ﻦﺸﯾوآ ﺲﻧﺎﺳا تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﺪﺷر ﺮﺑ ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫدﻮﮐ ﺢﯿﻘﻠﺗ و ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ تاﺮﺛا )
Thymus vulgaris L.
(
ﯽﯾاﻮﺷو رﻮﭘﺪﻤﺤﻣ ﻪﯿﻗر
1
يﻮﻠﮔ ﺪﻤﺤﻣ ،*
يدوﺮﻣر دﻮﻤﺤﻣ ،2
يﺮﺧﺎﻓ ﯽﻠﻌﺗاﺮﺑ و2 3
ﺖﻓﺎﯾرد ﺦﯾرﺎﺗ :
13 / 04 / 1393
شﺮﯾﺬﭘ ﺦﯾرﺎﺗ :
26 / 11 / 1393
هﺪﯿﮑﭼ
ﻦﺸﯾوآ ) Thymus vulgaris L.
( ﯽﺒﺸﺧ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﯽﻣ عﺎﻨﻌﻧ هداﻮﻧﺎﺧ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ و ﺮﻄﻌﻣ ﻪﻟﺎﺳﺪﻨﭼ و
صاﻮﺧ ياراد ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﺪﺿ
،ﻢﺳﺎﭙﺳا ﯽﻧﻮﻔﻋﺪﺿ
،هﺪﻨﻨﮐ
،ﺦﻔﻧﺪﺿ ﻂﻠﺧ ،ﻪﻓﺮﺳﺪﺿ و روآ
ﯽﺘﻧآ ﯽﻣ ناﺪﯿﺴﮐا ﺪﺷﺎﺑ
. ﻦﺸﯾوآ ﺲﻧﺎﺳا تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﺪﺷر ﺮﺑ ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫدﻮﮐ و ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ تاﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ،
تﺮﮐ حﺮﻃ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫ
دﺮﺧ د هﺪﺷ ﺐﻟﺎﻗ ر حﺮﻃ كﻮﻠﺑ يﺎﻫ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ رد
راﺮﮑﺗ ود رد رد ﻞﺑاز هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﻋرﺰﻣ لﺎﺳ
ﯽﻋارز يﺎﻫ
1390 - 1391 و 1391 - 1392 ﺪﺷ اﺮﺟا . تﺮﮐ يﺎﻫ ﯽﻠﺻا ﺎﺑ يرﺎﯿﺑآ ﻞﻣﺎﺷ 90
، 70 ، 50 و 30 تﺮﮐ و ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﺻرد يﺎﻫ
ﯽﻋﺮﻓ ﻪﯾﺬﻐﺗ ﻞﻣﺎﺷ هﺎﯿﮔ
ﺎﺑ ﻪﺧﺎﺷﺮﺳ ﮏﺸﺧ و ﺮﺗ نزو ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻞﻣﺎﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ .ﺪﻧدﻮﺑ لﺎﻣ رﺬﺑ ترﻮﺻ ﻪﺑ اﺰﯾرﻮﮑﯾﻣﺎو ﺮﻔﺴﻓﻮﯿﺑ ،ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫدﻮﮐ و راﺪﻠﮔ يﺎﻫ
ﺪﻧدﻮﺑ ﻦﺸﯾوآ ﺲﻧﺎﺳا تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ،ﺪﺻرد .
نآ ﺶﻨﮑﻤﻫﺮﺑ و ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ ،ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﺮﺛا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺢﻄﺳ رد ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ ﻪﯿﻠﮐ ﺮﺑ ﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ ﺪﺻرد ﮏﯾ لﺎﻤﺘﺣا ﺪﺷ راد
. ﺑ ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ﻦﯾﺮﺘﺸﯿ )
09 / 35 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( ﻪﺧﺎﺷﺮﺳ ﮏﺸﺧ و ﺮﺗ نزو ، راﺪﻠﮔ يﺎﻫ
) ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ 52 / 103 و 27 / 43 ﻪﺗﻮﺑ رد مﺮﮔ (
ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ و )
350 /0 ﯽﻠﯿﻣ ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﺘﯿﻟ ( رﺎﻤﯿﺗ رد 90 ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ و يرﺎﯿﺑآ ﺪﺻرد .
ﺎﺑ ﺲﻧﺎﺳا راﺪﻘﻣ ﺮﺜﮐاﺪﺣ 413
/0 ﻪـﺑ ﺪـﺻرد
رﺎﻤﯿﺗ 70 ﺎﯿﺑآ ﺪﺻرد ﺖﺷاد ﻖﻠﻌﺗ ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ و ير .
ﻢﻬﻣ ﻪﺧﺎﺷﺮﺳ ﺮﺗ نزو ﻦﺸﯾوآ رد ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ هﺪﻨﻨﮐ ﻦﯿﯿﻌﺗ ءﺰﺟ ﻦﯾﺮﺗ دﻮـﺑ راﺪـﻠﮔ يﺎـﻫ
.
ﺎﺑ يرﺎﯿﺑآ ﺖﺤﺗ نﺎﻫﺎﯿﮔ 70
لﻮﻤﯿﺗ ﯽﺒﺴﻧ ﺪﺻرد ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ياراد ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﺻرد )
و ﺮﻔـﺴﻓﻮﯿﺑ ،ﻦﯿـﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ ياﺮﺑ ـﻣ
ﺎ اﺰﯾرﻮﮑﯾ ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ
32 / 71 ، 68 / 50 و 71 / 47 ﺪﺻرد ( ارﺎﭘ ياﻮﺘﺤﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ ﺮﺛا ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ -
دﻮﺑ هاﺮﻤﻫ ﻦﻤﯿﺳ .
دﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز ﺶﻨﺗ ﺖﺴﻧاﻮﺗ ﺎﻫدﻮﮐ ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ
دﻮﺷ ﻦﺸﯾوآ لﻮﻤﯿﺗ ﯽﻠﻨﻓ ﺐﯿﮐﺮﺗ و ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺪﺻرد ،ﺪﺷر دﻮﺒﻬﺑ ﺐﺟﻮﻣ و ﺪﯾﺎﻤﻧ ﻞﯾﺪﻌﺗ ﺮﺘﻬﺑ ار ﯽﮑﺸﺧ .
ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ،ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ رد ﻪﮐ ﺪﺳر
يﺎﺘﺳار
ﻞﯿﻧ .ﺪﺷﺎﺑ ﻪﯿﺻﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ يﺎﺟ ﻪﺑ راﺪﯾﺎﭘيزروﺎﺸﮐفاﺪﻫاﻪﺑ
هژاو يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ :
ﻢﮐ ﺶﻨﺗ ،ﺮﻔﺴﻓﻮﯿﺑ ،ﺲﻧﺎﺳا اﺰﯾرﻮﮑﯿﻣ ،ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ،ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ ،ﯽﺑآ
ﻪﻣﺪﻘﻣ 1
ﻦﺸﯾوآ ) Thymus vulgaris L.
( و ﯽﺒﺸﺧ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻪﻟﺎﺳﺪﻨﭼ
ﺮﻄﻌﻣ
عﺎﻨﻌﻧ هداﻮﻧﺎﺧ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣ و ﯽﻣ2
نﺎﻬﺟ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﺪـﺷر
ﯽﻣ ﺪﻨﮐ ) Davis, 1982 .(
ﻦﺸﯾوآ ﯽﻣﻮﺑ ﻪﻧاﺮﺘﯾﺪﻣ بﺮﻏ ﻪﻘﻄﻨﻣ و
بﻮﻨﺟ
ﺎﯿﻟﺎﺘﯾا ﺖﺳا ) Gigord et al., 1999 .(
گﺮﺑ ياراد ﻦﺸﯾوآ يﺎﻫ
ﮏﭼﻮﮐ
هﺰﯿﻧ يا ﺰﺒﺳ ﮓﻧر ﻪﺑ لﻮﻃ ﺶﺷ ﺎﺗ 12 ﯽﻠﯿﻣ ﻪﻗﺎﺳ ،ﺮﺘﻣ هﺎـﺗﻮﮐ و رﺎـﻬﭼ
رد ﻪﻗﺎﺳ ﻪﮐ ﺖﺳا شﻮﮔ ﻦﯿﯾﺎﭘ
ﯽﺑﻮﭼ و رد ناﻮﺟ ﺶﺨﺑ ﺮﺗ
ﺰﺒـﺳ ﮓـﻧر
1 ، 2 و 3 - و ﺖﻋارز هوﺮﮔ ،رﺎﯿﺸﻧاد ،يژﻮﻟﻮﮐاوﺮﮔآﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ يﻮﺠﺸﻧاد ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ
ﺑاز هﺎﮕﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﮐ هﺪﮑﺸﻧاد ،يژﻮﻟﻮﻨﮑﺗﻮﯿﺑ و تﺎﺗﺎﺒﻧ حﻼﺻا هوﺮﮔ ،رﺎﯿﺸﻧاد ﻞ
(Email: [email protected] :لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ- *) 2- Lamiaceae
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﺲﻧﺎﺳا رد ﯽﻣﺎﻤﺗ ﺖﻤﺴﻗ يﺎﻫ دﻮﺟو هﺎﯿﮔ دراد
، ﯽﻟو ﺮﺘﺸﯿﺑ رد
ﻪﺧﺎﺷﺮﺳ يﺎﻫ راﺪﻠﮔ هﺪﯾد ﯽﻣ دﻮﺷ . ،ﺪﻨﻤﺷزرا ﯽﯾوراد هﺎﯿﮔ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
ﻦﺸﯾوآ صاﻮﺧ ياراد ﺪﺿ
،ﻢﺳﺎﭙﺳا ﺪﺿ ﻂﻠﺧ ،هﺪﻨﻨﮐ ﯽﻧﻮﻔﻋ
،روآ ﺪﺿ
،ﺦﻔﻧ
ﺪﺿ ﻪﻓﺮﺳ و ﯽﺘﻧآ ﯽـﻣ ناﺪﯿـﺴﮐا ﺪـﺷﺎﺑ
) Dapkevicius et al., 2002 .(
ﺲﻧﺎﺳا هﺎﯿﮔ ﻞﻣﺎﺷ ﺮﯾدﺎﻘﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﯿﻐﺘﻣ يﺮ ﺐﯿﮐﺮﺗ زا يﺎـﻫ ﯽـﻠﻨﻓ ﺪـﻨﻧﺎﻣ
لﻮﻤﯿﺗ و لوﺮﮐاورﺎﮐ )
20 ﺎﺗ 80 ﺪﺻرد ( ﻦﭘﺮﺗﻮﻨﻣ ، يﺎﻫ ﯽﻨﺑﺮﮐورﺪﯿﻫ ﺪﻨﻧﺎﻣ
ارﺎﭘ -
،ﻦﻤﯿﺳ ﺎﻣﺎﮔ - ﻦﻨﯿﭘﺮﺗ ﻞﮑﻟا و ﯽﯾﺎﻫ ﺪﻨﻧﺎﻣ ،لﻮﻟﺎـﻨﯿﻟ ﺎـﻔﻟآ - ﻦﻨﯿﭘﺮـﺗ و
نﺎﺟﻮﺗ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ .
ًﻻﻮﻤﻌﻣ هﺪﻤﻋ ﻦﯾﺮﺗ ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ ﯽﻠﻨﻓ ﻦـﺸﯾوآ ،لﻮـﻤﯿﺗ
ﺪﯿﺋﻮﻧوﻼﻓ و لوﺮﮐاورﺎﮐ ﯽﻣ ﺎﻫ
ﻠﻏا ﻪﮐ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﯽﻣ رﻮﺼﺗ ﺐ
ﺖﯿﺻﺎﺧ ﻪﮐ دﻮﺷ
ﺪﺿ
،يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪﺿ
،ﺦﻔﻧ ﺪﺿ و مﺮﮐ ﺪﺿ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد چرﺎﻗ )
Barnes et al.,
2002 Jellin et al., 2000;
Leung & Foster, 1996;
.(
ﮏﯿﻧ روآ
نارﺎﮑﻤﻫ و )
Nickavar et al., 2005 (
ﯽﻠـﺻا ﻪـﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﻦﯾﺮـﺗ
لﻮـﻤﯿﺗ ﻦﺸﯾوآ ﺲﻧﺎﺳا تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ )8
/ 20 ﺪـﺻرد ( لوﺮﮐاورﺎـﮐ و )8
/ 52
د ﺪﺻر ( ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ . ارﺎﭘ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ -
ﻦﻤﯿـﺳ )1 /4 ﺪـﺻرد ( لﻮـﺌﻧرﻮﺑ ، )5
/1
ﺪﺻرد ( ﺎﻣﺎﮔ و - ﻦﻨﯿﭘﺮﺗ )4 /5 ﺪﺻرد ( ﺲﻧﺎﺳا رد دﻮﺟﻮﻣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺮﮕﯾد زا
ﺪﻧدﻮﺑ . نارﺎﮑﻤﻫ و نﺎﯿﺋﺎﺘﺳور )
Rustaiyan et al., 2000 (
ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ
لﻮﻤﯿﺗ ار ﻦﺸﯾوآ ﺲﻧﺎﺳا رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﻠﺻا )8
/ 40 ﺪـﺻرد ( لوﺮﮐاورﺎـﮐ ،
)8 / 24 ﺪﺻرد ( ﺎﻣﺎﮔ ، - ارﺎﭘ ،ﻦﻨﯿﭘﺮﺗ -
ﺪـﻧدﻮﻤﻧ شراﺰـﮔ لﻮـﺌﻧرﻮﺑ و ﻦﻤﯿﺳ .
نارﺎﮑﻤﻫ و ﻦﯿﮑﺳﻮﺋﺎﻧارﺎﺑ )
Baranauskiene et al., 2003 (
تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ
لﻮﻤﯿﺗ ار ﻦﺸﯾوآ ةرﺎﺼﻋ ﯽﻠﺻا )4
/ 44 ﺎﺗ 1/
58 ﺪـﺻرد ( ارﺎـﭘ ، - ﻦﻤﯿـﺳ
)1 /9 ﺎﺗ 5/
28 ﺪﺻرد ( ﺎﻣﺎﮔ ، - ﻦﻨﯿﭘﺮﺗ )9 /6 ﺎﺗ 9/
18 ﺪﺻرد ( لوﺮﮐاورﺎﮐ و
)4 /2 ﺎﺗ 2/
4 ﺪﺻرد ( ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ .
ﯽﭘ رد ناﺮﺤﺑ ﯽﮔدﻮﻟآ يﺎﻫ ،ﯽـﻄﯿﺤﻣ ﺖـﺴﯾز رﻮـﻈﻨﻣ ﻪـﺑ
ﻦﺘﻓﺎـﯾ
ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺎﻫرﺎﮑﻫار ياﺮﺑ
دﻮﺒﻬﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ كﺎﺧ و تﻻﻮﺼﺤﻣ و يزروﺎﺸﮐ
فﺬﺣ هﺪﻨﯾﻻآ مﻮﺑ رد ﺎﻫ مﺎﻈﻧ يﺎﻫ ﯽﻋارز ﺎـﺑ فﺪـﻫ فﺬـﺣ ﺎـﯾ ﺶﻫﺎـﮐ
فﺮﺼﻣ هدﺎﻬﻧ يﺎﻫ زا ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫدﻮﮐ
هﺪـﺷ هدﺎﻔﺘـﺳا ﯽﺘـﺴﯾز ﺖـﺳا
) Sharma, 2002 .(
يﺎـﻫدﻮﮐ ﯽﺘـﺴﯾز ﯽـﺧﺮﺑ رد ـﻣ دراﻮ ﻪـﺑ ناﻮـﻨﻋ
ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ و رد ﺮﺜﮐا دراﻮﻣ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ يﺎﻫدﻮﮐ ﻞﻤﮑﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ
ﯽﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
يراﺪﯾﺎﭘ ﺪﯿﻟﻮﺗ مﺎﻈﻧ يزروﺎـﺸﮐ يﺎﻫ ار
ﻦﯿﻤـﻀﺗ ﺪـﻨﯾﺎﻤﻧ ) Han et al.,
.(2006 ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫدﻮﮐ ﻞﮑﺸﺘﻣ
زا ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ يﺎﻫ
يﺪﯿﻔﻣ ﺪﻨﺘﺴﻫ
ﺮﻫ ﻪﮐ ﮏﯾ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﯽﺻﺎﺧ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺖﯿﺒﺜﺗ
،نژوﺮﺘﯿﻧ نﻮﯾ يزﺎﺳﺎﻫر ﻫ
يﺎ
،تﺎﻔﺴﻓ
،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﻦﻫآ و هﺮﯿﻏ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ . ﻢـﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ﻦﯾا ﺎـﻫ
ًﻻﻮﻤﻌﻣ رد فاﺮﻃا ﻪﺸﯾر ﺮﻘﺘﺴﻣ هﺪﺷ و ار هﺎﯿﮔ رد بﺬﺟ ﺮـﺻﺎﻨﻋ يرﺎـﯾ
ﯽﻣ ﺪﻨﻨﮐ ) Wu et al., 2005 .(
ﺮﺑ هوﻼﻋ ا ﺖـﯿﻔﯿﮐ دﻮـﺒﻬﺑ ﺐـﺟﻮﻣ ﻦﯾ
و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿـﺷ ،ﯽـﮑﯾﺰﯿﻓ ﯽﮑﯾژﻮـﻟﻮﯿﺑ
ﯽـﻣ كﺎـﺧ ﺪـﻧدﺮﮔ
) Cardoso &
Kuyper, 2006 .(
لﺎﺣ رد ﻦﯾا ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺖﺑﺎﺛ ﺮﺿﺎﺣ يﺮﺘﮐﺎﺑ
ﺎﻫ ﺎﺑ
ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ يﺎﻫ يدﺪﻌﺘﻣ ﺐﺒﺳ و ﺪﺷر ﺶﯾاﺰﻓا دﺮـﮑﻠﻤﻋ
ﯽـﻤﮐ و ﯽـﻔﯿﮐ
نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ . ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﻤﻫاﺮﻓ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺎﺑ لﻼـﺤﻧا ﺶﯾاﺰﻓا داﻮـﻣ
و
ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾاﺬﻏ و ﺪﯿﻟﻮﺗ داﻮﻣ تﻼﮐ هﺪﻨﻨﮐ رد ﻂﯿﺤﻣ ،ﺮﻔـﺳوﺰﯾر ﺶﯾاﺰـﻓا
بﺬﺟ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺰﺘﻨﺳﻮﯿﺑ ،ﯽﯾاﺬﻏ نﻮﻣرﻮﻫ
يﺎﻫ
،ﯽﻫﺎﯿﮔ لﺮﺘﻨﮐ نژﻮﺗﺎﭘ يﺎﻫ
نآ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد هﺎﯿﮔ ﺖﻣوﺎﻘﻣ و ﯽﻫﺎﯿﮔ
،ﺎﻫ دﻮﺒﻬﺑ نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﮏﯾﺮﺤﺗ ،كﺎﺧ
ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﺷر هﺎﯿﮔ ﺶﯾاﺰﻓا و ﺖﻣوﺎﻘﻣ هﺎﯿﮔ ﻪﺑ ﺶﻨﺗ يﺎﻫ ﯽـﺘﺣ و ﯽﻄﯿﺤﻣ
ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا يﻻﺎﺑ ﻢﺴﯿﻧﺎﮑﻣ ﻦﯾا ﻪﻠﻤﺟ زا كﺎﺧ ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ) Chen, 2006
Glick et al., 1998;
Nagananda et al., 2010;
(.
رد ﯽﺧﺮﺑ ﺎﻨﻣ ﻊﺑ
ﻪﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺒﺜﻣ يﺎﻫدﻮﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ رد دﻮﺒﻬﺑ ﺪﺷر هﺎﯿﮔ ﯽﯾوراد ﻦـﺸﯾوآ
ﯽﻏﺎﺑ ) Vital et al., 2002 (
و يرﺎﻣزر ) Rosmarinus officinalis ) (L.
Leithy et al., 2006 (
هرﺎﺷا هﺪﺷ ﺖـﺳا . رﻮـﻀﺣ يﺮﺘﮐﺎـﺑ يﺎـﻫ
ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗزا مﻮﯿﻠﯾﺮﭙﺳوزآ ، سﺎﻧﻮﻣودﻮﺳ و
ﻪﺸﯾر ﻂﯿﺤﻣ رد ﯽﺧﺮﺑ
نﺎـﻫﺎﯿﮔ
ﯽـﯾوراد زا ﻪـﻠﻤﺟ ـﭘ ﺶﻧاوﺮ ) Catharanthus roseus L.
( نﺎـﺤﯾر ،
) Ocimum basilicum L.
(
، ﺮﺒـﺻ و درز )1
Coleus forskohlii L.
(
شراﺰﮔ هﺪﺷ
،ﺖﺳا ﻪﺑ يرﻮﻃ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﻪﮐ ﻦﯾا
يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺎـﻫ رد ﺮـﻫ رﺎـﻬﭼ
ﻪﻧﻮﮔ هﺎﯿﮔ ﯽﯾوراد ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رد ﺎﺑ
ﻂﯿﺤﻣ ﺮﯿﻏ ﻪﺸﯾر يا نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺮﺘﺸﯿﺑ دﻮﺑ .
ﻦﯾا ﯽﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺪﻧاﻮﺗ رد ﯽﻓﺮﻌﻣ يﺎﻫدﻮﮐ ﻮﯿﺑ ﮏﯾژﻮﻟ ياﺮﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻦﯾا يرﺎﺠﺗ
ﻪـﻧﻮﮔ ﺎـﻫ درﻮـﻣ هدﺎﻔﺘـﺳا راﺮـﻗ دﺮـﯿﮔ ) Karthikeyan et al., 2008 .(
ﺪﻫﺎﺠﯿﻣ نارﺎﮑﻤﻫ و )
Migahed et al., 2004 (
رد ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﺛا يﺮﺘﮐﺎﺑ -
يﺎﻫ Azospirillum lipoferum ،
Azotobacter chroococcum و
Bacillus megaterium ﻪﺑ
ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ ﺎﯾ رد ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺎﺑ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺮﺑ ر ﺪﺷ و
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺲﻓﺮﮐ ﯽﺸﺣو ) Apium graveolens L.
( ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ ﻪﮐ
دﺮﺑرﺎﮐ ﻦﯾا يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺎﻫ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺪﯿﻟﻮﺗ داﻮﻣ ﺪﺷر كﺮﺤﻣ هﺎﯿﮔ
رد ﻂﯿﺤﻣ
ﻪﺸﯾر ﺪﯾدﺮﮔ و زا فﺮﻃ ﺮﮕﯾد ،
،ﺪﺷر ﺶﯾاﺰﻓا دﺮﮑﻠﻤﻋ
و ﺲﻧﺎﺳا هﺎﯿﮔ رد
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ هﺪﺸﻧ ﺢﯿﻘﻠﺗ ار
هاﺮـﻤﻫ ﻪـﺑ ﺖـﺷاد
. ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎـﺘﻧ
ﮑﻤﻫ و ﮓﻨﻫﺎﺒﺷ نارﺎ
) Shabahng et al., 2014 (
يور دﻮﮐ حﻮﻄﺳ ﺮﺛا
ﺖﺴﯾﺰﻤﻫ چرﺎﻗ ﺎﺑ ﺢﯿﻘﻠﺗ و ﯽﻣاد ﻣﺎ
اﺰﯾرﻮﮑﯾ و ﯽـﻤﮐ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ،ﺪـﺷر ﺮﺑ
ﺎــﻓوز ﯽــﻔﯿﮐ (Hyssopus officinalis L.)
ﺢﯿــﻘﻠﺗ ﻪــﮐ داد نﺎــﺸﻧ
ﯽﯾاﺰﯾرﻮﮑﯾﺎﻣ ﺲﻧﺎـﺳا دﺮـﮑﻠﻤﻋ و ﯽﯾاﻮـﻫ يﺎﻫ ماﺪﻧا ﮏﺸﺧ نزو دﻮﺒﻬﺑ
ﺎﺑ ﺮﺑاﺮﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ار ﺎﻓوز 19
و 14 ﺪﺻرد ﺖﺷاد لﺎﺒﻧد ﻪﺑ .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
نارﺎــﮑﻤﻫ و ﯽﮑﭼﻮــﮐ )
Koocheki et al., 2015 (
ﻪــﮐ داد نﺎــﺸﻧ
ﯽﺘﺴﯾﺰﻤﻫ ﻣ ﺎﺑ ﺎ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ نﺎﯿﻧز و ﻪﻧﺎﯾزار ﺲﻧﺎﺳا ﺪﺻرد اﺰﯾرﻮﮑﯾ 2/
4 و
0/
3 دﻮـﺑ ﺪﺻرد . رد هﺎـﯿﮔ ﯽﻣﺪـﻨﮔ ﯽـﺑآ ﮏﻣﺪـﻨﮔ ﺎـﯾ )
Vallisneria
spiralis Tiger (
يﺎﻫدﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ يوﺎﺣ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ
طﻮﻠﺨﻣ يﺮﺘﮐﺎـﺑ -
يﺎﻫ Bacillus sp.
و Pseudomonas rubiacearum ﺐﯿﮐﺮﺗ رد
ﺎﺑ
دﻮﮐ ﺖﺳﻮﭙﻤﮐ ﯽﻟآ ﺐﺒﺳ
34 ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺻرد نزو
ﮏﺸﺧ هﺎﯿﮔ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ
ﯽﯾﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺪﺷ ﻪﮐ ﺎﻬﻨﺗ زا دﻮﮐ ﯽﻟآ هدﺎﻔﺘﺳا هﺪﺷ دﻮـﺑ . ﺮـﺑ هوﻼـﻋ ﻦـﯾا
ﺖﯿﻌﻤﺟ يﺮﺘﮐﺎﺑ يﺎﻫ ﻞﺣ هﺪﻨﻨﮐ تﺎﻔﺴﻓ و ﺗ ﺖﯿﺒﺜ نژوﺮﺘﯿﻧ هﺪﻨﻨﮐ رد
ﻂﯿﺤﻣ
ﻪﺸﯾر هﺎﯿﮔ رد ﻦﯾا رﺎﻤﯿﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻓﺎﯾ ) Young et al., 2004 .(
ﺞﯾﺎﺘﻧ
زا ﻞـﺻﺎﺣ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻞﯿﻠﺠﻟاﺪـﺒﻋ و
نارﺎـﮑﻤﻫ ) Abdul-Jaleel et al.,
(2007 ﯽﮐﺎﺣ زا نآ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﮐ دﻮﺑ ﻪﭽﻫﺎﯿﮔ
يﺎﻫ هﺎﯿﮔ ﯽﯾوراد ﺎﺑ ﺶﻧاوﺮﭘ
يﺮﺘﮐﺎــﺑ هﺎــﯿﮔ ﺪــﺷر كﺮــﺤﻣ
سﺎﻧﻮﻣودﻮــﺳ )
Pseudomonas
fluorescens (
ﺐﺒﺳ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﺴﯾز
هدﻮﺗ و ناﺰﯿﻣ ﺪﯿﺋﻮﻟﺎﮑﻟآ رد
هﺎﯿﮔ رد ﺶﻨﺗ ﻂﯾاﺮﺷ بآ
ﺪـﯾدﺮﮔ . ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻖـﯿﻘﺤﺗ ﻒـﺳﻮﯾ و نارﺎـﮑﻤﻫ
1- Aloe vera
) Youssef et al., 2004 (
رد هﺎـﯿﮔ ﯽـﯾوراد ﻢﯾﺮـﻣ ﯽـﻠﮔ ) Salvia
officinalis L.
( ﯽﮐﺎﺣ زا نآ دﻮﺑ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﮐ دﻮﮐ
ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ يوﺎﺣ
مﻮﻠﯾﺮﯿﭙﺳوزآ ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗزاو
، ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺒﺳ عﺎﻔﺗرا
ﻪﺗﻮﺑ و ﺮﺗ نزو و ﮏﺸﺧ
ماﺪﻧا يﺎﻫ ﯽﯾاﻮﻫ رد هﺎﯿﮔ ﻦﯿﭼ يﺎﻫ لوا و مود رد ﯽﻃ ود ﻞﺼﻓ ﺪـﯾدﺮﮔ .
ﻦﯾا رﺎﻬﻇا نﺎﻘﻘﺤﻣ ﺪﻨﺘﺷاد
ﻪﮐ يﺎﻫدﻮﮐ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ يوﺎﺣ تادﻮﺟﻮﻣﺰﯾر و
ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎﺟ نآ ﺎﻫ ﺎﺑ ﻢﯿﻈﻨﺗ هﺪﻨﻨﮐ يﺎﻫ ﺪﺷر ﯽﻋﻮﻨﺼﻣ رد ﯽﮔﮋﯾو دﻮﺒﻬﺑ يﺎﻫ
يﺪﺷر و تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺲﻧﺎﺳا هﺎﯿﮔ ﯾﺮﻣ ﻢ ﯽﻠﮔ رﺎﮐ آ ﯽﯾﻻﺎﺑ ﯽﯾ ﺪﻧراد ﯽﺷﻮﺟ. و
نارﺎــﮑﻤﻫ ) Joshee et al., 2007 (
رد هﺎــﯿﮔ ﯽــﯾوراد ﯽﺑﺎﻘــﺸﺑ
) Scutellaria integrifolia L.
( ﺢﯿﻘﻠﺗ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ ﻪﺸﯾر
ﻦﯾا
هﺎﯿﮔ ﻣﺎﺎﺑ اﺰﯾرﻮﮑﯾ ﻪﻧ ﺎﻬﻨﺗ رد ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﺷر ﺮﯿﺜﮑﺗ و هﺎﯿﮔ ًﺎـﺻﻮﺼﺧ ﺪـﺷر
ﻪﺸﯾر ﺮﺛﺆﻣ هدﻮﺑ ﻪﮑﻠﺑ ،ﺖﺳا ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ
هﺎﯿﮔ ياﺮﺑ ار ﺪـﺷر رد كﺎـﺧ يﺎـﻫ
ﻪﯿﺷﺎﺣ يا ﻪﮐ ﺎﺑ دﻮﺒﻤﮐ ﺮﻔﺴﻓ ﺰﯿﻧ ،ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﻪـﺟاﻮﻣ ﺶﯾاﺰـﻓا
ﺖـﺳا هداد .
ﻮﻠﯾﺎﺳ و جارﺎﯿﮔﺎﺑ ) Sailo & Bagyaraj, 2005 (
رد ﯽﺳرﺮﺑ ﺮﺛا ﻪـﻧﻮﮔ -
يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ چرﺎﻗ اﺰﯾرﻮﮑﯾﺎﻣ رﻻﻮﮑﺳﻮﺑرآ ﺮﺑ
ﺪﺷر هﺎﯿﮔ ﯾوراد رز ﺮﺒﺻ ﯽ د
ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ عﺎﻔﺗرا
،ﻪﺗﻮﺑ داﺪﻌﺗ ﺖﺴﯾز ،ﻪﺧﺎﺷ هدﻮﺗ
هﺎﯿﮔ و ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ناﺰﯿﻣ ﺮﻔﺴﻓ و هدﺎﻣ هﺮﺛﺆﻣ رد ﻦﯿﻟﻮﮑﺳرﻮﻓ نﺎﻫﺎﯿﮔ
ﺖـﺤﺗ رﺎـﻤﯿﺗ چرﺎـﻗ
ﻣﺎ اﺰﯾرﻮﮑﯾ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺪﻫﺎﺷ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻓﺎﯾ . ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﯽﺗار و نارﺎﮑﻤﻫ
) Ratti et al., 2001 (
ﯽﮐﺎﺣ زا ﻪﮐ دﻮﺑ نآ ﺐﯿﮐﺮﺗ
اﺰﯾرﻮﮑﯾﺎﻣچرﺎﻗ ﺎـﺑ
يﺮﺘﮐﺎﺑ كﺮﺤﻣ يﺎﻫ ﺪﺷر
هﺎﯿﮔ زا سﻮﻠﯿﺳﺎﺑﻪﻠﻤﺟ و مﻮﻠﯾﺮﯿﭙﺳوزآ ﺮﺠﻨﻣ
ﻪﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﺴﯾز هدﻮـﺗ و ناﺰـﯿﻣ ﺮﻔـﺴﻓ رد هﺎـﯿﮔ ﯽـﯾوراد ﻒـﻠﻋ ﻮـﻤﯿﻟ
) Cymbopogon martini L.
( ﺪﯾدﺮﮔ .
ﺎـﺑ ﯽـﯾوراد نﺎـﻫﺎﯿﮔ بﻮـﻠﻄﻣ تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﺋوراد ياﻮﺘﺤﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﮏﯿﻨﮑﺗ يرﺎﮑﺘﺳد ا ﯽﻋارز يﺎﻫ
دﻮﮐ ،يرﺎﯿﺑآ ﻪﻠﻤﺟ ز ﻢﺘﺴﯿﺳ ﺎﯾ ﯽﻫد
يﺎﻫ
رﻮﺘﮐارﻮﯿﺑﻮﺘﻓ نﺎﮑﻣا
ﺮﯾﺬﭘ ﯽـﻣ ﺪـﺷﺎﺑ . لﻮـﻃ رد ﺪـﻨﯾآﺮﻓ ـﯿﻟﻮﺗ و ﻞـﻣﺎﮑﺗ ﺪ
ﺖﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﺖﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ و هﺎﯿﮔ ﻪﯾﻮﻧﺎﺛ ﻢﺴﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ،ﻪﯾﻮﻧﺎﺛ يﺎﻫ زا ﻞـﺻﺎﺣ يﺎﻫ
ﺖﺤﺗ نآ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺶﻨﺗ يرﺎﮔزﺎﺳ و ﺦﺳﺎﭘ ﻪﺑ ﻪﺘﺳﻮﯿﭘ توﺎﻔﺘﻣ ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫ
ﺮﯿﻏ و هﺪﻧز ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﻣ هﺪﻧز
ﺪﻨﺷﺎﺑ ) Xia et al.,
.(2007 ﺶﻨﺗ ﺮﯿﻏ و هﺪﻧز يﺎﻫ ﻪـﻈﺣﻼﻣ ﻞـﺑﺎﻗ ﺮـﺛا هﺪﻧز
ﺮـﺑ يا ،ﺪـﺷر
دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﺖﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ حﻮﻄﺳ ﺪـﻧراد نﺎـﻫﺎﯿﮔ ﻪـﯾﻮﻧﺎﺛ يﺎـﻫ
) Dixon &
Paiva, 1995 .(
دﻮﺒﻤﮐ بآ زا ﻢﻬﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺶﻫﺎـﮐ
ﺪـﺷر دﺮـﮑﻠﻤﻋ و
يرﺎﯿﺴﺑ زا نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﻏﺎﺑ ،ﯽﻋارز و
ﯽﯾوراد ﻪﺑ صﻮﺼﺧ رد ﻖﻃﺎﻨﻣ ﮏﺸﺧ
و ﻤﯿﻧ ﻪ ﺖـﺳﺎﯿﻧد ﮏﺸﺧ )
Babaee et al., 2010 .(
ﺶﻨـﺗ رد ﯽﮑـﺸﺧ
ﻞـﺣاﺮﻣ ﻒـﻠﺘﺨﻣ ،ﺪـﺷر ﻪـﺑ صﻮـﺼﺧ ـﺣاﺮﻣ ﻞ ﯽﻫﺪـﻠﮔ و ﻪـﻧاد يﺪـﻨﺑ
هﺪﻨﻨﮐدوﺪﺤﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ
ﺖﺳا ) Kalamian et al., 2006 .(
ﺶﻨـﺗ بآ زا ﻖﯾﺮﻃ
ﺶﻫﺎﮐ ﺢﻄﺳ
،گﺮﺑ ﻪﺘﺴﺑ نﺪﺷ ﻪﻧزور ﺶﻫﺎـﮐ ،ﺎـﻫ رد
ﺖـﯿﻠﺑﺎﻗ
ﺖﯾاﺪﻫ ﻪﻧزور
،ﺎﻫ ﺶﻫﺎﮐ رد ﺖﺳﻼﭘوﺮﻠﮐ يﺮﯿﮕﺑآ و
ﺮﯾﺎﺳ ﺶـﺨﺑ يﺎـﻫ
ﻢﺳﻼﭘﻮﺗوﺮﭘ )
ﻪﮐ ﻪﺑ رﺎﮐ يﻮﺤﻧ آ ﯽﯾ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ار ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻣ ﺪﻨﻫد (.
، ﺶﻫﺎﮐ
ﺰﺘﻨﺳ وﺮﭘ ﻦﯿﺌﺗ ﻞﯿﻓوﺮﻠﮐ و ﺐﺒﺳ
ﻞﯿﻠﻘﺗ ﺮﻓ آ ﺪﻨﯾ ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﯽﻣ ددﺮﮔ . ﺶﻨـﺗ
ﻪﺑ بآ رﻮﻃ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﺮـﺑ ﺮﻓ آ يﺎﻫﺪـﻨﯾ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿـﺷﻮﯿﺑ طﻮـﺑﺮﻣ
ﻪـﺑ
ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺮﺛا ﻪﺘﺷاﺬﮔ و ﻪﺑ رﻮﻃ ﯿﻏ ﺮ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ يد دورو ﻦﺑﺮﮐﺪﯿﺴﮐا ﻪﺑ
ﻞﺧاد
ﻪﻧزور ﺎﻫ ار ﻪﮐ ﻪﺑ ﺖﻠﻋ ﻢﮐ ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﺑآ ﻪﺘﺴﺑ
،ﺪﻧا ﺶﻫﺎﮐ ﺪﻫد . زا ﻦـﯾا ور
لﺎﻘﺘﻧا داﻮﻣ ﻮﺘﻓ يﺰﺘﻨﺳ ﺰﯿﻧ ﺖﺤﺗ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺶﻨﺗ راﺮﻗ بآ ﻪـﺘﻓﺮﮔ و ﺐـﺟﻮﻣ
عﺎﺒﺷا گﺮﺑ ﺎﻫ زا ﻦﯾا داﻮﻣ ﯽﻣ ددﺮﮔ ﻦﮑﻤﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ار دوﺪـﺤﻣ
ﺪﯾﺎﻤﻧ . ﯽﻬﯾﺪﺑ ﺖﺳا ﻪﮐ دوﺪﺤﻣ ﺎﺑ نﺪﺷ هدروآﺮـﻓ يﺎـﻫ يﺰﺘﻨـﺳﻮﺘﻓ رد
ﻂﯾاﺮﺷ دﻮﺒﻤﮐ ﺪﺷر ،بآ هﺎﯿﮔ و
ًﺎﺘﯾﺎﻬﻧ دﺮﮑﻠﻤﻋ نآ رﺎﭼد نﺎﺼﻘﻧ ﯽﻣ دﻮﺷ .
نارﺎﮑﻤﻫ و نﻮﻤﯿﺳ )
Simon et al., 1992 (
ﺮﺛا ﻢﯾژر ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﯽﺑآ
ار يور هﺎﯿﮔ نﺎﺤﯾر ﯽﺳرﺮﺑ دﺮﮐ ﺪﻧ و ﺪـﻧدﻮﻤﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪـﮐ
ﺎـﺑ ﺪﯾﺪـﺸﺗ
دﻮﺒﻤﮐ بآ نزو ﮏﺸﺧ گﺮﺑ و ﺶﻫﺎﮐ ﻪﻗﺎﺳ ﺖﻓﺎﯾ
نارﺎﮑﻤﻫ و مار ﯽﻧﺎﻣ.
) Muni Ram et al., 1995 (
ﻦﻤﺿ ﻢﯾژر ﯽﺳرﺮﺑ يﺎﻫ
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺖﺑﻮﻃر
كﺎﺧ ﺮﺑ ﻪﻧﻮﮔ يا زا عﺎﻨﻌﻧ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻪﮐ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﺑﻮﻃر
،كﺎﺧ عﺎﻔﺗرا
،هﺎﯿﮔ ﺺﺧﺎﺷ گﺮﺑ ﺢﻄﺳ و
ﻊﻤﺠﺗ هدﺎﻣ ﮏﺸﺧ ار رﻮـﻃ ﻪﺑ ﯽـﻨﻌﻣ يراد
ﺶﯾاﺰﻓا داد . نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻏورﺎﻓ )
Farooqi et al., 1999 (
ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد ﻪﮐ
ﺶﻨﺗ ﯽﺑآ رد ﭗـﯿﺗﻮﻧژ مﺎﻤﺗ يﺎـﻫ
درﻮـﻣ ﺶﯾﺎـﻣزآ هﺎـﯿﮔ ﻞﺒﻨـﺳ يﺪـﻨﻫ
) Cymbopogon winterianus L.
( ﺚـﻋﺎﺑ ﺶﻫﺎـﮐ دﺮـﮑﻠﻤﻋ ماﺪـﻧا
هﺎﯿﮔ عﺎﻔﺗرا ،ﯽﺸﯾور و
ﺢﻄﺳ گﺮﺑ ﺪﺷ . نارﺎﮑﻤﻫ و ﺮﯾﺎﮑﻟا )
Alkire et
al., 1993 ( ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﺑ ﺮﺛا يرﺎﯿﺑآ
،ﻞﻣﺎﮐ يرﺎﯿﺑآ ﺮﺼﺘﺨﻣ و مﺪﻋ مﺎـﺠﻧا
ﺮﺑ يرﺎﯿﺑآ هﺎﯿﮔ عﺎﻨﻌﻧ ﯽﻠﻔﻠﻓ ) Mentha piperata L.
( ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ
ﻪﮐ ﺶﻨﺗ ﯽﺑآ نﺎﯿﻣ لﻮﻃ هﺮﮔ
،ﺎﻫ عﺎﻔﺗرا هﺎﯿﮔ و نزو ﮏﺸﺧ
،گﺮﺑ ﻪﻗﺎﺳ و
ﻪﺸﯾر ﺶﻫﺎـﮐ ار ﯽـﻣ
ﺪـﻫد . رﻮﭘﺎـﺿر و نارﺎـﮑﻤﻫ ) Rezapor et al.,
(2011 ﯽﻃ ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ ﺮـﺑ يور ﯽـﯾوراد هﺎـﯿﮔ ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿـﺳ
) Nigella
sativa L.
( شراﺰﮔ ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﮐ ﺶﻨﺗ ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺟﻮﻣ سﺎـﻣﻮﯿﺑ
،ﯽﻫﺎﯿﮔ عﺎﻔﺗرا دﺮﮑﻠﻤﻋ و ﻪﺗﻮﺑ ﺲﻧﺎﺳا
ﺪﯾدﺮﮔ .
ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺖﯿﻤﻫا ﺐﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ ﯽﻠﻨﻓ ﺲﻧﺎﺳا ﻦـﺸﯾوآ ) لﻮـﻤﯿﺗ ( رد
ﺖﻌﻨﺻ يزﺎﺳوراد و زا نآ ﺎﺟ ﻪﮐ فﺪﻫ ﯽﻧﺎﻬﺟ رد ﺪﯿﻟﻮﺗ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﯾوراد
ﺖﻤﺳ ﻪﺑ دﻮﺒﻬﺑ
،ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺖﯿﻤﮐ و ﺖﻣﻼﺳ هدﺎﻣ هﺮﺛﺆﻣ ﻣ ﯽ
،ﺪﺷﺎﺑ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ
ﯽﻣ ﺪﺳر ﻪﮐ ﻪﯾﺬﻐﺗ ﻢﻟﺎﺳ ﻦﯾا نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﻖﯾﺮﻃ يﺎﻫدﻮﮐ دﺮﺑرﺎﮐ ﯽﺘـﺴﯾز
ياراد ﻖﺑﺎﻄﺗ يﺮﺘﺸﯿﺑ ﺎﺑ فاﺪﻫا ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻪﺘـﺷاد
ﺪـﺷﺎﺑ . زا
فﺮﻃ ﺮﮕﯾد هدﺎﻔﺘﺳا زا يﺎﻫدﻮﮐ ﻮـﻈﻨﻣ ﻪـﺑ ﯽﺘـﺴﯾز ﺶﻫﺎـﮐ ر
فﺮـﺼﻣ
يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ و ﺶﯾاﺰﻓا نﺎﻫﺎﯿﮔ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﮏﯾ
ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻢﻬﻣ رد ﺖﻬﺟ
ﺖﮐﺮﺣ ﻪﺑ ﺖﻤﺳ راﺪﯾﺎﭘ يزروﺎﺸﮐ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺤﺗ ﺶﻨﺗ بآ ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
زا ﺖﯿﻤﻫا رادرﻮـﺧﺮﺑ ﯽﻔﻋﺎﻀﻣ ﺪـﺷﺎﺑ
) Gliessman, 1998 ( .
ﻦﯾاﺮﺑﺎـﻨﺑ
،
ﺮﺑ ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ و ﯽﺘﺴﯾز يﺎﻫدﻮﮐ ﺮﺛا ﯽﺑﺎﯾزرا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﮑﻠﻤﻋ ،ﺪﺷر ﺪﺷ ﯽﺣاﺮﻃ ﻦﺸﯾوآ ﺲﻧﺎﺳا تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و دﺮ .
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
ﺶﯾﺎﻣزآ ﻦﯾا رد
ﻞﺑاز هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﻋرﺰﻣ ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ لﻮﻃ ﺎﺑ
ﻦﯿﺑ 60 و ﻪﺟرد 15 ﺎﺗ ﻪﻘﯿﻗد 61 و ﻪﺟرد 50 ضﺮـﻋ و ﯽﻗﺮـﺷ ﻪـﻘﯿﻗد
ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ 30 و ﻪﺟرد 50 ﺎﺗ ﻪﻘﯿﻗد 31 و ﻪﺟرد 28 ﺎـﺑ و ﯽﻟﺎﻤﺷ ﻪﻘﯿﻗد
عﺎﻔﺗرا 480 يﺎﯾرد ﺢﻄﺳ زا ﺮﺘﻣ لﺎﺳ رد دازآ
ﯽـﻋارز يﺎﻫ 1390
- 1391
و 1391 - 1392 اﺮﺟا ﺪﺷ . نﺎﺘـﺴﺑﺎﺗ ﺎـﺑ ﯽﻧﺎﺑﺎﯿﺑ ﯽﻤﯿﻠﻗا ياراد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا
ﺖـﺳا ﻢﯾﻼﻣ نﺎﺘﺴﻣز و ﮏﺸﺧ رﺎﯿﺴﺑ .
ﻪﻧﻻﺎـﺳ يﺎـﻣد ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ 7/
21
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد داﺮﮔ
ﺎﻣد ﻖﻠﻄﻣ ﺮﺜﮐاﺪﺣ ، 49
ﯽﺘﻧﺎـﺳ ﻪﺟرد ﻞﻗاﺪـﺣ و داﺮـﮔ
نآ ﻖﻠﻄﻣ 7 - ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽﻣ داﺮﮔ
ﺪﺷﺎﺑ . ﻻﺎﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﯽﺒﺴﻧ ﺖﺑﻮﻃر ﻪﻧ
20 / 39 ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ ﻪﻧﻻﺎـﺳ ﺮـﯿﺨﺒﺗ و ﯽﮔﺪﻧرﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و ﺪﺻرد 53
و
5000 - 4000 ﯽﻠﯿﻣ ﺖﺳا ﺮﺘﻣ . ﺮﺑ زا كﺎﺧ ﺶﯾﺎﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﻖـﻤﻋ
ﺮﻔﺻ ﺎﺗ 30 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﯽﺳر كﺎﺧ ﺖﻓﺎﺑ ،ﺮﺘﻣ -
ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ،ﯽﺘﻠﯿﺳ 16
/7 ﺖﯾاﺪﻫ ،
ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا dS.m-1 5/
1 نژوﺮﺘﯿﻧ ، ﻞﮐ 17 /0 ﺮﻔﺴﻓ ،ﺪﺻرد سﺮﺘﺳد ﻞﺑﺎﻗ
12ppm و ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ سﺮﺘﺳد ﻞﺑﺎﻗ 140ppm
ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ .
ﻞﮕﻨﺟ نﺎﻣزﺎﺳ زا ،ﺖﺸﮐ ياﺮﺑ زﺎﯿﻧ درﻮﻣ روﺬﺑ رﻮـﺸﮐ ﻊـﺗاﺮﻣ و ﺎـﻫ
رد و ﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ 15
لﺎـﺳ ﺪﻨﻔﺳا 1390
و 1391 ﺪـﻧﺪﯾدﺮﮔ ﺖـﺸﮐ .
حﺮـﻃ
ﺐﻟﺎﻗ رد تﻼﭘ ﺖﻠﯿﭙﺳا ﺶﯾﺎﻣزآ درﻮﻣ حﺮﻃ
كﻮﻠﺑ ﯽﻓدﺎـﺼﺗ ﻞﻣﺎﮐ يﺎﻫ
دﻮﺑ راﺮﮑﺗ ود ﺎﺑ .
ﺢﻄﺳ رﺎﻬﭼ ﺎﺑ ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﻠﺻا ﻞﻣﺎﻋ )
يرﺎﯿﺑآ
90 ، 70 ، 50 و 30 ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﺻرد (
دﻮـﮐ ﻞﻣﺎـﺷ ﯽﻋﺮﻓ ﻞﻣﺎﻋ و
ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﺢﻄﺳ ﻪﺳ ﺎﺑ ﯽﺘﺴﯾز )
يوﺎﺣ يﺮﺘﮐﺎـﺑ يﺎـﻫ ﺖـﯿﺒﺜﺗ هﺪـﻨﻨﮐ
نژوﺮـﺘﯿﻧ زا ﺲﻨـﺟ Azotobacter chorococum ،
Azospirillum
lipoferoum و
ﻞﺣ هﺪﻨﻨﮐ تﺎﻔﺴﻓ زا ﺲﻨـﺟ Pseudomonas sp.
ﺎـﺑ
108 هﺪﻧز لﻮﻠﺳ رد
ﺮﻫ ﯽﻠﯿﻣ ﺮﺘﯿﻟ ( ﺑ ، ﺮﻔﺴﻓﻮﯿ ) ﻞﻣﺎﺷ ود عﻮﻧ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﻞﺣ
هﺪﻨﻨﮐ ﺮﻔﺴﻓ ﻪﻧﻮﮔ زا يﺎﻫ Bacillus lentus ﻪﮐ
ﺎﺑ ﺢﺷﺮﺗ يﺎﻫﺪﯿﺳا ﯽﻟآ
ﻪﻧﻮﮔ و زا يا Pseudomonas putida ﺎﺑ
ﺢﺷﺮﺗ ﺪﯿﺳا زﺎﺗﺎﻔـﺴﻓ ﺐﺒـﺳ
ﺖﯿﻟﻼﺣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺮﻔﺴﻓ
لﻮﻠﺤﻣﺎﻧ ﯽﻣ ﺎﺑ ﺪﻧﻮﺷ 108 لﻮﻠﺳ هﺪﻧز رد ﺮﻫ مﺮﮔ (
و ﻣﺎچرﺎﻗ اﺰﯾرﻮﮑﯾ ) G. intraradices (
دﻮﺑ . ﻫدﻮﮐ يﺎ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ هدﺎﻔﺘﺳا
هﺪـﺷ رد ﻦـﯾا ﻖـﯿﻘﺤﺗ ﺖﮐﺮـﺷ ﻂـﺳﻮﺗ ﻦـﻓ
يروآ ﯽﺘـﺴﯾز ﺮـﻬﻣ ﺎﯿـﺳآ )
MABCO1 (
و ﺖﺤﺗ ترﺎﻈﻧ و ﺲﻧﺎﺴﯿﻟ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ
ﻪﺴﺳﺆﻣ كﺎﺧ و بآ
رﻮﺸﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ هﺪﺷ ﺪﻧدﻮﺑ . تﺎﯿﻠﻤﻋ لﺎﻣرﺬﺑ ندﺮﮐ ﺎﻫدﻮﮐ ﻞﻣﺎﺷ راﺮﻗ نداد
روﺬﺑ ﻪﺑ تﺪﻣ 30 ﻪﻘﯿﻗد لﻮﻠﺤﻣ رد دﻮﺑ ﯽﯾﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑ
. ﺎـﺑ روﺬﺑ ﺢﯿﻘﻠﺗ ياﺮﺑ
چرﺎﻗ G. intraradices
، اﺪﺘﺑا روﺬﺑ ﻦﺸﯾوآ ﺎﺑ لﻮﻠﺤﻣ ﯽﺑﺮﻋ ﻎﻤﺻ )
20
مﺮﮔ ﻎﻤﺻ ﯽـﺑﺮﻋ رد ﮏـﯾ ﺮـﺘﯿﻟ بآ ( ﺐـﯿﮐﺮﺗ ﺲﭙـﺳ و ﺎـﺑ چرﺎـﻗ G.
intraradices ﻪﺘﺸﻏآ
ﺪﯾدﺮﮔ . ﮏﺸﺧ و ﺢﯿﻘﻠﺗ زا ﺲﭘ رﺬﺑ نﺪﺷ
ﺎـﻫ رد
ﻪﯾﺎﺳ و ﻪﺑ رود زا ﺶﺑﺎﺗ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ ماﺪﻗا ﻪﻠﺻﺎﻓﻼﺑ ﺪﯿﺷرﻮﺧ رﻮﻧ ﻪﺑ
ﺖﺷﺎﮐ
ﺪﯾدﺮﮔ . رد لﻮﻃ ياﺮﺟا
،ﺶﯾﺎﻣزآ ﭻﯿﻫ عﻮﻧ دﻮﮐ ﻒـﻠﻋ ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ،ﺶـﮐ
ﺖﻓآ ﺶﮐ و ﺎﯾ چرﺎﻗ ﺖﻓﺮﮕﻧ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﯽﺸﮐ .
مﺮﯿﻫ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺖﺷﺎﮐ ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ يرﺎﮐ
. ﻪـﺳ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾﺪﺑ ﺎـﺗ
رد رﺬﺑ رﺎﻬﭼ ﻞﺧاد
ﺮﻫ رد ﺶﯾﺎﻣزآ تﺮﮐ ﻪﭙﮐ
ﯽﯾﺎﻫ ﺎﺑ ﻖﻤﻋ ﻪﺳ ﯽﺘﻧﺎـﺳ -
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺮﺘﻣ .
تﺮﮐ ﺶﺷ زا ﯽﺸﯾﺎﻣزآ يﺎﻫ ﻞﯿﮑـﺸﺗ يﺮـﺘﻣ ﺞﻨﭘ ﻂﺧ
دﻮﺑ هﺪﺷ . ﻠﺻﺎﻓ ﻪ ﻦﯿﺑ ﻒﯾدر ﻠﺻﺎﻓ و ﺎﻫ ﻪ ﻪﺗﻮﺑ ﻦﯿﺑ ﻒـﯾدر ﺮـﻫ يﺎـﻫ 50
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺮﺘﻣ .
ﻠﺻﺎﻓ ﻪ تﺮﮐ ود ﻦﯿﺑ ود
ﻣ ﻠﺻﺎﻓ و ﺮﺘ ﻪ ﻦﯿﺑ
ﺰﯿﻧ ﺎﻫراﺮﮑﺗ ﻪﺳ
دﻮﺑ ﺮﺘﻣ . ﻪﺑ ﯽﮔدﺮﻣﮋﭘ ﻪﻄﻘﻧ و ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ رد ﺖﺑﻮﻃر
ﺐﯿﺗﺮﺗ 5/
28 و 5/
12 ﺪـﯾدﺮﮔ ﻦﯿـﯿﻌﺗ كﺎـﺧ ﯽـﻤﺠﺣ ﺪـﺻرد .
ﻞـﺿﺎﻔﺗ
ﻪﻋرﺰﻣ ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺖﺑﻮﻃر ﺮﻣﮋﭘ ﻪﻄﻘﻧ ﺖﺑﻮﻃر و يا
،ﯽﮔد ﺖﺑﻮﻃر ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد سﺮﺘﺳد ﻞﺑﺎﻗ .
كﺎـﺧ ﺖﺑﻮﻃر ﯽﻤﺠﺣ ﺪﺻرد زور ﺮﻫ
ﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ يرﺎﯿﺑآ نﺎﻣز و ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻪ
ﺪﻣآ ﺖﺳد . ﺮـﻫ يرﺎﯿﺑآ
ﻪـﺑ ﺖـﺑﻮﻃر نﺪﯿﺳر زا ﺲﭘ تﺮﮐ 90
، 70 ، 50 و 30 ﺖـﯿﻓﺮﻇ ﺪـﺻرد
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺮﮑﻧﺎﺗ ﺎﺑ ﯽﻋارز .
هزاﺪﻧا ﺖـﺑﻮﻃر هﺎﮕﺘﺳد ﺎﺑ ﺖﺑﻮﻃر يﺮﯿﮔ ﺞﻨـﺳ
TDR2 ﻣ ﯽﺗ ﺎﺘﻟد لﺪ )
Delta-T Devices Ltd. UK (
ﺖـﻓﺮﮔ مﺎـﺠﻧا .
تﺎﯿﻠﻤﻋ رد ندﺮﮐ ﮏﻨﺗ ﻪﻠﺣﺮﻣ
ود ﺎﺗ رﺎﻬﭼ ﯽﮔﺮﺑ مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . ﻦﯿﺟو ﻒﻠﻋ -
يﺎﻫ رد زﺮﻫ ﻪﺳ ﺖﺑﻮﻧ ﺎﺑ ﺖﺳد مﺎﺠﻧا ﺪﯾدﺮﮔ . ﯽﻫﺪﻠﮔ ﻪﻠﺣﺮﻣ رد ﺖﺷادﺮﺑ
) لﺎﺳ 1391 لﺎـﺳ و دادﺮﺧ لوا رد 1392
رد 12 دادﺮـﺧ ( ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا .
ﺸﺧ و ﺮﺗ نزو ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا تﺎﻔﺻ ﻪﺧﺎﺷﺮﺳ ﮏ
ﺲﻧﺎﺳا ﺪﺻرد ،راﺪﻠﮔ يﺎﻫ
يور نآ دﺮﮑﻠﻤﻋ و هد
ﺑ ﻪﮐ ﻪﺗﻮﺑ ﻪ بﺎـﺨﺘﻧا تﺮـﮐ ﺮﻫ زا ﯽﻓدﺎﺼﺗ رﻮﻃ
،ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﺷ هزاﺪﻧا درﻮﻣ
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ يﺮﯿﮔ .
ﺧﺎـﺷﺮﺳ ﺖﺷادﺮﺑ ﻪﻠﺣﺮﻣ رد ﻪ
هد ﺮﻫ زا ﻪﺗﻮﺑ ﺑ تﺮﮐ
ﻪ ﺪﻧﺪـﺷ نزو و بﺎﺨﺘﻧا ﯽﻓدﺎﺼﺗ رﻮﻃ .
رد ﺲﭙـﺳ
ﮏﺸﺧ نزو و ﺪﻧﺪﺷ ﮏﺸﺧ دﺎﺑ نﺎﯾﺮﺟ رد و ﻪﯾﺎﺳ نآ
ﺎﻫ مﺮـﮔ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ
ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻪﺗﻮﺑ رد .
هﺪﺷ ﮏﺸﺧ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮﻫ زا 100
ﺪﯾدﺮﮔ بﺎﯿﺳآ مﺮﮔ
ﺲﻧﺎﺳا ،بآ ﺎﺑ ﺮﯿﻄﻘﺗ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺖﻋﺎﺳ ود تﺪﻣ ﻪﺑ و و يﺮـﯿﮔ
ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ نآ ﺪﺻرد .
ﺐﯿﮐﺮﺗ هﺎﮕﺘﺳد ﻂﺳﻮﺗ ﺲﻧﺎﺳا هﺪﻨﻫد ﻞﯿﮑﺸﺗ يﺎﻫ
1- Mehr asia biotechnology company 2- Time domain reflectometry
زﺎﮔ ﯽﻓاﺮﮔﻮﺗﺎﻣوﺮﮐ )
) (GC وﺰﺗﺎﻤﯿﺷ لﺪﻣ يزﺎﮔ ﯽﻓاﺮﮔﻮﺗﺎﻣوﺮﮐ ﺰـﻬﺠﻣ1
ﻮــﺘﮑﺗد ﻪــﺑ ر
F.I.D ) نژورﺪــﯿﻫ ﻪﻠﻌــﺷ نﻮﯿــﺳاﺰﯿﻧﻮﯾ (
هداد و زادﺮــﭘ
Chromatepac نﻮﺘﺳ ،
ﻪﻤﯿﻧ وDB-5 لﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﺒﻄﻗ 30
ﺮـﻄﻗ ،ﺮـﺘﻣ
ﯽﻠﺧاد 25 ﺮﺑاﺮﺑ ﻦﮐﺎﺳ زﺎﻓ ﻪﯾﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ و نوﺮﮑﯿﻣ 25
/0 زﺎﮔ ،نوﺮﮑﯿﻣ
ﻞﻣﺎﺣ زﺎﮔ نﺎﯾﺮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ،مﻮﯿﻠﻫ ﻞﻣﺎﺣ 7/
22 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،ﻪﯿﻧﺎﺛ ﺮﺑ
ﯽﺗراﺮﺣ 250 - 50 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد داﺮﮔ
ﺖﻋﺮﺳ ﺎﺑ رﺎﻬﭼ ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﺮﺑ داﺮﮔ
ﻖــﯾرﺰﺗ ﻪــﻈﻔﺤﻣ يﺎــﻣد و ﻪــﻘﯿﻗد 260
ﯽﺘﻧﺎــﺳ ﻪــﺟرد دﻮــﺑ داﺮــﮔ
(.
و
ﻪــﺑ ﺰــﻬﺠﻣ يزﺎــﮔ ﯽﻓاﺮﮔﻮﺗﺎــﻣوﺮﮐ ﻒــﯿﻃ
ﺞﻨــﺳ ﯽــﻣﺮﺟ ) GC/MS (
) يزﺎﮔ ﯽﻓاﺮﮔﻮﺗﺎﻣوﺮﮐ Varin-3400
ﻒﯿﻃ ﺎﺑ هﺪﺷ ﻞﺼﺘﻣ ﯽـﻣﺮﺟ ﺞﻨﺳ
) Saturn II ( نﻮﺘﺳ ، ﻪﻤﯿﻧ وDB-5
لﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﺒﻄﻗ 30
ﯽﻠﺧاد ﺮﻄﻗ ،ﺮﺘﻣ
25 وﺮﮑﯿﻣ ﺮﺑاﺮﺑ ﻦﮐﺎﺳ زﺎﻓ ﻪﯾﻻ ﺖﻣﺎﺨﺿ و ن 25
/0 رﻮـﺘﮑﺗد ،نوﺮـﮑﯿﻣ
Ion trap ﻞﻣﺎﺣ زﺎﮔ نﺎﯾﺮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ،مﻮﯿﻠﻫ ﻞﻣﺎﺣ زﺎﮔ ، 35
ﻠﯿﻣ ﯽ ﺮﺑ ﺮﺘﯿﻟ
د نﻮﯿﺳاﺰﯿﻧﻮﯾ يژﺮﻧا و ﻪﻘﯿﻗد لدﺎﻌﻣ ﯽﻣﺮﺟ ﺞﻨﺳ ﻒﯿﻃ ر
70 نوﺮـﺘﮑﻟا -
ﯽﺗراﺮﺣ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،تاو 240
- 60 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﺖﻋﺮـﺳ ﺎﺑ داﺮﮔ
ﻪـﺳ ﻪـﺟرد
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻣ يﺎﻣد و ﻪﻘﯿﻗد ﺮﺑ داﺮﮔ ﻖﯾرﺰﺗ ﻪﻈﻔﺤ
220 ﯽﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد دﻮﺑ داﺮﮔ
(.
ﻞﮕﻨﺟ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﺴﺳﺆﻣ رد ﻊﻗاو ﺪﺷ ﻪﯾﺰﺠﺗ رﻮﺸﮐ ﻊﺗاﺮﻣ و ﺎﻫ
. زا ﺲـﭘ
هﺎﮕﺘﺳد ﻪﺑ ﺲﻧﺎﺳا ﻖﯾرﺰﺗ يرادزﺎـﺑ نﺎـﻣز زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ،هدﺮﺒﻣﺎﻧ يﺎﻫ
ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺎﻫ ) (tR يرادزﺎﺑ ﺲﯾﺪﻧا ، )
(RT ﻦـﯾا ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ و ﯽـﻣﺮﺟ ﻒـﯿﻃ
ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺎﺑ ﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ا ﺎﺑ ﺎﯾ و دراﺪﻧﺎﺘﺳا يﺎﻫ
ﻪﻧﺎﺨﺑﺎﺘﮐ رد دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻋﻼﻃ
ﺐﯿﮐﺮﺗ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ د ﻞﯿﮑﺸﺗ يﺎﻫ
ﺪـﯾدﺮﮔ ماﺪـﻗا ﺲﻧﺎـﺳا هﺪﻨﻫ .
ﻤﮐ ﺪﺻرد ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻦﯾا ﯽ رد ﯽـﻨﺤﻨﻣ ﺮـﯾز حﻮﻄـﺳ ﻪﺒـﺳﺎﺤﻣ ﺎـﺑ ﺰـﯿﻧ ﺎﻫ
ماﺮﮔﻮﺗﺎﻣوﺮﮐ ﺪﺷ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺎﻫ
) Adams, 2001 .(
ﯽﮔﮋﯾو ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ و ﺐـﮐﺮﻣ ﻪﯾﺰﺠﺗ لﺎﺳ ود ياﺮﺑ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ
ﺪﻧﺪﺷ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ .
ﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﯿ
ﺎﻫ رد لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ ﺞﻨﭘ
ﺪـﺻرد و ﺎـﺑ
نﻮﻣزآ ﺪﻨﭼ ﻪﻨﻣاد يا ﻦﮑﻧاد مﺎﺠﻧا ﺪﺷ . ﻪﯾﺰﺠﺗ و ﻞﯿﻠﺤﺗ يرﺎـﻣآ ﺞﯾﺎـﺘﻧ
هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻪﺨﺴﻧ زا
2/
9 راﺰـﻓا مﺮﻧ SAS2 ) SAS Institute,
2013, Cary, NC.
( ترﻮﺻ ﺖﻓﺮﮔ .
ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﯽﺸﯾور ﺪﺷر
ﺮﺛا ﺶﻨﺗ دﻮﺒﻤﮐ بآ ﺮﺑ عﺎﻔﺗرا ﺎﺷﺮﺳ ﮏﺸﺧ و ﺮﺗ نزو ،هﺎﯿﮔ ﻪﺧ
يﺎﻫ
ﯽﻨﻌﻣ راﺪﻠﮔ راد ) 01 /0 (p
دﻮﺑ ) لوﺪﺟ 1 .(
ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ عﺎﻔﺗرا هﺎﯿﮔ ) 92 / 30
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ (
، ﻪﺧﺎـﺷﺮﺳ ﮏﺸﺧ و ﺮﺗ نزو راﺪـﻠﮔ يﺎـﻫ
) 11 / 95 و 53 / 37
1- Shimatzu
2- Statistical analysis system ﻪﺗﻮﺑ رد مﺮﮔ
( رد رﺎﻤﯿﺗ ﺎﺑ يرﺎﯿﺑآ 90 ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ و ﯽـﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﺻرد
نآ ﺎﻫ ) ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ 23 / 22 ﯽﺘﻧﺎﺳ و ﺮﺘﻣ 79 / 40 و 81 / 22 ﻪﺗﻮﺑ رد مﺮﮔ (
رد
ﺗ ﺎﺑ يرﺎﯿﺑآ رﺎﻤﯿ 30
ﻞـﺻﺎﺣ ﯽﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﺻرد ﺪـﯾدﺮﮔ
) لوﺪـﺟ 2 .(
رﺎﻤﯿﺗ يدﻮﮐ ﯽﻨﻌﻣ ﺮﺛا راد ) 01 /0 (p
ﺮﺑ ﮏـﺸﺧ و ﺮـﺗ نزو ،هﺎﯿﮔ عﺎﻔﺗرا
ﻪﺧﺎﺷﺮﺳ ﺖﺷاد راﺪﻠﮔ يﺎﻫ )
لوﺪﺟ 1 .(
ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ عﺎـﻔﺗرا هﺎـﯿﮔ ) 48 / 28
ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ ( ﻪﺧﺎـﺷﺮﺳ ﮏﺸﺧ و ﺮﺗ نزو ، راﺪـﻠﮔ يﺎـﻫ
) 91 / 77 و 12 / 34
ﻪﺗﻮﺑ رد مﺮﮔ (
رد رﺎﻤﯿﺗ و ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ
نآ ﺎـﻫ ) ﻪـﺑ
ﺐﯿﺗﺮﺗ 37 / 22 ﯽﺘﻧﺎﺳ و ﺮﺘﻣ 16 / 61 و 49 / 26 ﻪﺗﻮﺑ رد مﺮﮔ (
دﻮﮐ رﺎﻤﯿﺗ رد
ﯽﺘﺴﯾز ﻣﺎ اﺰﯾرﻮﮑﯾ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺪﺷ ) لوﺪﺟ 2 .(
يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺶﻨﮑﻤﻫﺮﺑ يدﻮﮐ
و ﺶﻨﺗ دﻮﺒﻤﮐ ياﺮﺑ بآ ﻪﺧﺎـﺷﺮﺳ ﮏـﺸﺧ و ﺮﺗ نزو ،ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا يﺎـﻫ
ﯽﻨﻌﻣ راﺪﻠﮔ راد دﻮﺑ ) لوﺪﺟ 1 .(
رد رﺎﻤﯿﺗ ﺎـﺑ يرﺎﯿﺑآ 90 ﺖـﯿﻓﺮﻇ ﺪـﺻرد
ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ و ﯽﻋارز عﺎﻔﺗرا
هﺎﯿﮔ ) 09 / 35 ﯽﺘﻧﺎﺳ -
ﺮﺘﻣ ( ﻪﺧﺎـﺷﺮﺳ ﮏﺸﺧ و ﺮﺗ نزو ، راﺪـﻠﮔ يﺎـﻫ
) ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪـﺑ 52
/ 103 و
27 / 43 ﻪﺗﻮﺑ رد مﺮﮔ (
ﺎﺑ يرﺎﯿﺑآ رﺎﻤﯿﺗ رد و 30
و ﯽـﻋارز ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﺻرد
ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ ﻣﺎ
اﺰﯾرﻮﮑﯾ راﺪﻘﻣ ﻦﯾﺮﺘﻤﮐ نآ
ﺎﻫ ) ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ 55 / 19 ﯽﺘﻧﺎﺳ -
و ﺮﺘﻣ 18 / 35 و 98 / 18 ﻪﺗﻮﺑ رد مﺮﮔ (
ﺑ ﻪ ﺪﻣآ ﺖﺳد ) لوﺪﺟ 3 .(
عﺎﻔﺗرا ﻪﺧﺎﺷﺮﺳ ﮏﺸﺧ و ﺮﺗ نزو ،ﻪﺗﻮﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ راﺪﻠﮔ يﺎﻫ
ﺮـﻫ ماﺪـﻧا
ﯽﺸﯾور ﺎﯾ ﯽﺸﯾاز
ًاﺪﯾﺪﺷ ﺮﮕﯾد ﺖﺤﺗ
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾاﺬﻏ و بآ راﺮﻗ ﯽﻣ -
ﺪﻧﺮﯿﮔ ) Erkossa et al., 2002 .(
رﺎﭘ ا ﺶﯾاﺰـﻓا ﺎﺑ ﯽﺸﯾور ﺪﺷر يﺎﻫﺮﺘﻣ
ﺶﻫﺎﮐ ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾ
. ﺶﻫﺎﮐ رد دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽـﻃ
ﺶﯾاﺰـﻓا ﺢﻄـﺳ
ﺶﻨﺗ ﯽﮑﺸﺧ ﺮﺑ سﺎﺳا ﯽﻟاوﺮـﺳ ﺮﻈﻧ و
نارﺎـﮑﻤﻫ (Sreevalli et al.,
2001) ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ طﻮﺑﺮﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ صﺎﺼﺘﺧا يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ داﻮﻣ ﻪﺑ
ﻪﺸﯾر
ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺶﺨﺑ يﺎﻫ ﯽﯾاﻮﻫ هﺎﯿﮔ ﺪﺷﺎﺑ . ﺶﻫﺎـﮐ ﺐـﺟﻮﻣ ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ
،بآ راﺪﻘﻣ سﺎﻣآ
، ﻞﯿﺴﻧﺎﺘﭘ بآ ﻞﮐ
، ﯽﮔدﺮﻣﮋﭘ
، نﺪﺷ ﻪﺘﺴﺑ ر
ﻪﻧزو ﺎـﻫ و
ﺶﻫﺎﮐ رد لﻮﻠﺳ نﺪﺷ گرﺰﺑ ﺎﻫ
ﯽـﻣ ﯽـﺸﯾور ﺪﺷر و ددﺮـﮔ
. و ﺖـﯿﻤﮐ
لﻮﻠﺳ نﺪﺷ گرﺰﺑ ،ﯽﻟﻮﻠﺳ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﻪﺑ ﯽﮕﺘﺴﺑ هﺎﯿﮔ ﯽﺸﯾور ﺪﺷر ﺖﯿﻔﯿﮐ -
ﯽـﻣ ﯽﮑـﺸﺧ ﺶﻨﺗ زا ﺮﺛﺄﺘﻣ ثداﻮﺣ ﻦﯾا ﻪﯿﻠﮐ و دراد ﺰﯾﺎﻤﺗ و ﺎﻫ ﺪﻨـﺷﺎﺑ
) Kusaka et al., 2005 .(
زا ﻦﯿﻟوا ﻪﻧﺎﺸﻧ يﺎﻫ دﻮﺒﻤﮐ
،بآ رﺎﺸﻓ ﺶﻫﺎﮐ
سﺎﻣآ و رد ﺠﯿﺘﻧ ﻪ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺷر و ﻪﻌﺳﻮﺗ لﻮﻠﺳ ﺎﻫ ﻪﺑ هﮋـﯾو ﻪﻗﺎـﺳ رد و
گﺮﺑ ﺖﺳﺎﻫ . ﺶﻫﺎﮐ رد لﻮﻠﺳ نﺪﺷ گرﺰﺑ ﺐـﺟﻮﻣ ﯽﻟﻮﻠـﺳ ﻢﯿﺴﻘﺗ و ﺎﻫ
ﯽـﺸﯾور ﺪﺷر ياﺰﺟا و ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و گﺮﺑ ﺢﻄﺳ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻣ ددﺮﮔ . ﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﺪﺷر
،لﻮﻠﺳ ﻮﻤﻧ و هزاﺪﻧا
ماﺪﻧا ﯽﻣ دوﺪﺤﻣ دﻮـﺷ . ﻪـﺑ
ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﺶﻫﺎﮐ
داﻮﻣ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ يﺪﯿﻟﻮﺗ ﺑ ﺖﻠﻋ ﻪ ﺢﻄـﺳ ﺶﻫﺎـﮐ
گﺮﺑ و ﺶﻫﺎﮐ لﺎﻘﺘﻧا داﻮﻣ ﯽﺗﻼﯿﻤﯿﺳآ ﻪﺑ
ﺖﻤﺳ ماﺪﻧا ﯽﺸﯾاز يﺎﻫ رد
ﺮﺛا
ﺶﻨﺗ دﻮﺒﻤﮐ بآ ﺐﺒﺳ ﺶﻫﺎﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﻪﺧﺎﺷﺮﺳ راﺪﻠﮔ يﺎﻫ ﯽﻣ ددﺮﮔ . ﻪﺑ
ﻦﯿﻤﻫ ﻞﯿﻟد ﻦﯿﻟوا ﺮﺛا سﻮﺴﺤﻣ ﻢﮐ ﯽﺑآ ﺮﺑ ار نﺎﻫﺎﯿﮔ ﯽﻣ ناﻮـﺗ زا يور
هزاﺪﻧا ﺮﺘﮑﭼﻮﮐ گﺮﺑ ﺎﻫ و عﺎﻔﺗرا ﺮﺘﻤﮐ ﺺﯿﺨﺸﺗ نﺎﻫﺎﯿﮔ داد
. ﻪﺑ ﻼﻋ رد هو
ﻂﯾاﺮﺷ ﻢﮐ بﺬﺟ ،ﯽﺑآ داﻮﻣ
و ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾاﺬﻏ ﺰﯿﻧ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺘﻓﺎﯾ و ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﺪﺷر و گﺮﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺎﻫ
دوﺪﺤﻣ ﯽﻣ ددﺮﮔ . ﺐﻗﺎﻌﺘﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺢﻄـﺳ ،گﺮـﺑ
بﺬﺟ رﻮﻧ ﺶﻫﺎﮐ ﺰﯿﻧ ﻪﺘﻓﺎﯾ
و ﺖﯿﻓﺮﻇ ﻞﮐ يﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ هﺎﯿﮔ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻣ -
ﺪﺑﺎﯾ و ﺖﺳا ﯽﻬﯾﺪﺑ ﻪﮐ
ﺎﺑ دوﺪﺤﻣ نﺪﺷ هدروآﺮـﻓ يﺎـﻫ يﺰﺘﻨـﺳﻮﺘﻓ رد
ﻂﯾاﺮﺷ دﻮﺒﻤﮐ
،بآ ﺪﺷر هﺎﯿﮔ و
ًﺎﺘﯾﺎﻬﻧ دﺮﮑﻠﻤﻋ نآ رﺎﭼد نﺎﺼﻘﻧ ﯽﻣ دﻮـﺷ
) Omidbaygi et al., 2003 ( .
ﻮﻣﺎـﭽﺘﻟ و نارﺎـﮑﻤﻫ ) Letchamo et
al., 1994 ( رد ﺶﯾﺎﻣزآ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ
،يا تاﺮﺛا ﻪﺳ ﺢﻄﺳ بآ كﺎﺧ 60 ، 70
و 90 ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﺻرد ﻪﻋرﺰﻣ
ار يا ﺮﺑ يور هﺎﯿﮔ درﻮﻣ ﻦﺸﯾوآ ﯽﺳرﺮﺑ
راﺮﻗ
ﺪﻧداد و ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﻪﮐ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺰﯿﻣ ﻊـﻤﺠﺗ نا دﺎـﻣ
ه ﮏـﺸﺧ رد 90
ﺪﺻرد ﺖﯿﻓﺮﻇ ﻪﻋرﺰﻣ يا ﺑ ﻪ ﺖﺳد ﺪﻣآ . ﯽﯾﺎﺑﺎﺑ و نارﺎﮑﻤﻫ ) Babaee et
al., 2010 ( نﺎﻋذا ﺪﻨﺘﺷاد ﻪﮐ ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ عﺎﻔﺗرا
،ﻪـﺗﻮﺑ داﺪـﻌﺗ ﻪﻗﺎـﺳ
،ﯽﺒﻧﺎﺟ نزو ﮏﺸﺧ ﯽﺸﯾور ماﺪﻧا ﻦﺸﯾوآ
ار ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻣ ﺪﻫد و ﻦـﺴﻧﺎﺟ.
نارﺎﮑﻤﻫ ) Janssen et al., 1987 (
نﺎﯿﺑ نزو ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺷاد ﺮﺗ
و ﺧ ﮏﺸ
هﺎﯿﮔ ﻦﺸﯾوآ ﯽﯾﺎﯿﻧﺎﭙﺳا ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺶﻨﺗ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﺑآ ﯽﻣ
ﺪﺑﺎﯾ .
سﺎﺳاﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺑ ﻪ ﺖﺳد هﺪﻣآ رد ﻦﯾا ﺶﯾﺎﻣزآ ﯽﻣ ناﻮﺗ نﺎﯿﺑ دﺮﮐ ﻪﮐ
ﺪﻨﭼ ﺮﻫ ﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ ناﺰﯿﻣ بآ ﯽﻓﺮﺼﻣ و ﻪﺑ ﻊﺒﺗ نآ زوﺮﺑ ﺶﻨﺗ ﯽﮑﺸﺧ زا
ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ دﺮﮑﻠﻤﻋ رد
هﺎﯿﮔ ﻪﺘﺳﺎﮐ ﯽﻣ
،دﻮﺷ ﺎﻣا ﺎﺑ ـﺑ ﻪ يﺮﯿﮔرﺎـﮐ دﻮـﮐ
هﮋﯾو ﻪﺑ ﯽﺘﺴﯾز رد
ﻄﺳ حﻮ يﻻﺎﺑ ﯽﻣ ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ناﻮﺗ
ﺎﺗ يﺪﺣ زا زوﺮﺑ
تاﺮﺛا ﺶﻨﺗ ءﻮﺳ ﺮﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ يﺪﯿﻟﻮﺗ ﻦﯾا هﺎﯿﮔ ار ﻪﻟﺄـﺴﻣ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺖﺳﺎﮐ
ﯽﻣ ناﻮﺗ ﻪﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺒﺜﻣ يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺘـﺴﯾز دﻮـﺒﻬﺑ رد ﻂﯾاﺮـﺷ ﻪـﯾﺬﻐﺗ يا
نﺎﻫﺎﯿﮔ رد ﻂﯾاﺮﺷ ﺶﻨﺗ رد ﺮﻈﻧ ﺖﻓﺮﮔ يﺎﻫدﻮﮐ. ﯽﺘـﺴﯾز ﺎـﺑ ﺶﯾاﺰـﻓا
نژوﺮﺘﯿﻧ بﺬﺟ و
ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﯾآرﺎﮐ ﻦﯾا ﺮﺼﻨﻋ رد ﺪﻨﯾآﺮﻓ و ﺰﺘﻨﺳﻮﺘﻓ ﺪﯿﻟﻮﺗ
ﺢﻄﺳ
،ﺰﺒﺳ ﺶﻘﻧ ﻪﺑ ﯽﯾاﺰﺳ ﺎﻔﯾا ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﮐ ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﺪﺷر
ار ﻪﺑ لﺎـﺒﻧد
ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﺖﺷاد .
لوﺪﺟ 1 - ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ و ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ﺖﺤﺗ ﻦﺸﯾوآ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺐﮐﺮﻣ ﺲﻧﺎﯾراو ﻪﯾﺰﺠﺗ
Table 1- Combined analysis of variance of quantitative and qualitative yield of thyme under drought stress and biofertilizer
ﺮﯿﯿﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ S.O.V
ﺟرد ﻪ يدازآ
df
تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ Mean sum of squares ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا
Plant height
ﺮﺗ نزو Fresh weight
ﮏﺸﺧ نزو Dry weight
ﺲﻧﺎﺳا ﺪﺻرد Essential oil
ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ Essential oil
yield لﺎﺳ
Year 1 29.42** 99.36ns 274.98* 0.00301ns 0.00461ns
راﺮﮑﺗ ) لﺎﺳ (
Replication (Year) 2 0.13 17.43 2.98 0.00048 0.00198
ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ
Drought stress 3 184.92** 6618.28** 500.90** 0.00322** 0.06580**
لﺎﺳ
× ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ
Year× drought stress 3 3.29** 28.93ns 1.39ns 0.00005ns 0.00006ns
راﺮﮑﺗ
× ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ ) لﺎﺳ (
Replication× drought stress (Year)
6 0.10 24.46 0.88 0.00004 0.00152
ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ
Biofertilizer 2 160.60** 1130.53** 241.90** 0.00881** 0.02290**
ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ × ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ
Drought stress× biofertilizer 6 7.87** 44.66** 7.92** 0.01790** 0.00280**
لﺎﺳ × ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ
Year× biofertilizer 2 3.66** 58.41** 3.18** 0.00025* 0.00011ns
ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ × ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ
× لﺎﺳ
Drought stress× biofertilizer×
year
6 0.79** 6.85ns 4.12** 0.00031** 0.00014ns
ﺎﻄﺧ
Error 16 0.11 4.62 0.51 0.00007 0.00032
ﯿﻐﺗ ﺐﯾﺮﺿ تاﺮﯿ ) ﺪﺻرد (
CV (%)
1.28 3.11 2.38 2.44 7.61
* ، **
و ﯽﻨﻌﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ:ns لﺎﻤﺘﺣا حﻮﻄﺳ رد راد
ﺞﻨﭘ و ﮏﯾ و ﺪﺻرد ﺮﯿﻏ ﯽﻨﻌﻣ راد
*, ** and ns: are significant at 0.05 and 0.01 probability levels and non significant respectively.
لوﺪﺟ 2 - ﺶﻨﺗ هدﺎﺳ تاﺮﺛا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻦﺸﯾوآ ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ و ﯽﮑﺸﺧ
) ﺐﮐﺮﻣ (
Table 2- Mean comparisions of drought stress and biofertilizer simple effects on quantitative and qualitative yield of thyme (Combined)
رﺎﻤﯿﺗ
Treatments
حﻮﻄﺳ Levels
ﻪﺗﻮﺑ عﺎﻔﺗرا ) ﯽﺘﻧﺎﺳ ﺮﺘﻣ (
Plant height (cm)
ﺮﺗ نزو ) رد مﺮﮔ
ﻪﺗﻮﺑ ( Fresh weight
(g.plant-1)
ﮏﺸﺧ نزو )
مﺮﮔ ﻪﺗﻮﺑ رد ( Dry weight
(g.plant-1)
ﺲﻧﺎﺳا ﺪﺻرد ) ﺪﺻرد ( Essential oil
(%)
ﺲﻧﺎﺳا دﺮﮑﻠﻤﻋ )
ﯽﻠﯿﻣ -
ﻪﺗﻮﺑ رد ﺮﺘﯿﻟ (
Essential oil yield (ml.plant-1)
ﯽﮑﺸﺧ ﺶﻨﺗ Drought stress
90 ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﺻرد
ﯽﻋارز 90% field
capacity
30.92a* 95.11a 37.53a 0.319d 0.305a
70 ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﺻرد
ﯽﻋارز 70% field
capacity
27.07b 79.61b 32.44b 0.357a 0.281a
50 ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﺻرد
ﯽﻋارز 50% field
capacity
23.41c 60.97c 26.68c 0.346b 0.211b
30 ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺪﺻرد
ﯽﻋارز 30% field
capacity
22.23d 40.79d 22.81d 0.332c 0.141c
ﯽﺘﺴﯾز دﻮﮐ Biofertilizer
ﻣﺎ اﺰﯾرﻮﮑﯾ
Mycorrhiza 22.37c 61.16c 26.49c 0.316c 0.204c
ﺮﻔﺴﻓﻮﯿﺑ
Biophosphorus 26.88b 68.28b 28.99b 0.337b 0.2219b
ﻦﯿﺴﮐوﺮﺘﯿﻧ
Nitroxin 28.48a 77.91a 34.12a 0.363a 0.277a
* رد نﻮﺘﺳﺮﻫ ياﺮﺑ ﺮﻫ
،رﺎﻤﯿﺗ فوﺮﺣ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﺮﮕﻧﺎﯾﺎﻤﻧ مﺪﻋ فﻼﺘﺧا ﯽﻨﻌﻣ راد رد ﺢﻄﺳ لﺎﻤﺘﺣا ﺞﻨﭘ ﺪﺻرد ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ .
* In the each column for every treatment, similar letters demonstrate not significant at 0.05 probability levels.
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز زا ﻖﯾﺮﻃ تﺎﺤﺷﺮﺗ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻞـﺣ
هﺪـﻨﻨﮐ و
ﺮﺻﺎﻨﻋ ،ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ﺶﻫﺎﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ
ار ﯽﯾاﺬﻏ ﻪﺑ ترﻮﺻ لﻮﻠﺤﻣ رد رﺎﯿﺘﺧا
هﺎـﯿﮔ راﺮـﻗ ﯽـﻣ ﺪـﻨﻫد ) Rademacher, 1994 Han & Lee, 2006;
Kader, 2002;
( يﺮﺘﮐﺎﺑ يﺎﻫ دﻮﺟﻮﻣ رد دﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز هوﻼﻋ ﺮﺑ ﺖﯿﺒﺜﺗ
اﻮﻫ نژوﺮﺘﯿﻧ و
لدﺎﻌﺘﻣ ندﺮﮐ بﺬﺟ ﺮـﺻﺎﻨﻋ ﯽﻠـﺻا پ فﺮـﺼﻣ ﻢـﮐ و
فﺮﺼﻣ درﻮﻣ زﺎﯿﻧ هﺎﯿﮔ ﺎﺑ و ﺖﺧﺎﺳ ﺢﺷﺮﺗ كﺮـﺤﻣ داﻮـﻣ ﺪـﺷر
هﺎـﯿﮔ و
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺢﺷﺮﺗ يﺎﻫﺪﯿﺳا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻪﻨﯿﻣآ و
عاﻮﻧا ﯽﺘﻧآ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﺎﻫ ﺐﺟﻮﻣ
ﺪﺷر و ﻪﺸﯾر ﻪﻌﺳﻮﺗ و
ماﺪـﻧا ﯽﯾاﻮـﻫ ﯽـﻣ ﺪﻧﻮـﺷ ) Han & Lee, 2006
Gutierrez-Manero et al., 2001;
.(
ﯽﺳﺮﺘﺳد هﺎﯿﮔ ﻪﺑ بآ و ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾاﺬﻏ ﻪﺑ ،ﯽﻓﺎﮐ صﻮﺼﺧ نژوﺮﺘﯿﻧ
زا ﻖﯾﺮﻃ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺮﺑ يور ﻢﯿﺴﻘﺗ و گرﺰﺑ لﻮﻠﺳ نﺪﺷ ﺎﻫ
رد ﺶﯾاﺰﻓا ياﺰﺟا
ر رﺎﯿﺴﺑ ﯽﺸﯾور ﺪﺷ ﺮﺛﺆﻣ
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . رد ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻪﺑ ﺶﻘﻧ ﺪﯿﻔﻣ و ﺮﺛﺆﻣ
مﺰﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ ﺎﻫ
رد دﻮﺒﻬﺑ ﺪﺷر و دﺮﮑﻠﻤﻋ نﺎﻫﺎﯿﮔ هرﺎـﺷا ﯽﯾوراد هﺪـﺷ
ﺖﺳا . مﺮـﺧ نارﺎـﮑﻤﻫ و لد )
Khorramdel et al., 2008 (
هﺪﻫﺎـﺸﻣ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ
ﻪﯾﺎﻣ ﺢﯿﻘﻠﺗ مﻮﻠﯾﺮﯿﭙﺳوزآ ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗزا و
و ﻮﮑﯾﺎﻣچرﺎﻗ اﺰﯾر
ﺮﺠﻨﻣ ﻪﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ﺺﺧﺎﺷ ،عﺎﻔﺗرا ﺢﻄﺳ
،گﺮـﺑ ﻊـﻤﺠﺗ هدﺎـﻣ ﮏـﺸﺧ و
ﺖﻋﺮﺳ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﺷر هﺎﯿﮔ
ﻪﻧاﺪﻫﺎﯿﺳ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﺪﻫﺎـﺷ ﺪـﯾدﺮﮔ . رد ﻦـﯾا
نﺎﯿﻣ ﻖﯿﻔﻠﺗ ﻣﺎ اﺰﯾرﻮﮑﯾ و مﻮﻠﯾﺮﯿﭙـﺳوزآ ﻦﯾﺮﺘـﺸﯿﺑ
ﺮﯿﺛﺄـﺗ رد ار ﺶﯾاﺰـﻓا
تﺎﻔﺻ درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﺷاد . ﺎﺗﻮﻨﯾو ) Vinutha, 2005 (
شراﺰﮔ دﻮﻤﻧ ﻪﮐ
ﺢﯿﻘﻠﺗ هﺎﯿﮔ نﺎﺤﯾر ﺎﺑ ﻪﻧﻮﮔ يﺎـﻫ ﺘﺨﻣ يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﻒـﻠ ﺮﺘﮐﺎـﺑﻮﺗزا
و چرﺎـﻗ
سﻮﻣﻮﻠﮔ ﺐﺒﺳ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﺴﯾز
،هدﻮﺗ ﺖﻋﺮﺳ ﺪﺷر و ناﺰﯿﻣ ﺲﻧﺎﺳا هﺎﯿﮔ
ﯽﻣ دﻮﺷ . ﯽﻘﯿﻘﺤﺗ رد دﺮﺑرﺎﮐ
دﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز مﻮﻠﯾﺮﯿﭙﺳوزآ ﺮﺘﮐﺎﺑﻮﺗزاو
ﺐﺒﺳ ،
ﺶﯾاﺰﻓا عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ و نزو ﺮﺗ و ﮏﺸﺧ ماﺪﻧا ﯽﯾاﻮﻫ يﺎﻫ هﺎﯿﮔ
ﻢﯾﺮﻣ ﯽﻠﮔ
رد ﻦﯿـﭼ يﺎـﻫ لوا و مود ﯽـﻃ ﻞـﺼﻓ ود ﺪـﯾدﺮﮔ ) Youssef et al.,
.(2004 ﺮﺛا يﺎﻫدﻮﮐ ﯽﺘﺴﯾز دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺮﺑ و
ءاﺰﺟا دﺮﮑﻠﻤﻋ هﺎﯿﮔ ﯽـﯾوراد
ﻪﻧﺎﯾزار ) Foeniculum vulgare Mill.
( نﺎﺸﻧ ﻪﮐ داد دﻮـﮐ تﺎﻔـﺴﻓ
ﯽﺘﺴﯾز ياراد ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺮﺑ يور عﺎﻔﺗرا ﻪﺗﻮﺑ و دﺮﮑﻠﻤﻋ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ) Darzi et al., 2008 ( .
وو نارﺎﮑﻤﻫ و )
Wu et al., 2005 (
