أ
يروانف و یشهوژپ تنواعم
شرازگ ییاهن
حرط یتاقیقحت
رب رثؤم لماوع ییاسانش تقرس مرج عوقو
نیب رد
ناقراس لیبدرا رهش
حرط يرجم رتکد یرای وطسرا
راصح
حرط ناراکمه ینادزی نسحدمحمرتکد
هدازاشاپ رغصا
همانرب و ایفارغج هورگ يرهش يزیر
یناسنا مولع و تایبدا هدکشناد
ای ن وصت اب حرط ی
ب امح و ی
ت لام ی شهوژپ تنواعم هزوح ی
بدرا ققحم هاگشناد ی
ل ی درگ ارجا ی
هد تسا .
راهب
1397
أ
تسرهف بلاطم
ناونع
هحفص
کچ ی ...هد ...
...
...
...
5
قیقحت حرط و تایلک :لوا لصف
1-1 - همدقم ...
...
...
...
...
6
1-2 - بی نا هلاسم ...
...
...
...
...
6
1-3 - مها ی ت و ترورض ...حرط
...
...
...
. 8
1-4 - فادها ...حرط
...
...
...
...
8
1-5 - تلااوس ...حرط
...
...
...
...
9
1-6 - ضرف ی تا ...حرط ...
...
...
...
9
1-7 - دودحم ی ت اه ی ماجنا ...حرط
...
...
...
9
-8 -1 پ ی هنش قحت ی ...ق ...
...
...
...
10
يرظن ياه هاگدید و ینابم :مود لصف
2-1 - همدقم ...
...
...
...
...
15
2-2 - راعت ی ف و هافم ی ...م ...
...
...
...
15
2-2-1 -
ُج مر و ...مرجم ...
...
...
...
12
2-2-2 - راکهزب و راکهزب ...ی
...
...
...
. 12
2-2-3 - ...تقرس ...
...
...
...
13
2-2-3-1 -
عاونا ...تقرس
...
...
...
...
13
2-2-4 - لماوع رثوم رب عوقو ...مرج
...
...
...
14
2-2-5 - پ ی گش ی ر ی زا ...مرج ...
...
...
. 16
2-2-6 - مها ی ت ناکم رد سررب ی اه ی فارغج ی ا یی ...مرج ...
...
. 16
2-2-7 - فارغج ی ا ی ارج ی م رهش ...ی ...
...
...
17
2-3 - رظن ی ه اه ی هزوح مرج خ ی ز ...ی ...
...
...
18
2-3-1 - رظن ی ه عامتجا ی عوقو ...مرج
...
...
...
18
2-3-2 - رظن ی تا ز ی تس تخانش ...ی ...
...
...
19
ب
2-3-3 - رظن ی تا تخانشناور ...ی
...
...
...
19
2-3-4 - رظن ی ه سانشموب ی انج یی بتکم) ش ی وگاک ...) ...
...
20
2-3-5 - رظن ی ه هرجنپ اه ی هتسکش ...
...
...
...
21
2-3-6 - رظن ی ه رفس هنامرجم ...
...
...
...
22
2-3-7 - رظن ی ه نوناک اه ی مرج خ ی ...ز ...
...
Error! Bookmark not defined.
2-3-8 - ور ی اهدرک ی تصرف راکهزب ...ی
...
...
...
23
2-3-8-1 -
ور ی درک لاعف ی ت هرمزور ...
...
...
...
24
2-3-8-2 -
ور ی درک وگلا ی مرج ( راکهزب ی ...) ...
...
...
25
2-3-8-3 -
ور ی درک باختنا ی قطنم ...ی ...
...
...
27
2-3-9 - ور ی اهدرک ی هعماج تخانش ی - مرج تخانش ...ی ...
...
..
28
2-3-9-1 -
مونآ ی کرود ی ...م ...
...
...
..
28
2-3-9-2 -
رطن ی ه اه ی نما ی ت لحم تنوکس ...
...
...
...
29
2-3-9-3 -
تربار ...نترم
...
...
...
...
30
2-3-9-3-1 -
عاونا ب ی راجنه ی زا رظن ...نترم
...
...
...
30
2-3-9-3-2 -
شنکاو اه ی دارفا رد تهج قابطنا دوخ اب ارش ی ط دوجوم زا رظن ...نترم
Error! Bookmark not defined.
2-3-9-4 -
یروئت ساسحا مورحم ی ت بسن ...ی ...
...
...
31
2-3-9-5 -
رظن ی ه بسچرب نز ...ی ...
...
...
31
2-3-9-6 -
موهفم تداع هراو پ ی ر دروب ی ...و ...
...
...
32
2-3-9-7 -
رظن ی ه لماعت ارگ ...یی ...
...
...
32
2-3-9-8 -
رظن ی ه لرتنک عامتجا ...ی ...
...
...
32
2-3-9-9 -
زنوسراپ ...
...
...
...
...
34
2-3-9-10 -
رظن ی ه پ ی دنو قارتفا ...ی ...
...
...
34
2-3-9-11 -
رظن ی ه رنا ی وک ...یرف ...
...
...
35
2-3-9-12 -
رظن ی ه لبوزآ ...
...
...
...
..
35
2-3-9-13 -
رظن ی ه جرج ز ی ...لم ...
...
...
35
2-3-9-14 -
رظن ی ه یاه اپ ی هاگ یداصتقا و
عامتجا ...ی
...
...
. 35
2-3-9-15 -
روئت ی ی گدا ی ر ی عامتجا ...ی ...
...
...
36
2-3-9-16 -
تربلآ نهوک و هیرظن یماکان یتلزنم ...
...
...
....
37
2-3-9-17 -
هیرظن یاضف یفطاع هداوناخ یتورود ثلونولا ...
...
...
37
2-3-10 - رظن ی ه ی پ ی گش ی ر ی مرج زا رط ی ق حارط ی حم ی ط ...ی ...
Error! Bookmark not defined.
2-3-11 - رظن ی ه اهاضف ی لباق ...عافد
...
...
...
39
قیقحت یسانش شور و هعلاطم دروم هدودحم یفرعم :موس لصف
3-1 - هدودحم دروم هعلاطم ...
...
...
...
. 42
3-1-1 - و ی گژ ی اه ی بط ی ع ...ی ...
...
...
. 42
3-1-2 - و ی گژ ی اه ی ناسنا ...ی ...
...
...
. 44
ج
3-1-2-1 -
فارغج ی ا ی رات ی خ ی رهش بدرا ی ...ل ...
...
...
44
3-1-2-2 -
دنور تلاوحت عمج ی ت ی رهش بدرا ی ...ل ...
...
...
45
3-1-2-3 -
دنور تلاوحت ف ی ز ی ک ی رهش بدرا ی ...ل ...
...
...
46
3-1-2-4 -
ربراک ی ضارا ی رهش بدرا ی ...ل ...
...
...
48
3-1-2-5 -
راتخاس اضف یی ...رهش ...
...
...
49
3-1-2-6 -
ر ی گن اه ی رهش ی بدرا ی ...ل ...
...
...
49
3-1-2-7 -
عضو ی ت دبلاک ی و عمج ی ت ی قطانم رهش ...ی ...
Error! Bookmark not defined.
3-1-2-8 -
حاون ی و تلاحم رهش بدرا ی ...ل ...
...
...
50
3-1-2-9 -
تفاب اه ی رهش ی بدرا ی ...ل ...
...
Error! Bookmark not defined.
3-1-2-9-1 -
تفاب ناگرا ی ک ( لوا ی ه ...) ...
...
...
52
3-1-2-9-2 -
تفاب ن ی هم ناگرا ی ک ( م ی نا ی ...) ...
...
...
52
3-1-2-9-3 -
تفاب غ ی مسرر ی ( شاح ی ه شن ی ن ...) ...
...
...
53
3-1-2-9-4 -
تفاب مظنم و زاسهدامآ ی هدش ( همانرب ر ی ز ی هدش ...) ...
...
53
3-1-2-9-5 -
تفاب اهاتسور ی ماغدا هدش رد ...رهش ...
...
....
53
3-1-3 - دنور تلاوحت داصتقا ی رهش بدرا ی ...ل ...
...
...
54
3-2 - شور قحت ی ...ق ...
...
...
...
54
3-2-1 - هعماج رامآ ی
، شور هنومن گ ی ر ی و مجح هنومن ...
...
...
54
3-2-2 - رازبا هزادنا گ ی ر ی و اهشور ی روآدرگ ی تاعلاطا و ئاور ی و اپ یا یی رازبا هزادنا گ ی ر ...ی ...
55
3-2-3 - شور زجت ی ه و لحت ی ل هداد ...اه ...
...
...
55
3-2-4 - شور لحت ی ل یراتخاس اب
هدافتسا زا مرن رازفا م ی ک ...کم ...
...
55
-5 -2 -3 غتم ی اهر ی قحت ی ...ق ...
...
...
..
57
اه هداد لیلحت و هیزجت :مراهچ لصف
-4 همدقم ...
...
...
...
...
61
4-1 - و ی گژ ی اه ی درف ی و گداوناخ ی ناقراس ...
...
...
...
61
4-1-1 - عضو ی ت نس ی ناقراس ...
...
...
...
61
4-1-2 - عضو ی ت لهات ناقراس ...
...
...
...
61
4-1-3 - عضو ی ت صحت ی تلا ناقراس ...
...
...
...
62
4-1-4 - عضو ی ت تسرپرس ی ناقراس ...
...
...
...
62
4-1-5 - عضو ی ت لغش ی ناقراس ...
...
...
...
62
4-1-6 - عضو ی ت دادعت اضعا ی هداوناخ ناقراس ...
...
...
...
63
4-1-7 - عضو ی ت دمآرد ی ناقراس ...
...
...
...
63
4-1-8 - عضو ی ت لغش ی ردپ مرجم ( ردپ قراس ...) ...
...
...
64
4-1-9 - عضو ی ت دادعت اضعا ی هداوناخ ردپ ی مرجم ( قراس ...) ...
...
64
4-1-10 - عضو ی ت صحت ی تلا ردپ مرجم ( قراس ...) ...
...
...
65
4-1-11 - عضو ی ت دمآرد ردپ مرجم ( قراس ...) ...
...
...
65
د
4-1-12 - دوجو فلاتخا رد هداوناخ ناقراس ...
...
...
...
65
4-2 - لحت ی ل اه ی ناکم ...ی ...
...
...
...
66
4-2-1 - لحم تنوکس ناقراس ...
...
...
...
66
4-2-2 - هقباس تنوکس ناقراس رد لحم تنوکس ...
...
...
...
67
4-2-3 - لحم عوقو ...تقرس
...
...
...
..
68
4-2-4 - عون ...تقرس
...
...
...
...
69
4-2-5 - سررب ی طابترا ب ی ن لحم تنوکس و لحم عوقو ...تقرس
...
...
70
4-3 - لحت ی ل اه ی نامز ی ...تقرس
...
...
...
73
4-3-1 - لصف عوقو ...تقرس
...
...
...
..
73
4-3-2 - هام عوقو ...تقرس
...
...
...
...
73
4-3-3 - زور عوقو ...تقرس
...
...
...
....
74
4-3-4 - تعاس عوقو ...تقرس
...
...
...
74
4-4 - هقباس ...مرج
...
...
...
...
75
4-5 - لد ی ل ماجنا ...تقرس
...
...
...
...
76
-6 -4 لماوع رثوم رد زورب ...تقرس
...
...
...
76
اهداهنشیپ و يریگ هجیتن:مجنپ لصف
5-1 - همدقم ...
...
...
...
...
91
5-2 - اتن ی ج ضرف ی تا قحت ی ...ق ...
...
...
91
5-3 - ثحب و تن ی هج گ ی ر ...ی ...
...
...
..
92
-4 -5 پ ی اهداهنش ...
...
...
...
...
94
ذخام و عبانم
عبانم و ...ذخام ...
...
...
...
95
5
هدیکچ .تسا تقرس مرج ثحب ،دنتسه نابیرگ هب تسد نآ اب نیلوسم مه و مدرم مه هک یلیاسم نیرتمهم زا یکی هزورما ج
هک یمر
ج یتح و یحور ررض مه و یلام ررض مه هک یمرج .دراد دوجو یصوصخ و یمومع یاهاضف رد نآ زورب لامتحا هشیمه هب ینا
یم راب .دروآ نیمه زا ،ور قیقحت للع و هنیمز یاه دادخر تقرس یرما یرورض یب .تسا دیدرت
مهف نیرتمهم اوع
تقرس زورب لم
زا رظنم دوخ نامرجم هب شیپ ناونع زاین
هئارا یاهراکهار یملع
و یدربراک تهج
یریگشیپ زا
نیا هلأسم امتجا یع مومذم و
لکشم
،زاس یرورض دهاوخ دوب لماوع نیا ییاسانش اب هک یم
هنادنمدرخ تیریدم هب ناوت هلاسم
تقرس و هتخادرپ تحت ار نآ
.دروآرد دوخ لرتنک اذل
فده یلصا نیا شهوژپ ییاسانش مرج عوقو رب رثوم لماوع
تقرس زا نامرجم رظنم را رهش
لیبد تسا .
هعماج ی یرامآ قیقحت نامرجم ینادنز هک رب رثا تقرس نارود تیموکحم دوخ
ار رد نادنز لیبدرا یرپس یم ننک
،د یم دنشاب هک
مجح هنومن هب شور هنومن یریگ مامت یرامش 233 رفن تسدب هدمآ تسا . یارب هیزجت و لیلحت هداد یاه قیقحت یاه نومزآ زا
یرامآ رازفا مرن بلاق رد زمارک ،ود یخ(SPSS
،قیقحت تایضرف نومزآ یارب ) زا
لدم یراتخاس لیلحت رد
بلاق ن مر رازفا
MICMAM
یارب نارشیپ ییاسانش یدیلک یاه
تقرس Arc/GIS زا و
و لحم و تنوکس لحم عیزوت یکیفارگ شیامن یارب عوق
تقرس هقباس ،یرادن و رقف ،یراکیب ،یداوس مک ،یناوج هک دهد یم ناشن قیقحت یاه هتفای .تسا هدش هدافتسا ق
نتشاد و یلب
زورب رد دایتعا تقرس
.دنراذگرثا تقرس
لوط رد ًارثکا اه بش
مایا و تلایطعت یاه تفاب رد و
هزات م و تخاس هفر
هداد خر نیشن
تقرس لحم و تنوکس لحم نیب و تسا یرامآ حطس رد یراد ینعم هطبار
بان هکنیا ًاتیاهن و دراد دوجو دصرد95 عیزوت رد یربار
ارفا اب ینیشنمه ،یلبق مرج هقباس و لکلا و داوم هب دایتعا نتشاد ،تاناکما و تامدخ هب یسرتسد رد فعض و ،یراکیب ،راجنهبان د
و دنشاب یم تقرس داد خر لماوع نیرتمهم یلام لکشم و یراکهدب ا
هیرظن رثکا اب قیقحت جیاتن هکنی حرطم یاه
ش قیقحت رد هد
.دهد یم رارق دوخ تیامح دروم ار اهنآ و هدوب وسمه يدیلک ناگژاو :
تقرس
، ناکم ، ،نامز لدم ،ینادنز یراتخاس لیلحت
کیم کم ، لیبدرا رهش .
6
لوا لصف
قیقحت حرط و تایلک
-1 -1 همدقم مه هک یلیاسم نیرتمهم زا یکی هک یمرج .تسا تقرس مرج ثحب ،دنتسه نابیرگ هب تسد نآ اب نیلوسم مه و مدرم
هشیمه
یم راب هب یلام ررض مه هک یمرج .دراد دوجو یصوصخ و یمومع یاهاضف رد نآ زورب لامتحا یحور ررض مه دروآ
و .یناج یتح
نیمه زا ،ور هلاسم تیمها و ترورض زا یتایلک قیقحت زا لصف نیا رد تقرس
تایضرف ،تلااوس ،فادها ، هب طوبرم
رد تقرس
یسررب دروم هدودحم یجراخ و یلخاد هنیشیپ و
هطوبرم یم هئارا .ددرگ
-1 -2 هلاسم نایب یم ریگرد یناوارف تلاکشم اب زکارم نیا نانکاس ،اهرهش هتخیسگراسفا و هدنیازف دشر اب تافارحنا و یراکهزب شیازفا .دنوش
تلاکشم نیا زا یکی یعامتجا مهم زا و
یساسا و نیرت لولعم هک یعامتجا مئارج عوضوم .تسایند یاهرهش رثکا تلاضعم نیرت
7
نوناق هدوت یزیرگ هویش ناونع هب ینیشنرهش ندش بلاغ اب تسا یناسنا تاعامتجا تیعمج زا یا
یلضعم هب لیدبت ،یگدنز جیار ی
هفاضا اهرهش تعسو رب هچ ره و تسا هدش یناهج یم
ارج نازیم ،دوش تافارحنا و مئ
زین یم رتشیب ،ناراکمه و نایداجس( ددرگ
:1391 .)166
هصخاش زا یکی هعماج ره رد ملاس یعامتجا تایح مهم یاه
ک یارب نآ رد تینما زا یلوبق لباق نازیم دوجو یا نادنورهش هیل
یم نآ وترپ رد هک تسا تیلاعف هب دنناوت
هرمزور یگنهرف و یعامتجا ،یسایس یاه درپب ناش
ع و یتیاده( دنزا ،یساب
:1388 .)177
عامتجا رامشرپ و مهم مئارج زا تقرس یم هدید عماوج هیلک رد یبیرقت روط هب هک تسا یناسنا یاه
ط رد و دوش رب و نامز لو
ناکم ساسا یرقاب( تسا هدوب توافتم ،فلتخم عماوج و اه
،ینیسح :1371
.)30 رگید یترابعب یکی
زا لئاسم و م یتلاکش هک
نما تی یداصتقا و یعامتجا نادنورهش
ار دیدهت یم دنک و هب یعون اب مظن ای تینما روشک رد طابترا
،تسا تقرس ا .تس تامطل
،یحور یمسج و یلام هک زا تقرس هب لام ب ناگتخا یم دراو
،دروآ یتح دعب زا فشک نآ و یریگتسد قراس
ای اقراس ن ات تدم یاه
یدیدم عفر دهاوخن دش . زورب ساسحا هرهلد و ینماان و یاقلا رواب مدع رادتقا هاگتسد یتینما و یتراظن زا اسا یس نیرت تاریثأت نیا
عون تقرس تسا هک نیا عوضوم یکاح زا هلئسم تیمها یارب
سیلپ رد یرارقرب مظن و تینما تسا ( ییاورو و ناراکمه 1390، :
.)136 تقرس رد نایم تافارحنا یراتفر و یعامتجا
ًابیرقت زا هلمج یدراوم تسا هک رد بلغا نامز اه و ناکم اه مرج و لمع راجنهبان هدوب
و هب نآ هب ناونع لمع یفنم هتسیرگن یم هدش تسا . مرج تقرس زا اب هقباس نیرت میارج یرشب تسا هک رد هعماج ه یا فلتخم هب
هویش یاه نوگانوگ هدید یم دوش و هدیدپ یا تسا هک مه نامز تینما یلام و یناج دارفا و هعماج ار مهرب یم نز و د زا تیمها قوف
یاهداعلا رادروخرب تسا
( للاج دازریش و ناراکمه 1390 ،
67 : یخرب .) زا یاهدمایپ تقرس
ار یم ناوت لزلزت نما تی
،یعامتجا
لااب نتفر هنیزه
،دیلوت یاه زا
نیب ندرب هزیگنا یاه
،راک شلات و هیامرس یراذگ رد
،روشک فورصم ندش یشخب از هیامرس یاه
یعامتجا و یاهورین یماظتنا رد تهج
،فشک
،یرادهگن تازاجم
... و
؛تسا ناقراس هک
لماوع نیا هدیدپ ار یم ناوت نینچ :درمشرب
لماع
،یداصتقا لماع
،یسایس
،یعامتجا لماع لماع
،یصخش ییاسران یاه
،ینوناق لماع نیا .ییاضق لماوع
یم اوت دنن هدیدپ تقرس
ار شیازفا و مه شهاک .دنهد
قیقحت ور نیمه زا رد
،داعبا للع و هنیمز اه و یاهدمایپ دادخر
تقرس یرما یرورض .تسا هب شیازفا تازاوم امآ
ر تقرس رد
یاهروشک
،فلتخم رد روشک ام زین رامآ باکترا تقرس ور هب هدوب شیازفا .تسا
هک یا هنوگب یاهرامآ ساسا رب
م ره یازا هب دوجو
هب کیدزن ،روشک رد تیعمج رفن رازه دص نادنز رد ینادنز رفن25
یم رس هب اه یدابع( درب
،یترصن و داژن :1392
)84 یترابعب .
رب ساسا تاعلاطا زکرم رامآ ناریا دادعت نابکترم عاونا میارج رد ناریا یط لاس یاه ریخا ریس یدوعص هتشاد ا تس . هب هکیروط
دادعت ناگدشریگتسد تقرس
یداع 215014زا رفن
رد 1391لاس 252651هب
رفن رد 1392لاس شیازفا هتفای تسا هک ب نید
بیترت خرن دشر تقرس یداع رد 1392لاس ربارب /8 ،روشک یرامآ همانلاس( تسا هدوب15 :1392
.)147
وزج تقرس و هدوبن ینثتسم رما نیا زا زین لیبدرا رهش یم لیبدرا میارج نیرتمهم
.دشاب تلع هب ریخا ههد دنچ یط لیبدرا رهش
هک یداصتقا و یعامتجا ،یعیبط صاخ تیعقوم نیا
رد یسایس ،یرادا تیزکرم لیلد هب نینچمه و هدوب رادروخرب نآ زا رهش
هدرتسگ یکیزیف هعسوت هب تسد ،لیبدرا ناتسا حطس اتسرهش یتیعمج یاهزیررس هلاس همه و هدز یا
ن ار دوخ ینوماریپ یاه
یم بذج .دیامن
نیا تیعمج ناباتش دشر هدوب تیعمج یعیبط دشر و زکرم هب ناتسا یاهاتسور و اهرهش زا ترجاهم زا یشان هک
هب تسا لیبدرا رهش هدرتسگ یکیزیف هعسوت نکسم نوزفازور یاضاقت و رهش رب هدش دراو همجح هب هجوت اب .تسا هدش رجنم
یدم ،نیرجاهم طسوت یم تسد زا ار اهزاین نیا هب ییوگخساپ ناوت یرهش تیر
بلاق رد ار دوخ یاهزاین دیدج نانیشنرهش و دهد
هیشاح ینیشن یم هدروآرب هب هک یتنوکس یوگلا .دننک
رهش ینوماریپ قطانم رثکا زراب هصخشم لیبدرا
نیا .تسا هدش لیدبت هلئسم
لکش هب گنهرف هدرخ یریگ عونتم یاه
هیشاح قطانم رد رهش هتفای هعسوت هزات و یا
رجنم هدش و یگژیو هب هجوت اب نوچ ییاه
،یراکیب هلاسم ،رتدب همه زا و حطس دحاو رد دح زا شیب مکارت ،نادراو هزات رد تیلوئسم و قلعت سح مدع ،یمانمگ زورب بجوم
8
یراجنهان عاونا یریگرد هلمج زا( اه
نوناق عاونا و تقرس ،ینابایخ یاه ینکش
رگید یاه )
،ناراکمه و ینادزی( تسا هدش :1396
).12 هکنیا هب هجوت اب لاح باکترا
تقرس رب تیعضو یداصتقا و یعامتجا دارفا
و تلود رثا یفنم دراد
، اذل مزلا تسا ات زا یاهراکهار
یبسانم یارب لرتنک و شهاک دادعت دارفا راکفلاخ و نوناق نکش هدافتسا دوش . نیلوا مادقا رد نیا
،هار یاسانش ی للع باکترا مرج
طسوت دارفا .تسا
،نیاربانب ییاسانش رد رثوم لماوع
تقرس شقن ییازسب رد یریگشیپ نیا
جک یور .تشاد دهاوخ ن
جیات لصاح
زا نینچ شهوژپ ییاه یارب نامزاس ییاه هک هب یعون اب لئاسم یمومع مدرم راکورس دنراد یم دناوت لباق دافتسا ه دشاب . نیاربانب
رگا للع و لماوع تقرس ییاسانش دوش
یم دناوت یارب همانرب نازیر تراظن رب
،عامتجا یبایزرا رثا یشخب و اراک یی تسایس اه و
همانرب یاه یلعف و نیودت همانرب یاه دیدج کمک دنک . هلئسم یلصا اجنیا رد فشک و مهف نیا هتکن زا رظنم دوخ س ناقرا .تسا
هکنیا رد یطیارش هچ و
هب لابند هچ یللع روهظ و دشر یم دبای و هچ ییاهدمایپ دراد
و هنوگچ یم ناوت دشر زا آ ن یریگشیپ .درک
یب دیدرت مهف نیرتمهم للع
تقرس زا رظنم دوخ ناقراس هب شیپ ناونع زاین
هئارا یاهراکهار یملع
و یدربراک هج ت یریگشیپ زا
نیا هلأسم یعامتجا مومذم
لکشم و
،زاس یرورض دهاوخ اب هک دوب لماوع نیا ییاسانش
یم درخ تیریدم هب ناوت هنادنم
هلاسم
تقرس .دروآرد دوخ لرتنک تحت ار نآ و هتخادرپ اذل
فده یلصا نیا شهوژپ ییاسانش مرج عوقو رب رثوم لماوع
س تقر زا رظنم
)ناقراس( نارگشنک تسا لیبدرا رهش
و ققحم هب لابند خساپ هب نیا لاؤس یساسا تسا هک هچ یلماوع رد قرس ت ش زا لیبدرا ره
رثؤم
؟تسا
-1 -3 تیمها حرط ترورض و
هزورما هب رطاخ یگدیچیپ طباور
،یعامتجا هدیدپ
تقرس اهدمایپ و بیسآ یاه یدایز ار لابند هب
؛دراد رد عقاو هن اهنت جاور تقرس
ثعاب زا نیب نتفر لاوما یصخش دارفا یم
،دوش شیب هکلب زا
،نآ تینما یعامتجا ار
زین لزلزتم یم .دزاس تقرس نینچمه بجوم
شیازفا هنیزه دیلوت یاه یم
دوش و شخب یاه یدایز زا تیب لاملا و ریاس تاناکما روشک دیاب فرص یریگشیپ نآ زا
و هزرابم اب
ناراکهب و ناقراس و صیصخت هجدوب
یارب هرادا نادنز
،اه نیمأت هداوناخ یگدنز یاه
ناینادنز و دننام نآ
،دوش فرصم هدننک اه و
نادنورهش لیمحت
هدش و بارطضا ینارگن و ریگنماد یرایسب زا هداوناخ اه معا زا هداوناخ یاه هدیدپ یم تقرس
،دوش نینچمه زا
،یسایس ظاحل تینما
یلخاد ار شودخم و تابجوم یتیاضران و
ضارتعا یمومع یم .دوش اذل اب هب هجوت داعبا هدیچیپ و راذگریثات
هلأسم
،تقرس ترورض یارجا نینچ یتاقیقحت ود
نادنچ یم اریز ؛دوش یب
یهجوت هب نآ و ای ریخأت رد یسررب للع یرادیپ
،نآ
جیاتن یفنم تقرس زا ظاحل و یلام یناور هدرتسگ رت هدش و بیسآ ییاه ار هب تینما یعامتجا دراو
دهاوخ ،یدلاوف و افص( درک
:1395 .)127
نیمه زا
،ور یم ندش ییارجا تروص رد هدش هیارا یاهراکهار و قیقحت نیا جیاتن تیولوا و ترورض زا دناوت
اخ ،دشاب رادروخرب یص
اریز ن یم مدرم یهاگآ رب هکنآ نمض ،نآ جیات یم ،دیازفا
یرکف یلاتعا ببس دناوت رهش نیلوسم
ددرگ روبزم و
ج و لرتنک ته
زا یریگشیپ لیبدرا رهش رد تقرس
دافتسا دروم .دریگ رارق ه
-1 -4 حرط فادها یم ار رضاح قیقحت فادها ومن میسقت یئزج و یلک هتسد ود هب ناوت
:د
،قیقحت نیا یلک فده رب رثؤم لماوع ییاسانش و یسررب
تقرس مرج عوقو نیب رد
ناقراس لیبدرا رهش ار هئارا و
یریگشیپ یاهراکه
زا نآ یم :زا دنترابع زین نآ یئزج فادها و دشاب
9
یسررب - یگژیو یداصتقا و یعامتجا و یدرف یاه ش ،دمآرد ،داوس ،نس( تقرس زورب رد نآ ریثات و ناقراس
،لهات ،لغ
)هداوناخ یاضعا دادعت .
یسررب - یگژیو ناقراس نیدلاو یدرف یاه و
ریثأت نآ زورب رب تقرس خ یاضعا دادعت ،داوس ،لغش ،دمآرد(
،هداونا دوجو
.)یگداوناخ تافلاتخا عوقو نامز ییاسانش -
تقرس هام(
هنابش تاعاس و هتفه مایا ،لاس یاه )زور
ییاسانش - نوناک
یاه عوقو تقرس )زیخ مرج تلاحم(
تقرس عوقو لحم و دلوت لحم نیب طابترا یسررب - تقرس زورب لماوع نیرتمهم ییاسانش - هناریگشیپ یاهراکهار هئارا - بسانم
نازیم شهاک یارب تقرس
-1 -5 تلااوس حرط
:زا دنترابع هک تسا هدش میظنت لیذ حرش هب یتلااؤس ،قیقحت فادها هب یبایتسد یاتسار رد ایآ -
یگژیو یداصتقا و یعامتجا و یدرف یاه
؟دراد ریثات تقرس زورب رد ناقراس
ایآ - یگژیو ناقراس نیدلاو یدرف یاه د
زورب ر
؟دراد ریثات تقرس
نامز هچ رد تقرس -
؟دهد یم خر ییاه
نوناک - یاه عوقو تقرس یم اهاجک
؟دشاب
ینعم هطبار ایآ -
؟دراد دوجو تقرس عوقو لحم و دلوت لحم نیب یراد
نارشیپ - زورب رد یدیلک یاه یم یلماوع هچ تقرس
؟دشاب
-1 -6 حرط تایضرف :زا دنترابع هک تسا هدش میظنت لیذ حرش هب یتایضرف ،قیقحت تلااوس هب ییوگخساپ یاتسار رد
یگژیو - یداصتقا و یعامتجا و یدرف یاه .دراد ریثات تقرس زورب رد ناقراس
یگژیو - ناقراس نیدلاو یدرف یاه د
زورب ر .دراد ریثات تقرس
تلایطعت مایا رد تقرس - و
ماگنه بش یم خر
.دهد
رد تقرس - تلاحم
هفرم نیشن یم خر .دهد
ینعم هطبار - لحم نیب یراد
تنوکس .دراد دوجو تقرس عوقو لحم و
لماوع - یداصتقا و یعامتجا تقرس زورب رد لماوع نیرتمهم
یم شاب ن .د
1-7 - ياه تیدودحم حرط ماجنا
ا رد ی ن قحت ی ق اس دننام ی ر قحت ی تاق تلاکشم و عناوم ی
ا هک هتشاد دوجو ی
ن قحت ی ق ن ی ز ا زا اربم ی ن شم و لئاسم ن تلاک
ی تس هک
زا دنترابع اهنآ مها :
.1 دودحم ی ت تاناکما یلام و ینامز ،ی
10
.2 تیدودحم تاعلاطا و اه هداد هب یسرتسد
.3 نامزاس یخرب یراکمه مدع ناگرا و اه
هطوبرم یاه
-1 -8 قیقحت هنشیپ هبات تقرس مرج هنیمز رد یسررب دروم یددعتم یاهرظنم زا هدیدپ نیا و تسا هتفریذپ ماجنا یدایز تاقیقحت و تاعلاطم لاح
شهوژپ زا یخرب .تسا هتفرگ رارق یگنهرف و یعامتجا تفایهر اه
هشیر نییبت رودص رد و هداد رارق وگلا ار یگنهرف و یعامتجا یاه
تصرف رگید یخرب ،دنتسه هدیدپ نیا موب یاهوگلا و مرج یاه
مرج زورب رد ار نامز و ناکم و هداد رارق رظندم ار یعضو و یتخانش
نوناک نینچمه و یطیحم یحارط و هتسناد رثؤم تقرس رد ار زیخ مرج یاه
لکش تفر نیا یریگ یم لیخد هناراکهزب را
رد .دنناد
ماجنا تاقیقحت زا یخرب هب شهوژپ نیا و یجراخ هتفرگ
د هب یلخا یم هراشا لامجا روط .دوش
یشهوژپ هک دیولف ینیف 1986 ( ) رد اینرفیلاک ماجنا هداد تسا . رب ساسا نیا هعلاطم نیب تقرس همانرب یزیر ق یلب و تنوشخ
راکهبت یارب مادقا هب یدزد
، هطبار یرادانعم دوجو
.دراد ( ینیلک و وکروکس هداد )1998
تیا ینامز یرس یاه یسررب دروم ار ایلا
انعم یحیضوت ریغتم کی یراکیب هک دنتفایرد و دنداد رارق یم تقرس یارب راد
.دشاب
یم نینچمه لئافار تاقیقحت هب ناوت
و ( ناراکمه ( ناراکمه و لیود ،)2001
نوتسا و تیول ،)1999 1996(
دلگ ) و ناراکمه
2002( هراشا ) درک هک یگمه هداد یاه یقیفلت ار لاس یارب یاه
نوگانوگ و رد تلایا یاه فلتخم اکیرمآ دروم ب یسر رارق هداد دنا
و ةمه نیا ةعلاطم راهچ ییاکیرمآ
نیا هیرظن ار دییأت هدرک دنا هک طیارش میخو رت رد یاهرازاب
،راک رن اب خ یاه رتلااب میارج هیلع
لاوما و تیکلام هارمه .تسا
رلیه و زابهس 2010 ( ) یاهوگلا میارج تقرس ار رد هکبش نابایخ یاه رهش ندنل یسررب هدرک دنا . جیاتن یکاح از نآ تسا هک
تقرس زا لزنم اه و یاهزاغم نابایخ یاه یلصا رهش رتشیب زا ریاس طاقن یرهش قافتا یم دهد .
( حادم د )2013
ر هعلاطم یرگید هطبار نیب خرن یراکیب و عاونا میارج تقرس لاس یط ار 1997 یاه
2006- اب هدافتسا زا شور
یاهرواتشگ میمعت
هتفای رد یوگلا لناپ اتید دروم یسررب و لیلحت یبرجت رارق داد و رثا تبثم و ینعم راد ب یراکی رب باکترا عاونا
میارج ار دییأت .درک
ینولم 2014 ( ) اب یسررب رثا همانرب یاه شهاک رقف رب خرن مرج رد شش هورگ تیلاعف یاه هنامرجم لماش خرن لک مرج رد
نیتناژرآ هجیتن تفرگ همانرب یاه شهاک رقف هک تهج مارآ ندرک دوکر 2002قیمع
ارجا هدش
،تسا هب روط یمومع رب خرن
باکترا .تسا هدش اهنآ شهاک بجوم و هدوب رثوم میارج
( یدشرم هدیدپ یسررب هب )1386
لزانم زا تقرس ناکم باختنا رد رثؤم لماوع و هتخادرپ یوخ ناتسرهش رد تقرس نیا رد ار
وگلا ندرب راکب و یفیصوت و یدربراک شهوژپ شور زا هدافتسا اب یدشرم .تسا هداد رارق یسررب دروم ناتسرهش مرج تصرف ی
ماع راهچ شهوژپ نیا زا هلصاح جیاتن ربانب .تسا هداد ماجنا ار دوخ شهوژپ عوقو لحم یطیحم طیارش یدیلک ل
ج و حرط ،مر
هشقن یگژیو و تایصوصخ ،ناقراس یلبق یاه لکش رد نامز و ناکم لماع و ناقراس یدرف یاه
.دراد ار ریثأت نیرتشیب تقرس یریگ
( ناراکمه و یدبع هلاقم رد )1387
تقرس عوقو رب رثوم لماوع ناونع اب یا ومن یعس جرک ناتسرهش فنع هب یاه
هد نا ریثات ،د
هداد رارق یسررب دروم ار جرک ناتسرهش مرج عوقو رد هدننک لیهست لماوع و یناکم طیارش ،ییایفارغج تیعقوم نیب هطبار و
د )یصخش یاهوردوخ( نیرفاسم لقن و لمح و نیرجاهم شقن و یماظتنا ناوت و یناکم یاهاضف و فنع هب تقرس مرج ناتسرهش ر
ب .دنیامن حیرشت و نییبت ار جرک یسررب زا دع
تسد هجیتن نیا هب نیققحم ،روکذم قیقحت رد هدمآ لمع هب یاه هتفای
هک دنا
قو رد سیلپ یتایلمع ناوت فعض و رجاهم دارفا دوجو ،)یصخش یاهوردوخ( یربرفاسم ناگوان ،ییایفارغج تیعقوم تقرس عو
یاه
.تسا هدوب رثوم فنع هب
11
و یزیربت ینسحم راتس
1388 ( هلاقم رد ) ع اب یا
:یدروم هعلاطم( ناناوجون تقرس رب رثوم لماوع یسررب ناون اشنامرک رهش
اب )ه
شور هتخادرپ هاشنامرک رهش رد ناناوجون تقرس رب رثوم لماوع یسررب هب یرامآ یاه هب لین یارب ناشیا .دنا
دوخ قیقحت فادها
هداد رارق یرگشسرپ دروم ار لرتنک و یبرجت لقتسم هورگ ود قیقحت جیاتن .دنا
نآ نیبم هدوب
توافت هک تسا م
ود نایم یرادانع
یعامتجا تیعضو ،یگداوناخ یگتخیسگ نازیم ظاحل هب )قراس ریغ( لرتنک و )قراس( یبرجت هورگ -
یم ،یداصتقا ساسحا ناز
دراد دوجو ناورجک اب ینیشنمه نازیم و یبسن تیمورحم یم لماوع نیا و
هنیمز دناوت دشت ار میارج زورب یاه
دنک دی .
اب ( ناراکمه و ینار میارج یدروم هعلاطم( یرهش قطانم رد یراکهزب ینامز ـ یناکم یاهوگلا لیلحت هب )1388
س و فنع هب تقر
جاب و ترارش رهت رهش یزکرم شخب رد یریگ
هناماس زا هدافتسا اب و هتخادرپ )نا هداد هئارا ار دوخ لیلحتGIS
شهوژپ شور .دنا
شور زا یبیکرت قیقحت نیا رد یاه
کترا میارج هعومجم نآ یرامآ هعماج و تسا یلیلحت و یقیبطت ،یفیصوت هدودحم رد یبا
یم نارهت رهش یزکرم شخب هتفای .دشاب
یم ناشن قیقحت یاه رش ،فنع هب تقرس میارج عوقو هک دهد
جاب و ترا هعماج رد یریگ
یم یوریپ صاخ ینامز و یناکم یاهوگلا زا هعلاطمدروم رد میارج رتشیب و دننک
راهچ و هبنشکی ،هبنش یاهزور زور ًابلاغ و هبنش
یم خر یرادا تقو و نوناک لقث زکرم .دهد
تمسق رد اه لکش نارهت رهش یزکرم شخب یقرش لامش و یزکرم یاه
.تسا هتفرگ
( ناراکمه و یناوضر ناونع اب یشهوژپ )1390
« خب رد ماد تقرس رب دیکأت اب ییاتسور یحاون رد مرج یایفارغج دراهچ ش
یلو
هورق ناتسرهش »
ماجنا یدربراک ـ یفیصوت شور زا هدافتسا اب ناتسرهش یلودراهچ شخب یاهاتسور ار نآ یرامآ هعماج هک هتفرگ
یم لیکشت ناتسدرک ناتسا عباوت زا هورق هتفای .دهد
یم ناشن قیقحت یاه لاس زا هک دهد
یدوعص ریس ماشحا تقرس 1384
هدوزفا نآ دادعت رب لاس ره و هتشاد یم
نیا رب هولاع .دوش پ
لصف رد ماد تقرس یگدنکار نیرتشیب و هدوب توافتم لاس فلتخم یاه
خر ناتسمز لصف رد نآ دصرد هزب یخرب شیازفا .تسا هیجوت لباق لصف نیا رد یلصف یراکیب اب هک هداد
یراک یعامتجا یاه
نابهگن فذح ،دایتعا ریظن هاگساپ دوبمک و یلحم یاه
وع زا یماظتنا یاه تقرس شیازفارب رثؤم لما
نیا رد اه ن
.تسا هدوب هیحا
طسوت هک تسا یشهوژپ ناونع ،جدننس رهش تیبرت و حلاصا نوناک راکهزب ناناوجون تقرس رب رثؤم لماوع یسررب ی
ییح و هداز
( یمیحر ماجنا )1388
تافلاتخا و هداوناخ شقن ،یگنهرف ،یعامتجا لماوع رب زکرمت اب شهوژپ نیا .تسا هتفرگ شر و یگداوناخ
د
لکش رد ار تیصخش یم رثؤم هناور جک یاهراتفر یریگ
مه تایرظنزا هدافتسا اب نیققحم .دناد اب یمونآ هیرظن و یقارتفا ینیشن
هسیاقم ـ یلمع شور هداد ماجنا ار قیقحت یا
یم ناشن هلصاح جیاتن .دنا ب هک دهد
یداصتقا هاگیاپ نی -
ا ،یهورگ تیامح ،یعامتج
وناخ راتخاس بسچرب و هدا
دراد دوجو یرادانعم هطبار تقرس اب ینز .
( یسیردا و یمیحر اب ار نارهت ناتسا تیبرت و حلاصا نوناک رد سوبحم ناناوجون تقرس رب رثؤم لماوع )1388
ا کینکت زا هدافتس
یم ناشن قیقحت زا هلصاح جیاتن .تسا هدومن یسررب ییارقتسا شور و لماع لیلحت هورگ هک دهد
یاه جرم مرج باکترا رد دارفا ع
یم شیازفا زین تقرس نازیم دشاب رتمک یمسرریغ لرتنک ردقچره و هدوب رثؤم ناناوجون تقرس حم نینچمه .دبای
تسا یعدم قق
شزرا زا یرود تلایصحت :یاهریغتم .دراد دوجو یرادانعم هطبار مرج باکترا و یگدنز رب مکاح یاهراجنه و اه
،تنوکس لحم ،
داوم زا هدافتسا صرق و ردخم
ناور یاه .دنتسه رثؤم تقرس رد زین نادرگ
هعلاطم یا هک ب ولنای ناراکمه و 1388(
) اب ناونع یسررب یقیبطت تقرس یاه یهاگتسیا و
ریغ یهاگتسیا رد
سرهش نات ناجنز رد
لاس 1386یاه
1387 و ماجنا دنداد . هتفای یاه قیقحت رگنایب نآ دوب هک نیب یاهریغتم ةوحن
تقرس و هزیگنا س ناقرا ةطبار
رادانعم دوجو هتشاد تسا . نینچمه نیب
یاهریغتم ةوحن
تقرس و هقباس
،یرفیک ةوحن تقرس و نتشاد دایتعا هب اوم د
،ردخم ةوحن
تقرس و عون
،تقرس ةوحن تقرس و لحم تنوکس و ةوحن تقرس و لحم دلوت ناقراس هطبار یرادانعم لصاح
دیدرگ رد اح یل هک
هطبار یرادانعم نیب
یاهریغتم هوحن
تقرس و
،لهأت ةوحن تقرس و
،تیسنج ةوحن
تقرس و داوس دوجو هتشادن تسا .
( ناراکمه و یرتنلاک هدافتسا اب ناجنز رهش یزکرم شخب رد تقرس هزب یاهوگلا ییاضف لیلحت ناونع تحت یشهوژپ یط )1389
ییایفارغج تاعلاطا متسیس زا (GIS)
لکش یسررب هب یاهوگلا یریگ
لماوع و هتخادرپ ناجنز رهش یزکرم شخب رد یراکهزب
هدومن نییبت ار روکذم هقطنم رد یراکهزب زورب رد رثوم هداد زا هدافتسا اب ناشیا .دنا
هناخباتک یاه یماظتنا یورین زا هدش ذخا یا
12
لدم و هتفای تسد جیاتن نیا هب ییایفارغج تاعلاطا هناماس طیحم رد انبم کیفارگ و یرامآ یاه ا
هک دن نوناک یاه مرج یزیخ رد
شخب یزکرم رهش ناجنز هب روط یفداصت عیزوت هدش تسا . زا یوس رگید لااب ندوب نازیم یربراک مکارت یراجت
و دوبمک ای دوبن
یخرب زا یربراک یاه دروم زاین نادنورهش زا
هلمج یاضف زبس رد شیازفا عیزوت ییایفارغج عون
و نازیم میارج و لکش یریگ
یاهوگلا ضف .تسا هدوب رثوم یراکهزب ییا
( هنشاطع لاس( زاوها رهش رد تقرس لماوع و للع ناونع اب یشهوژپ )1389
75 یاه 85 ات شور زا هدافتسا اب ) ع
هسیاقم ـ یل یا
هب یعامتجا و یداصتقا لماوع شهوژپ نیا رد ،تسا هداد ماجنا یلصا ناونع
و زورب رد لماع نیرت ش
لک جک یریگ یراتفر
رظن رد
هتفرگ ضیعبت هک یعماوج رد هک تسا یعدم ققحم .تسا هدش یاه
هورگ نایم ینکشراجنه تسا دشر هب ور یعامتجا فلتخم یاه
یم مشچ هب رتشیب یعامتجا ،رما نیا .دروخ
س یم هعماج نآ رد مرج باکترا شیازفا بب .ددرگ
( ناراکمه و ییارو )1390
زین ثوم لماوع یسررب ناونع اب یقیقحت تقرس عوقو رب ر
رهش رد رازآ هب نورقم یاه لاس ،سابع ردنب
تقرس عوقو رب رثؤم لماوع ییاسانش روظنم هب ار )مرج زا یعضو یریگشیپ درکیور اب( 1389 ازآ هب نورقم یاه
و نییبت و ر
تبقارم ریثات تخانش رس شهاک رد یناکم تیعقوم ،یطیحم تفاب ،نامز لماع ،هدید هزب راتفر ،یسیلپ یاه
تق یاه رازآ هب نورقم
ماجنا رد هداد .دنا دوخ قیقحت رد ناشیا هتفای تسد جیاتن نیا هب
یشان لقالا رازآ هب نورقم تقرس هک دنا تیعقوم لماع جنپ زا
تبقارم دوبمک ای نادقف ،یناکم یم )یژولوفروم( یطیحم تفاب و نامز لماع ،هدید هزب راتفر ،یسیلپ یاه
دشاب . ناشیا نایاپ رد
ذتم هدش رک مهم هک دنا یم ار سابع ردنب رد رازآ هب نورقم تقرس باکترا لماع نیرت
نآ یناکم تیعقوم ناوت ت
.دومن یقل
( ناراکمه و یناوضر هلاقم رد )1390
ماد تقرس رب دیکات اب ییاتسور یحاون رد مرج یایفارغج ناونع تحت یا د
یلودراهچ شخب ر
هنیمز تخانش و یسررب هب هورق ناتسرهش ه
رج شیازفا رب رثوم لماوع لیلحت و ییاتسور یحاون رد مرج عوقو یا تقرس هژیو هب( م
یرامآ هرود یط )ماد ات1374
هتخادرپ هورق ناتسرهش یبرغ یلودراهچ شخب رد1388 لیلحت زا دعب ناشیا .دنا
هداد یرامآ یاه
عمج هتفای تسد هجیتن نیا هب دوخ ینادیم تاعلاطم یط هدش یروآ ره هک دنا
ییاتسور یحاون رد ماد تقرس دنچ هعلاطم دروم
لاس زا لاس زا هکیلاح رد ؛تسا هدوب ردان و مک رایسب نآ نازیم یلو ،هتشاد دوجو 1374
دادعت1384 تقرس اه یدوعص ریس
هدش هدوزفا نآ نازیم رب هلاس ره و هتشاد هدش رکذتم ناشیا .تسا
تقرس دادعت شیازفا هک دنا فا قافتا یاه
زا هدات 1384 لاس
هب
دعب رد یراکهزب یخرب شیازفا ،اهاتسور هب ناسآ یسرتسد و بسانم هار نوچ یلماوع هجیتن ریظن یعامتجا یاه
ا فذح ،دایتع
نابهگن هاگساپ دوبمک و یلحم یاه یم یماظتنا یاه
.دشاب
( ناراکمه و نایداجس نوناک یناکم یسررب ناونع هب یشهوژپ رد )1391
قرس میارج عاونا یاه ،زاوها رهش رد ت
ب زا هدافتسا ا GIS
هتخادرپ زاوها رهش حطس رد یزکارم ییاسانش هب ا .دشاب هداتفا قافتا اهنآ رد تقرس نازیم نیرتشیب هک دنا
لیلحت زا دعب ناشی یاه
هدمآ لیان هجیتن نیا هب دوخ قیقحت رد هتفرگ تروص هولاع هک زاوها رهش رد تقرس یلصا نوناک هک دنا
زیم رب اب نا تبث میارج یلا
ییاقب دیهش ناتسرامیب ات سیدرپ لصاف دح و زاوها برغ بونج هقطنم ،دوب دوهشم نآ رد زین میارج عونت ،هدش نیاربانب .تسا
هتسه رد میارج تیزکرم هب هک قیقحت هیضرف شهوژپ نیا رد .دشن دیئات ،تشاد هراشا رهش یزکرم یاه
طبار یسررب ناونع اب یشهوژپ زین لیبدرا رد ود رد تقرس و ردخم داوم میارج اب لیبدرا رهش فلتخم قطانم ه
س ( ریخا لا ـ90
)89
( دارمهش طسوت ماجنا )1391
تقرس و ردخم داوم ینعی ناتسا مهم بیسآ ود تسا یفیصوت عون زا هک شهوژپ نیا ،تسا هتفرگ
هب ار هدیدپ ود نیا نیب هطبار و هدرک یسررب یفیصوت تروص
ژپ زا لصاح جیاتن .تسا لحم :یاهریغتم هک تسا نآ رگناشن شهو
یم رثؤم تقرس مرج باکترا رد تقرس هقباس و لغش عون ،دایتعا ،تنوکس .دنشاب
( یرابج و یرتنلاک بیسآ ناونع اب یقیقحت رد )1392
هزوح یدبلاک یسانش هقطنم هدودحم رد یراکهزب زکرمت یاه
رهش19
نع هب تقرس هب طوبرم میارج :هعلاطم دروم( نارهت لیلحت زا هدافتسا اب ،)ردخم داوم و ف
مرن طیحم رد یکیفارگ و یرامآ یاه یرازفا
وGIS هقطنم رد ردخم داوم هب طوبرم میارج و یریگجاب و ترارش ،فنع هب تقرس یباکترا میارج یسررب و هعلاطم هبSPSS
19
هتخدارپ نارهت رهش هب دوخ قیقحت رد ناشیا .دنا
نیا تسد هجیتن دیسر
ه ک دنا مهم زا یکی یراکهزب عوقو ه هقطنم تلاکشم نیرت
13
یربراک دادعت نایم و هدوب نارهت رهش19 نآ عون و اه
.دراد دوجو یرادانعم طابترا میارج عوقو نازیم و اه نیققحم نیا
تیاهن رد
هدش فرتعم رما نیا هب همانرب طباوض و لوصا یارجا مدع هک دنا
هقطنم رد یرهش یضارا یربراک یزیر لکش رد نارهت19
یریگ
.تسا هتشاد ریثات یراکهزب یناکم یاهوگلا ( ناهاوخریخ و حادم ناونع اب یا هلاقم رد )1393
یسررب لماوع رثؤم رب باکترا مرج رد نیب نامرجم تقرس و م نیا هب ردخمداو
هدیسر جیاتن هک دنا
یراکیب رب عوقو میارج تقرس و داوم ردخم رثا توافتم دراد . رد تروص نادقف
،لغش رد با ادت یمیارج لثم
فرصم داوم
،ردخم هدرخ یشورف داوم ردخم و عیزوت ةدمع داوم ماجنا یم دوش و رد تروص دوجو یاهدوبمک داصتقا
،ی هب بیترت
یمیارج نوچمه فرصم داوم ردخم و هدرخ یشورف داوم ردخم قافتا یم دتفا . نینچمه کسیر
یشان زا مرج رب اکترا ب میارج
رثا یتوافتم دراد . کسیر مرج رد ادتبا رب خرن مرج فرصم داوم ردخم و سپس هدرخ یشورف داوم رثا دراد و جوم ب شهاک نآ
یم .دوش
افص و ( یدلاوف )1395
رد هعلاطم یفیک للع و مز ی هن اه ی تقرس زا لزانم و ثأت ی ر نآ رب مظن و نما ی عامتجا ت ی
دروم :هعلاطم
رهش ،مق بسحرب هتفای نیا هب اه هدیسر
هک دنا هعومجم یا زا لماوع
،یگنهرف ،یداصتقا
،یعامتجا
،یگداوناخ ق
،ییاض یماظتنا و
یدرف قوس هدنهد دارفا هب تقرس هدوب تسا و یارب تقرس ماجنا زا
لزانم هنیمز ییاه نوچمه یب یطایتحا هزب
د
،ناگدی تلوهس
شورف مزاول تقرس
،هدش طیارش یطیحم صاخ و
زین یگدشدرط لیخد
هدوب دنا .
یم قیقحت عوضوم اب طابترا رد هتفرگ تروص تاقیقحت رب یرورم اب رد هک درب یپ رما نیا هب ناوت
اب طابترا ج رد تقرس میار رهش
لیبدرا ت تسا دیما هک تسا ییاهءلاخ یاراد هطوبرم تاقیقحت هکنیا و تسا هتفرگ تروص یرامش تشگنا تاقیقحت رضاح قیقح
یا ندرک رپ هدهع زا یدودح ات قیقحت نیا یروآون زا .ددرگ یدعب تاقیقحت یاشگهار و دنک لمع قفوم اهءلاخ ن
هب ناوت یم مه
.دوب دهاوخ لیبدرا رهش ینادنز ناقراس قیقحت نیا یرامآ هعماج هک دومن هراشا نآ یرامآ هعماج
14
لصف مود
هاگدید و ینابم
یرظن یاه
15
-2 -1 همدقم هب مرج عوضوم صوصخ رد هیرظن و لماوع ،میهافم ،تاحلاطصا ،صاخ روط هب تقرس ثحب و ماع روط
رطم یدایز یاه هک تسا ح
یم هراشا اهنآ مها هب همادا رد ،حرط عوضوم روخارف هب .دوش
-2 -2 و فیراعت میهافم
-2 -2 -1 مرجم و مرُج
هتفگ مرج ،دشاب هدرک تازاجم نییعت نآ یارب نوناق هک یلعف کرت ای لمع ماجنا هب یم
ارفغ و ینارویب( دوش 1388 ،ن
112 : .) زا
رد ار نآ بکترم هک یعامتجا مظن فلاخم تسا یراتفر لماش مرج یلک دید کی ینیمأت تامادقا ای تازاجم ضرعم
( ،یتیبرت
یم رارق )ینامرد و یتبقارم دهد
. شیپ نوناق رد هک یلمع کرت ای لمع ره هب رگید ترابع هب ارب و هدش ینیب
نآ ی جا تنامض ییار
یم قلاطا مرج ،تسا هدش هتفرگ رظن رد )تازاجم( یرفیک راذگنوناق .دوش
نا رد هدام یملاسا تازاجم نوناق2 م
لاس بوص 1361
هدرک رکذ نینچ ار مرج فیرعت ا
دن :
لعف کرت ای لعف ره ی
یتیبرت و ینیمأت تامادقا مزلتسم ای تازاجم لباق نوناق قباطم هک دشاب
، م بوسحم مرج ی
چیه و دوش یرما
یمن ار نوناق بجوم هب هک نآ رگم تسناد مرج ناوت دش نییعت یتیبرت ای ینیمأت تامادقا ای تازاجم نآ یارب
رد ًانمض .تسا ه
هدام تازاجم نوناق2 بوصم یملاسا
هام رذآ7 تحلصم صیخشت عمجم و یقوقح و ییاضق روما نویسیمک1375
ماظن
“ مرج ”
ای لعف ره :تسا هدش فیرعت حرش نیدب تازاجم نآ یارب نوناق رد هک یلعف کرت
یم بوسحم مرج دشاب هدش نییعت دوش
،ناراکمه و یرتنلاک(
:1393 .)83
مرجم زین یم قلاطا یسک هب نوناق رد هدش حیرصت میارج زا یکی ای تیانج بکترم هک دوش
ررقم بجوم هب و دوش نآ یارب تا
ماجنا رگید نایب هب .دشاب هدش نییعت تازاجم لمع ف
لعف کرت ای هنامرجم لع ی
،تسا مرج نآ کرت هک دلوت بجوم
یم مرجم ددرگ
،یرتنلاک(
40:1380 .)
-2 -2 -2 يراکهزب و راکهزب
یسررب :راکهزب مرج یاه
یم ناشن یسانش هب زیچ چیه و دراد یتلع یلمع ره هک دهد
یمن دوجوب دوخ یدوخ ره نیاربانب .دیآ
هدنزاس للع یاراد مه یمرج رب هک تسا یا
رثا درف یور یم
و یراگزاسان یوسب ار وا و دراذگ یم قوس یراجنهبان
نیا دمایپ .دهد
نداد قوس باکترا اه
یم راکهزب ریبعت کی هب ار یطاخ و تساطخ سابع( دنمان
،یسورگ هداز 10:1386
.)
:یراکهزب هصخشم ریثأت تحت تدش هب هک تسا یمیهافم هلمج زا ىراکهزب
،ینامز و یناکم ىاه نیمز
ه تابسانم ،یگنهرف یاه
.دراد رارق یسایس تاظحلام و یداصتقا راتخاس ،یعامتجا ات تسا هدش ببس تینما و مظن یرارقرب موزل
هراومه ،عماوج یمامت رد
اب ییورایور دشاب تیمها زئاح و هجوت دروم ىراکهزب
،ناراکمه و یرتنلاک(
:1389 .)564 ناکم یخرب نامز و اه
طیارش یاراد اه
عضو و یتی لابند هب ،مرج باکترا یارب ناراکهزب .تسا دایز اهنآ رد هزب عوقو لامتحا هک دنتسه ،دنتسه بسانم ناکم و نامز
عفانم رثکادح و یریگتسد رطخ لقادح هک یناکم و نامز هزب زا لصاح
رد تیعضو و طیارش رییغت .دشاب هتشادرب رد ار ىراک
نامز ناکم و اه یاه
یم صاخ لکش هب دناوت
هظحلام لباق
،رگید نایب هب .دشاب رثؤم میارج رامآ شهاک رد یا تیعضو ،هئارا طیحم
نآ رد هزب باکترا تهج یبسانم تصرف راکهزب هک تسا یطیارش و یم تسد هب
تصرف نیا ندرب نیب زا و رییغت .دروآ و اه
تیعقوم یم اه باکترا ناکما دناوت خ و دنک راوشد ای و هدومن بلس یو زا ار مرج
نامرجم یارب ار هزب باکترا زا یشان تارط شیازفا
گژیو .دهد ی
رب مکاح یگنهرف و یداصتقا ،یعامتجا تایصوصخ و یدبلاک ىاه هدودحم یخرب
لکش بجوم یرهش یاه ىریگ
16
تصرف م هنامرجم فادها و اه ی
نیدب .دوش نوناک اهرهش هدودحم رد بیترت
یم لکش ییاه دریگ
رتلااب رایسب میارج دادعت هک رد ی
هدودحم اب هسیاقم دراد رگید یاه
،ناراکمه و یرتنلاک(
:1389 .)564
-2 -2 -3 تقرس
هژاو تقرس هدام زا یبرع یا
« َقَرَس » و افخ رد ای بیرف و هلیح اب یسک زا یزیچ نتشادرب یانعم هب )هقرس( درجم یثلاث ردصم زا
ر نآ نتشادرب قح هک یسک طسوت یزیچ هنایفخم نتشادرب ای یناهنپ یم هتفگ یسک هب قراس نینچمه .دشاب هتشادن ا
هک دوش
یدزد و ندیدزد یانعم هب تقرس هژاو زین یسراف گنهرف رد .درادرب تسین وا نآ زا هک یزیچ و دوش زرح دراو یناهنپ روط هب ،یریما و هنشاطع( تسا هدمآ یرگید لام ندرب ای ندرک :1389
هدام ربارب نینچمه .)105 تازاجم نوناق197
بوصم یملاسا
/11 /10 ،1370 یناهنپ روط هب یرگید لام ندوبر زا تسا ترابع تقرس ،ناراکمه و یملاس(
:1391 .)89
یم داجیا للخ نآ رد و هتخاس نوگرگد ار هعماج شمارآ و تینما هک یمئارج زا یکی دیامن
، تقرس هژیو هب تقرس فنع هب یاه
تینما مه و یعامتجا تینما مه تدش هب هک تسا تحت ار نادنورهش یداصتقا
هعماج رد ینماان داجیا رب هولاع و هداد رارق عاعشلا
،
تامطل یناور و یحور یناوارف
یم دراو نادنورهش هب یئازس هب شقن و دزاس
تینما ساسحا شهاک رد دراد هعماج
و یدبع(
،ناراکمه :1387
.)65
-2 -2 -3 -1 تقرس عاونا
چ زا رظن فرص تقرس مرج یقوقح رظن زا و مهتم هب نآ باستنا و هزب تابثا مدع ای تابثا هب فوطعم رتشیب ،نآ باکترا یگنوگ
مرج رظن زا یلو .تسا راکهزب ندوب مرجم زارحا تروص رد تازاجم نییعت یارب نوناق اب قابطنا هعماج و یسانش
اب ،مرج یسانش
یم ،نآ تایئزج و لمع هوحن و مرج باکترا یگنوگچ هب هجوت راوم هب ناوت
دروم قیاقح فشک رد و تفای تسد یتاعلاطا و د
مرج و یقوقح شرگن هب هجوت اب لاح نیا اب .داد رارق هدافتسا هب .دراد یفلتخم عاونا تقرس یسانش
هویش ود هب تقرس یلکروط
یم ماجنا :دریگ
-1 هب لسوت نودب قراس هک )یداع تقرس( هداس تقرس یم ار یزیچ روز
.دیابر
-2 هب لسوت اب تقرس هب هک )فنع هب تقرس ،یربج تقرس( مجاهت و روز
یم قافتا )یدناب( یهورگ ای یدرف تروص ، یلوسر( دتفا
:1385 .)8
یم فلتخم یاهرابتعا هب ار تقرس هب ناوت
میسقت ریز تروص :درک یدنب
فلا - :)یقوقح( تازاجم فعض و تدش رابتعا هب تقرس عاونا دح بجوتسم تقرس
؛ ریزعت بجوتسم تقرس ؛
ینزهار .
ب - :باکترا عون ثیح زا تقرس عاونا لزانم زا تقرس
؛ یراجت و یتعنص زکارم زا تقرس ؛
و یتلود تاسسؤم و تارادا زا تقرس
یتلودریغ
؛ یمومع نکاما زا تقرس ؛
هیلقن لیاسو تقرس
؛ فیک یپاق ؛ ... و زاگ ،بآ ،قرب تقرس ؛
بیج یرب ؛ هناحلسم تقرس ؛
دنبندرگ
یپاق ؛ هنایار تقرس یا
؛ یبدا تقرس ؛
تاجلاط و هقیتع یایشا تقرس ؛
ماشحا تقرس ؛
نامتخاس زا تقرس همین یاه
هراک .
ج - :)رشابم( لماع رابتعا هب تقرس عاونا هفرح ناقراس
؛تسا تقرس قیرط زا دارفا نیا شاعم یلصا رمم هک یا همین
هفرح
؛یا
هفرحریغ .یا
د - و زور رد تقرس :ماجنا نامز رابتعا هب تقرس عاونا
؛ .بش رد تقرس
ه - هار رابتعا هب تقرس عاونا :قراس دورو یاه
لفق نتسکش ای ندیرب ؛
راوید ندرک خاروس ؛
نتخادنا دیلک ؛
و رد یزغم ندیشک
یپوت ندروآ نوریب ؛
طایح راوید قیرط زا دورو ؛
نابدرن زا هدافتسا اب دورو ؛
تشپ قیرط زا دورو ماب
؛ رلوک لاناک قیرط زا دورو
؛ دورو
کش قیرط زا .یدورو برد ای هرجنپ نتس
17
میسقت هک تسا رکذ هب مزلا یدنب
یتساک یاراد تسا نکمم عون نیا زا ییاه یم لقادح اما دنشاب ییاه
هئارا هعومجم هک تفگ ناوت
تقرس عاونا نیرتزراب هدش یم لماش ار اه
دنوش ،ینادزی زا لقن هب(
:1396 .)18
-2 -2 -4 مرج عوقو رب رثوم لماوع
نیققحم رظن زا اما دنددعتم و عونتم رایسب مرج عوقو رب رثؤم لماوع عیاش
لماوع نیرت عوقو رب رثؤم
:زا دنترابع مرج
فلا -
،یمسج نراقت مدع ،مادنا ،نس ،سنج ،)کیژولویب( یدرف لماوع لماش :ینورد لماوع ،یندب تردق ای فعض ،جازم عضو
ر لماوع و کیتنژ و یثرا لماوع ،یرامیب قباوس نوچ یناو
دوخ ،ینیبدب ،سرت تردق ،یدنسپ
هدقع ،نونج ،یبلط یرامیب ،اه
یاه
...و یناور و یبصع یم
.دشاب
ب - یگژیو :ینوریب لماوع
،ترارح هجرد ،زور و بش ،لوصف ،اوه و بآ عضو ،یعیبط طیحم یاه یگژیو ...و داب و تبوطر
یاه
نکسم ،هچوک ،هلحم ،اتسور ،رهش ،)یناسنا( یعامتجا طیحم
، یگنهرف هشیپ و ترجاهم ،لغش عون ،نارشاعم ،ناتسود ،هداوناخ زا
یم مرج عوقو رب رثوم ینوریب لماوع هلمج یک( دنشاب
،این :1373 یگژیو و یطیحم طیارش زا یخرب همادا رد .)12
یناکم یاه
هصرع مرج یاه لیهست نیمرجم طسوت مرج باکترا رد هک یزیخ
هنامرجم لامعا هدننک هدش اهنآ ی
شیازفا رب راذگریثات یلماع ای
یم باسح هب مرج باکترا هب لیم .داد میهاوخ حرش لمجم تروص هب ار دنیآ
:مرج عوقو رب رون ریثات )فلا یکیرات
زا هلمج یلماوع تسا هک یم دناوت هب تدش زا لرتنک یعامتجا نیا .دهاکب رما
ثعاب یم دوش
لامتحا ات عوقو
یخرب مئارج رتشیب جیاتن .دوش ت
تاقیقح و یسررب اه ریثأت ییانشور ای
یکیرات ار رد عوقو دییأت مئارج یم
.دنک
تقرس رد یکیرات رتشیب خر زور ییانشور عقاوم زا یم
.دهد نیا زا ر و یم هداد خر میارج نازیم نیب لاامتحا هک تشاد ناعذا ناوت
رهش فلتخم تلاحم و یحاون رد و
نازیم ییانشور اهنآ طابترا یرادانعم دوجو
دراد ،ناراکمه و ییاورو(
:1390 .)140
:مرج عوقو نازیم اب یتولخ طابترا )ب رد
هسیاقم اب یگژیو
،یکیرات یتولخ لحم عوقو میارج زا تیمها
ًاتبسن یرتشیب
رادروخرب یخرب .تسا
زا تقرس عاونا رتشیب
زا هکنآ یکتم هب یکیرات دشاب هب لماع یتولخ لحم دنمزاین تسا ،ناراکمه و ییاورو(
:1390 .)140
:مرج عوقو نازیم اب تیعمج مکارت طابترا )ج مکارت
تیعمج و یتعنص ندش هب ناونع لضعم
،دیدج بیسآ یاه یحور نانکاس
یاهرهش گرزب ار یم نماد نادقف .دنز ساسحا
تینما زا کی وس و شیازفا سح تینابصع زا
یوس
،رگید دارفا ار هب تنوشخ و
مرج باکترا قوس
یم هب .دهد نیمه تلع طیحم یاهرهش شیب تیعمج یلااب مکارت اب و گرزب
زا مکارت مک و کچوک یاهرهش
مرج از هدوب و داجیا سرت یم ،تیفرپ( دیامن :1378
.)116
دشر هب یرهش تیّعمج شیازفا یم رجنم یعامتجا تامدخ و تاناکما یارب فرصم یاضاقت یّمک
فرصم یاضاقت شی
