ﻫﺎﻀﻓ ﻪﻄﺑار ﻦﯿﯿﺒﺗ ﻂﯿﺤﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺎﺑ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎ
ﺎﻀﻓ ﻮﺤﻧ شور ﻪﺑ ﯽﻗﻮﺠﻠﺳ نارود ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ رد
اﺪﻫ ﻪﻤﻃﺎﻓ ﯾﺘ
1ﯽ ، لﺎﻤﺟ ﯾﺪﻟا ﻦ ﻬﺳ ﯿﻠ
2ﯽ ، لﺎﻤﮐ ﺮﺒﻫر ی
3ﺶﻨﻣ
:ﻪﻟﺎﻘﻣ ﺖﻓﺎﯾرد) 28
/ 10 / 1401 :ﯽﯾﺎﻬﻧ شﺮﯾﺬﭘ ، 20
/ 02 / 1402 (
هﺪﯿﮑﭼ
ﻢﻬﻣ هراﻮﻤﻫ ،ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﯽﻨﯿﺋآ یﺎﻫﺎﻀﻓ ﻦﯾﺮﺗ
- و ﺎﯿﺣا .ﺪﻧدﻮﺑ مﻼﺳا نﺎﻬﺟ رد ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا
هﺮﻬﺑ هرود ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ و ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ ثاﺮﯿﻣ ﻦﯾا ﺖﺧﺎﻨﺷ نوﺪﺑ ﺎﻫﺎﻀﻓ ﻦﯾا زا یرادﺮﺑ ﯽﺨﯾرﺎﺗ یﺎﻫ
نآ ﯽﻧﺎﻣز و ﯽﻤﻧ ﺮﺴﯿﻣ ﺎﻫ
.دﻮﺷ هﺮﮑﯿﭘ و رﺎﺘﺧﺎﺳ نﺎﻣز رد ﯽﻧاﺮﯾا ﺪﺟﺎﺴﻣ ﯽﯾﺎﻀﻓ یﺪﻨﺑ
ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻞﮑﺷ نﺎﯿﻗﻮﺠﻠﺳ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺐﻟﺎﻗ ﻦﯾا ﯽﻠﺻا یاﺰﺟا ،ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ و ﺖﺳا
د ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻪﮑﻨﯾا ﻪﺑ یرﺎﻤﻌﻣ ﺪﺒﻟﺎﮐ و نﺎﺴﻧا نﺎﯿﻣ ﯽﻔﻃﺎﻋ ﺪﻧﻮﯿﭘ ﺮﺑ ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ ر
ﻊﻤﺠﺗ و یﺮﯾﺬﭘرﻮﻀﺣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ و ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﺮﺛأ ﯽﻣ ﺎﻫﺎﻀﻓ ﻦﯾا یﺮﯾﺬﭘ
ﺖﺧﺎﻨﺷ موﺰﻟ ،ﺪﯾاﺰﻓا
ﻪﺑ یروﺮﺿ ﯽﻗﻮﺠﻠﺳ نارود ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ و ﺎﻫﺎﻀﻓ ﻦﯾا طﺎﺒﺗرا ﯽﻣ ﺮﻈﻧ
.ﺪﺳر
ﻪﻄﺑار ﻪﭼ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﻠﺻا ﺶﺳﺮﭘ ﻔﻟﺆﻣ نﺎﯿﻣ یا
ﻪ هﺮﮑﯿﭘ یﺎﻫ یﺪﻨﺑ
ﺶﻫوﮋﭘ ؟دراد دﻮﺟو ﯽﻗﻮﺠﻠﺳ ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ رد ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ ﯽﺨﯾرﺎﺗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ وﺰﺟ ﺮﺿﺎﺣ -
ﻪﺑ و (ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ) ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ عﻮﻧ زا و یﺮﯿﺴﻔﺗ شور
طﺎﯿﺣ زا ﻢﻋا ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺖﺳا ﯽﺟﺎﺘﻨﺘﺳا لﻻﺪﺘﺳا ﺎﻣﺎﺳ ﺎﺑ یدورو و ناﻮﯾا ،یﺰﮐﺮﻣ ن
ﻞﻘﺛ ﺰﮐﺮﻣ لﻮﺣ ﺎﻫﺎﻀﻓ ﺮﯾﺎﺳ نزاﻮﺘﻣ ﻊﯾزﻮﺗ و ﯽﺸﺨﺑ
ﯽﻣ ﺮﺛأ ﯽﻗﻮﺠﻠﺳ ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺶﯾاﺰﻓا ﺮﺑ ﺪﺠﺴﻣ .ﺪﻧراﺬﮔ
یﺪﯿﻠﮐ نﺎﮔژاو
: هﺮﮑﯿﭘ ﻢﻫ ،لﺎﺼﺗا ،ﯽﯾﺎﻀﻓ یﺪﻨﺑ .یدورو ،ناﻮﯾا ،یﺰﮐﺮﻣ طﺎﯿﺣ ،یﺪﻧﻮﯿﭘ
1.
رﺎﻤﻌﻣ هوﺮﮔ ی
، وﺰﻗ ﺪﺣاو ﯾ
،ﻦ ﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽ
، وﺰﻗ ﯾ
،ﻦ اﯾ ناﺮ ،
f.hedayatee@gmail.com
2.
رﺎﻤﻌﻣ هوﺮﮔ ی
، وﺰﻗ ﺪﺣاو ﯾ
،ﻦ ﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽ
، وﺰﻗ ﯾ
،ﻦ اﯾ ناﺮ ) هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ لﻮﺌﺴﻣ (
،
soheili@qiau.ac.ir
3.
رﺎﻤﻌﻣ هوﺮﮔ ی
، وﺰﻗ ﺪﺣاو ﯾ
،ﻦ ﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽ
، وﺰﻗ ﯾ
،ﻦ اﯾ ناﺮ ،
pr.rahbari@gmail.com
ﺎﻨ و ر
ﯽ ﻼﺳا نﺪﻤ
لﺎﺳ هﺎﺠﻨﭘ و ﻢﺠﻨﭘ ةرﺎﻤﺷ ، لوا ، نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ و رﺎﻬﺑ 1401
ﺺﺻ 274 - 249 (ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﻪﻟﺎﻘﻣ)
Journal for the History of Islamic Civilization Vol. 55, No. 1, Spring & Summer 2022 DOI: 10.22059/jhic.2023.353887.654394
ﻪﻠﺌﺴﻣ نﺎﯿﺑ و ﻪﻣﺪﻘﻣ
هﻮﻠﺟ ،ﺪﺟﺎﺴﻣ ﻪﺑ ﯽﻣﻼﺳا یرﺎﻤﻌﻣ یﺎﻫزار و ﺰﻣر هﺎﮔ
ﯽﻣ رﺎﻤﺷ ﻨﯾآ ،ﺪﻧاﺮﺑ ﻦﻠﯿﻫ) ﺪ 31
نﺎﻧﺎﻤﻠﺴﻣ .(
ﯽﻟﺎﻋ هراﻮﻤﻫ ،ﺦﯾرﺎﺗ لﻮﻃ رد ﻪﺑ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﺎﻨﺑ ﺖﻣﺪﺧ رد ار دﻮﺧ یرﺎﻤﻌﻣ و ﺮﻨﻫ ﻦﯾﺮﺗ
رﺎﮐ
هدﺮﺑ ﻪﺑ ؛ﺪﻧا ﻪﻧﻮﮔ هرود ﺮﻫ رد ﻪﮐ یا
ﯽﻣ ،ﺦﯾرﺎﺗ زا یرﺎﻤﻌﻣ ﺪﺒﻟﺎﮐ رد ار هرود نآ ﺖﯾﻮﻫ ناﻮﺗ
ﺳا یﺎﻫرﻮﺸﮐ رد ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﺖﯿﻤﻫا .دﺮﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ نارود نآ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﻪﮐ دﻮﺑ نﺎﻨﭼ ﯽﻣﻼ
ﯽﻟﺎﻋ و ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ حﺮﻃ ﻦﯾﺮﺗ
بﺎﺗزﺎﺑ هرود نآ ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ رد هرود ﺮﻫ یرﺎﻤﻌﻣ تﺎﻨﯿﺋﺰﺗ و ﺎﻫ
ﯽﻣ نﺎﻄﻠﺳ) ﺖﻓﺎﯾ
،هداز 22 ﻢﻬﻣ ،ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ .(
ﯽﻨﯿﺋآ یﺎﻫﺎﻀﻓ ﻦﯾﺮﺗ -
نﺎﻬﺟ رد ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا
نآ ﯽﺒﻫﺬﻣ و ﯽﻨﯿﺋآ ﺖﯿﻤﻫا ﺮﺑ نوﺰﻓا ﻪﺘﺷﺬﮔ رد ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ مﻼﺳا ﻪﺑ ،ﺎﻫ
یراﺰﮔﺮﺑ نﺎﮑﻣ ناﻮﻨﻋ
ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا و ﯽﺷزﻮﻣآ ،ﯽﻧاﻮﯾد ،یرادا ﻪﺒﻨﺟ زا ،ﺖﺳا ﻢﻬﻣ رﺎﯿﺴﺑ یﺎﻫزﺎﻤﻧ زا ﯽﮑﯾ ﻪﮐ ﻪﻌﻤﺟ زﺎﻤﻧ ،ﺰﺘﻣ) .ﺪﻨﺘﺷاد ﺖﯿﻤﻫا ﺰﯿﻧ 2/
167 هﺮﻬﺑ و ﺎﯿﺣا .(
ثاﺮﯿﻣ ﻦﯾا ﺖﺧﺎﻨﺷ نوﺪﺑ ﺎﻫﺎﻀﻓ ﻦﯾا زا یرادﺮﺑ
هرود ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ نﺎﮑﻣا نآ ﯽﻧﺎﻣز و ﯽﺨﯾرﺎﺗ یﺎﻫ
ﺮﺑ ﺖﺧﺎﻨﺷ ﻦﯾا زا ﯽﺸﺨﺑ .ﺖﺴﯿﻧ ﺮﯾﺬﭘ
سﺎﺳا ﯽﮔﮋﯾو ﯽﻣ ترﻮﺻ ﺪﺟﺎﺴﻣ یرﺎﻤﻌﻣ یﺮﺼﺑ یﺎﻫ .دﺮﯾﺬﭘ
ﻪﻌﺳﻮﺗ ،ﻪﻧﺎﮕﺠﻨﭘ ساﻮﺣ نﺎﯿﻣ زا ﻪﺘﻓﺎﯾ
ﺮﺑ ﺲﺣ ﻦﯾا و ﺖﺳا ﯽﯾﺎﻨﯿﺑ نﺎﺴﻧا ﺲﺣ ﻦﯾﺮﺗ
ﯽﻄﯿﺤﻣ ﯽﺣاﺮﻃ لﻮﺻا أ
ﯽﻣ ﺮﺛ دراﺬﮔ
؛ یرﺎﻤﻌﻣ اﺮﯾز ﺮﺘﺸﯿﺑ
تﺎﻗوا ﺎﻬﻨﺗ نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد دﺮﮑﻠﻤﻋ
و یﺪﻨﻣدﻮﺳ
،ﺖﺴﯿﻧ ﻪﮑﻠﺑ یﺎﻫزﺎﯿﻧ یﺮﺼﺑ
ﺰﯿﻧ ار هدروآﺮﺑ ﯽﯾﺎﺒﯾز و دﺎﺠﯾا
ﯽﻣ ﺪﻨﮐ . ﻦﯾا رد
ﺖﺴﯾز لﺪﻣ ﮏﯾ ﺪﻨﻧﺎﻣ ،ﻂﯾاﺮﺷ ﺪﻧﻮﯿﭘ ،مﻮﺑ
ﻦﯿﺑ نﺎﺴﻧا و تﺎﻋﻼﻃا کرد
هﺪﺷ زا ﻂﯿﺤﻣ
رﺎﯿﺴﺑ ﻢﻬﻣ ﯽﻣ ددﺮﮔ
؛ زا ﻦﯿﻤﻫ
،ور رﺎﺘﺧﺎﺳ یرﺎﻤﻌﻣ و
یزﺎﺳﺮﻬﺷ ﺪﯾﺎﺑ
یاراد تﺎﻃﺎﺒﺗرا
یﺮﺼﺑ ﻞﺑﺎﻗ لﻮﺒﻗ و ﯽﻟﻮﻘﻌﻣ ) ﺪﺷﺎﺑ
Vaitkevičiūtė, 13
.(
نﺎﮑﻣ یﺎﻫ ﺎﻧاﻮﺧ
، کاردا و ﺖﺧﺎﻨﺷ ناﺮﻇﺎﻧ
زا ار هزﻮﺣ یﺎﻫ ﯽﻣﻮﻤﻋ ﻦﺷور ﯽﻣ ﺪﻨﮐ
)
Ghoomi et al ,284
( ﻪﺑ و ﺐﺒﺳ ﻂﺑاور دﺎﺠﯾا ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ
ﻦﯿﺑ داﺮﻓا و ﻂﯿﺤﻣ ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ
،فاﺮﻃا ﺎﺑ ﻦﯿﻣﺄﺗ سﺎﺴﺣا ﺖﯿﻨﻣا ﯽﻔﻃﺎﻋ ﻪﺑ ،ﻖﯿﻤﻋ ﻪﺑﺮﺠﺗ
ﺲﺣ نﺎﮑﻣ ﮏﻤﮐ و داﺮﻓا ار ﻪﺑ
نوﺮﯿﺑ ﻦﺘﻓر و ﺪﯾدزﺎﺑ زا ﻦﯾا نﺎﮑﻣ ﺎﻫ بﺬﺟ ﯽﻣ ) ﺪﻨﮐ
Ujang et al. ,42
ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ .(
رد ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﺮﺛأ یرﺎﻤﻌﻣ ﺪﺒﻟﺎﮐ و نﺎﺴﻧا نﺎﯿﻣ ﯽﻔﻃﺎﻋ ﺪﻧﻮﯿﭘ ﺮﺑ ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ و
ﻊﻤﺠﺗ و یﺮﯾﺬﭘرﻮﻀﺣ ﯽﻣ ﺎﻫﺎﻀﻓ ﻦﯾا یﺮﯾﺬﭘ
.ﺪﯾاﺰﻓا
هﺮﮑﯿﭘ و رﺎﺘﺧﺎﺳ .ﺖﻓﺮﮔ ﻞﮑﺷ نﺎﯿﻗﻮﺠﻠﺳ نﺎﻣز رد ﯽﻧاﺮﯾا ﺪﺟﺎﺴﻣ ﯽﯾﺎﻀﻓ یﺪﻨﺑ
یروآﻮﻧ یﺎﻫ ناﻮﺨﺘﺳا رد هرود ﻦﯾا ﺞﯾار و ﻦﯾﺮﺗراﻮﺘﺳا زا ﯽﮑﯾ ﻪﺑ ﺪﺟﺎﺴﻣ یﺪﻨﺑ
ﻦﯾﺮﺗ
حﺮﻃ هﺪﺷ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﯽﻣﻮﻤﻋ و ﯽﺒﻫﺬﻣ یﺎﻫﺎﻨﺑ یرﺎﻤﻌﻣ یﺎﻫ
.ﺖﺳا نﺎﻣز ﻦﯾا رد
، ناﺮﯾا ﺎﺑ
ﻊﺑﺮﻣ رﻻﺎﺗ و ﯽﻧاﻮﯾارﺎﻬﭼ طﺎﯿﺣ ﻖﯿﻔﻠﺗ ﻪﮐ ﯽﻧاﺮﯾا ﺪﺟﺎﺴﻣ ﯽﻠﺻا رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻪﺑ
یرﺎﻤﻌﻣ سﺎﺳا
ﺬﻣ ﻫ ﻪﺳرﺪﻣ و اﺮﺴﻧاورﺎﮐ و ﯽﺒ ار ناﺮﯾا یزﺎﺳ
ﺰﯿﻧ ﻞﯿﮑﺸﺗ هداد
،ﺖﺳا ﺖﻓﺎﯾ ﺖﺳد ،ﻢﺗﺎﺣ)
13 .(
ﺮﺑﺎﻨﺑ ﯽﺳرﺮﺑ ﻣ یﺎﻫ رﺎﻬﭼ ﺪﺠﺴﻣ ﻦﯿﻟوا ،هﺪﺷ ﺖﻓﺎﯾ کراﺪﻣ و دﻮﺟﻮ هرود ﻦﯾا رد ﯽﻧاﻮﯾا
نﺎﻣزﺎﺳ و ﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ رﺎﻬﭼ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﯽﯾﺎﻀﻓ ﯽﻫد
ﻪﺑ ﻪﻧﺎﺧﺪﺒﻨﮔ یاراد ﯽﻧاﻮﯾا ناﻮﻨﻋ
ناﻮﺨﺘﺳا هرود رد و زﺎﻏآ هرود ﻦﯾا زا ﯽﻧاﺮﯾا ﺪﺟﺎﺴﻣ ﺐﻟﺎﻏ یرﺎﻤﻌﻣ ﯽﻠﺻا یﺪﻨﺑ ﺪﻌﺑ یﺎﻫ
ﻢﺘﻔﻫ هﺪﺳ زا ﺲﭘ .ﺖﻓﺎﯾ ﻪﻣادا
، ﻨﭼ ﺰﺟ ﻪﺑ) ﺎﻫﺪﺠﺴﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ رﺎﻬﭼ (ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺪ
ﺖﺳا ﯽﻧاﻮﯾا
،ﺪﻧاﺮﺑ ﻦﻠﯿﻫ) 97
- 98 زا ﯽﮑﯾ ﻪﻠﺒﻗ ﻪﻬﺒﺟ رد ﺪﺒﻨﮔ ﻦﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ و ﯽﻧاﻮﯾارﺎﻬﭼ عاﺪﺑا .(
نﺎﻄﻠﺳ)ﺖﺳا ﺪﺟﺎﺴﻣ ﯽﺣاﺮﻃ رد هرود ﻦﯾا ﻢﻬﻣ تﻻﻮﺤﺗ
،هداز 50 .(
نﺎﻤﻫ ﺮﮐذ ﻪﮐ ﻪﻧﻮﮔ ﺪﺷ
هرود زا ﯽﻗﻮﺠﻠﺳ هرود ، ناﺮﯾا ﺦﯾرﺎﺗ رد یﺮﻨﻫ نﺎﺸﺧرد یﺎﻫ
ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﻮﺷ
رد ﻪﮐ ﯽﺗﻻﻮﺤﺗ .د ﻦﯾا
ناﻮﺨﺘﺳا رد هرود
،داد خر ﺪﺟﺎﺴﻣ یﺪﻨﺑ ﺪﻨﻧﺎﻣ
هدﻮﻟﺎﺷ و ﺰﯾﺎﻤﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺑ تﻻﻮﺤﺗ ﻦﯾا .ﺪﺷ هدﺎﻬﻧ ﺎﻨﺑ ﯽﻧاﺮﯾا ﺪﺟﺎﺴﻣ یاﺮﺑ ﻪﮐ دﻮﺑ یا
ﻦﯿﻣزﺮﺳ ﺮﯾﺎﺳ نﺎﯿﻣ رد ﯽﻧاﺮﯾا ﺪﺟﺎﺴﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺖﺧﺎﻨﺷ .ﺪﯾدﺮﮔ ﺮﺠﻨﻣ ﯽﻣﻼﺳا یﺎﻫ
ﺪﺟﺎﺴﻣ رد ﺪﻧور ﻦﯾا ماود و ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺮﺑ هرود ﻦﯾا یرﺎﻤﻌﻣ یﺎﻫدروﺎﺘﺳد ﯽﻧاﺮﯾا ﺮﺻﺎﻌﻣ
ﯽﻣ هﺪﺳ رد ﻪﮐ ﺐﻟﺎﻗ ﻦﯾا ﯽﻠﺻا یاﺰﺟا .ﺪﯾاﺰﻓا ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ ،ﺖﻓﺎﯾ ﻪﻣادا ﺰﯿﻧ ﺪﻌﺑ یﺎﻫ
نارود ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﺎﻫﺎﻀﻓ ﻦﯾا ﺮﯿﺛﺎﺗ هﻮﺤﻧ ﺖﺧﺎﻨﺷ موﺰﻟ و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﺑ یروﺮﺿ ﯽﻗﻮﺠﻠﺳ ﯽﻣ ﺮﻈﻧ
.ﺪﺳر
ﺶﺳﺮﭘ ﺶﻫوﮋﭘ یﺎﻫ
ﯽﻠﺻا ﺶﺳﺮﭘ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ
ﻦﯾا ﺖﺳا ﻪﻄﺑار ﻪﭼ ﻪﮐ ﻣ یا
ﻣ و ﯽﯾﺎﻀﻓ ﺖﯿﻔﯿﮐ نﺎﯿ ﺆ
ﻪﻔﻟ یﺎﻫ
هﺮﮑﯿﭘ
؟دراد دﻮﺟو ﯽﻗﻮﺠﻠﺳ ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ رد ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ یﺪﻨﺑ
ﺶﻫوﮋﭘ فاﺪﻫا
ﯽﮔﮋﯾو ﯽﺳرﺮﺑ ،ﯽﯾﺎﻀﻓ ﻒﯾﺮﻌﺗ هﻮﺤﻧ ،ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ ﺖﺧﺎﻨﺷ فﺪﻫ ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا و ﺎﻫ
نآ هﺎﮕﯾﺎﺟ ﻦﯿﯿﺒﺗ ﻗﻮﺠﻠﺳ نارود ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ رد ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ دﺎﺠﯾا رد ﺎﻫ
ترﻮﺻ ﯽ
ﻪﺘﻓﺮﮔ . ﺖﺳا
ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﻨﯿﺸﯿﭘ
ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﻧاﺪﻨﭼ یﺎﻫ ﺮﺑ
ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ
، ﻪﺑ هﮋﯾو ﯽﺨﯾرﺎﺗ یﺎﻫﺎﻨﺑ ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ مﺎﺠﻧا
رد .ﺖﺳا
ﺶﻫوﮋﭘ رد ﯽﺟرﺎﺧ یﺎﻫ هزﻮﺣ
ﻪﺑ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ ﺎﻣﻮﻤﻋ ،یرﺎﻤﻌﻣ ﻖﻠﻌﺘﻣ ﯽﺘﯿﻔﯿﮐ ناﻮﻨﻋ
ﻓﺮﮔ ﻞﮑﺷ ﯽﻣﻮﭼ درﺎﻧﺮﺑ تﺎﯾﺮﻈﻧ ﻪﯾﺎﭘ ﺮﺑ ﺐﻠﻏا و هﺪﺷ حﺮﻄﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﺮﺼﻋ یرﺎﻤﻌﻣ ﻪﺑ ﺘ
ﻪ
ﺖﺳا یاﺮﺑ ؛ ﯽﻣﻮﭼ درﺎﻧﺮﺑ ،ﻪﻧﻮﻤﻧ ) ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ و1
1999 بﺎﺘﮐ رد (
"
یﺎﻫﺎﻀﻓ یرﺎﻤﻌﻣ
ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ
"2
ارﺎﺳﺎﮐ ﻮﯾﻮﻠﯿﺳ و ﻪﺘﺴﻧاد ﻮﻧ و ﻦﻬﮐ یﺎﻨﺑ درﻮﺧﺮﺑ ﻞﺤﻣ ار ﺎﻫﺎﻀﻓ ﻦﯾا بﺎﺘﮐ رد3
"
ﻦﻤﻧﺰﯾا ﺮﺘﯿﭘ (تارﺎﻬﻇا)4
"
ﯽﻧﺎﯿﻣاد ﯽﻧاوﻮﺟ و بﺎﺘﮐ رد5
"
درﺎﻧﺮﺑ ﯽﻣﻮﭼ
"
ﻪﺑ ﻦﯾا ﻞﯿﻠﺤﺗ
دﺮﭘ ﺮﺻﺎﻌﻣ یرﺎﻤﻌﻣ رد ﺎﻫﺎﻀﻓ ﻪﺘﺧا
ﻞﯿﻠﺤﺗ ﻦﯾا رد .ﺪﻧا ﺎﻫ
، ،ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ مﺎﻧ ﻪﺑ
ﯽﯾﺎﻫﺎﻀﻓ
ﯽﻣ قﻼﻃا دﻮﺷ
ﯽﻣ راﺮﻗ ﺪﯾﺪﺟ و ﻢﯾﺪﻗ یﺎﻫﺎﻀﻓ نﺎﯿﻣ ﻪﮐ زا هﮋﯾو ﯽﺘﯾﻮﻫ و ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﺪﻧﺮﯿﮔ
ﻢﻫ ﯽﻣ ﻖﻠﺧ ﯽﻧﺎﻣز ﯽﻣ ﺎﻀﻓ رد ﯽﮔﺪﯿﭽﯿﭘ زوﺮﺑ ﺐﺟﻮﻣ و ﺪﻨﻨﮐ
.ﺪﻧدﺮﮔ
ﻘﻣ زا یرﺎﯿﺴﺑ رد ﻪﻟﺎ
یﺎﻫ ﺮﺸﺘﻨﻣ هﺪﺷ ﻪﻫد یزﺎﺳﺮﻬﺷ هزﻮﺣ رد ﺮﯿﺧا یﺎﻫ ﻦﯾا ﺰﯿﻧ
ﯽﻣ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﺎﻫﺮﻬﺷ ﻦﯿﺑ ﯽﻟﺎﺧ یﺎﻫﺎﻀﻓ یاﺮﺑ ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ ،ﻒﯾﺮﻌﺗ و هﺎﮔﺪﯾد ﻦﯾا رد .دﻮﺷ
ﻪﺑ ﻪﻧ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻀﻓ ﯽﻗﺎﺑ و ﺎﻫر ﯽﯾﺎﻫﺎﻀﻓ ﻪﮑﻠﺑ ،ﺖﺒﺜﻣ ﯽﺘﯿﻔﯿﮐ ناﻮﻨﻋ
زﺎﺑ ﻪﺑ ﻪﮐ هﺪﻧﺎﻣ
هﺪﻧز هﺪﺷ ﻪﺘﺴﯾﺮﮕﻧ ،ﺪﻧراد زﺎﯿﻧ یزﺎﺳ
ﺖﺳا یاﺮﺑ ؛ ﺎﮑﺳرﺎﺟﻮﺒﺳﺎﺳ و اﺰﺒﻣر ،ﻪﻧﻮﻤﻧ )6
2022 (
ﻪﻟﺎﻘﻣرد
"
ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺎﻫﺮﻬﺷ ﯽﻧﻮﮔﺮﮔد ﺪﻨﯾاﺮﻓ رد ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ ﺖﯿﻫﺎﻣ
"
ﯽﻧاﻮﺧزﺎﺑ ﻪﺑ
ﯽﺘﯾﻮﻫ نﺪﯿﺸﺨﺑ یاﺮﺑ ،هﺪﺷ هﺪﻧاﻮﺧ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ ﻪﮐ یﺮﻬﺷ کوﺮﺘﻣ و ﯽﻟﺎﺧ یﺎﻫﺎﻀﻓ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺪﯾﺪﺟ
هار و ﻞﺣ ﯽﯾﺎﻫ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ هدﻮﻤﻧ ﻪﺋارا کوﺮﺘﻣ یﺎﻫﺎﻀﻓ ﻦﯾا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺗ ﺪﻧا
ﻆﻔﺣ ﺎﻫﺮﻬﺷ مﺎﺠﺴﻧا و ﯽﮕﺘﺳﻮﯿﭘ دﻮﺷ
. هزﻮﺣ رد ﻪﺑ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻀﻓ ،ﯽﻠﺧاد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
ناﻮﻨﻋ
هﺪﺷ ﻪﺘﺴﯾﺮﮕﻧ ﺪﻨﻤﺷزرا و ﺖﺒﺜﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻀﻓ .ﺖﺳا
زا ﯽﮑﯾ ﻢﻬﻣ هدﺮﺘﺴﮔ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾﺮﺗ هرﺎﺑرد
مﻮﻬﻔﻣ ﻦﯾا ار
ﻞﺻا نﻼﯿﻠﺑ اﺪﯿﻟ هداد مﺎﺠﻧا
ﺖﺳا نﺎﯾﺎﭘ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ . ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ ﻞﺻا نﻼﯿﻠﺑ اﺪﯿﻟ یﺮﺘﮐد ﻪﻣﺎﻧ
"
ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ
ﻓ ﯽﮕﺘﺳﻮﯿﭘ رد ﺰﯾﺮﺒﺗ ﺮﻬﺷ یدرﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ،ناﺮﯾا رد یﺮﻬﺷ و یرﺎﻤﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾﺎﻀ
"
رد
ﻪﻟﺎﻘﻣ ود رد تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ و مﻮﻠﻋ ﺪﺣاو ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد مﺎﻧ ﺎﺑ
یﺎﻫ
"
ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻀﻓ ﺶﻘﻧ
ﺖﯾﻮﻫ رد ﺖﻓﺎﺑ ﯽﯾﺎﻀﻓ هﺮﺘﺴﮔ ﻪﺑ ﯽﺸﺨﺑ
ناﺮﯾا ﯽﺨﯾرﺎﺗ یﺎﻫ
"
لﺎﺳ رد 1390
و
"
هﺎﮕﯾﺎﺟ
ﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾﺎﻀﻓ ﯽﻫﺪﻧﺎﻣزﺎﺳ رد ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻀﻓ یدرﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ،ناﺮﯾا رد یﺮﻬﺷ و یرﺎﻤ
ﺮﻬﺷ رﺎﺟﺎﻗ هرود رد ﺰﯾﺮﺒﺗ
"
لﺎﺳ رد 1394 هﺪﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺖﺳا
نﺎﺸﻧ ،لوا ﻪﻟﺎﻘﻣ رد اد
ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻀﻓ ﻪﮐ د
، و ﺎﻨﺑ ﺮﻫ رد ار ﺮﺻﺎﻨﻋ و اﺰﺟا ﯽﻫﺪﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺶﻘﻧ
1.Bernard Tschumi
2.Tschumi Le Fresnoy: Architecture In/Between
3. Silvio Cassara 4.Peter Eisenman 5.Giovanni Damiani 6.Rembeza & Sas-Bojarska
ﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ یﺎﻫدﺮﮑﻠﻤﻋ یاﺮﺑ ﯽﻓﺮﻇ و ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد هﺪﻬﻋ ﺮﺑ یﺮﻬﺷ یﺎﻀﻓ ﯽ
.دﻮﺷ
ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﺪﻨﯾآﺮﻓ لﻮﺼﺤﻣ ﻢﻫ و ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﻢﻫ ﺎﻫﺎﻀﻓ ﻦﯾا ﻪﺟرد ﻪﺑ و ﺪﻧﻮﺷ
و یﺪﻨﺑ
ﺖﻬﺟ ﯽﻣ ﮏﻤﮐ ﺰﯿﻧ ﺰﯾﺎﻤﺘﻣ ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ یﺮﯿﮔ ﻪﮑﻨﯾا یﺎﻋدا ﺎﺑ ،مود ﻪﻟﺎﻘﻣ رد نﺎﮔﺪﻧرﺎﮕﻧ .ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ
نﺎﻣزﺎﺳ ﺮﺑ راﺬﮔﺮﺛأ ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻂﺑار یﺎﻫﺎﻀﻓ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﯽﯾﺎﻀﻓ ﯽﻫد
و یرﺎﻤﻌﻣ یﺎﻫ
ﻪﺑ و ﻪﺘﺷﺬﮔ رد یﺮﻬﺷ ﯽﺗرﺎﺒﻋ
ﺪﺣاو ﯽﺘﯾﻮﻫ ﺎﺑ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﻪﺑ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾﺎﻀﻓ ﺪﻧﻮﯿﭘ ﻢﻬﻣ ﻞﻣﺎﻋ
ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ یﺎﻀﻓ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾ ﺖﺳد ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾا ﻪﺑ ،هﺪﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و ﺪﻧﺪﺷ
ﻪﺑ ﺰﯾﺮﺒﺗ ﯽﺨﯾرﺎﺗ ﺖﻓﺎﺑ رد ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ فﺎﻄﻌﻧا و ﯽﯾﺎﯾﻮﭘ ﯽﮔﮋﯾو ﺐﺒﺳ
نﻮﭽﻤﻫ دﻮﺧ یﻻﺎﺑ یﺮﯾﺬﭘ
و ﻞﯾﺪﺒﺗ ،ﺮﯿﯿﻐﺗ ،ﺮﯿﺴﻔﺗ ،ﺖﻓﺎﯾرد ﻪﻔﯿﻇو لﻮﻠﺳ یﺎﺸﻏ هداد لﻮﺤﺗ
.ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ار ﺎﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﯽﺨﯾرﺎﺗ ﺪﺒﻟﺎﮐ رد ﺎﻫﺎﻀﻓ عﻮﻧ ﻦﯾا تﺎﯿﻔﯿﮐ ﯽﺳﺎﻨﺷزﺎﺑ ﻪﺑ ﺎﻫ
هﺪﺷ
،ﺖﺳا ﺶﯿﺑ ﺎﻣا ﺮﺗ ﺎﻘﻣ ﻦﯾا ﻪﻟ ﺎﻫ یﺎﻫﺎﻀﻓ و ﺪﻨﺘﺴﻫ یﺮﻬﺷ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ هزﻮﺣ رد
یرﺎﻤﻌﻣ هزﻮﺣ رد ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ
، ﻪﺑ هﮋﯾو ﭻﯿﻫ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﺶﻫوﮋﭘ زا ﮏﯾ
هدﻮﺒﻧ ﺎﻫ .ﺖﺳا
ا ﻦﯾاز
،ور ﻪﺑ یروﺮﺿ یرﺎﻤﻌﻣ هزﻮﺣ رد ﺎﻫﺎﻀﻓ ﻦﯾا ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﻣ ﺮﻈﻧ
.ﺪﺳر
ﻦﯿﻟوا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد
هرﺎﺑ ﺖﻬﺟ ﯽﺑﺎﯾ و ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺮﻬﺷ ار ﻦﯾﻮﮐ
1ﭻﻨﯿﻟ رد ﻪﻫد 1960 حﺮﻄﻣ
) دﺮﮐ
Yavuzet al., 1
ﯽﻃ .(
ﺪﻨﭼ ﻪﻫد و ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ هرﺎﺑرد یرﺎﯿﺴﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ،ﻪﺘﺷﺬﮔ
شور ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ نآ ﯽﺑﺎﯾزرا یﺎﻫ .ﺖﺳا
ﺎﻘﻘﺤﻣ ن هرﺎﺑرد ﯽﺑﺎﯾزرا ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ هدﺎﻔﺘﺳا
زا
یﺎﻫدﺮﮑﯾور ﯽﻤﮐ
ﺎﯾ ﯽﻔﯿﮐ ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﯾﺎﻫ ﺪﻧداد مﺎﺠﻧا .
رد یﺎﻫدﺮﮑﯾور
،ﯽﻔﯿﮐ ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﻫ و
ﺶﯾﺎﻣزآ ﺎﻫ یاﺮﺑ ﯽﺳرﺮﺑ یرﺎﻣآ ﻢﻫ ﯽﮕﺘﺴﺑ یﺎﻫ ﻦﯿﺑ ﯽﺑﺎﯾزرا یﺎﻫ ﯽﻨﻫذ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ مﺎﺠﻧا
ﯽﻣ دﻮﺷ یاﺮﺑ ؛ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮓﻧﺎﺟﻮﯾ ) ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ و 2
2013 ﺎﻘﺘﻣ طﺎﺒﺗرا ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ( نﺎﯿﻣ ﻞﺑ
ﯽﮔﮋﯾو کرﺎﭘ زا هدﺎﻔﺘﺳا و ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ یﺎﻫ ﺦﺳﺎﭘ ﯽﻠﺤﻣ یﺎﻫ
ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﻮﮔ .ﺪﻧا
ﺮﺑﺎﻨﺑ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﻢﻫ ،ﺶﻫوﮋﭘ کرﺎﭘ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ و ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا تﻼﻣﺎﻌﺗ نﺎﯿﻣ ﯽﮕﺘﺴﺑ
ﯽﻨﻌﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ یﺎﻫ راد
) نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺒﻠﻄﻣ .ﺪﺷ 1397
ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ زﺎﺑ یﺎﻀﻓ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺶﻘﻧ ( دﺎﺠﯾا رد ﯽﻧﻮﮑﺴﻣ یﺎﻫ
ﻋﺎﻤﺘﺟا تﻼﻣﺎﻌﺗ ﻪﺑ ار ﯽ
ﻢﻫ شور ﻦﯾا رد .ﺪﻧداد راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا و ﺶﺠﻨﺳ درﻮﻣ ﯽﮕﺘﺴﺑ
ﻖﯿﻘﺤﺗ
، ﻣ ﻪﻄﺑار ﺆ ﻪﻔﻟ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷ هﺪﯿﺠﻨﺳ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا تﻼﻣﺎﻌﺗ ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﻒﻠﺘﺨﻣ یﺎﻫ
ﻣ داد نﺎﺸﻧ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺆ
ﻪﻔﻟ ﺗ ﯽﻧﻮﮑﺴﻣ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ زﺎﺑ یﺎﻀﻓ رد ﯽﯾﺎﻀﻓ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ یﺎﻫ ﺄ
ﺎﺘﺒﺴﻧ ﺮﯿﺛ
د ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻦﯾا یراﺪﯾﺎﭘ و تﻼﻣﺎﻌﺗ ﺎﻘﺗرا رد ﯽﻄﺳﻮﺘﻣ ﺲﻧﻮﮔ .ﺪﻧرا
)3
2018 ( تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ رد
دﻮﺧ
، ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﺣاﺮﻃ ﯽﻄﯿﺤﻣ زا
ﻪﻠﻤﺟ
،ﻢﺋﻼﻋ ﻪﻧﺎﺸﻧ
،ﺎﻫ دﻮﺟو ﺰﯿﻣ
،تﺎﻋﻼﻃا ﺶﺳﺮﭘ
1.Kevin Lynch 2. Ujang 3.GÜNEŞ
زا ﯽﺴﮐ و ﯽﯾﺎﻨﺷآ ار ﺮﺑ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﮏﯾ ﺰﮐﺮﻣ ﺪﯾﺮﺧ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا هداد یﺎﻫ شراﺰﮔ هﺪﺷ دﻮﺧ
و ﺶﯾﺎﻣزآ یﺎﻫ ﯽﻔﯿﮐ رد هرﺎﺑ هار دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﺑﺎﯾزرا ﯽﺑﺎﯾ
دﺮﮐ . ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﻫوﮋﭘ یﺎﻫ یو
ﺗ ﺄ ﺪﯿﯾ
دﺮﮐ ﻪﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻣ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﯽﺣاﺮﻃ زا ﺐﺳﺎﻨﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻂﯿﺤﻣ ﮏﯾ ﺰﮐﺮﻣ ﺪﯾﺮﺧ ار
دﻮﺒﻬﺑ ﺪﺸﺨﺑ . نوﺰﻓا ﺮﺑ
،ﻦﯾا ﺖﯿﺴﻨﺟ توﺎﻔﺗ و
یﺎﻫ یدﺮﻓ ﻞﻣاﻮﻋ و ﻢﺋﻼﻋ زا هدﺎﻔﺘﺳا رد
ﯽﻄﯿﺤﻣ یاﺮﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ کرد هدﻮﺑ
ﺖﺳا .
لﺪﻣ فﺪﻫ ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﻤﮐ یﺎﻫدﺮﮑﯾور ﻪﯿﺒﺷ و یزﺎﺳ
یزﺎﺳ ﮏﯾ رد ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ
ﯽﻨﯿﻋ هﺎﮔﺪﯾد ﻞﮑﺷ ﺎﻀﻓ ﻮﺤﻧ لﻮﺻا سﺎﺳا ﺮﺑ هوﺮﮔ ﻦﯾا ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ یﺎﻫرﺎﮐ .ﺪﻧﺪﺷ حﺮﻄﻣ ﺮﺗ
ﺖﻓﺮﮔ یاﺮﺑ ؛ ) ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺘﻤﻌﻧ ،ﻪﻧﻮﻤﻧ 1401
نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ رد ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﯽﺑﺎﯾزرا ﻪﺑ ( یﺎﻫ
ﻪﺘﺧادﺮﭘ ناﺮﯾا رد بﻼﻘﻧا زا ﺲﭘ مرﺎﻬﭼ ﻪﻫد یرادا ﻞﯿﻠﺤﺗ یاﺮﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد .ﺪﻧا
زا ﯽﯾﺎﻀﻓ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻪﺘﻓﺮﮔ هﺮﻬﺑ ﺎﻀﻓ ﻮﺤﻧ شور
هﺪﺷ نﺎﺸﻧ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺖﺳا داد
ﻪﮐ
ﺖﯾور نﺎﯿﻣ یرادﺎﻨﻌﻣ طﺎﺒﺗرا ﻢﻫ و ﻖﻤﻋ ،یﺮﯾﺬﭘ
زا .دراد دﻮﺟو ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ناﺰﯿﻣ ﺎﺑ یﺪﻧﻮﯿﭘ
ﯽﺘﺳﺎﮐ ﯽﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا یﺎﻫ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ناﻮﺗ
ندﺮﮑﻧ لﺎﺼﺗا ﺐﯾﺮﺿ و ﺎﻫﺎﻀﻓ یﺮﯾﺬﭘ
ﻢﻫ ﯽﮕﺘﺴﺑ آ ﻢﻫ ﺎﺑ ن ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ .دﻮﻤﻧ هرﺎﺷا یﺪﻧﻮﯿﭘ شور ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﺮﮕﯾد
ﻦﯾا ﯽﺳﺎﻨﺷ
ﯽﺑﺎﯾزرا ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ یاﺮﺑ ؛
نارﺎﺑ و ﮓﻧﻻ ، )1
2006 ﻪﻟﺎﻘﻣ رد (
"
شور ﯽﺳﺎﻨﺷ ﻞﯿﻠﺤﺗ
ﻂﺑاور ﻦﯿﺑ ﯽﺑﺎﯾزرا یﺎﻫ ﯽﻨﯿﻋ و ﯽﻨﻫذ ﻂﯿﺤﻣ ﻮﺤﻧ یﺮﻬﺷ
،ﺎﻀﻓ ﻪﺸﻘﻧ یﺎﻫ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ و
یﺮﻬﺷ
"
ﻪﺸﻘﻧ ،ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ و ﺎﻀﻓ ﯽﻨﯿﻋ ﺶﺠﻨﺳ یاﺮﺑ ار ﺎﻀﻓ ﻮﺤﻧ دﺮﮑﯾور و ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ یﺎﻫ
ﺶﺳﺮﭘ نﻮﻣزآ و ﻪﻣﺎﻧ و ﻮﻠﮔﺰﮐ .ﺪﻧدﺮﮐ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ﯽﻨﻫذ ﺶﺠﻨﺳ یاﺮﺑ ار ﯽﺼﯿﺨﺸﺗ یﺎﻫ
رﺪﻧوا )2
2011 ﺮﺑرﺎﮐ و ﺎﻀﻓ ﯽﮔﮋﯾو ود دﻮﺧ ﻪﻟﺎﻘﻣ رد ( ﯽﯾﺎﻀﻓ ﺶﻧاد ﺐﺴﮐ یاﺮﺑ ار
ﻪﺋارا ﺪﻌﺑ ﻪﺳ و ﺪﻌﺑ ود رد ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺶﺠﻨﺳ یاﺮﺑ ﯽﻟﺪﻣ ،سﺎﺳا ﻦﯾا ﺮﺑ و هدﺮﻤﺷﺮﺑ هدﻮﻤﻧ ) ﯽﺒﻠﻄﻣ و ﻒﯿﻈﻧ .ﺪﻧا 1398
ﺮﺑ ﯽﻣﻮﻬﻔﻣ ﯽﻟﺪﻣ ﺰﯿﻧ ( ﻪﺋارا ﯽﻨﻫذ رﻮﺼﺗ مﻮﻬﻔﻣ سﺎﺳا
هدﺮﮐ ) ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻋﻮﻠﻃ نﺎﻐﻓا .ﺪﻧا 2020
ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﯽﺑﺎﯾزرا یاﺮﺑ یﺪﯾﺪﺟ بﻮﭼرﺎﭼ (
ﻢﮐ رﺎﺸﻗا یاﺮﺑ ﯽﻠﺧاد یﺎﻫﺎﻀﻓ رد ﻂﯿﺤﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻖﺒﻃ .ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﻦﯾوﺪﺗ ﯽﺘﮐﺮﺣ ناﻮﺗ
ﺎﻀﻓ ﻮﺤﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﯽﺑﺎﯾزرا ،نﺎﺸﯾا
، ترﻮﺻ یﺮﺼﺑ ﻞﻣاﻮﻋ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺎﻣﻮﻤﻋ
ﯽﻣ ﺎﺑ ،دﺮﯿﮔ دﻮﺟو
،ﻦﯾا ﺶﻘﻧ ﻞﻣاﻮﻋ ﯽﺼﺨﺷ ) ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ
،لﺎﺜﻣ ﺖﯿﻓﺮﻇ ﺎﻫ ( ﻪﺑ ترﺪﻧ رد
ﯽﺑﺎﯾزرا ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ رد
ﻈﻧ ﺮ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﯽﻣ .دﻮﺷ ﯽﺼﺨﺷ هﺪﯿﭽﯿﭘ ﯽﻤﮐ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ یزﺎﺳ زا ﺮﺗ
لﺪﻣ .ﺖﺳا ﯽﻣﻮﻤﻋ یﺎﻫ ﻢﮐ داﺮﻓا
رد ﯽﺘﮐﺮﺣ ناﻮﺗ لﻮﻃ
ﺖﮐﺮﺣ
،دﻮﺧ
،رﻮﺴﻧﺎﺳآ ﻪﻠﭘ
ﯽﻗﺮﺑ و
ﻪﻠﭘ ﺎﻫ ار کرد هدﺮﮐ و ﺎﺑ ﺎﻬﻧآ ﻞﻣﺎﻌﺗ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ راد
ﺪﻧ . ازا ﻦﯾ
،ور کاردا ﺎﻬﻧآ زا ناﺰﯿﻣ ﯽﮔﺪﯿﭽﯿﭘ
1. Long & Baran 2.Koseoglu & Onder
و ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﮏﯾ ﻂﯿﺤﻣ ﻦﮑﻤﻣ ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ نآ زا و ﺪﺷﺎﺑ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﺟ
ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﮏﯾ
،ﻂﯿﺤﻣ
ﯽﺼﺧﺎﺷ ﺖﺳا
ﻪﮐ ناﺰﯿﻣ ﯽﮔﺪﯿﭽﯿﭘ و
ﺖﻟﻮﻬﺳ کرد
نآ ﻂﯿﺤﻣ ﻂﺳﻮﺗ ﺺﺨﺷ ار
ﯽﻣ
،ﺪﺠﻨﺳ نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻋﻮﻠﻃ نﺎﻐﻓا لﺪﻣ رد
، ﻢﻫ ،لﺎﺼﺗا ﺮﺑ هوﻼﻋ ﯿﭘ
،ﺪﯾد ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ و یﺪﻧﻮ
ﺢﻄﺳ ) ﯽﺳﺮﺘﺳد ﻞﯿﻬﺴﺗ دﻮﺟو ﺪﻨﻧﺎﻣ
هﺪﻨﻨﮐ ،لﺪﻣ ﻦﯾا رد .دراد دﻮﺟو ﺰﯿﻧ (ﻊﻧاﻮﻣ و ﺎﻫ
و (...و تﻼﯿﺼﺤﺗ ،ﻦﺳ) ﯽﺼﺨﺷ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺑ هوﻼﻋ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ) ﻂﯿﺤﻣ ﺎﺑ ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﯾا ﻞﻣﺎﻌﺗ دراد راﺮﻗ (تﺎﮐاردا و تﺎﯿﺑﺮﺠﺗ ،ﯽﺼﺨﺷ یﺎﻫ
یاﺮﺑ ؛
،ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺮﺑ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ،ﺎﻨﯿﺑﺎﻧ دﺮﻓ ﮏﯾ یاﺮﺑ ﻪﯾواز و ﺪﯾد ﻖﻓا ﺎﯾ ﺖﺷاد ﺪﻫاﻮﺨﻧ ﺎﻨﻌﻣ ﺪﯾد سﺎﺳا
ﻪﺘﺴﺸﻧ ﺮﭽﻠﯾو یور ﻪﮐ یدﺮﻓ .دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ توﺎﻔﺘﻣ داﺮﻓا ﺮﯾﺎﺳ ﺎﺑ ،ﺖﺳا
ﺶﯿﺑ ﻪﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﺮﺗ ﻪﺘﺧادﺮﭘ زﺎﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ ﺎﯾ یﺮﻬﺷ یﺎﻫﺎﻀﻓ رد ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺶﺠﻨﺳ
ﺪﻧا
ﭻﯿﻫرد و ﺎﻬﻧآ زا ﮏﯾ ﯾرﺎﺗ و ﯽﻨﯿﺋآ یﺎﻫﺎﻀﻓ یرﺎﻤﻌﻣ رد ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺶﺠﻨﺳ و ﯽﺑﺎﯾزرا ﻪﺑ
ﯽﺨ
ناﺮﯾا ﻪﺑ ، هﮋﯾو هرﺎﺷا ﺪﺟﺎﺴﻣ هﺪﺸﻧ یا
ﻢﻫ .ﺖﺳا و ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ نﺎﯿﻣ ﻪﻄﺑار ﻦﯿﻨﭼ
ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ راﺮﻗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ .ﺖﺳا
ﺶﻫوﮋﭘ یﺮﻈﻧ ﯽﻧﺎﺒﻣ
ﺖﻨﯿﺑﺎﻨﯿﺑ مﻮﻬﻔﻣ
ﺖﻐﻟ رد هژاو اﺪﺨﻫد ﻪﻣﺎﻧ
"
ﻦﯿﺑ
"
ﻪﺑ .ﺖﺳا داﺪﺿا تﺎﻐﻟ زا و ﯽﮕﺘﺳﻮﯿﭘ و ﯽﺋاﺪﺟ یﺎﻨﻌﻣ
ﻢﻫ ﻪﺑ ﻦﯿﻨﭼ ﺎﯿﻣ ﻞﺻو و قﺮﻓ یﺎﻨﻌﻣ
ﯽﯾاﺪﺟ و یرود و ﺰﯿﭼ ود ن ﻪﺑ ﺰﯿﻧ
ﯽﻣ رﺎﮐ ﯽﻫﺎﮔ .دور
ﻪﺑ و نﺎﮑﻣ ﺎﯾ نﺎﻣز فﺮﻇ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﻫﺎﮔ
ﯽﻣ ﻢﺳا ناﻮﻨﻋ .ﺪﯾآ
ﻪﺟﻮﺗﺎﺑ ﯽﻣ ﻂﯾاﺮﺷ ﻪﺑ ﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻨﯿﺑ هژاو .دﻮﺷ فداﺮﺘﻣ ﻪﻧاﺮﮐ و ﺰﯿﭼ ود ﻞﺻﺎﻓ ﺪﺣ ،رد ،ﻂﺳو ،ﻪﻧﺎﯿﻣ ،نﺎﯿﻣ تﺎﻤﻠﮐ ﺰﯿﻧ ﻦﯿﺑﺎ
ﻪﺑ ﻪﺑ و ﺐﮐﺮﻣ ﺪﯿﻗ ناﻮﻨﻋ ﻨﻌﻣ
ﺎ ﺧ ﻪﻧﺎﯿﻣ و ﻦﯿﺑ ﻦﯿﺑ ی هﺪﻣآ ﺪﺑ ﻪﻧ و بﻮﺧ ﻪﻧ ،ﺪﺑ و بﻮ
ﺖﺳا
اﺪﺨﻫد) ، 11 / 606 .(
ﺣ رد ﺖﯿﻨﯿﺑﺎﻨﯿﺑ مﻮﻬﻔﻣ هزﻮ
یﺎﻫ هﺪﺷ حﺮﻄﻣ ﻪﺸﯾﺪﻧا و ﻢﻠﻋ ﻒﻠﺘﺨﻣ ،نﺎﮕﯾﺎﺷ .ﺖﺳا
1ﻞﮕﻫ اﺪﯾرد ، یرﻮﭽﻧو ،2
ﻦﯾا رد ﯽﻔﯾرﺎﻌﺗ ﺮﯿﻤﺸﻧاد و ﯽﻣﻮﭼ ،ﻦﻤﻧﺰﯾآ ،3
هرﺎﺑ هدﺮﮐ ﻪﺋارا ا
زا .ﺪﻧ
ﻪﻠﺴﻠﺳ دﻮﺟو ﺰﯿﻧ ﯽﻣﻼﺳا نﺎﻓﺮﻋ و ﻪﺸﯾﺪﻧا هﺎﮔﺪﯾد ﺐﺗاﺮﻣ
ﻖﯾﺮﻃ زا ،دﺪﻌﺘﻣ ﻢﻟاﻮﻋ نﺎﯿﻣ
ﻪﻄﺳاو ﯽﻣ ترﻮﺻ ﺎﻫ ﻪﻄﺳاو ﻦﯾا .دﺮﯿﮔ
ﻧ ،ﯽﻃﺎﺒﺗرا ﺶﻘﻧ ﺮﺑ هوﻼﻋ ﺎﻫ ﺪﻧراد ﺰﯿﻧ ﯽﻠﻣﺎﮑﺗ ﺶﻘ
ﻞﺻا نﻼﯿﻠﺑ) ،
65 .(
هﺎﮔﺪﯾد زا ﯽﻨﯿﻤﺧ مﺎﻣا
،(هر) ﺖﻔﻫ ﺐﺗاﺮﻣ ﺖﯾﺪﺣا ﻪﺒﺗﺮﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﻢﻟﺎﻋ ﻪﻧﺎﮔ
1.Hegel 2.Derrida 3.Venturi
ﯽﻣ ﺖﻌﯿﺒﻃ ﻢﻟﺎﻋ ﺎﺗ ،ﯽﻨﯿﻤﺧ مﺎﻣا) دﻮﺷ
214 ﯿﻣ ﯽﺧزﺮﺑ و ﻪﻄﺳاو ﻪﮐ لﺎﺜﻣ ﻢﻟﺎﻋ و ( ﻢﻟﺎﻋ نﺎ
ﺦﯿﺷ) ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ دﻮﻌﺻ و لوﺰﻧ سﻮﻗ رد ،ﺖﺳا ﮏﻠﻣ ﻢﻟﺎﻋ و لﻮﻘﻋ ﻻا
و ﯽﻣﻼﺳ
یﻮﻔﻄﺼﻣ ،
49 .(
ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻀﻓ
هژاو
In-between
ﻮﺘﯾﺎﮐﻮﻟ رﺎﺑ ﻦﯿﻟوا ،ﺎﻫﺎﻀﻓ ﻒﯿﺻﻮﺗ یاﺮﺑ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ ﯽﺳرﺎﻓ لدﺎﻌﻣ ﺎﺑ
ﺲﯾرﺪﺳ لﺎﺳ رد1
1996 ﻪﺑ ار نآ ) دﺮﺑ رﺎﮐ
Rembeza & Sas-Bojarska, 33
رد هژاو ﻦﯾا .(
ﺖﻐﻟ یرﺎﻤﻌﻣ ﯽﺼﺼﺨﺗ ﻪﻣﺎﻧ لﺎﺣ رد ﺎﻤﺋاد ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻀﻓ ،ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ :ﺖﺳا هﺪﺷ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﻦﯿﻨﭼ2
،ﻮﺠﮕﻨﺟ ود وﺮﻤﻠﻗ ﻦﯿﺑ ﺢﺘﻓ ،ﻪﯿﺷﺎﺣ رد ﻪﺘﺧﺎﺳ ﯽﺘﯾدوﺪﺤﻣ ،شدﻮﺧ رد ﯽﻧﺎﮑﻣ ،ﺖﺳا ﺖﮐﺮﺣ هﺪﻧﺎﻤﯿﻗﺎﺑ یﺎﻀﻓ ﮏﯾ ﺎﯾ ﯽﻟﺎﺧ ﯽﯾﺎﻀﻓ ﮏﯾ ﺎﻣوﺰﻟ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ .مﻮﻠﻌﻣﺎﻧ و ﻪﮔرود ،ﻪﺘﺸﮔﺮﺳ ،ﻢﻬﺒﻣ ﭘ ﻂﺑاور ﺎﺑ ﻪﺳﺪﻨﻫ ﮏﯾ رد .ﺖﺴﯿﻧ ﯽﻣ ﻞﯾﺪﺒﺗ راﻮﺘﺳا ﯽﻧﺎﮑﻣ ﻪﺑ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ ،هﺪﯿﭽﯿ
نﺎﮑﻣ ﮏﯾ ،دﻮﺷ
مﺎﻬﺑا ﻢﻫ یﺎﻫ ﯽﻤﻧ اﺪﺟ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ .نﺎﻣز ﯽﻣ ﻖﺤﻠﻣ هراﻮﻤﻫ ﻪﮑﻠﺑ ،ﺪﻨﮐ
ﻂﺑاور یرﺎﻤﻌﻣ .ﺪﻨﮐ
سﺎﻤﺗ و یﺰﯿﭼﺮﻫ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یرﺎﻤﻌﻣ .ﺖﺳا یرﺎﻤﻌﻣ عﻮﻧ ﻦﯾا ﻪﻗﻼﻋ درﻮﻣ نﺎﮑﻣ ،سﺎﻤﻣ ﺖﻟﺎﺣ ،ﺎﻫ
ﺑ ،ﺪﻨﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﺶﻨﺘﺧﺎﺳ یاﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻪﮐ ﯽﻣ بﺬﺟ شدﻮﺧ ﻪ
3ﺪﻨﮐ .
بﺎﺘﮐ رد نﺎﯾرﺎﻤﻌﻣ
"
یرﺎﻤﻌﻣ یﺮﻈﻧ ﯽﻧﺎﺒﻣ رد یﺮﯿﺳ
"
ﻞﻣﺎﻋ ﻪﺳ ﻊﺑﺎﺗ ار ﻦﯿﺑﺎﻣ یﺎﻀﻓ
ﯽﻣ مﺮﻓ و ﺐﺳﺎﻨﺗ ،هزاﺪﻧا ﺮﺛا ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻀﻓ ﺮﺑ ﻞﻣﺎﻋ ﻪﺳ ﻦﯾا ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ و ﺪﻧاد
،نﺎﯾرﺎﻤﻌﻣ) ﺖﺴﻧاد ﯽﻬﺗ یﺎﻀﻓ ﺪﯾﺎﺑ ار دﻮﺟﻮﻣ یﺎﻀﻓ ،ﺪﻧراﺬﮕﻧ 247
ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻀﻓ .(
،
اﺮﺑ ﯽﻠﺤﻣ رﻮﻀﺣ ،رﺎﮑﻓا لدﺎﺒﺗ یاﺮﺑ ﯽﻧﺎﮑﻣ ،داﺮﻓا ﻦﯿﺑ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﻂﺑاور ﺖﯾﻮﻘﺗ ،تﻼﻣﺎﻌﺗ ی
ﻢﻫ ﮓﻨﻫﺮﻓ نﺎﻣز نوﺮﯿﺑ و نورد دﺮﮑﻠﻤﻋ درﻮﺧﺮﺑ ﻞﺤﻣ و ﻪﻧﺎﮔﺪﻨﭼ یﺎﻫ
ﺖﺳا ﺐﺟﻮﻣ ﻪﮐ
ﯽﻣ ﯽﯾﺎﻀﻓ ﯽﮕﺘﺳﻮﯿﭘ ﻮﺷ
،ﯽﻠﯿﻬﺳ و ﺎﯿﻟواﺮﯿﭘ) د 46
- 47 ﺗ .(
ﻪﺘﺴﺑ ﻪﺑ زﺎﺑ یﺎﻀﻓ ﯽﺠﯾرﺪﺗ ﺮﯿﯿﻐ
ﻪﺑ ﺻ هﺪﯿﺷﻮﭘﺮﺳ یﺎﻫﺎﻀﻓ ﯽﻟﺎﻘﺘﻧا ﺶﻘﻧ ﮏﻤﮐ ﯽﻣ ترﻮ
ﯽﻣ ﺐﺟﻮﻣ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﯾا .دﺮﯿﮔ ﻪﮐ دﻮﺷ
،یﺮﺋﺎﺣ) دﻮﺸﻧ ﻪﺟاﻮﻣ عﺎﻄﻘﻧا ﺎﺑ ﺎﻀﻓ زا ﺐﻃﺎﺨﻣ کاردا 141
ﯽﮔﮋﯾو یاراد ﺎﻫﺎﻀﻓ ﻦﯾا .(
یﺎﻫ
یزﺮﻣ ﯽﯾﺎﻫﺎﻀﻓ و ﻪﻧﺎﺘﺳآ ) ﺪﻧا
Carmona, 126 و ﺮﺘﻬﺑ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﺑﺎﻨﯿﺑ ﺮﺻﺎﻨﻋ .(
ﻢﺠﺴﻨﻣ ﯽﻣ ﺮﺠﻨﻣ فاﺮﻃا یﺎﻫﺎﻀﻓ ﺮﺗ ﻧﻮﺷ
ﻪﺑ و ﺪ طﺎﺒﺗرا یﻮﮕﻟا ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻪﻄﺳاو ﻢﮐﺎﺣ ﻢﻈﻧ و
ﮏﻤﮐ فاﺮﻃا یﺎﻫﺎﻀﻓ ﻪﺑ نداد ﻞﮑﺷ ﺪﻨﯾآﺮﻓ رد ﻂﺑاور ﺮﺑ ﯽﻣ
ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ود ﮏﯿﮑﻔﺗ ﻦﻤﺿ و
ﯽﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ار ﯽﯾﺎﻀﻓ مواﺪﺗ و لدﺎﺒﺗ نﺎﮑﻣا ،ﺎﻀﻓ ﯽﻠﯿﻬﺳ و ﻦﻤﮐﺮﺗ) ﺪﻧروآ
، 226 یﺎﻀﻓ .(
1.Loukaitou Sideris
2.The Metalopis Dictionary of Advanced Architecture
3. راﺰﻓامﺮﻧ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑThe Metalopis Dictionary of Advanced Architecture
ﯽﻣ ار ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ ﺎﯾ راﺬﮔ ﺖﻟﺎﺣ ﻦﯾا .ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ نﺎﯿﻣ ﯽﺘﯿﻌﺿو ،ﺪﯿﻣﺎﻧ راﺬﮔ یﺎﻀﻓ ﯽﻋﻮﻧ ناﻮﺗ
ﺳا هاﺮﻤﻫ ﻞﺒﻗ ﺎﺑ و ﻖﻠﻄﻣ یﺎﯿﻧ ﯽﻠﻋ) ﺖﺳا ودﺮﻫ هﺪﻧﺮﯿﮔﺮﺑرد و ﻊﻣﺎﺟ ﯽﺘﻟﺎﺣ ﺎﯾ ﺪﻌﺑ ﺎﺑ ﺎﯾ ﺖ
،نارﺎﮑﻤﻫ 36
.(
ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ رد ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﻀﻓ
ﯽﻣ ار ﯽﯾﺎﻀﻓ ﻂﺑاور عاﻮﻧا نورد رد ﯽﯾﺎﻀﻓ ،روﺎﺠﻣ یﺎﻫﺎﻀﻓ :داد راﺮﻗ ﻪﺘﺳد رﺎﻬﭼ رد ناﻮﺗ
ﻪﺑ کﺮﺘﺸﻣ یﺎﻀﻓ ﮏﯾ ﺎﺑ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫﺎﻀﻓ ،ﻞﺧاﺪﺘﻣ یﺎﻫﺎﻀﻓ ،ﺎﻀﻓ ﮏﯾ ﯽﻣ طﻮﺑﺮﻣ ﻢﻫ
ﺪﻧﻮﺷ
ﮓﻨﯿﭼ) ، 195 - 203 ﯽﻣ ،هﺪﺷ ﺮﮐذ عﻮﻧ رﺎﻬﭼ ﻦﯾا زا ﯽﯾﺎﻀﻓ طﺎﺒﺗرا عﻮﻧ ﻪﺳ .(
یﺎﻀﻓ ﺪﻧاﻮﺗ
:ﺪﻨﮐ ﻖﻠﺧ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ
ﺎﻀﻓ ﮏﯾ نورد ﯽﯾﺎﻀﻓ دوﺪﺤﻣﺎﻧ زﺎﺑ یﺎﻀﻓ ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ :
، نﺎﺘﺴﺒﺷ ﻪﺘﺴﺑ یﺎﻀﻓ نورد ﺎﻫ
ﯽﻣ ﻒﯾﺮﻌﺗ یرﻮﺼﺤﻣ زﺎﺑ یﺎﻀﻓ ،دﺮﯿﮔ راﺮﻗ ﻪﮐ دﻮﺷ
نآ ﻪﺑ یﺰﮐﺮﻣ طﺎﯿﺣ ﯽﻣ
ﻨﻣﺎﻧ .ﺪ
ﻞﺧاﺪﺘﻣ یﺎﻫﺎﻀﻓ ا :
طﺎﯿﺣ رﻮﺼﺤﻣ زﺎﺑ یﺎﻀﻓ و نﺎﺘﺴﺒﺷ ﻪﺘﺴﺑ یﺎﻀﻓ درﻮﺧﺮﺑ ز
ﻪﺑ ناﻮﯾا ،یﺰﮐﺮﻣ ﻪﻤﯿﻧ یﺎﻀﻓ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ
ﯽﻣ ﺪﯾﺪﭘ زﺎﺑ .ﺪﯾآ
کﺮﺘﺸﻣ ﻂﺑار ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻫﺎﻀﻓ ﻪﺑ یدورو یﺎﻀﻓ :
ﻮﻨﻋ یﺮﻬﺷ ﻪﻨﯿﻣز نﺎﯿﻣ ﯽﯾﺎﻀﻓ ﻂﺑار نا
و ﯽﻣ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﺪﺠﺴﻣ .دﻮﺷ
ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ
ﺑ ﺮﺑﺎﻨ ﻪﺘﻔﮔ نﻼﭘﺎﮐ و نﻼﭘﺎﮐ ) 1983 (
، ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﮏﯾ ﯽﮔﮋﯾو ﺤﻣ ﯽﻄﯿ ﺖﺳا ﻪﮐ ﻪﺑ دﺮﻓ هزﺎﺟا
ﯽﻣ ﺪﻫد نوﺪﺑ ﻢﮔ
،نﺪﺷ ﻂﯿﺤﻣ فاﺮﻃا دﻮﺧ ار شوﺎﮐ ) ﺪﻨﮐ
Yavuz et al, 1
.(
سﺎﺳاﺮﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ
نﻼﭘﺎﮐ ) ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ و1
1989
،(
داﺮﻓا
، رد هرﺎﺑ ﻂﯿﺤﻣ فاﺮﻃا دﻮﺧ ود
عﻮﻧ ﻪﺘﺳاﻮﺧ ﯽﺳﺎﺳا ﺪﻧراد : زﺎﯿﻧ ﻪﺑ کرد و ﻞﯿﻣ ﻪﺑ رﺎﻬﭼ ﺎﻬﻧآ .شوﺎﮐ ﺮﺼﻨﻋ
یﺪﯿﻠﮐ ﺮﺛﻮﻣ ﺮﺑ
تﺎﺤﯿﺟﺮﺗ
،نﺎﺴﻧا
،مﺎﺠﺴﻧا
،ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﯽﮔﺪﯿﭽﯿﭘ
و ﺰﻣر و ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ زار ﺎﻬﻧآ زا و ﺪﻧدﺮﮐ
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ
» یﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﯽﺗﺎﻋﻼﻃا
« کرد .ﺪﻧدﺮﺑ مﺎﻧ ﻂﯿﺤﻣ
،ﻞﻣﺎﺷ مﺎﺠﺴﻧا و ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ شوﺎﮐو
رد ﻂﯿﺤﻣ یﺎﻫ صﺎﺧ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﮔﺪﯿﭽﯿﭘ و
ﺰﻣر و زار ﯽﻣ ) دﻮﺷ
Yaseen at al, 542
ﯾا ( ﻦ
ﯽﻣ ﺢﯿﺿﻮﺗ ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﮐ ﺪﻫد
اﺮﭼ داﺮﻓا ﺮﺑ سﺎﺳا رﺎﻬﭼ ﻞﻣﺎﻋ
،قﻮﻓ ﻂﯿﺤﻣ یﺎﻫ ﯽﺻﺎﺧ ار
ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ ﻂﯿﺤﻣ یﺎﻫ ﺮﮕﯾد ﺢﯿﺟﺮﺗ ﯽﻣ ﺪﻨﻫد و ﯽﻣ بﺎﺨﺘﻧا ﻂﯿﺤﻣ .ﺪﻨﻨﮐ
یﺎﻫ ﺮﭘ جﺮﻫ و جﺮﻣ
و ﯽﺑ ﺖﻬﺟ ﻪﺑ برﺎﺠﺗ سﺮﺘﺳا از ﻣ ﺮﺠﻨﻣ ﯽ ) دﻮﺷ
Salat et al, 476
و ( ﻂﯿﺤﻣ یﺎﻫ ﯽﺸﺣو
1.Kaplan
ﻦﮑﻤﻣ ﺖﺳا برﺎﺠﺗ ﯽﻔﻃﺎﻋ بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ ار
ﺎﻘﻟا ﺪﻨﻨﮐ )
Andrews & Gatersleben, 164
.(
ﯾﺎﻧاﻮﺧ رد ﯽ ﯽﻣ ﺐﺒﺳ نﺎﮑﻣ ﻂﯿﺤﻣ زا ﯽﺤﺿاو ﯽﻨﻫذ ﺮﯾﻮﺼﺗ ،دﻮﺷ
و ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو
ﻪﺑ ﻂﯿﺤﻣ دﻮﺷ کرد ﯽﻧﺎﺳآ
،یﺪﻤﺤﻣ و ﯽﻧﺎﻤﺣر) 36
ﻪﺑ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ،ﭻﻨﯿﻟ ﺮﻈﻧ زا .(
ناﻮﻨﻋ
"
ﯽﺘﻟﻮﻬﺳ ﻪﮐ
ﯽﻣ ناﻮﺗ یاﺰﺟا نآ ار رد ﺐﻟﺎﻗ ﮏﯾ یﻮﮕﻟا ﻢﺠﺴﻨﻣ ﯽﻫﺪﻧﺎﻣزﺎﺳ دﺮﮐ
"
ﻒﯾﺮﻌﺗ
ﯽﻣ دﻮﺷ )
،ﭻﻨﯿﻟ 2 - 3 ( ﯽﻠﺘﻨﺑ . )1
1985 ( ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ
،ار ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ نﺪﻧاﻮﺧ و کرد ﻂﯿﺤﻣ یاﺮﺑ
ﻪﻨﯾﺰﮔ ﻒﻠﺘﺨﻣ یﺎﻫ ﻒﯾﺮﻌﺗ
ﯽﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ یﻮﮕﻟا و یﺪﺒﻟﺎﮐ ﺢﻄﺳ ود رد ار نآ و .ﺪﯾﺎﻤﻧ
ﻞﯿﻧوا )2
1991 گوﺰﺗﺮﻫ ،(
و ﭻﯾرﻮﻟ )3
2003 ( ﯽﻨﻫذ ﺮﯾﻮﺼﺗ ﮏﯾ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ،ار ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ
ﻪﺸﻘﻧ دﺎﺠﯾا ﻖﯾﺮﻃ زا ﯽﻣ ﻒﯿﺻﻮﺗ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ یﺎﻫ
ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﻨﮐ ﻣ ﺎﻀﻓ کرد ﻞﯿﻬﺴﺗ
ﯽﻣ ﺮﺠﻨ .دﻮﺷ
ﻞﮑﺷ ﻪﺸﻘﻧ یﺮﯿﮔ ﻂﯿﺤﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ناﺰﯿﻣ زا ﺮﺛﺎﺘﻣ ،ﺰﯿﭼ ﺮﻫ زا ﺶﯿﺑ ،ﺎﻀﻓ زا دﺮﻓ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ یﺎﻫ
ﻪﺸﻘﻧ دﺎﺠﯾا نﺎﮑﻣا دﻮﺧ ﺐﻃﺎﺨﻣ ﻪﺑ ﺎﻧاﻮﺧ ﻂﯿﺤﻣ ﻪﮐ ﺖﺳﺎﻨﻌﻣ ناﺪﺑ ﻦﯾا .ﺖﺳا
ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
ﯽﻣ ﺦﺳﺎﭘ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻦﯾا ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ .ﺪﻫد ﻪﺑ ردﺎﻗ و هﺪﺷ ﯽﻤﮔ ردﺮﺳ رﺎﭼد داﺮﻓا ،ﺪﺷﺎﺒﻧ ﻮﮔ
ﺗرا یراﺮﻗﺮﺑ ﯽﻤﻧ و ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ ﻂﯿﺤﻣ ﺎﺑ طﺎﺒ
ﯽﻨﻫذ ﺮﯾﻮﺼﺗ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ؛ﺪﻨﻨﮐ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ار نآ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ﯽﻤﻧ ﻞﮑﺷ نﺎﻧآ ﻦﻫذ رد ﻂﯿﺤﻣ نآ زا ﯽﻠﻣﺎﮐ ،نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺘﻤﻌﻧ) دﺮﯿﮔ
136 .(
ود ﯽﮔﮋﯾو ﯽﻠﺻا رد ﺐﺴﮐ ﺶﻧاد ﯽﯾﺎﻀﻓ ﺮﺛﺆﻣ ﺖﺳا : ﯽﮔﮋﯾو ﯽﮔﮋﯾو و ﺎﻀﻓ یﺎﻫ یﺎﻫ
.ﺮﺑرﺎﮐ ناﺮﺑرﺎﮐ ﺎﻀﻓ ار زا ﻖﯾﺮﻃ یﺎﻫﺪﻨﯾآﺮﻓ ﯽﻧاور
ﺎﻨﺷ ﯽﺘﺧ رد ﻦﻫذ نﺎﺴﻧا کرد ﯽﻣ ﺪﻨﻨﮐ .
ﻦﯾا ﺎﻫﺪﻨﯾآﺮﻓ ﺖﺤﺗ
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﮔﮋﯾو یﺎﻫ ﯽﺼﺨﺷ ﺮﺑرﺎﮐ
.ﺖﺳا رد
،تﺎﯿﺑدا ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ یرﺎﯿﺴﺑ
یاﺮﺑ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﻂﯿﺤﻣ یﺎﻫ ﺎﻧاﻮﺧ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻣ
دﻮﺷ
؛ ﺪﻨﻧﺎﻣ
،هدﺎﺳ
،ﻢﺠﺴﻨﻣ ﻞﺑﺎﻗ
،ﻢﻬﻓ
نﺎﻣزﺎﺳ ﯽﻫد و هﺮﯿﻏ . ﻦﯾا ﯽﮔﮋﯾو ﺎﻫ ﻪﺑ ﯽﮔﮋﯾو یﺎﻫ ﺎﻀﻓ هرﺎﺷا ﯽﻣ ﺪﻨﻨﮐ . هرﺎﻤﺷ ﺮﯾﻮﺼﺗ رد 1
،
ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﯽﯾﺎﻀﻓ ﺎﺑ ﺶﻧاد ﯽﻧﺎﮑﻣ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺖﺳا
؛ اﺮﯾز ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﯽﮑﯾ زا ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﺛﺆﻣ ﺮﺑ ﺐﺴﮐ
ﺶﻧاد ﯽﻧﺎﮑﻣ ﺖﺳا . ود ﺮﯿﻐﺘﻣ یاﺮﺑ هزاﺪﻧا یﺮﯿﮔ ﯽﮕﺘﺴﺑاو یﺎﻫ ﯽﯾﺎﻀﻓ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﻦﯿﯿﻌﺗ
ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ : 1 . ﻪﺟرد ﯽﮔﺪﯿﭽﯿﭘ نﺎﻣﺪﯿﭼ
ﯽﯾﺎﻀﻓ
؛ 2 . ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﺺﯿﺨﺸﺗ ﺎﯾ
ﻪﺘﺴﺟﺮﺑ ندﻮﺑ
ﻪﻧﺎﺸﻧ ﺎﻫ . نﺎﻣﺪﯿﭼ ﯽﯾﺎﻀﻓ
ﻪﺑ ﺶﻧاد ود یﺪﻌﺑ زا ﺎﻀﻓ هرﺎﺷا
،دراد رد ﯽﻟﺎﺣ ﻪﮐ ﻪﻧﺎﺸﻧ ﺎﻫ ﻪﺑ
ﺶﻧاد ﻪﺳ یﺪﻌﺑ زا ﺎﻀﻓ هرﺎﺷا ﯽﻣ ﺪﻨﻨﮐ . ﻦﯾا ود ﺮﯿﻐﺘﻣ رد رﺎﺘﻓر هار ﯽﺑﺎﯾ ﺰﯿﻧ هدﺎﻔﺘﺳا
ﯽﻣ ) ﺪﻧﻮﺷ
Koseoglu & Onder, 1194
.(
1.Bentley 2.O’Neill
3.Herzog, T. R., & Leverich
هرﺎﻤﺷ ﺮﯾﻮﺼﺗ 1
- ﻪﻔﻟﺆﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ مﻮﻬﻔﻣ یﺎﻫ )
Koseoglu & Onder, 1194
(.
رد ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺶﺠﻨﺳ یﺎﻫراﺰﺑا ﻧ
ﺎﻀﻓ ﻮﺤ
یرﺎﯿﺴﺑ زا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ هرﺎﺷا
هدﺮﮐ ﺪﻧا ﻪﮐ هﺮﮑﯿﭘ یﺪﻨﺑ ﯽﯾﺎﻀﻓ ﺮﺑ ﺖﺧﺎﻨﺷ ﯽﯾﺎﻀﻓ
داﺮﻓا ﺮﺛأ
ﯽﻣ ) دراﺬﮔ
Long & Baran, 2
نﺎﻣﺪﯿﭼ .(
ﯽﯾﺎﻀﻓ ﻪﻧ ﺎﻬﻨﺗ ﺮﺑ ﺖﮐﺮﺣ و شدﺮﮔ ﺮﺛا ﯽﻣ
،دراﺬﮔ
ﻪﮑﻠﺑ ﻪﺑ دﺮﻓ ﮏﻤﮐ ﯽﻣ ﺪﻨﮐ ﺎﺗ ﻪﻄﺑار ﻦﯿﺑ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﯽﯾﺎﻀﻓ ار کرد ﺪﻨﮐ و ﺮﯾﻮﺼﺗ ﯽﻨﻫذ ﻦﯾا ﻪﻄﺑار
ار ﻞﮑﺷ ﺪﻫد . ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ﻪﮐ کرد هﻮﺤﻧ لﺎﺼﺗا ﮏﯾ ﺎﻀﻓ ﻪﺑ یﺎﻀﻓ ﺮﮕﯾد ﺮﺗراﻮﺷد ﯽﻣ
،دﻮﺷ
ﯽﺑﺎﯾﺮﯿﺴﻣ ﻒﯿﻌﺿ
ﺮﺗ ﯽﻣ ) ددﺮﮔ
Hillier, 25-29
ﻓ ﻮﺤﻧ ﻪﯾﺮﻈﻧ .(
1ﺎﻀ ﯽﺳرﺮﺑ یاﺮﺑ ﯽﺷﻼﺗ ،
ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﺮﺑ ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ و ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﯽﻧﺎﻌﻣ نﺎﯿﺑ
هﺮﮑﯿﭘ سﺎﺳا و ﺪﻧﻮﺛﺎﯿﻏ) ﺖﺳا ﯽﯾﺎﻀﻓ یﺪﻨﺑ
،ﯽﻠﯿﻬﺳ 362 .(
نآ نﻮﺴﻧﺎﻫ و ﺮﯿﯿﻠﯿﻫ ﻪﮐ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻦﯾا نﺪﻨﻟ ﺞﻟﺎﮐ هﺎﮕﺸﻧاد رد ار
،ﺪﻧدﺮﮐ ﻪﺋارا2
ﯽﻧﺎﻄﻠﺳ) ﺖﺳﺎﻀﻓ یژﻮﻟﻮﻓﻮﻣ و ﻞﮑﺷ ﻞﯿﻠﺤﺗ یاﺮﺑ یﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ راﺰﺑا ،یﺰﯾرﺎﮐ یﺮﺑﺎﺻ و دﺮﻓ
31 .(
ﻪﻫد ﯽﻃ ﺶﻫوﮋﭘ ،ﻪﺘﺷﺬﮔ یﺎﻫ ﺎﻣا ،ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻦﯾا سﺎﺳا ﺮﺑ یدﺎﯾز تﺎﺣﻼﺻا و ﺎﻫ
شور و یﺮﻈﻧ ﯽﻧﺎﺒﻣ ،ناﺮﯾا رد ﻦﯿﻟوا یاﺮﺑ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻦﯾا یﺎﻫ
د رﺎﺑ لﺎﺳ ر 2002 ﺪﺷ حﺮﻄﻣ
،نارﺎﮑﻤﻫ و هدازدﺎﺠﺳ) 82
رد .(
تﺎﯿﺑدا ﺎﻀﻓ ﻮﺤﻧ ﻦﯾﺪﻨﭼ
ﻞﻣﺎﻋ یاﺮﺑ ﯽﺑﺎﯾزرا ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﮏﯾ
ﻂﯿﺤﻣ ﯽﻠﺧاد زا ﻪﻠﻤﺟ ﺢﻄﺳ لﺎﺼﺗا و ﯽﮔﺪﯿﭽﯿﭘ نﺎﻣﺪﯿﭼ
ﯽﻠﺧاد هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻣ دﻮﺷ ﻪﮐ ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﺺﺧﺎﺷ ﯽﯾﺎﻫ ﯽﮕﺘﺳﻮﯿﭘ ﯽﻟﺎﮕﭼ ﺪﻨﻧﺎﻣ هزاﺪﻧا3
یﺮﯿﮔ ) دﻮﺷ
Meilinger et al, 53
.(
ﻢﻫ ﺐﻤﻫ ﺐﯾﺮﺿ ﻖﯾﺮﻃ زا ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯿﻨﭼ ﻢﻫ نﺎﯿﻣ ﯽﮕﺘﺳ
لﺎﺼﺗا و یﺪﻧﻮﯿﭘ رد یﺮﯾﺬﭘ
ﯽﻣ ﻒﯾﺮﻌﺗ نﻼﮐ سﺎﯿﻘﻣ ﻢﻫ ﺐﯾﺮﺿ ﻪﭼﺮﻫ .ددﺮﮔ
ﺶﯿﺑ ﯽﮕﺘﺴﺑ ﺰﯿﻧ ﺎﻀﻓ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ،ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺗ
ﺶﯿﺑ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﺗ )
Jiang & Claramunt, 9-10
.(
نﺎﻤﻫ هرﺎﻤﺷ ﺮﯾﻮﺼﺗ رد ﻪﮐ ﻪﻧﻮﮔ 2
هداد نﺎﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﻣﻮﻬﻔﻣ لﺪﻣ ﻦﯾا رد ،هﺪﺷ
1.Space Syntax 2.UCL 3.ICD
ﻦﯾا سﺎﺳا ﺮﺑ ﯽﻗﻮﺠﻠﺳ نارود ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﺶﻫوﮋﭘ ﺆﻣ
هﺪﯾدﺮﮔ ﯽﺑﺎﯾزرا ﻪﻔﻟ .ﺖﺳا
ﺎﺑ ﻦﯾا دﻮﺟو
، ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻠﻣاﻮﻋ ﺢﻄﺳ
ﯽﺳﺮﺘﺳد ﻪﺑ
ﻂﯿﺤﻣ و دﻮﺟو ﻪﻧﺎﺸﻧ ﺎﻫ ) ﺮﺑ سﺎﺳا
،نﺎﮑﻣ ﮓﻧر و هزاﺪﻧا ( و ﺮﺻﺎﻨﻋ هﺪﻧزﻮﻣآ ) ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ
،لﺎﺜﻣ یﺎﻫﻮﻠﺑﺎﺗ ﻞﺧاد
نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﺎﻫ
(
ﻦﮑﻤﻣ ا ﺖﺳ ﻪﺑ رﻮﻃ ﻞﺑﺎﻗ ﯽﻬﺟﻮﺗ ﺮﺑ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﻂﯿﺤﻣ ﯽﻠﺧاد ﺛأ ﺮ ﻞﻣاﻮﻋ .دراﺬﮕﺑ یﺮﮕﯾد
ﺰﯿﻧ
ﺮﺑ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ ﻂﯿﺤﻣ
ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺪﻧراد
؛ ﯽﮕﺘﺴﺟﺮﺑ ﯽﮑﯾ
زا ﯽﻠﻣاﻮﻋ ﺖﺳا ﻪﮐ ﻪﺑ نآ هرﺎﺷا ﺪﺷ .
ﯽﮕﺘﺴﺟﺮﺑ طﻮﺑﺮﻣ
ﻪﺑ ﺰﯾﺎﻤﺗ ﯽﮔﮋﯾو یﺎﻫ ﻪﺘﺴﺟﺮﺑ ﺎﺑ
ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﯽﮔﮋﯾو یﺎﻫ ﺮﮕﯾد ﺖﺳا
)
Afghantoloee et al., 650
.(
ﺶﻫوﮋﭘ شور
ﭘ ﯽﺨﯾرﺎﺗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ وﺰﺟ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋ -
ﻪﺑ و (ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ) ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ عﻮﻧ زا و یﺮﯿﺴﻔﺗ شور
ﯽﺟﺎﺘﻨﺘﺳا لﻻﺪﺘﺳا ﺖﺳا
ﻪﺑ ﻪﮐ هﺮﮑﯿﭘ ﻪﻄﺑار ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻫﺎﺼﻓ یﺪﻨﺑ
ﯽﻣ ﯽﻗﻮﺠﻠﺳ ﻊﻣﺎﺟ ﺪﺟﺎﺴﻣ رد ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ .دزادﺮﭘ
ﺎﺑ دﻮﺟﻮﻣ یﺎﻫﺮﻈﻧ فﻼﺘﺧا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ،ﺎﻫﺎﻨﺑ ندﻮﺑ ﯽﻗﻮﺠﻠﺳ هرﺎﺑرد
هﮋﯾو ﺟﺎﺴﻣ ،ﺪ
هﺎﮔﺪﯾد یﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ هرﺎﺑرد
ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺎﻫﺎﻨﺑ ﺖﻣﺪﻗ ﺖﺳا
و
سﺎﺳاﺮﺑ ﻪﮐ یﺪﺟﺎﺴﻣ هﺎﮔﺪﯾد
یﺎﻫ ﻢﮐ ﺖﺳد ،ﯽﻣﻼﺳا یرﺎﻤﻌﻣ هزﻮﺣ رد ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ود
ﻨﻣ ﻪﺑ ،ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻗﻮﺠﻠﺳ نارود ﻪﺑ ﺐﺴﺘ هﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا یرﺎﻣآ ﻪﻌﻣﺎﺟ ناﻮﻨﻋ
ﻪﮐ ،ﺖﺳا
ﯽﯾﺎﻀﻓ تﺎﻃﺎﺒﺗرا
ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ يﺎﻫﺎﻀﻓ
هﺎﮕﺘﺳد يدورو
طﺎﯿﺣ يﺰﮐﺮﻣ
ناﻮﯾا ﺮﺻﺎﻨﻋ
ﯽﯾﺎﻀﻓ ﺪﺟﺎﺴﻣ روﺎﺠﻣ
ت ﻞﺧاﺪﺗ
نورد ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﻂﺑار
كﺮﺘﺸﻣ
ﺎﺿﻓ وﺣﻧ
ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ
لﺎﺼﺗا ﻢﻫ - يﺪﻧﻮﯿﭘ
ﻢﻫ ﯽﮕﺘﺴﺑ
هرﺎﻤﺷ ﺮﯾﻮﺼﺗ 2
- ﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﻣﻮﻬﻔﻣ لﺪ
ﺎﻋﻮﻤﺠﻣ 14 ﯽﻣ ﻞﻣﺎﺷ ار ﺪﺠﺴﻣ ﻮﺷ
ﻼﻃا یروآدﺮﮔ .د ﻪﻧﺎﺨﺑﺎﺘﮐ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻖﯾﺮﻃ زا تﺎﻋ
و یا
ﻪﯿﺒﺷ و یدﺎﻨﺳا ﻪﻧﺎﯾار یزﺎﺳ
ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ یا هداد زا ،ﯽﻤﮐ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﺶﺨﺑ رد .ﺖﺳا
یﺎﻫ
مﺮﻧ (فاﺮﮔ) ﯽﻬﯿﺟﻮﺗ یﺎﻫرادﻮﻤﻧ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺚﭘد راﺰﻓا
ﭗﻣ ﻪﺑ 1
ﻪﺘﻓﺎﯾ جاﺮﺨﺘﺳا رﻮﻈﻨﻣ ﺎﻫ
هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﺳا
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻫﺮﯿﯿﻐﺘﻣ ﻊﯾزﻮﺗ ندﻮﺑ لﺎﻣﺮﻧ ﯽﺳرﺮﺑ زا ﺲﭘ و نﻮﻣزآ
فوﺮﮔﻮﻣﻮﻠﮐ -
فﻮﻧﺮﯿﻤﺳا ﻪﺑ ،2
ﺎﻫﺮﯿﯿﻐﺘﻣ نﺎﯿﻣ طﺎﺒﺗرا ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﯽﺳرﺮﺑ ﻖﯾﺮﻃ زا
نﻮﻣزآ
ﻢﻫ نﻮﺳﺮﯿﭘ ﯽﮕﺘﺴﺑ مﺮﻧ رد3
سا.سا.ﯽﭘ.سا راﺰﻓا
424 ﻪﺘﺧادﺮﭘ هﺪﺷ
،ﻪﻣادا رد .ﺖﺳا
هداد ﻪﺑ یﺎﻫ ﻪﺑ هﺪﻣآ ﺖﺳد .ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ درﻮﻣ ﯽﻘﻄﻨﻣ لﻻﺪﺘﺳا ﯽﻔﯿﮐ شور
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﻫوﮋﭘ یﺎﻫ
ا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻢﻫ ،لﺎﺼﺗ
ﻢﻫ ﺐﯾﺮﺿ و یﺪﻧﻮﯿﭘ مﺮﻧ رد ﺎﻬﻧآ ﯽﮕﺘﺴﺑ
ﺚﭘد راﺰﻓا و ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﭗﻣ
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ رد نآ ﯽﺟوﺮﺧ 1
هﺪﺷ ﻪﺋارا رد ﺖﺣﺎﺴﻣ ﻞﻣﺎﻋ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .ﺖﺳا
ﺆﻣ ﻪﻔﻟ ﻢﻫ و لﺎﺼﺗا یﺎﻫ ﻢﻫ ﺐﯾﺮﺿ ﺎﺑ نا طﺎﺒﺗرا ،یﺪﻧﻮﯿﭘ
ود ﻦﯾا ﯽﮕﺘﺴﺑ ﻪﻔﻟﺆﻣ
هﺪﯿﺠﻨﺳ ﺰﯿﻧ
فوﺮﮔﻮﻣﻮﻠﮐ نﻮﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷ -
نﺎﺸﻧ فﻮﻧﺮﯿﻤﺳا لﺎﻣﺮﻧ ﻊﯾزﻮﺗ یاراد ﺎﻫﺮﯿﯿﻐﺘﻣ ﻪﮐ داد
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺎﻣا ، ﻢﻫ نﻮﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ و ﺖﺣﺎﺴﻣ یﺎﻫﺮﯿﯿﻐﺘﻣ یاﺮﺑ نﻮﺳﺮﯿﭘ ﯽﮕﺘﺴﺑ
، ﯽﮐﺎﺣ
نآ زا ا ﻢﻫ ﻪﮐ ﺖﺳ دراﺪﻧ دﻮﺟو ﺎﻫﺮﯿﯿﻐﺘﻣ ﻦﯾا نﺎﯿﻣ یرادﺎﻨﻌﻣ ﯽﮕﺘﺴﺑ
؛ ﺮﺑﺎﻨﺑ ﻪﯿﺟﻮﺗ یاﺮﺑ ﻦﯾا
ﻪﺑ ﯽﯾﺎﻧاﻮﺧ توﺎﻔﺗ ﯽﮔﮋﯾو ﯽﺳرﺮﺑ
ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﻦﯾا یﺪﺒﻟﺎﮐ یﺎﻫ .ﺪﺷ
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ 1
- هداد ﺪﺟﺎﺴﻣ یﺎﻀﻓ ﻮﺤﻧ یﺎﻫ
ﻒﯾدر ﺪﺠﺴﻣ مﺎﻧ هداد ﻮﺤﻧ یﺎﻫ
ﺎﻀﻓ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﻨﯿﻤﮐ ﻪﻨﯿﺸﯿﺑ فاﺮﺤﻧا
رﺎﯿﻌﻣ ﻢﻫ ﺐﯾﺮﺿ ﯽﮕﺘﺴﺑ
) R2
(
1 هوﺮﻗ ﻊﻣﺎﺟ لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 369,614 116 426 57,533 0,22
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 104,572 8,042 884,689 131,389
2 ﻊﻣﺎﺟ نﺎﯿﺳﺮﺑ لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 507,889 7 589 136,741 0,75
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 33,003 1,976 51,960 12,897
3 ﻊﻣﺎﺟ ﻞﯿﺑدرا لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 695,486 20
1203 312,492 0,90
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 13,691 3,666 25,588 4,298
4 ﻪﯿﻣورا ﻊﻣﺎﺟ لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 735,03 15 1086 220,741 0,68
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 8,560 3,495 12,425 1,951
5 ﻊﻣﺎﺟ هراوز لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 1109,56 12 2268 614,175 0,97
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 12,391 4,492 20,241 3,641
1.Depth Map
2.Kolmogorov–Smirnov test 3.Pearson correlation test 4.SPSS-24
6 ﻊﻣﺎﺟ دﺮﺟوﺮﺑ لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 1508,04 3 3452 879,73 0,97
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 10,804 3,857 17,909 3,112
7 ﻊﻣﺎﺟ نﺎﮕﯾﺎﭙﻠﮔ لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 1815,05 7 4353 1197,87 0,92
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 9,634 3,993 16,999 2,999
8 ﻊﻣﺎﺟ نﺎﺘﺳدرا لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 1258,9 3 3607 1006,12 0,88
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 7,563 2,496 13,078 2,45
9 ﻊﻣﺎﺟ سودﺮﻓ لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 1279,23 24 3787 951,316 0,50
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 7,102 3,008 10,720 1,604
10 ﻊﻣﺎﺟ نﺎﻐﻣاد لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 1705,01 11 4036 1053,65 0,79
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 7,217 2,669 11,390 2,028
11 ﻢﻗ ﻊﻣﺎﺟ لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 2028,86 18 4689 1272,94 0,87
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 7,8949 2,731 12,710 2,179
12 هوﺎﺳ ﻊﻣﺎﺟ لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 2189,99 25 5024 1533,41 0,90
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 7,652 2,861 12,327 2,169
13 ﻦﯾوﺰﻗ ﻊﻣﺎﺟ لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 2524,61 6 5024 1657,99 0,78
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 4,362 1,551 7,641 0,554
14 ﻊﻣﺎﺟ نﺎﻬﻔﺻا لﺎﺼﺗا یﺮﯾﺬﭘ 1876,56 2 5024 1348,69 0,74
ﻢﻫ یﺪﻧﻮﯿﭘ 3,943 0,315 4,048 0,441
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﺶﻫوﮋﭘ یﺎﻫ
طﺎﯿﺣ ﻦﯿﺑﺎﻨﯿﺑ یﺎﻀﻓ ود یﺎﻨﺒﻣ ﺮﺑ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﻦﯾا اﺪﺘﺑا ،یﺪﺒﻟﺎﮐ ﯽﺳرﺮﺑ یاﺮﺑ ﻣ
ناﻮﯾا و یﺰﮐﺮ
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺘﺳد رﺎﻬﭼ رد :
طﺎﯿﺣ نوﺪﺑ ﺪﺟﺎﺴﻣ ﻞﻣﺎﺷ لوا ﻪﺘﺳد و
مرﺎﻬﭼ ﺎﺗ مود ﻪﺘﺳد
ﮏﺗ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ،ﺪﻨﺘﺴﻫ یﺰﮐﺮﻣ طﺎﯿﺣ یاراد ﻪﮐ
،ﯽﻧاﻮﯾا مﺎﻧ ﯽﻧاﻮﯾارﺎﻬﭼ و ﯽﻧاﻮﯾاود یراﺬﮔ
یدورو ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ و دﺪﻌﺗ ﺮﻈﻧ زا ﺪﺟﺎﺴﻣ ﻦﯾا ،ﺪﻌﺑ ﻪﻠﺣﺮﻣ رد .ﺪﻧﺪﺷ ﻪﺘﺳد و ﯽﺳرﺮﺑ ﺎﻫ
یﺪﻨﺑ
و هﺪﺷ ﻧ رد
،ﺖﯾﺎﻬ ﯽﺣاﺮﻃ ﺎﻬﻧآ زا ﮏﯿﺗﺎﻤﺷ یﺪﻌﺑ ﻪﺳ و هﺪﺷ ﻢﯿﺳﺮﺗ ﺎﻬﻧآ ﯽﮑﯿﻓاﺮﮔ یﻮﮕﻟا
هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ رد ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺪﺷ 2
هﺪﺷ هدروآ یدورو هﺎﮕﺘﺳد ،ﺪﺟﺎﺴﻣ نﻼﭘ رد .ﺖﺳا
ناﻮﯾا و هﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﺎﻫ .ﺪﻧا
