١
ﻧرﺪﻣ رد نرﺪﻣ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ﻪﺘﯿ
ﻢﯾﺮﮐ نآﺮﻗ ﯽﻧﺎﺒﻣ ﻪﺑ ﺮﻈﻧ ﺎﺑ
هﺪﯿﮑﭼ
ﻧآﺮﻗ ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ و ﺎﻫ هزﻮﻣآ
،تﻮﺒﻧ ﻢﺘﺧ و ﺖﯿﻌﻣﺎﺟ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽ نﺎﻣز ﻪﺑ دوﺪﺤﻣ
ﺎﯾ ﯽـﺻﺎﺧ نﺎـﮑﻣ
ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ . نﺎـﻣز نآ ،ﺪـﺷﺎﺑ قدﺎـﺻ ﺖـﯿﻠﻫﺎﺟ درﻮـﻣ رد ﯽـﻧآﺮﻗ يﺎـﻫرﺎﯿﻌﻣ ﻪـﮐ ﯽﻧﺎﻣز و ﯽﻧﺎﮑﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ﺮﻫ رد ،ظﺎﺤﻟ ﻦﯾﺪﺑ
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﯽﻠﻫﺎﺟ .
ﯽﻔﺴﻠﻓ ﯽﻧﺎﺒﻣ رد ﯽﻠﻫﺎﺟ ﺮﺻﺎﻨﻋ دﻮﺟو ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد ،ﻪﺘﮑﻧ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ -
دﻮﺷ ﯽﻣ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ يﺮﮑﻓ .
ﺮﻗ ﺮﻈﻧ زا ﻪﮐ اﺮﯾز ﺘﺴﺑاو نﺎﺴﻧا ،ﯽﻧآ
دراد ﺪﻧواﺪﺧ ﻪﺑ يدﻮﺟو زﺎﯿﻧ و ﯽﮕ لﻼﻘﺘـﺳا اﺬـﻟ
ﺖﺳا ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ مﺰﻠﺘﺴﻣ ،وا ﻦﺘﺴﻧاد يدﻮﺟو .
ﻦﯿﻨﭼ ﻢﻫ
، ءﺎـﯿﺒﻧا ﺖـﯾرﻮﻣﺄﻣ ،ﻢﻟﺎـﻋ رد ﯽـﻬﻟا يﺎـﻫ ﺖﻨـﺳ مواﺪـﺗ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ )
ع (
،ﺖﻨﺳ رﺎﮑﻧا ؛نآ ﯽﺑﺮﺠﺗ عﻮﻧ رد ﺖﺧﺎﻨﺷ و ﻢﻠﻋ ندﻮﺒﻧ ﺮﺼﺤﻨﻣ و ﯽﻬﻟا ﺖﻣﻮﮑﺣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﺖﻬﺟ ﻪﺑ دﺎﻘﺘﻋا
و ﻢﺴﯾرﻻﻮﮑﺳ
ﺖﺳا ﯽﻧآﺮﻗ يﺎﻫ هزﻮﻣآ و ﺎﻫ ﻪﻔﻟﻮﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﯽﻠﻫﺎﺟ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ و ﺮﺻﺎﻨﻋ هﺪﻧرادﺮﺑ رد ﻢﺴﯾﻮﯿﺘﯾزﻮﭘ .
نﺎﮔژاو ﺪﯿﻠﮐ :
ﺪﻧواﺪﺧ ،نﺎﺴﻧا ،ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ،ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ ،نآﺮﻗ .
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻢﯾﺮﮐ نآﺮﻗ مﻼﺳا ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ﺮﺑ ﺪﻧواﺪﺧ يﻮﺳ زا
) ص ( ﺪـﺷﺎﺑ ﯽﻣ نﺎﺸﯾا هﺰﺠﻌﻣ و ﺖﺳا هﺪﺷ ﯽﺣو .
هﻮـﺟو زا ﯽـﮑﯾ
ﻪﻨﻬﮐ نآﺮﻗ زﺎﺠﻋا ﺪـﺷﺎﺑ ﯽـﻣ قدﺎـﺻ ﺎﻬﻧﺎﮑﻣ و ﺎﻬﻧﺎﻣز ﻪﻤﻫ رد ﻪﮐ يا ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ﺖﺳا نآ يﺎﻫ هزﻮﻣآ و ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ نﺪﺸﻧ
:»
ﱠنِإ
َنآْﺮُﻘْﻟا ـَﺸْﮑُﺗ ﺎـَﻟ و ﻪـﺒﺋاَﺮَﻏ ﯽﻀَﻘْﻨَﺗ ﺎَﻟ و ﻪﺒﺋﺎﺠﻋ ﻰَﻨْﻔَﺗ ﺎَﻟ ٌﻖﯿﻤﻋ ﻪُﻨﻃﺎﺑ و ٌﻖﯿﻧَأ هُﺮﻫﺎَﻇ ﻪـِﺑ ﺎـﱠﻟِإ تﺎـﻤُﻠﱡﻈﻟا ﻒ
.«
) ،ﻰـﺿﺮﻟا ﻒﯾﺮـﺷ
1414 ص ، 61 (.
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ﯽﻧآﺮﻗ ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ زا ﯽﮑﯾ .
زا اﺮﻧآ و هﺪﺷ لزﺎﻧ باﺮﻋا ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ نﺎﻣز رد نآﺮﻗ ﻪﮐ ﺖﺴﯿﻧ ﯽﮑﺷ
ﺖﺳا هدﺮﺑ ﻦﯿﺑ .
هدﺮﻤﺷ مﻮﻣﺬﻣ ار ﺎﻬﻧآ ،ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﯽﻠﻫﺎﺟ مﻮﺳر و بادآ ﺎﺑ هزرﺎﺒﻣ ﻪﺑ يدﺪﻌﺘﻣ تﺎﯾآ رد نآﺮﻗ ﺖﻬﺟ ﻦﯾا زا
ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ لﺎﻄﺑا و ﺦﺴﻧ ار ﺎﻬﻧآ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و .
ﻦﯾا لاﻮﺌﺳ ﯽﻟو و هدﻮﺑ نﺎﻣز نﺎﻤﻫ ﻪﺑ ﺮﺼﺤﻨﻣ ﯽﻧآﺮﻗ مﻮﻬﻔﻣ ﻦﯾا ﺎﯾآ ﻪﮐ ﺖﺳا
؟دراﺪﻧ قاﺪﺼﻣ ﯽﻣﻮﻬﻔﻣ ﻦﯿﻨﭼ ،باﺮﻋا ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ﺪﺋﺎﻘﻋ و مﻮﺳر ،بادآ ﻦﺘﻓر ﻦﯿﺑ زا و نآ زا رﺬﮔ ﺎﺑ
نآﺮﻗ ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺪـﻫاﻮﺨﻧ ﺮـﮕﯾد ﯽﻧﺎﻤـﺳآ بﺎﺘﮐ نآ زا ﺪﻌﺑ و ﺖﺳا هﺪﺷ لزﺎﻧ ﺎﻬﻧﺎﻣز و رﺎﺼﻋا ﻪﻤﻫ ياﺮﺑ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻦﯿﻨﭼ ﺰﯿﻧ نآ ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ و ﺎﻫ هزﻮﻣآ ؛ﺪﻣآ .
درﻮﻣ رد ﯽﻧآﺮﻗ يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ﻪﮐ ﯽﻧﺎﻣز و ﯽﻧﺎﮑﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ﺮﻫ رد ،ظﺎﺤﻟ ﻦﯾﺪﺑ
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﯽﻠﻫﺎﺟ نﺎﻣز نآ ،ﺪﺷﺎﺑ قدﺎﺻ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ .
و ﺶﺨﺑ مﺎﻬﻟا ﻊﺒﻨﻣ نآﺮﻗ ﺮﮕﯾد نﺎﯿﺑ ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ ﻪﮐ ﺖﺳﺎﻬﻧﺎﺴﻧا ﺮﮕﺘﯾاﺪﻫ
ار زا ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ جرﺎﺧ ﺖﻟﺎﻬﺟ و ﯽﻧادﺎﻧ .
ﺖﺳا ﯽﻠﻫﺎﺟ ،ﺪﺷﺎﺑ نآ ﻒﻟﺎﺨﻣ ﻪﮐ يا هﺪﯿﻘﻋ ﺮﻫ ﺖﻬﺟ ﻦﯾا زا .
ﻪـﻧﻮﻤﻧ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ
ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ دﺎﻘﺘﻋا ﺪﺣاو ياﺪﺧ ﻪﺑ و هدﻮﺑ كﺮﺸﻣ ﯽﻠﻫﺎﺟ باﺮﻋا .
ﺖـﺳا ﯽـﻧآﺮﻗ هزﻮﻣآ ﻦﯾﺮﺗ ﻢﻬﻣ ﺪﯿﺣﻮﺗ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد .
ﻦـﯾا زا
ﻟا و ﺮﻔﮐ،كﺮﺷ ﻪﺑ دﺎﻘﺘﻋا ور دراﺪﻧ ﺰﯿﻧ صﺎﺧ ﯽﻧﺎﮑﻣ ﺎﯾ نﺎﻣز ﻪﺑ صﺎﺼﺘﺧا يﺮﻣا ﻦﯿﻨﭼ و ﺖﺳا ﯽﻠﻫﺎﺟ دﺎﺤ
.
٢
ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺮﻈﻧ ﺎﺑ
، ﻪـﻧادﺎﻘﻧ ﯽـﺳرﺮﺑ ﻪـﺑ ﻢﯾﺮـﮐ نآﺮـﻗ ﻒﻠﺘﺨﻣ تﺎﯾآ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ ﻢﯿﻧآﺮﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد
دﻮﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ ﺮﮑﻔﺗ يﺎﻫ ﯽﮔﮋﯾو و ﺮﺻﺎﻨﻋ ددﺮﮔ ﻒﺸﮐ نآ رد ﯽﻠﻫﺎﺟ ﺺﺋﺎﺼﺧ ﯽﻧآﺮﻗ رﺎﯿﻌﻣ ﺎﺑ ﻪﮑﻨﯾا ﺎﺗ
.
نﺎﺴﻧا ﯽﺋاﺮﮔ
ﻢﺴﯿﻧﺎﻣوا ﺎﯾ ﯽﺋاﺮﮔ نﺎﺴﻧا ،ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ يﺎﻫ ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯾﺮﺗ ﯽﺳﺎﺳا زا ﯽﮑﯾ ﺖﺳا1
. ﻦـﯾا ﻪـﺑ ﻢـﺴﯿﻧﺎﻣوا يﻮـﻐﻟ ﺮـﻈﻧ زا
ﺖﺳا ﯽﻨﻌﻣ :»
شزرا ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ يﺮﮑﻓ مﺎﻈﻧ ﻪﮐ ﯽﺗﺎﯿﻗﻼﺧا و ﺺﯾﺎﺼﺧ ،ﺎﻫ
نوﺪﺑ نورد ،ﯽـﻌﯿﺒﻄﻟا ءاروﺎـﻣ ترﺪـﻗ ﻪـﻧﻮﮔ ﺮﻫ
دﻮﺟو نﺎﺴﻧا ﺪﻧراد
.«
) Soukhanov, 1999 .(
ﻢﺴﯿﻧﺎﻣوا و ﻪﺟﻮﺗ ﺰﮐﺮﻣ رد ار يﺮﺸﺑ ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا يﺮﮑﻔﺗ زﺮﻃ
ﯽﻣ راﺮﻗ دﻮﺧ فﺪﻫ ﺎﻬﻨﺗ ﺪﻫد
. ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ
، يدﻮـﺟو دﻮﺧ ﻪﺑ نداد ﺖﯿﻤﻫا و ﺶﯾﻮﺧ ﻖﻟﺎﺧ زا ﯽﻧادﺮﮕﯾور ﻪﺑ ار ﺮﺸﺑ
ﯽﻣ اﺮﻓ ﯽﺘﯾﻮﻫ و ﺪﻧاﻮﺧ
) ،ﯽﯿﺤﯾ 1385 ص ، 50 .(
،ﺮﻈﻧ ﻦﯾا زا ﻪﮐ ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ ﻢﺴﯿﻧﺎﻣوا
زا نﺎﻬﺟ يژﺮﻧا و هدﺎﻣ هﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ
دراﺪﻧ دﻮﺟو ﻪﻌﯿﺒﻄﻟا ءاروﺎﻣ و .
دﺮـﺠﻣ ﺎـﯾ يدﺎـﻣ ﺮـﯿﻏ ﺮـﻣا ﺮـﻫ ﻦﺘـﺷاﺪﻧ دﻮـﺟو ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ،ﻪﺠﯿﺘﻧ رد نﺎـﺴﻧا ،
حور ياراد ﺎـﻫ
و ،ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ نادوﺎﺟ و يدﺎﻣﺮﯿﻏ
ّﻠﻋ ﺪﻧواﺪﺧ ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ تادﻮﺟﻮﻣ ﺶﺨﺑ دﻮﺟو ﺖ
(Lamont, 1977, p. 116) .
،ظﺎﺤﻟ ﻦﯾﺪﺑ ﺖﺴﯿﻧﺎﻣوا و ﺖﺳا ﺮﺑاﺮﺑ دﺎﺤﻟا ﺎﺑ ﻢﺴﯿﻧﺎﻣوا
ﺖﻘﯿﻘﺣ ﻦﯾا دﻮﺧ ﺎﻫ ﻪﺘﻓﺮﯾﺬﭘ ار
ﺪﻧا . دﻮـﺟو رﺎـﮑﻧا ﻻﻮﺻا
ﯽﮔﮋﯾو دﺎﺤﻟا ﺎﯾ اﺪﺧ ﺮﯾﺬﭘﺎﻧ ﯽﺋاﺪﺟ
ﺖﺳا ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ )
Martin, 2007, 28-29 .(
ﺖـﺴﯿﻧﺎﻣوا ﻪـﯿﻣﻼﻋا رد ﺰـﯿﻧ
ﻦـﯾا ﻪـﺑ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺢﯾﺮﺼﺗ نآ مزاﻮﻟ و ﺐﻠﻄﻣ :
،ﺎـﻬﻧآ دﻮـﺧ ﻪـﺑ دﻮـﺧ ﻦﺘﻓﺎـﯾ دﻮـﺟو و تادﻮـﺟﻮﻣ ﺶﻨﯾﺮﻓآ أﺪﺒﻣ ﻪﺑ ﻦﺘﺷاﺪﻧ نﺎﻤﯾا
لﻮﺼﺤﻣ ﺮﺸﺑ ﯽﺒﻫﺬﻣ ﮓﻨﻫﺮﻓ و نﺪﻤﺗ ﺶﻨﮐاو و ﺶﻨﮐ ﯽﺠﯾرﺪﺗ
وا ﯽﻋﺎـﻤﺘﺟا ثاﺮـﯿﻣ و ﯽـﻌﯿﺒﻃ ﻂﯿـﺤﻣ ﺎـﺑ نﺎـﺴﻧا يﺎـﻫ
هدﻮﺑ ﺪﻧا و شزرا رﺎﮑﻧا يﺎﻫ
ﯽﻌﯿﺒﻃ ءاروﺎﻣ )
،ﯽﯿﺤﯾ 1385 ص ، 50 - 58
2.(
ﯽﮔﮋﯾو رد نرﺪﻣ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ﺮﺻﺎﻨﻋ نﺎﺴﻧا
ﯽﺋاﺮﮔ
رد ناﻮـﺗ ﯽـﻣ ار شﺮـﮕﻧ ﻦـﯾا هﺪﻤﻋ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ،ﺪﯾدﺮﮔ نﺎﯿﺑ ﯽﺋاﺮﮔ نﺎﺴﻧا ﺢﯿﺿﻮﺗ رد ﻪﮐ ﯽﺒﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
دﺮﻤﺷ ﺮﺑ دراﻮﻣ ﻦﯾا :]
1 [ نﺎﺴﻧا ﯽﻟﻼﻘﺘﺳا دﻮﺟو ،
]2 [ حور ﺪﻨﻧﺎﻣ يدﺎﻣ ﺮﯿﻏ ﺮﻣا ﺮﻫ ﻦﺘﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﯽﻧﺎﺴﻧا
] 3 [ ﻦﺘﻓﺎﯾ دﻮﺟو
ﺶﺨﺑ ﯽﺘﺴﻫ ﻖﻟﺎﺧ ﻪﺑ زﺎﯿﻧ نوﺪﺑ تادﻮﺟﻮﻣ يدﻮﺧ ﻪﺑ دﻮﺧ .
ور ﻦﯾا زا
، ﻦـﯾا رد ﻦﯾﻮـﻧ ﺖـﯿﻠﻫﺎﺟ ﺮﺻﺎﻨﻋ دﻮﺟو ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ
دﻮﺷ ﯽﻣ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﯽﻧآﺮﻗ تﺎﯾآ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ شﺮﮕﻧ ﻪﻧﻮﮔ :
]1 [ ﺪـﺷﺎﺑ ﺪـﻧواﺪﺧ ﺎﺑ نﺎﺴﻧا ﻪﻄﺑار ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ﯽﻔﻧ رد ﯽﻧآﺮﻗ تاﺪﯿﮐﺄﺗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺪﺳر ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ .
ﻦﯾﺪـﺑ
ﻪﮐ ظﺎﺤﻟ اﺬـﻟ و ندﻮـﺑ قﻮـﻠﺨﻣ ﺎﻨﻤـﺿ ﺎـﯾ ﺎﺤﯾﺮـﺻ يا ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ و ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﺮﮐذ ﺪﻧواﺪﺧ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ار نﺎﺴﻧا ﻪﺸﯿﻤﻫ نآﺮﻗ
1. Humanism.
.٢ نﺎﺴﻧا ﻪﺑ ﺪﯿﮐﺎﺗ ﺘﻧ ﯽﺋاﺮﮔ
ﺎ دﻮﻤﻧ هرﺎﺷا ﻊﻣاﻮﺟ ﯽﺧﺮﺑ رد ﯽﺋاﺮﮔ ﺲﻨﺟ ﻢﻫ جاور ﻪﺑ ناﻮﺗ ﯽﻣ ﺎﻬﻧآ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻪﮐ دراد هاﺮﻤﻫ ﻪﺑ ار يرﺎﯿﺴﺑ ﯽﻗﻮﻘﺣ و ﯽﻠﻤﻋ ﺞﯾ .
ﺪﻧاد ﯽﻣ ﯽﻠﻫﺎﺟ اﺮﻧآ ﺖﺣاﺮﺻ ﻪﺑ نآﺮﻗ ﻪﮐ يﺰﯿﭼ :»
َأ
ﻢُﮑﱠﻧِإ
َنﻮُﺗْﺄَﺘَﻟ
َلﺎﺟﱢﺮﻟا
ًةﻮﻬَﺷ
ْﻦﻣ
ِنود
ءﺎﺴﱢﻨﻟا
ْﻞﺑ
ﻢُﺘْﻧَأ
مﻮَﻗ
ُﻠﻬﺠَﺗ نﻮ .«
) ﻞﻤﻧ : 55 .(
ﯽﺋاﺮﮔ ﺲﻨﺟ ﻢﻫ ،ﻪﯾآ ﻦﯾا ﻖﺒﻃ
ﺖﺴﻫ ﺰﯿﻧ نآ ﻞﻋﺎﻓ ندﻮﺑ ﻞﻫﺎﺟ مﺰﻠﺘﺴﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﻧﻼﻫﺎﺟ ﯽﻠﻤﻋ )
،ﯽﺋﺎﺒﻃﺎﺒﻃ 1417 ، ج 15
، ص 376 .(
٣
ﺪﻨﮐ ﯽﻣ يروآ دﺎﯾ ار ﻖﻟﺎﺧ ﻪﺑ يﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ و لﻼﻘﺘﺳا مﺪﻋ ﺎﯾ وا يدﻮﺟو ﯽﮕﺘﺴﺑاو :»
ﺪﯾﺮﯾ ﻪـﱠﻠﻟا
ْنَأ ﻒـﱢﻔَﺨﯾ ﻢُﮑْﻨـﻋ و َﻖـﻠُﺧ
ُنﺎﺴْﻧِﺈْﻟا ﺎﻔﯿﻌَﺿ .«
) ءﺎﺴﻧ : 28 ( ؛
»و اذِإ
ﺲﻣ
َنﺎﺴْﻧِﺈْﻟا ﱡﺮﱡﻀﻟا ﺎﻧﺎﻋد
ﻪِﺒْﻨﺠﻟ
وَأ
ًاﺪﻋﺎﻗ
وَأ ﺎـﻤﺋﺎﻗ .«
) ﺲﻧﻮـﯾ : 12 .(
ﻪـﺘﮑﻧ ﻦـﯾا ﻪـﺑ نآﺮـﻗ
ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﻞﻬﺟ ﻪﺑ ﺐﺴﺘﻨﻣ ار ﺪﻧواﺪﺧ زا نﺎﺴﻧا ﻦﺘﺷاد يدﻮﺟو لﻼﻘﺘﺳا و ﺪﻨﮐ ﯽﻤﻧ هﺪﻨﺴﺑ :»
و ﺎﻣ ﺎـﻨُﮑﻠﻬﯾ ﱠﻻِإ ُﺮﻫﺪـﻟا و ﺎـﻣ
ﻢﻬَﻟ
ﮏﻟﺬِﺑ
ْﻦﻣ
ٍﻢْﻠﻋ
ْنِإ
ﻢﻫ ﱠﻻِإ نﻮﱡﻨُﻈﯾ .«
) ﻪﯿﺛﺎﺟ : 24 .(
ﺖـﺳا نﺎـﺴﻧا ﻦﺘﺷاﺪﻧ ﻊﻧﺎﺻ و ﻖﻟﺎﺧ ﻪﯾﺮﻈﻧ لﺎﻄﺑا دﺪﺻ رد ﻪﯾآ ﻦﯾا =]
نﻮﯾﺮﻫد )[
،ﯽﻧاﺮﺤﺑ 1416 ، ج 1،
ص 85 .(
ﻪـﺑ ﻪـﮐ ﺪﻧاد ﯽﻣ ﻦﻇ زا يروﺮﯿﭘ و ﻦﺘﺷاﺪﻧ ﻢﻠﻋ زا ﯽﺷﺎﻧ ار يراﺪﻨﭘ ﻦﯿﻨﭼ نآﺮﻗ
ﺖﺳا ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ و ﻦﺘﺷاد ﻞﻬﺟ يﺎﻨﻌﻣ .
نآﺮﻗ ﻪﮑﻨﯾا ﺮﮕﯾد ﯽﭽﯿﭘﺮﺳ
ار وا ﯽﺣو و ﯽﻬﻟا تارﻮﺘﺳد زا ندﺮﮐ يوﺮﯿﭘ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ
ﺪﻧاد ﯽﻣ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ و سﻮﻫ و يﻮﻫ زا ندﺮﮐ )
،ﯽﺳﻮﻟآ 1415 ، ج 3،
ص 323 :(
»َأ
ﻢْﮑﺤَﻓ
ِﮥﯿﻠﻫﺎﺠْﻟا
َنﻮُﻐﺒﯾ و
ْﻦﻣ
ُﻦﺴﺣَأ َﻦـﻣ
ﻪﱠﻠﻟا
ًﺎﻤْﮑﺣ
ٍمﻮَﻘﻟ نﻮُﻨﻗﻮﯾ .«
) هﺪﺋﺎﻣ : 50 .(
رد ،ﯽﻬﻟا ﻢﮑﺣ ﻪﺑ ﻦﺘﺷاد ﻦﯿﻘﯾ ﻪﯾآ ﻦﯾا رد ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﯽﻠﻫﺎﺟ ﻢﮑﺣ ﻞﺑﺎﻘﻣ
.
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ نﺎﻤﻫ ؛ﺖﺳا ﯽﻧآﺮﻗ تﺎﯿﻌﻄﻗ زا ﻪﮐ اﺪﺧ ﻪﺑ نﺎﺴﻧا يدﻮﺟو ﯽﮕﺘﺴﺑاو رﺎﮑﻧا ،ﻪﺠﯿﺘﻧ رد .
يﺮـﮕﯾد ﻪـﯾآ رد
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻊﻗاو ﺪﯿﮐﺄﺗ درﻮﻣ ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا ﺰﯿﻧ :»
و
َنْﺮَﻗ ﯽﻓ ﱠﻦُﮑﺗﻮﯿﺑ و ﻻ
َﻦﺟﱠﺮﺒَﺗ
جﱡﺮﺒَﺗ
ِﮥﯿﻠﻫﺎﺠْﻟا ﻰﻟوُﺄْﻟا
و
َﻦﻤﻗَأ
َةﻼﺼﻟا و
َﻦﯿﺗآ
َةﺎﮐﱠﺰﻟا و
َﻦﻌﻃَأ
ﻪﱠﻠﻟا و ﻪَﻟﻮﺳر .«
) باﺰﺣا : 33 .(
ﯽـﻤﻧ ﯽﻬﻧ ﯽﻠﻫﺎﺟ رﻮﻣا ندﻮﻤﻧ يروﺮﯿﭘ زا ار نﺎﻧﺎﻤﻠﺴﻣ ﺪﻧواﺪﺧ ،ﻪﯾآ ﻦﯾا رد
ﻧواﺪﺧ زا ﺖﻋﺎﻃا ﻪﻟﺰﻨﻣ ﻪﺑ تﺎﮐز نداد و زﺎﻤﻧ ﻪﻣﺎﻗا نآ ﯽﻃ ﻪﮐ دزادﺮﭘ ﯽﻣ يﺮﻣا ﻦﯿﻨﭼ ﺮﯿﺴﻔﺗ ﻪﺑ ﻪﯾآ ﻪﻣادا رد و ﺪﯾﺎﻤﻧ و ﺪ
ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ) ص ( دﻮﺷ ﯽﻣ ﻪﺘﺴﻧاد .
ﺧ زا ندﺮﮑﻧ ﺖﻋﺎﻃا ﻪﺠﯿﺘﻧ رد ﻪـﻣزﻻ ﻪـﮐ ﻪـﻧﻮﮔ نﺎـﻤﻫ ﺪـﺷﺎﺑ ﯽـﻣ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ،ﺪﻧواﺪ
ﺖﺳا ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ﯽﻔﻧ ،وا زا ﺖﻋﺎﻃا .
ﺖـﯿﻠﻫﺎﺟ ﻢـﮑﺣ خﻮـﺳر نﺎﯿﺑ زا ﺪﻌﺑ نآﺮﻗ ﺰﯿﻧ يﺮﮕﯾد ﻪﯾآ رد زا نآ ﻞـﺑﺎﻘﻣ رد ،ﺎﻬﻧﺎـﺴﻧا زا يا هﺪـﻋ بﻮـﻠﻗ رد
ﺪﻫد ﯽﻣ ﺮﺒﺧ ﻦﻣﻮﻣ ﺎﻬﻧﺎﺴﻧا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻬﻟا ﻪﻨﯿﮑﺳ :»
ْذِإ
َﻞﻌﺟ
َﻦﯾﺬﱠﻟا اوُﺮَﻔَﮐ ﯽﻓ
ﻢِﻬِﺑﻮُﻠُﻗ َﮥـﯿﻤﺤْﻟا َﮥـﯿﻤﺣ ِﮥـﯿﻠﻫﺎﺠْﻟا َلَﺰْﻧَﺄـَﻓ
ﻪـﱠﻠﻟا
ﻪَﺘَﻨﯿﮑﺳ ﻰﻠﻋ
ﻪﻟﻮﺳر و ﻰَﻠﻋ
َﻦﯿﻨﻣْﺆﻤْﻟا و
ﻢﻬﻣَﺰْﻟَأ
َﮥﻤﻠَﮐ ىﻮْﻘﱠﺘﻟا .«
) ﺢﺘﻓ : 26 .(
ﺪﻧواﺪﺧ ﻪﺑ ﻦﺘﺷاد نﺎﻤﯾا ؛ﯽﻧآﺮﻗ ﺮﻈﻧ رد ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﺖﺳا ﻞﻬﺟ زا ﯽﺷﺎﻧ نﺎﻤﯾا مﺪﻋ و ﻪﺘﺷاد راﺮﻗ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد .
ﯽﻠﻫﺎـﺟ ﺪـﺋﺎﻘﻋ و ﻪﺸﯾﺪﻧا ناﺮﻓﺎﮐ ،ﻪﯾآ ﻦﯾا ﻖﺒﻃ ﻪﮐ اﺮﯾز
ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ ﻦﯿﻨﭼ نﺎﻨﻣﻮﻣ اﺬﻟ و ﺪﻧراد .
رد نﺎﺨﺳار ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا ﺮﮕﯾد ﺪﯾﻮﻣ ﺪـﻧروآ ﯽـﻣ نﺎـﻤﯾا ﺪـﻧواﺪﺧ ﻪـﺑ ﻢﻠﻋ
:
»
َنﻮُﺨﺳاﱠﺮﻟا ﺎﻨﺑر ﺪْﻨﻋ ْﻦﻣ ﱞﻞُﮐ ﻪِﺑ ﺎﱠﻨﻣآ َنﻮُﻟﻮُﻘﯾ ِﻢْﻠﻌْﻟا ﯽﻓ .«
) ناﺮﻤﻋ لآ :7
( . دﻮﺟو ندﺮﮑﻧ ﻖﯾﺪﺼﺗ و ﻦﺘﺷاﺪﻧ نﺎﻤﯾا ،ور ﻦﯾا زا
ﺖﺳا ندﻮﺑ ﻞﻫﺎﺟ و ﻦﺘﺷاﺪﻧ ﻢﻠﻋ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﺪﻧواﺪﺧ .
]2 [ ﺗﺎﯾآ رد نآﺮﻗ ﻔﻧ و حور ﻪﮐ ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﺪﯿﮐﺄﺗ ﯽ
ﺖـﺳا دﺮـﺠﻣ اﺬﻟ و هدﻮﺑ توﺎﻔﺘﻣ وا نﺪﺑ ﺎﺑ ﯽﻧﺎﺴﻧا ﺲ :
»
و ﻻ
ﱠﻦﺒﺴﺤَﺗ
َﻦﯾﺬﱠﻟا اﻮُﻠﺘُﻗ ﯽﻓ
ِﻞﯿﺒﺳ
ﻪﱠﻠﻟا
ًﺎﺗاﻮﻣَأ
ْﻞﺑ
ءﺎﯿﺣَأ
ﺪْﻨﻋ
ﻢِﻬﺑر نﻮُﻗزْﺮﯾ .«
) ناﺮﻤﻋ لآ :
169 .(
ـﻨﮐ ﯽـﻣ ﺖـﻟﻻد ﻪـﯾآ ﻦﯾا ﻪـﮐ ﺪ
ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ كاردا ﺶﯾﻮﺧ لﺎﻤﻋا ﻖﺒﻃ ار ﺎﻫدرد ﺎﯾ تاﺬﻟ و هدﻮﺑ ﯽﻗﺎﺑ گﺮﻣ زا ﺪﻌﺑ ﯽﻧﺎﺴﻧا سﻮﻔﻧ )
،يزار 1406 ص ، 43 -
44 .(
ﺖﻬﺟ ﻦﯾا زا
، ﺖﺳا ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ و ﻞﻬﺟ ﺎﺑ مزﻼﻣ ﯽﻧﺎﺴﻧا سﻮﻔﻧ ندﻮﺑ ﯽﻗﺎﺑ ﻪﺑ ﻦﺘﺷاﺪﻧ دﺎﻘﺘﻋا .
ﻞﻌﻓ رﺪﺼﻣ ﻪﮑﻨﯾا ﺢﯿﺿﻮﺗ
"
ﱠﻦﺒﺴﺤَﺗ
"
؛
"
نﺎﺒﺴﺣ
"
ﻧ ﻢﮑﺣ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ندﻮﻤ
ﻞﯿﻟد نوﺪﺑ ﺾﯿﻘﻧ فﺮﻃ ود زا ﯽﮑﯾ ﻪﺑ
نآ ﻪـﺑ ﻦﺘﻓﺎـﯾ دﺎﻘﺘﻋا و
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ) ،ﯽﻧﺎﻬﻔﺻا ﺐﻏار 1412
ص ، 334 .(
ﻞﺑﺎﻘﻣ رد
، ﯽـﻣ ﺖـﻘﯿﻘﺣ فﻼـﺧ ﺮـﺑ دﺎﻘﺘﻋا ،نآﺮﻗ رد ﻞﻬﺟ ﯽﻧﺎﻌﻣ زا ﯽﮑﯾ
٤
ﺪﺷﺎﺑ :»
ﻢﻬﺒﺴﺤﯾ
ُﻞﻫﺎﺠْﻟا
ءﺎﯿﻨْﻏَأ
َﻦﻣ
ﻒﱡﻔﻌﱠﺘﻟا .«
) ةﺮﻘﺑ : 273 )(
،ﯽﻧﺎﻬﻔﺻا ﺐﻏار 1412
ص ، 209 .(
راﺮﻗ ﻢﻫ رﺎﻨﮐ ﺎﺑ ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺠﯿﺘﻧ
يﻮﻐﻟ ﯽﻧﺎﻌﻣ ﻪﻈﺣﻼﻣ و تﺎﯾآ ﻦﯾا نداد ﻞﻌﻓ
"
ﺐﺴﺣ
"
و
"
ﻞﻬﺟ
"
؛ ﺖـﺳا ﺖـﯿﻠﻫﺎﺟ يﺎـﻨﻌﻣ ﻪـﺑ ﯽﻧﺎﺴﻧا سﻮﻔﻧ دﺮﺠﺗ رﺎﮑﻧا .
نﺎﺒﺴﺣ ،ﻪﯾآ ﻦﯾا رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ
، ﻌﻓ ﻦﺘـﺴﻧاد ﻪـﻧﻼﻫﺎﺟ ﺮـﺑ يﺪﯾﻮﻣ دﻮﺧ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﺴﻧاد ﻞﻫﺎﺟ كاردا ﺎﯾ ﻞ
ﺚﺤﺑ درﻮﻣ ﻪﯾآ رد ﯽﻧﺎﺴﻧا حور ندﻮﺑ يدﺎﻣ )
ناﺮﻤﻋ لآ :
169 ( ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ .
]3 [ ﺤﻟﺎﺻ و نﺎﻨﻣﻮﻣ روﺎﯾ ﺎﻬﻨﺗ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ار ﺪﻧواﺪﺧ نآﺮﻗ نﺎ
ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ )
فاﺮﻋا : 196 ( ﻪﮐ يﺮـﮕﯾد ياﺪﺧ
ﺖﺳا هدﻮﻤﻧ نﺎﯿﺑ ار ﺎﻫ ﺖﺑ ﻦﺘﺷاﺪﻧ ترﺪﻗ نآﺮﻗ ﻞﺒﻗ تﺎﯾآ رد و دراﺪﻧ دﻮﺟو وا ءﺰﺟ ﻪﺑ )
،يزار 1420 ، ج 15
، ص 433 .(
دراﺪﻧ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺪﻧواﺪﺧ ﺮﯿﻏ ﻪﺑ ندﺮﺑ هﺎﻨﭘ ﻪﮐ دراد ﯽﻣ نﺎﯿﺑ نآﺮﻗ ﺲﭙﺳ )
فاﺮﻋا : 197 .(
ﻪـﺑ تﺎـﯾآ ﻦـﯾا رد نآﺮﻗ ﻪﮑﻧآ زا ﺪﻌﺑ
ﺮﺑﺎﯿﭘ ﺲﭙﺳ و دزادﺮﭘ ﯽﻣ داﺮﻓا ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯾا يﺮﯾﺬﭘﺎﻧ ﺖﯾاﺪﻫ نﺎﯿﺑ )
ص ( ضاﺮـﻋا ﻦﯿﻠﻫﺎـﺟ زا ﻪـﮐ ﺪـﯾﺎﻤﻧ ﯽـﻣ ﺮـﻣا ار ﺶﯾﻮﺧ
ﺪﯾﺎﻤﻧ :»
ﺬُﺧ
ﻮْﻔﻌْﻟا و
ْﺮﻣْأ
فْﺮﻌْﻟﺎِﺑ و
ضِﺮﻋَأ
ِﻦﻋ
َﻦﯿﻠﻫﺎﺠْﻟا .«
) فاﺮﻋا : 199 ( . يﺮـﯿﮔ ﻪـﺠﯿﺘﻧ ،تﺎﯾآ ﻦﯾا نداد راﺮﻗ ﻢﻫ رﺎﻨﮐ ﺎﺑ
ﺖـﺳا ﺖـﻟﺎﻬﺟ ﺎـﺑ يوﺎـﺴﻣ ،نﺎـﺴﻧا ﻖﻟﺎﺧ اﺬﻟ و روﺎﯾ ﺎﻬﻨﺗ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺪﻧواﺪﺧ ﻪﺑ ﻦﺘﺷاﺪﻧ دﺎﻘﺘﻋا و نﺎﻤﯾا ﻪﮐ دﻮﺷ ﯽﻣ .
ﻦﯾﺪـﺑ
زا دﻮﺼﻘﻣ ،ظﺎﺤﻟ
"
ﻦﯿﻠﻫﺎﺟ
"
ﺪﻨﺘﺴﻫ نﺎﮐﺮﺸﻣ ،ﻪﯾآ رد )
،يزار 1420 ، ج 15
، ص 435 .(
ﻪﮑﻨﯾا ﺮﮕﯾد
، ،نآﺮﻗ ﺮﻈﻧ زا و قزر ﻪﻠﻤﺟ زا ﺎﻬﻧآ تﺎﻔﺻ و ءﺎﯿﺷا ﻪﻤﻫ دﻮﺟو
...
ﺖﺳا ﺪﻧواﺪﺧ لﻮﻠﻌﻣ :»
ﻪَﻟ ﺪـﯿﻟﺎﻘﻣ
تاوﺎﻤﺴﻟا و
ِضرَﺄْﻟا و
َﻦﯾﺬﱠﻟا اوُﺮَﻔَﮐ
تﺎﯾﺂِﺑ
ﻪﱠﻠﻟا
ﮏﺌﻟوُأ
ﻢﻫ َنوُﺮـﺳﺎﺨْﻟا .«
) ﺮـﻣز : 63 () ،ﯽﺋﺎـﺒﻃﺎﺒﻃ 1417
ج ، 17
، ص 289 .(
ﻪﺘﮑﻧ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺲﭙﺳ
، و ﺖـﺳا ﺖـﯿﻠﻫﺎﺟ ،ﺪـﻧواﺪﺧ دﻮـﺟو رﺎـﮑﻧا اﺬـﻟ و كﺮـﺷ ﻪـﺑ دﺎـﻘﺘﻋا ﻪﮐ دراد ﯽﻣ نﺎﯿﺑ نآﺮﻗ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻞﻫﺎﺟ ﺰﯿﻧ نﺎﮐﺮﺸﻣ :
»
ْﻞُﻗ َأ
َﺮﯿَﻐَﻓ
ﻪﱠﻠﻟا ﯽﱢﻧوُﺮﻣْﺄَﺗ
ﺪﺒﻋَأ ﺎﻬﯾَأ
َنﻮُﻠﻫﺎﺠْﻟا .«
) ﺮﻣز : 64 () ،ﯽﺋﺎـﺒﻃﺎﺒﻃ 1417
ج ، 17
، ص 290 .(
ﺖﺳا ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ؛وا ﻪﺑ ﻦﺘﺷاﺪﻧ نﺎﻤﯾا و ﺪﻧواﺪﺧ دﻮﺟو ﻪﺑ ﻦﺘﺷاﺪﻧ دﺎﻘﺘﻋا ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺠﯿﺘﻧ .
شﺮﮕﻧ و ﺎﻫ مﺎﻈﻧ ﺎﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ﯽﺘﻨﺳ يﺎﻫ
ﺖﺳا ﯽﺘﻨﺳ يﺎﻫ شﺮﮕﻧ ﺎﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ،ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ زرﺎﺑ يﺎﻫ ﯽﮔﮋﯾو زا ﺮﮕﯾد ﯽﮑﯾ .
زا و ندﻮﻤﻧ رﺬﮔ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ
ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا مﺎﻈﻧ ندﺮﺑ ﻦﯿﺑ و
ﺪﯾﺎﻘﻋ ﺖﺳا ﻪﺘﺷﺬﮔ و ﯽﺘﻨﺳ .
نآ يﺎﻫدﺎﻤﻧ و ﻦﯾد ندﺮﮐ خﻮﺴﻨﻣ دﺪﺻ رد ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ ،ﯽﻨﻌﻣ ﻦﯾﺪﺑ
ﺮﺸﺑ ﯽﮔﺪﻧزرد ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ
ﻪﻌﻣﺎﺟ رد وا ﻒﺋﺎﻇو و نﺎﺴﻧا زا ﯽﻘﻠﺗ ﻪﺑ ناﻮﺗ ﯽﻣ ﺎﻬﻧآ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻪﮐ ﺖﻘﻠﺧ مﺎﻈﻧ ،ﯽﺳﺎﻨﺷ نﺎﻬﯿﮐ ،
و ...
دﻮﻤﻧ هرﺎﺷا .
،ﺖﻬﺟ ﻦﯾا زا ﯽﻘﻠﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯾا ﺦﺴﻓ و لﺎﻄﺑا دﺪﺻ رد ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ
ﯽﻨﯾد زا و نﺎـﻬﺟ ،نﺎـﺴﻧا ﯽـﮐاردا ﻪـﻄﺑار
ﺪﻣآﺮﺑ نﺎﻬﺟ ﺎﺑ نﺎﺴﻧا .
ﯽﻘﻠﺗ ﺎﻬﻧآ ﺮﻈﻧ زا ﻪﺸﯾﺪﻧا و
ﯽﺘﻨﺳ
، ﺎﻬﻧﺎﺴﻧا ار ماد رد ار ﺎـﻬﻧآ و دﺮﺑ ﯽﻣ وﺮﻓ تﺎﻤﻫﻮﺗ و تﺎﻓاﺮﺧ رد
ﺪﻨﮑﻓا ﯽﻣ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ )
Hall, 1992, pp.31-32 (.
ﯽﻣ ﻪﺋارا ﺖﯿﻧﻼﻘﻋ زا صﺎﺧ ﯽﻔﯾﺮﻌﺗ نرﺪﻣ ﻪﺸﯾﺪﻧا ﻦﯾا ﺎﺑ ار ﺰﯿﭼ ﺮﻫ سﺎﺳا ﻦﯿﻤﻫ ﺮﺑ و ﺪﻫد
ﯽﻣ كﻼﻣ و ﺪﺠﻨـﺳ
ﯽﻣ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﯽﻧﻼﻘﻋﺮﯿﻏ و ﯽﻧﻼﻘﻋ ﻪﺑ ﯽﻣ ﯽﻧﻼﻘﻋ ،كﻼﻣ ﻦﯾا ﺎﺑ ﻪﮐ ار ﻪﭽﻧآ و ﺪﻨﮐ
ﻦـﯾا ﺎـﺑ ﻪـﭽﻧآ و فرﺎﻌﺘﻣ و رﺎﺠﻨﻫ ،ﺪﻧاد
ﯽﻣ فرﺎﻌﺘﻣﺮﯿﻏ و رﺎﺠﻨﻫﺎﻧ ،ﺖﺳا رﺎﮔزﺎﺳﺎﻧ كﻼﻣ ﯽﻣ ﻪﯿﺷﺎﺣ ﻪﺑ و ﺪﻧاﻮﺧ
ﻧار ﺪ.
ﺐـﮑﺗﺮﻣ ﻪـﮐ ﯽـﺴﮐ نرﺪـﻣ نﺎﺴﻧا روﺎﺑ ﻪﺑ
٥
دﺎﻀﺘﻣ و ﮓﻨﻫﺎﻤﻫﺎﻧ و فرﺎﻌﺘﻣﺎﻧ ﯽﻠﻤﻋ ﯽـﻣ نرﺪـﻣ ﺖـﯿﻧﻼﻘﻋ و ﯽﮔﺪﻧز ﺎﺑ
هﺪـﯾا ياراد ﻪـﮐ ﯽـﺴﮐ و دﻮـﺷ و ﻪـﻨﻬﮐ يﺎـﻫ
ﻪﺸﯾﺪﻧا و ﺖﺳا لﻮﻤﻌﻣﺮﯿﻏ ﻪﻧاﻮﯾد و نﻮﻨﺠﻣ يﺮﯿﺒﻌﺗ ﻪﺑ ﺎﯾ و ﯽﻧﻼﻘﻋﺮﯿﻏ يدﺮﻓ ،ﺖﺴﯿﻧ رﺎﮔزﺎﺳ نرﺪﻣ فرﺎﻌﺘﻣ ﻪﺸﯾﺪﻧا ﺎﺑ شا
ــﺳا ﺖ . ﯽــﺘﯿﻧﻼﻘﻋ ﯽــﻨﻌﯾ ،ﺖــﺳاﺮﮔرﺎﺼﺤﻧا ﺚــﯿﺣ ﻦــﯾا زا نرﺪــﻣ ﺖــﯿﻧﻼﻘﻋ ﻪــﮐ
ار دﻮــﺧ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘــﺳا ﯽﻓﺎــﻨﻣ
ﻤﻧﺮﺑ ﯽ ﺑﺎﺗ ﺪ ) ،ﯽﻗﺎﻘﺸﻗ 1387 ص ، 47 ( .
ﺪﻧاد ﯽﻣ ﯽﻠﻫﺎﺟ يﺮﮑﻔﺗ اﺮﻧآ و هدﻮﺑ ﯽﺘﻨﺳ شﺮﮕﻧ ﻪﻧﻮﮔ ﺮﻫ لﺎﻄﺑا و ﺦﺴﻓ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ ظﺎﺤﻟ ﻦﯾﺪﺑ .
رد ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ شﺮﮕﻧ و ﺎﻫ مﺎﻈﻧ ﺎﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ
ﯽﺘﻨﺳ يﺎﻫ
دراد ﺖﻨﺳ ﻪﺑ ﯽﻠﮐ شﺮﮕﻧ عﻮﻧ ود نآﺮﻗ :
]1 [ ﺖﻨﺳ باﺬﻋ ناﺮﻓﺎﮐ درﻮﻣ رد ﯽﻬﻟا نﻼﻫﺎﺟ ﺎﯾ
: هدﻮﺑ ﻊﻗاو ﺎﺑ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﺮﯿﻏ دﺎﻘﺘﻋا ؛ﻞﻬﺟ ﯽﻧﺎﻌﻣ زا ﯽﮑﯾ )
ﺐﻏار
،ﯽﻧﺎﻬﻔﺻا 1412
، ص 209 ( ﺖﺳا ﻢﻠﻋ ﺾﯿﻘﻧ اﺬﻟ و )
،رﻮﻈﻨﻣ ﻦﺑا 1414
ج ، 11 ص ، 129 ( . ،ﯽﻧآﺮﻗ تﺎﯿﺑدا ﻖﺒﻃ ﺖﻬﺟ ﻦﯾﺪﺑ
ﺖﺳا ﻞﻫﺎﺟ ﺮﻓﺎﮐ .
راﺮـﻗ وا دﻮﺟو ﻪﺑ ﻢﻠﻋ ﺎﺑ ﺾﻗﺎﻨﺗ رد و ﺖﺴﯿﻧ ﻊﻗاو ﺎﺑ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﺪﻧواﺪﺧ دﻮﺟو رﺎﮑﻧا رد وا دﺎﻘﺘﻋا ﻪﮐ اﺮﯾز
دراد . ﻢﯿﻫاﺮﺑا ،ﻦﯿﻨﭼ ﻢﻫ )
ع ( رﺪﭘ ﻪﺑ بﺎﻄﺧ رد ]
ﻮﻤﻋ ﺎﯾ [ و ﺪﻧاد ﯽﻣ ﻦﺘﺷاد ﻢﻠﻋ ار نﺎﻤﯾا ﻞﯿﻟد ،ﺶﯾﻮﺧ ﺮﻓﺎﮐ و ﺖﺳﺮﭘ ﺖﺑ
زا ار ﯽﻤﻠﻋ ﻦﯿﻨﭼ ﺐﻃﺎﺨﻣ
دﻮﺧ ندﻮﺑ ﺮﻓﺎﮐ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ وا
ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﺐﻠﺳ :»
ﺎﯾ
ﺖﺑَأ ﯽﱢﻧِإ
ﺪَﻗ ﯽﻧءﺎﺟ َﻦـﻣ ِﻢـْﻠﻌْﻟا ﺎـﻣ ﻢـَﻟ ﮏـﺗْﺄﯾ
ﯽﻨﻌِﺒﱠﺗﺎَﻓ
كﺪﻫَأ
ًﺎﻃاﺮﺻ ﺎﯾِﻮﺳ .«
) ﻢﯾﺮﻣ : 43
3.(
رد ﺰﯿﻧ نآﺮﻗ ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺟﻮﺗ ﺐﻟﺎﺟ هدﺎﻔﺘﺳا ﻢﻠﻋ هژاو زا ﺪﻧواﺪﺧ دﻮﺟو نﺎﯿﺑ مﺎﻘﻣ
ﺪﻨﮐ ﯽﻣ دراد راﺮﻗ ﻞﻬﺟ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد ﻪﮐ4
. دراد ﻪـﻣزﻼﻣ ﯽـﻧآﺮﻗ ﺮﻈﻧ رد ،ﺖﻘﯿﻘﺣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺖﻟﺎﻬﺟ ﺎﺑ ﺮﻔﮐ ﻪﺠﯿﺘﻧ رد .
نآﺮـﻗ
ﺖﻨﺳ نﺎﯾﺮﺟ ﯽﻤﺋاد
دراد ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ﻦﯿﻨﭼ ار ناﺮﻓﺎﮐ و نﻼﻫﺎﺟ درﻮﻣ رد ﺶﯾﻮﺧ :
ﻪﮐ ﯽﺗرﻮﺻ رد ﺪﯿﺸﺨﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ار ﺎﻬﻧآ ﺪﻧواﺪﺧ ،ﺪﻨﻫد نﺎﯾﺎﭘ ﺶﯾﻮﺧ ﺮﻔﮐ ﻪﺑ زا ناﺮﻓﺎﮐ
. ﺗرﻮﺻ رد ﯽﻟو ﯽ
ﻪـﺑ ﻪﮐ
ﺪـﻧواﺪﺧ نآ ﻖـﺒﻃ ﻪـﮐ ﺪـﺷ ﺪـﻫاﻮﺧ يرﺎﺟ ﺰﯿﻧ ﺎﻬﻧآ ﺮﺑ نﺎﮕﺘﺷﺬﮔ درﻮﻣ رد ﺪﻧواﺪﺧ ﺖﻨﺳ ،ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﺖﺸﮔزﺎﺑ ﺶﯾﻮﺧ ﺮﻔﮐ ﺖﺳا هداد راﺮﻗ تازﺎﺠﻣ درﻮﻣ ار ناﺮﻓﺎﮐ :»
ْﻞُﻗ
َﻦﯾﺬﱠﻠﻟ اوُﺮَﻔَﮐ
ْنِإ اﻮﻬَﺘْﻨﯾ
ْﺮَﻔْﻐﯾ
ﻢﻬَﻟ ﺎﻣ ﺪـَﻗ ﻒَﻠـﺳ و
ْنِإ اودﻮـﻌﯾ ﺪـَﻘَﻓ ﺖـَﻀﻣ
ﺖﱠﻨﺳ ﻦﯿﻟوَﺄْﻟا .«
) لﺎﻔﻧا : 38 () ،يﺮﺸﺨﻣز 1407
ج ، 2 ص ، 219 .(
ﻪﺑ ﺮﮑﻣ ﺎﯾ ﻪﻠﯿﺣ و ﺪﻧزرو ﯽﻣ رﺎﺒﮑﺘﺳا ﻪﮐ ﯽﻧﺎﺴﮐ ﻦﯿﻨﭼ ﻢﻫ
ﺪﻨـﺷﺎﺑ ﻪﺘـﺷاد ار نﺎﮕﺘﺷﺬﮔ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻬﻟا باﺬﻋ رﺎﻈﺘﻧا ،ﺪﻧﺮﺑ ﯽﻣ رﺎﮐ .
ﻂـﺳﻮﺗ لﺎـﻤﻋا ﻪـﻧﻮﮔ ﻦـﯾا مﺎـﺠﻧا ﯽـﭘ رد ﻪـﮐ اﺮـﯾز
ﺖﺳا هدﻮﺑ باﺬﻋ لوﺰﻧ نﺎﻧآ درﻮﻣ رد ﯽﻬﻟا ﺖﻨﺳ ،نﺎﮕﺘﺷﺬﮔ :»
اﺳ
ًارﺎﺒْﮑﺘ ﯽـﻓ ِضرَﺄـْﻟا و َﺮـْﮑﻣ ِﺊﯿـﺴﻟا و ﻻ ُﻖـﯿﺤﯾ ُﺮـْﮑﻤْﻟا
ُﺊﯿﺴﻟا ﱠﻻِإ
ﻪﻠﻫَﺄِﺑ
ْﻞﻬَﻓ
َنوُﺮُﻈْﻨﯾ ﱠﻻِإ
ﺖﱠﻨﺳ
َﻦﯿﻟوَﺄْﻟا .«
) ،ﯽﺋﺎﺒﻃﺎﺒﻃ 1417
، ج 17
، ص 58 .(
ناﺮﻓﺎﮐ نﺎﻤﯾا نﺪﺸﻧ لﻮﺒﻗ ﻪﮑﻨﯾا ﺮﮕﯾد
3 . ﺖﺳا هﺪﺷ ﻊﻗاو ﺪﯿﮐﺎﺗ درﻮﻣ ﺰﯿﻧ نآﺮﻗ زا يﺮﮕﯾد تﺎﯾآ رد ﯽﻋﺪﻣ ﻦﯾا :»
و
ﻢَﻠﻌﯿﻟ
َﻦﯾﺬﱠﻟا اﻮُﺗوُأ
ﻢْﻠﻌْﻟا
ﻪﱠﻧَأ ﱡﻖﺤْﻟا
ْﻦﻣ
ﮏﺑر اﻮُﻨﻣْﺆﯿَﻓ
ﻪِﺑ .«
) ﺞﺣ : 54 .(
ﻢـﻠﻋ ،ﻪـﯾآ ﻦـﯾا ﻖﺒﻃ
ﺖﺳا ندروآ نﺎﻤﯾا ﻞﯿﻟد ﻦﺘﺷاد .
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ دﺎﺤﻟا و ﺮﻔﮐ ﺄﺸﻨﻣ ﺖﻟﺎﻬﺟ ،ﻞﺑﺎﻘﻣ رد .
4 . دﻮﺷ ﯽﻣ هرﺎﺷا درﻮﻣ ود ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ناواﺮﻓ درﻮﻣ ﻦﯾا رد ﯽﻧآﺮﻗ تﺎﯾآ :»
َأ
ﻢَﻟ
ﻢَﻠﻌَﺗ ﱠنَأ
ﻪﱠﻠﻟا
ﻪَﻟ
ﮏْﻠﻣ تاوﺎﻤـﺴﻟا و ِضرَﺄـْﻟا و ﺎـﻣ ﻢـُﮑَﻟ ْﻦـﻣ
ِنود ﻪـﱠﻠﻟا ْﻦـﻣ ﯽـﻟو و ﻻ
ﺮﯿﺼَﻧ .«
) هﺮﻘﺑ : 107 ( ؛»
ﺪِﻬَﺷ
ﻪﱠﻠﻟا
ﻪﱠﻧَأ ﻻ
ﻪﻟِإ ﱠﻻِإ
ﻮﻫ و
ُﮥَﮑﺋﻼﻤْﻟا و اﻮُﻟوُأ
ِﻢْﻠﻌْﻟا
ًﺎﻤﺋﺎﻗ
ﻂﺴﻘْﻟﺎِﺑ ﻻ
ﻪﻟِإ ﱠﻻِإ
ﻮﻫ
ُﺰﯾﺰﻌْﻟا ﻢﯿﮑﺤْﻟا .«
) ناﺮﻤﻋ لآ : 18 .(
٦
رد ﺪﻧواﺪﺧ ﯽﻤﺋاد ﺖﻨﺳ ﺰﯿﻧ باﺬﻋ لوﺰﻧ مﺎﮕﻨﻫ ﻪﺑ ﺖﺳﺎﻬﺘﻣا ﻪﻤﻫ نﺎﯿﻣ
:»
ﻢَﻠَﻓ
ﮏﯾ
ﻢﻬﻌَﻔْﻨﯾ ﻢﻬُﻧﺎـﻤﯾإ ﺎـﻤَﻟ اوَأر ﺎﻨـﺳْﺄﺑ ﺖﱠﻨـﺳ
ﻪﱠﻠﻟا ﯽﺘﱠﻟا
ﺪَﻗ
ﺖَﻠَﺧ ﯽﻓ
هدﺎﺒﻋ و
َﺮﺴَﺧ
ﮏﻟﺎﻨﻫ
َنوُﺮﻓﺎﮑْﻟا .«
) ﺮﻓﺎﻏ : 85 ( ) يزار ، 1420 ، ج 27
، ص 536 .(
ﺖﺴﯿﻧ نآ رد يﺮﯿﯿﻐﺗ و هدﻮﺑ ﯽﻤﺋاد ﯽﻬﻟا ﺖﻨﺳ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯾا :»
ْﻦَﻠَﻓ
ﺪِﺠَﺗ
ﺖﱠﻨﺴﻟ
ﻪﱠﻠﻟا ًﻼﯾﺪـﺒَﺗ و ْﻦـَﻟ ﺪـِﺠَﺗ ﺖﱠﻨـﺴﻟ ﻪـﱠﻠﻟا
ﻼﯾﻮﺤَﺗ .«
) ﺮﻃﺎﻓ : 43 .(
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ قدﺎﺻ ﺎﻬﻧﺎﮑﻣ و ﺎﻬﻧﺎﻣز ﻪﻤﻫ رد ور ﻦﯾا زا .
،ﯽﺘﻨـﺳ ﻦﯿـﻨﭼ ﺮـﯿﯿﻐﺗ ﻪـﺑ دﺎـﻘﺘﻋا ﺮـﮕﯾد نﺎـﯿﺑ ﻪﺑ
ﺖﺳا ﻪﻧﻼﻫﺎﺟ .
]2 [ مﻮﻣﺬﻣ ﯽﻠﻫﺎﺟ ﺖﻨﺳ :
يدﺪﻌﺘﻣ تﺎﯾآ رد
، ﺐـﻟﺎﻄﻣ و نﺎﻨﺨـﺳ شﺮﯾﺬـﭘ مﺪـﻋ ﻞـﯿﻟد ﻪـﮐ دراد ﯽﻣ نﺎﯿﺑ نآﺮﻗ
ناﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ) ع ( ﺖﺳا هدﻮﺑ نﺎﯿﻨﯿﺸﯿﭘ يﺎﻫ ﺖﻨﺳ زا ﻪﻧﻼﻫﺎﺟ و ﻪﻧارﻮﮐرﻮﮐ يروﺮﯿﭘ ، .
ﺎـﺑ ﺖـﻔﻟا و ﺲﻧا ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﻪﮐ يا ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ
ﺎﻬﻧآ
، ﺪﻧا هدﻮﺒﻧ ﯽﺣو شﺮﯾﺬﭘ ﻪﺑ ﺮﺿﺎﺣ :»
و اذِإ
َﻞﯿﻗ
ﻢﻬَﻟ اﻮﻌِﺒﱠﺗا ﺎﻣ
َلَﺰْﻧَأ
ﻪﱠﻠﻟا اﻮُﻟﺎﻗ
ْﻞﺑ
ﻊِﺒﱠﺘَﻧ ﺎﻣ ﺎﻨﯿَﻔْﻟَأ ﻪـﯿَﻠﻋ ﺎـﻧءﺎﺑآ َأ
و ﻮـَﻟ َنﺎـﮐ
ﻢﻫُؤﺎﺑآ ﻻ
َنﻮُﻠﻘﻌﯾ
ًﺎﺌﯿَﺷ و ﻻ
َنوﺪَﺘﻬﯾ .«
) هﺮﻘﺑ : 170 )(
،ﯽﺋﺎﺒﻃﺎﺒﻃ 1417
، ج 1،
ص 419 .(
نﺎﯿﻨﯿـﺸﯿﭘ ﻪـﮐ دراد ﯽـﻣ نﺎـﯿﺑ نآﺮﻗ
ﺟ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻧا هدﻮﺒﻧ ﺖﯾاﺪﻫ و ﻞﻘﻌﺗ ﻞﻫا ﺎﻬﻧآ ﺖﺳﺎﻬﻧآ ندﻮﺑ ﻞﻫﺎ
. وﺮﯿﭘ ،ﻪﺠﯿﺘﻧ رد يﺎﻫ ﺖﻨﺳ و ﻞﻫﺎﺟ يﺎﻬﻧﺎﺴﻧا زا ي
ﺖﺳا ﺖﻟﺎﻬﺟ رد نﺪﺷ رو ﻪﻃﻮﻏ ،نﺎﻧآ ﯽﻠﻫﺎﺟ .
ﺮﺗ ﻞﻫﺎﺟ داﺮﻓا زا ﻪﮐ اﺮﯾز زا
ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﺖﯿﻌﺒﺗ ﺶﯾﻮﺧ )
،ﺮﯿﺜﮐ ﻦﺑا 1419
،
ج 3،
ص 190 .(
ﺎﻬﻧآ ﯽﻃ ﻪﮐ ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﺖﻟﻻد ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ نآﺮﻗ زا ﯽﻧاواﺮﻓ تﺎﯾآ
، ﻦـﯾا ،ﯽـﺣو شﺮﯾﺬـﭙﻧ ﻞـﯿﻟد ﻦﯾﺮـﺗ ﯽﻠـﺻا
ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ﻪﻧﻮﮔ
؛ ددﺮﮔ ﯽﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ .
تﺎﯾآ ﻦﯾا ﻖﺒﻃ
، نارود رد ﯽـﻬﻟا يﺎـﻫ ﺖﻨـﺳ شﺮﯾﺬﭙﻧ ﻪﮐ دﻮﻤﻧ يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ ناﻮﺗ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺖﻟﺎﻬﺟ زا ﯽﺷﺎﻧ ﺰﯿﻧ ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ .
دراد ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ﯽﻠﮐ يا هﺪﻋﺎﻗ تﺎﯾآ ﻦﯾا ﻪﮐ اﺮﯾز :
ﻪـﺸﯾر ﯽـﻬﻟا يﺎﻫ ﺖﻨﺳ شﺮﯾﺬﭙﻧ
دراد ﻞﻬﺟ رد .
ﯽﯾاﺪﺟ ﺖﺳﺎﯿﺳ زا ﻦﯾد ﺎﯾ
ﺴﯾرﻻﻮﮑﺳ ﻢ
نارود رد ﺺﺋﺎـﻘﻧ و ﯽﺘـﺳﺎﮐ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻦﯾد ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺟﻮﺘﻣ ﯽﺑﺮﻏ ناﺮﮑﻔﺘﻣ زا ﯽﺧﺮﺑ ،ﯽﻄﺳو نوﺮﻗ زا ﺲﭘ
ﺦﺳﺎﭘ ،نآ ﻰﻋﺎﻤﺘﺟا ىﺎﻫزﺎﯿﻧ ىﻮﮔ
- ﺪﯾﺪﺟ ﻰﺳﺎﯿﺳ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻤﻧ و ﺖﺴﯿﻧ
ﻦـﯾا رد ﺮـﺸﺑ ﻰﮔﺪـﻧز هزﺎﺗ ﻂﯾاﺮﺷ ﺎﺑ ار دﻮﺧ
دزﺎﺳ ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ ﺮﺼﻋ .
ـﺷ روﺎـﺑ ﻦـﯾا ﻪﺑ و ﻪﺘﺸﮔ ﺪﻘﺘﻌﻣ ﺖﺳﺎﯿﺳ زا ﻦﯾد ﯽﺋاﺪﺟ ﻪﺑ ﺎﻬﻧآ ،ور ﻦﯾا زا ﻪـﮐ ﺪﻧﺪ
ﻦـﯾد ﺎﻓﺮـﺻ
تﺮﺧآ و اﺪﺧ ﺎﺑ نﺎﺴﻧا طﺎﺒﺗرا ىاﺮﺑ
و ﺖﺳا اﺬﻟ ﻰﺳﺎﯿﺳ ﺎﯾ ﻰﻋﺎﻤﺘﺟا رﻮﻣا رد دراﺪﻧ ﯽﺋارﺎﮐ
.
ﻢﺴﯾرﻻﻮﮑﺳ ﻊﺿﻮﻣ ﻰﻨﻌﯾ5
ىﺮﯿﮔ ﺐﺗﺎﮑﻣ ىﺎﻫ رﺎﮑﻓا و
ﻪـﺑ ﻦـﯾد نآ ﻰﻃ رد ﻪﮐ ﻦﯾد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻰﺑﺮﻏ ﻒﻠﺘﺨﻣ
ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻪﯿﺷﺎﺣ ،هﺪﺷ هﺪﻧار
لاوز و طﺎﻄﺤﻧا رﺎﭼد و ددﺮﮔ ﯽﻣ
هﺮﻄﯿﺳ ﺎﯾ ذﻮـﻔﻧ ﺎـﻤﺘﺟا ﯽﻋ ﻰـﻣ ﺶﻫﺎـﮐ نآ ﺪـﺑﺎﯾ
. ﻦﯾﺪـﺑ
دراد ﯽﻠﺻا ﯽﮔﮋﯾو ﻪﺳ رﻻﻮﮑﺳ ﻪﻌﻣﺎﺟ ،ظﺎﺤﻟ :]
1 [ ،يراﺪﻨﯾد ﻦﺘﺸﮔ يدﺮﻓ ]2
[ ﺴﻧا يرﻮﺤﻣ اﺪﺧ يﺎﺟ ﻪﺑ يرﻮﺤﻣ نﺎ
و ]3 [ ﯽﻠﻣ ﯽﻨﯾد ﺖﯾﻮﻫ ﻞﺑﺎﻘﻣ رد ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺖﯾﻮﻫ ﻦﺘﺸﮔ
1995, p. 468) Goring,
.(
5 . Secularism.
٧
ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﻦﯿـﻨﭼ رﺎﺼﺘﺧا ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻧا هدﻮﻤﻧ ﻪﻣﺎﻗا ﺶﯾﻮﺧ ﻪﯾﺮﻈﻧ تﺎﺒﺛا رد ﯽﻠﯾﻻد رﻻﻮﮑﺳ ناﺪﻨﻤﺸﯾﺪﻧا :
توﺎـﻔﺗ
ﺖﯿﻫﺎﻣ ﻦﯾد و ﺖﺳﺎﯿﺳ و
ﯽـﻨﯾد يﺎـﻫ هراﺰﮔ ﯽﻧﺎﺴﮑﯾ ﯽﻟو ﯽﻧﺎﮑﻣ و ﯽﻧﺎﻣز ﻂﯾاﺮﺷ ندﻮﺑ ﺮﯿﻐﺘﻣ دﻮـﻤﻧ هرﺎـﺷا
) ،ﯽـﻈﻋاو
1384 ص ، 70 ( .
رﻻﻮﮑﺳ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ
ﺮﻣا ﺎﻬﻧﺎﺴﻧا ﺮﺑ ﺖﻣﻮﮑﺣ ،ﯽﻧآﺮﻗ ﺮﻈﻧ رد ﻻﻮﺻا ناﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻨﯾد
) ع ( ﺪـﻧا هدﻮـﺑ نآ ﻞﯿﮑـﺸﺗ ﻪﺑ رﻮﻣﺎﻣ :
»
ﺎﯾ
دواد ﺎﱠﻧِإ
كﺎﻨْﻠﻌﺟ
ًﮥَﻔﯿﻠَﺧ ﯽﻓ
ِضرَﺄْﻟا
ﻢُﮑﺣﺎَﻓ
َﻦﯿﺑ
ِسﺎﱠﻨﻟا ﱢﻖﺤْﻟﺎِﺑ و ﻻ
ِﻊِﺒﱠﺘَﺗ ىﻮﻬْﻟا ﮏﱠﻠـﻀﯿَﻓ ْﻦـﻋ
ِﻞﯿﺒـﺳ ﻪـﱠﻠﻟا ﱠنِإ َﻦﯾﺬـﱠﻟا
َنﻮﱡﻠﻀﯾ
ْﻦﻋ
ِﻞﯿﺒﺳ
ﻪﱠﻠﻟا
ﻢﻬَﻟ اﺬﻋ
ب ﺪﯾﺪـَﺷ ﺎـﻤِﺑ اﻮـﺴَﻧ مﻮـﯾ بﺎـﺴﺤْﻟا .«
) ص : 26 .(
ﻪـﯾآ ﻦـﯾا رد
، ﺪـﻧواﺪﺧ ﻪـﮑﻨﯾا زا ﺪـﻌﺑ
دواد ) ع ( ،ﺪـﻨﮐ ﯽـﻣ ﺎﻬﻧﺎـﺴﻧا نﺎـﯿﻣ ﯽـﻧاﺮﻤﮑﺣ ﻪـﺑ رﻮﻣﺄـﻣ ار وا و ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﻦﯿﻣز رد ﺶﯾﻮﺧ ﻪﻔﻠﺧ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ار
دواد ) ع ( ار دراد ﯽﻣ رﺬﺣ ﺮﺑ نﺪﺷ هاﺮﻤﮔ و لﻼﺿا زا .
ﻞﻌﻓ
"
ﻞﺿ
"
ﻪـﻧﻮﮔ ﻪـﺑ دراد ﺖـﻟﺎﻬﺟ ﺎـﺑ يدﺎﯾز ﯽﺋﺎﻨﻌﻣ ﺖﺑاﺮﻗ
ﺖﺳا ﺖﻟﺎﻬﺟ و ﺖﺧﺎﻨﺷ مﺪﻋ ،ﺖﻠﻔﻏ ،نآ ﯽﻧﺎﻌﻣ زا ﻪﮐ يا )
،ﯽﺤﯾﺮﻃ 1375
ج ، 5 ص ، 409 .(
ﻪـﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ظﺎﺤﻟ ﻦﯾﺪﺑ
ﺖﺳا ﯽﻫاﺮﻤﮔ و ﺖﻟﺎﻬﺟ ،ﻪﯾآ ﻦﯾا نﻮﻤﻀﻣ زا ندﺮﮑﻧ يوﺮﯿﭘ ﻪﺠﯿﺘﻧ ،ﻪﯾآ ﻦﯾا .
ﺎﺑ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﯽـﻧاﺮﻤﮑﺣ نآﺮـﻗ ،ﯽـﻨﻌﻣ ﻦـﯾا
ﺪﻧاد ﯽﻣ ﺖﻟﺎﻬﺟ اﺬﻟ ﯽﻫاﺮﻤﮔ و ﺖﻟﻼﺿ ﺰﯿﻧ ار ﯽﺗﻮﻏﺎﻃ :»
َنوﺪﯾﺮﯾ
ْنَأ اﻮﻤَﮐﺎﺤَﺘﯾ ﻰَﻟِإ
تﻮُﻏﺎﱠﻄﻟا و
ﺪَﻗ اوُﺮﻣُأ
ْنَأ اوُﺮـُﻔْﮑﯾ
ﻪِﺑ و
ﺪﯾﺮﯾ
ُنﺎﻄﯿﱠﺸﻟا
ْنَأ
ﻢﻬﱠﻠﻀﯾ
ًﻻﻼَﺿ اﺪﯿﻌﺑ .«
) ءﺎﺴﻧ : 60
6.(
ﺣ ،ﺖﻌﯾﺮﺷو نآﺮﻗ لوﺰﻧ ﻞﯿﻟد ﻦﯿﻨﭼ ﻢﻫ ﺖـﺳﺎﻬﻧﺎﺴﻧا ﺮـﺑ ﻖﺣ ﻪﺑ ﯽﻧاﺮﻤﮑ
:»
ﺎـﱠﻧِإ ﺎـﻨْﻟَﺰْﻧَأ ﮏـﯿَﻟِإ بﺎـﺘﮑْﻟا ﱢﻖﺤْﻟﺎـِﺑ
ﻢُﮑﺤَﺘﻟ
َﻦﯿﺑ
ِسﺎﱠﻨﻟا ﺎﻤِﺑ
كارَأ
ﻪﱠﻠﻟا و ﻻ
ْﻦُﮑَﺗ
َﻦﯿﻨﺋﺎﺨْﻠﻟ ﺎﻤﯿﺼَﺧ .«
) ءﺎـﺴﻧ : 105 .(
زا دﻮـﺼﻘﻣ
"
ﱢﻖـﺤْﻟا
"
ندﻮـﺑ قدﺎـﺻ )
ﻦـﺑا
،ﻪﺒﯿﺠﻋ 1419 ج ، 5
، ص 47 ( يا ﻪﺒـﺷ و ﮏﺷ ﻪﻧﻮﮔ ﭻﯿﻫ دﻮﺒﻧ و ﺖـﺳا نآ رد
) ﻦـﺑا ،ﺮـﯿﺜﮐ 1419 ج ، 3
، ص 116 ( . رد
ﺖـﯿﻌﻗاو ﺎـﺑ ﻖﺑﺎـﻄﻣ ﺮـﯿﻏ دﺎـﻘﺘﻋا ،ﻞـﻬﺟ ﯽﻧﺎﻌﻣ زا ﯽﮑﯾ ﻞﺑﺎﻘﻣ )
،ﯽﻧﺎﻬﻔـﺻا ﺐـﻏار 1412
ص ، 209 ( ﮏـﺷ ﻪـﻧﻮﮔ ﻪـﺑ و
ﻦﺘﺷاد ) ،ﯽﻧﺎﻬﻔﺻا ﺐﻏار 1412
ص ، 461 ( ﺎﯾ ﺖﺳا ﻦﺘﺷاﺪﻧ ﻦﯿﻘﯾ .
،ﻪـﺘﮑﻧ ﻦـﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻖـﺒﻃ
مﻮـﻬﻔﻣ ،ﻪـﯾآ زا فﺪـﻫ
ﮑﺣ ﻤ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﻞﻬﺟ ماد زا ﺎﻬﻧﺎﺴﻧا ندﻮﻤﻧ ﺎﻫر ﯽﻧاﺮ .
ﺖﺳا ﻖﺣ ﻪﺑ ﯽﻧاﺮﻤﮑﺣ نآ قﻮﻄﻨﻣ ﻪﮐ اﺮﯾز .
ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻢﺴﯾﻮﯿﺘﯾزﻮﭘ شور
ﻠﻋ ﻦﯾدﺎﯿﻨﺑ ﯽﺳﺎﻨﺷ يﺮﺸﺑ مﻮ
6 .»
ﯽﻣ نآ ﺎﺑ ار ﺮﺸﺑ ﯽﮔﺪﻧز نآﺮﻗ ﻪﮐ ﯽﻧاﺰﯿﻣ ﺖﺴﺗرﺎﺒﻋ ﺪﺠﻨﺳ
: سﻮﻫ و اﻮﻫ ﻪﮐ نﺎﮑﻣ و نﺎﻣز ﺮﻫ رد و ،اﺪﺧ ﺖﻣﻮﮑﺣ ﺎﯾ و سﻮﻫ و اﻮﻫ ﺖﻣﻮﮑﺣ زا
ﻢﮑﺣ اﺪﺧ يﺎﺠﺑ ﺮﺸﺑ و ﺪﺷﺎﺑ مﻼﺳا زا ﻞﺒﻗ نﺎﺘﺴﺑﺮﻋ ﻦﯿﻣزﺮﺳ رد ﺖﻣﻮﮑﺣ ﻦﯾا هاﻮﺧ ،ﻢﻫ نﺎﮑﻣ نآ و ،ﺖﺳا ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ نﺎﻣز ،نﺎﻣز نآ ﺪﻨﮐ ﯽﻧار
هاﻮﺧ
ﻦﯿﻣزﺮﺳ ﺮﯾﺎﺳ رد و ﺪﺷﺎﺑ ﻢﺘﺴﯿﺑ نﺮﻗ رد هاﻮﺧ و ،ﺎﻫ
ﯾ نﺮﻗ ﺮﯾﺎﺳ ﺎ نﺪﻤﺗ زا يرﺎﯿﺴﺑ نﺎﺘﺳاد نآﺮﻗ ،قﺮﻓ نوﺪﺑ ﺎﻫ ﺖـﻠﻣ يﺎﻫ
هدﺮـﮐ نﺎـﯿﺑ ار ﻪﺘـﺷﺬﮔ يﺎـﻫ
اﺳ ﺖﻠﻣ نآ ﻪﮑﻨﯾا ﺎﺑ و ،ﺖ هزاﺪﻧا ﺎﺗ نﺪﻤﺗ ظﺎﺤﻟ زا ﺎﻫ
ﻪﺘﺷاد يﺮﺗﺮﺑ مﻼﺳا زا ﻞﺒﻗ بﺮﻋ ﺖﻠﻣ ﺮﺑ يا نآ ﺪﻧا
ﺎﻫ ﺮـﺑ ،هدﺮﻤﺷ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ﻞﻫا ار نآ ﻪـﮑﻨﯾا يا
ﺖﻠﻣ ﯽﻤﻧ يوﺮﯿﭘ اﺪﺧ ﻦﯿﺋآ زا ﺰﯿﻧ ﺎﻫ ﺪﻧدﺮﮐ
.«
) ،ﺐﻄﻗ ﺪﯿﺳ 1436
ص ، 13 .(
٨
،ﻢﻫﺪﺠﯿﻫ نﺮﻗ زا ﻞﺒﻗ ﺎﺗ و ﻢﻠﻋ
يﺎـﻫدﺎﻬﻧ ﻂـﺳﻮﺗ ﻪـﮐ دﻮﺑ سﺪﻘﻣ بﺎﺘﮐ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻨﯾد نﻮﺘﻣ ﻪﺑ ﺮﻇﺎﻧ ﺎﻣﻮﻤﻋ ﺶﻧاد
ﯽﻣ ءﺎﻘﻟا ﺎﺴﯿﻠﮐ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺒﻫﺬﻣ ﺪﯾدﺮﮔ
. ﻢﺴﯾﻮﯿﺘﯾزﻮﭘ هﺪـﯾﺪﭘ ﺮـﺑ يﺮـﺸﺑ ﺶﻧاد ﺪﻨﮐ ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻔﺴﻠﻓ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﮏﯾ7
ﺖﺳا ﯽﻨﺘﺒﻣ ﺎﻬﻧآ نﺎﯿﻣ ﻂﺑاور و ﯽﻌﯿﺒﻃ يﺎﻫ .
،ﺪـﻧا هﺪـﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﻪﺑﺮﺠﺗ و ﺲﺣ ﻖﯾﺮﻃ زا ﻪﮐ ﯽﺗﺎﮐاردا ،ﺖﻬﺟ ﻦﯾا زا
ﺪـﻨﻫد ﯽـﻣ ﻞﮑـﺷ ار ﯽـﻨﯿﻘﯾ ﺶﻧاد ﺄﺸﻨﻣ ﻪﻧﺎﮕﯾ و ﺪﻧﻮﺷ ﯽﻣ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﺮﯿﺴﻔﺗ ﻞﻘﻋ ﺎﺑ )
1979, p. 197 Larrain,
( . ﺮـﻈﻧ زا
ﻢﺴﯾﻮﯿﺘﯾزﻮﭘ
، ﺖﺳا ﯽﻨﺘﺒﻣ ﯽﺑﺮﺠﺗ و ﯽﺴﺣ تﺎﮐاردا ﺮﺑ ﯽﻨﯿﻘﯾ ﺶﻧاد .
ﺰـﯿﻧ ﯽﻧﺎـﺴﻧا ﻪـﻌﻣﺎﺟ و ﺖﻌﯿﺒﻃ نﺎﻬﺟ ،ظﺎﺤﻟ ﻦﯾﺪﺑ
ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﻞﻤﻋ ﺎﻬﻧآ ﻖﺒﻃ و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﯽﺑﺮﺠﺗ و ﯽﻠﮐ ﻦﯿﻧاﻮﻗ ﺮﺑ .
،ﺮﻈﻧ ﻦﯾا زا ﻖـﯾﺮﻃ زا ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫروﺎﺑ و ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ مﺎﻤﺗ
ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ تﺎﺒﺛا ﻞﺑﺎﻗ ﻪﺑﺮﺠﺗ و ﺲﺣ و نﺎﮕﺘـﺷﺮﻓ ،ﺪـﻧواﺪﺧ دﻮﺟو ﻪﺑ دﺎﻘﺘﻋا ﺪﻨﻧﺎﻣ
...
و ﺪـﻧراﺪﻧ ﯽﺟرﺎـﺧ ﺖـﯿﻌﻗاو يرﻮـﻣا
ﺪﻧا ﻞﻃﺎﺑ و ﯽﻓاﺮﺧ ، مﻮﻫﻮﻣ
2007, p.55) Cohen,
.(
رد ﯽـﺑﺮﺠﺗ ﺶـﻧاد ﻪـﺒﻠﻏ ﻪـﺑ دﺎـﻘﺘﻋا ،نرﺪﻣ نارود ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯾا ﺐﻟﺎﻏ ﺖﯿﺻﻮﺼﺧ ؛هﺪﺷ ﻪﺘﻔﮔ تﺎﮑﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﻣﺎﯿﭘ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺑﺮﺠﺗ ﺮﯿﻏ ﻢﻠﻋ ﻪﻧﻮﮔ ﺮﻫ ﯽﻔﻧ و ﯽﻤﻠﻋ رﻮﻣا ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﯽﻤﻠﻋ رﻮﻣا رد ﯽﻨﯾد ﺮﮑﻔﺗ ﺎﺑ ﺖﻔﻟﺎﺨﻣ ،نآ ﺪ
) Hall,
1992, p.36 .(
ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ﻢﺴﯾﻮﯿﺘﯾزﻮﭘ
ﺪﻧﻮﺷ ﯽﻣ ﻢﯿﺴﻘﺗ ﯽﻠﻘﻋ و ﯽﻟﺎﯿﺧ ،ﯽﺴﺣ ﺖﻤﺴﻗ ﻪﺳ ﻪﺑ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﻧﺎﺴﻧا تﺎﮐاردا ﻦـﯾا ﻖـﺒﻃ ﻢﯾﺮﮐ نآﺮﻗ ﻪﮐ
ﺪﻧاد ﯽﻣ ﻪﺒﺗﺮﻣ ﻪﺳ ياراد ﺎﻬﻧﺎﺴﻧا ﺐﻠﻄﻣ :
نﻮﺑّﺮﻘﻣ و ﻦﯿﻤﯾ بﺎﺤﺻا ،لﺎﻤﺷ بﺎﺤﺻا )
ﻪﻌﻗاو : 7 - 10 .(
ﻖـﻠﻌﺘﻣ ،ﯽﻨﻌﻣ ﻦﯾا ﻖﺒﻃ
ﺖﺳا يﻮﯿﻧد رﻮﻣا رد ﺮﺼﺤﻨﻣ لﺎﻤﺷ بﺎﺤﺻا لﺎﻤﻋا اﺬﻟ و تﺎﮐاردا .
ﻪـﻔﯾﺎﻃ ود ﺎـﺑ ﯽﺘﯿﺨﻨـﺳ ﺎﻬﻧآ تﺎﮐاردا ﺖﻬﺟ ﻦﯾا زا
دراﺪﻧ ﺮﮕﯾد )
،ارﺪﺻﻼﻣ 1366
ج ، 7 ص ، 21 - 22 .(
،ﯽـﺴﺣ رﻮـﻣا رد تﺎـﮐاردا ﻦﺘـﺴﻧاد ﺮـﺼﺤﻨﻣ ﯽـﻧآﺮﻗ ﺮـﻈﻧ رد ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﺖﺳا ﯽﻠﻘﻋ و ﯽﻟﺎﯿﺧ رﻮﻣا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻦﺘﺷاد ﻞﻬﺟ ،يﻮﯿﻧد و ﯽﺑﺮﺠﺗ .
ﻪﮑﻨﯾا ﺢﯿﺿﻮﺗ
، ءﯽﺷ ﺖﻘﯿﻘﺣ كاردا ﯽﻨﻌﯾ ﻢﻠﻋ )
،ﯽﻧﺎﻬﻔﺻا ﺐﻏار 1412
ص ، 580 .(
ور ﻦﯾا زا
، تﺎﮐاردا ﻖﻠﻌﺘﻣ
و ﯽﺴﺣ ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ يدﺎﻣ ﻢﻟﺎﻋ و ﺎﯿﻧد ؛ﯽﺑﺮﺠﺗ .
و ﺮﮕﯾد تﺎﮐاردا زا ﺖﻟﺎﻬﺟ و ﺖﻠﻔﻏ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ﺎﯿﻧد رد كاردا رﺎﺼﺤﻧا
ﺖﺳﺎﻬﻧآ تﺎﻘﻠﻌﺘﻣ اﺬﻟ .
ﺎـﻬﻧآ تﺎـﮐاردا ﻪﺑ ﺎﺤﯾﻮﻠﺗ ،ﺪﯾﻮﮔ ﯽﻣ ﻦﺨﺳ نﺎﻧآ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ و ﺎﯿﻧد بﺎﺤﺻا زا ﻪﮐ نآﺮﻗ ﯽﻨﻌﻣ ﻦﯾﺪﺑ
دراد هرﺎﺷا ﺰﯿﻧ .
ﺶﯾﻮﺧ تارﻮﺼﺗ و تﺎﮐاردا ﺎﺑ نﺎﺴﻧا ﻪﮐ اﺮﯾز رد لﺎـﻌﻓا رﺎـﺼﺤﻧا اﺬﻟ و ﺪﻫد ﯽﻣ مﺎﺠﻧا ار ﻒﻠﺘﺨﻣ لﺎﻌﻓا
ﺖﺳا ﺮﮕﯾد ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ ﻪﺒﺗﺮﻣ ود ناﺪﻘﻓ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ يﻮﯿﻧد رﻮﻣا .
7. Positivism.
٩
ﺖــﺳا هﺪــﺷ ﻪﺘــﺴﻧاد ﻢــﻠﻋ هاﺮــﻤﻫ ﻞــﻘﻋ ،نآﺮــﻗ رد :»
ُلﺎــﺜﻣَﺄْﻟا ﮏــْﻠﺗ و
ِسﺎــﱠﻨﻠﻟ ﺎﻬﺑِﺮــْﻀَﻧ
ﺎــﱠﻟِإ ﺎــﻬُﻠﻘﻌﯾ ﺎــﻣ و
َنﻮﻤﻟﺎﻌْﻟا .«
) تﻮﺒﮑﻨﻋ : 43 )(
،ﻰﻨﯿﻠﮐ 1407 ج ، 1
، ص 14 .(
ور ﻦﯾا زا
، و هدﻮـﺑ هاﺮـﻤﻫ ﺖـﻟﺎﻬﺟ ﺎـﺑ ﺰـﯿﻧ ﯽﻠﻘﻋ تﺎﮐاردا رﺎﮑﻧا
ﺖﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ ﻪﻣزﻼﻣ .
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ نﻼﻫﺎﺟ ﻞﻘﻌﺗ مﺪﻋ ،نﺎﻤﻟﺎﻋ ﻞﻘﻌﺗ ﺾﯿﻘﻧ ﺲﮑﻋ ﻪﮐ اﺮﯾز .
ﺪﻧاد ﯽﻣ ﺖﻟﺎﻬﺟ زا ﯽﺷﺎﻧ اﺮﻧآ ﻪﺑ ﻦﺘﺴﺑ لد و هدﺮﻤﺷ مﻮﻣﺬﻣ ار ﺎﯿﻧد ،يدﺪﻌﺘﻣ دراﻮﻣ رد ﻢﯾﺮﮐ نآﺮﻗ :»
ﺎـﻣ ُةﺎـﯿﺤْﻟا
ﺎﯿْﻧﺪﻟا ﱠﻻِإ
عﺎﺘﻣ روُﺮُﻐْﻟا .«
) ﺪﯾﺪﺣ : 20 .(
دزﺎـﺳ ﯽـﻣ ﺶﯾﻮـﺧ ﻪـﺘﻔﯾﺮﻓ ار نﺎـﺴﻧا يﻮﯿﻧد تﺎﯿﺣ ﻪﯾآ ﻦﯾا ﻖﺒﻃ )
حﻮـﺘﻔﻟاﻮﺑا ،ىزار
1408 ج ، 5
، ص 195 ( ﻪﯾآ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﻈﻔﻟ ﺪﯿﮐﺎﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا ﻪﮐ ءﺎﻨﺜﺘـﺳا فﺮـﺣ و ﻪـﯿﻓﺎﻧ ﺎـﻣ ﯽـﻨﻌﯾ
ﺖـﯿﻤﻫا ،
ﺪﺑﺎﯾ ﯽﻣ يﺮﺘﺸﯿﺑ .
ﺘﺷاﺪﻧ ﻢﻠﻋ و ندﻮﺑ ﻞﻫﺎﺟ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ نﺎﺴﻧا درﻮﺧ ﯽﻣ ﺐﯾﺮﻓ ﻦ
. ،ﺐـﻠﻄﻣ ﻦﯾا نﺎﯿﺑ ﻦﻤﺿ نآﺮﻗ ،ظﺎﺤﻟ ﻦﯾﺪﺑ
ﺰﯿﻧ ار ﺎﯿﻧد ﻪﺑ ﻪﺘﻔﯾﺮﻓ ﺎﻬﻧﺎﺴﻧا ﻦﺘﺷاد ﻞﻬﺟ يوﺮﺧا رﻮﻣا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﺪﯿﯾﺎﺗ :»
ﺎﯾ
ِمﻮَﻗ ﺎﻤﱠﻧِإ
هﺬﻫ ُةﺎـﯿﺤْﻟا ﺎﯿْﻧﺪـﻟا عﺎـﺘﻣ و ﱠنِإ
َةَﺮﺧﺂْﻟا
ﯽﻫ
راد راﺮَﻘْﻟا .«
) ﺮﻓﺎﻏ : 39 .(
ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺮﻈﻧ ﺎﺑ ،يﻮـﯿﻧد تﺎـﯿﺣ ندﻮـﺑ ﻪـﭽﯾزﺎﺑ ﻦﯿﯿﺒﺗ ﺮﺑ هوﻼﻋ نآﺮﻗ ،
يﺮـﺗﺮﺑ ﻪـﺑ
ﺪﻧاﻮﺧ ﯽﻣ اﺮﻓ ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد ندﺮﮐ ﻞﻘﻌﺗ و ﺎﻬﻧآ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ تﺮﺧآ :»
و ﺎﻣ
ُةﺎﯿﺤْﻟا ﺎﯿْﻧﺪﻟا ﱠﻻِإ
ﺐﻌَﻟ و
ﻮﻬَﻟ و
راﺪﻠَﻟ ُةَﺮﺧﺂـْﻟا ٌﺮـﯿَﺧ
َﻦﯾﺬﱠﻠﻟ
َنﻮُﻘﱠﺘﯾ َأ ﻼَﻓ نﻮُﻠﻘﻌَﺗ .«
) مﺎﻌﻧا : 32 ( . ،يوﺮـﺧا رﻮـﻣا ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ يﻮـﯿﻧد تﺎـﯿﺣ بﺎﺤـﺻا ﺖـﻟﺎﻬﺟ ﻞـﯿﻟد ﻪﺑ ،ور ﻦﯾا زا
ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ فﺮﻃ ﺮﺑ ار ﺶﯾﻮﺧ ﻞﻬﺟ ﻪﻠﯿﺳو ﻦﯾﺪﺑ ﻪﮑﻨﯾا ﺎﺗ ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ تﻮﻋد ﻞﻘﻌﺗ ﻪﺑ ار ﺎﻬﻧآ ﺪﻧواﺪﺧ .
و ﺪﻧﻮﺷ ﯽﻣ يﻮﯿﻧد تﺎﯿﺣ ﻪﺘﻔﯾﺮﻓ ناﺮﻓﺎﮐ ﯽﻧآﺮﻗ ﺮﻈﻧ زا ﯽﻧﺎﮔﺪﻧز ﻦﯿﻨﭼ
ﺖـﺳا هﺪـﺷ هداد ﺖـﻨﯾز ﺎﻬﻧآ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ :
»
َﻦﯾز
َﻦﯾﺬﱠﻠﻟ اوُﺮَﻔَﮐ
ُةﺎﯿﺤْﻟا ﺎﯿْﻧﺪﻟا و
َنوُﺮَﺨﺴﯾ
َﻦﻣ
َﻦﯾﺬﱠﻟا اﻮُﻨﻣآ و
َﻦﯾﺬﱠﻟا اﻮَﻘﱠﺗا
ﻢﻬَﻗﻮَﻓ
مﻮﯾ
ِﮥﻣﺎﯿﻘْﻟا و
ﻪﱠﻠﻟا
ُقزْﺮﯾ ْﻦـﻣ ءﺎـﺸﯾ ِﺮـﯿَﻐِﺑ
بﺎﺴﺣ .«
) هﺮﻘﺑ : 212 ( . دراد رﺎﻌﺷا نآ ﯽﺴﺣ تﺎﮐردا و ﺎﯿﻧد ندﻮﺑ ﯽﻠﻫﺎﺟ ﻪﺑ ﺖﻬﺟ ﻦﯾﺪﻨﭼ زا ﻪﯾآ ﻦﯾا :
و يﻮـﯿﻧد ﯽﮔﺪﻧز
ﺖﺳا هﺪﺷ هداد ﺖﻨﯾز ناﺮﻓﺎﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ نآ تﺎﮐاردا اﺬﻟ .
ﺖـﺳا ﺖـﻟﺎﻬﺟ ﯽﻋﻮـﻧ ﺮﻔﮐ ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ نﺎﯿﺑ ﻼﺒﻗ .
ﻪـﮑﻨﯾا ﺮـﮕﯾد
ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻣ نﺎﻨﻣﻮﻣ هﺎﮕﯾﺎﺟ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ناﺮﻓﺎﮐ ﻦﺘﺷاﺪﻧ ﯽﻫﺎﮔآ و ﺖﻟﺎﻬﺟ زا نﺎﺸﻧ ﺰﯿﻧ نﺎﻨﻣﻮﻣ ﺮﺨﺴﻤﺗ .
يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ
ﺮﻈﻧ زا ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻠﺻا ﺖﯿﺻﻮﺼﺧ ﺪﻨﭼ ياراد ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ يﺎﻫ ﯽﮔﮋﯾو و ﺮﺻﺎﻨﻋ هﺪﻧرادﺮﺑ رد ﺎﻬﻧآ ﻪﻤﻫ ﯽﻧآﺮﻗ
ﯿﻠﻫﺎﺟ ﺖ ﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﻨﺪ :
ﯽﺋاﺮﮔ نﺎﺴﻧا :
ﺪﻧواﺪﺧ ﺎﺑ نﺎﺴﻧا ﻪﻄﺑار ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ ﯽﻔﻧ رد ﯽﻧآﺮﻗ تاﺪﯿﮐﺄﺗ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ . نآﺮﻗ
ﻮﺟو ﯽﮕﺘﺴﺑاو اﺬﻟ و ندﻮﺑ قﻮﻠﺨﻣ ﺎﻨﻤﺿ ﺎﯾ ﺎﺤﯾﺮﺻ يا ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ و ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﺮﮐذ ﺪﻧواﺪﺧ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ار نﺎﺴﻧا ﻪﺸﯿﻤﻫ وا يد
ﺪﻨﮐ ﯽﻣ يروآ دﺎﯾ ار ﻖﻟﺎﺧ ﻪﺑ يﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ و لﻼﻘﺘﺳا مﺪﻋ ﺎﯾ .
شﺮﮕﻧ و ﺎﻫ مﺎﻈﻧ ﺎﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ﯽﺘﻨﺳ يﺎﻫ
: ﯽﻣ ﺖﻟﺎﻬﺟ زا ﯽﺷﺎﻧ ﺰﯿﻧ ﻪﺘﯿﻧرﺪﻣ نارود رد ﯽﻬﻟا يﺎﻫ ﺖﻨﺳ شﺮﯾﺬﭙﻧ
ﺪﺷﺎﺑ . دراد ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ﯽﻠﮐ يا هﺪﻋﺎﻗ تﺎﯾآ ﻦﯾا ﻪﮐ اﺮﯾز :
دراد ﻞﻬﺟ رد ﻪﺸﯾر ﯽﻬﻟا يﺎﻫ ﺖﻨﺳ شﺮﯾﺬﭙﻧ .
١٠
ﯽﯾاﺪﺟ ﺖﺳﺎﯿﺳ زا ﻦﯾد ﺎﯾ
ﺴﯾرﻻﻮﮑﺳ ﻢ
: ناﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻨﯾد ﺮﻣا ﺎﻬﻧﺎﺴﻧا ﺮﺑ ﺖﻣﻮﮑﺣ ،ﯽﻧآﺮﻗ ﺮﻈﻧ رد )
ع (
ﺪﻧا هدﻮﺑ نآ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﻪﺑ رﻮﻣﺎﻣ .
ءﺎﯿﺒﻧا ﺖﺜﻌﺑ و ﯽﻧاﺮﻤﮑﺣ زا فﺪﻫ ور ﻦﯾا زا )
ع ( ﺖﺳا ﻞﻬﺟ ماد زا ﺎﻬﻧﺎﺴﻧا ندﻮﻤﻧ ﺎﻫر .
شور ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻢﺴﯾﻮﯿﺘﯾزﻮﭘ ﻠﻋ ﻦﯾدﺎﯿﻨﺑ ﯽﺳﺎﻨﺷ
يﺮﺸﺑ مﻮ :
ﺤﻨﻣ ﯽﻧآﺮﻗ ﺮﻈﻧ رد رﻮﻣا رد تﺎﮐاردا ﻦﺘﺴﻧاد ﺮﺼ
ﺖﺳا ﯽﻠﻘﻋ و ﯽﻟﺎﯿﺧ رﻮﻣا ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻦﺘﺷاد ﻞﻬﺟ ،يﻮﯿﻧد و ﯽﺑﺮﺠﺗ ،ﯽﺴﺣ .
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﺳﺮﻬﻓ
ﻢﯾﺮﮐ نآﺮﻗ
حﻮﺘﻔﻟاﻮﺑا ىزار
، ﻦﯿﺴﺣ ﻦﺑ ﻰﻠﻋ ) 1408 ضور (،
نﺎﻨﺠﻟا و حور نﺎﻨﺠﻟا ﻰﻓ نآﺮﻘﻟاﺮﯿﺴﻔﺗ ﻖﯿﻘﺤﺗ ،
ﺮﺘﮐد
ﺪﻤﺤﻣ ﺮﻔﻌﺟ ﻰﻘﺣﺎﯾ ﺪﻬﺸﻣ ، : دﺎﯿﻨﺑ ىﺎﻬﺸﻫوﮋﭘ ﻰﻣﻼﺳا
نﺎﺘﺳآ سﺪﻗ ىﻮﺿر .
ﻦﺑا ﻪﺒﯿﺠﻋ
، ﺪﻤﺣا ﻦﺑ ﺪﻤﺤﻣ ) 1419 ﺮﺤﺒﻟا (،
ﺪﯾﺪﻤﻟا ﻰﻓ
ﺮﯿﺴﻔﺗ نآﺮﻘﻟا ﺪﯿﺠﻤﻟا
، ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺪﻤﺣا ﷲاﺪﺒﻋ ﻰﺷﺮﻗ
نﻼﺳر ، هﺮﻫﺎﻗ : هﺮﻫﺎﻗ .
مﺮﮑﻣ ﻦﺑ ﺪﻤﺤﻣ ،رﻮﻈﻨﻣ ﻦﺑا )
1414 ( بﺮﻌﻟا نﺎﺴﻟ ،
، توﺮﯿﺑ : ردﺎﺻ راد .
ﻦﺑا ﺮﯿﺜﮐ ، ﻞﯿﻋﺎﻤﺳا ﻦﺑ
وﺮﻤﻋ ) 1419 ﺮﯿﺴﻔﺗ (،
نآﺮﻘﻟا ﻢﯿﻈﻌﻟا
ﻖﯿﻘﺤﺗ ، ﺪﻤﺤﻣ ﻦﯿﺴﺣ ﺲﻤﺷ ﻦﯾﺪﻟا توﺮﯿﺑ ، : راد
ﺐﺘﮑﻟا ﮥﯿﻤﻠﻌﻟا .
،ﻰﺳﻮﻟآ ﺪﯿﺳ دﻮﻤﺤﻣ ) 1415 حور (،
ﻰﻧﺎﻌﻤﻟا ﻰﻓ
ﺮﯿﺴﻔﺗ نآﺮﻘﻟا ﻢﯿﻈﻌﻟا
ﻖﯿﻘﺤﺗ ، ﻰﻠﻋ ىرﺎﺒﻟاﺪﺒﻋ توﺮﯿﺑ ،ﮥﯿﻄﻋ
:
ﺐﺘﮑﻟاراد ﻪﯿﻤﻠﻌﻟا
.
،ﻰﻧاﺮﺤﺑ ﺪﯿﺳ ﻢﺷﺎﻫ ) 1416 نﺎﻫﺮﺒﻟا (،
ﻰﻓ ﺮﯿﺴﻔﺗ نآﺮﻘﻟا ناﺮﻬﺗ ، : دﺎﯿﻨﺑ ﺖﺜﻌﺑ .
ﻦﯾﺪﻟا ﺮﺨﻓ ،ىزار )
1406 و ﺲﻔﻨﻟا (،
ﺎﻤﻫاﻮﻗ حﺮﺷ و حوﺮﻟا ،
ناﺮﻬﺗ ﺖﺴﻓا .
ـــــــــــــــــ )
1420 ( ﯿﺒﮑﻟا ﺮﯿﺴﻔﺘﻟا ، ﺮ
، توﺮﯿﺑ : ﯽﺑﺮﻌﻟا ثاﺮﺘﻟا ءﺎﯿﺣا راد .
ﺐﻏار
،ﻰﻧﺎﻬﻔﺻا ﻦﯿﺴﺣ
ﻦﺑ ﺪﻤﺤﻣ ) 1412 ( تادﺮﻔﻤﻟا ، ﯽﻓ
ﺐﯾﺮﻏ نآﺮﻘﻟا ﻖﯿﻘﺤﺗ ، ناﻮﻔﺻ نﺎﻧﺪﻋ ىدواد ،
توﺮﯿﺑ : ﻢﻠﻌﻟاراد راﺪﻟا ﮥﯿﻣﺎﺸﻟا .
ىﺮﺸﺨﻣز دﻮﻤﺤﻣ
) 1407 ( فﺎﺸﮑﻟا ، ﻦﻋ
ﻖﺋﺎﻘﺣ ﺾﻣاﻮﻏ ﻞﯾﺰﻨﺘﻟا
توﺮﯿﺑ ، : راد بﺎﺘﮑﻟا ﯽﺑﺮﻌﻟا .
،ﺐﻄﻗ ﺪﯿﺳ ﺪﻤﺤﻣ
) 1436 ﻢﺘﺴﯿﺑ نﺮﻗ ﺖﯿﻠﻫﺎﺟ (،
ﻪﻤﺟﺮﺗ ، يﺪﺑﺎﻋ ﯽﻠﻋ ﺪﻤﺤﻣ ،
ﺖﯾﺎﺳ ﻧﺎﺨﺑﺎﺘﮐ ﮥ ﻘﻋ ﯿ هﺪ .
ﺿﺮﻟا ﻒﯾﺮﺷ ﻦﯿﺴﺣ ﻦﺑ ﺪﻤﺤﻣ ،ﻰ
) 1414 ﮥﻏﻼﺒﻟا ﺞﻬﻧ (،
ﺢﻟﺎﺻ ﯽﺤﺒﺻ ﺢﯿﺤﺼﺗ ، ﻢﻗ ،
: تﺮﺠﻫ .
ﺪﻤﺤﻣ ﻦﺑ ﻦﯾﺪﻟا ﺮﺨﻓ ،ﯽﺤﯾﺮﻃ )
1375 ﻦﯾﺮﺤﺒﻟا ﻊﻤﺠﻣ (،
، ناﺮﻬﺗ ،ىﻮﻀﺗﺮﻣ :
ﻪﯾﻮﺿﺮﻟا ﻪﺒﺘﮑﻣ .
١١
ﻰﯾﺎﺒﻃﺎﺒﻃ
، ﺪﯿﺳ ﺪﻤﺤﻣ ﻦﯿﺴﺣ ) 1417 ناﺰﯿﻤﻟا (،
ﻰﻓ ﺮﯿﺴﻔﺗ نآﺮﻘﻟا ﻢﻗ ، : ﺮﺘﻓد تارﺎﺸﺘﻧا ﻰﻣﻼﺳا
ﻪﻌﻣﺎﺟ ى ﻦﯿﺳرﺪﻣ
هزﻮﺣ ﻪﯿﻤﻠﻋ ﻢﻗ .
ﻦﯿﺴﺣ ،ﯽﻗﺎﻘﺸﻗ )
1387 ﺖﻓﺮﻌﻣ و ﺖﻤﮑﺣ تﺎﻋﻼﻃا (،
ناﺮﻬﺗ ، هرﺎﻤﺷ ، 36 .
بﻮﻘﻌﯾ ﻦﺑ ﺪﻤﺤﻣ ،ﻰﻨﯿﻠﮐ )
1407 ( ﯽﻓﺎﮑﻟا ، ناﺮﻬﺗ ، : ﮥﯿﻣﻼﺳﻹا ﺐﺘﮑﻟا راد .
ﻢﯿﻫاﺮﺑا ﻦﺑ ﺪﻤﺤﻣ ،ارﺪﺻﻼﻣ )
1366 ( ﻢﯾﺮﮑﻟا نآﺮﻘﻟا ﺮﯿﺴﻔﺗ ،
، ﻢﻗ ،ﺮﻓ راﺪﯿﺑ ﻦﺴﺤﻣ ﺢﯿﺤﺼﺗ :
راﺪﯿﺑ .
،ﯽﻈﻋاو ﺪﻤﺣا ) 1384 ﯽﻣﻼﺳا ﺖﻣﻮﮑﺣ (،
، ناﺮﻬﺗ : فﺎﻄﻣ رﻮﻧ .
ﯽﯿﺤﯾ ،نورﺎﻫ )
1385 ﻢﺴﯿﻧﺎﻣا ﯽﻧاﻮﺧزﺎﺑ (،
، ﻢﺟﺮﺘﻣ ﺪﻨﻣدﺮﺧ نارﺎﺑ ،
دﻮﻋﻮﻣ ﻪﻣﺎﻨﻫﺎﻣ ،
ناﺮﻬﺗ هرﺎﻤﺷ ، 63 .
Cohen, Louis; Maldonado, Antonio (2007), Research Methods In Education, Routledge: British Journal of Educational Studies.
Hall , Stuart(1992), Formation of modernity, Cambridge: Polity Press.
Martin, Michel(2007), The Cambridge Componian to atheism, London: Cambridge university press.
Larrain, Jorge (1979). The Concept of Ideology, London: Hutchinson.
Lamont, Corliss(1977), The Philosophy of Humanism, New York City: Continuum Publishing Company.
Rosemary, Goring(1995 ), Dictionary Of Beliefs and Religions, Chambers: Hardcover.
Soukhanov, Anne(1999), Encarta World English Dictionary, Microsoft Corporation.
