوت
دشاب هدش هدافتسا
، نازیم هب یور دوجو زا یدهاوش دنچره لااب
خيرات زا شیپ یزلف ءایشا زا یدودعم دادعت رد
ناريا هديد ش ،تقیقح رد .تسا هدش هک دراد دوجو ناريا تلاف خيرات زا شیپ رد جنرب ژایلآ دیلوت زا یدهاو
اب
يم ،اهنآ رد یور نازیم هب هجوت دشاب ژایلآ یدمعت دیلوت رگنایب دناوت
هنومن دننام ؛ فشک یاه
هپت زا هدش يیحي
رازه هب قلعتم ة
زا رتمک یواح هک م.ق مود هدوب یور دصرد 20
دنا
( Thornton, 2007: 128 & Thornton et
al. 2003: 4
نازیم زین ناتسرل یاهزنرب هب موسوم ءایشا یدادعت رد نینچمه .)
یدايز هدش يياسانش یور زا
تسا
( Moorey, 1964: 78 ).
لودج 2 - زیلانآ جیاتن SEM-EDS
یور رب 21 نومن ۀ هعلاطم دروم رب
یاپ ۀ ینزو دصرد
Cu Sn Pb As Zn Fe S
BJ-01 87/56 8/53 1/96 0/97 0/59 0/17 0/21 BJ-02 84/50 12/61 1/11 0/70 0/74 0/19 0/16 BJ-03 82/28 14/64 0/77 0/61 0/82 0/19 0/69 BJ-04 79/88 16/42 1/95 0/69 0/61 0/15 0/29 BJ-05 84/70 12/75 1/38 0/40 0/64 0/14 0/00 BJ-06 80/30 15/01 1/95 1/29 0/60 0/17 0/67 BJ-07 88/49 8/14 1/71 0/54 0/66 0/46 0/00 BJ-08 85/51 11/88 1/11 0/32 0/77 0/21 0/20 BJ-09 87/16 10/21 0/85 0/87 0/83 0/00 0/08 BJ-10 84/70 9/31 3/55 1/50 0/55 0/40 0/00 BJ-11 88/11 7/85 0/62 0/64 1/09 1/70 0/00 BJ-12 83/06 14/63 1/27 0/35 0/52 0/17 0/00 BJ-13 84/87 12/39 0/53 0/70 0/86 0/27 0/38 BJ-14 84/25 13/44 0/78 0/40 0/62 0/32 0/19 BJ-15 84/90 11/17 2/09 0/74 0/70 0/40 0/00 BJ-16 84/64 6/29 6/39 1/49 0/78 0/22 0/19 BJ-17 85/34 12/59 0/99 0/32 0/50 0/15 0/12 BJ-18 90/22 3/95 1/66 2/87 0/72 0/40 0/18 BJ-19 82/64 14/12 1/41 0/61 0/75 0/32 0/13 BJ-20 81/41 14/45 2/10 1/20 0/74 0/10 0/00 BJ-21 86/02 10/30 1/47 0/67 0/93 0/44 0/17
یارب هنومن یراتخاسزير تیهام يياسانش يشبور ينورتکلا يپوکسورکیم شور زا اه
( )SEM
گرزب رد ييامن
.دش هدافتسا لااب ريواصت رد
SEM-BSE (
Scanning Electron Microscopy-Backscattered Electrons
،)
هنومن راتخاسزير اه
لماش هنیمز اب هارمه یزلف آ رد هک تسا يعونتم زير یاهزاف
ن هدش هدنکارپ يخرب رد .دنا
هنومن زا هنومن رگيد هب تبسن اهزاف نيا نازیم اه دايز رایسب اه
هریت یاهزاف لماش اهزاف نيا .تسا درگ اي هدیشک
و هچيوگ یاهزاف دننام
ينشور رد هک دنتسه هنیمز
هدش هدنکارپ یزلف دنا
لکش(
3 .)
لاخآ هنومن زا یرایسب رد هریت یاه شک تهج کي رد اه
هدش هدی هنومن يخرب رد و دنا
یاهزاف لکش هب زین اه
رودم يم هديد صخشم لکش نودب اي دنوش
لاخآ نيا . هزادنا هب اه
يم هديد يتوافتم ًاتبسن یاه
ِلک رد و دنوش
هنومن راتخاس هدش هدنکارپ اه
.دنا یارب لاخآ ييایمیش بیکرت يياسانش هطقن زیلانآ شور زا هریت یاه
یا
SEM-
فتسا EDS
هب .دش هدا ت لاخآ کي هنومن ره زا ،روظنم نيا
ری رد و زیلانآ ه بیکرت عومجم
فلتخم لاخآ 21
ش لودج رد نآ جياتن هک دش يياسان .تسا هدش هئارا 3
زیلانآ جياتن سکيا وترپ یژرنا شارپ يپوکسورتکپسا
رب
لاخآ یور یاه
هریت يم ناشن هک دهد
بیکرت لاخآ نيا اه
و درگوگ لماش سم
تسا یم . نیب سم ناز 27
/ ات 65
57 / نیب زین درگوگ و ينزو دصرد 78 61
/ ات14 79 / رد دوجوم رصنع رگيد .تسا هدش يياسانش ينزو دصرد 24
لاخآ نيا بیکرت اه
، هب هک تسا نهآ هنومن رد عونتم نازیم
یاه فلتخم زیلانآ رصانع .تسا هدش يياسانش هدش
رد مک نازیم هب کینسرا و یور ،علق لماش رگيد یکرت
لاخآ ب يياسانش اه هدش
.دنا
لکش 3 - ریوصت SEM-BSE گرزب اب
هنومن راتخاسزیر زا لااب ییامن اه
؛ )فلا BJ-03 )ب ، BJ-08 )ج ، BJ-13 )د ، BJ-16 )ه ،
BJ-18 )و ، BJ-21 لاخآ ، هچیوگ و یدیفلوس یاه هدش صخشم ریوصت رد یبرس یاه
.دنا
لودج 3 - جیاتن زیلانآ SEM-EDS لاخآ یور رب
هچیوگ و هریت یاه
ِنشور یاه هدهاشم
ریواصت رد هدش SEM-BSE
رد
هنومن ه یاپ رب فلتخم یا ۀ
ینزو دصرد ،
لاخآS و یدیفلوس یاه .دنتسه یبرس یاه هچیوگPb
S Fe Cu Zn As Sn Pb Sb Si C
BJ-01/S 21/26 2/54 74/29 0/75 0/31 0/84 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-02/S 19/81 1/49 76/45 0/65 0/17 1/44 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-03/S 23/34 3/76 69/99 0/49 0/84 1/58 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-04/S 20/82 0/29 76/39 1/22 0/19 1/09 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-05/S 17/19 0/41 78/57 0/67 0/25 2/90 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-06/S 22/81 4/19 70/95 0/58 0/16 1/31 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-07/S 21/40 8/22 65/27 2/28 0/26 2/49 0/00 0/00 0/09 0/00 BJ-08/S 20/61 4/14 73/56 0/59 0/00 1/10 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-09/S 23/36 5/72 68/98 0/74 0/23 0/97 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-10/S 23/81 6/69 67/28 0/58 0/54 1/11 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-11/S 20/08 0/41 77/58 0/75 0/00 1/18 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-12/S 19/46 0/15 77/37 0/66 0/37 2/00 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-13/S 19/79 0/29 77/13 0/75 0/51 1/53 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-14/S 20/20 2/56 75/38 0/77 0/00 1/09 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-15/S 18/83 10/16 67/05 0/82 0/00 3/14 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-16/S 24/79 7/97 66/14 0/43 0/00 0/67 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-17/S 14/61 0/65 76/76 0/73 0/28 6/96 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-18/S 21/30 5/59 65/28 4/66 0/49 2/68 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-19/S 19/86 2/48 74/31 0/64 0/17 2/54 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-20/S 18/91 0/61 78/42 0/56 0/00 1/50 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-21/S 18/92 4/84 68/07 1/12 0/98 6/07 0/00 0/00 0/00 0/00 BJ-04/Pb 0/15 0/00 21/19 0/47 0/14 4/49 73/57 0/00 0/00 0/00 BJ-05/Pb 0/18 0/00 17/66 0/46 0/13 4/33 77/24 0/00 0/00 0/00 BJ-07/Pb 0/42 0/00 34/03 0/88 0/21 4/32 59/16 0/85 0/13 0/00 BJ-08/Pb 0/14 0/00 3/45 0/36 0/57 0/32 95/16 0/00 0/00 0/00 BJ-12/Pb 0/19 0/00 21/89 0/51 0/11 4/15 73/15 0/00 0/00 0/00 BJ-13/Pb 0/16 0/00 7/41 0/49 0/33 0/66 90/94 0/00 0/00 0/00 BJ-14/Pb 0/35 0/00 6/29 0/53 0/00 0/33 92/50 0/00 0/00 0/00 BJ-16/Pb 0/13 0/00 2/80 0/27 0/34 0/20 84/61 0/00 0/00 11/65 BJ-18/Pb 0/28 0/00 17/26 0/61 0/24 0/66 80/95 0/00 0/00 0/00 BJ-19/Pb 0/19 0/00 8/04 0/55 0/50 1/10 89/61 0/00 0/00 0/00 BJ-21/Pb 0/39 0/00 5/44 0/94 0/36 0/42 92/45 0/00 0/00 0/00
لاخآ زیلانآ جياتن هب هجوت اب ریت یاه
هديد ة ريواصت رد هدش
SEM-BSE
يم لاخآ نيا هک تفايرد ناوت اه
لکش .دنتسه سم دیفلوس تابیکرت 4
هس رادومن متسیس رد يهجو
Cu-Fe-S
رب لاخآ زیلانآ جياتن ساسا یاه
يم شيامن ار یدیفلوس یگرارق لحم هب هجوت اب .دهد
نيا رد زیلانآ جياتن یر هب متسیس
يم يبوخ ناوت
يد هک د
لاخآ کرت دوجوم یاه لیکشت ًلاامتحا و سم دیفلوس تابی
تیسوکلاک زا هدش
( Chalcocite )
( Cu2S
تینجيد اي)
( Digenite )
( Cu9S5
لاخآ دوجو .دنتسه )
يم يناتساب یزنرب ءایشا راتخاسزير رد سم دیفلوس یاه هب دناوت
ندعم گنس زا هدافتسا لیلد یدیفلوس یاه
گنس زا يطولخم اي ندعم
یدیسکا و یدیفلوس یاه یارب
هدافتسا ِسم لاصحتسا سم یرگزلف رد لومعم يشور تابیکرت نيا زا سم لاصحتسا .دشاب زنرب دیلوت رد هدش
تسا هدوب خيرات زا شیپ رد
Bachmann, 1982: 21-26; Hauptmann, 2014: 103 & Coghlan, 1975: 20( .)
رد
،زاغآ رد یادتبا ود کیتیلوکلاک ةر (
Chalcolithic
)
)م.ق مجنپ ةرازه دودح(
، ندعم گنس زا سم لاصحتسا یاه
يم تروص یدیسکا هتفرگ
،تسا هب اما رورم رازه رد نامز ة
م.ق موس و مراهچ
( طساوا رود ة )غرفم رصع و کیتیلوکلاک
ندعم گنس زا ندعم گنس زا يطولخم اي یدیفلوس یاه
یدیسکا و یدیفلوس یاه یارب
سا سم لاصحت
يم هدافتسا دوش
( Oudbashi et al, 2012: 159; Henderson, 2000: 214-220 & Hauptmann, 2014: 103-
.)104
يم نهآ مک نازیم دوجو تیتوریپ دننام نهآ دیفلوس روضح لیلد هب دناوت
( Pyrrhotite )
( Fe1-XS
اي )
آ دیفلوس تابیکرت اب هدافتسا دروم یدیفلوس ندعم گنس ندوب طولخم تيریپوکلاک دننام سم و نه
( Chalcopyrite )
( CuFeS2
( دشاب ) Klein and Hurlbut Jr., 1999: 354 & Bachmann, 1982: 22-26 .)
لکش 4 - هس رادومن متسیس ییات Cu-Fe-S
زیلانآ جیاتن ساسا رب لاخآEDS
.یرتسکاخ یاه
نامه هچيوگ ،دش رکذ هک هنوگ و کچوک رایسب یاه
ريواصت رد زین ينشور
SEM-BSE
ًابيرقت هب تروص
هنومن يضرع عطقم رد رودم يم هديد اه
دنوش هک نیمز رسارس رد ة
هدش هدنکارپ یزلف دنا
لکش(
3
زادنا .)
نيا ة
هچيوگ زا اه لاخآ کچوک یدیفلوس یاه یارب .تسا رت
هچيوگ نيا ييایمیش تیهام يياسانش زا دروم هدزاي ،اه
هنومن رد اهنآ اه
زیلانآ توافتم ی دش
دن هک جياتن نآ لودج رد رب .تسا هدمآ 3
ساسا يلصا رصنع ،جياتن نيا
لیکشت دنهد ة هچيوگ نيا هنومن رد برس نازیم .تسا برس اه
نیب و هدوب عونتم اه 16
/ ات 59 16 / دصرد 95
هزادنا ينزو هب زین علق و سم .تسا هدش یریگ
رادقم اهنآ بیکرت رد یدايز يد
تسا هدش هد ؛
سم رادقم هتبلا
هنومن رد هب اه دودح رثکادح زین علق نازیم و هدوب ریغتم تدش .تسا هدش يياسانش اهنآ زا يخرب رد دصرد 4
هب يلکروط نازیم
دايز يم علق و سم ت لیلد هب دناوت
أ یحان ریث ة دشاب جياتن یور رب زیلانآ
؛ اب اريز کچوک هب هجوت
زیلانآ یاهزاف ندوب ت ناکما هدش
أ کرت ریث نیمز بی ة
یزلف هطاحا دننک ة زیلانآورکیم شور رد اهنآ یور رب EDS
هچيوگ بیکرت کینسرا .دراد دوجو اه
هچيوگ رد نهآ و یور ، زیلانآ یاه
هدش
، هب ناونع يياسانش يعرف رصانع
هدش هچيوگ زا يکي رد دوجوم نبرک نازیم .دنا لباق اه
يم هک تسا هجوت هب دناوت
ساملا ریمخ یاياقب لیلد
ا هدافتس هدش یارب حطس يياهن تخادرپ ژایلآ بیکرت رد برس مک رایسب نازیم هب هجوت اب .دشاب عطقم
هنومن ،هعلاطم دروم یاه يم
رصنع نيا هک تفگ ناوت هب
يقافتا روط هب
ناونع يصلاخان ندعم گنس زا
هب بیکرت
دراو .تسا هدش
یارب علاطم دروم ءایشا راتخاسزير يياسانش ة
طوحم ة یجاباب شور يياسانش و نلا لکش و تخاس یاه
يهد
نآ هدامآ يلقیص عطاقم ،اه هعلاطم )يفارگولاتم( یرون پوکسورکیم زا هدافتسا اب هنومن ره زا هدش
دش ره .دن
هنومن چا زا دعب و لبق ندرک
.دش تبث نآ ريواصت و هدهاشم یرون پوکسورکیم زا هدافتسا اب نامه
رد هک هنوگ
ريواصت
SEM-BSE
زین يد هد هب ،دش هنومن رتشیب راتخاسزير يلکروط لاخآ یواح چا زا لبق اه
ریت یاه ة
شخپ نیمز رد هدش ة
لاخآ نيا .تسا یزنرب زبس گنر هب يفارگولاتم ريواصت رد اه
- يم هديد یرتسکاخ .دنوش
هنومن زا یرایسب رد لاخآ نيا ،اه
هدش هدیشک يضرع عطقم يلوط یاتسار رد اه دنا
ین يخرب رد اما ، هب ز
لکش
دنتسه هدهاشم لباق صخشم لکش نودب اي درگ ًاتبسن یاهزاف
لکش(
5
نامه .)
،دش رکذ نيا زا شیپ هک هنوگ
زیلانآ جياتن سکيا وترپ یژرنا شارپ يپوکسورتکپسا
لاخآ نيا هک داد ناشن بیکرت لماش اه
سم دیفلوس یاه
يشان رف زا آ یزنرب ءایشا راتخاسزير رد هک دنتسه لاصحتسا دني يقاب
هدنام .دنا
یارب علاطم ة هنومن رد دوجوم یزلف راتخاسزير اه
و نییعت هناد تیهام تیعضو و لکش و راتخاسزير یا
هناد لیکشت یاه دنهد
ة هنومن رد نآ یلک يلقیص عطقم ،هعلاطم دروم یاه
ة هنومن ديرلک لولحم زا هدافتسا اب اه
نهآ دش چا يلکلاIII
( Scott, 1991: 72
اب سپس و)
.دندش هدهاشم یرون پوکسورکیم زا هدافتسا يمامت رد
هنومن هناد لماش راتخاسزير اه دشراک یاه
ة افلآ زاف دماج لولحم
)علق و سم دماج لولحم(
یرایسب رد هک تسا
تسا هتفاي رولبتزاب دراوم
لکش(
یاه 6 و 7
هناد لماش راتخاسزير نيا .)
شش یاه يهجو
رییغت و جک لکش هب ًارثکا(
ي لکش )هتفا
ييولقود طخ دنچ اي کي اهنآ زا یرایسب رد هک تسا يد
يم هد هنومن زا یرایسب رد .دوش هناد اه
اه
شزغل طوطخ اهنآ زا يخرب نورد و دنراد هدیشک تلاح
)شنرک(
Strain Lines or Slip Bands(
هدهاشم لباق)
هنومن يخرب رد ييولقود طوطخ .تسا هب اه
تروص هناد لوط رد فاص ًلاماک هتفر شیپ اه
دنا
، ات يخرب رد اما
یدح هدش جک لاخآ .دنا چا یدیفلوس یاه
تفاینرییغت و هدشن هنومن رثکا راتخاسزير رد ه
هب اه اتسار کي رد يبوخ
هدش هدیشک يمامت رد .دنا
21 يم هنومن هناد لماش هباشم ًاتبسن یراتخاسزير ناوت
یاه يخرب رد و هدشراک
رولبتزاب دراوم ار هتفاي
يد د هنومن يخرب رد . کا نورد ،اه
هناد رث يم هديد شزغل طوطخ اه وش
طوطخ دايز رادقم .د
هنومن يخرب رد شزغل نیگنس راک ماجنا رگنایب اه
یارب لکش .تسا يهد
