ﺮﺛا ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺮﺑ
ياﺰﺟا ،دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎﺳا و دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
L.) (Nigella sativa
رد
ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﻨﺗ
ﻢﮐ ﯽﺑآ
ﻪﻧﺎﯿﭼ ﯽﺋﺎﺿر ﻞﯿﻋﺎﻤﺳا
1
- *
ﺎﺿﺮﯿﻠﻋ دازﺮﯿﭘ 2
ﺖﻓﺎﯾرد ﺦﯾرﺎﺗ :
7/
12 / 1391
ﺮﯾﺬﭘ ﺦﯾرﺎﺗ ش
: 10 /9 / 1392
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﮐ ﯽﯾﺎﺠﻧآ زا ﯽﻣ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ
ﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﺪﻧاﻮﺗ دﺮﯿﮔ راﺮﻗ بآ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻄﯿﺤ
ﺎﺑ رﺎﻤﯿﺗ اﺬﻟ ، ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ
ﻪـﺑ ﮏـﯾ ناﻮـﻨﻋ
ﻢﯿﻈﻨﺗ هﺪﻨﻨﮐ ﺪﺷر
، ردﺎﻗ ﺖﺳا ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻪﺑ ﯽﮑﺸﺧ ار رد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺪﻫد ﺶﯾاﺰﻓا .
ﻪﺑ ،ﺎﺘﺳار ﻦﯾا رد رﻮﻈﻨﻣ
ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﺛا ﮏﯿﻠﯿـﺴﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿـﺳا
ياﺰـﺟا ﺮـﺑ ،دﺮـﮑﻠﻤﻋ
و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﯾوراد هﺎﯿﮔ ﺲﻧﺎﺳا ناﺰﯿﻣ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
رد ﻂﯾاﺮﺷ ﺗ ﺶﻨ ﻢﮐ رد ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ،ﯽﺑآ ﻪﻋرﺰﻣ
نﺎﺘﺳا رد ﻊﻗاو يا نﺎﺠﯾﺎﺑرذآ
ﯽﺑﺮﻏ - نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ رد ،هﺪﻘﻧ ﺐﻟﺎﻗ
حﺮﻃ تﺮﮐ يﺎﻫ دﺮﺧ كﻮﻠﺑ ﻪﯾﺎﭘ ﺮﺑ هﺪﺷ يﺎﻫ
ﻞﻣﺎﮐ ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻪﺳ راﺮﮑﺗ لﺎﺳ رد ﯽﻋارز 1391 - 1390 ﻪﺑ اﺮﺟا ﺪﻣآ رد . يرﺎﯿﺑآ ﻞﺻاﻮﻓ )
زور ﺶﺷ ) ﺪﻫﺎﺷ (،
12
زور ) ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺶﻨﺗ (،
18 زور ) ﺪﯾﺪﺷ ﺶﻨﺗ ((
رد ﺮﮐ ت يﺎﻫ ﯽﻠﺻا و لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿﺳا
ﺢﻄﺳ ﻪﺳ رد )0
، 5/
0 و 1 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ( تﺮﮐ رد ﺎﻫ ى ﯽـﻋﺮﻓ
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ .
ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺶﯾﺎﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺮﺛا
ﺮﺑ يرﺎﯿﺑآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ عﺎﻔﺗرا
،ﻪﺗﻮﺑ داﺪﻌﺗ لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد
،ﻪﺗﻮﺑ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد
،لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد ﺲﻧﺎﺳا ﺪﺻرد ، ﻠﻤﻋ و
ﻪﻧاد ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
ﯽﻨﻌﻣ راد ﺮﺑ و ﻪﻧاد راﺰﻫ نزو ﯽﻨﻌﻣﺮﯿﻏ
دﻮﺑ راد . يرﺎﯿﺑآ ﻞﺻاﻮﻓ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪـﺑ زور ﺶﺷ زا
18 زور عﺎـﻔﺗرا
،ﻪﺗﻮﺑ داﺪﻌﺗ لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد
،ﻪﺗﻮﺑ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد
،لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد
ﺲﻧﺎﺳا ﺪﺻرد ، ﻪﻧاد ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ و
ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ 49
، 52 ، 40 ، 35 ،
43 ، 20 و 55 ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺻرد .
رﺎﻤﯿﺗ ،ﻞﺑﺎﻘﻣ رد 5/
0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺖﺴﻧاﻮﺗ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
ﺪﺸﺨﺒﺑ دﻮﺒﻬﺑ ار .
دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧاد و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎﺳا ﺎﺑ دﺮﺑرﺎﮐ 5/
0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿﺳا
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ 13 و 11 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﻔﺻ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﺻرد رﻻﻮﻣ
ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿﺳا
ﺶﯾاﺰﻓا اﺪﯿﭘ
دﺮﮐ زا. ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦﯾا ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯿﻨﭼ طﺎﺒﻨﺘﺳا ﯽﻣ دﻮﺷ ﻪﮐ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ 5/
0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿﺳا
زا ﺲـﭘ يرﺎـﯿﺑآ رود رﺎﻤﯿﺗ و 12
ياﺮـﺑ زور زا ﯽﻘﻃﺎـﻨﻣ
،ﺪﻧراد ﯽﺑآ ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﻪﮐ رﻮﺸﮐ ﺖﺳا ﻪﯿﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ
.
هژاو يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ :
ناﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ
، دﺮﮑﻠﻤﻋ
،ﻪﻧاد ﻞﻣاﻮﻋ ﻞﯾﺪﻌﺗ ﺪﻨﻨﮐ ه ﺶﻨﺗ ، ﻞﺻاﻮﻓ يرﺎﯿﺑآ
، ﯽﯾوراد هﺎﯿﮔ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
1
2
ﺪﻫﺎﯿﺳ ﻪﻧا
L.) (Nigella sativa
ﯽﻫﺎﯿﮔ هﺮـﯿﺗ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ ﻪﻟﺎﺳ ﮏﯾ
3ﻪﻟﻻآ عﺎﻔﺗرا ﻪﺑ ، 60
ﺎﺗ 70 ﯽﺘﻧﺎﺳ گﺮﺑ ،ﺮﺘﻣ يﺮﺘـﺴﮐﺎﺧ ﺰﺒـﺳ ﮓﻧر ﻪﺑ ﺎﻫ
ﯽﮔﺪﯾﺮﺑ ياراد ﻞﮔ ،ﯽﺨﻧ يﺎﻫ
ﯽﺑآ ﺎﺗ ﺪﯿﻔﺳ ﮓﻧر ﻪﺑ ﺎﻫ و
ترﻮﺻ ﻪﺑ هﻮﯿﻣ
لﻮﺴﭙﮐ ) لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ ( ﯽﻣ ﻪـﮐ ﺪﺷﺎﺑ و هﺎﯿـﺳ ﻪـﻧاد يدﺎـﯾز داﺪـﻌﺗ نآ نورد
دراد راﺮﻗ ﺮﻄﻌﻣ .
ﻪﻧاد رد يﺎﻫ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ 40 دوﺪـﺣ و ﺖـﺑﺎﺛ ﻦﻏور ﺪﺻرد
4/
1 دراد دﻮﺟو ﺲﻧﺎﺳا ﺪﺻرد )
24 .(
ﻪﻧاد ﯽﯾوراد ظﺎﺤﻟ زا هﺎﯿﮔ ﻦﯾا يﺎﻫ
اﺰﻓاﺮﯿﺷ ،ﻞﻬﺴﻣ ،روآ هﺪﻋﺎﻗ ،ﻦﮑﺷدﺎﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺖـﯾﻮﻘﺗ و ﺖـﺳﻮﺒﯾ ﺪﺿ ،
1 - رﺎﯾدﺎﺘﺳا ،بآوﺪـﻧﺎﯿﻣ يﺮﮐﺎـﺑ ﺪﯿﻬـﺷ ﯽﻟﺎـﻋ شزﻮـﻣآ ﺰـﮐﺮﻣ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ هوﺮﮔ
ﻪﯿﻣورا هﺎﮕﺸﻧاد رﻮﻧ مﺎﯿﭘ هﺎﮕﺸﻧاد سرﺪﻣ و
ﺰﮐﺮﻣ هﺪﻘﻧ
*) - هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ لﻮﺌﺴﻣ : Email: [email protected] (
2 - رﺎﯾدﺎﺘﺳا ﺖﻋارز هوﺮﮔ ﻪﯿﻣورا هﺎﮕﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ،تﺎﺗﺎﺒﻧ حﻼﺻا و
3 - Ranunculaceae
نادﺮﻣ رد ﯽﺴﻨﺟ يوﺮﯿﻧ هﺪﻨﻨﮐ رﺎﮐ
ﺑ دﺮ دراد ) 11 .(
ﺮـﺑ هوﻼـﻋ هﺎـﯿﮔ ﻦﯾا
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ندﻮﺑ وردﻮﺧ ورا
ﭘ و ﺎﯿـﺳآ بﺮﻏ ،ﺎ ناﺮـﯾا
) و نﺎﻬﻔـﺻا
كارا ( ﯽﻋارز ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ
ﯽﻣ ﺖﺸﮐ دﻮﺷ )8 ( رد ﻪﮐ ﻦﯾا ﻦﯿﺑ ﻞـﻣاﻮﻋ
هﺪﻨﻨﮐدوﺪﺤﻣ ﯽﻄﯿﺤﻣ
ﯽﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻪـﺑ ار دﺮـﮑﻠﻤﻋ و ﺪـﺷر ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺟﻮﻣ
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد لﺎﺒﻧد .
ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ﯽﮑﺸﺧ هﺪـﻨﻨﮐ دوﺪﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﯾﺮﺗ
رد نﺎـﻫﺎﯿﮔ ﺪـﺷر
ﻊﯾﺎﺷ و نﺎﻬﺟ ﺮﺳاﺮﺳ ﺎﺒﯾﺮﻘﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺶﻨﺗ ﻦﯾﺮﺗ
25 ﺪـﺻرد زا
تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ﯽﻋارز
ﺖﺳا ﻪﺘﺧﺎﺳ دوﺪﺤﻣ ار نﺎﻬﺟ )9
(.
ﺎﺑ ﻪـﺟﻮﺗ
ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺑ ﯽﮑﺸﺧ زا ﯽﮔﮋﯾو يﺎﻫ زرﺎﺑ يﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ رﻮﺸﮐ ﺎﻣ ﺖﺳا و زا ﻦـﯾا
هﺪﯾﺪﭘ ﯽﻌﯿﺒﻃ و ﻞﺑﺎﻗﺮﯿﻏ ﺮﯿﯿﻐﺗ هار يراﺮﻓ و ﺖـﺴﯿﻧ زا ﯽـﻓﺮﻃ فﺮـﺼﻣ
ﺎﻨﻣ ﻊﺑ
،يژﺮﻧا بآ و داﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﻪﺑ رﻮﻃ ﯽﻧوﺰﻓا زور رد
ﻪـﻌﻣﺎﺟ ﺶﯾاﺰـﻓا
ﯽﻣ ﺪﺑﺎﯾ . اﺬﻟ شور ذﺎﺨﺗا ﯽﯾﺎﻫ
نﻮﭼ هﺮﻬﺑ يرادﺮﺑ ﺢﯿﺤﺻ زا بآ دﻮﺟﻮﻣ ﻪﺑ
هاﺮﻤﻫ هدﺎﻔﺘﺳا زا هﻮﯿﺷ يﺎﻫ ﺢﯿﺤﺻ ﯽﻋارز ﻞﻣﺎﺷ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺖﺸﮐ
،موﺎﻘﻣ
ﺖﺧﺎﻨﺷ طﺎﺒﺗرا دﻮﺒﻤﮐ بآ كﺎﺧ و ﺪﺷر نﺎﻫﺎﯿﮔ رد ﺮﻫ
،ﻪﻠﺣﺮﻣ ﯽـﺳرﺮﺑ
ﺶﻨﮐاو ﻓرﻮﻣ يﺎﻫ
،ﯽﻋارز ،ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ
و ﯽﮑﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ و
ﻂـﺑاور
ﺪﯿﻔﻣ ﯽﻠﺧاد نﺎﻫﺎﯿﮔ رد ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﺶﻨﺗ ﺮﻤﺛﺮﻤﺜﻣ و ﺪﯿﻔﻣ ﺪﻫاﻮﺧ ﻊﻗاو ﺪـﺷ
) 19 .(
رﻮﭘزورﻮﻧ و ﯽﻧاﻮﺿر مﺪﻘﻣ ) 29 ( هﺎـﯿﮔ رد ﯽـﻘﯿﻘﺤﺗ ﯽـﻃ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿـﺳ
ﯽـﻨﻌﻣ رﻮـﻃ ﻪـﺑ يرﺎـﯿﺑآ ﻞـﺻاﻮﻓ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ زا يراد
عﺎﻔﺗرا
،ﻪﺗﻮﺑ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد
،لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ داﺪﻌﺗ لﻮـﮑﯿﻟﻮﻓ رد ،ﻪـﺗﻮﺑ دﺮـﮑﻠﻤﻋ
دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﺪﺷ ﻪﺘﺳﺎﮐ ﻪﻧاد
. ﯾد ﯽﺳرﺮﺑ ﮏﯾ رد ﺮﮕ
عﺎﻔﺗرا
،ﻪﺗﻮﺑ
داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد رد
،لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ داﺪﻌﺗ لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد ،ﻪـﺗﻮﺑ ،ﯽﮑﯾژﻮـﻟﻮﯿﺑ دﺮـﮑﻠﻤﻋ
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺲﻧﺎﺳا ﺪﺻرد ،ﻪﻧاد ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿـﺳ
ﺶﻨـﺗ ﺖـﺤﺗ
ﯽﮑﺸﺧ ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ .
ﺎﻣا ﯽﮑﺸﺧ زو ﺮﺑ ﯽـﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺎـﺗ ﻪـﻧاد راﺰﻫ ن يراد
ﺖﺷاﺪﻧ ) 13 .(
رد ﻘﯿﻘﺤﺗ ﯽ ﺮﮕﯾد رد ﻪـﮐ ﺪـﺷ ﺺﺨﺸﻣ رﺎﻬﺑ ﻪﺸﯿﻤﻫ هﺎﯿﮔ
هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﻞﮔ داﺪﻌﺗ ،هﺎﯿﮔ عﺎﻔﺗرا ،ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ تﺪﺷ ﻪﺑ )
26 .(
ﺶﻨﺗ ﯽﮑـﺸﺧ ﺶﻨـﺗ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫ رد لﻼﺘـﺧا ﻖـﯾﺮﻃ زا
ﺶﻨﮐاو ﻪﻧﻮﮔ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﯽﻤﺴﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ يﺎﻫ ﻫ
ﺐﯾﺮﺨﺗ ﺚﻋﺎﺑ لﺎﻌﻓ نﮋﯿﺴﮐا يﺎ
ﻦﯿﺌﺗوﺮــﭘ
،ﺎــﻫ يﺎﻫﺪﯿــﺳا ﺐﯿــﺳآ ،ﮏــﯿﺌﻠﮐﻮﻧ
نﺪﻧﺎــﺳر ﻪــﺑ ،DNA
ﺪﯿﭙﯿﻟ نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ ﺐﺒﺳ نآ لﺎﺒﻧد ﻪﺑ و ﺎﺸﻏ يﺎﻫ
ﺶﻫﺎﮐ ذﻮﻔﻧ يﺮﯾﺬﭘ
ﯽﺑﺎﺨﺘﻧا ءﺎﺸﻏ ﯽﻟﻮﻠﺳ و رد ﺖﯾﺎﻬﻧ گﺮﻣ ﯽـﻣ ﯽﻟﻮﻠـﺳ ﺪﻧﻮـﺷ
) 18 و 44 .(
ﯽﻄﯾاﺮﺷ ﻦﯿﻨﭼ ﺎﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ياﺮﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺢﻄﺳ
يﺎﻫاﺮﺘﺴﺑﻮﺳ ﻢﯾﺰـﻧآ
يﺎـﻫ
ﻧآ ﯽﺘ ناﺪﯿﺴﮐا و ﯽﺘﻧآ داﻮﻣ ناﺪﯿﺴﮐ نورد ار دﻮـﺧ ﯽﻟﻮﻠﺳ فﺬـﺣ ﺖـﻬﺟ
لﺎﻌﻓ نﮋﯿﺴﮐا عاﻮﻧا ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا
ﻨﻫد ﺪ )7 ( ﻧﺎﮑﻣ ﻦﯾا ﻪﮐ ﯿ
،ﻆـﻔﺣ ﻪـﺑ ﻢـﺴ
ﯽﻣ ﮏﻤﮐ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ ﺖﺤﺗ هﺎﯿﮔ ءﺎﻘﺑ و ﺪﺷر ﻪﻣادا ﺪﻨﮐ
.
ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ
1ﺪﯿﺳا ﺪﯿﺳا ﮏﯿﺋوﺰﻨﺑ ﯽﺴﮐورﺪﯿﻫ ﻮﺗروا ﺎﯾ تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ ﻪﺑ2
تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻪﮐ دراد ﻖﻠﻌﺗ ﯽﻟﻮﻨﻓ ﻦﯾا
وﺮﮔ ﯽﻣ ه ﺪـﻨﻧاﻮﺗ ﻪـﺑ ناﻮـﻨﻋ ﻢﯿـﻈﻨﺗ
هﺪﻨﻨﮐ ي ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺪﺷر ﻞﻤﻋ
ﺪﻨﻨﮐ ) 44 .(
ﻦﯾا هدﺎﻣ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ رد ﺮﯾدﺎـﻘﻣ
ﻢﮐ دﻮﺟو ناﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ ﺶﻘﻧ نﺎﻫﺎﯿﮔ رد ﯽﺗاذ رﻮﻃ ﻪﺑ و دراد ﻞﻤﻋ ار ﺎﻫ
ﮑﯾدار فﺬﺣ ﺚﻋﺎﺑ و هدﺮﮐ لﺎ
ﯽـﻣ نﺎﻫﺎﯿﮔ رد هﺪﺷ دازآ يﺎﻫ ﻮـﺷ
د ) 46
(. ﯿﺤﻣ يﺎﻫﺶﻨﺗﺖﺤﺗﻪﮐﯽﻧﺎﻫﺎﯿﮔردﺪﯿﺳاﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ ﺶﻨﺗ ﻞﯿﺒﻗ زا ﯽﻄ
راﺮﻗ ﯽﮑﺸﺧ ﯽﻣ ،ﺪﻧراد
ﺪﻧاﻮﺗ ﺶﻘﻧ ﯽﻋﺎﻓد و ﯽﺘﻇﺎﻔﺣ و ﻪﺘـﺷاد
ﺖـﻣوﺎﻘﻣ
ﺪﻫد ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﻬﻧآ ﺮﺑاﺮﺑ رد ار هﺎﯿﮔ )
39 .(
ﯽﻧاﺪﻠﮔ و ﻪﻧﺎﺟﺮﻣ يداﺮﻣ )
26 ( ﺎﺑ
ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ ﯽﺑﺎﯾزرا ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ
رﺎـﻬﺑ ﻪـﺸﯿﻤﻫ هﺎﯿﮔ رد ﺖـﺤﺗ3
ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد دوﺪﺤﻣ يرﺎﯿﺑآ ﻂﯾاﺮﺷ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ
ﯽـﻨﻌﻣ ﺮﺛا د ﺮـﺑ يرا
بﺮـﺨﻣ تاﺮﺛا ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ و ﻪﺘﺷاد هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﯽﻋارز و ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ تﺎﻔﺻ ﺪﻫد ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ ار ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ .
رد ﺮـﮕﯾد ﯽﻘﯿﻘﺤﺗ
رد هﺎﯿﮔ
4ﺮﯿﺳ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﻪﮐ
ﺖﺤﺗ ﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﯽ
ﺖﻈﻠﻏ 5/
0 ﯽـﻠﯿﻣ -
دﻮﺒﻬﺑ ﺐﺒﺳ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ رﻻﻮﻣ ﺪﺷر
و ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﯿﺳ ﺪﯾدﺮﮔ
) 34 (.
يﺮﮕﯾد يﺎﻬﺷراﺰﮔ ﺰﯿﻧ
زا ﺶﻘﻧ ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻠﯿـﺴﯿﻟﺎﺳ ﺮـﺑ
ﺶﯾاﺰـﻓا
1 - Salicylic acid
2 - Ortho-hydroxy benzoic acid 3- Calendula officinalis L.
4- Allium sativum L.
دﺮﮑﻠﻤﻋ نﺎﺤﯾر و5
شﻮﺠﻧزﺮﻣ )6
43 ( و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد ﺰﺒـﺳ هﺮـﯾز ﻪـﺋارا7
هﺪﺷ ﺖﺳا ) 2 .(
ﻪﺘﺴﺑ ﻪﮐ هداد نﺎﺸﻧ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﺑ
ﺖﻈﻠﻏ رﺎـﮐ ﻪﺑ عﻮـﻧ ،ﻪـﺘﻓر ﻪـﻧﻮﮔ
هرود ،ﯽﻫﺎﯿﮔ ي
يﺪﺷر و ﻂﯾاﺮﺷ ،ﯽـﻄﯿﺤﻣ ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻠﯿـﺴﯿﻟﺎﺳ
تاﺮـﺛا
ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ يور ﺪﻨﯾآﺮﻓ يﺎـﻫ نﺎـﻫﺎﯿﮔ يﺪـﺷر دراد
) 41 .(
،لﺎـﺣ ﺮـﻫ ﻪـﺑ
ﯽﺟرﺎﺧ فﺮﺼﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ زا ﯽﮐﺎﺣ تﺎﺷراﺰﮔ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ
ﺐﺒﺳ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻪﺑ ﺶﻨـﺗ ﯽﮑـﺸﺧ و ﺶﻫﺎـﮐ ﺮـﺛا ﺮـﻀﻣ ﺶﻨـﺗ يﺎـﻫ
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﺣاﺮﻣ رد ﻮﯿﺗاﺪﯿﺴﮐا ﺪﺷر
هﺎﯿﮔ ﯽﻣ دﻮﺷ ) 22 ، 24 و 40 (.
ﺎﺠﻧآ زا نﻮﻨﮐﺎﺗ ﯽﺷراﺰﮔ زا ﺮﺛا ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ ﺮـﺑ
ﯽـﯾوراد هﺎـﯿﮔ
ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ ﺶﻨﺗ ﺖﺤﺗ رد ﯽﮑﺸﺧ
ﻪﻋرﺰﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ﺮـﺸﺘﻨﻣ
هﺪـﺸﻧ ﺖـﺳا و
ﺮﺜﮐا ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﻫ طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ـﺗ ﺛﺎﯿ ﺮ نآ ﯽﻫﺎﮕـﺸﯾﺎﻣزآ ﻂﯾاﺮـﺷ رد ﺮﯿﺛﺄـﺗ و
ﮓﻨﯿﻤﯾاﺮﭘ ﺖﺳا هدﻮﺑ رﺬﺑ
) 6 و 10 ( . ،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ رد ﯽـﺳرﺮﺑ ﺮـﺿﺎﺣ ﯽﻌـﺳ
ﺪﯾدﺮﮔ ﺮﺛا لﻮﻠﺤﻣ ﭘ ﺷﺎ ﯽ ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿﺳا
ﺮﺑ اﺰﺟا ي دﺮﮑﻠﻤﻋ و دﺮـﮑﻠﻤﻋ
ﻪﺗﻮﺑ يﺎﻫ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ و ،دﻮﺷ ﯽﺳرﺮﺑ ﺺﺨﺸﻣ
ﻮﺷ د رد ﺪﯿـﺳا ﻦـﯾا ﺎﯾآ ﻪﮐ
ﻊﻓر ﺐﯿﺳآ يﺎﻫ ﻮﯿﺗاﺪﯿﺴﮐا هﺎﯿﮔ رد ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ زا ﯽﺷﺎﻧ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
ﺶﻘﻧ
دراد و ردﺎﻗ ﺖﺳا ﻪﺑ رﻮﻃ يﺮﺛﻮﻣ ﺚﻋﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ هﺎﯿﮔ ﻦﯾا ددﺮﮔ .
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
فﺪﻫ ﺎﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا ﺮﺛا
ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻠﯿـﺴﯿﻟﺎﺳ ﺮـﺑ
دﺮـﮑﻠﻤﻋ و ﯽـﻤﮐ
ﯽﯾوراد هﺎﯿﮔ ﯽﻔﯿﮐ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
رد ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﻨﺗ ﻢﮐ آ ﯽﺑ ﻪﻋرﺰﻣ رد ﻊﻗاو يا
رد نﺎﺘﺳا نﺎﺠﯾﺎﺑرذآ ﯽﺑﺮﻏ -
ْ ﺎﺑ هﺪﻘﻧ نﺎﺘﺳﺮﻬﺷ 45
َ و 25 ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ لﻮﻃ
ْ و 36
َ و 57 و عﺎﻔﺗرا و ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ضﺮﻋ 1327
زا ﺮﺘﻣ دازآ يﺎـﻬﺑآ ﺢﻄﺳ
ﯽﻋارز لﺎﺳ رد 1391
- 1390 ﺪﺷ اﺮﺟا . ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ و ﺎـﻣد ﻂـﺳﻮﺘﻣ يﺎـﻫ
ﺑاﺮﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﻟﺎﺳ هد هرود ﮏﯾ ﯽﻃ رد ﻪﻧﺎﯿﻟﺎﺳ ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ ﺮ
40 / 12 ﻪﺟرد
ﯽﺘﻧﺎﺳ و داﺮﮔ 323 ﯽﻠﯿﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺮﺘﻣ .
ﺖـﻓﺎﺑ زا ﻪـﻋرﺰﻣ كﺎـﺧ
عﻮﻧ ﯽﺘﻠﯿﺳ سر ﺖﺳا
. ﺶﯾﺎﻣزآ ﺎﻫ تﺮﮐ ترﻮﺻ ﻪﺑ يﺎﻫ
دﺮﺧ ﻪﯾﺎﭘ ﺮﺑ هﺪﺷ
كﻮﻠﺑ يﺎﻫ ﻞﻣﺎﮐ ﺎﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻪﺳ
اﺮـﺟا راﺮـﮑﺗ ﺪـﺷ
ﻪـﮑﯾرﻮﻄﺑ.
ﻞـﺻاﻮﻓ
يرﺎﯿﺑآ ) زور ﺶـﺷ ) ﺪﻫﺎـﺷ (،
12 زور ) ﻂـﺳﻮﺘﻣ ﺶﻨـﺗ (،
18 زور ) ﺶﻨـﺗ
ﺪﯾﺪﺷ ((
رد تﺮﮐ يﺎﻫ ﯽﻠﺻا و لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻠـﺴﯿﻟﺎﺳ ﻪـﺳ رد
ﺢﻄﺳ )0 ، 5/
0 و 1 ﯽﻠﯿﻣ ﻻﻮـﻣ ر ( تﺮـﮐ رد ﺎـﻫ ى ﺪـﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﯽـﻋﺮﻓ .
يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ ﻪﺑ
ترﻮﺻ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﻪﺘﻔﻫ ﮏﯾ زا ﻞـﺒﻗ
رﺎﻤﯿﺗ عوﺮﺷ لﺎﻤﻋا ﺶﻨﺗ يﺎﻫ
) ﻪﺗﻮﺑ ﻞﻣﺎﮐ راﺮﻘﺘﺳا زا ﺲﭘ ﺎﻫ
( و ﻪﺳ ﻪﺘﻔﻫ
رﺎﻤﯿﺗ لﺎﻤﻋا زا ﺪﻌﺑ ﻪﻋرﺰﻣ رد ﺶﻨﺗ يﺎﻫ
ترﻮﺻ ﻪﺑ ﯽﻟاﻮﺘﻣ
ﻪﺳ ﺎـﺑ ﻪﺒﺗﺮﻣ
ﻪﻠﺻﺎﻓ نﺎﯿﻣ رد زور ﮏﯾ ﯽﻧﺎﻣز ياﺮﺑ
نﺎﻨﯿﻤﻃا زا ﯽﺸﺨﺑ ﺮﺛا نآ
ترﻮـﺻ
ﺖﻓﺮﮔ . ﯽﻣﺎﻤﺗ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺑ ﻪ ﯽﺗرﻮﺻ ﻪﮐ مﺎـﻤﺗ حﻮﻄـﺳ ﯽﻧﺎـﻗﻮﻓ ﻦﯾﺮـﯾز و
يﺎﻬﻣاﺪﻧا ﯽﯾاﻮﻫ ﻼﻣﺎﮐ ﺲﯿﺧ ﺪﻧﻮﺷ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺷﺎﭘ ﺪﻧﺪﺷ . ﺪﻫﺎـﺷ نﺎﻫﺎﯿﮔ
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ لﻮـﻠﺤﻣ ﺮﻄﻘﻣ بآ
ﺪﻧﺪـﺷ ﯽـﺷﺎﭘ .
ﯿﺒـﺴﭼ ﺮـﺘﻬﺑ ياﺮـﺑ و نﺪ
5- Ocimum basilicum L.
6- Origanum majorana L.
7- Cuminum cyminum L.
لﻮﻠﺤﻣ ذﻮﻔﻧ زا نﺎﻨﯿﻤﻃا ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ
گﺮـﺑ ﻪـﺑ يﺎـﻫ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿـﺳ زا
ﻦﯾوﻮﺗ لﻮﻠﺤﻣ 201
ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺻرد .
دﻮﮐ ﺮﺑ ﯽﻫد سﺎﺳا ﺞﯾﺎﺘﻧ نﻮﻣزآ كﺎﺧ ﻪﺑ راﺪﻘﻣ 150 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ
دﻮﮐ(،ﻦﺘﻓرﻪﻗﺎﺳﻪﻠﺣﺮﻣوﺖﺷﺎﮐ زاﻞﺒﻗﻪﻠﺣﺮﻣودرد)كﺮﺳ ترﻮﺻ ﻪﺑ هروا 150 مﺮﮔﻮﻠﯿﮐ ﺮﭘﻮﺳ دﻮﮐ تﺎﻔﺴﻓ ﻪﺑ ﻞﭙﯾﺮﺗ هاﺮـﻤﻫ 250 مﺮﮔﻮـﻠﯿﮐ دﻮـﮐ
رﺎﺘﮑﻫ رد دﺮﮔﻮﮔ )
ًﺎﻣﺎﻤﺗ ﻞﺒﻗ زا ﺖﺷﺎﮐ ( رﻮﺗاﻮﯿﺗر ﻂﺳﻮﺗ و ﻪﻓﺎﺿا كﺎﺧ ﻪﺑ
ﺪﯾدﺮﮔ طﻮﻠﺨﻣ كﺎﺧ ﺎﺑ .
ﻒﻠﻋ ﻦﯿﺟو لﻮﻃ رد ﯽﺘﺳد ترﻮﺻ ﻪﺑ زﺮﻫ يﺎﻫ
ﺖﻓﺮﯾﺬﭘ مﺎﺠﻧا ﺐﺗﺮﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺶﯾﺎﻣزآ ياﺮﺟا .
و ﺮﺘﻣ رﺎﻬﭼ لﻮﻃ ﻪﺑ ﺖﺷﺎﮐ ﻒﯾدر ﺖﺸﻫ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ﺪﺣاو ﺮﻫ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺎﺑ ى ﯾدر ﻦﯿﺑ ﻒ 30 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻒﯾدر يور و ﺮﺘﻣ ﺖﻔﻫ
ﯽﺘﻧﺎﺳ رد ﺮـﺘﻣ
ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ .
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ رد ﮏﯾ كﻮﻠﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓ تﺮﮐ يﺎﻫ ﯽﻠﺻا 5/
1 ﺮﺘﻣ
و ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻦﯿﺑ ود ﺮﺘﻣ ﻪﺳ كﻮﻠﺑ رد
ﺮﻈﻧ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺎﺗ ﺪﺷ ﺖﺑﻮﻃر تﺮﮐ يﺎﻫ
روﺎﺠﻣ يور ﻢﻫ يﺮﺛا ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاﺪﻧ ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ،ﺪﺷر ﻞﺼﻓ نﺎﯾﺎﭘ رد.
ﻪـﮐ
ﮓﻧر ﻪﺗﻮﺑ ﺎﻫ ﻞﯾﺎﻤﺘﻣ ﻪﺑ درز هﺪﺷ ﯽﻟو زﻮﻨﻫ لﻮـﮑﯿﻟﻮﻓ ﺎـﻫ ﺮـﺑ فﺎﮑـﺷ
ﻪﺘﺷاﺪﻧ تﺮﮐ ﺮﻫ زا اﺪﺘﺑا ،ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﺑ
رﻮﻃ ﯽﻓدﺎﺼﺗ داﺪﻌﺗ 10 بﺎﺨﺘﻧا ﻪﺗﻮﺑ و
تﺎﻔﺻ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﻓرﻮﻣ )
ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا (،
اﺰﺟا ي دﺮﮑﻠﻤﻋ ) رد لﻮـﮑﯿﻟﻮﻓ داﺪﻌﺗ
ﻪﺗﻮﺑ ، داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد و
ﻪـﻧاد دراﺰﻫ نزو (
هزاﺪـﻧا يﺮـﯿﮔ ﺪﻧﺪـﺷ .
ياﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻦﯿﯿﻌﺗ
،ﯽﯾﺎﻬﻧ ود ﻒﯾدر يرﺎﻨﮐ و ﻢﯿﻧ اﺪﺘﺑا زا ﺮﺘﻣ يﺎﻬﺘﻧا و
ﺮﻫ تﺮﮐ ﺑ ﻪ ناﻮﻨﻋ ﺮﺛا ﻪﯿﺷﺎﺣ فﺬﺣ ﻪﺗﻮﺑ ﯽﻘﺑﺎﻣ و ﺖﺷادﺮﺑ ﺎﻫ
دﺮﮑﻠﻤﻋ و
ﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ﯽ ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ و .
ﻪﺗﻮﺑ ﺲﭙﺳ نوآ رد ﺎـﻫ
70 ﻪـﺟرد
داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﮏﺸﺧ نزو نﺪﻧﺎﻣ ﺖﺑﺎﺛ ﺎﺗ نورد
ﺪـﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ نوآ و
ﺲﭙـﺳ
ﺪﻧﺪﺷ ﻦﯾزﻮﺗ .
او رد ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾﺪﺑ ﺮـﻫ ياﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﺪﺣ
ﺪﯾدﺮﮔ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ﺪﺣاو .
هﺎﮕﺘـﺳد زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ و بآ ﺎـﺑ ﺮﯿﻄﻘﺗ شور ﻪﺑ ﺲﻧﺎﺳا جاﺮﺨﺘﺳا ﺠﻧﻮﻠﮐ ﺮ ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا .
رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾا ياﺮﺑ 30
رﺬﺑ زا مﺮﮔ يﺎﻫ ﺎـﺑ هﺪﺷ دﺮﺧ
300 ﯽﻠﯿﻣ ﺮﻄﻘﻣ بآ ﺮﺘﯿﻟ )
1:10 ( ﻪﺘﺨﯾر هﺎﮕﺘﺳد صﻮﺼﺨﻣ ﻦﻟﺎﺑ نورد و
ﺲﻧﺎﺳا تﺪﻣ ﻪﺑ ،بآ شﻮﺟ يﺎﻣد ﺎﺑ يﺮﯿﮔ 3
ﺪﯾدﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﺖﻋﺎﺳ )
36
( . × ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﺪﺣاو رد ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎـﺳا ﺪﺻرد
ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ .
ياﺮﺑ ﻪﯾﺰﺠﺗ زا يرﺎﻣآ مﺮﻧ راﺰﻓا
SPSS 16
هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺷ .
ﺖﻬﺟ ﮥﺴﯾﺎﻘﻣ ﻧﺎﯿﻣ ﮕ ﻦﯿ زا ﺎـﻫ نﻮـﻣزآ ﺪـﻨﭼ ﻪـﻨﻣاد يا ﻦـﮑﻧاد رد ﺢﻄـﺳ
لﺎﻤﺘﺣا 5 ﺪﺻرد هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﯾدﺮﮔ .
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺲﻧﺎﯾراو هداد ﺎﻫ نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ ﺮﺛا ﺮـﺑ يرﺎـﯿﺑآ ﻞـﺻاﻮﻓ
ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﺎﻣا ،دﻮﺑ راد
ﺮﺛا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ يرﺎـﯿﺑآ ﻞـﺻاﻮﻓ و
ﮏﯿﻠﯿـﺴﯿﻟﺎﺳ
ﺪﯿﺳا ﺮﺑ ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﯽﻨﻌﻣ
دﻮﺒﻧ راد ) لوﺪﺟ 1(
. ﻪـﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ )
49
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( نآ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و زور ﺶﺷ رﺎﻤﯿﺗ زا )
88 / 25 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( ﻤﯿﺗ زا رﺎ
18 ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ زور )
لوﺪﺟ 2(
. ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﺧﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ
1 - Tween 20%
ﻪﮐ عﺎﻔﺗرا ﯽﺘﻔﺻ ﻪﺗﻮﺑ ﺖﺳا
ﺶﯿﺑ ﻪﮐ زا ﺮﻫ ﻞﻣﺎﻋ ﺮﮕﯾد ي ﺖﺤﺗ ـﺗ ﺄ ﺮﯿﺛ
ﯽﮔﮋﯾو يﺎﻫ راﺮﻗ ﯽﮑﯿﺘﻧژ ﯽﻣ
دﺮﯿﮔ ) 49 ( . ﺎﺑ ﻦﯾا لﺎﺣ ﻂﯾاﺮﺷ زا ﯽـﻄﯿﺤﻣ
ﻪﻠﻤﺟ ﺶﻨﺗ
،ﯽﮑﺸﺧ يدﺎﯾز ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ عﺎﻔﺗرا
ﻪﺗﻮﺑ ار ﺖـﺤﺗ ﺮﯿﺛﺎـﺗ راﺮـﻗ
ﯽﻣ ﺪﻫد ﯽﻃ.
ﺑ زوﺮ ﯽﮑـﺸﺧ ﺶﻨـﺗ
، ﺶﻫﺎـﮐ ﭘ ﺖـﻓﺎﺑ بآ ﻞﯿـﺴﻧﺎﺘ يﺎـﻫ
نﺎﺼﻘﻧ ﺐﺟﻮﻣ زور لﻮﻃ رد ﯽﻤﺘﺴﯾﺮﻣ ﭘ
ﺮـﺘﻤﮐ يﺪﺣ ﻪﺑ يرﺎﺸﻓ ﻞﯿﺴﻧﺎﺘ
لﻮﻠﺳ نﺪﺷ گرﺰﺑ ياﺮﺑ مزﻻ ناﺰﯿﻣ زا ﯽـﻣ ﺎـﻫ
ددﺮـﮔ ) 3(
. ﻪـﮐ ﺎـﺠﻧآ زا
ماﺪﻧا يﺎﻫ ﯽﯾاﻮﻫ يﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ﻪﺑ
ﺶﻨﺗ ﯽﺑآ ﻢﮐ ﺪﻧراد و ﺖﯾدوﺪﺤﻣ
يﻮﻤﻧ هﺎﯿﮔ رد ﺮﺛا ﺖﺑﻮﻃر دﻮﺒﻤﮐ كﺎﺧ
رد ﺖﻤﺴﻗ يﺎﻫ ﯽﯾاﻮـﻫ ﺮـﺗدوز
قﺎﻔﺗا ﯽﻣ ﺪﺘﻓا . ﻪﻧﻮﮔ ﺮﻫ دﻮﺒﻤﮐ بآ ﺐﺟﻮﻣ ،ﯽﻟﻮﻠـﺳ سﺎـﻣآ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻞﯿﻠﻘﺗ
ﺶﻫﺎﮐ ﻢﯿﺴﻘﺗ و ﻪﻌﺳﻮﺗ ﯽﻟﻮﻠﺳ ﻪﺑ صﻮﺼﺧ رد ﻪﻗﺎﺳ گﺮﺑ و ﯽﻣ ﺎﻫ دﻮﺷ .
ﻪﺑ ﻦﯿﻤﻫ ﻦﯿﻟوا ﻞﯿﻟد سﻮﺴﺤﻣ ﺮﺛا
ﻢﮐ ﯽﺑآ يور هﺎﯿﮔ ار ﯽﻣ ناﻮﺗ زا يور
ﺶﻫﺎﮐ ﺎﯾ عﺎﻔﺗرا هزاﺪﻧا ﮏﭼﻮﮐ ﺮﺗ گﺮﺑ ﺎﻫ ﺺﯿﺨـﺸﺗ داد
) 35 ( ﯽﺋﺎـﺿر.
ﻪﻧﺎﯿﭼ ) 14 ( ﺎﺑ ﻪﮐ دﺮﮐ شراﺰﮔ دﻮﺧ ﻖﯿﻘﺤﺗ رد ﺶﯾاﺰﻓا
يرﺎـﯿﺑآ حﻮﻄـﺳ
هﺎﯿﮔ داﻮﻣ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﻪﺑ ار يﺮﺘﺸﯿﺑ
ﻪﺸﯾر صﺎﺼﺘﺧا ﯽﻣ ﺪﻫد . ﻪـﺠﯿﺘﻧ رد
ﻢﻬﺳ داﻮﻣ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ماﺪﻧا ﻪﺑ
ﯽﯾاﻮﻫ يﺎﻫ زا
ﻪﻠﻤﺟ ﻪﻗﺎﺳ ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺑﺎﯾ
ﻪﮐ ﻦﯾا ﺮﻣا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺶﻫﺎﮐ عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ ﻪﻧﺎﯾزار ﺪﺷ٢
. رﻮﭘزورﻮﻧ و ﯽﻧاﻮﺿر
ﯽﻧاﻮﺿر مﺪﻘﻣ ) 30 ( رد ﺶﯾﺎﻣزآ ﺮﺛا يﺎﻫرود ﻒﻠﺘﺨﻣ يرﺎﯿﺑآ و ﻢﮐاﺮﺗ ﺮﺑ
دﺮﮑﻠﻤﻋ و ياﺰﺟا دﺮﮑﻠﻤﻋ رد ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد ﺖﺑﺎﻗر
ﺶﯿﺑ زا ﺪـﺣ
ﻦﯿﺑ ﻪﺗﻮﺑ ﺎﻫ ياﺮﺑ ﺖﺳﺪﺑ ندروآ بآ رد يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺶﻨﺗ ﯽﮑـﺸﺧ ﺐﺒـﺳ
ﺶﻫﺎﮐ ﺺﯿﺼﺨﺗ داﻮﻣ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﻪﺑ
ﻪﻗﺎﺳ ار ﻪﺑ لﺎﺒﻧد ﻪﺘﺷاد ﻪﮐ ﻦﯾا ﺮﻣا
هﺎﺗﻮﮐ يﺪﻗ هﺎﯿﮔ ار ﺐﺒﺳ ﺪﺷ . نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺑرﻻ )
47 ( هﺎﯿـﺳ هﺮـﯾز رد
،3
نارﺎﮑﻤﻫ و رﻮﭘﺎﺿر )
13 ( رد ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
، ﮏﯿﻧ يﻮﺳﻮﻣ )
28 ( هزﺮﻔﺳا رد و4
و ﻨﯾﺮﮐا ﺎ نارﺎﮑﻤﻫ و )
38 ( نﺎﺤﯾر رد ﺰﯿﻧ ﯽﻨﻌﻣ ﺮﺛا راد ار ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﺮﺑ
عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ شراﺰﮔ ﻮﻤﻧ هد ﺪﻧا .
رﺎﻤﯿﺗ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ ﻪـﺗﻮﺑ عﺎـﻔﺗرا ﺮـﺑ
ـﺗ ﯽـﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺎ ﺖـﺷاد يراد
) 01 /0 (.p≤
رﺎﻤﯿﺗ رد ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ 5/
0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮـﻣ ﮏﯿﻠـﺴﯿﻟﺎﺳ
ﺪﯿﺳا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا رﺎﻤﯿﺗ ﻦﯾا رد و ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ 17
ﺪـﺻرد
ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ )
نوﺪﺑ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ (
داد نﺎـﺸﻧ ﺶﯾاﺰﻓا .
ﻦﯿـﺑ
رﺎﻤﯿﺗ 1 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ رﺎﻤﯿﺗ ﺎﺑ
و ﺮﻔـﺻ يﺎـﻫ 5/
0 ﯽـﻠﯿﻣ -
رﻻﻮﻣ ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿﺳا
ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا يراد
ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو )
لوﺪـﺟ 3(
. زا
ﺎﺠﻧآ لﻮﻠﺤﻣ ﻪﮐ ﭘ
ﺎﺑ ﯽﺷﺎ ﺖﻈﻠﻏ يﺎﻫ ﻢﮐ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ
ﻢﯿﺴﻘﺗ و ﺰﯾﺎﻤﺗ لﻮﻠﺳ ﺎﻫ ﺶﯾاﺰﻓا و داﺪﻌﺗ ﻪﻧزور ﯽـﻣ ﺎﻫ ﯽـﻓﺮﻃ زا و ددﺮـﮔ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ يﺎﻬﺘﻓﺎﺑ
هراﻮـﯾد ﺐﯾﺮﺨﺗ زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ و ﯽﻣﺎﮑﺤﺘﺳا يﺎـﻫ
ﯽﻣ ﯽﻟﻮﻠﺳ دﻮﺷ ) 25 .(
ﻦﯾاﺮﺑﺎـﻨﺑ ﯽـﻣ ﺮـﻈﻧ ﻪـﺑ ﺪـﺳر
لﻮـﻠﺤﻣ ﭘ ﺎـﺑ ﯽـﺷﺎ
ﺖﻈﻠﻏ يﺎﻫ ﻢﮐ ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ ﯽـﻣ
ﺪـﻧاﻮﺗ زا يﺮﯿﮔﻮـﻠﺟ ﺎـﺑ ﺶﻫﺎـﮐ
ﻤﯿﺴﻘﺗ تﺎ ﺮﺑ ار ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﺮﻀﻣ تاﺮﺛا ﯽﻟﻮﻠﺳ هزاﺪﻧا ﺶﻫﺎﮐ و ﯽﻟﻮﻠﺳ
ﺪﻫد ﻒﯿﻔﺨﺗ هﺎﯿﮔ ﺪﺷر ناﺰﯿﻣ .
2- Foeniculum vulgare L.
3- Carum carvi L.
4- Plantago ovata L.(
لوﺪﺟ 1 - ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﮔ
ﯽﯾوراد هﺎﯿ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
ﺎﯿﺑآ ﻞﺻاﻮﻓ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿﺳا و ير
دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﺲﻧﺎﺳا
ﺪﺻرد ﺲﻧﺎﺳا
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ
راﺰﻫ نزو ﻪﻧاد
رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ
داﺪﻌﺗ رد لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ
ﻪﺗﻮﺑ
عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ
ﻪﺟرد
يدازآ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ 69ns
/7 /0089ns 89063/ ns 138920/ 7ns /0010ns 20/70ns 10/48ns /100ns 2 راﺮﮑﺗ 91**
/ 90
/0319** **
4/
251739 8959914/** /0025ns 1234/25** 400** 1309/78** 2 يرﺎﯿﺑآ ﻞﺻاﻮﻓ
83 /2
/0026 83168/ 232477/ /0040 11/14 10/03 42/77 4 ﯽﻠﺻا يﺎﻄﺧ
41**
/6
/0012ns 27167** 6/ 97116/ 4** /0016ns 173/03** 78/00** 97/00** 2 ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ 89ns
/0 /0005ns 7255/ 3ns 260749/ns /002ns 42/64ns /859ns 45/27ns 4 ×يرﺎﯿﺑآ ﻞﺻاﻮﻓ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ 72
/0
/0011 32421/ 170968/ /0034 26/38 /879 21/57 12 ﯽﻋﺮﻓ يﺎﻄﺧ
10
/782 /927 /890 8 11/94 15/82 11/77 - (% )تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ
**
و - ns ﺐﯿﺗﺮﺘﺑ ﯽﻨﻌﻣ راد رد ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا ﮏﯾ رد ﺪﺻ و مﺪﻋ دﻮﺟو فﻼﺘﺧا ﯽﻨﻌﻣ راد
لوﺪﺟ 2 - ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا و دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﯽﯾوراد هﺎﯿﮔ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ يرﺎﯿﺑآ ﻞﺻاﻮﻓ
يرﺎﯿﺑآ ﻞﺻاﻮﻓ )
(day عﺎﻔﺗرا
ﻪﺗﻮﺑ
) (cm رد لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ داﺪﻌﺗ
ﻪﺗﻮﺑ لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ
ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ
) kg ha-1 ( ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ
) kg ha-1 (
6 49a
44 a / 25 56 a
/ 49 78 a
/ 1766 11 a
/ 749
12 44 b
/ 43 67 b
/ 18 11 a
/ 50 1501 b
33 b
/ 665
18 88 c
/ 25 11 c
/ 12 56 b
/ 29 22 c
/ 1138 78 c
/ 426
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ يﺎﻫ ياراد فوﺮﺣ كﺮﺘﺸﻣ رد ﺮﻫ
،نﻮﺘﺳ فﻼﺘﺧا ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺮﺑ سﺎﺳا نﻮﻣزآ ﻦﮑﻧاد رد ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا ﺞﻨﭘ ﺪﺻرد ﺪﻧراﺪﻧ
لوﺪﺟ 3 - ﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺮﺛا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿ ﺮﺑ ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿﺳا
دﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﯾوراد هﺎﯿﮔ
ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ
) (mM عﺎﻔﺗرا
ﻪﺗﻮﺑ
) (cm رد لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ داﺪﻌﺗ
ﻪﺗﻮﺑ لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ
ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ
) kg ha-1 ( ﻪﻧاد دﺮﮑﻠﻤﻋ
) kg ha-1 (
ﺮﻔﺻ
78 b / 36 78b
/ 15 41 b
67 b
/ 1444 44 b / 587
5/
0 11 a
/ 43 67 a
/ 21 11 a
/ 48
44 a / 1582 89 a / 676
1 44 ab
/ 38 78 ab
/ 18 11 b
/ 40 89 b
/ 1378 89 b / 576
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ يﺎﻫ ياراد فوﺮﺣ كﺮﺘﺸﻣ رد ﺮﻫ
،نﻮﺘﺳ فﻼﺘﺧا ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺮﺑ سﺎﺳا نﻮﻣزآ ﻦﮑﻧاد رد ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا ﺞﻨﭘ ﺪﺻرد ﺪﻧراﺪﻧ
لﺎﻤﺘﺣا هداد ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ دﻮﺷ ﺒﺳ
ﺐ دﻮـﺒﻬﺑ بﺬـﺟ
ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾاﺬﻏ صﻮﺼﺧ ﻪﺑ رد
ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ دﻮﺷ
ﻪﮐ ﻦﯾا دﻮﺧ ﯽﻣ ﺪـﻧاﻮﺗ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺷر ار هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ﻪﺘﺷاد ﺪﺷﺎﺑ ) 39 و 41 (،
ﻪـﮐ ﺶﯾاﺰـﻓا عﺎـﻔﺗرا
ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ ﯽﮑﯾ زا ﻦﯾا دراﻮﻣ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . زا ﯽﻓﺮﻃ ﻪﺑ ﺮﻈﻧ ﯽﻣ ﺪﺳر ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ
ﺪﯿﺳا ﺎﺑ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ
رد گﺮﺑ ﯽﯾﺎﻫ ﻪﮐ رد زﺎﻏآ ﺪﻨﯾاﺮﻓ ﯿﭘ يﺮ
،ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﺐﺒﺳ ﺶﯾاﺰﻓا دﺪﺠﻣ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ و رد ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺶﯾاﺰﻓا
ﺪﺷر ﺪﯿــﺳا ﮏﯿﻠــﺴﯿﻟﺎﺳ ﯽــﺳرﺮﺑ ﮏــﯾ رد.(26) ددﺮــﮔ ﺶﯾاﺰــﻓا ﻖــﯾﺮﻃ زا
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ يﺎﻫ ﺪﺷر
و عﺎﻔﺗرا نﺎـﻫﺎﯿﮔ شﻮـﺠﻧزﺮﻣ و نﺎـﺤﯾر ار
ﺶﯾاﺰﻓا داد ) 43 .(
دﺮﺑرﺎـﮐ ،ﺮﮕﯾد ﯽﻘﯿﻘﺤﺗ ﮏﯾ رد ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻠـﺴﯿﻟﺎﺳ
رد
ﺐﺒﺳ ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ ا
ﺶﯾاﺰﻓ عﺎـﻔﺗرا يﺬـﻏﺎﮐ ﻢـﺨﺗ وﺪـﮐ هﺎـﯿﮔ
1
ﺪﯾدﺮﮔ ) 51 .(
و يﺮﮐﺎﺑ نارﺎﮑﻤﻫ ) 32 ( نﺎﯿﺑ ﺪﻧدﺮﮐ ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻠﯿﺴﯿﻟﺎﺳ ﻪﮐ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺶﯾاﺰﻓا ،ﯽﻟﻮﻠﺳ نﺪﺷ ﻞﯾﻮﻃ و ﻢﯿﺴﻘﺗ
و ﯽـﻤﯾﺰﻧآ يﺎﻫ
هﺎـﯿﮔ ﺪـﺷر ﺖﺴﻧاﻮﺗ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ تاﺪﯿﻟﻮﺗ نﺎـﺘﮐ
ﻪـﺑ ﺮـﺠﻨﻣ و دﻮـﺒﻬﺑ ار٢
ددﺮﮔ هﺎﯿﮔ عﺎﻔﺗرا ﺶﯾاﺰﻓا .
1- Cucurbita pepo L.
2- Linum usitatissimum L.
رد لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ داﺪﻌﺗ ﻪﺗﻮﺑ
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻞﺻﺎﺣ زا ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺲﻧﺎﯾراو ) لوﺪﺟ 1(
نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ ﺮﺛا ﻞﺻاﻮﻓ
يرﺎﯿﺑآ ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ رد
ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا ﮏﯾ ﺪﺻرد ﯽﻨﻌﻣ راد
دﻮﺑ ) 01 /0 ( .p≤
ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ و ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ داﺪﻌﺗ
زا ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ
رﺎﻤﯿﺗ و زور ﺶﺷ يﺎﻫ 18
ﺪﻧﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ زور .
ﻪﮐ يرﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﺑ
ﺶﯾاﺰﻓا
رود يرﺎﯿﺑآ ﻪﺑ زور ﺶﺷ زا 18
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ زور 52
زا ﺪﺻرد داﺪـﻌﺗ
ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ ﻪﺘﺳﺎﮐ
ﺪﺷ ) لوﺪﺟ 2 .(
ﯽـﺳﺎﻤﻠﺳ بﺎـﺘﻫز نارﺎـﮑﻤﻫ و
) 12 ( ﺘﺷاد رﺎﻬﻇا ﺪﻨ
ﯽﻟﻮـﻃ ﺪﺷر ﻪﻠﺣﺮﻣ رد هﮋﯾو ﻪﺑ بآ دﻮﺒﻤﮐ زا ﺪﯾﺎﺑ ﻪﮐ
ددﺮﮔ بﺎﻨﺘﺟا ﻪﻗﺎﺳ .
ماﺪﻧا ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺖﯿﻓﺮﻇ ﻪﮐ اﺮﭼ ﯽﺸﯾاز يﺎﻫ
نﻮﺴﯿﻧآ ﻪﺑ1
ﺎﺗ ﺖﺤﺗ تﺪﺷ ﯽﻣ راﺮﻗ ﻪﻗﺎﺳ ﯽﻟﻮﻃ ﺪﺷر ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺮﯾﺎﺧذ ﺮﯿﺛ
ياﺰﺟا و دﺮﯿﮔ
ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ هﺎﯿﮔ رد ﺮﺘﭼ داﺪﻌﺗ ﻪﻠﻤﺟ زا دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻢﻬﻣ ﯾ
ﺪﺑﺎ . ﻪـﻧﺎﯿﭼ ﯽﺋﺎﺿر
نارﺎﮑﻤﻫ و )
15 ( ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ﺮﯿﺛﺄﺗ
ﺶﻨﺗ ﯽﮑﺸﺧ ﺮﺑ ﺮـﻫ ﮏـﯾ زا
ﻞﯿﮑﺸﺗ ياﺰﺟا هﺪﻨﻫد
دﺮﮑﻠﻤﻋ رد ﻞﺣاﺮﻣ ﺪﺷر ﻒﻠﺘﺨﻣ هﺎﯿﮔ
ﯽـﻣ ﺪـﻧاﻮﺗ
ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻟﻮﺗ دﺮﮑﻠﻤﻋ رد ﻪـﻧﺎﯾزار ﻪـﻠﻤﺟ زا نﺎـﻫﺎﯿﮔ رد يﺪﯿ
دﻮـﺷ .
رﻮﭘزورﻮﻧ و ﯽﻧاﻮﺿر مﺪﻘﻣ ) 29 ( ﺤﺗ رد ﻂﯾاﺮـﺷ رد ﻪـﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد دﻮﺧ ﻖﯿﻘ
،ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ داﺪﻌﺗ
لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺶﻫﺎﮐ داﺪﻌﺗ ﻪﺧﺎﺷ -
يﺎﻫ ﻞﮔ هﺪﻨﻫد ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ راد
ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺑﺎﯾ
. نارﺎـﮑﻤﻫ و نﺎﯾﺪﻤﺣا
)1 ( نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺒﯾرﻻ ،ﺰﺒﺳ هﺮﯾز رد )
47 ( هﺎﯿـﺳ هﺮـﯾز رد ،
و ﯽﮑﭼﻮـﮐ
نارﺎﮑﻤﻫ ) 22 ( نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﯿﺑر ،هزﺮﻔﺳا رد )
50 ( ﺰﺒـﺳ هﺮـﯾز رد و
ﺰـﯿﻧ
ﮏﯿﻧ يﻮﺳﻮﻣ )
28 ( هزﺮﻔﺳا رد ﻓﺎﯾ ﺖﺳد ﯽﻬﺑﺎﺸﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﺪﻨﺘ
.
ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ داﺪﻌﺗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ
ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿﺳا
) 01 /0 ( p≤
راﺮﻗ
ﺖﻓﺮﮔ ) لوﺪﺟ 1 .(
ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ لﻮـﮑﯿﻟﻮﻓ داﺪـﻌﺗ )
67 / 21 دﺪـﻋ ( ﻪـﺗﻮﺑ رد ا ز
رﺎﻤﯿﺗ 5/
0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ رﺎـﻤﯿﺗ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ و ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ
ﯽﻠﯿﻣ ﺮﻔﺻ رﻻﻮﻣ 27 ﺪﺻرد لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ دﺮـﮐ ﺪـﯿﻟﻮﺗ ﻪﺗﻮﺑ رد يﺮﺘﺸﯿﺑ .
ﺮـﻫ
لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ داﺪﻌﺗ ﻪﮐ ﺪﻨﭼ ﻪﺗﻮﺑ رد
رﺎﻤﯿﺗ رد 5/
0 ﯽـﻠﯿﻣ رﻻﻮـﻣ ﮏﯿﻠـﺴﯿﻟﺎﺳ
ﺪﯿﺳا رﺎﻤﯿﺗ ﺎﺑ 1 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ ﯽـﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ زا نﺎـﺸﻧ ار يراد
ﺪﻧداﺪﻧ ) لوﺪﺟ 3(
. ﺎﺠﻧآ زا گﺮـﺑ بآ ياﻮـﺘﺤﻣ ﯽﮑـﺸﺧ ﺶﻨـﺗ ﯽـﻃ ﻪﮐ
ﺶﻫﺎﮐ و ﻪﺘﻓﺎﯾ لﻮﻠﺳ ﯽﻟﻮﻠـﺳ هراﻮﯾد و هﺪﯿﮐوﺮﭼ ﺎﻫ ﭘ
زا ار دﻮـﺧ يراﺪـﯾﺎ
ﯽﻣ ﺖﺳد ﻫد ﻨ ،ﺪ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺰـﯿﻧ ﯽـﻣ ﺶﻫﺎـﮐ ﺪـﺑﺎﯾ
)3 .(
ﺶﻫﺎـﮐ
ﻢﻫاﺮﻓ نﺪﺷ هدﺎﻬﻧ يﺎﻫ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺚﻋﺎﺑ
ﺶﻫﺎﮐ رد ﻪـﻧاد ﺮﮑﻠﻤﻋ ياﺰﺟا
ﯽﻣ دﻮﺷ . ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﺮﻫ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻞـﺣاﺮﻣ ﯽـﻃ رد ﯽﺑآ
ﻮـﻤﻧ و ﺪـﺷر
ﯽﻣ دراﺬـﮕﺑ ﯽـﻔﻨﻣ ﺮﯿﺛﺎـﺗ نﺰـﺨﻣ و ﻊـﺒﻨﻣ ﻂﺑاور ﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ و
ﺐﺒـﺳ ﺖـﻓا
ﯽﻨﻌﻣ راد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاد دﻮﺷ ) 49 (.
ﺑ ﻪ ﺮﻈﻧ ﯽﻣ ﺪﺳر ﻪﮐ ﺶﻨـﺗ بآ ﺐﺒـﺳ
ﻂﻘﺳ ﻦﯿﻨﺟ رد ﯽﻀﻌﺑ زا لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ يﺎﻫ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ هﺪـﺷ رد ﻪـﮐ ﻪـﺠﯿﺘﻧ
ﺚﻋﺎﺑ شﺰﯾر ﺎﻬﻧآ ﺖـﺳا هﺪﺷ .
ﯽﺟرﺎـﺧ دﺮﺑرﺎـﮐ ﺎـﻣا ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻠـﺴﯿﻟﺎﺳ
ﻣ ﯽ ﺪﻧاﻮﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﻖﯾﺮﻃ زا ءﺎﺸﻏ يراﺪﯾﺎﭘ
، ﻪـﻧزور ﺖﯾاﺪـﻫ يا
، زﺎـﺑ ﻪـﮕﻧ
ﻦﺘﺷاد ﻪﻧزور نﻮﯾ ﻊﻤﺠﺗ زا ﺎﻫ يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﯽﻤﺳ يﺎﻫ
ﺪـﯾﺎﻤﻧ ) 39 و 44 ( و
ﺖﯾﺎﻬﻧ رد رد ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺖﻋﺮﺳ
ﺶﻫﺎـﮐ زا يﺰﺘﻨـﺳﻮﺘﻓ داﻮـﻣ و
داﺪﻌﺗ لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ ﺪﻫﺎﮑﺑ ﻪﺗﻮﺑ رد .
ﻪﺗﻮﺑ رد لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ داﺪﻌﺗ ﯽـﮑﯾ
زا ياﺰـﺟا
1- Pimpinella anisum L.
ﯿﯿﻌﺗ و ﯽﻠﺻا هﺪﻨﻨﮐ ﻦ
ﯽﯾﺎﻬﻧ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
ﺖﺳا ﻪﮐ ﻦﯿـﯿﻌﺗ هﺪـﻨﻨﮐ
ﻞﯿﺴﻧﺎﺘﭘ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ) 29 (،
ﺎﺑ اﺮﯾز ﺪﯾﺪـﺸﺗ دﻮـﺒﻤﮐ بآ ﻖـﯿﻘﺤﺗ رد
ﺮﺿﺎﺣ ﺐﯿﺷ ﺶﻫﺎﮐ لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﺗﺪﯾﺪﺷ لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ زا
دﻮﺑ . لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ
ﺮﯿﺛﺎﺗ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ يرﺎﯿﺑآ ﻞﺻاﻮﻓ
لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﻌﻣ
ﯽـﻨ راد
) 01 /0 ( p≤
دﻮﺑ ) لوﺪﺟ 1(
. لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
ﺮﯿﺛﺎـﺗ ﺖﺤﺗ
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ يرﺎﯿﺑآ ﻢﮐ .
و زور ﺶﺷ رد يرﺎﯿﺑآ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﻪﮐ يرﻮﻃ ﻪﺑ
18 ﻦﯾﺮﺘــﺸﯿﺑ ﺐــﯿﺗﺮﺗ ﻪــﺑ زور )
56 / 49 لﻮــﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪــﻧاد (
ﻦﯾﺮــﺘﻤﮐ و
) 59 / 29 لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪﻧاد (
لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ صﺎـﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ار
ﺪﻧداد ) لوﺪﺟ 2 .(
ﺶﯾاﺰﻓا داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد ﺶﻨﺗ رد يﺎﻫ ﺮﺘﻤﮐ ﯽﮑﺸﺧ ﻻﺎﻤﺘﺣا
ﻪﺑ داﺪﻌﺗ لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ ﺮﺘﮔرﺰﺑ ،ﺮﺘﺸﯿﺑ و
ﺪﺷر ﺮﺘﻬﺑ ﻪﺗﻮﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺎﻫ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﺎـﺑ
ﻪﮐ ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ داﺪﻌﺗ
ﻪـﻧاد رد لﻮـﮑﯿﻟﻮﻓ رد
ﺖـﻘﯿﻘﺣ ﺖـﯿﻓﺮﻇ
نﺰﺨﻣ ار ﻦﯿﯿﻌﺗ ﯽﻣ
،ﺪﻨﮐ اﺬﻟ ﺮﻫ ﻪﭼ داﺪﻌﺗ ﻪﻧاد ﺮﺘﺸﯿﺑ
،ﺪﺷﺎﺑ هﺎـﯿﮔ ياراد
نﺰﺨﻣ ﺰﺑ ﺮﺘﮔر يﺮﺘﺸﯿﺑ و ياﺮﺑ
ﺖﻓﺎﯾرد داﻮﻣ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺪﯿﻟﻮﺗ
هﺪﺷ
ﺖﺳايرﺎﯿﺴﺑرد.ﺪﺷﺪﻫاﻮﺧ دﺮﮑﻠﻤﻋﺶﯾاﺰﻓاﻪﺑﺮﺠﻨﻣﺖﻔﺻﻦﯾاﺶﯾاﺰﻓاو زا
نﺎﻫﺎﯿﮔ
،ﯽﻋارز عﻮﻗو ﺶﻨﺗ ﯽﺑآ ﻪﺑ هﮋﯾو رد نﺎﻣز ﯽﻫﺪﻠﮔ ﺐﺟﻮﻣ ﺶﻫﺎﮐ
داﺪﻌﺗ ﻞﮔ يﺎﻫ رورﺎﺑ ﻂﻘﺳ ، ﻦﯿﻨﺟ و لﺎﺒﻧﺪﺑ نآ ﺶﻫﺎﮐ داﺪـﻌﺗ ﻪـﻧاد و رد
ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺐﺒﺳ ﺶﻫﺎﮐ ﮑﻠﻤﻋ دﺮ ﻪﺑ ناﺰﯿﻣ يدﺎﯾز ﯽﻣ ددﺮﮔ ) 14 .(
ﯽﮑﭼﻮﮐ و
نارﺎﮑﻤﻫ ) 21 ( ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ رد نﺎـﺼﻘﻧ ﻖـﯾﺮﻃ زا ﯽـﺑآ ﻢﮐ ﺶﻨﺗ
هدﺎﻬﻧ نﺪﺷ ﻢﻫاﺮﻓ اﺰﺟا ﺶﻫﺎﮐ ﺚﻋﺎﺑ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ يﺎﻫ
ي هﺎـﯿﮔ دﺮـﮑﻠﻤﻋ
ﻪﻧﺎﯾزار ﺪﺷ . ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺪﺳر
ﻪﮐ زا ﯽـﺧﺮﺑ ﺶﻫﺎـﮐ رد ﺰـﯿﻧ ﻞـﻣاﻮﻋ ﻦـﯾا
اﺰﺟا ي دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ ﯽﺑ ﺖﺳا هدﻮﺒﻧ ﺮﯿﺛﺎﺗ .
ز ﯽﺳﺎﻤﻠﺳ بﺎﺘﻫ )
16 ( رد
نارﺎﮑﻤﻫ و رﻮﭘﺎﺿر ،نﻮﺴﯿﻧآ )
13 ( رد ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
، ﮏـﯿﻧ يﻮﺳﻮﻣ )
28 ( رد
هزﺮﻔﺳا ﻪﻧﺎﯿﭼ ﯽﺋﺎﺿر و نارﺎﮑﻤﻫ و
) 14 ( ﻪﻧﺎﯾزار رد ﺰﯿﻧ
ﯽﻬﺑﺎﺸﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ
ﺪﻨﺘﻓﺎﯾ ﺖﺳد .
ﺮﯿﺛﺎــﺗ ﮏﯿﻠــﺴﯿﻟﺎﺳ ﺪﯿــﺳا
ﺮــﺑ لﻮــﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪــﻧاد داﺪــﻌﺗ ﯽــﻨﻌﻣ
راد ﻪـﮐداد نﺎـﺸﻧ ﺎ ـﻫهداد ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ .(1 لوﺪـﺟ) ﺪـﺷ( p≤ /001) ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ لﻮـﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ )
11 / 48 لﻮـﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪـﻧاد داﺪـﻌﺗ (
زا
رﺎـﻤﯿﺗ 5/
0 ﯽـﻠﯿﻣ رﻻﻮـﻣ ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻠــﺴﯿﻟﺎﺳ ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ و
رد ﻪــﻧاد داﺪـﻌﺗ
لﻮــﮑﯿﻟﻮﻓ ) 11 / 40 لﻮــﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪــﻧاد داﺪــﻌﺗ (
رﺎــﻤﯿﺗ زا 1 ﯽــﻠﯿﻣ رﻻﻮــﻣ
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ
. رﺎﻤﯿﺗ 1 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮـﻣ ﺪﯿـﺳا ﮏﯿﻠـﺴﯿﻟﺎﺳ ﺎـﺑ
ﯿﺗ رﻻﻮﻣ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﻔﺻ رﺎﻤ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ
ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ داﺪﻧ نﺎﺸﻧ ار يراد
) لوﺪﺟ 3 .(
ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺪﺳر
ﻪﮐ رﺎﻤﯿﺗ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﯾﺎﻣزآ رد 5/
0 ﯽﻠﯿﻣ رﻻﻮﻣ
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻠﺴﯿﻟﺎﺳ ﺐﺳﺎﻨﻣ
ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ راﺪﻘﻣ ﻦﯾا زا ﺮﺘﺸﯿﺑ و هدﻮﺑ ﺮـﺑ يراد
دﻮﺒﻬﺑ لﻮﮑﯿﻟﻮﻓ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ
ﺖـﺳا ﻪﺘﺷاﺪﻧ .
ﯽﺟرﺎـﺧ دﺮﺑرﺎـﮐ
ﯿﻟﺎﺳ ﮏﯿﻠﺴ ﺪﯿﺳا گﺮـﺑ رد ﺰﺘﻨـﺳﻮﺘﻓ ﺶﯾاﺰـﻓا ﻖﯾﺮﻃ زا ﺎـﻫ
ﻪـﺠﯿﺘﻧ رد و
هﺮﯿﺧذ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ رد
ﻪﻧاد
، ا رﺬﺑ نزو و داﺪﻌﺗ ﺶﻫﺎﮐ ز يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺪﻨﮐ ) 41 .(
ﺰـﯿﻧ ﺶﯾﺎـﻣزآ ﻦـﯾا رد ﻻﺎـﻤﺘﺣا رﺎـﻤﯿﺗ
5/
0 ﯽـﻠﯿﻣ رﻻﻮـﻣ
