:ﻮﮕﺨﺳﺎﭘ هﺪﻧرﺎﮕﻧ *
ﺮﻔﻌﺟ دﻮﻌﺴﻣ ﻲﻜﻨﻴﺳ . :ﻚﻴﻧوﺮﺘﻜﻟا ﺖﺴﭘ [email protected]
489 - 471
http://dx.doi.org/10.22077/escs.2019.2036.1503
ﻲﺸﻫوﮋﭘ ﻪﻟﺎﻘﻣ
ﻲﺑﺎﻳزرا تﺎﻔﺻ
ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷﻮﻴﺑ و
ﻲﻋارز مﺎﻗرا ﺪﺠﻨﻛ ﺖﺤﺗ ﺮﺛا دﺮﺑرﺎﻛ ﻮﻧﺎﻧ
دﻮﻛ ﻔﺴﻓ ﺮ و نازﻮﺘﻴﻛ رد
ﻂﻳاﺮﺷ ﻊﻄﻗ يرﺎﻴﺑآ
ﻲﻠﻋ ﻲﻋراز
،1
ﺮﻔﻌﺟ دﻮﻌﺴﻣ ﻲﻜﻨﻴﺳ
2
،*
ﺪﻴﺠﻣ ﻲﻨﻴﻣا
3ﻲﻘﻫد
، ﻲﻠﻋ يﺪﻧوﺎﻣد 2
1 . يﻮﺠﺸﻧاد يﺮﺘﻛد ﻪﺘﺷر ﺖﻋارز هﺎﮕﺸﻧاد دازآ ﻲﻣﻼﺳا ﺪﺣاو
،نﺎﻐﻣاد نﺎﻐﻣاد
2 . هوﺮﮔ يزروﺎﺸﻛ هﺎﮕﺸﻧاد دازآ ﻲﻣﻼﺳا ﺪﺣاو
،نﺎﻐﻣاد نﺎﻐﻣاد
3 . رﺎﻴﺸﻧاد و ﻮﻀﻋ ﺖﺌﻴﻫ ﻲﻤﻠﻋ هﺪﻜﺸﻧاد يزروﺎﺸﻛ هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﻫﺎﺷ ، ناﺮﻬﺗ
رﺎﺗ ﻳ ﺦ رد ﻳ ﺖﻓﺎ : 22 / 08 / 97 :شﺮﻳﺬﭘ ﺦﻳرﺎﺗ ؛ 16
/ 10 / 97
هﺪﻴﻜﭼ
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻲﺳرﺮﺑ ﺮﺛا ﻊﻄﻗ يرﺎﻴﺑآ و لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ ﺎﺑ نازﻮﺘﻴﻛ و دﻮﻛﻮﻧﺎﻧ ﺮﻔﺴﻓ ﺮﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ و ياﺰﺟا دﺮﻜﻠﻤﻋ و ﺖﻴﻔﻴﻛ ﻪﻧاد مﺎﻗرا ﻛ ﺪﺠﻨ ﺪﻌﺑ زا
ﺖﺸﻛ
،مﺪﻨﮔ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﺖﻴﻠﭙﺳا تﻼﭘ ﻞﻳرﻮﺘﻛﺎﻓ رد ﻪﺳ راﺮﻜﺗ رد ﻪﻋرﺰﻣ ﻲﺸﻫوﮋﭘ هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﻫﺎﺷ ناﺮﻬﺗ رد لﺎﺳ يﺎﻫ ﻲﻋارز 95 -
1394 و 96 - 1395 مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . ﻞﻣاﻮﻋ ﺶﻳﺎﻣزآ ﻞﻣﺎﺷ ﻊﻄﻗ يرﺎﻴﺑآ رد ﻪﺳ ﺢﻄﺳ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻞﺣاﺮﻣ
،ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻨﻓ مﺪﻋ
ﺶﻨﺗ ) يرﺎﻴﺑآ لﺎﻣﺮﻧ (
،
ﻊﻄﻗ يرﺎﻴﺑآ رد 50 ﺪﺻرد ﻪﻧاد يﺪﻨﺑ و ﻲﻫﺪﻠﮔ رد تﺮﻛ يﺎﻫ ﻲﻠﺻا و لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ رد رﺎﻬﭼ ﺢﻄﺳ ﻞﻣﺎﺷ مﺪﻋ لﻮﻠﺤﻣ
،ﻲﺷﺎﭘ ﻮﻧﺎﻧ تﻼﻛ ﺮﻔﺴﻓ
) ود رد راﺰﻫ (
، نازﻮﺘﻴﻛ ) ﻪﺳ رد راﺰﻫ ( و ﺐﻴﻛﺮﺗ ﻮﻧﺎﻧ تﻼﻛ ﺮﻔﺴﻓ + نازﻮﺘﻴﻛ و ود ﻢﻗر نﺎﺘﻟوا و زﺎﻧ ﻚﺗ ﻪﺧﺎﺷ ﺪﺠﻨﻛ رد تﺮﻛ يﺎﻫ ﻲﻋﺮﻓ ﻮﺑ ﺪﻧد .
ﺞﻳﺎﺘﻧ نﺎﺸﻧ داد ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد رد لﺎﺳ لوا ﺶﻳﺎﻣزآ و ﻢﻗر نﺎﺘﻟوا ) 10 / 3 مﺮﮔ ( ﻪﺑ ﺖﺳد ﺪﻣآ . ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻧاد رد لﺎﺳ
،مود ﺖﺤﺗ ﻂﻳاﺮﺷ نوﺪﺑ ﺶﻨﺗ و ﺶﻨﺗ ﻂﺳﻮﺘﻣ و لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ ﺎﺑ ﻮﻧﺎﻧ تﻼﻛ ﺮﻔﺴﻓ ﻪﺑ ﻲﻳﺎﻬﻨﺗ ﺎﻳ رد ﺐﻴﻛﺮﺗ نازﻮﺘﻴﻛ ) ﻪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ 8 / 2821
،
4 / 2572
، 4 / 2808 و 5 / 2904 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد رﺎﺘﻜﻫ ( هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺷ . ﻪﺑ ﻲﻠﻛرﻮﻃ رد ﻦﻴﺑ حﻮﻄﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺶﻨﺗ
،ﻲﻜﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﺪﻳﺪﺷ ) يرﺎﻴﺑآ ﺗ ﺎ
50 ﺪﺻرد ﻲﻫﺪﻠﮔ ( ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﻫﺎﻛ رادﺎﻨﻌﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ) ﺶﻴﺑ زا 50 ﺪﺻرد (
،ﺪﻳدﺮﮔ ﻲﻟو ﺶﻨﺗ ﻲﻜﺸﺧ ﻂﺳﻮﺘﻣ ) يرﺎﻴﺑآ ﺎﺗ 50
ﺪﺻرد ﻪﻧاد يﺪﻨﺑ ( ﻪﺑ صﻮﺼﺧ رد ﻂﻳاﺮﺷ هدﺎﻔﺘﺳا زا تﺎﺒﻴﻛﺮﺗ نازﻮﺘﻴﻛ و ﻮﻧﺎﻧ دﻮﻛ ﺮﻔﺴﻓ ياراد ﻦﻳﺮﺗﻻﺎﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ) 5 / 2904 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد
رﺎﺘﻜﻫ ( دﻮﺑ . ﺪﺻرد ﻦﻏور ﻪﻧاد رد لﺎﺳ مود ﺖﺤﺗ ﻂﻳاﺮﺷ مﺪﻋ ﺶﻨﺗ ياراد ﻦﻳﺮﺗﻻﺎﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ) 02 / 57 ﺪﺻرد ( دﻮﺑ . رد ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻦﻴﺑ ود
،ﻢﻗر
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ و ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻏور ﻪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ رد ﻢﻗر زﺎﻧ و نﺎﺘﻟوا ) 4 / 858 و 7 / 731 مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد رﺎﺘﻜﻫ ( هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺷ . ناﺰﻴﻣ يﺎﻫﺪﻴﺳا
بﺮﭼ عﺎﺒﺷا ) ﻚﻴﺘﻴﻤﻟﺎﭘ و ﻚﻳرﺎﺌﺘﺳا ( رد رﺎﻤﻴﺗ مﺪﻋ لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ رد ﻢﻗر نﺎﺘﻟوا ياراد ﻦﻳﺮﺗﻻﺎﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ) ﻪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ 5 / 12 و 3 / 9 ﺪﺻرد (
و
،ﺲﻜﻋﺮﺑ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ياﻮﺘﺤﻣ ﺪﻴﺳا بﺮﭼ ﻚﻴﺌﻟﻮﻨﻴﻟ ) 88 / 24 ﺪﺻرد ( رد ﻦﻳا رﺎﻤﻴﺗ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺷ . ﻪﺑ ﻲﻠﻛرﻮﻃ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻮﻧﺎﻧ دﻮﻛ ﺮﻔﺴﻓ ﻪﺑ
هاﺮﻤﻫ نازﻮﺘﻴﻛ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻤﻛ و ﻲﻔﻴﻛ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﺪﺠﻨﻛ ﺪﻳدﺮﮔ و ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ يﺪﺷر و ﻲﻔﻴﻛ رد ﻂﻳاﺮﺷ ﺶﻨﺗ
ﻲﻜﺸﺧ ﺪﺷ .
هژاو يﺎﻫ :يﺪﻴﻠﻛ يﺎﻫﺪﻴﺳا
،بﺮﭼ ﺶﻨﺗ
،ﻲﻜﺸﺧ دﺮﻜﻠﻤﻋ
،ﻪﻧاد ﺖﺸﻛ
،مود لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ .
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﺪﺠﻨﻛ Sesamum indicum L.) (
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﻜﻠﻣ ﻪﻧاد يﺎﻫ
ﻲﻨﻏور Queen of oils) (
ﺖﺳا Harikumar, 2015; )
Shakeri et al., 2015 .(
ﻦﻳا هﺎﻴﮔ هوﻼﻋ ﺮﺑ اراد ندﻮﺑ ﻦﻏور
ﺎﺑ ﺖﻴﻔﻴﻛ ﺎﺑ يﺎﻫﺪﻴﺳا بﺮﭼ
عﺎﺒﺷا ﻦﻴﻳﺎﭘ ) 45 ﺪﺻرد (
، ﻊﺒﻨﻣ
ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ﻻﺎﺑ ) 19 ﺎﺗ 25 ﺪﺻرد ( ﺰﻴﻧ ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ Mahdavi et ) al., 2018
.(
عﻮﻤﺠﻣ ﻲﺑﺮﭼ و ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ﻪﻧاد ﻦﻳا هﺎﻴﮔ ﺶﻴﺑ از
70 ﺪﺻرد هدﻮﺑ و ازا ﻦﻳ ور
، زا ﺖﻴﻤﻫا و ﺖﻴﻟﻮﺒﻘﻣ ﻲﻳﻻﺎﺑ
رادرﻮﺧﺮﺑ ﺖﺳا
Mehrabi and Ehsanzadeh, 2011) .(
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﺖﻴﻟﻮﺒﻘﻣ ﻦﻳا هﺎﻴﮔ ﻪﺑ ﻞﻤﺤﺗ ﻻﺎﺑ ﻪﺑ ﻂﻳاﺮﺷ ﻣﺎﻧ ﺪﻋﺎﺴ
ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻪﻠﻤﺟزا ﺶﻨﺗ ﻲﻜﺸﺧ و ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﺖﻟﻮﻬﺳ جاﺮﺨﺘﺳا
ﻦﻏور طﻮﺑﺮﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ Gloaguen et al., 2018) .(
ﻦﻏور ﻪﻧاد
ﺪﺠﻨﻛ ياراد 54 - 34 ﺪﺻرد ﺪﻴﺳا ﻚﻴﺌﻟوا و 59 - 37 ﺪﺻرد
ﺪﻴﺳا ﻚﻴﺌﻟﻮﻨﻴﻟ ﺖﺳا
و زا ﺪﻴﺳا ﻚﻴﻨﻟﻮﻨﻴﻟ و
لوﺮﺘﺴﻠﻛ ﻲﻧاﺪﻨﭼ
رادرﻮﺧﺮﺑ ﻧ ﺖﺴﻴ
، ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺖﻴﻔﻴﻛ ﻦﻏور ﻪﻧاد ﻦﻳا هﺎﻴﮔ ﺑ ياﺮ
ﻪﻳﺬﻐﺗ ﻲﻟﺎﻋ ﺖﺳا Mehrabi and Ehsanzadeh, 2011) .(
ناﺮﻳا زا ﻪﻠﻤﺟ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻊﻗاو
رد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻚﺸﺧ و
ﻪﻤﻴﻧ ﻚﺸﺧ ﺎﻴﻧد ﺖﺳا و ﺶﻴﺑ زا ﻲﻤﻴﻧ زا ﺢﻄﺳ نآ ياراد
ﻲﮔﺪﻧرﺎﺑ ﺮﺘﻤﻛ زا 150 ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻣ ﺖﺳا Mahdavi et al., )
(2018 ؛ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﺑآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻞﺣاﺮﻣ ﻠﺘﺨﻣ ﻒ
ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻨﻓ هﺎﻴﮔ
مزﻻ و يروﺮﺿ ﺖﺳا . زا ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ تاﺮﺛا ﺗ ﺶﻨ
ﻢﻛ ﻲﺑآ رد نﺎﻫﺎﻴﮔ ﻲﻣ ناﻮﺗ ﻪﺑ ﺶﻫﺎﻛ ناﺰﻴﻣ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﻪﺑ ﻋ ﺖﻠ
ﻪﺘﺴﺑ نﺪﺷ ﻪﻧزور
،ﺎﻫ ﺶﻫﺎﻛ ﺪﺷر
،هﺎﻴﮔ دﻮﺒﻤﻛ داﻮﻣ ﺘﻨﺳﻮﺘﻓ يﺰ
مزﻻ ياﺮﺑ ﺮﭘ ندﺮﻛ ﻪﻧاد و ﺶﻫﺎﻛ لﻮﻃ هرود ﺮﭘ نﺪﺷ ﻪﻧاد ﺎﻫ
هرﺎﺷا دﺮﻛ Alaviasl et al., 2016) .(
ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ
ﺶﻫﺎﻛ دﺮﻜﻠﻤﻋ نﺎﻫﺎﻴﮔ ﻪﻧاد ﻲﻨﻏور ار ﻲﺷﺎﻧ زا ﺶﻨﺗ ﻲﺑآ رد
ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻲﻫﺪﻠﮔ و ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻮﻤﻧ ﻪﻧاد شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﻛ Masoud )
Sinaki et al., 2007; Fanaei et al., 2009 .(
رد ﻲﺸﻫوﮋﭘ
لﺎﻤﻋا رﺎﻤﻴﺗ ﻊﻄﻗ يرﺎﻴﺑآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻞﺣاﺮﻣ يﺪﺷر ﺮﺑ يور ﻴﮔ هﺎ
ﺪﺠﻨﻛ ﻲﺳرﺮﺑ و شراﺰﮔ ﺪﺷ ﻪﻛ ﻊﻄﻗ يرﺎﻴﺑآ رد 50 ﺪﺻرد
ﻲﻫﺪﻠﮔ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻫﺎﻛ ﻲﻨﻌﻣ راد نزو ﺮﺗ و دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻧاد رد مﺎﻗرا
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺪﺠﻨﻛ ﺪﻳدﺮﮔ Bagheri et al., 2013) .(
ﺮﺛا رﺎﻤﻴﺗ
ﻢﻛ يرﺎﻴﺑآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻞﺣاﺮﻣ
ﻚﻳژﻮﻟﻮﻨﻓ ﺮﺑ
دﺮﻜﻠﻤﻋ و ياﺰﺟا
دﺮﻜﻠﻤﻋ و ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ تﺎﻔﺻ ﻲﻔﻴﻛ و ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ رد
ﻴﮔ نﺎﻫﺎ
ﺪﺠﻨﻛ Mahdavi-Khorami et al., 2018) (
ﻲﻨﻌﻣ راد
شراﺰﮔ ﺪﺷ . رد ﻦﻴﻤﻫ
،ﺶﻫوﮋﭘ يرﺎﻴﺑآ لﺎﻣﺮﻧ رد ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺎﺑ
ﻂﻳاﺮﺷ ﺶﻨﺗ ﺪﻳﺪﺷ ) ﻊﻄﻗ يرﺎﻴﺑآ رد ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻲﻫﺪﻠﮔ ( ﺮﺠﻨﻣ ﺑ ﻪ
ﺶﻳاﺰﻓا 3 / 17
، 3 / 11 و 1 / 32 يﺪﺻرد ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ تﺎﻔﺻ دﺮﻜﻠﻤﻋ
،ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ و
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻏور ﺪﻳدﺮﮔ .
ﻲﻜﻳ زا يرﺎﻜﻫار ﻪﻛ
ًاﺮﻴﺧا ﻪﺟﻮﺗ نﺎﻘﻘﺤﻣ ﻪﺑ نآ ﺐﻠﺟ
،هﺪﺷ
هدﺎﻔﺘﺳا زا ﺮﻤﻴﻠﭘﻮﻴﺑ نازﻮﺘﻴﻛ ياﺮﺑ دﻮﺒﻬﺑ ﺪﺷر نﺎﻫﺎﻴﮔ ز ﻲﻋار و
ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻪﺑ صﻮﺼﺧ رد ﻂﻳاﺮﺷ ﺶﻨﺗ ﺖﺳا Talaei et )
al., 2017 .(
نازﻮﺘﻴﻛ ﻲﻠﭘ ﺪﻳرﺎﻛﺎﺳ ﻦﻴﻣازﻮﻛﻮﻠﮔ ﻖﺘﺸﻣ
ﺷ هﺪ زا
ﻦﻴﺘﻴﻛ ﺖﺳا . رد يزروﺎﺸﻛ زا
نازﻮﺘﻴﻛ ياﺮﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ﻴﻟﻮﺗ
،ﺪ
ﻚﻳﺮﺤﺗ ﻢﺘﺴﻴﺳ ﻲﻨﻤﻳا هﺎﻴﮔ و ﻚﻳﺮﺤﺗ ﻪﻧاﻮﺟ ﻲﻧز و ﺪﺷر ﮔ هﺎﻴ
هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻣ دﻮﺷ Rezaei Aderyani et al., 2017) .(
ﺮﺛا
ﺖﺒﺜﻣ نازﻮﺘﻴﻛ رد ﺖﻈﻠﻏ يﺎﻫ ﻢﻛ رد دﺎﺠﻳا ﻞﻤﺤﺗ ﻪﺑ ﺶﻨﺗ ﻫ يﺎ
ﻲﺘﺴﻳزﺮﻴﻏ نﺎﺸﻧ
هداد هﺪﺷ ﺖﺳا ﻪﻛ ﻲﺷﺎﻧ زا ﺶﻘﻧ
ﻢﻴﻈﻨﺗ ﻲﮔﺪﻨﻨﻛ ﻦﻳا ﺐﻴﻛﺮﺗ رد ﺶﻳاﺰﻓا نﺎﻴﺑ نژ يﺎﻫ ﮔرد ﺮﻴ رد
ﺪﻴﻟﻮﺗ داﻮﻣ ﺪﺿ ﺶﻨﺗ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﻲﺘﻧآ ناﺪﻴﺴﻛا ﺖﺳﺎﻫ Lianju et ) al., 2011
.(
يﻮﻠﻋ ﻞﺻا و نارﺎﻜﻤﻫ Alaviasl et al., 2016)
(
رد ﻲﺳرﺮﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ نازﻮﺘﻴﻛ ﺖﺤﺗ ﻢﻳژر يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ يرﺎﻴﺑآ
شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﻛ ﻪﻛ دﺮﺑرﺎﻛ ﻦﻳا هدﺎﻣ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﻳاﺰﻓا دﺮﻜﻠﻤﻋ
ﻦﻏور ) 4 ﺪﺻرد (
، دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ) 9 ﺪﺻرد ( و داﺪﻌﺗ رﺬﺑ رد
لﻮﺴﭙﻛ ) 11 ﺪﺻرد ( رد هﺎﻴﮔ ﺪﺠﻨﻛ ﺪﺷ .
ﺮﻔﺴﻓ رد ﻪﻳﺬﻐﺗ هﺎﻴﮔ ﺲﭘ زا نژوﺮﺘﻴﻧ رد ﻪﺒﺗر مود ﻴﻤﻫا ﺖ
راﺮﻗ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا Servani et al., 2014) (
؛ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻦﻴﻣﺄﺗ
ﺮﻔﺴﻓ زﺎﻴﻧدرﻮﻣ هﺎﻴﮔ ياﺮﺑ نﺪﻴﺳر ﻪﺑ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ رﺎﻴﺴﺑ
ﻢﻬﻣ و ﻲﺗﺎﻴﺣ ﺖﺳا . نوﺰﻓا ﺮﺑ يﺎﻫدﻮﻛ ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷ و
،ﻲﺘﺴﻳز
ﻲﻜﻳ ﺮﮕﻳد زا شور يﺎﻫ ﻦﻴﻣﺄﺗ ﺮﻔﺴﻓ زﺎﻴﻧدرﻮﻣ هﺎﻴﮔ دﺎﻔﺘﺳا ه زا
دﻮﻛﻮﻧﺎﻧ ﺖﺳا Heshmati et al., 2017) .(
هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻮﻧﺎﻧ
ﺎﻫدﻮﻛ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻳارﺎﻛ فﺮﺼﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ
،ﻲﻳاﺬﻏ ﺶﻫﺎﻛ
ﺖﻴﻤﺳ
،كﺎﺧ ﻪﺑ ﻞﻗاﺪﺣ نﺪﻴﺳر تاﺮﺛا ﻲﻔﻨﻣ ﻲﺷﺎﻧ زا فﺮﺼﻣ
ﺶﻴﺑ ﺪﺣزا دﻮﻛ و ﺶﻫﺎﻛ داﺪﻌﺗ تﺎﻌﻓد دﺮﺑرﺎﻛ دﻮﻛ ﻲﻣ
،ﺪﻧﻮﺷ
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻪﺑ ﻞﻴﻟد ﻪﻜﻨﻳا نﺎﻣز و ﺖﻋﺮﺳ يزﺎﺳﺎﻫر ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺎﺑ ﻧ زﺎﻴ
ﻲﻳاﺬﻏ هﺎﻴﮔ ﻖﺒﻄﻨﻣ و ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ ﻲﻣ
،دﻮﺷ اﺬﻟ هﺎﻴﮔ ردﺎﻗ ﻪﺑ ﺬﺟ ب
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ داﻮﻣ ﻲﻳاﺬﻏ هدﻮﺑ و ﻪﺠﻴﺘﻧرد ﻦﻤﺿ ﺶﻫﺎﻛ ﻳﻮﺸﺑآ ﻲ
،ﺮﺻﺎﻨﻋ دﺮﻜﻠﻤﻋ لﻮﺼﺤﻣ ﺰﻴﻧ ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ Asghari et )
al., 2014 .(
ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ شراﺰﮔ
ﺪﻧدﺮﻛ ﻪﻛ دﺮﺑرﺎﻛ دﻮﻛ ﻔﺴﻓ هﺮ
ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻳاﺰﻓا سﺎﻣﻮﻴﺑ
،ﻲﻫﺎﻴﮔ راﺪﻘﻣ ﻦﻏور ﻪﻧاد رد هﺎﻴﮔ ﻪﻧاد
ﻲﻨﻏور ﺪﺠﻨﻛ ﺪﻳدﺮﮔ Nikmehr and Akhgar, 2015) .(
رد
ﻲﺸﻫوﮋﭘ شراﺰﮔ ﺪﺷ ﻪﻛ دﺮﺑرﺎﻛ دﻮﻛ ﻮﻧﺎﻧ ) ﻞﻣﺎﻛ ( ﻪﺑ ﻞﻴﻟد
ﻲﻤﻫاﺮﻓ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻲﻳاﺬﻏ زﺎﻴﻧدرﻮﻣ هﺎﻴﮔ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ ﻂﻳاﺮﺷ ياﺮﺑ ر ﺪﺷ
هﺎﻴﮔ ﺪﺠﻨﻛ ار دﺎﺠﻳا هدﺮﻛ و ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﻳاﺰﻓا عﺎﻔﺗرا
،ﻪﺗﻮﺑ ﺗ داﺪﻌ
لﻮﺴﭙﻛ و دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ ﺪﻳدﺮﮔ
Bekhrad et al., )
.(2016 ﻪﭼﺮﮔا ﺪﺠﻨﻛ ياﺮﺑ ﺪﻴﻟﻮﺗ رد ﻚﺸﺧ و ﻪﻤﻴﻧ ﻚﺸﺧ ﺐﺳﺎﻨﻣ
ﺖﺳا Couch et al., 2017) .(
ﺎﺑ ﻦﻳا لﺎﺣ ياﺮﺑ يراﺪﻳﺎﭘ و
ﺖﻴﻘﻓﻮﻣ ﺖﺸﻛ ﺪﺠﻨﻛ رد ﻦﻳا
،ﻖﻃﺎﻨﻣ مزﻻ ﺖﺳا يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﻋارز ﻲ
و ﻪﻳﺬﻐﺗ يا زﺎﻴﻧدرﻮﻣ هﺎﻴﮔ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ﻪﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻛ ﻲﻤ و
ﻲﻔﻴﻛ بﻮﻠﻄﻣ درﻮﻣ ﺶﻳﺎﻣزآ راﺮﻗ دﺮﻴﮔ . رد ﻦﻴﻤﻫ
،ﺎﺘﺳار فﺪﻫ
زا ياﺮﺟا ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﺿﺎﺣ ﻲﺳرﺮﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﻤﻛ و ﻲﻔﻴﻛ ود ﻢﻗر
ﺪﺠﻨﻛ رد ﺦﺳﺎﭘ ﻪﺑ لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ دﻮﻛﻮﻧﺎﻧ ﺮﻔﺴﻓ و نازﻮﺘﻴﻛ ﺖﺤﺗ
ﻂﻳاﺮﺷ ﻊﻄﻗ يرﺎﻴﺑآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻞﺣاﺮﻣ يژﻮﻟﻮﻨﻓ هﺎﻴﮔ دﻮﺑ .
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﺿﺎﺣ رد ﻲﻃ ود لﺎﺳ ﻲﻋارز 96 - 1395 و 95 - 1394
رد ﻪﻋرﺰﻣ ﻲﺗﺎﻘﻴﻘﺤﺗ هﺪﻜﺸﻧاد
مﻮﻠﻋ يزروﺎﺸﻛ هﺎﮕﺸﻧاد
ﺎﺷ ﺪﻫ
ناﺮﻬﺗ ) رد 31 ﻪﺟرد و 36 ﻪﻘﻴﻗد ضﺮﻋ ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ و
48 ﻪﺟرد
و 53 ﻪﻘﻴﻗد لﻮﻃ ﻲﻳﺎﻴﻓاﺮﻐﺟ (
ﻪﺑ ترﻮﺻ ﺶﻳﺎﻣزآ ﺖﻴﻠﭙﺳا ﭘ تﻼ
ﻞﻳرﻮﺘﻛﺎﻓ رد ﺐﻟﺎﻗ حﺮﻃ كﻮﻠﺑ يﺎﻫ ﻞﻣﺎﻛ ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﺎﺑ ﻪﺳ ﺗ راﺮﻜ
اﺮﺟا ﺪﺷ . ﻞﻣﺎﻋ ﻲﻠﺻا ﺶﻳﺎﻣزآ ﻞﻣﺎﺷ حﻮﻄﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻊﻄﻗ
يرﺎﻴﺑآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻞﺣاﺮﻣ ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻨﻓ
،هﺎﻴﮔ يرﺎﻴﺑآ لﺎﻣﺮﻧ ) مﺪﻋ
ﺶﻨﺗ (
، يرﺎﻴﺑآ ﺎﺗ 50 ﺪﺻرد ﻪﻧاد يﺪﻨﺑ ) ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﺶﻨﺗ ﻂﺳﻮﺘﻣ (
و يرﺎﻴﺑآ ﺎﺗ 50 ﺪﺻرد ﻲﻫﺪﻠﮔ ) ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﺶﻨﺗ ﺪﻳﺪﺷ ( دﻮﺑ ﻪﻛ
رد تﻼﭘ يﺎﻫ ﻲﻠﺻا راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ . ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﻋﺮﻓ ﺶﻳﺎﻣزآ ﻪﻛ رد
ﻼﭘ ت يﺎﻫ ﻲﻋﺮﻓ راﺮﻗ ﺪﻨﺘﺷاد ﻞﻣﺎﺷ حﻮﻄﺳ ﻒﻠﺘﺨﻣ لﻮﻠﺤﻣ -
،ﻲﺷﺎﭘ مﺪﻋ لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ
،ﺪﻫﺎﺷ لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ ﻮﻧﺎﻧ تﻼﻛ
،ﺮﻔﺴﻓ نازﻮﺘﻴﻛ و ﺐﻴﻛﺮﺗ ﻮﻧﺎﻧ تﻼﻛ ﺮﻔﺴﻓ + ﻛ نازﻮﺘﻴ و
ود ﻢﻗر نﺎﺘﻟوا و زﺎﻧ ﻚﺗ ﻪﺧﺎﺷ ﺪﺠﻨﻛ ﺪﻧدﻮﺑ . تﺎﺼﺨﺸﻣ مﺎﻗرا
هدﺎﻔﺘﺳادرﻮﻣ رد
لوﺪﺟ 1 ﻪﺋارا هﺪﺷ ﺖﺳا . روﺬﺑ زا ﺖﻛﺮﺷ نﺎﻛﺎﭘ
رﺬﺑ نﺎﻬﻔﺻا ﻪﻴﻬﺗ ﺪﻳدﺮﮔ . يﺎﻫدﻮﻛ مزﻻ سﺎﺳا ﺮﺑ نﻮﻣزآ كﺎﺧ
مﺎﮕﻨﻫ تﺎﻴﻠﻤﻋ هدﺎﻣآ يزﺎﺳ ﻦﻴﻣز ﻪﺑ كﺎﺧ ﻪﻋرﺰﻣ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ
ﻪﻓﺎﺿا ﺪﻳدﺮﮔ ) لوﺪﺟ 2 .(
تﺎﻋﻼﻃا ﻲﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ ود
لﺎﺳ ﺶﻳﺎﻣزآ
رد ﻞﻜﺷ 1 ﻪﺋارا هﺪﺷ ﺖﺳا .
لوﺪﺟ 1 ﻲﮔﮋﻳو . مﺎﻗرا ﻲﻋارز يﺎﻫ هدﺎﻔﺘﺳادرﻮﻣ
ﺶﻫوﮋﭘ رد
Table 1. Agronomical characteristics of genotypes used in the research نﺎﺘﻟوا
دﺎﻳز ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ ﻲﮔﺪﻴﺑاﻮﺧ ﻪﺑ موﺎﻘﻣ ﻪﻧاد شﺰﻳر ﻪﺑ موﺎﻘﻣﻪﻤﻴﻧ ﻻﺎﺑ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ Oltan
High branch Resistant to lodging Semi-resistant to seed shattering
High seed yield
ﻪﺧﺎﺷ ﻚﺗ زﺎﻧ
دوﺪﺤﻣ ﻪﺧﺎﺷ داﺪﻌﺗ ﻲﮔﺪﻴﺑاﻮﺧ ﻪﺑ موﺎﻘﻣﻪﻤﻴﻧ ﻪﻧاد شﺰﻳر ﻪﺑ موﺎﻘﻣﻪﻤﻴﻧ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ Naz Limited branch Semi-resistant to loding Semi-resistant to seed
shattering
Medium seed yield
ﺟ لوﺪ 2 ﺎﺗ ﺮﻔﺻ ﻖﻤﻋ) اﺮﺟا زا ﻞﺒﻗ ﺶﻳﺎﻣزآ ﻞﺤﻣ كﺎﺧ ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷ و ﻲﻜﻳﺰﻴﻓ تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ . 30
ﻲﺘﻧﺎﺳ (كﺎﺧ يﺮﺘﻣ
Table 2.Physical and chemical characteristics of experimental field soil before experiment conduction (soil depth 0-30 cm)
ﻦﻫآ Iron ﻢﻴﺳﺎﺘﭘ
Potassium
ﺮﻔﺴﻓ Phosphorus
ﻞﻛ نژوﺮﺘﻴﻧ Total nitrogen
ﻲﻟآ ﻦﺑﺮﻛ OC يرﻮﺷ
Salinity pH
كﺎﺧ ﺖﻓﺎﺑ Soil texture
---mg/kg--- dS/m %
ﻲﻨﺷ ﻲﺳر مﻮﻟ
Sandy clay loam
8.10 2 1.11 1100 16.60 383.60 7
ﻞﻜﺷ 1 لﺎﺳ رد شرﺎﺑ راﺪﻘﻣ و ﻪﻧﺎﻫﺎﻣ يﺎﻣد ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ . ﺶﻳﺎﻣزآ ياﺮﺟا يﺎﻫ
Fig. 1. Mean monthly temperature and rainfall during the two years
0 5 10 15 20 25 30 35
0 5 10 15 20 25 30 35
شرﺎﺑ)ﺮﺘﻣ ﻲﻠﻴﻣ( Rainfall
ﺎﻣد)داﺮﮔﻲﺘﻧﺎﺳﻪﺟرد (Temprature
1395 ﺎﻣد ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
Mean temparture Mean temparture ﺎﻣد ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ1396 1395
ﻪﻧﺎﻴﻫﺎﻣ شرﺎﺑ
Monthly rainfall Monthly rainfall ﻪﻧﺎﻴﻫﺎﻣ شرﺎﺑ1396
ﺲﭘ زا تﺎﻴﻠﻤﻋ هدﺎﻣآ يزﺎﺳ
،ﻦﻴﻣز تﺮﻛ يﺪﻨﺑ ترﻮﺻ
ﺖﻓﺮﮔ . دﺎﻌﺑا ﺮﻫ تﺮﻛ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﻲﻋﺮﻓ رد ﻞﺧاد تﺮﻛ ﻲﻠﺻا
2
× 3 ﺮﺘﻣ و ﻞﻣﺎﺷ ﺞﻨﭘ ﻒﻳدر ﺖﺸﻛ دﻮﺑ . ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻦﻴﺑ كﻮﻠﺑ ﺎﻫ و
تﺮﻛ ﻲﻠﺻا ود
،ﺮﺘﻣ ﻪﻠﺻﺎﻓ تﺮﻛ يﺎﻫ ﻲﻋﺮﻓ ﻚﻳ
،ﺮﺘﻣ ﻪﻠﺻﺎﻓ
ﻪﺗﻮﺑ ﺎﻫ يور ﻒﻳدر 10 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ و ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻦﻴﺑ ﻒﻳدر ﺎﻫ زا ﻢﻫ
55 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ دﻮﺑ Boghri et al., 2014) .(
ﺖﺸﻛ ﻪﺑ ترﻮﺻ
ﻲﺘﺳد و رد ﺮﺧاوا هﺎﻣدادﺮﺧ ) ياﺮﺑ لﺎﺳ لوا و مود ﻪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ
25 و 29 هﺎﻣدادﺮﺧ ( ترﻮﺻ ﺖﻓﺮﮔ و ﻦﻴﻟوا يرﺎﻴﺑآ ﻪﻠﺻﺎﻓﻼﺑ
ﺪﻌﺑ زا ﺖﺷﺎﻛ ﻪﺑ ترﻮﺻ يﻮﺟ و ﻪﺘﺸﭘ يا مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . ﺎﺗ ﻞﺒﻗ از
،ﻲﻫﺪﻠﮔ يرﺎﻴﺑآ ﻪﻋرﺰﻣ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﺖﺳﺪﻜﻳ ) ﻦﻴﻴﻌﺗ نﺎﻣز ﻴﺑآ يرﺎ
ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻚﺘﺸﺗ ﺮﻴﺨﺒﺗ Aسﻼﻛ رد 70 ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻣ ﺮﻴﺨﺒﺗ و
قﺮﻌﺗ هﺎﻴﮔ ( مﺎﺠﻧا ﺪﺷ Mahdavi-Khorami et al., 2018) (
و ياﺮﺑ لﺎﻤﻋا رﺎﻤﻴﺗ ﺶﻨﺗ
،ﻲﻜﺸﺧ ﻊﻄﻗ يرﺎﻴﺑآ ﻧﺎﻣزرد ﻲ ﻪﻛ
50 ﺪﺻرد تﺮﻛ ﺮﻈﻧدرﻮﻣ رد ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻲﻫﺪﻠﮔ ) ياﺮﺑ لﺎﻤﻋا رﺎﻤﻴﺗ
ﺶﻨﺗ ﺪﻳﺪﺷ ( و ﺎﻳ 50 ﺪﺻرد ﻪﻧاد يﺪﻨﺑ ) ياﺮﺑ لﺎﻤﻋا رﺎﻤﻴﺗ ﺶﻨﺗ
ﻂﺳﻮﺘﻣ (
،ﺪﻧدﻮﺑ ترﻮﺻ ﺖﻓﺮﮔ . يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ لﻮﻠﺤﻣ
ﻲﺷﺎﭘ رد ﻃ ﻲ
ود
،ﻪﻠﺣﺮﻣ ياﺪﺘﺑا ﻲﻫﺪﻠﮔ و ياﺪﺘﺑا ﻪﻧاد يﺪﻨﺑ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . اﺮﺑ ي
نازﻮﺘﻴﻛ زا ﺐﻴﻛﺮﺗ Chitosan Poly (D-glucosamine) (
ﻬﺗ ﻪﻴ هﺪﺷ زا SIGMA_ALDRICHﺖﻛﺮﺷ
Missouri, )
United States (
ﻪﺑ راﺪﻘﻣ ﻪﺳ مﺮﮔ رد ﺮﺘﻴﻟ و ياﺮﺑ ﻮﻧﺎﻧ تﻼﻛ
ﺮﻔﺴﻓ زا ﺐﻴﻛﺮﺗ يدﻮﻛ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﻛ تﻼﻛ ﺮﻔﺴﻓ ءاﺮﻀﺧ ) راد يا 17
ﺪﺻرد ﺮﻔﺴﻓ و ﻬﺗ ﻪﻴ هﺪﺷ زا ﺖﻛﺮﺷ ﺶﻧاد ﻨﺑ نﺎﻴ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻧﺎﻧ -تﻼﻛﻮ
يﺎﻫ ناﺮﻬﺗ ءاﺮﻀﺧ (
ﻪﺑ ناﺰﻴﻣ ود رد راﺰﻫ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺷ .
رد ﻞﻳاوا نﺎﺑآ
،هﺎﻣ ) ﺪﻌﺑ زا ﻲﮔﺪﻴﺳر ﻚﻳژﻮﻟﻮﻳﺰﻴﻓ ﻪﻛ
ﻧ ﻪﻧﺎﺸ
ﻦﻳا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﮓﻧر ﻞﻳﺎﻤﺘﻣ ﻪﺑ درز ﻪﺗﻮﺑ ﺖﺳﺎﻫ ( ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺮﻴﮔ ﺑ ﻪ
داﺪﻌﺗ ﺞﻨﭘ ﻪﺗﻮﺑ زا ﺮﻫ ﺪﺣاو ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﺖﻬﺟ هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ياﺰﺟا
دﺮﻜﻠﻤﻋ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ Mahdavi-Khorami et al., 2018) .(
ﺲﭘ زا لﺎﻘﺘﻧا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ﻪﺑ هﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ تﺎﻔﺻ
داﺪﻌﺗ لﻮﺴﭙﻛ د ر
،ﻪﺗﻮﺑ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد ﻪﺗﻮﺑ و نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد ) ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا وزاﺮﺗ ﻲﻳ
ﺎﺑ ﺖﻗد 01 / 0 ( هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ﺪﺷ Alaviasl et al., 2016) .(
ﺲﭘ زا فﺬﺣ ﻪﻴﺷﺎﺣ
،ﺎﻫ ﻚﻳ ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ زا ﺢﻄﺳ ﻲﻗﺎﺑ هﺪﻧﺎﻣ ياﺮﺑ
ﻦﻴﻴﻌﺗ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺖﺷادﺮﺑ ﺪﻳدﺮﮔ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ﻠﻤﻋ دﺮﻜ
يدﺎﺼﺘﻗا ) ﻪﻧاد ( ﺲﭘ زا ﻚﺸﺧ نﺪﺷ ﻪﺗﻮﺑ ﺎﻫ ) اﻮﻫ ﻚﺸﺧ (
، -ﻪﻧاد
ﺎﻫ كﺎﭘ و نزو نآ ﺎﻫ ﺎﺑ ﻲﻳوزاﺮﺗ ﺎﺑ ﺖﻗد 01 / 0 مﺮﮔ هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ
ﺪﺷ Koocheki et al., 2017) .(
ياﺮﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ ﺰﻴﻧ
ﻞﻛ ﻪﺗﻮﺑ يﺎﻫ ﺖﺷادﺮﺑ هﺪﺷ نزو ﺪﻧﺪﺷ و دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ ﺑ
ﻪ
يازا ﺪﺣاو ﺢﻄﺳ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺪﻳدﺮﮔ Alaviasl et al., 2016) .(
هزاﺪﻧا
يﺮﻴﮔ يﻮﺘﺤﻣ ﻦﻏور
رد نﺎﻣز ﻲﮔﺪﻴﺳر ﻲﻋارز راﺪﻘﻣ 100 مﺮﮔ رﺬﺑ زا ﺮﻫ تﺮﻛ
ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﺖﻬﺟ هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ناﺰﻴﻣ ﻦﻏور ﺖﺷادﺮﺑ ﺪﻳدﺮﮔ . ياﺮﺑ
ﻦﻴﻴﻌﺗ ناﺰﻴﻣ ﻦﻏور ﻪﻧاد زا شور جاﺮﺨﺘﺳا ASOC مﺮﮔ
Officinal Method 972.28 (41.1.22)) (
و زا هﺎﮕﺘﺳد
ﻪﻠﺴﻛﻮﺳ ترﻮﺻ ﺖﻓﺮﮔ و ﺪﺻرد ﻦﻏور ﻪﻧاد هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ﺪﺷ .
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻏور ﺰﻴﻧ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻞﺻﺎﺣ بﺮﺿ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻧاد د ر
ﺪﺻرد ﻦﻏور ﻪﻧاد ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺪﺷ Navabpour et al., 2017) .(
هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ ﺖﻴﻔﻴﻛ يﺎﻫﺪﻴﺳا بﺮﭼ
ﺖﻬﺟ ﻦﻴﻴﻌﺗ ناﺰﻴﻣ يﺎﻫﺪﻴﺳا بﺮﭼ ﻦﻏور 50 مﺮﮔ ﻪﻧاد بﺎﻴﺳآ
هﺪﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻚﻳ ﻪﺑ رﺎﻬﭼ ﺎﺑ ناﺰﮕﻫ طﻮﻠﺨﻣ و ﻪﺑ تﺪﻣ 48
ﺖﻋﺎﺳ يور هﺎﮕﺘﺳد ﺮﻜﻴﺷ راﺮﻗ هداد ﺪﺷ و ﺲﭘ زا يزﺎﺳاﺪﺟ
لﻼﺣ زا
،لﻮﻠﺤﻣ ﻪﺑ ﻦﻏور ﻞﺻﺎﺣ ﺖﻔﻫ ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻴﻟ ﻢﻴﺳﺎﺘﭘ
ﻲﻟﻮﻧﺎﺘﻣ ﻪﻓﺎﺿا ﺪﻳدﺮﮔ Farhosh et al., 2009) .(
ﺪﻌﺑ زا
ﺖﺑﻮﻃر يﺮﻴﮔ ﻦﻏور ﻞﺻﺎﺣ ﺎﺑ تﺎﻔﻟﻮﺳ
،ﻢﻴﺳﺎﺘﭘ ﻦﻳا ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻫ ﺎ ﻪﺑ
هﺎﮕﺘﺳد زﺎﮔ
ﻲﻓاﺮﮔﻮﺗﺎﻣوﺮﻛ ﻲﻣﺮﺟ
Acmw 6000 )
(GC\MASS) YOUNG LIN, Korea (
ﻪﺑ ﻞﺧاد ﻲﻧﻮﺘﺳ
ﻪﺑ لﻮﻃ 100
،ﺮﺘﻣ ﺮﻄﻗ ﻲﻠﺧاد 25 / 0 ﻲﻠﻴﻣ ﺮﺘﻣ و ﺖﻣﺎﺨﺿ ﻪﻳﻻ
2 / 0 ﺮﺘﻣوﺮﻜﻴﻣ ﻖﻳرﺰﺗ
ﺪﺷ . ناﺰﻴﻣ ﻖﻳرﺰﺗ 5 / 0 ﺮﺘﻴﻟوﺮﻜﻴﻣ دﻮﺑ
.
ﻦﻳا ﺶﺨﺑ زا ﺰﻴﻟﺎﻧآ رد هﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ هوﺮﮔ
مﻮﻠﻋ ﻲﺘﺴﻳز ﺸﻧاد هﺎﮕ
ﻲﻣزراﻮﺧ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻚﻴﭘ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ﺎﺑ ﻚﻴﭘ ﻧﺎﺘﺳا دراﺪ
و سﺎﺳا ﺮﺑ RRT Relative Retention Time)
( ﻚﻴﭘ ﺎﻫ
ﻢﻬﻣ ﻦﻳﺮﺗ يﺎﻫﺪﻴﺳا بﺮﭼ عﺎﺒﺷا و عﺎﺒﺷاﺮﻴﻏ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ و ﻘﻣ ﺮﻳدﺎ
ﺮﻫ ﻚﻳ زا نآ ﺎﻫ زا ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺢﻄﺳ ﺮﻳز ﻲﻨﺤﻨﻣ ﻚﻴﭘ ﺎﻫ ﻞﺻﺎﺣ
ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺪﺷ Jawameer, 2017) .(
ﺰﺠﺗ ﻪﻳ ﻞﻴﻠﺤﺗو يرﺎﻣآ
ﺰﺠﺗ ﻪﻳ ﻞﻴﻠﺤﺗو هداد
يﺎﻫ ﻞﺻﺎﺣ زا هزاﺪﻧا يﺮﻴﮔ تﺎﻔﺻ
،يدﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻏور
و ﺖﻴﻔﻴﻛ يﺎﻫﺪﻴﺳا بﺮﭼ
ﻪﺑ ترﻮﺻ ﺶﻳﺎﻣزآ
ﺖﻴﻠﭙﺳا ﻞﻳرﻮﺘﻛﺎﻓ رد
ﺐﻟﺎﻗ حﺮﻃ كﻮﻠﺑ يﺎﻫ ﻞﻣﺎﻛ ﻲﻓدﺎﺼﺗ
) ﻪﻳﺰﺠﺗ ﺐﻛﺮﻣ رد لﺎﺳ (
، ﺖﺴﺨﻧ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ يرﺎﻣآ
Minitab لﺎﻣﺮﻧ
ندﻮﺑ هداد ﺎﻫ درﻮﻣ ﻲﺑﺎﻳزرا راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ و نﻮﻣزآ
ﻲﻨﮕﻤﻫ ﺲﻧﺎﻳراو ﺎﻫ ﺮﺑ يور هداد ﺎﻫ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ يرﺎﻣآ
ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا مﺮﻧ راﺰﻓا يرﺎﻣآ SAS 9.1 و
ﻢﺳر ﺎﻫرادﻮﻤﻧ و
لواﺪﺟ يرﺎﻣآ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا مﺮﻧ راﺰﻓا Excel ترﻮﺻ ﺖﻓﺮﮔ .
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ تﺎﻔﺻ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣدرﻮﻣ ﺎﺑ
هدﺎﻔﺘﺳا زا نﻮﻣزآ ﺪﻨﭼ ﻪﻨﻣاد ا ي
ﻦﻜﻧاد رد ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا 5 ﺪﺻرد درﻮﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ راﺮﻗ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ .
ﺚﺤﺑ و ﺞﻳﺎﺘﻧ
داﺪﻌﺗ ﻞﻛ لﻮﺴﭙﻛ
ﺞﻳﺎﺘﻧ نﺎﺸﻧ داد ﻪﻛ ﺮﺛا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﻪﺳ ﻪﻧﺎﮔ لﺎﺳ ﺶﻳﺎﻣزآ رد ﺗ ﺶﻨ
ﻲﻜﺸﺧ رد لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ ﺮﺑ داﺪﻌﺗ ﻞﻛ لﻮﺴﭙﻛ رد ﻪﺗﻮﺑ ﻌﻣ ﻲﻨ راد
دﻮﺑ ) لوﺪﺟ 3 .(
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ داﺪﻌﺗ ﻞﻛ لﻮﺴﭙﻛ رد ﻪﺗﻮﺑ
رد ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺮﺛا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ لﺎﺳ ياﺮﺟا ﺶﻳﺎﻣزآ رد ﻨﺗ ﺶ
ﻲﻜﺸﺧ رد لﻮﻠﺤﻣ
،ﻲﺷﺎﭘ رد لﺎﺳ مود ﺶﻳﺎﻣزآ ﺖﺤﺗ ﻂﻳاﺮﺷ
ﺶﻨﺗ ﻂﺳﻮﺘﻣ ) يرﺎﻴﺑآ ﺎﺗ 50 ﺪﺻرد ﻪﻧاد يﺪﻨﺑ ( و لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ
ﺎﺑ ﺐﻴﻛﺮﺗ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﻛ ﺮﻔﺴﻓ و نازﻮﺘﻴﻛ ﺎﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ 77 / 93 دﺪﻋ رد
ﻪﺗﻮﺑ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺷ . ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻳا ﺖﻔﺻ رد يرﺎﻴﺑآ ﺎﺗ
50 ﺪﺻرد ﻲﻫﺪﻠﮔ و مﺪﻋ لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ رد ﺮﻫ ود لﺎﺳ ﺶﻳﺎﻣزآ ﻪﺑ
ﺐﻴﺗﺮﺗ ﺎﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ 03 / 42 و 8 / 43 دﺪﻋ رد ﻪﺗﻮﺑ ﻪﺑ ﺖﺳد
ﺪﻣآ ) ﻞﻜﺷ 2 .(
ﺶﻨﺗ ﻲﻜﺸﺧ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻫﺎﻛ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد
لﻮﺴﭙﻛ رد هﺎﻴﮔ ﺪﺠﻨﻛ ﺪﻳدﺮﮔ Jian et al., 2010) .(
فﺬﺣ
يرﺎﻴﺑآ رد ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﻧاد يﺪﻨﺑ و صﻮﺼﺨﺑ ﻲﻫﺪﻠﮔ ﺐﺒﺳ شﺰﻳر
ﻲﺧﺮﺑ زا لﻮﺴﭙﻛ ﺎﻫ ﻪﺑ صﻮﺼﺧ لﻮﺴﭙﻛ يﺎﻫ ﻜﺸﺗ ﻞﻴ هﺪﺷ ﺑ ﺮ يور
ﻪﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﻲﻋﺮﻓ ﺪﻳدﺮﮔ و ﻦﻳﺪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ داﺪﻌﺗ لﻮﺴﭙﻛ رد ﺑ ﻪﺗﻮ
ﺶﻫﺎﻛ نﺎﺸﻧ ﻲﻣ ﺪﻫد Aein, 2012) .(
ﻦﻴﺟ و نارﺎﻜﻤﻫ Jian )
et al., 2010 (
ياﺮﺑ ﺪﺠﻨﻛ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻲﻬﺑﺎﺸﻣ ار شراﺰﮔ دﻮﻤﻧ . ﺑ ﻪ
ﻞﻴﻟد ﻢﻫاﺮﻓ نﺪﺷ ﺪﺷر
،ﻊﻳﺮﺳ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ ناواﺮﻓ ياﺮﺑ
ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ و هدﺎﻣ يزﺎﺳ ﺮﺘﺸﻴﺑ رد ﻂﻳاﺮﺷ دﺮﺑرﺎﻛ ﻮﻧﺎﻧ دﻮﻛ
،ﺎﻫ
ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﺷر و داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد ا ﻦﻳ ﻦﻴﻨﭼ ﻲﻄﻳاﺮﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ -ﻲﻣ
دﻮﺷ Mohsennia and Jalalian, 2012) .(
ﻞﻜﺷ 2 لﻮﻠﺤﻣ رد ﻲﻜﺸﺧ ﺶﻨﺗ رد لﺎﺳ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا . ﺪﺠﻨﻛ هﺎﻴﮔ رد لﻮﺴﭙﻛ ﻞﻛ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﻲﺷﺎﭘ
Fig. 2. The interaction of year × drought stress × foliar application on number of total capsule per sesame plant.
داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد ﻪﺗﻮﺑ
ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﻳﺰﺠﺗ ﺐﻛﺮﻣ نﺎﺸﻧ داد ﻪﻛ تاﺮﺛا ﻲﻠﺻا يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﻣ
درﻮ
ﺶﻳﺎﻣزآ و ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ تاﺮﺛا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ نآ ﺎﻫ ﺮﺑ ﺖﻔﺻ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد د ر
ﻪﺗﻮﺑ ﻲﻨﻌﻣ راد ﺪﻧدﻮﺒﻧ ) لوﺪﺟ 3 .(
داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد لﻮﺴﭙﻛ ﻚﻳ
ﺖﻔﺻ ﻲﻜﻴﺘﻧژ هدﻮﺑ و ﺮﺘﻤﻛ ﺖﺤﺗ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻫ نﻮﭽﻤ
ﻲﻤﻫاﺮﻓ ﺮﺻﺎﻨﻋ
،ﻲﻳاﺬﻏ ناﺰﻴﻣ يد ﺪﻴﺴﻛا ﻦﺑﺮﻛ اﻮﻫ و هﺮﻴﻏ ﺮﻗ را
ﻲﻣ دﺮﻴﮔ Kohler et al., 2007; Safari Arabi et al., )
.(2018 نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد
ﺞﻳﺎﺘﻧ لوﺪﺟ ﻪﻳﺰﺠﺗ ﺲﻧﺎﻳراو ﺐﻛﺮﻣ هداد ﺎﻫ نﺎﺸﻧ داد ﻪﻛ ﺮﺛا
ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﻪﺳ ﻪﻧﺎﮔ لﺎﺳ رد ﺶﻨﺗ ﻲﻜﺸﺧ رد لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ و ﺛا ﺮ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﻪﻧﺎﮔود لﺎﺳ رد ﻢﻗر ﺮﺑ نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد ﻲﻨﻌﻣ راد ﺪﻧدﻮﺑ
) لوﺪﺟ 3 .(
رد ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺮﺛا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ لﺎﺳ ياﺮﺟا
ﺶﻳﺎﻣزآ رد ﺶﻨﺗ ﻲﻜﺸﺧ و لﻮﻠﺤﻣ
،ﻲﺷﺎﭘ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻴ
نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد رد لﺎﺳ مود ﺶﻳﺎﻣزآ ﺖﺤﺗ ﻂﻳاﺮﺷ مﺪﻋ ﺶﻨﺗ
ﻲﻜﺸﺧ ) يرﺎﻴﺑآ لﺎﻣﺮﻧ ( و لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ ﺎﺑ ﺐﻴﻛﺮﺗ دﻮﻛﻮﻧﺎﻧ ﻓ ﺮﻔﺴ
و نازﻮﺘﻴﻛ ﺎﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ 12 / 3 مﺮﮔ دﻮﺑ . ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻳا
ﺖﻔﺻ رد لﺎﺳ لوا ياﺮﺟا ﺶﻳﺎﻣزآ ﺖﺤﺗ ﺶﻨﺗ ﻲﻜﺸﺧ ﺪﻳﺪﺷ
) يرﺎﻴﺑآ ﺎﺗ 50 ﺪﺻرد ﻲﻫﺪﻠﮔ ( رد ﻂﻳاﺮﺷ مﺪﻋ لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ ﺎﺑ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ 46 / 2 مﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺷ ) ﻞﻜﺷ A3 .(
رد ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺮﺛا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ لﺎﺳ ياﺮﺟا ﺶﻳﺎﻣزآ رد
،ﻢﻗر ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ نزو
راﺰﻫ ﻪﻧاد رد لﺎﺳ لوا ﺶﻳﺎﻣزآ و ﻢﻗر نﺎﺘﻟوا ﺎﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ 10 / 3
cde bcd cde cde ef ab bcd ab
g def fg bc g cde def def
ef cde cde fg cde ab ab a
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
فﺮﺼﻣ مﺪﻋ Control
ﺮﻔﺴﻓ دﻮﻛ ﻮﻧﺎﻧ P-
nano chelate
نازﻮﺘﻴﻛ Chitosan
دﻮﻛ ﻮﻧﺎﻧ + ﻮﺘﻴﻛ ناز
P-nano + chitosan
فﺮﺼﻣ مﺪﻋ Control
ﺮﻔﺴﻓ دﻮﻛ ﻮﻧﺎﻧ P-
nano chelate
نازﻮﺘﻴﻛ Chitosan
دﻮﻛ ﻮﻧﺎﻧ + ﻮﺘﻴﻛ ناز
P-nano + chitosan لوا لﺎﺳ
First year Second year مود لﺎﺳ
لﻮﺴﭙﻛﻞﻛداﺪﻌﺗﻪﺗﻮﺑرد Number of capsule per plant
ﺶﻨﺗ نوﺪﺑ
Control Sever stress ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻨﺗ Mild stress ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺶﻨﺗ
مﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺳد ﺪﻣآ و ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻦﻳا ﺖﻔﺻ رد لﺎﺳ ا لو
رد ﻢﻗر زﺎﻧ ﻚﺗ ﻪﺧﺎﺷ ﺎﺑ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ 51 / 2 مﺮﮔ دﻮﺑ ) ﻞﻜﺷ B3 .(
ﻪﺑ ﻲﻠﻛرﻮﻃ ﻢﻗر زﺎﻧ ﻚﺗ ﻪﺧﺎﺷ زا نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد يﺮﺘﻤﻛ
ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﻢﻗر نﺎﺘﻟوا رادرﻮﺧﺮﺑ دﻮﺑ ﻪﻛ ﻪﺑ توﺎﻔﺗ يﺎﻫ ﻴﺘﻧژ ﻲﻜ
نﺎﻴﻣ ود ﻢﻗر ﻲﻣﺮﺑ ددﺮﮔ . ﺶﻨﺗ ﻲﻜﺸﺧ رد نﺎﻣز ﺮﭘ نﺪﺷ فﻼﻏ
ﺚﻋﺎﺑ ﺶﻫﺎﻛ لﻮﻃ تﺪﻣ ﻦﻳا هرود و ﻪﺠﻴﺘﻧرد ﻚﭼﻮﻛ نﺪﺷ
ﻪﻧاد ﺎﻫ و ﺶﻫﺎﻛ نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد ﻪﺑ ﻞﻴﻟد ﺶﻫﺎﻛ لﺎﻘﺘﻧا داﻮﻣ ﻪﺑ
ﻪﻧاد ﺎﻫ ﻲﻣ دﻮﺷ Amiri et al., 2015) .(
ﭗﻴﺗﻮﻧژ يﺎﻫ ﺪﺠﻨﻛ
ﺶﻨﻛاو يﺎﻫ ﻲﺗوﺎﻔﺘﻣ ﻪﺑ ﺶﻨﺗ ﻪﺘﺷاد و شراﺰﮔ هﺪﺷ ﺖﺳا ﻛ ﻪ
ﺮﻈﻧزا ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﻲﻜﻳژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ و
يدﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻠﻤﺟزا
عﺎﻔﺗرا
،ﻪﺗﻮﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﻧاد و نزو ﻪﻧاد رد ﻚﺗ ﻪﺗﻮﺑ هﺎﻴﮔ ﺪﺠﻨﻛ ﻔﺗ توﺎ
ﻲﻨﻌﻣ يراد ﺪﻧراد Mohammadian et al., 2013) .(
رد
ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻨﺗ ﻲﻜﺸﺧ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﻲﻨﻌﻣ راد رد
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد ﺖﺷاﺪﻧ ﻲﻟو ﺶﻨﺗ ﻲﻜﺸﺧ ﺪﻳﺪﺷ
) يرﺎﻴﺑآ ﺎﺗ 50 ﺪﺻرد ﻲﻫﺪﻠﮔ ( ﺚﻋﺎﺑ ﺖﻓا 5 / 18 يﺪﺻرد ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ
ﻦﻳا ﺖﻔﺻ ﺪﺷ . ﻪﺑ لﺎﻤﺘﺣا ز دﺎﻳ
، ﻪﺑ ﻞﻴﻟد موﺎﻘﻣ ﺑ ندﻮ
هﺎﻴﮔ ﺪﺠﻨﻛ ﻪﺑ ﻢﻛ ﻲﺑآ و رﺎﮔزﺎﺳ ندﻮﺑ ﺎﺑ ﻂﻳاﺮﺷ مﺮﮔ و ﺸﺧ
،ﻚ
ﺶﻨﺗ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺮﺛا هﺪﻨﻫﺎﻛ يدﺎﻳز ﺮﺑ نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد ﻦﻳا هﺎﻴﮔ
،ﺖﺷاﺪﻧ ﻲﻟو ﺶﻨﺗ ﻲﻜﺸﺧ رد ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻲﻫﺪﻠﮔ ﺐﺟﻮﻣ مﺪﻋ ﺪﺷر
ﻪﻧاد و ﺶﻫﺎﻛ داﺪﻌﺗ و نزو ﻪﻧاد يﺎﻫ ﻞﻴﻜﺸﺗ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻲﻣ دﻮﺷ
Amiri et al., 2015) .(
نزو راﺰﻫ ﻪﻧاد
ًﺎﻤﻴﻘﺘﺴﻣ ﺖﺤﺗ ﺮﻴﺛﺄﺗ
نﺎﻳﺮﺟ داﻮﻣ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺪﻌﺑ
زا هدﺮﮔ ﻲﻧﺎﺸﻓا ﺖﺳا . ﻦﻳا داﻮﻣ ﻣ -ﻲ
ﺪﻨﻧاﻮﺗ زا ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ يرﺎﺟ هﺎﻴﮔ و ﺎﻳ لﺎﻘﺘﻧا دﺪﺠﻣ داﻮﻣ
ﺧذ هﺮﻴ هﺪﺷ رد ﻪﻗﺎﺳ
،ﺎﻫ گﺮﺑ ﺎﻫ و ﺎﻳ لﻮﺴﭙﻛ ﺎﻫ ﻦﻴﻣﺄﺗ ﺪﻧﻮﺷ
Sadeghian Dehkordi and Tadayyon, 2015) .(
ﺎﺑ
ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﺖﺳد هﺪﻣآ زا ﺶﻫوﮋﭘ
،ﺮﺿﺎﺣ ﻪﺑ ﺮﻈﻧ ﻲﻣ ﺪﺳر لﺎﻘﺘﻧا
دﺪﺠﻣ رد هﺎﻴﮔ
،ﺪﺠﻨﻛ ﻲﻜﻳ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻦﻴﻣﺄﺗ داﻮﻣ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺑ
ﺪﻌ
زا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻲﻫﺪﻠﮔ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﻛ ﺶﻘﻧ ﻲﻤﻬﻣ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ تﻼﻏ رد ﻦﻳا
نﺎﻫﺎﻴﮔ ار ﺎﻔﻳا ﻲﻣ .ﺪﻨﻛ
لوﺪﺟ 3 . ﻪﻳﺰﺠﺗ ﺲﻧﺎﻳراو ﺐﻛﺮﻣ ﺮﺛا لﻮﻠﺤﻣ ﻲﺷﺎﭘ ﻮﻧﺎﻧ تﻼﻛ ﺮﻔﺴﻓ و نازﻮﺘﻴﻛ ﺮﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ و ياﺰﺟا دﺮﻜﻠﻤﻋ ود ﻢﻗر ﺪﺠﻨﻛ ﺖﺤﺗ ﺶﻨﺗ ﺧ ﻲﻜﺸ
Table 3. Combined analysis of variance of the effect of foliar application of phosphorus nano-chelate and chitosan on yield and yield components of two sesame cultivars under drought stress
S.O.V تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ
ﻪﺟرد يدازآ df
ﻞﻛ داﺪﻌﺗ لﻮﺴﭙﻛ capsuleNo.
ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ رد
ﻪﺗﻮﺑ No. grain per plant
راﺰﻫ نزو ﻪﻧاد 1000-grain
weight
ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ Grain yield
دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ Biological
yield
Year (Y) لﺎﺳ 1 3068.86ns 2853072ns 0.03ns 10645223ns 121354132ns
Rep/Y لﺎﺳ/راﺮﻜﺗ 66.744 377765 1.09 1037018 2121347
Drought (D) ﻲﻜﺸﺧ 2 3424.68ns 62713489ns 1.16ns 10217180ns 48788711ns
Y × D ﻲﻜﺸﺧ× لﺎﺳ 2 1422.83ns 6594457ns 0.29ns 999763ns 5862650ns
Error A ﻒﻟا يﺎﻄﺧ 243.338 1915122 0.58 705639 275520
Foliar application (F) ﻲﺷﺎﭘلﻮﻠﺤﻣ 3 2240.93ns 20090659ns 0.08ns 3052249ns 42563618ns D × F ﻲﺷﺎﭘلﻮﻠﺤﻣ× ﻲﻜﺸﺧ 6 371.59ns 2778317ns 0.02ns 236555ns 2646788ns Y × F ﻲﺷﺎﭘلﻮﻠﺤﻣ× لﺎﺳ 3 288.66ns 5277199ns 0.06ns 1465193ns 24681056ns Y × D × F ﻲﺷﺎﭘلﻮﻠﺤﻣ×ﻲﻜﺸﺧ× لﺎﺳ 6 503.45* 3269574ns 0.11* 444502** 2135208ns
Cultivar (C) ﻢﻗر 1 1463.75ns 26570222ns 1.92ns 615247ns 56190293ns
D × C ﻢﻗر× ﻲﻜﺸﺧ 2 369.67ns 3044421ns 0.01ns 313029ns 3523660ns
F × C ﻢﻗر×ﻲﺷﺎﭘلﻮﻠﺤﻣ 3 138.86ns 2035905ns 0.02ns 285398ns 7846036ns
Y × C ﻢﻗر×لﺎﺳ 1 2344.29ns 33623041ns 4.5* 220355ns 74354890ns
D × F × C ﻢﻗر×ﻲﺷﺎﭘلﻮﻠﺤﻣ× ﻲﻜﺸﺧ 6 174.81ns 1015785ns 0.01ns 87200ns 1025650ns Y × D × C ﻢﻗر×ﻲﻜﺸﺧ× لﺎﺳ 2 216.21ns 1621681ns 0.02ns 26195ns 5458145* Y × F × C ﻢﻗر×ﻲﺷﺎﭘلﻮﻠﺤﻣ× لﺎﺳ 3 63.5ns 484074ns 0.03ns 42636ns 7175105* Y×D×F× C ×ﻲﺷﺎﭘلﻮﻠﺤﻣ×ﻲﻜﺸﺧ×لﺎﺳ
ﻢﻗر 6 100.01ns 1188742ns 0.02ns 51497ns 835887ns
Error B ب يﺎﻄﺧ 84 97 1004331 0.03 155159.1 430856
CV (%) (%) تاﺮﻴﻴﻐﺗﺐﻳﺮﺿ 14.06 19.15 5.61 22.23 8.4
ﻲﻨﻌﻣ ﺮﻴﻏ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ** و * ،ns ﻲﻨﻌﻣ و راد
لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد راد ﺞﻨﭘ
و ﻚﻳ .ﺪﺻرد ns, *, and ** non-significant, significant at 5 and 1%, respectively
