نادازﻮﻧ رد ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ زا ﻲﺷﺎﻧ مﺮﺳ ﻢﻴﺴﻠﻛ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﻫﺎﻛ ﻲﻧاواﺮﻓ ﻚﻳﺮﺘﻜﻳا
يﺮﺘﺴﺑ
يدﺎﺑآﺮﺒﻛا ﺪﻴﻬﺷ نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ رد
ﺮﺘﻛد*
ﻬﻓ ﻪﻤﻴ ﻲﻧﺎﺴﺣا
Iرﻮﭘ
يوﺮﺴﺧ نﺮﺘﺴﻧ ﺮﺘﻛد II
ﻦﻴﻣا ﻦﻳژور ﺮﺘﻛد III
هﺪﻴﻜﭼ
فﺪﻫ و ﻪﻨﻴﻣز :
ﻓ ﻮ
ﻪﻈﺣﻼﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﺶﻘﻧ ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗ
يا
دراد نادازﻮـﻧ يﺎـﻴﻤﻨﻴﺑوﺮﻴﻠﻴﺑﺮﭙﻴﻫ يﺮﻴﮕﺸﻴﭘ و نﺎﻣرد رد .
ا ﻪـﭼﺮﮔ
ﺰـﻴﻧ ضراﻮﻋ ﻲﺧﺮﺑ زوﺮﺑ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ شور ﻦﻳا
ﻲـﻣ ددﺮـﮔ ﻪـﻛ
ﻓ ﻊﻳﺎـﺷ ﺮـﺘﻤﻛ ضراﻮـﻋ ﻪـﻠﻤﺟ زا ﻮ
ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗ
، ﻲﻤﺴـﻠﻛﻮﭙﻴﻫ
ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ . .
ﻓ زا ﻲـﺷﺎﻧ ﻲﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ عﻮﻴﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ دﻮﺟﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زا فﺪﻫ ﻮ
ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗ ﺮـﺘﻜﻳا ﺎـﺑ يﺮﺘﺴـﺑ مﺮـﺗ نادازﻮـﻧ رد
ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﻲﺳرﺮﺑ شور :
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد ﻲﻌﻄﻘﻣ
،ﻲﻠﻴﻠﺤﺗ – 150 دازﻮﻧ ﺪﻧﺪﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ دراو ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ ﺖﺤﺗ . .
نادازﻮﻧ ﻪﻤﻫ لﻮﻓ
مﺮﺗ و زا ﺶﻴﺑ نزو 2500
مﺮﮔ و ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻼﻣﺎﻛ ﻪﻨﻳﺎﻌﻣ اد
ﺪﻨﺘﺷ .
ـﺑ مﺮـﺳ ﻢﻴﺴـﻠﻛ و ﻦﻴﺑور ﻲﻠﻴﺑ دازﻮﻧ ﺮﻫ ﺖﻬﺟ ﻪ
ﺾـﺤﻣ
دورو نادازﻮﻧ ﺶﺨﺑ ﻪﺑ و
48 ﺪﺷ هدﺎﺘﺳﺮﻓ ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ عوﺮﺷ زا ﺲﭘ ﺖﻋﺎﺳ .
يرﺎـﻣآ يﺎﻬﺘﺴـﺗ ﺎـﺑ ﺞﻳﺎﺘﻧ chi²
mann-و
withney ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺰﻴﻟﺎﻧآ درﻮﻣ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ : 82 % زا ﺲﭘ نادازﻮﻧ 48
ﺪﻧﺪـﺷ ﻲﻤﺴـﻠﻛﻮﭙﻴﻫ رﺎـﭼد ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ زا ﺖﻋﺎﺳ .
ﻣ فﻼﺘﺧا و ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ زا ﺶﻴﭘ مﺮﺳ ﻢﻴﺴﻠﻛ ﺢﻄﺳ نﺎﻴ 48
دﻮـﺑ راد ﻲـﻨﻌﻣ يرﺎـﻣآ ﺮـﻈﻧ زا ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ زا ﺲـﭘ ﺖﻋﺎـﺳ
) 001 / 0 P= .(
ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ : ﻊﻳﺎﺷ ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ ﺖﺤﺗ نادازﻮﻧ رد ﻲﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ داد نﺎﺸﻧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا ﻲﻣ
ﺪﺷﺎﺑ .
اوﺪﻴﻠﻛ ژ ه ﺎﻫ : 1 - ﻲﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ 2
- ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ 4 - ﺮﺘﻜﻳا 5 - دازﻮﻧ
رﺎﺗ ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳ :
16 / 11 / 86
، شﺮﻳﺬﭘ ﺦﻳرﺎﺗ :
3 / 6 / 87
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻴﻫ
شﻮــﺧ و ﻊﻳﺎــﺷ تﻼﻜﺸــﻣ زا ﻲــﻤﻨﻴﺑوﺮﻴﻠﻴﺑﺮﭙ ﻢﻴــﺧ
نادازﻮﻧ ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ .
ﻧﻮﻛ ﺮﻴﻏ ﻲﻤﻨﻴﺑوﺮﻴﻠﻴﺑﺮﭙﻴﻫ ﮋ
رد ﺪﻳﺪﺷ ﻪﮔو
ﻊــﻗﻮﻤﺑ ماﺪــﻗا مﺪــﻋ ترﻮــﺻ
، ﻪــﺑ ﺪــﺷ ت ياﺮــﺑ دازﻮــﻧ
ﺖـﺳا ﻚﻴﺴﻛﻮﺗورﻮﻧ .
يدرز نﺎـﻣرد رد ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ ﺮﻴﺛﺎـﺗ
تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ رد نادازﻮﻧ ﺪﻌﺘﻣ
ﺖـﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ يد
).
1
، 2 و 3 (
ﻲــﺿراﻮﻋ ﺎــﺑ ﺖــﺳا ﻦــﻜﻤﻣ ﻲﭘاﺮﺗﻮــﺗﻮﻓ ﺪــﺷﺎﺑ هاﺮــﻤﻫ
، زا
ًﺎﺘﺒﺴــﻧ ضراﻮــﻋ يﺪــﻠﺟ شار ﻲﭘاﺮﺗﻮــﺗﻮﻓ ﻊﻳﺎــﺷ
، لﺎﻬــﺳا ،
ﺶﻳاﺰﻓا نﺪﺑ يﺎﻣد
، نﻮﻴﺳﺎﺗارﺪﻴﻫد
،
ﻪـﺑ ﻪﻣﺪﺻ
،DNA
زﺮـﻟ
،
ﻢﺸﭼ ﻪﺑ ﺎﻣوﺮﺗ ،
داﺪﺴﻧا ﻳﻮﻧﺎﺛ ﻲﻨﻴﺑ ﻪ
اﺪـﻧﺎﺑ ﻪـﺑ ژ
ﻢﺸـﭼ و ﺎـﻫ
ار هﺰﻧﺮﺑ كدﻮﻛ مرﺪﻨﺳ ﻲﻣ
دﺮﺑ مﺎﻧ ناﻮﺗ
).
4 و 5
لﺎﺳ رد(
يﺎـﻫ
هداد نﺎﺸﻧ يدوﺪﺤﻣ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺮﻴﺧا ﺪﻧا
ﻪﻛ ﻪـﺑ ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ
ﻚﺴﻳر ناﻮﻨﻋ
ﺮـﻈﻧ رد ﺪـﻳﺎﺑ ﻲﻤﺴـﻠﻛﻮﭙﻴﻫ ﺖـﻬﺟ يرﻮﺘﻛﺎﻓ
دﻮﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ
).
7،6 و 8
مﺎﺠﻧا تﺎﻧاﻮﻴﺣ يور ﺮﺑ ﻪﻛ ﻲﺗﺎﻘﻴﻘﺤﺗ رد (
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ ﻪﻛ ﺪﻧﺪﻴﺳر ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ
ددﺮــﮔ ﻦﻴﻧﻮــﺗﻼﻣ ﺶﻫﺎــﻛ ﻪــﺑ ﺮــﺠﻨﻣ .
ﺗ نآ ﺐــﻗﺎﻌﺘﻣ ﺢــﺷﺮ
ﺪﻴﺋﻮﻜﻴﺗرﻮﻛﻮﻛﻮﻠﮔ
ﺎﻫ ﺶﻫﺎﻛ ﻲﻣ ﻢﻴﺴﻠﻛ بﺬﺟ ﺶﻳاﺰﻓا و ﺪﺑﺎﻳ
ﻲﻤﺴـﻠﻛﻮﭙﻴﻫ ﻪـﺑ ﺮﺠﻨﻣ ناﻮﺨﺘﺳا زا
ﻲـﻣ ددﺮـﮔ
).
9
ﻖـﻴﻘﺤﺗ (
زا ﻲــﺷﺎﻧ ﻲﻤﺴــﻠﻛﻮﭙﻴﻫ ﻲــﻧاواﺮﻓ ﻦﻴــﻴﻌﺗ فﺪــﻫ ﺎــﺑ ﺮــﺿﺎﺣ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا مﺮﺗ نادازﻮﻧ يور ﺮﺑ ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ .
ﻲﺳرﺮﺑ شور
ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا -
ﻲـﻌﻄﻘﻣ يور ﺮـﺑ مﺮـﺗ نادازﻮـﻧ
ﻼﺘﺒﻣ ﺑ يدرز ﻪ يﺮﺘﺴﺑ ، رد
يدﺎـﺑآﺮﺒﻛا ﺪﻴﻬـﺷ نﺎﺘـﺳرﺎﻤﻴﺑ
رد ﻲــﻃ لﺎــﺳ يﺎــﻫ 1384 - 1383
، ﺖــﻓﺮﮔ مﺎــﺠﻧا .
ﻲﻣﺎــﻤﺗ
ﻪﺻﻼﺧ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا
يا زا ﺖﺳا نﺎﻳﺎﭘ ﻪﻣﺎﻧ ﻪﻤﻴﻬﻓ ﺮﺘﻛد هروﺎﺸﻣ و يوﺮﺴﺧ نﺮﺘﺴﻧ ﺮﺘﻛد ﻲﻳﺎﻤﻨﻫار ﻪﺑ ﻲﻜﺷﺰﭘ يا ﻪﻓﺮﺣ ياﺮﺘﻛد ﻪﺟرد ﺖﻓﺎﻳرد ﺖﻬﺟ ﻦﻴﻣا ﻦﻳژور ﺮﺘﻛد ﻲﻧﺎﺴـﺣا
رﻮـﭘ ،
لﺎﺳ 1385 .
ﻳدﺎﺘﺳا(I
ﺎﻛدﻮﻛ ﻲﻧﻮﻔﻋ يﺎﻬﻳرﺎﻤﻴﺑ ﺺﺼﺨﺗ قﻮﻓ و رﺎ
،ن مﺮﻛا لﻮﺳر تﺮﻀﺣ نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ )
ص (
،
ﻲﺘـﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ و ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد
ناﺮـﻳا ﻲﻧﺎـﻣرد ،
ناﺮـﻬﺗ ،
ناﺮﻳا *) لوﺆﺴﻣ ﻒﻟﺆﻣ (
ادازﻮﻧ ﺺﺼﺨﺗ قﻮﻓ و رﺎﻳدﺎﺘﺳا(II ،ن
يدﺎﺑآﺮﺒﻛا ﺪﻴﻬﺷ نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ
، ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ و ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﻳا ﻲﻧﺎﻣرد
، ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ
ﻲﻣﻮﻤﻋ ﻚﺷﺰﭘ(III ،
ﻲﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ و ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﻳا ﻲﻧﺎﻣرد
ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،
نادازﻮﻧ رد ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ زا ﻲﺷﺎﻧ مﺮﺳ ﻢﻴﺴﻠﻛ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﻫﺎﻛ ﻲﻧاواﺮﻓ
ﻲﻧﺎﺴﺣا ﻪﻤﻴﻬﻓ ﺮﺘﻛد رﻮﭘ
نارﺎﻜﻤﻫ و
ةرود ﺷ ﻢﻫدﺰﻧﺎ / هرﺎﻤﺷ 68 / هﺎﻣ ﻦﻤﻬﺑ 1388
ناﺮﻳا ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ
57
نادازﻮﻧ
، يﻻﺎـﺑ نزو و مﺮﺗ 2500
ﺪﻨﺘـﺷاد مﺮـﮔ .
ﻪـﻨﻳﺎﻌﻣ
ﺰﺠﺑ نادازﻮﻧ ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻼﻣﺎﻛ ﺮﺘﻜﻳا
دﻮﺑ . نادازﻮﻧ رد
فﺬـﺣ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﻞـﻳذ دراﻮـﻣ زا ﻚﻳ ﺮﻫ ﻦﺘﺷاد ترﻮﺻ ﻲﻣ ﺪﻧﺪﺷ : ﻲﺴﻜﻴﻔﺳآ
،
ﻲﺴﻔﻨﺗ سﺮﺘﺴﻳد
،
ﻚـﻴﺘﻴﻟﻮﻤﻫ ﻲﻤﻧآ ،
ﺲﻴﺴﭙﺳ
، ﻔﻟﺎﻣ ﻮ
يدازردﺎـﻣ نﻮﻴـﺳﺎﻣر
، ناردﺎـﻣ نادازﻮـﻧ
ﻚﻴﺘﺑﺎﻳد
،
ﺮـﭘ نادازﻮـﻧ ه
مﺮـﺗ
، زا ﺮـﺘﻤﻛ نزو 2500
مﺮـﮔ
،
زا ﺮـﺘﻤﻛ نادازﻮﻧ 24
زا ﺶﻴـﺑ و ﺖﻋﺎـﺳ 14
زور ، دازﻮـﻧ
راﻮﺧ ﻚﺸﺧ ﺮﻴﺷ
،
ﻪﻳﺬﻐﺗ ﺖﺤﺗ نادازﻮﻧ
ﻚـﻴﺗﻮﻴﺑ ﻲـﺘﻧآ ﺎـﻳ
يﺪــﻳرو
،
نﺎــﻣرد ﺖــﺤﺗ نﺎﺸــﻧاردﺎﻣ ﻪــﻛ ﻲﻧادازﻮــﻧ ﺎــﺑ
ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﻲﮕﻠﻣﺎﺣ رد ﺎﻳ ﺪﻧدﻮﺑ لﺎﺘﻴﺑرﺎﺑﻮﻨﻓ ﻫ
يﺪـﻴﺋوﺮﻴﺗﺮﭙﻴ
ﻪﻧﺎﺸﻧ ﺎﻳ و ﺪﻧدﻮﺑ
يﺎﻫ
و ﺪﻨﺘﺷاد ار نآ ﺖـﺤﺗ ﻪﻛ ﻲﻧادازﻮﻧ
ﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ نﻮﺧ ﺾﻳﻮﻌﺗ ﺪﻧدﻮﺑ ﻪ
. ﻪﻴﻠﻛ زا نادازﻮﻧ ﺎـﺑ مﺮﺗ
يﻻﺎــﺑ نزو 2500
ﻞﻴﻟﺪــﺑ ﻪــﻛ مﺮــﮔ درز
هﺪــﺷ يﺮﺘﺴــﺑ ي
و ﺪﻧدﻮﺑ
ار ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻪﺑ دورو ﻂﻳاﺮﺷ ﺪﻨﺘﺷاد
نﻮـﺧ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ،
ﻞﺒﻗ
و ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ زا 48
ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ زا ﺲﭘ ﺖﻋﺎﺳ
ﺪﺷ . ﻂﻳاﺮـﺷ رد نادازﻮـﻧ ﻦـﻳا ﻪـﻴﻠﻛ ﺖـﺳا ﺮـﻛذ ﻪـﺑ مزﻻ
ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ ﺖﺤﺗ نﺎﺴﻤﻫ 8
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﭙﻣﻻ .
ﻦﺳ ، ﺲﻨﺟ
،
نزو
، ﻲﻠﻴﺑ
ﺪـﻳدﺮﮔ ﺖـﺒﺛ ﻲﺗﺎـﻋﻼﻃا مﺮﻓ رد دازﻮﻧ ﻦﻴﺑور .
ـﺑ مﺮـﺳ ﻦﻴـﺑور ﻲـﻠﻴﺑ و ﻢﻴﺴﻠﻛ ﻪ
و يﺮﺘﺴـﺑ ﺾـﺤﻣ 48
ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ زا ﺲﭘ ﺖﻋﺎﺳ ـﺘﻨﻛ
لﺮ
ﺪـﻳدﺮﮔ . ﻢﻴﺴـﻠﻛ ﺢﻄـﺳ
زاﺮﺘﻤﻛ 5 / 7 ﻲﻠﻴﻣ مﺮﮔ رد ﻲﺳد ﺮﺘﻴﻟ
ﻒـﻳﺮﻌﺗ ﻲﻤﺴـﻠﻛﻮﭙﻴﻫ
ﺪﻳدﺮﮔ
).
10
هداد (
ﺎﻫ ﺎـﺑ مﺮـﻧ راﺰـﻓا SPSS v.15 يﺎﻬﺘﺴـﺗ و
يرﺎﻣآ chi² mann-withney و ﺖـﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺰﻴﻟﺎﻧآ درﻮﻣ
.
ﻢﻴﺴـﻠﻛ ﺢﻄـﺳ لﺮﺘﻨﻛ مﺪﻋ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﻴﻘﺤﺗ يﺎﻬﺘﻳدوﺪﺤﻣ زا 24 دﻮﺑ ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ ﻊﻄﻗ زا ﺲﭘ ﺖﻋﺎﺳ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ عﻮﻤﺠﻣ رد 150
ار ﻖـﻴﻘﺤﺗ ﻪـﺑ دورو ﻂﻳاﺮـﺷ ﻪﻛ دازﻮﻧ
ﻲﻨﺳ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺎﺑ ﺪﻨﺘﺷاد 1
/
±1 3
ﺪﻧﺪـﺷ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ دراو زور .
داﺪـﻌﺗ ﻦﻳا زا 71
دازﻮـﻧ ) 3 / 47 (%
و ﺮﺴـﭘ 79 ﺮـﻔﻧ ) 7 / 52 (%
ﺪﻧدﻮﺑ ﺮﺘﺧد .
ﺲﻨـﺟ ﺐﺴـﺣﺮﺑ يراد ﻲـﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ فﻼﺘﺧا
ﺖـﺷاﺪﻧ دﻮـﺟو ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ زا ﺲﭘ و ﻞﺒﻗ ﻢﻴﺴﻠﻛ ﺢﻄﺳ رد ) هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ 1
.(
ﺪــﺟ هرﺎﻤــﺷ لو 1
- ــﺒﻗ مﺮــﺳ ﻢﻴﺴــﻠﻛ ﺢﻄــﺳ ﻦﻴﮕﻧﺎــﻴﻣ زا ﺲــﭘ و ﻞ
ﺲﻨﺟ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ
ﺮﺘﺧد ) ﻲﻠﻴﻣ مﺮﮔ رد
ﻲﺳد ﺮﺘﻴﻟ ( ﺮﺴﭘ ) ﻲﻠﻴﻣ مﺮﮔ رد
ﻲﺳد ﺮﺘﻴﻟ (
73 /
±0 1 / 8 9
/
±0 3 / 8 ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ زا ﻞﺒﻗ
5 /
±0 3 / 6 5
/
±0 4 / 6 ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ زا ﺲﭘ
82 % ﻲﻤﺴــﻠﻛﻮﭙﻴﻫ رﺎــﭼد ﻲﭘاﺮﺗﻮــﺗﻮﻓ زا ﺲــﭘ نارﺎــﻤﻴﺑ
ﺪﻧﺪﺷ .
ﻴﺑ ﺢﻄﺳ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻴﺑور ﻲﻠ
7 /
±1 7 / 16 ﻲﻠﻴﻣ مﺮـﮔ رد
ﻲﺳد ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ نﺎﻣز تﺪﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ و ﺮﺘﻴﻟ 3
/
±1 5 / 5 زور
دﻮﺑ . ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ زا ﻞـﺒﻗ ﻢﻴﺴـﻠﻛ ﺢﻄﺳ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ 84
/
±0 2 / 8
ﻲﻠﻴﻣ مﺮﮔ رد ﻲـﺳد ﺮـﺘﻴﻟ و 48 ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ زا ﺲـﭘ ﺖﻋﺎـﺳ
52 /
±0 3 / 6 ﻲﻠﻴﻣ مﺮﮔ رد ﻲﺳد ﺮﺘﻴﻟ يرﺎـﻣآ فﻼﺘـﺧا ﻪﻛ دﻮﺑ
ﭙﻴﻫ و ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ نﺎﻴﻣ يراد ﻲﻨﻌﻣ
ﺖـﺷاد دﻮـﺟو ﻲﻤﺴﻠﻛﻮ
) 001 P=/
(.
و ﻲﻤﺴـﻠﻛﻮﭙﻴﻫ هوﺮﮔ رد نادازﻮﻧ ﻲﺴﻨﺟ ﻊﻳزﻮﺗ
دﻮـﺑ نﺎﺴـﻜﻳ ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ زا ﺲـﭘ ﻲﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫﺮﻴﻏ .
توﺎـﻔﺗ
زا ﻞـﺒﻗ مﺮـﺳ ﻦﻴـﺑور ﻲﻠﻴﺑ ناﺰﻴﻣ ﻦﻴﺑ يراد ﻲﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ و ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﻲﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ
) لوﺪﺟ هرﺎﻤﺷ 2 (.
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ 2
-
ﻴـﺑور ﻲـﻠﻴﺑ ﺢﻄـﺳ و ﺲﻨـﺟ ،ﻦﺳ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ود رد ﻦ
ﻚﻴﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ ﺮﻴﻏ و ﻚﻴﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ هوﺮﮔ
ﻚﻴﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ دازﻮﻧ
:
123 ﺮﻔﻧ ﻚﻴﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫﺮﻴﻏ دازﻮﻧ :
27 ﺮﻔﻧ
ﺮﺴﭘ 55 45
% 16 59
%
ﺲﻨﺟ
ﺮﺘﺧد 68 55
% 11 41
%
ﻦﺳ ) زور ( 1
/
±1 3 854
/
±0 3
ﻲﻠﻴﺑ ﻦﻴﺑور ) ﻲﻠﻴﻣ مﺮﮔ
ﻲﺳد رد ﺮﺘﻴﻟ ( 8
/
±1 6 / 16 1
/
±1 17
ﺚﺤﺑ
ﻮـﻧ نارود ﻊﻳﺎﺷ ﻞﻜﺸﻣ ﻲﻤﻨﻴﺑور ﻲﻠﻴﺑﺮﭙﻴﻫ
ﺖـﺳا يداز
).
1 (
ﻲـﺑ و ﺮﺛﻮـﻣ شور ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ ﻲـﻠﻴﺑ ﺢﻄـﺳ ﺶﻫﺎـﻛ رد ﺮـﻄﺧ
نادازﻮﻧ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﻴﻏ ﻦﻴﺑور ﻲﻣ
ﺪـﺷﺎﺑ
).
2،1 و 3
ﺎﺘﺒﺴـﻧ ضراﻮـﻋ (
ﻞﻣﺎﺷ ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ ﻊﻳﺎﺷ ﻞﺷ عﻮﻓﺪﻣ
،
ﻲﺘﺳﻮﭘ شار
، ﻲﻣﺮﺗﺮﭙﻴﻫ
نﻮﻴﺳﺎﺗارﺪﻴﻫد و
، ﻪﺑ ﻪﻣﺪﺻ
،DNA
زﺮـﻟ
،
ﻢﺸـﭼ ﻪـﺑ ﺎـﻣوﺮﺗ
،
ﻳﻮﻧﺎﺛ ﻲﻨﻴﺑ داﺪﺴﻧا ﻪ
اﺪﻧﺎﺑ ﻪﺑ ژ ﻢﺸﭼ
دﻮﻛ مرﺪﻨﺳ و ﺎﻫ
هﺰـﻧﺮﺑ ك
ﻲــﻣ ﺪــﺷﺎﺑ
).
4 و 5
رد ﻪــﻛ ﻲﭘاﺮﺗﻮــﺗﻮﻓ ﻊﻳﺎــﺷ ﺮــﺘﻤﻛ ضراﻮــﻋ زا (
لﺎﺳ ﻲﻤﺴـﻠﻛﻮﭙﻴﻫ ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﺮﻴﺧا يﺎﻫ
ﻲﻣ .ﺪﺷﺎﺑ دﺎـﺠﻳا رد ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ ﺶﻘﻧ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ زا يداﺪﻌﺗ رد
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺖﺑﺎﺛ ﻲﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ
).
10 - 6
Sethi(
زا ﺶﻴـﺑ داد نﺎﺸـﻧ
90 % ﺮﭘ نادازﻮﻧ ه
و مﺮﺗ 75 % ﺐﻗﺎﻌﺘﻣ مﺮﺗ نادازﻮﻧ ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ
ﻲﻣ ﻲﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ رﺎﭼد ﺪﻧدﺮﮔ
).
11
ﻮﺗﺎﭘ(
ژ ﻲـﺷﺎﻧ ﻲﻤﺴـﻠﻛﻮﭙﻴﻫ ﺰﻧ
ًﻼﻣﺎﻛ ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ زا ﺖﺴﻴﻧ هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ
Zecca. ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و
ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﻲﻘﻴﻘﺤﺗ رد ﻪﻛ
ﺰﻳﻮﺠﺗ 25 ﻲﺴـﻛورﺪﻴﻫ ردﺎـﻗ D3
ﺶﻫﺎﻛ ﻪﺑ زوﺮﺑ
نادازﻮـﻧ رد ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ زا ﻲﺷﺎﻧ ﻲﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ
ﺮﭘ ه ﻲﻤﻧ مﺮﺗ ﺪـﺷﺎﺑ ،
ﻪـﺠﻴﺘﻧ اﺬـﻟ
و دﺮـﻛ يﺮـﻴﮔ ﻦﻴﻣﺎـﺘﻳ
ﻪـﺑ D3
ﻮﺗﺎــﭘ رد ﻲﺸــﻘﻧ دﺎــﻳز لﺎــﻤﺘﺣا ژ
زا ﻲــﺷﺎﻧ ﻲﻤﺴــﻠﻛﻮﭙﻴﻫ ﺰﻧ
ﺎــﻔﻳا ﻲﭘاﺮﺗﻮــﺗﻮﻓ ﻲــﻤﻧ
ﺪــﻨﻛ
).
1
Hakanson(
رد ﺶﻧارﺎــﻜﻤﻫ و
يور ﺮﺑ ﻲﻘﻴﻘﺤﺗ شﻮﻣ
ﺎﻫ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﻪﻛ
رﻮـﻧ ﺎـﺑ ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ
مﺮﺳ ﻢﻴﺴﻠﻛ ﺶﻫﺎﻛ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺪﻴﻔﺳ ﻲﻣ
ددﺮﮔ ، نآ ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ ﺎـﻫ
هاﺮﻤﻫ ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﺎﺑ ﻢﻴﺴﻠﻛ ﺶﻫﺎﻛ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ
و ﺖـﺳا
ﻲﻣ
ﺮـﺳ ﺲـﭘ ﻪـﻴﺣﺎﻧ ﺶـﺷﻮﭘ ﺎـﺑ ناﻮـﺗ ي
ﺎﻬـﺷﻮﻣ ﺶﻫﺎـﻛ زا
دﺮـﻛ يﺮﻴﮕﺸـﻴﭘ ﻲﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ زا نآ ﺐﻓﺎﻌﺘﻣ و ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ .
ﻦـﻳا
ﻖﻘﺤﻣ ﻮﺗﺎﭘ ژ ﺶﻫﺎـﻛ ار ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ زا ﻲـﺷﺎﻧ ﻲﻤﺴـﻠﻛﻮﭙﻴﻫ ﺰﻧ
ﺮﺛا رد ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ رﺎﻬﻣ
لا ﻪـﻨﻴﭘ هﺪﻏ
، ﺰﺘﻨـﺳ رﺎـﻬﻣ نآ ﺐـﻗﺎﻌﺘﻣ
ﺶﻳاﺰﻓا و نوﺮﺘﺳﻮﻜﻴﺗرﻮﻛ زﺎﺑ
ﻢﻴﺴﻠﻛ بﺬﺟ ﻂﺳﻮﺗ
ناﻮﺨﺘﺳا
ﺴﻧاد ﺖ
).
9 و 10
ﻖـﻴﻘﺤﺗ رد(
رد مﺮـﺳ ﻢﻴﺴـﻠﻛ ﺶﻫﺎـﻛ Jain 55
%
ﺮﭘ نادازﻮﻧ ه
و مﺮﺗ 30 % ﺪﺷ هﺪﻳد مﺮﺗ نادازﻮﻧ .
ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا رد
6 / 63
% ﺮﭘ نادازﻮﻧ ه
ﺎـﺑ مﺮـﺗ Jitteriness
و 3 / 97 % نآ ﺎـﺑ ﺎـﻫ
مﺮـﺗ نادازﻮﻧ و ﺪﻧدﻮﺑ هاﺮﻤﻫ يﺮﻳﺬﭘ ﻚﻳﺮﺤﺗ 50
Jitteriness %
و 7 / 16 % ﻚﻳﺮﺤﺗ ﻨﺘﺷاد يﺮﻳﺬﭘ ﺪ
. ﺎﺠﻧآ زا ﻳ
ـﻧ ﺮـﺜﻛا ﻪـﻜﻴ نادازﻮ
راﺪــﺘﻣﻼﻋ ﻲﻤﺴــﻠﻛﻮﭙﻴﻫ زا يﺮﻴﮕﺸــﻴﭘ ﺖــﻬﺟ ﺪــﻧدﻮﺑ
، ﺰﻳﻮــﺠﺗ
ﻂـﺳﻮﺗ ﻲﭘاﺮﺗﻮـﺗﻮﻓ ﺖـﺤﺗ نادازﻮـﻧ رد ﻢﻴﺴـﻠﻛ ﻲﺴﻛﻼﻴﻓوﺮﭘ
ﺪــﻳدﺮﮔ دﺎﻬﻨﺸـﻴﭘ ﻖـﻘﺤﻣ
).
6
(
ﻖـﻴﻘﺤﺗ ﻦــﻳا رد ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ
، عﻮﻴــﺷ
ﻲــﻠﻴﺑ ﺮﺗﻻﺎــﺑ حﻮﻄــﺳ رد ﻲﭘاﺮﺗﻮــﺗﻮﻓ زا ﻲــﺷﺎﻧ ﻲﻤﺴــﻠﻛﻮﭙﻴﻫ
دﻮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﻣﺮﺳ ﻦﻴﺑور .
نﻮﻨﻛﺎﺗ ود رد ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا رد ﻖﻴﻘﺤﺗ
ﻳا
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ناﺮ .
ﻲﻣﺮﻛ ﺮﺘﻛد ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻛ ﻲﻘﻴﻘﺤﺗ رد ﺮﻓ
ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ زاﺮﻴﺷ رد ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و ،
22 % ﺮﭘ نادازﻮﻧ ه
مﺮﺗ
و 7 / 8 % ﺪﻧﺪـﺷ ﻚﻴﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ ﻲﻃ رد مﺮﺗ نادازﻮﻧ .
رد
ﻚﻴﻤﺴـﻠﻛﻮﭙﻴﻫ نادازﻮـﻧ زا ﻚـﻴﭽﻴﻫ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا
، راﺪـﺘﻣﻼﻋ
ﻊــﻄﻗ زا ﺲــﭘ نادازﻮــﻧ ﻦــﻳا ﻪــﻤﻫ ﻢﻴﺴــﻠﻛ ﺢﻄــﺳ و ﺪــﻧدﻮﺒﻧ ﻮﺗﻮﻓ
ﺪﻳدﺮﮔ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻲﭘاﺮﺗ
).
12
ﻂـﺳﻮﺗ ﻪـﻛ يﺮـﮕﻳد ﻖـﻴﻘﺤﺗ رد (
يور ﺮﺑ ناﺪﻤﻫ رد ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و نﺎﻴﻟﺎﺒﻗا ﺮﺘﻛد 63
مﺮـﺗ دازﻮﻧ
يﻻﺎﺑ نزو ﺎﺑ 2500
ﺖـﻓﺮﮔ مﺎـﺠﻧا مﺮﮔ
، ﻲـﺷﺎﻧ ﻲﻤﺴـﻠﻛﻮﭙﻴﻫ
ﺎﺠﻧآ زا و ﺪﺷ ﺪﻴﻳﺎﺗ ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓزا ﻳ
ﻪﻜﻴ ﻚـﻳ
رﺎـﭼد دازﻮـﻧ ﻪـﻨﭘآ
ﻲﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ زا ﻲﺷﺎﻧ ،ﺪﺷ
ﺰﻳﻮﺠﺗ ﻦﻳا رد ﻢﻴﺴﻠﻛ ﻲﺴﻛﻼﻴﻓوﺮﭘ
ــﻣ دﺮﮔ ﻪﻴــﺻﻮﺗ دراﻮ ﺪــﻳ
).
14
زا ﺎــﻣ ﻖــﻴﻘﺤﺗ رد(
82 % نادازﻮــﻧ
ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﻪﻛ ﺪﻧﺪﺷ ﻲﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ رﺎﭼد ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ ﺐﻓﺎﻌﺘﻣ Sethi دﻮــﺑ . ﻲــﻣﺮﻛ ﺮــﺘﻛد ﻖــﻴﻘﺤﺗ فﻼﺧﺮــﺑ ﻲــﻧاواﺮﻓ ﻪــﻛ ﺮــﻓ
نآ ﻖﻴﻘﺤﺗ درﻮﻣ نادازﻮﻧ رد ﻲﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ
ﻂـﻘﻓ ﺎﻫ 7 / 8 % ،دﻮـﺑ
ﻲﭘاﺮﺗﻮــﺗﻮﻓ ﺐــﻗﺎﻌﺘﻣ ﻲﻤﺴــﻠﻛﻮﭙﻴﻫ ﻲــﻧاواﺮﻓ رد فﻼﺘــﺧا ﻦــﻳا نﺎﺸﻧ د ﺪﻳﺎﺑ ﻪﻨﻴﻣز ﻦﻳا رد يﺮﺘﺸﻴﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا نآ هﺪﻨﻫ
دﺮﻳﺬﭘ مﺎﺠﻧا .
ﻲﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ فﻼﺘﺧا
ﻢﻴﺴـﻠﻛ ﺢﻄـﺳ نﺎﻴﻣ يراد
تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺮﮕﻳد نﻮﭽﻤﻫ ﺎﻣ ﻖﻴﻘﺤﺗ رد ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ زا ﺲﭘ و ﻞﺒﻗ ﺖــﺷاد دﻮــﺟو
).
9 - 7 و 14 - 11
ﻖــﻴﻘﺤﺗ فﻼﺧﺮــﺑ (
ﻪــﻛ Jain عﻮﻴــﺷ
ﻲــﻠﻴﺑ ﺮﺗﻻﺎــﺑ حﻮﻄــﺳ رد ﻲﭘاﺮﺗﻮــﺗﻮﻓ زا ﻲــﺷﺎﻧ ﻲﻤﺴــﻠﻛﻮﭙﻴﻫ ﻦﻴﺑور
دﻮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﻣﺮﺳ دﻮـﺟو طﺎـﺒﺗرا ﻦـﻳا ﺎـﻣ ﻖﻴﻘﺤﺗ رد ،
ﺖﺷاﺪﻧ ) 05 / P>0 (.
ﻪﺠﻴﺘﻧ ﺮﻴﮔ ي
ﻊﻳﺎـﺷ ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ ﺐﻗﺎﻌﺘﻣ مﺮﺗ نادازﻮﻧ رد ﻲﻤﺴﻠﻛﻮﭙﻴﻫ
ﻪﻴـﺻﻮﺗ و ﺖﺳا
ﻲـﻣ ﻲـﻃ رد مﺮـﺳ ﻢﻴﺴـﻠﻛ ﺢﻄـﺳ ددﺮـﮔ
ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ لﺮﺘﻨﻛ
دﻮﺷ .
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﺳﺮﻬﻓ
1-Stoll BJ, Kliegman RM. Jaundice and hyperbilirubinemia in the newborn. In: Behrman RE, Kliegman RM, Jenson HB. Nelson Textbook of Pediatrics.17
th ed. Philadelphia: Saunders CO; 2004. p. 513-19
2-Romagnoil L, Polidore G, Cataldi L. Phototherapy
نادازﻮﻧ رد ﻲﭘاﺮﺗﻮﺗﻮﻓ زا ﻲﺷﺎﻧ مﺮﺳ ﻢﻴﺴﻠﻛ ﺖﻈﻠﻏ ﺶﻫﺎﻛ ﻲﻧاواﺮﻓ
ﻲﻧﺎﺴﺣا ﻪﻤﻴﻬﻓ ﺮﺘﻛد رﻮﭘ
نارﺎﻜﻤﻫ و
ةرود ﺷ ﻢﻫدﺰﻧﺎ / هرﺎﻤﺷ 68 / هﺎﻣ ﻦﻤﻬﺑ 1388
ناﺮﻳا ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﻠﺠﻣ
59
induced hypocalcemia. J Pediatr;1979. 94: 815-16 3 Hakanson D, Penny R, Bergstrom Wl. Calcemic response to photic and pharmacologic manipulation of serum melatonin. Pediatr Res;1987. 22: 414-18
4-Maisels MJ. Clinical rounds in the well-baby nursery: Treating jaundiced newborns.Pediatrics Annals;1995. 25: 547-52
5-Maisals J. Juandice. In: Avery G. Neonatalogy .5th ed. Philadelphia: Lippincott; 2000. p.705-6
6-Jain BK, Singh H, Singh D, Toor NS. Phototheraphy induced hypocalcemia. Indian Pediatr;1998. 35(6): 566-67
7-Nakade O, Koyama H, Ariji H, Yagima A.
Melatonin stimulates proliferation and type I collagen synthesis in human bone cell in vitro. J Pineal Res;1999.
27(2):106-10
8-Meberg A,Tidssk N. Phototherapy of newborn infants need more opinions. J Pediatr;1997. 99(4): 411-12
9- Hakanson DO, Bergstrom WH. Phototherapy induce hypocalcemia in newborn rats.1981. 214(45):
807-9
10-Jain B, Singh H, Singh D,Toor NS. Phototherapy induced hypocalcemia in newborn. J Indian Pediatr;1999. 36(2): 208-9
11-Sethi H, Saili A, Dutia AK.Phototherapy induced hypocacemia. Indian Pediatr;1993. 30(12): 1403-6
12-Karamifar H, Pishva N, Amirhakimi GH.
Prevalence on phototherapy induced hypocalcemia.
IJMS; 2002. 27(4):166-68
13-Zecca E, Romagnoli C, Tortol G. Ineffectiveness of vitamin 25(OH)D3 in the prevention of hypocalcemia induced by phototherapy. Pediatr Med Chir;1983. 5(3):
317-19
14-Eghbalian F, Monsef A. Phototherapy-induce hypocalcemic in icteric newborns. IJMS; 2002. 27(4):
162-71
Prevalence of Hypocalcemia due to Phototherapy in Icteric Neonates t Admitted to Shahid Akbarabadi Hospital
*F.Ehsanipoor,MDI N.Khosravi,MDII R.Amin,MDIII
Abstract:
Background & Aim: Phototherapy plays a significant role in the treatment and prevention of hyperbilirubinemia. However, this treatment modality may itself result in the development of some complications. A lesser Known complication of phototherapy is hypocalcemia. The aim of the present study was to determine the prevalence of phototherapy-induced hypocalcemia in icteric neonates admitted to the hospital.
Patients and Method: In a cross-sectional analytical study, 150 icteric neonates undergoing phototherapy were evaluated. All of them were full term and >2500 gram. These neonates were completely normal on physical examination. Serum bilirubin and calcium were checked on arrival and 48 hours after starting phototherapy. Patients' information was analyzed by Chi-square and Mann-Whitney tests.
Results:123 neonates( 82%) developed hypocalcemia 48 hours after starting phototherapy. The difference between pre and post phototherapy plasma calcium was found to be statistically significant (p=0.001).
Conclusion: The study showed that hypocalcemia is common in neonates under phototherapy.
Key Words: 1) Hypocalcemia 2) Phototherpy 3) Icter 4) Neonate
This article is an abstract of Ms.Amin's thesis advised by Dr.Khosravi and read by Dr.Ehsanipour in partial fulfillment of a medical doctor's degree.
I) Assistant Professor of Pediatric Infectious Diseases.Hazrat Rasool-e-Akram Hospital. Niayesh St., Sattarkhan Ave., Iran University of Medical Sciences and Health Services.Tehran,Iran.(*Corresponding Author)
II) Assistant Professor of Neonatology.Shahid Akbarabadi Hospital. Iran University of Medical Sciences and Health Services.Tehran,Iran.
III) General Physician. Iran University of Medical Sciences and Health Services.Tehran,Iran.
