ناﺮﯾا ﯽﻋارز يﺎﻬﺸﻫوﮋﭘ ﻪﯾﺮﺸﻧ
ﺪﻠﺟ 14 هرﺎﻤﺷ ، 4 ، نﺎﺘﺴﻣز 1395 ص ، . 787 - 775 Iranian Journal of Field Crops Research
Vol. 14, No. 4, Winter. 2017, p. 775-787
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻮﻧﺎﻧ و ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا ،دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﻣاد دﻮﮐ
ﻪﻧﺎﯾزار ﯽﯾوراد هﺎﯿﮔ ﺲﻧﺎﺳا )
Foeniculum vulgare Mill.
(
شﻮﺧ ﻪﯿﻤﺳ
1ﮏﯿﭘ ﯽﻘﯿﻘﺣ يدﺎﺑآرﺪﺻ ﺎﺿر-
2
-*
نﺎﯾﺪﻤﺣا ﺪﻤﺣا
3
:ﺖﻓﺎﯾرد ﺦﯾرﺎﺗ 03
/ 09 / 1394
:شﺮﯾﺬﭘ ﺦﯾرﺎﺗ 19
/ 10 / 1394
هﺪﯿﮑﭼ
يروﺎﻨﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ يﺪﯾﺪﺟ دﺎﻌﺑا يزروﺎﺸﮐ رد ﻮﻧﺎﻧ
ﻪﺑ رﻮﻃ ي ﻪﮐ ﯽﻣ ناﻮﺗ دﻮﮐ عﻮﻧ ﻦﯾا .دﻮﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﻮﻧﺎﻧ ﯽﻟآ يﺎﻫدﻮﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ﻮﻧﺎﻧ يروﺎﻨﻓ زا
.ددﺮﮔ ﯽﺘﻨﺳ ﯽﻟآ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﺪﯾﺎﺷ ﻪﺑ
رﻮﻈﻨﻣ ﺎﺳ رد ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﻮﻧﺎﻧ ﯽﻣاد يﺎﻫدﻮﮐ عاﻮﻧا ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ فﺮﺼﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ل
ﯽﻋارز 93 - 1392 ﺖﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﻔﻋز هﺪﮑﺸﻫوﮋﭘ ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﻋرﺰﻣ رد ﺶﯾﺎﻣزآ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﯾرﺪﯿﺣ
ﻪﺑ ترﻮﺻ كﻮﻠﺑ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ يﺎﻫ
فﺮﺼﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ .ﺪﯾدﺮﮔ اﺮﺟا راﺮﮑﺗ ﻪﺳ رد ﻮﻧﺎﻧ
دﻮﮐ ،ﺮﻔﺻ) ﺢﻄﺳ رﺎﻬﭼ رد ﯽﻣاد 10
، 20 و 30 ـﻬﭼ رد نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ و (رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ ﺢﻄـﺳ رﺎ
ﺮﯾدﺎﻘﻣ ،(دﻮﮐ فﺮﺼﻣ مﺪﻋ) ﺪﻫﺎﺷ) 33
، 66 و 100 ،ﺮﻔﺻ لدﺎﻌﻣ هﺪﺷ ﻪﯿﺻﻮﺗ نژوﺮﺘﯿﻧ راﺪﻘﻣ ﺪﺻرد 25
، 50 و 75 ﺞﯾﺎـﺘﻧ .دﻮﺑ (هروا ﻊﺒﻨﻣ زا رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
راﺰﻫ نزو ،ﻪﺗﻮﺑ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ ،ﯽﻋﺮﻓ ﻪﻗﺎﺳ داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ،ﻪﻧاد
ﺮَﺗ نزو ﺗﻮﺑ ﮏﺸﺧ و ،ﮏـﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ و هﺎﮐ ،ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﻪ
ﺖﺤﺗ ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﯿﺛﺄﺗ
فﺮﺼﻣ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ .ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﻟآ ،ﻪﺗﻮﺑ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﺮﺘﭼ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﺮﺑ ﺰﯿﻧ
نزو
ﺮَﺗ ﺮﺛا ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ،هﺎﮐ ،ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﻪﺗﻮﺑ ﮏﺸﺧ و ﯽﻨﻌﻣ
راد ﺣا ﺢﻄﺳ رد ي رد ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ ،ﯽﻋﺮﻓ ﻪﻗﺎﺳ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ و ﺖﺷاد ﺪﺻرد ﮏﯾ لﺎﻤﺘ
نزو ،ﻪﺗﻮﺑ راﺰﻫ ﻪﻧاد ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ و ﺮﯿﺛﺄﺗ
ﯽﻨﻌﻣ راد فﺮﺼﻣ .ﺖﺷاﺪﻧ ي 10
ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ و ﯽﻣاد 25 ﻪﺑ ماﺪﮐ ﺮﻫ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ
ﯽﻟﺎﺣ رد .ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﻧﺎﯾزار ﺲﻧﺎﺳا و هﺎﮐ ،ﻪﻧاد ،ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯾدﺎﻘﻣ ﻪﮐ
ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا زا ماﺪﮐ ﺮﻫ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺮ ﺮﯿﺛﺄﺗ
فﺮﺼﻣ .ﺖﺷاﺪﻧ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ي 25
مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
و ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﻖﯾﺮﻃ زا نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﻢﻫ
ﻦﯿﻨﭼ ﺎـﺑ ﻮﻧﺎﻧ ﯽﻟآ دﻮﮐ .ﺪﺷ هﺮﮑﯿﭘ و ﻪﻧاد ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ
و ﻪﺗﻮﺑ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ ﺶﯾاﺰﻓا نزو
راﺰﻫ ﻪﻧاد ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﻦﯾا
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ رد ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﻪﮐ
ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا رد ﯽﻨﻌﻣ
راد ﺪﺸﻧ
، ﯽﻣ .دﻮﻤﻧ ﻪﯿﺻﻮﺗ ار نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ ﺎﺑ ﯽﻣاد ﻮﻧﺎﻧ يﺎﻫدﻮﮐ مأﻮﺗ فﺮﺼﻣ مﺪﻋ ناﻮﺗ ﻢﻫ
ﻦﯿﻨﭼ ﯽﻣ ناﻮـﺗ ﺖـﻓﺮﮔ ﻪـﺠﯿﺘﻧ
فﺮﺼﻣ 10 ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ د ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﻧﺎﯾزار ﯽﯾوراد هﺎﯿﮔ رد ﯽﻟﻮﺒﻗ ﻞﺑﺎﻗ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﻣا .ﺪﯾﺎﻤﻧ
هژاو :يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ،ﺮﺘﭼ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ
ﻪﻣﺪﻘﻣ 1
،كارﻮـﺧ ﻦﯿﻣﺎـﺗ ياﺮـﺑ شﻼـﺗ ﻦﻤﺿ ﺖﻘﻠﺧ ياﺪﺘﺑا نﺎﻤﻫ زا ﺮﺸﺑ ﯿﻧ دﻮﺧ ﯽﻤﺴﺟ مﻻآ دﻮﺒﻬﺑ ﺮﮑﻓ ﻪﺑ هﺎﻨﭘﺮﺳ و كﺎﺷﻮﭘ ﺐـﺴﺣ ﺮﺑ و دﺎﺘﻓا ﺰ
ﯽﯾوراد ﺮﯿﻏ زا ار ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ و ﯽﻤﺳ ﺮﯿﻏ زا ار ﯽﻤﺳ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﺑﺮﺠﺗ ﻪـﺑ .دﻮﻤﻧ ﮏﯿﮑﻔﺗ يرﻮـﻃ
وﺰـﺟ ﯽـﯾوراد نﺎـﻫﺎﯿﮔ ﺮـﺿﺎﺣ لﺎـﺣ رد ﻪـﮐ
ﻪﻌﻣﺎﺟ داﺮﻓا ﺖﻣﻼﺳ رد ﻢﻬﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﺶﻘﻧ ﻪﮐ هدﻮﺑ يزروﺎﺸﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ
1 - ،ﺪﻬـﺸﻣ ،ﯽﻣﻼـﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺪﻬﺸﻣ ﺪﺣاو ،ﺖﻋارز ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد
ناﺮﯾا 2 -
،دﺎﺘﺳا ،ﺪﻬـﺸﻣ ،ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺪﻬﺸﻣ ﺪﺣاو ،تﺎﺗﺎﺒﻧ حﻼﺻا و ﺖﻋارز هوﺮﮔ
ناﺮﯾا 3 -
،ﯽﻫﺎﯿﮔ تاﺪﯿﻟﻮﺗ رﺎﯾدﺎﺘﺳا ناﺮﯾا ،ﻪﯾرﺪﯿﺣ ﺖﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ناﺮﻔﻋز هﺪﮑﺸﻫوﮋﭘ
) ﻧ * ﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮ :ل
: [email protected] Email
(
DOI: 10.22067/gsc.v14i4.51678
ﯽﻣ ﺎﻔﯾا ) ﺪﻨﻨﮐ Omidbaigi, 2007 ﺎـﺑ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ فﺮﺼﻣ ﻪﭼﺮﮔا .(
ﺳﻮﺗ هزوﺮﻣا ﺎﻣا ،ﺪﺷ دوﺪﺤﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﺘﻌﻨﺻ يﺎﻫوراد ﺖﻓﺮﺸﯿﭘ و ﻪﻌ و مدﺮـﻣ رﺎـﺸﻗا نﺎـﯿﻣ رد ﯽﺘﻣﻼﺳ ﻆﻔﺣ ،ﮓﻨﻫﺮﻓ شﺮﺘﺴﮔ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﯿﻧد مﺎـﻤﺗ رد ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿـﺷ يﺎﻫوراد ﯽﺒﻧﺎﺟ ضراﻮﻋ نﺪﺷ اﺪﯾﻮﻫ زا ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫوراد و ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﺑ ﯽﺻﺎﺧ نآ
ﺎـﻫ نﺎـﻣرد ﺖـﻬﺟ
يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﺎﻫ ﻪﺑ ،ﺖﺳا هﺪﻣآ دﻮﺟو ﻪﻧﻮﮔ
،يزﺎـﺳوراد ﻢﻠﻋ نﺎﮔرﺰﺑ ﻪﮐ يا
ﺖﺴﯿﺑ نﺮﻗ و زا هدﺎﻔﺘـﺳا نﺮﻗ و ﺖﻌﯿﺒﻃ ﻪﺑ ﺖﺸﮔزﺎﺑ نﺮﻗ مﺎﻧ ﻪﺑ ار ﻢﮑﯾ
هدﺎﻬﻧ مﺎﻧ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫوراد ) ﺪﻧا
Manafi Molayosefi and Hayati,
.( 2010 ) ﯽـﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ ﻪﻧﺎﯾزار ،ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦﯿﺑ رد Foeniculum
vulgare Mill.
( ﻪﺑ رﻮﻃ ﯿﺑ نﺎﻣرد ياﺮﺑ ﯽﺘﻨﺳ يرﺎﻤ
و ﺦﻔﻧ ﺮﯿﻈﻧ ﯽﯾﺎﻫ
ﻪﺑ ﻪﭽﯿﭘ لد ﯽﻣ رﺎﮐ
ﻢﯾﺪـﻗ زا ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻧﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﻠﻤﺟ زا هﺎﯿﮔ ﻦﯾا .ﺖﻓر
ﯽﻣ ﺖﺸﮐ ناﺮﯾا رد ﯽﻟو ،هﺪﺷ
ﻪﺑ ﺖﻠﻋ ياﺮـﺑ مزﻻ دراﻮـﻣ ﺖـﯾﺎﻋر مﺪـﻋ
ﻪـﻘﻄﻨﻣ رد هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﺖﺸﮐ ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد ،نآ يدﺎﺼﺘﻗا و ﺪﯿﻔﻣ ﺖﺸﮐ
ﯽــﻤﻧ مﻮــﺳﺮﻣ
) ﺪــﺷﺎﺑ Darzi and Hadj Seyed Hadi, 2003 .(
كﺎﺧ ﺎﻫ ﻪﻤﯿﻧ و ﮏﺸﺧ ﻖﻃﺎﻨﻣ ي زا ﺶﯿﺑ ﻪﮐ ﺎﻣ رﻮﺸﮐ ﮏﺸﺧ
80 ﺪﺻرد
ﻦﯿﻣز ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ار يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ .ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﺮﯿﻘﻓ ﯽﻟآ داﻮﻣ ﺮﻈﻧ زا ﺪﻫد
ﻞﺻﺎﺣ و يرورﺎﺑ دﻮﺒﻬﺑ ياﺮﺑ كﺎﺧ يﺰﯿﺧ
داﻮﻣ ندوﺰﻓا ،يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﯽﻟآ نآ ﺎﻫ ﻢﻫ ﯽﻟآ داﻮﻣ ﯽﺘﻨﺳ دوﺪﺤﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺎﻣا ،ﺖﺳا يروﺮﺿ نﻮـﭼ
ﻪﺑ ﯽﻧاﻮﯿﺣ دﻮﮐ ﮕﺑاﻮﺟ ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ
دﻮﮐ ﻪﺑ يزروﺎﺸﮐ ﺶﺨﺑ نوﺰﻓازور زﺎﯿﻧ يﻮ
) ﺖﺴﯿﻧ ﯽﻟآ Baybordi et al., 2000
رد ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ .(
30 لﺎﺳ
ﻪﺘـﺷاد يزروﺎـﺸﮐ تﻻﻮـﺼﺤﻣ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا رد ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﺮﯿﺧا دﻮﮐ ﻪﻨﯾﺰﻫ و ﺖﺳا ﻪﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫ
ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﻨﯾﺰﻫ ﻦﯾﺮﺗ
يﺎﻫ
ﺖﺸﮐ و ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ رﺎﮐ ) دﻮﺷ
Black and Dyson, 2008 ﯽﻓﺮﻃ زا .(
ﺪﯿﻟﻮﺗ رد يزروﺎﺸﮐ 16
ﺨﻠﮔ يﺎـﻫزﺎﮔ ﺪـﺻرد ﻪـﻧﺎ
ا ﯽـﻣ ﻢﯿﻬـﺳ ي ﺪـﺷﺎﺑ
) Fitzgerald et al., 2011 فاﺪــﻫا زا ﯽــﮑﯾ نﻮــﻨﮐا .(
رد ﯽﻠــﺻا
ﺮﺘﺸﯿﺑ هدﺎﻔﺘﺳا و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﺶﻫﺎﮐ يزوﺮﻣا يزروﺎﺸﮐ ﯽﻟآ يﺎﻫدﻮﮐ زا ﻪﺑ
هﮋﯾو ) ﺖﺳا ﯽﻣاد يﺎﻫدﻮﮐ Picard et al., 2010
.(
ﻟآ يﺎﻫدﻮﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻮﻧﺎﻧ دﺎﻌﺑا رد ﯽ
ﯽﻣ ﻧاﻮﺗ درﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ بﺬﺟ رد ﺪ
ﻣ ﮏﻤﮐ هﺎﯿﮔ زﺎﯿﻧ ﺆ
ﻪﺑ .ﺪﺷﺎﺑ يﺮﺛ رد ﻮﻧﺎﻧ يروﺎﻨﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﺘﻬﺑ ترﺎﺒﻋ
هﺎﯿﮔ ﻂﺳﻮﺗ بﺬﺟ ياﺮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﯽﻟآ يﺎﻫدﻮﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﻣ
ﻧاﻮﺗ ﻂﯾاﺮـﺷ رد ﺪ
ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺪﺷر رد و هﺪﻣآ هﺎﯿﮔ ﮏﻤﮐ ﻪﺑ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺮﺛﺆﻣ
ﻊﻗاو ) ددﺮـﮔ Sumner, 2000 ﻦﯿـﻤﻫ رد .(
ﺎﺘـﺳار
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﻟآ يﺎﻫدﻮﮐ عاﻮﻧا فﺮﺼﻣ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﻪﺑ
هﮋﯾو ﯽـﻟآ يﺎـﻫدﻮﮐ
نﺎﻫﺎﯿﮔ عاﻮﻧا رد ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﺳرﺮﺑ و ﻖﯿﻘﺤﺗ موﺰﻟ و هدﻮﺑ ﺖﯿﻤﻫا ﺰﺋﺎﺣ ﻮﻧﺎﻧ ﻪﺑ هﮋﯾو .ﺪﻨﮐ ﯽﻣ تﺎﺒﺛا ار ﺮﻄﻌﻣ و ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ Akbarinia et al,
ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺑ2003 ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ،كﺎـﺧ صاﻮـﺧ ﺮـﺑ ﻪﯾﺬﻐﺗ
) نﺎــﯿﻧز ﯽــﯾوراد هﺎــﯿﮔ ﻂــﺳﻮﺗ ﺮــﺻﺎﻨﻋ ﺖــﻈﻠﻏ و بﺬــﺟ Ajowan
caraway ﻪﺑ ( هﺪـﺷ بﺬـﺟ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ راﺪﻘﻣ ﻪﮐ ﺪﻧﺪﯿﺳر ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾا
.دراد ﯽﻤﯿﻘﺘـﺴﻣ ﻪـﻄﺑار ﯽﻫددﻮـﮐ ناﺰـﯿﻣ و عﻮﻧ ﺎﺑ هﺎﯿﮔ ﻂﺳﻮﺗ نآ
ﺎـﻫ
ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ﺶﯿﺑ
ﻦﯾﺮﺗ ﯽـﻘﯿﻔﻠﺗ رﺎـﻤﯿﺗ رد ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﯿﺷ و ﯽﻣاد دﻮﮐ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﯾﺎﯿﻤ
25 ،ﯽـﻣاد دﻮﮐ ﻦﺗ 40
و ﺮﻔـﺴﻓ مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
60 نژوﺮـﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﻪـﺑ
ﺖـﺳد .ﺪـﻣآ Abdallah et al, 1978 دﻮـﮐ
ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ ار ﯽﻠﻣﺎﻋ ﺖﻬﺟ ﺶﯾاﺰﻓا داﺪﻌﺗ ﺮﺘﭼ ﺐﮐﺮﻣ ﺪﺻرد و ﺲﻧﺎـﺳا رد
ﻪﻧﺎﯾزار شراﺰﮔ هدﻮﻤﻧ .ﺪﻧا ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ هدﺮﮐ نﺎﯿﺑ ﺪﻧا ﻪـﮐ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﻪـﻧاد و
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎﺳا ﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺶﯾاﺰﻓا ﺶﯾاﺰﻓا
ﻪـﺘﻓﺎﯾ ﯽـﻘﯿﻘﺤﺗ رد .ﺖـﺳا
ﻂﺳﻮﺗ ﺮﮕﯾد Wagner ,1993
هدﺎﻔﺘﺳا زا دﻮﮐ ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﯾاﺰـﻓا
ناﺰﯿﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ رﺬﺑ و ﺲﻧﺎﺳا هﺎﯿﮔ ﻪﻧﺎﯾزار .ﺖـﺳا هﺪـﺷ Moradi et al,
ﻪﺠﯿﺘﻧ2010 ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﻪﮐ هدﺎﻔﺘﺳا زا يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﻟآ و ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ
دﻮﺒﻬﺑ ﺐﺟﻮﻣ يﺎﻫ ﺺﺧﺎﺷ
يﺪﺷر و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد و ﺲﻧﺎﺳا ر ﻪﻧﺎﯾزا ﺪﺷ .
Sharif Ashor Abadi, 2002 يﺎﻫدﻮﮐ ،ﯽﻣاد دﻮﮐ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺑ
ﻪﺑ ﺎﯾ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻮﺗ يﺮﯿﮔرﺎﮐ
أ م نآ ﺎﻫ رﺎﻬﻇا ﻪﻧﺎﯾزار ﯽﯾوراد هﺎﯿﮔ درﻮﻣ رد
ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ ﯽﻣاد دﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﺖﺷاد 78
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ و ﺪﺻرد
،NPK 69 ﯽﻟﺎـﺣ رد .ﺪـﻧﺪﯾدﺮﮔ ﻪـﻧﺎﯾزار لﻮـﺼﺤﻣ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺪﺻرد ﻪـﮐ
ﻪﺑ رﺎﮐ طﻮﻠﺨﻣ يﺮﯿﮔ نآ
ﺎﻫ ار ﺪﯿﻟﻮﺗ 122 .داد ﺶﯾاﺰـﻓا ﺪﺻرد ﻢـﻫ
ﻦﯿـﻨﭼ رﺎﻤﯿﺗ
40 د دﺮﮑﻠﻤﻋ رﺎﺘﮑﻫ رد ﯽﻣاد دﻮﮐ ﻦﺗ نآ
ﺎﻫ لدﺎﻌﻣ ي 947 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
دﺮﺑرﺎﮐ زا ﻞﺻﺎﺣ دﺮﮑﻠﻤﻋ زا ﺶﯿﺑ ﻪﮐ ﺖﺷاد رﺎﺘﮑﻫ رد 160
رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
،نژوﺮﺘﯿﻧ رﺎﺘﮑﻫ 128
و ﺮﻔﺴﻓ رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 160
رﺎﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
.دﻮﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﺑﻪ
رﻮﻃ ﺶﯾﺎﻣزآ داﺪﻌﺗ ﯽﻠﮐ ﻪـﮐ ﯽﯾﺎﻫ
ﺮﯿﺛﺄـﺗ و ﯽـﻣاد دﻮـﮐ
ﻪﺑ ﻪﺑ ار ﻮﻧﺎﻧ ﯽﻟآ يﺎﻫدﻮﮐ صﻮﺼﺧ ﺎـﺑ طﻮـﻠﺨﻣ ﺎـﯾ و ﻪـﻧﺎﮔاﺪﺟ ترﻮـﺻ
ﯽـﺳرﺮﺑ ﯽـﯾوراد نﺎـﻫﺎﯿﮔ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ هدﺮﮐ ﺎﺑ .ﺖﺳا كﺪﻧا ﺪﻧا ﻪﺟﻮﺗ
ﻪﺑ ﺖﯿﻤﻫا و هﺎﮕﯾﺎﺟ ﻪﻧﺎﯾزار ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﮏﯾ
هﺎﯿﮔ و ﯽﯾوراد ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ ﺼﻣ ﺖﯿﻤﻫا فﺮ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﺎﻫ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا ﺖـﻬﺟ
ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯾا
هﺎﯿﮔ ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ يﺎﻫدﻮﮐ و
ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ
ﯽﻣاد ﯽﺣاﺮﻃ .ﺪﺷ
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
لﺎﺳ رد ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا ﯽﻋارز
93 - 1392 هرﺎﻤﺷ ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﻋرﺰﻣ رد
ﺖﺑﺮﺗ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ ناﺮﻔﻋز هﺪﮑﺸﻫوﮋﭘ رﺎﻬﭼ نﺎـﺳاﺮﺧ نﺎﺘـﺳا رد ﻪـﯾرﺪﯿﺣ
ضﺮﻋ رد يﻮﺿر ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ
35 و ﻪﺟرد 20 و ﯽﻟﺎﻤـﺷ ﻪﻘﯿﻗد 59
و ﻪـﺟرد
13 عﺎﻔﺗرا رد ﯽﻗﺮﺷ ﻪﻘﯿﻗد 1450
ﺶﯾﺎﻣزآ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺎﯾرد ﺢﻄﺳ زا يﺮﺘﻣ
ﻪﺑ ترﻮﺻ كﻮﻠﺑ ﺐﻟﺎﻗ رد ﯽﻠﻣﺎﻋ ود ﻞﯾرﻮﺘﮐﺎﻓ ﻪﺳ رد ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ يﺎﻫ
فﺮﺼﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ .ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا راﺮﮑﺗ ﻮﻧﺎﻧ
دﻮﮐ ﺢﻄﺳ رﺎﻬﭼ رد ﯽﻣاد
،ﺮﻔﺻ) 10 ، 20 و 30 ( رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ ﺑﻪ
ناﻮﻨﻋ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ و لوا ﻞﻣﺎﻋ
ﺮﯾدﺎــﻘﻣ و (دﻮــﮐ فﺮــﺼﻣ مﺪــﻋ) ﺪﻫﺎــﺷ) ﺢﻄــﺳ رﺎــﻬﭼ رد 33
، 66 و
100 ،ﺮﻔــﺻ لدﺎــﻌﻣ هﺪــﺷ ﻪﯿــﺻﻮﺗ نژوﺮــﺘﯿﻧ راﺪــﻘﻣ ﺪــﺻرد 25
، 50 و
75 (هروا ﻊــﺒﻨﻣ زا رﺎــﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮــﻠﯿﮐ ﻪــﺑ
ناﻮــﻨﻋ .دﻮــﺑ مود ﻞــﻣﺎﻋ
ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﺲـﭘ .ﺪـﺷ مﺎﺠﻧا ﺖﺸﮐ زا ﻞﺒﻗ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻞﺤﻣ كﺎﺧ زا يرادﺮﺑ
مﺎﺠﻧا ﮏﺸﺧ ﻞﯿﺒﻗ زا ﯽﺗﺎﻣﺪﻘﻣ ﻞﺣاﺮﻣ ﮏﻟا و نﺪﯿﺑﻮﮐ ،ندﺮﮐ
ﻪـﺑ ندﺮﮐ
كﺎﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ .ﺪﺷ هداد لﺎﻘﺘﻧا كﺎﺧ هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﺞﯾﺎﺘﻧ و ﻮﻧﺎﻧ
دﻮﮐ لوﺪﺟ رد ﺶﯾﺎﻣزآ ياﺮﺟا زا ﻞﺒﻗ ﯽﻣاد 1
و 2 ﻪﺋارا
زا ﺲـﭘ ،ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺖﺸﮐ ياﺮﺑ ﻪﮐ ﯽﻨﯿﻣز ﻪﻌﻄﻗ رد .ﺖﺳا هﺪﺷ تﺮﮐ ،ﻢﺨﺷ مﺎﺠﻧا ﻫ
ﻪﺑ ﯽﯾﺎ دﺎﻌﺑا 3
× 2 ﻦﯿـﺑ ﻪﻠـﺻﺎﻓ .ﺪـﯾدﺮﮔ هدﺎـﻣآ ﺮـﺘﻣ
تﺮﮐ كﻮﻠﺑ ﻦﯿﺑ و ﺮﺘﻣ ﮏﯾ ﺎﻫ ﺎﻫ
2 ﻢﺘـﺴﯿﺳ زا .ﺪـﺷ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺮﺘﻣ
هﺮﻄﻗ يرﺎﯿﺑآ ﻪﻟﻮﻟ ﮏﻤﮐ ﺎﺑ يا
هدﺎﻔﺘـﺳا ﻪـﻋرﺰﻣ يرﺎﯿﺑآ ﺖﻬﺟ ﭗﯿﺗ يﺎﻫ
كﺎـﺧ ﯽـﺑآ زﺎـﯿﻧ سﺎـﺳا ﺮـﺑ و رﻮﺘﻨﮐ ﮏﻤﮐ ﺎﺑ ﯽﻓﺮﺼﻣ بآ راﺪﻘﻣ .ﺪﺷ زار ﺖﺷﺎﮐ تﺎﯿﻠﻤﻋ .ﺪﯾدﺮﮔ لﺮﺘﻨﮐ و ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺖـﺸﻬﺒﯾدرا ﻞـﯾاوا رد ﻪﻧﺎﯾ
1393 ﻪﻧاﻮﺟ ﺪﺻرد ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻬﺟ روﺬﺑ ،ﺖﺷﺎﮐ زا ﻞﺒﻗ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽـﻧز
ﻪﺑ تﺪﻣ 48 ﻪﻧاﻮﺟ هﺪﻧرادزﺎﺑ داﻮﻣ ﺎﺗ ﺪﺷ هﺪﻧﺎﺴﯿﺧ بآ رد ﺖﻋﺎﺳ رد ﻪﮐ ﯽﻧز
) دوﺮﺑ ﻦﯿﺑ زا و هﺪﺷ ﻞﺣ ،دراد دﻮﺟو رﺬﺑ ﻪﺘﺳﻮﭘ Ahmadian, 2006
.(
ﻖﻤﻋ ﺎﺗ كﺎﺧ ﺎﺑ رﺬﺑ ﺖﺸﮐ ﺖﻬﺟ ﻮﻧﺎﻧ يﺎﻫدﻮﮐ 20
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻣ ﺮﺘ طﻮﻠﺨﻣ ي
ﺖﺒـﺴﻧ ﻪﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﻒﺼﻧ .ﺪﺷ يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻖـﺒﻃ و ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ
نژوﺮـﺘﯿﻧ يﺎـﻫدﻮﮐ ﺮﮕﯾد ﻒﺼﻧ و ﺖﺷﺎﮐ زا ﻞﺒﻗ ،ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﻪـﺑ
ترﻮـﺻ
ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ كﺮﺳ عﺎﻔﺗرا ﻪﮐ
ﻪﺗﻮﺑ ﺎﻫ ﻪﺑ 10 ﺎﺗ 15 ﯽﺘﻧﺎﺳ ) يﺮﺘﻣ رﺎﻬﭼ ﺎﺗ ﺶﺷ
و ﯽﺘـﺳد شور ﻪﺑ ﺖﺷﺎﮐ .ﺪﺷ هداد ﻪﻋرﺰﻣ ﻪﺑ ﺪﯿﺳر (ﯽﮔﺮﺑ ﻪـﺑ
ترﻮـﺻ
ﻮﻧﺎﻧ و ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا ،دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﻣاد دﻮﮐ
...
777
مﺮﯿﻫ دﺮﮔ مﺎﺠﻧا يرﺎﮐ دوﺪﺣ ﯽﺤﻄﺳ ﺖﺷﺎﮐ ﻖﻤﻋ .ﺪﯾ
5/
1 - 1 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ
ﻒﯾدر ﻦﯿﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓ .دﻮﺑ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ زا ﺎﻫ
50 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ﻪﻠﺻﺎﻓ و ﻪﺗﻮﺑ ﺎﻫ يور
ﻒﯾدر 20 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ دوﺪـﺣ ﯽﻤﮐاﺮﺗ ﺎﺑ هﺎﯿﮔ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد
100000 يرﺎﯿﺑآ ﻦﯿﻟوا .ﺪﯾدﺮﮔ ﺖﺸﮐ رﺎﺘﮑﻫ رد ﻪﺗﻮﺑ 10
ﺖﺷﺎﮐ زا ﺪﻌﺑ زور
ﯽﻧاﻮﺟ ﻪﮐ ﺰﺒﺳ و ﯽﻧز نﺪﺷ يرﺎﯿﺑآ .ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ،دﻮﺑ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا يﺎـﻫ
يﺪﻌﺑ ﻪﺑ رﻮﻃ زور ﺞﻨﭘ ﺮﻫ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻪﺑ
ترﻮﺻ هﺮﻄﻗ ﻪﺑ و يا تﺪﻣ 2 ﺖﻋﺎﺳ
ﺰﺒﺳ زا ﺪﻌﺑ .ﺪﺷ هداد نﺪﺷ
، ﮏﻨﺗ تﺎﯿﻠﻤﻋ ﻪـﻠﺣﺮﻣ رد ندﺮـﮐ
ﻪـﺳ - رﺎـﻬﭼ
ﯽﮔﺮﺑ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ .ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﯽﯾﺎﻬﻧ ﻢﮐاﺮﺗ ﻢـﻫ
ﻦﯿـﻨﭼ نارود ﯽـﻃ رد
ﻒﻠﻋ ﺎﺑ هزرﺎﺒﻣ و ﻦﯿﺟو تﺎﯿﻠﻤﻋ ،ﻮﻤﻧ و ﺪﺷر ﻫ يﺎﻫ
زﺮ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﯽﺘـﺳد
ﯽﮔﺪﯿﺳر نﺎﻣز رد ﻪﻧﺎﯾزار ﺖﺷادﺮﺑ .ﺖﻓﺮﯾﺬﭘ ترﻮﺻ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺳ رد ﻪﻧاد
ﺎﻫ
ﻪﺑ .ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﺖﺳد ﺎﺑ رﻮﯾﺮﻬﺷ ﻞﯾاوا رد هزاﺪـﻧا رﻮﻈﻨﻣ
عﺎـﻔﺗرا يﺮـﯿﮔ
داﺪـﻌﺗ ،ﺮـﺘﭼ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ ،ﯽﻋﺮﻓ ﻪﻗﺎﺳ داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ نزو ،ﻪﺗﻮﺑ رد ﻪﻧاد راﺰﻫ
ﻪﻧاد ، ﺮَﺗ نزو ﺑ ﮏﺗ ﮏﺸﺧ و ﻪﺗﻮﺑ ﺞﻨﭘ داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮ
ﻪﯿﺷﺎﺣ ﺮﺛا ﺖﯾﺎﻋر ﺎﺑ تﺮﮐ ﺮﻫ زا يا
ﻪﺑ رﻮﻃ ﺖـﺷادﺮﺑ و بﺎﺨﺘﻧا ﯽﻓدﺎﺼﺗ
ﺮﺘﻣ ﮏﯾ ﺢﻄﺳ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯿﯿﻌﺗ ياﺮﺑ .ﺪﯾدﺮﮔ تﺮﮐ ﺮﻫ زا ﻊﺑﺮﻣ
ﻪﯿﺷﺎﺣ ﺮﺛا ﺖﯾﺎﻋر ﺎﺑ ار و ﺖﺷادﺮﺑ يا
ﻪﺗﻮﺑ ﺎﻫ ﮏﺸﺧ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ندﺮـﮐ
اﺪﺟ زا ﺲﭘ .ﺪﯾدﺮﮔ ﻦﯾزﻮﺗ ندﺮﮐ
ﻪﻧاد ﺎﻫ هﺎﮐ زا و ،ﺶـﻠﮐ ﻪﺒـﺳﺎﺤﻣ ياﺮـﺑ
هﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺑ
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﻧاد ﺎﻫ ﻪﺑ هﺎﮐ و ﻪـﻧﺎﮔاﺪﺟ ترﻮـﺻ
رﺎـﺘﮑﻫ رد مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ ﺐـﺴﺣ ﺮـﺑ تﺮـﮐ ﺮـﻫ دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺪﻧﺪﯾدﺮﮔ ﻦﯾزﻮﺗ روﺬﺑ زا ،ﯽﻔﯿﮐ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺖﻬﺟ .ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ زا ﻞـﺻﺎﺣ هﺎﮐ و
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ رﻮﻄﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﺮﻫ ياﺮـﺑ ﻪـﮐ ،ﺪﯾدﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﯽﻓدﺎﺼﺗ يرادﺮﺑ
ﻦﯿﯿﻌﺗ بآ ﺎـﺑ ﺮـﯿﻄﻘﺗ شور ﻪـﺑ ﻪﻧﺎﯾزار ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺪﺻرد ﺮـﻄﻘﻣ
ﻪﺑ ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷ هداد لﺎﻘﺘﻧا هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﺑ ﺮﺠﻧﻮﻠﮐ هﺎﮕﺘﺳد ﻪﻠﯿﺳو ﺖـﺳد
مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هﺪﻣآ راﺰﻓا
SAS ver 9.2 ﺢﻄـﺳ رد ﻦـﮑﻧاد نﻮـﻣزآ و
ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا راﺮﻗ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و يرﺎﻣآ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ درﻮﻣ ﺪﺻرد
.ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ
وﺪﺟ
ل 1 - ﺶﯾﺎﻣزآ ﻞﺤﻣ كﺎﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ
Table1- Physical and chemical properties of soil in experimental site
ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا ﺖﯾاﺪﻫ Ec (dS m-1) pH
نژوﺮﺘﯿﻧ
(N) ﺮﻔﺴﻓ (P) ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ (K) ﻦﻫآ (Fe) يور (Zn) ﺰﻨﮕﻨﻣ (Mn) ﻦﺑﺮﮐ ﯽﻟآ
OC يﻻ Silt سر Clay ﻦﺷ Sand كﺎﺧ ﺖﻓﺎﺑ Soil texture
(%)ﺪﺻرد
mg. kg-1
1.5 7.4
7.3 16 172 2. 0 4. 1 3. 9 1.2
29 30 41 ﯽﻨﺷ ﯽﻣﻮﻟ Sandy loam
لوﺪﺟ 2 - ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﯽﻣاد
Table 2- Nano-organic manure analysis
0.001 % بﺮﺳ
Pb 0.009 % يور
Zn 0.003 % ﺲﻣ
Cu 5.604 % ﻢﯿﺴﻠﮐ
Ca 1.505 % ﻢﯾﺪﺳ
Na
0.000 % هﻮﯿﺟ
0.001 % Hg مﻮﯿﻟﺎﮔ
0.000 % Ga مﻮﯿﻧﺎﻣرژ
0.100 % Ge ﻢﯿﻟﺎﺗ
1.310 % Ti ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ
Mg
0.000 % ﺪﯾ
0.005 % I ﻢﯿﻧﻮﮐﺮﯾز
0.000 % Zr ﮏﯿﻨﺳرآ
0.003 % As ﻢﯾدﺎﻧاو
1.444 % V مﻮﯿﯿﻨﯿﻤﻟآ
Al
0.001 % مﻮﯾﺰﺳ
0.000 % Cs مﻮﯿﺑﻮﯿﻧ
0.000 % Nb مﻮﯿﻨﻠﺳ
0.004% Se موﺮﮐ
7.915 % Cr ﻢﯿﺴﯿﻠﯿﺳ
Si
0.018 % ﻢﯾرﺎﺑ
0.000 % Ba نﺪﺒﯿﻟﻮﻣ
0.005 % Mo مﺮﺑ
0.039 % Br ﺰﻨﮕﻨﻣ
0.327 % Mn ﺮﻔﺴﻓ
P
0.000 % نﺎﺘﻧﻻ
0.000 % La هﺮﻘﻧ
0.003 % Ag مﻮﯾﺪﯿﺑار
1.483 % Rb ﻦﻫآ
0.583 % Fe دﺮﮔﻮﮔ
S
0.000 % ﻢﯿﻧاروا
0.000 % U ﻢﯿﻣدﺎﮐ
0.026 % Cd ﯿﺴﯿﻧاﺮﺘﺳا
ﻢ 0.000 % Sr ﻟﺎﺑﻮﮐ
ﺖ 1.306 % Co ﺮﻠﮐ
Cl
0.000 % ﻊﻠﻗ
0.001 % Sn ﻢﯾﺮﺘﯾا
0.002 % Y ﻞﮑﯿﻧ
3.498 % Ni ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ
K
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
لوﺪﺟ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ 3
داﺪـﻌﺗ ،ﻪـﺗﻮﺑ عﺎـﻔﺗرا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ
نزو ،ﻪﺗﻮﺑ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ ،ﯽﻋﺮﻓ ﻪﻗﺎﺳ راﺰﻫ
ﻪﻧاد ، نزو ﺮَﺗ
اد دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﻪﺗﻮﺑ ﮏﺸﺧ و و ﺖـﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎـﺷ ،ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ و هﺎﮐ ،ﻪﻧ
ﺖﺤﺗ ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﯿﺛﺄﺗ
فﺮﺼﻣ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ .ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ
ﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻮﻧﺎﻧ و ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا ،دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﻣاد دﻮﮐ ...
779
رد ﻪـﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﺮﺘﭼ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﺮﺑ ﺰﯿﻧ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ،ﻪﺗﻮﺑ ﺮَﺗ نزو دﺮـﮑﻠﻤﻋ و ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ و هﺎﮐ ،ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﻪﺗﻮﺑ ﮏﺸﺧ و
ﺮﺛا ﺲﻧﺎﺳا ﯽﻨﻌﻣ
راد ﺳ رد ي ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄ ﯽﻟﺎﺣرد .ﺖﺷاد ﺪﺻرد
ﺮﺑ ﻪﮐ
نزو ،ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ ،ﯽﻋﺮﻓ ﻪﻗﺎﺳ داﺪﻌﺗ راﺰﻫ
ﻪﻧاد ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ و
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻨﻌﻣ راد ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا .ﺖﺷاﺪﻧ ي ﻮﻧﺎﻧ
دﻮﮐ تﺎﻔﺻ ﺮﺑ نوژوﺮﺘﯿﻧ و ﯽﻣاد
قﻮﻓ ﯽﻨﻌﻣ راد .دﻮﺒﻧ
ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﮐ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ
ـﺑ ﻖـﻠﻌﺘﻣ ﻪـﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻦﯾﺮﺘﻤ ﻪ
و ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯿﺑ
ﻦﯾﺮﺗ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ نآ 75
رد نژوﺮـﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
لوﺪﺟ) ﺖﺳا رﺎﺘﮑﻫ 3
رﺎﻤﯿﺗ رد ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا .(
75 نژوﺮـﺘﯿﻧ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
9 /4 و ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد 7/
2 رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد 50
مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿـﺑ ﻪـﺘﺒﻟا .داد نﺎﺸﻧ ﺶﯾاﺰﻓا نژوﺮﺘﯿﻧ 25
و 50 مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
وﺮﺘﯿﻧ نژ و ﻢﻫ ﻦﯿـﻨﭼ 50 و 75 فﻼﺘـﺧا رﺎـﺘﮑﻫ رد نژوﺮـﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
عﺎـﻔﺗرا ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ .ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو يرﺎﻣآ ﻪـﺗﻮﺑ
ﺎـﻫ رد ﻪـﻧﺎﯾزار ي
ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻮﻧﺎﻧ
دﻮﮐ نﺎﺸﻧ ﯽﻣاد ﺎـﺑ ﻪـﺗﻮﺑ عﺎـﻔﺗرا ﺶﯾاﺰﻓا هﺪﻨﻫد
فﺮﺼﻣ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻮﻧﺎﻧ
دﻮﮐ رﺎﻤﯿﺗ رد ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ .دﻮﺑ ﯽﻣاد
و ﺪﻫﺎﺷ ﺶﯿﺑ ﻦﯾﺮﺗ رﺎﻤﯿﺗ رد نآ 30
ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ رﺎﺘﮑﻫ رد ﯽﻣاد
ﻪﮐ ﺪﺷ 8/
7 و ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد 5/
4 رﺎـﻤﯿﺗ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﺪﺻرد
10 ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ .ﺖﺷاد ﺶﯾاﺰﻓا 10
و 20 ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﻂﺳاوﺪﺣ
و ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ود 30
لوﺪﺟ) ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ 4
زا .(
ﯽﯾﺎﺠﻧآ ﻪﮐ
دﻮﺒﻤﮐ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾاﺬﻏ ﮑﯾ ﯽ زا ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﻠﺻا رد ﻦﯿﯿﻌﺗ هزاﺪﻧا عﺎﻔﺗرا ﻪـﺗﻮﺑ
) ﺖﺳا Singh and Chauhan, 1994 رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺘﻤﮐ ﺪﺷر اﺬﻟ ،(
رود ﺪﻫﺎﺷ
.ﺖـﺴﯿﻧ رﺎـﻈﺘﻧا زا Ehsanipour et al, 2013
و Mahfouz and
Sharaf Eldin, 2007 نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺰﯿﻧ
ﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﻧﺎﯾزار ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﯽﻣاد دﻮﮐ و .ﺖﻓﺎ
ﯽﻋﺮﻓ ﻪﻗﺎﺳ داﺪﻌﺗ
ﻪﻗﺎﺳ داﺪﻌﺗ هﺎﯿﮔ رد ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ ﻪـﺑ
رﻮـﻃ ﯽـﻨﻌﻣ راد ﺖـﺤﺗ ي ﺮﯿﺛﺄـﺗ
يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ يﺎﻫدﻮﮐ ﺎﻣا ،ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﻣاد
ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ و ﻪﻧﺎﯾزار ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ راد دﻮﺒﻧ
لوﺪﺟ) 3 ﺎﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ .(
داﺪﻌﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا
لوﺪﺟ) ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻋﺮﻓ ﻪﻗﺎﺳ 4
ﺶﯾاﺰـﻓا .(
10 رد ﯽـﻣاد دﻮـﮐ ﻦـﺗ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ رﺎﺘﮑﻫ 8/
21 .ﺪـﯾدﺮﮔ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻋﺮﻓ ﻪﻗﺎﺳ ﺪﺻرد
دﺮﺑرﺎﮐ ﻦﯿﺑ ﻪﺘﺒﻟا 10
و 20 ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ يرﺎـﻣآ فﻼﺘـﺧا رﺎﺘﮑﻫ رد ﯽﻣاد
.ﺖـﺷاﺪﻧ دﻮـﺟو Movaghatian and Siahposh, 2011
نﺎـﯿﺑ ﺰـﯿﻧ
دﻮﻤﻧ ﭻﯿﻫ ﻪﻧﺎﯾزار رد ﯽﻋﺮﻓ ﻪﺧﺎﺷ ﻪﮐ ﺪﻧ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﻧﻮﮔ
ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖـﺤﺗ ار ي
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و ﯽﻟآ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ نآ
ﺎﻫ .ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺪﻧ
ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ
ﺮﺛا فﺮﺼﻣ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﯽﻣاد ﺮﺑ لﺎـﻤﺘﺣا ﺢﻄـﺳ رد ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ
ﺞﻨﭘ ﺪﺻرد ﯽﻨﻌﻣ راد ﺑ نآ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ .ﺪﺷ ﺎ
ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ
يرﺎﻣآ ظﺎﺤﻟ زا ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﯽﻨﻌﻣ
راد لوﺪﺟ) دﻮﺒﻧ 3
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ .(
و ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ رد ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺶﯿﺑ
ﻦﯾﺮـﺗ رﺎـﻤﯿﺗ رد نآ
30 ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻮﻧﺎﻧ ﯽﻟآ دﻮﮐ رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ لوﺪﺟ)
4 دﺮﺑرﺎﮐ ﻦﯿﺑ ﻪﺘﺒﻟا .(
10 و 20 ﺘﺧا ﺖﻔﺻ ﻦﯾا ﺮﻈﻧ زا ﻮﻧﺎﻧ ﯽﻣاد دﻮﮐ رﺎﺘﮑﻫ رد ﻦﺗ يرﺎﻣآ فﻼ
ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ،ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو Mahfouz and Sharaf Eldin, 2007
و
Badran and Safwat, 2004 ﺐﺳﺎﻨﻣ .ﺖﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ
ﻂﯾاﺮـﺷ ندﻮـﺑ
رد ،ﯽﻓﺎـﮐ ﯽﯾاﺬﻏ ﺮﺻﺎﻨﻋ دﻮﺟو ،كﺎﺧ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ،ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ سﺮﺘﺳد هﺎـﯿﮔ ياﺮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ و سﺎﺴﺣ ﻞﺣاﺮﻣ رد بآ ندﻮﺑ ﻪـﺑ
هﮋـﯾو رد
ﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﺸﯾور نارود ﻪﺑ و هﺎﯿﮔ ﯽﮕﻨﯾﺰﺒﺳ ﺪﺷر ﺶﯾاﺰ
ﺶﯾاﺰﻓا نآ لﺎﺒﻧد
ﯽﻣ ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ ) ددﺮﮔ
Ahmadian, 2006 .(
ﺮﺘﭼ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ
ﺮﺘﭼ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻪﺑ
رﻮﻃ ﯽﻨﻌﻣ راد ي
ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺎﻣا .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ رﺎﺘﮑﻫ رد نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻮﻧﺎﻧ
دﻮـﮐ
ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و ﯽﻣاد ﻮﻧﺎﻧ
ﻮﮐ د ﺖﻔـﺻ ﻦـﯾا ﺮـﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ و ﯽـﻨﻌﻣ
راد دﻮـﺒﻧ
لوﺪﺟ) 3 ندوﺰﻓا .(
25 ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 9/
14 ﺪﺻرد
ﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ حﻮﻄﺳ ﺮﯾﺎﺳ و ﺪﯾدﺮﮔ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﺘﭼ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ رﺎﻤﯿﺗ 25 لوﺪـﺟ) ﺪﻨﺘـﺷاﺪﻧ يرﺎـﻣآ فﻼﺘﺧا نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 4
.(
تﺎـﺸﯾﺎﻣزآ Ehsanipour et al, 2013
د و ﻪـﻧﺎﯾزار ر Chandhary,
ﺰﺒﺳ هﺮﯾز رد1989 (Cuminum cyminum)
ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ
زا ﺮـﺘﭼ رد ﻪـﻧاد داﺪـﻌﺗ .ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﺮﺘﭼ رد ﻪﮐ ﺖﺳا هﺎﯿﮔ ﻢﻬﻣ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻪﺑ
رﻮﻃ نآ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻞﯿﺴﻧﺎﺘﭘ ﺎﺑ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ
) ﺖﺳا طﺎﺒﺗرا رد Ahmadian, 2006
.(
ﻪﺗﻮﺑ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ
ﺗ ﻪﺑ ﻪﺗﻮﺑ رد ﻪﻧاد داﺪﻌ ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ
دﻮـﮐ يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯿﺛﺄـﺗ ﺖﺤﺗ يراد
ﻮﻧﺎﻧ و نژوﺮﺘﯿﻧ ﻮﻧﺎﻧ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﺎﻣا .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﻣاد دﻮﮐ
نژوﺮﺘﯿﻧ و دﻮﮐ
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﺛا لوﺪـﺟ) ﺖـﺷاﺪﻧ ﻪـﻧﺎﯾزار ﻪـﺗﻮﺑ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﺮﺑ يراد 3
ﺎـﺑ .(
ندوﺰﻓا 25 ﺶﯾاﺰﻓا نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 8/
17 رد ﻪـﻧاد داﺪﻌﺗ يﺪﺻرد
ﻪﺗﻮﺑ رﺎـﻤﯿﺗ ﻦﯿـﺑ .ﺪـﺷ هﺪﻫﺎـﺸﻣ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ 25
ﺮﯾﺎـﺳ و مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
دﻮﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ .ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو يرﺎﻣآ فﻼﺘﺧا نژوﺮﺘﯿﻧ
دﻮﮐ نژوﺮﺘﯿﻧ ﺎﺑ
ﺶﯾاﺰﻓا داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد نﺎـﻫﺎﯿﮔ ﻪـﺗﻮﺑ رد ﻪـﻧاد داﺪﻌﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺮﺘﭼ
هداﻮﻧﺎﺧ نﺎﯾﺮﺘﭼ و هﺪﺷ رد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ) ﺖﺳاﺮﺛﺆﻣ
Akbarinia et
al., 2004 ﺎﻧ فﺮﺼﻣ .(
ﻪـﺗﻮﺑ رد ﻪـﻧاد داﺪﻌﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻣاد دﻮﮐﻮﻧ
لوﺪﺟ) ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﻧﺎﯾزار 4
.(
ﻮﻧﺎﻧ و ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا ،دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﻣاد دﻮﮐ
...
781
ندوﺰﻓا 10 ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ 5/
13 رد ﻪـﻧاد داﺪﻌﺗ يﺪﺻرد
يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ و رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا ﻦﯿﺑ .ﺪﺷ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺗﻮﺑ ﯽﻣاد دﻮﮐﻮﻧﺎﻧ
.ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو يرﺎﻣآ فﻼﺘﺧا ﻮﻧﺎـﻧ
دﻮـﮐ ﺐـﺳﺎﻨﻣ ﻪـﯾﺬﻐﺗ ﺚـﻋﺎﺑ ﯽـﻣاد
ﯾر ﻪﺸ ﯽـﻣ ﺶﯾاﺰـﻓا هﺎـﯿﮔ رد ار ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﯽﮕﻨﯾﺰﺒﺳ ﺪﺷر و هﺪﺷ ﺎﻫ .ﺪـﻫد
ﻪـﺘﻓﺎﯾ تﺎـﺸﯾﺎﻣزآ يﺎـﻫ Krishmamoorthy et al., 2000
هﺎـﯿﮔ ﺮـﺑ
)نﺎـﯿﻧز ﯽﯾوراد Ajowan caraway
و ( Salem and Awad, 2005
يور هﺎﯿﮔ ﯽـﯾوراد ﺰﯿﻨـﺸﮔ ) Coriandrum sativum زا ود ﺮـﻫ ﻪـﮐ (
ﻢﻫ و نﺎﯾﺮﺘﭼ هداﻮﻧﺎﺧ ﺎﯾزار ﺎﺑ هداﻮﻧﺎﺧ
ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﻧ
.ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻣاد دﻮﮐ و نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ندوﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﺗﻮﺑ رد
نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد
نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد نﺎﺸﻧ .ﺖﺳا هﺎﯿﮔ ﯽﺸﯾاز هرود لﻮﻃ و ﺖﯿﻌﺿو هﺪﻨﻫد
زا ﻦﯿﺑ ءاﺰﺟا
،دﺮﮑﻠﻤﻋ نزو ﻪﻧادراﺰﻫ ﯽﺘﯿﺻﻮﺼﺧ هدﻮـﺑ ﯽﮑﯿﺘﻧژ
و ﺮـﺘﻤﮐ
ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﻋارز و ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﯽﻣ راﺮﻗ ) دﺮﯿﮔ Sarmadnia
and Kochaki, 1999 نزو .(
راﺰﻫ ﻪﻧاد ﻪﺑ رﻮﻃ ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖﺤﺗ ي ﺮﯿﺛﺄـﺗ
يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﻪﺑ ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﻣاد و ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ
ﻢﻫ ﻦﯿﻨﭼ ﻮﺗ فﺮﺼﻣ أ ﺎﺑ نآ م ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﺮﺛا ﯽﻨﻌﻣ راد نزو ﺮـﺑ ي راﺰـﻫ
ﻪـﻧاد
لوﺪﺟ) ﺖﺷاﺪﻧ 3
لوﺪﺟ .(
4 ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻫد ﺶﯾاﺰ
ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ نزو
راﺰﻫ ﻪﻧاد ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﺶﯾاﺰﻓا.
10 ﻦـﺗ ﻮﻧﺎـﻧ دﻮـﮐ ﺚـﻋﺎﺑ 4/
43 ﺪـﺻرد
نزو رد ﺶﯾاﺰﻓا راﺰﻫ
ﻪﻧاد فﺮـﺼﻣ .ﺪﯾدﺮﮔ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻧﺎﯾزار 20
و
30 ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﯽﻣاد ﺮﯿﺛﺄﺗ نزو ﺶﯾاﺰﻓا رد ي راﺰﻫ
ﻪﻧاد رﺎـﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
10 ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ .ﺖﺷاﺪﻧ Moradi et al, 2010 ﻨﺘﺷاد نﺎﯿﺑ
ًﻻﺎﻤﺘﺣا ﻪﮐ ﺪ
ﻪﺑ ﮏﭼﻮﮐ ﻞﯿﻟد نزو رد ﯽﺋﺰﺟ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﻧﺎﯾزار رﺬﺑ ندﻮﺑ
راﺰﻫ ﻪﻧاد ناﺪﻨﭼ
.ﺖﺴﯿﻧ سﻮﺴﺤﻣ Jamshidi et al, 2010
ﺪﻧدﻮﻤﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﮐ
ﻦﯿـﺑ
ﻪﯾﺬﻐﺗ رﺎﻤﯿﺗ ﺎﺑ
دﻮﮐ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و دﻮﮐ ﯽﻟآ زا ﺮﻈﻧ نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد فﻼﺘـﺧا
يرﺎﻣآ ﯽﻨﻌﻣ راد ي هﺪﻫﺎﺸﻣ .ﺪﺸﻧ Akbarinia et al, 2004 ﺰـﯿﻧ
ﯿﺛﺄـﺗ ﺮ
نزو ﺮﺑ ار ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ راﺰﻫ
ﻪﻧاد نﺎﯿﻧز ﯽﺑ .ﺪﻨﺘﺴﻧاد ﺮﺛا
ﺮَﺗ نزو ﻪﺗﻮﺑ ﮏﺸﺧ و
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ
ﺮَﺗ نزو رد ﻪﺗﻮﺑ ﮏﺸﺧ و
ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ ﺪﺻرد
ﯽﻨﻌﻣ راد ﻞـﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮـﺛا ﺎﻣا ،ﺪﺷ نآ
ﺎـﻫ ﻦـﯾا ﺮـﺑ
تﺎﻔﺻ ﯽﻨﻌﻣ راد لوﺪﺟ) ﺪﺸﻧ 3
ﺶﯾاﺰـﻓا .(
5/
20 و 6/
20 نزو يﺪـﺻرد
ندوﺰﻓا ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺗﻮﺑ ﺮﺗ و ﮏﺸﺧ 25
نژوﺮـﺘﯿﻧ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ .ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ 25
دﻮـﮐ يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ و مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ نژوﺮـﺘﯿﻧ
نزو ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻣاد دﻮﮐﻮﻧﺎﻧ فﺮﺼﻣ .ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو يرﺎﻣآ فﻼﺘﺧا
َﺗ و ﮏﺸﺧ ندوﺰﻓا .ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﻧﺎﯾزار ﻪﺗﻮﺑ ﺮ 10
ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺚﻋﺎﺑ
9 / 67 و 8/
67 د ﻦﯿﺑ .ﺪﺷ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺗﻮﺑ ﺮﺗ و ﮏﺸﺧ نزو يﺪﺻر
.ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو يرﺎﻣآ فﻼﺘﺧا ﯽﻣاد دﻮﮐﻮﻧﺎﻧ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ و رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا ندوﺰﻓا 10 ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ و 25 ﻪﺑ ماﺪﮐ ﺮﻫ نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺚﻋﺎﺑ ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ
َﺗ و ﮏﺸﺧ نزو ﺶﯾاﺰﻓا ﮏﺗ ﺮ
ﺶﯿﺑ فﺮﺼﻣ و ﺪﺷ ﻪﻧﺎﯾزار ﻪﺗﻮﺑ ماﺪﮐﺮﻫ ﺮﺗ
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺻ ﻦﯾا ﺮﺑ ﯽﻧاﺪﻨﭼ لوﺪﺟ) ﺖﺷاﺪﻧ ﺖﻔ
4 .(
ﻪـﺑ رﻮـﻃ ﺶﯾاﺰـﻓا ﯽـﻠﮐ
نﺎﺸﻧ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﻊﻤﺠﺗ ﻪﯾﺎﺳ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ هﺪﻨﻫد
زا هدﺎﻔﺘـﺳا رد ﯽﻫﺎﯿﮔ زاﺪﻧا
ﮏـﺸﺧ هدﺎـﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ بآ و ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ،رﻮﻧ ﺮﯿﻈﻧ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﻣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷﺎﺑ Mirshekari and Farahvash, 2009
نﺎﺸﻧ
ﻪﺗﻮﺑ ﮏﺸﺧ نزو ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﮐ داد ﯽﻣ
ﻧاﻮﺗ ﯽـﺷﺎﻧ ﺪ ﺺﺧﺎـﺷ ﺶﯾاﺰـﻓا زا
.ﺪﺷﺎﺑ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﺷر ﺖﻋﺮﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و گﺮﺑ ﺢﻄﺳ
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﺖﺤﺗ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﯿﺛﺄﺗ
راﺮـﻗ نژوﺮـﺘﯿﻧ دﻮـﮐ و ﯽـﻣاد دﻮﮐ
ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ،ﺖﻓﺮﮔ نآ
ﺎﻫ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖﺷاﺪﻧ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ي
لوﺪﺟ) 3 فﺮﺼﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ .(
25 ﻮـﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ د
ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ 5/
20 ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﮏـﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮـﮑﻠﻤﻋ يﺪﺻرد
رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ .ﺪﺷ ﺪﻫﺎﺷ 25
دﻮـﮐ يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎـﺳ و مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ نژوﺮـﺘﯿﻧ
فﺮﺼﻣ .ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو يرﺎﻣآ فﻼﺘﺧا 10
ﻦـﺗ ﻮﻧﺎـﻧ دﻮـﮐ ﺚـﻋﺎﺑ ﯽـﻣاد
ﺶﯾاﺰﻓا 8/
67 ﻦﯿـﺑ .ﺪـﺷ ﺪﻫﺎـﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ يﺪﺻرد
رﺎﻤﯿﺗ 10 يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ و ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ
دﻮـﮐ دﻮـﺟو يرﺎـﻣآ فﻼﺘـﺧا ﯽـﻣاد
لوﺪﺟ) ﺖﺷاﺪﻧ 4
تﺎﺸﯾﺎﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ .(
Moradi et al, 2010 و
Sharifi
and Haghnia, 2008 ﻪﻧﺎﯾزار هﺎﯿﮔ رد
و et al, 2003 Akbarinia رد
نﺎﯿﻧز و Ahmadian, 2006 ﺰﺒـﺳ هﺮﯾز رد
(Cuminum cyminum)
ﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﻣاد دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ .ﺖـﻓﺎ
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﯾا ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻪﮐ ﺪﻫد
ﺪـﺷر ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ندﻮﺑ
ﻪﺑ و ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﺸﯾور دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا نآ لﺎﺒﻧد
.ﺪﯾدﺮﮔ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ
هﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ فﻼﺘﺧا زا هﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺑ
ﺖﺳد
نﺎﯿﺑ و هﺪﻣآ هﺎﮐ ناﺰﯿﻣ ﺮﮔ
و ﺖﻤﺴﻗ ﺎﯾ (ﻪﺧﺎﺷ و گﺮﺑ ) هﺪﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﻠﮐ
ﯽﻣ هﺎﯿﮔ يدﺎﺼﺘﻗا ﺮﯿﻏ بﻮـﺴﺤﻣ ﻪﻧاد ﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺑ ﯽﺒﯿﻗر ﺪﯾﺎﺷ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ
) دﻮﺷ Ahmadian, 2006 هﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ .(
ﻪﺑ رﻮﻃ ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖﺤﺗ ي ﺮﯿﺛﺄﺗ
و نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻮﻧﺎﻧ
دﻮﮐ ﻦﯾا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﺎﻣا ،ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﻣاد
دﻮﮐ ود ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻨﻌﻣ راد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ي لوﺪـﺟ) ﺖـﺷاﺪﻧ هﺎﮐ
3 ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ .(
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ فﺮـﺼﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ 25
ﺚـﻋﺎﺑ نژوﺮـﺘﯿﻧ دﻮـﮐ مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
ﺶﯾاﺰﻓا 6/
20 رﺎـﻤﯿﺗ ﻦﯿـﺑ .ﺪـﺷ ﺪﻫﺎـﺷ ﻪـﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ يﺪﺻرد
25 دﻮـﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ و مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ دﻮـﺟو يرﺎـﻣآ فﻼﺘـﺧا نژوﺮـﺘﯿﻧ
فﺮﺼﻣ .ﺖﺷاﺪﻧ 10
ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺚـﻋﺎﺑ ﯽـﻣاد 7/
69 يﺪـﺻرد
ﺮﮑﻠﻤﻋ رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ .ﺪﺷ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺎﮐ د 10
يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎـﺳ و ﻦـﺗ
ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ لوﺪﺟ) ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو يرﺎﻣآ فﻼﺘﺧا ﯽﻣاد 4
ﺚﻋﺎﺑ ﯽﻣاد دﻮﮐ .(
و ﻪـﺗﻮﺑ رد ﻪـﻧاد داﺪـﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ ،ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺪﯾدﺮﮔ ﺰﯿﻧ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ
، ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﺷر مﺰﻠﺘﺴﻣ ﻪﻧاد ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا
ماﺪﻧا ﺎﻫ ﺶﯿﺑ هﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺸﯾور ي ﻪـﺑ ار يﺮﺗ
ﺪـﻫاﻮﺧ دﻮـﺟو
ﻮﻧﺎﻧ و ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا ،دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﻣاد دﻮﮐ
...
783
تﺎــﺸﯾﺎﻣزآ .دروآ Sharif Ashor Abadi, 2002
،ﻪــﻧﺎﯾزار ﺮــﺑ
Akbarinia et al, 2004 نﺎﯿﻧز ﺮﺑ
و Salem and Awad, 2005 ﺮﺑ
ﺰﯿﻨﺸﮔ هﺎﯿﮔ )
Coriandrum sativum ﺎـﺑ ار هﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺰﯿﻧ (
د نﺎﺸﻧ ﯽﻣاد دﻮﮐ و نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰﻓا .دا
ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ
(يدﺎـﺼﺘﻗا دﺮﮑﻠﻤﻋ) ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ و ﯽﻣاد دﻮﮐﻮﻧﺎﻧ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻨﻌﻣ راد ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ي ﻞـﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮـﺛا ﺎـﻣا .ﺖـﺷاد ﺪﺻرد
ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ و ﯽﻨﻌﻣ
راد لوﺪـﺟ) ﺪﺸﻧ 3
ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ .(
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ فﺮـﺼﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ 25
ﺚـﻋﺎﺑ نژوﺮـﺘﯿﻧ دﻮـﮐ مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ
ﺶﯾاﺰﻓا 5/
20 رﺎـﻤﯿﺗ ﻦﯿـﺑ .ﺪـﺷ ﺪﻫﺎـﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ يﺪﺻرد
25 دﻮـﮐ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎﺳ و مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ دﻮـﺟو يرﺎـﻣآ فﻼﺘـﺧا نژوﺮـﺘﯿﻧ
فﺮﺼﻣ .ﺖﺷاﺪﻧ 10
ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺚـﻋﺎﺑ ﯽـﻣاد 6/
63 يﺪـﺻرد
رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ .ﺪﺷ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ 10
يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺮﯾﺎـﺳ و ﻦـﺗ
ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ و يرﺎﻣآ فﻼﺘﺧا ﯽﻣاد لوﺪﺟ) ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟ
4 دﻮﮐ .(
و ﯽﻣاد يﺎﻫ
ﻪﺑ و ﻪﺗﻮﺑ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰـﻓا نآ لﺎﺒﻧد
ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ
ﻦﻤﺿ ﯽﻣاد دﻮﮐ.ﺪﻧﻮﺷ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺪﻧا
راﺮﻗ سﺮﺘﺳد رد ياﺮـﺑ يروﺮﺿ ﺮﯿﻏ و يروﺮﺿ ﺮﺻﺎﻨﻋ زا يرﺎﯿﺴﺑ نداد
رد و ﻪﺸﯾر ﺪﺷر ﻂﯾاﺮﺷ دﻮﺒﻬﺑ ﺎﺑ هﺎﯿﮔ ﺮـﺘﭼ داﺪـﻌﺗ ،ﺪﺷر ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺠﯿﺘﻧ
ﺶﯿﺑ ﯽﭘ رد ار ﺮﺗ ﺚـﻋﺎﺑ هﺎﯿﮔ ﯽﮕﻨﯾﺰﺒﺳ ﺪﺷر ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯾا .ﺖﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ
ﻪﻧاد ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺶﯿﺑ يﺎﻫ ﻖﻓﻮﻣ يرورﺎﺑ و ﺮﺗ ﺮـﺗ
نآ ﺎـﻫ عﻮـﻤﺠﻣ رد و هﺪـﺷ
ﯽــﻣ ﺶﯾاﺰــﻓا ﻪــﻧاد دﺮــﮑﻠﻤﻋ ﺞﯾﺎــﺘﻧ ﺎــﺑ ﻞــﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎــﺘﻧ .ﺪــﺑﺎﯾ
Krishmamoorthy and Madalager, 2000 نﺎـﯿﻧز ﺮـﺑ
، Sharif
Ashor Abadi, 2002 و ﻪﻧﺎﯾزار ﺮﺑ
Tabrizi, 2005 هزﺮﻔـﺳا هﺎﯿﮔ ﺮﺑ
) Plantago psyllium .ﺖﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ (
Ahmadian, 2006 ﺎـﺑ ﺰﯿﻧ
هﺮﯾز يور ﯽﺳرﺮﺑ ﻪـﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﻣاد دﻮﮐ ﻪﮐ دﻮﻤﻧ نﺎﯿﺑ ﺰﺒﺳ
ﺮﯿﺛﺄـﺗ
ﺶﯾاﺰـﻓا ﺚﻋﺎﺑ و ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﯽـﻨﻌﻣ
راد ﻪـﺑ ي ناﺰـﯿﻣ 15 ﯽـﻣ ﺪـﺻرد .دﻮـﺷ
Mirshekari and Farahvash, 2009 ﺶﯾاﺰـﻓا ﺎـﺑ دﻮـﻤﻧ نﺎـﯿﺑ ﺰﯿﻧ
ﻪﻧﺎﯾزار هﺎﯿﮔ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا
.ﺪﺑﺎﯾ
ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ
ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﯽﻣاد ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻨﻌﻣ راد ﮏـﯾ لﺎـﻤﺘﺣا ﺢﻄـﺳ رد ي ﺮـﺑ ﺪـﺻرد
ﯽﻟﺎﺣ رد ،ﺖﺷاد ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺖـﺤﺗ ﺖـﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎـﺷ ﻪـﮐ
ﺮﯿﺛﺄـﺗ
ﺎﺑ نآ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﻮﻧﺎﻧ
دﻮﮐ لوﺪـﺟ) ﺖﻓﺮﮕﻧ راﺮﻗ
3 ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .(
ﺖﺤﺗ ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﮐ ﺮﯿﺛﺄﺗ
ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا و ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ
نآ ﺎﻫ ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ راﺮﻗ
، ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﻂﯾاﺮـﺷ رد ﻪـﻧﺎﯾزار هﺎـﯿﮔ ﻪـﮐ ﺪـﻫد
ﻪﯾﺬﻐﺗ توﺎﻔﺘﻣ ًﺎـﺒﯾﺮﻘﺗ ﻢﻬﺳ يا
ﻪـﺑ ار دﻮـﺧ يﺰﺘﻨـﺳﻮﺘﻓ داﻮـﻣ زا ﯽﺘﺑﺎـﺛ
ﺮﯾﺎـﺳ ﻪـﺑ ﻪـﻧاد ﺐـﺳﺎﻨﺗ و هداد صﺎـﺼﺘﺧا ﮏـﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ و ﻪـﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ ماﺪﻧا ﺎﯿﮔ يﺎﻫ ﯽﻤﻧ ﯽﻧاﺪﻨﭼ ﺮﯿﯿﻐﺗ ه هدﺮﮐ شراﺰﮔ ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ﯽﺧﺮﺑ .ﺪﻨﮐ
ﺪـﻧا
ﺖﺤﺗ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﮐ ﺮﯿﺛﺄﺗ
ﺖـﺤﺗ ﺮـﺘﻤﮐ و هدﻮـﺑ ﮏﯿﺘﻧژ
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽـﻣ راﺮـﻗ ﯽـﻄﯿﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ) دﺮـﯿﮔ
Ahmadian, 2006 ﺞﯾﺎـﺘﻧ .(
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ و ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺶﯾﺎﻣزآ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ي
، ﺎﺷ ﺎﻣا ﺖﺤﺗ ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧ ﺮﯿﺛﺄـﺗ
راﺮـﻗ
.ﺖﻓﺮﮕﻧ
ﻪﻧﺎﯾزار ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪـﻧﺎﯾزار ﺲﻧﺎـﺳا دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ و ﯽﻣاد دﻮﮐﻮﻧﺎﻧ ﺮﯿﺛﺄـﺗ
ﯽﻨﻌﻣ راد ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ي ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﺎﻣا ،ﺖﺷاد ﺪﺻرد
ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ و
ﻪﻧﺎﯾزار ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﻨﻌﻣ
راد لوﺪـﺟ) ﺪﺸﻧ 3
ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ .(
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ نﺎﺸﻧ ﺎﻫ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺐﺒـﺳ نژوﺮـﺘﯿﻧ ﺶﯾاﺰـﻓا ﻪـﮐ داد
ﻪﻧﺎﯾزار ﯽﺸﯾور ﺮﮑﯿﭘ و ﻪﻧاد ﺲﻧﺎﺳا ﻪﺑ
ﺐﯿﺗﺮﺗ 29 و 4/
19 ﺖﺒـﺴﻧ ﺪﺻرد
يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯿﺑ .ﺪﺷ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ 50
و 75 يرﺎﻣآ فﻼﺘﺧا نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
يﺎـﻫرﺎﻤﯿﺗ رد ﻪـﻧﺎﯾزار ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ .ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﻓا هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﯽﻣاد ناﺰـﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰ
فﺮﺼﻣ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ فﺮﺼﻣ .دﻮﺑ ﯽﻣاد ﻮﻧﺎـﻧ
دﻮـﮐ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺚـﻋﺎﺑ
ﻪﻧﺎﯾزار ﯽﺸﯾور ﺮﮑﯿﭘ و ﻪﻧاد ﺲﻧﺎﺳا ﻪﺑ
ﺐﯿﺗﺮﺗ 2 / 64 و 151 ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد
ﺶﯾاﺰﻓا .ﺪﺷ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ 25
و نژوﺮﺘﯿﻧ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ 10
ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﺮـﻫ ﯽﻣاد
ﻪﺑ ماﺪﮐ ﻧﺎﯾزار ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ ﺮﯾدﺎـﻘﻣ و ﺪﯾدﺮﮔ ﻪ
ماﺪﮐ ﺮﻫ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ
ﯽﻨﻌﻣ راد ﺖـﺷاﺪﻧ ﺲﻧﺎـﺳا دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺮﺑ ي
لوﺪﺟ) 4 رد .(
ﯽﺧﺮﺑ زا ﻂﺳﻮﺗ ﯽﯾﺎﻫ شراﺰﮔ Khan et al, 1999
ﻪـﺑ
ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﻧﺎﯾزار ﺲﻧﺎﺳا
ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ هرﺎﺷا
هﺪﺷ
.ﺖـﺳا Kapoor et al, 2004 و
Mona et al, 2008 ﺰـﯿﻧ
شراﺰـﮔ
ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﮐ يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﻟآ ﺐﺒﺳ ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎﺳا ﻪﻧﺎﯾزار ﯽﻣ دﻮـﺷ
فﺮﺼﻣ زا هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ ﻮﻧﺎﻧ
دﻮﮐ ﻦـﯾا رد نژوﺮـﺘﯿﻧ دﻮﮐ و
ﺖﺷاد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ﺶﯾﺎﻣزآ .
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ
فﺮﺼﻣ 10 ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ و ﯽﻣاد 25 ماﺪـﮐﺮﻫ نژوﺮـﺘﯿﻧ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﻪﺑ ﺎـﮐ ،ﻪـﻧاد دﺮـﮑﻠﻤﻋ ،ﮏـﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰـﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ و ه
ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا زا ماﺪﮐ ﺮﻫ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ .ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﻧﺎﯾزار ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﯿﺛﺄﺗ فﺮﺼﻣ .ﺖﺷاﺪﻧ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ي 25
ﻖﯾﺮﻃ زا نژوﺮﺘﯿﻧ دﻮﮐ مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
ﺶﯾاﺰـﻓا ﺚـﻋﺎﺑ ﮏـﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰـﻓا و دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا دﻮﺒﻬﺑ رد ﻪـﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ .ﺪﺷ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ نزو و ﻪﺗﻮﺑ راﺰﻫ
ﻪﻧاد ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ .ﺪﯾدﺮﮔ ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ
ﻪﺑ ﻦﯾا ﺶﯾﺎـﻣزآ ﻦـﯾا رد ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ رد ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﻪﮐ
ﯽﻨﻌﻣ راد ﺪﺸﻧ
، ﯽﻣ دﻮـﮐ ﺎـﺑ ﯽـﻣاد ﻮﻧﺎﻧ يﺎﻫدﻮﮐ مأﻮﺗ فﺮﺼﻣ مﺪﻋ ناﻮﺗ
.دﻮﻤﻧ ﻪﯿﺻﻮﺗ ار نژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﻢﻫ
ﻦﯿﻨﭼ ﯽـﻣ ناﻮـﺗ ﺖـﻓﺮﮔ ﻪـﺠﯿﺘﻧ
فﺮﺼﻣ 10 ﻦﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﻞﺑﺎﻗ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﻣاد هﺎﯿﮔ رد ﯽﻟﻮﺒﻗ
ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﻧﺎﯾزار ﯽﯾوراد ﻪﮐ ﺪﯾﺎﻤﻧ
ﯽﻣ ـﻧاﻮﺗ ياﺮـﺑ ﯽﺒـﺳﺎﻨﻣ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎـﺟ ﺪ
ﺶﯿـﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ فﺮﺼﻣ و هﺪﺷ ﻪﻧژوﺮﺘﯿﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ زا ﺮـﺗ
10 ﻦـﺗ
ﻮﻧﺎﻧ دﻮﮐ ﻪﺑ رﺎﺘﮑﻫ رد ﯽﻣاد ﺖـﯿﻔﯿﮐ دﻮـﺒﻬﺑ و دﺮـﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰـﻓا رﻮـﻈﻨﻣ
ﯽﻤﻧ ﻪﯿﺻﻮﺗ .دﻮﺷ
يراﺰﮕﺳﺎﭙﺳ
ﯾﺪﺑ ﻦ هﺎﮕـﺸﯾﺎﻣزآ و ﻪـﻋرﺰﻣ نﺎـﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ و ﺖـﺳﺎﯾر زا ﻪﻠﯿﺳو يﺎـﻫ
ﺖﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﻔﻋز هﺪﮑﺸﻫوﮋﭘ ﺖـﯾﺎﻤﺣ ﺎـﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ﻪﮐ ﻪﯾرﺪﯿﺣ
ﺖﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﻔﻋز هﺪﮑﺸﻫوﮋﭘ يﻮﻨﻌﻣ و يدﺎﻣ هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا ﻪﯾرﺪﯿﺣ
ﯽﻣ ﺮﮑﺸﺗ ﻪﻧﺎﻤﯿﻤﺻ ،ﺖﺳا .ددﺮﮔ
References
1. Abdallah, N., El-Gengaihi, S., and Sedrak, E. 1978. The effect of fertilize treatment on yield of seed and volatile of fennel (Foeniculum vulgare) .Journal of Medicinal and Aromatic Plants 33(9): 607-608.
2. Ahmadian, A. 2006.Effect of irrigation frequency and manure on the quality and quantity of cumin. MSc thesis. Zabol University. (In Persian with English Abstract).
3. Akbarinia, A., and Tahmasbi sarvestani, A. 2003. Effect of different feeding systems on yield and essential oil content of seeds Ajowan. Journal of Medicinal and Aromatic Plants 18:79-89. (In Persian with English Abstract).
4. Akbarinia, A., Ghalavand, A., Sefidkan, F., Rezayi, M., and Sharifi Ashorabadi, A. 2004.The effect of chemical fertilizer, manure on yield and essential oil content of seeds Ajowan modulator. Research and Development 16(4): 32- 42. (In Persian with English Abstract).
5. Badran, F. S., and Safwat, M. S. 2004. Response of fennel plants to organic manure and bio-fertilizers in replacement of chemical fertilization. Egyptian Journal of Agricultural Research 82: 247-256.
6. Baybordi, Y., Malakoti,J., Amirmakri,H., and Nafisi, M.2000.Production and consumption of chemical fertilizers in line with the objectives of sustainable agriculture. Publish Agricultural Education 97 PP.
7. Black, I., and Dyson, C. 2008. Thirty years of change in South Australian broadacreagriculture. In Global Issues, Paddock Action Proc. 14th Australian Agronomic Conference Adelaide. South Australia, Australian Societa Agronomic. 21–25 September.
8. Chandhary, G. R. 1989. Effect of nitrogen level and weed control on weed competition, nutrient uptake of Cumin (Cuminum cyminum L.). Indian Journal of Agricultural Science 59(6): 397-399.
9. Darzi, M. T., and Hadj Seyed Hadi, M. R.2003. Evaluation of agronomic and ecological issues of chamomile and fennel. Olive magazine 152: 42-49. (In Persian with English Abstract).
10. Ehsanipour, A., Razmjoo, K., and Zeinali. H. 2013. Effect of nitrogen rates on yield, yield components and essential oil content of several fennel (Foeniculum vulgare Mill.) populations. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 28 (4) 579-593. (In Persian with English Abstract).
11. Fitzgerald, G., Rodriguez, D., and Leary, G. O. 2010. Measuring and predicting canopy nitrogen nutrition in wheat using a spectral index. The canopy chlorophyll content index (CCCI). Field Crops Research 116: 318- 324.
12. Jamshidi, E., Ghalavand, A., Sefidkon, F., and Goltapeh, A. 2010. Positive effect of fungi Piriformospora Indica on fennel yield, yield components under effect organic matter. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production 7-14. (In Persian with English Abstract).
13. Kapoor, R., Giri, B., and Mukerji, K. G. 2004. Improved growth and essential oil yield and quality in foeniculum vulgare Mill. on mycorrhizal inoculation supplemented with P-fertilizer. Bioresource Technology 93: 307-311.
14. Khan, M. M., and Azam, Z. M. 1999. Change in the essential oil constituents of Foeniculum vulgare in relation of basal and foliar application of nitrogen and phosphorus. Journal Plant Nutrition 11: 2205-2515.
15. Krishmamoorthy, V., and Madalager, M. B. 2000. Effect of interaction of nitrogen and phosphorus on seed and essential oil of Ajowan (Trachypermum ammi). Journal of Spices and Aromatic Crops 9(2): 137- 149.
16. Mahfouz, S. A., and Sharaf Eldin, M. A. 2007. Effect of mineral biofertilizer on growth, yield and essential oil content of Fennel (Foeniculum vulgare Mill.). International Agrophisics 21(4): 361-366.
17. Manafi Molayosefi, M., and Hayati, B. 2010. Production and export of medicinal plants, advantages, problems and solutions. Proceedings of the First Regional Conference on Marketing Medicinal Plants Kurdistan.145-156 (In Persian with English Abstract).
18. Mirshekari, B., and Farahvash, F. 2009. Irrigation management and Nitrogen fertilization in Fennel in a semi- arid climate quarterly. Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research 27(4): 541-550. (In Persian with English Abstract.)
19. Mona, Y., Kandil, A. M., and Swaefy Hend, M. F. 2008. Effect of three different compost levels on Fennel and Salvia growth character and their essential oils. Biological Sciences 4: 34-39.
20. Moradi, R., Rezvani Moghaddam, P., Nasiri Mahallati, M., and Lakzian, A. 2010. The effect of application of organic and biological fertilizers on yield, yield components and essential oil of Foeniculum vulgare (Fennel).
