277
Abstract Original Article
The effect of educational intervention based on continuous care model on self-monitoring of blood glucose in type 2
diabetics
Javad Esmaeilzade1 Ali Mohammadpour2, Moosa Sajjadi3
Background and Aim: Appropriate control of blood sugar delays the onset and progression of diabetes mellitus (DM) complications. Nurses have a decisive role in the education of self-care behaviors to diabetic patients, including self-monitoring of blood glucose. The current study aimed at assessing the effect of educational intervention based on continuous care model on self-monitoring of blood glucose is type 2 diabetics.
Materials and Methods: This randomized controlled clinical trial study was conducted on 86 patients with type II DM referring to the Arian Diabetes Clinic of Torbat-e-heydaryyeh in 2015. The participants were randomly divided into intervention and control groups. Educational interventions based on continuous care model that has four basic steps: orientation, sensitization, control, and evaluation, was done on the intervention group for 3 months during 6 sessions. A reasearcher-designed questionnaire was completed before the intervention and two weeks after the last training session and the average scores of self- monitoring of blood glucose in both groups were evaluated. Finally, the obtained data was fed into SPSS software (V: 16) and analyzed using descriptive and analytic statistical tests including Chi-square, paired T, independent t-tests P<0.05 was taken as the significant level.
Results: Out of the total participants 59.3 percent were females; and their mean age was 48.6±8.4 years.
Results showed significant difference between the two groups in terms of self-monitoring of blood glucose before and after the educational intervention based on continuous care model (P<0.001). It was found that mean and standard deviation of self-monitoring blood glucose in the intervention group before and after the intervention were 11.51±3.02 and 12.13±2.96, and 18.13±3.93 and 13.25±3.74; respectively.
Conclusion: The results showed that educational intervention based on continuous care model is effective on self-care behaviors of diabetic patients, especially their self-monitoring of blood glucose, therefore, applying it, is recommended.
Key Words: Diabetes Mellitus, Self-Care, Self-monitoring of blood glucose, Educational intervention, Continuous care model.
Journal of Birjand University of Medical Sciences. 2016; 23 (4): 277-285.
Received: June 17, 2016 Accepted: October 5, 2016
1 Research Committee, Gonabad University of Medical Sciences, Gonabad, Iran.
2 Corresponding Author; Department of Nursing, Faculty of Nursing & Midwifery, Gonabad University of Medical Sciences, Gonabad, Iran.
Email: [email protected] Tel:05152235012 Fax:05152225035
3Department of Nursing, Faculty of Nursing & Midwifery, Gonabad University of Medical Sciences, Gonabad, Iran.
ﺛﺄﺗ ﯿ ﺮ ﺷزﻮﻣآ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﯽ
ﻨﺘﺒﻣ ﯽ ﻮﮕﻟا ﺮﺑ ي
ﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﯿ
ﮕ ﯿ ﺮ ﺮﺑ
ﺎﭘدﻮﺧ ﯾ
ﺸ ﯽ ﺑ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯿ
نارﺎﻤ د
ﯾ ﺘﺑﺎ ﯽ عﻮﻧ 2
ﻋﺎﻤﺳا داﻮﺟ ﯿ
ﻞ
1هداز ﻠﻋ ﯽ رﻮﭘﺪﻤﺤﻣ ﺳﻮﻣ ،2
ﯽ دﺎﺠﺳ
3ي
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﻨﯿﻣز فﺪﻫ و نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﺐﺳﺎﻨﻣ لﺮﺘﻨﮐ: ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻦﯾﺮﺗ
ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣدﻮﺧ
، ﺖﻓﺮﺸﯿﭘ و دﺎﺠﯾا زا يﺮﯿﮕﺸﯿﭘ ﺐﺟﻮﻣ
ﯽﻣ ﺖﺑﺎﯾد يرﺎﻤﯿﺑ ضراﻮﻋ دﻮﺷ
. ﺎﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ،نارﺎﺘﺳﺮﭘ ﺮﺛﺆﻣ ﺶﻘﻧ ﺰﯿﻧ و ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ رد ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣدﻮﺧ رﺎﺘﻓر ﺖﯾﺎﻋر مﺪﻋ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
فﺪﻫ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻪﻠﺧاﺪﻣ
ﯽﺷزﻮﻣآ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﺮﺑ يﻮﮕﻟا ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺮﺑ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﺪﻨﻗ نﻮﺧ نارﺎﻤﯿﺑ ﺑﺎﯾد ﯽﺘ عﻮﻧ 2 ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا .
شور ﻖﯿﻘﺤﺗ ﮏﯾ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ: ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
رادﺪﻫﺎﺷ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﯽﯾﺎﻣزآرﺎﮐ ﯽﻓدﺎﺼﺗ
ﮐﺮﺷ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺖ
86 عﻮﻧ ﺖﺑﺎﯾد ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ 2
ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﺖﺑﺮﺗ نﺎﯾرآ ﺖﺑﺎﯾد ﮏﯿﻨﯿﻠﮐ ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ ﻪﯾرﺪﯿﺣ
، لﺎﺳ رد 1394 ﺪﺷ مﺎﺠﻧا . ﺖﮐﺮﺷ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﺑﻪ ود ﻪﺑ ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﺺﯿﺼﺨﺗ شور هوﺮﮔ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ و لﺮﺘﻨﮐ ﺪﻧﺪﺷ ﻢﯿﺴﻘﺗ .
تﻼﺧاﺪﻣ ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا ﺐﻟﺎﻗ رد ﯽﺷزﻮﻣآ راد ﻪﮐ
ا رﺎﻬﭼ ي مﺎﮔ ﯽﺳﺎﺳا
،يزﺎﺳﺎﻨﺷآ سﺎﺴﺣ
،يزﺎﺳ
لﺮﺘﻨﮐ و ﯽﻣ ﯽﺑﺎﯿﺷزرا ﺪﺷﺎﺑ
، ﺮﺑ يا هوﺮﮔ ﻪﻠﺧاﺪﻣ لﻮﻃ رد 3 ﯽﻃ و هﺎﻣ 6 ﻪﺴﻠﺟ اﺮﺟا ﺪﺷ . ﻠﺧاﺪﻣ مﺎﺠﻧا زا ﻞﺒﻗ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻪ
ﺲﭘ ﻪﺘﻔﻫ ود و
و ﺪﯾدﺮﮔ ﻞﯿﻤﮑﺗ شزﻮﻣآ ﻪﺴﻠﺟ ﻦﯾﺮﺧآ زا نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
ود رد درﻮﻣ هوﺮﮔ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ .
هداد ﺎﻫ دورو زا ﺲﭘ
ﻪﺑ مﺮﻧ راﺰﻓا )SPSS
ﺶﯾاﺮﯾو 16 ( ، رﺎﻣآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ
ﮏﻤﮐ ﺎﺑ و ﺪﯾدﺮﮔ ﻒﯿﺻﻮﺗ و حﺮﺷ نﻮﻣزآ
يﺎﻫ يرﺎﻣآ
Independent t-test
،
Paired t-test
و
Chi-Square
ﺪﺷ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ .
ﯽﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ ﺮﺘﻤﮐ يراد زا
05 /0 ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد .
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻫ ﺖﮐﺮﺷ عﻮﻤﺠﻣ زا: ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ
، 3 / 59 ﺪﺻرد نز ﻪﯿﻘﺑ و ﺪﻧدﻮﺑ دﺮﻣ ﯽﻨﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و ﺎﻬﻧآ
4 /8 6± / 48 لﺎﺳ دﻮﺑ . ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ار يراد
ﻦﯿﺑ ود هوﺮﮔ ﻪﻠﺧاﺪﻣ و لﺮﺘﻨﮐ يﻮﮕﻟا ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﺮﻈﻧ زا
نﺎﺸﻧ ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ داد
) 001 / 0
P<
(
؛ ﻪﺑ يرﻮﻃ هوﺮﮔ رد نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ زﺎﯿﺘﻣا رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﮐ ﻪﻠﺧاﺪﻣ
ياﺮﺟا زا ﻞﺒﻗ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ 02 /3 51± / 11 ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و هوﺮﮔ زﺎﯿﺘﻣا رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و لﺮﺘﻨﮐ
96 /2 13± / 12 ﻪﺑ ﻪﻠﺧاﺪﻣ مﺎﺠﻧا زا ﺪﻌﺑ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﻦﯾا و دﻮﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ
: ﻪﺑ
93 /3 13± / 18 و 74 /3 25± / 13 ﺪﯿﺳر .
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ ﻪﻠﺧاﺪﻣ: ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا
، ﻪﺑ و ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ دﻮﺧ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺮﺑ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ هﮋﯾو
ﯽﻣ نﺎﻧآ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ؛ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺛﺆﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ نآ دﺮﺑرﺎﮐ
ددﺮﮔ .
هژاو يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا ،ﯽﺷزﻮﻣآ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ،نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ،ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣدﻮﺧ ،ﺖﺑﺎﯾد:
ﺪﻨﺟﺮﯿﺑ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻤﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ .
1395
؛ 23 ) 4 :(
277 - 285 .
ﺖﻓﺎﯾرد : 28 / 03 / 1395 شﺮﯾﺬﭘ : 14 / 07 / 1395
ﯽﻠﺧاد يرﺎﺘﺳﺮﭘ هوﺮﮔ ،ﯽﯾﻮﺠﺸﻧاد تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﺘﯿﻤﮐ١
-
،ﯽﯾﺎﻣﺎﻣ و يرﺎﺘﺳﺮﭘ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﺣاﺮﺟ ناﺮﯾا ،دﺎﺑﺎﻨﮔ ،دﺎﺑﺎﻨﮔ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد
.
؛لوﺆﺴﻣ هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ2
هوﺮﮔ رﺎﺘﺳﺮﭘ ي ﻠﺧاد ﯽ - ﺣاﺮﺟ ﯽ
، رﺎﺘﺳﺮﭘ هﺪﮑﺸﻧاد ي
ﺎﻣﺎﻣ و ﯽﯾ
، ﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽ
ا ،دﺎﺑﺎﻨﮔ ،دﺎﺑﺎﻨﮔ ﯾ
ناﺮ .
سردآ : ﻮﺿر نﺎﺳاﺮﺧ ي
، ﺷﺎﺣ ،دﺎﺑﺎﻨﮔ ﯿﻪ ﺳآ هدﺎﺟ ﯿﺎ ﯽﯾ
، ﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽ
ﻦﻔﻠﺗ : 05152235012 ﺮﺑﺎﻤﻧ
: 05152225035 ﯽﮑﯿﻧوﺮﺘﮑﻟا ﺖﺴﭘ
هوﺮﮔ٣
رﺎﺘﺳﺮﭘ ي ﻠﺧاد ﯽ - ﺣاﺮﺟ ﯽ
، رﺎﺘﺳﺮﭘ هﺪﮑﺸﻧاد ي
ﺎﻣﺎﻣ و ﯽﯾ
، ﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽ
ا ،دﺎﺑﺎﻨﮔ ،دﺎﺑﺎﻨﮔ ﯾ
ناﺮ .
ﺪﻨﺟﺮﯿﺑ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻤﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ
هرود 23 هرﺎﻤﺷ ، 4
، نﺎﺘﺴﻣز 1395
ﻪﻣﺪﻘﻣ ﻊﯾﺎﺷ زا ﯽﮑﯾ ﺖﺑﺎﯾد يرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾﺮﺗ
لﻼﺘﺧا و ﻦﻣﺰﻣ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﻦﯾﺮﮐوﺪﻧا و ﻢﺴﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﯽﻣ رﺎﻤﺷ
ﺖﻣﻼﺳ هﺪﻨﻨﮐﺪﯾﺪﻬﺗ و دور
ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﯽﻧﺎﻬﺟ دﻮﺷ
) 1(
. ﺖﻠﻋ ﻦﯿﻤﺠﻨﭘ ﺖﺑﺎﯾد هزوﺮﻣا
گﺮﻣ و و ﯽﺑﺮﻏ ﻊﻣاﻮﺟ رد ﺮﯿﻣ ﻋ ﻦﯿﻣرﺎﻬﭼ
ﻪﺑ ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﻊﯾﺎﺷ ﺖﻠ
ﺖﺳا ﮏﺷﺰﭘ )2
.(
ﻦﯾا يرﺎﻤﯿﺑ ﻊﯾﺎﺷ ﻦﯾﺮﺗ ﺖﻠﻋ
،ماﺪﻧا ﻊﻄﻗ
،ﯽﯾﺎﻨﯿﺑﺎﻧ ﯽﯾﺎﺳرﺎﻧ
ﻦﻣﺰﻣ يﻮﯿﻠﮐ و ﯽﮑﯾ زا ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﻄﺧ دﺎﺠﯾا رد
يرﺎﻤﯿﺑ ﯽﺒﻠﻗ ﺖﺳا )3 (.
عﻮﯿﺷ ﻦﯾا يرﺎﻤﯿﺑ ﻢﻫ رد يﺎﻫرﻮﺸﮐ
ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻪﺘﻓﺎﯾ ﻢﻫ رد يﺎﻫرﻮﺸﮐ رد
لﺎﺣ ﻪﻌﺳﻮﺗ رد لﺎﺣ ﺶﯾاﺰﻓا
ﺖﺳا
؛ ﻪﺑ يرﻮﻃ ﻪﮐ رد نﺮﻗ 21
، ﺖﺑﺎﯾد ﻪﺑ ﮏﯾ ﺶﻟﺎﭼ ﻢﻬﻣ رد
ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﺖﻣﻼﺳ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺖﺳا هﺪﺷ )4
.(
ﻦﯿﺑ نﻮﯿﺳارﺪﻓ ﺖﺑﺎﯾد ﯽﻠﻠﻤﻟا
، يﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺮﻈﻧ زا ار ﺎﯿﻧد
رد ﺖﺑﺎﯾد عﻮﯿﺷ 7
ﺖﺳا هداد راﺮﻗ هوﺮﮔ .
،ﻦﯿﺑ ﻦﯾا رد ﻪﻘﻄﻨﻣ
ﻪﻧاﺮﺘﯾﺪﻣ ﯽﻗﺮﺷ و ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﻧﺎﯿﻣروﺎﺧ ﺖﺑﺎﯾد عﻮﯿﺷ
ار رد
اراد نﺎﻬﺟ ﺪﻨﺘﺴﻫ
؛ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻦﯾا
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ناﺰﯿﻣ
گﺮﻣ
طﻮﺑﺮﻣ ﺖﺑﺎﯾد ﻪﺑ ار
رد نادﺮﻣ و نﺎﻧز دراد )1 .(
نﺎﯾﻼﺘﺒﻣ داﺪﻌﺗ
لﺎﺳ رد ﺖﺑﺎﯾد ﻪﺑ 2011
نﺎﻬﺟ رد 366
هدﻮﺑ ﺮﻔﻧ نﻮﯿﻠﯿﻣ ﺖﺳا
.
ﺶﯿﭘ ﯽﻣ ﯽﻨﯿﺑ يﻼﺘﺑا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﯽﺸﯾاﺰﻓا ﺪﻧور ﻦﯾا دﻮﺷ
10 %
لﺎﺳ ﺎﺗ ﺖﺑﺎﯾد ﻪﺑ نﺎﻬﺟ ﺖﯿﻌﻤﺟ 2030
ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ )5
.(
نﺎﻣزﺎﺳ
ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯽﻧﺎﻬﺟ
مﻼﻋا ﺖﺳا هدﺮﮐ عﻮﯿﺷ ﻪﮐ
ﺖﺑﺎﯾد رد ناﺮﯾا رد
ﻦﯿﺑ نادﺮﻣ 8 /9 ﺪﺻرد و رد ﻦﯿﺑ نﺎﻧز 1 / 11 ﺪﺻرد ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ )3 (.
رﺎﻣآ ﻦﯾﺮﺧآ سﺎﺳا ﺮﺑ
، ناﺮﯾا رد 6/
4 ﻼﺘﺒﻣ ﺖﺑﺎﯾد ﻪﺑ ﺮﻔﻧ نﻮﯿﻠﯿﻣ
ﺪﻨﺘﺴﻫ )1 ، 6(
. زا ﯽﻤﯿﻧ دوﺪﺣ ﻦﯾا
،داﺮﻓا يرﺎﻤﯿﺑ زا دﻮﺧ
ﯽﻋﻼﻃا ﺪﻧراﺪﻧ و ﭻﯿﻫ ﻪﻧﻮﮔ ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ ار مﺎﺠﻧا ﯽﻤﻧ ﺪﻨﻫد )7 .(
نﻮﯿﺳارﺪﻓ ﻦﯿﺑ
ﯽﻠﻠﻤﻟا ﺖﺑﺎﯾد و نﺎﻣزﺎﺳ ﯽﻧﺎﻬﺟ ﺖﺷاﺪﻬﺑ
ياﺮﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﺮﻄﺧ ضراﻮﻋ هﺎﺗﻮﮐ تﺪﻣ و ﯽﻧﻻﻮﻃ تﺪﻣ ﺖﺑﺎﯾد
،
ﺮﺑ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﺖﺒﻗاﺮﻣ
زا نارﺎﻤﯿﺑ ﻼﺘﺒﻣ ﻪﺑ ﺖﺑﺎﯾد ﺪﯿﮐﺄﺗ هدﺮﮐ ﺪﻧا .
» يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺖﺒﻗاﺮﻣ
زا دﻮﺧ
« سﺎﺳا ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﺖﺑﺎﯾد ﺖﺳا )4 (.
ﯽﮑﯾ زا ﻢﻬﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﻦﯾا ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺎﻫ
، ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﺪﻨﻗ
نﻮﺧ
) (SMBG ﺖﺳا 1
. ﯽﻫﺎﮔآ زا ﺞﯾﺎﺘﻧ يرﻮﻓ و ﻞﯿﻠﺤﺗ نآ ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ تﺎﻋﻼﻃا يﺪﯿﻔﻣ
ﻪﺑ رﺎﻤﯿﺑ و ﻢﯿﺗ ﯽﻧﺎﻣرد ﻪﺋارا ﺪﻨﮐ و
1Self-Monitoring of Blood Glucose
ﻦﯾا هزﺎﺟا ار ﻪﺑ نآ ﺎﻫ ﺪﻫﺪﺑ ﻪﮐ توﺎﻀﻗ ﺢﯿﺤﺻ و ﯽﻌﯾﺮﺳ رد
درﻮﻣ ﻢﯾژر
،ﯽﯾاﺬﻏ شزرو و ﻢﯾژر ﯽﯾوراد ﻪﺘﺷاد ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺎﺗ
ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﻪﺑ لﺮﺘﻨﮐ بﻮﻠﻄﻣ ﺪﻨﻗ
،نﻮﺧ يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ زا
عﻮﻗو
ﯽﻤﺴﯿﻠﮔﻮﭙﯿﻫ و
رد ﺖﯾﺎﻬﻧ يﺎﻘﺗرا ﺢﻄﺳ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﮔﺪﻧز نارﺎﻤﯿﺑ
ﺖﺳد ﺪﻨﺑﺎﯾ )8 .(
ﻮﺧ ﺖﺒﺜﻣ تاﺮﯿﺛﺄﺗ دﻮﺟو ﺎﺑ د
نوﺮﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺮﺑ ﯽﺸﯾﺎﭘ داد
ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ )8
( ﺞﯾﺎﺘﻧ ، ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يا ﻦﯾا ﻪﮐ ﺖﺳا نآ ﺮﮕﻧﺎﯿﺑ
ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣدﻮﺧ رﺎﺘﻓر
، ﻪﺑ نارﺎﻤﯿﺑ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﻤﻧ مﺎﺠﻧا ﯽﺘﺳرد
و دﻮﺷ
ﻂﻘﻓ 40 % عﻮﻧ ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ 1
و 33 % عﻮﻧ ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ 2
،
ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ار نﻮﺧ ﺪﻨﻗ
يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا و ﺎﻤﻨﻫار ﺮﺑ ﻖﺒﻄﻨﻣ
دﻮﺟﻮﻣ ﯽﻣ مﺎﺠﻧا ﺪﻨﻫد
)9 (.
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻌﯿﺒﻃ
ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ 8/
70 % ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ
، ار نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ
ﯽﻤﻧ مﺎﺠﻧا و ﺪﻨﻫد
ﻪﯿﻘﺑ ﻪﻧﺎﻫﺎﻣ ﺎﺗ ﻪﻧازور ﯽﻧﺎﻣز هزﺎﺑ ﮏﯾ رد ﺰﯿﻧ
،
نﻮﺧ ﺪﻨﻗ دﻮﺧ
ﯽﻣ لﺮﺘﻨﮐ ار ﺪﻨﻨﮐ
) 10 ( .
نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ هرﺎﺑرد يدﺎﯾز تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﭼ ﺮﮔا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ
، هار ﺎﻣا ﻊﻣﺎﺟ ﯽﻠﺣ ياﺮﺑ
دﻮﺒﻬﺑ و ﺎﻘﺗرا
ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﻪﺋارا نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا ﻂﺳﻮﺗ دﻮﺧ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ رﺎﺘﻓر ﻦﯾا .
يﺪﻤﺣا ﻂﺳﻮﺗ ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ لﺪﻣ ناﻮﻨﻋ ﺎﺑ ﯽﻟﺪﻣ ناﺮﯾا رد يﺮﻧوﺮﮐ ﻦﻣﺰﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ياﺮﺑ
، ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ ﺪﺷ اﺮﺟا و ﯽﺣاﺮﻃ
ﻪﻠﺣﺮﻣ رﺎﻬﭼ
،يزﺎﺳﺎﻨﺷآ سﺎﺴﺣ
،يزﺎﺳ لﺮﺘﻨﮐ و ﯽﺑﺎﯿﺷزرا
ﺖﺳا . رد ﻦﯾا ﻮﺟدﺪﻣ ،لﺪﻣ ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ ﺎﻋ ﻞﻣ ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﺮﯿﮕﯿﭘ و
راﺬﮔﺮﯿﺛﺄﺗ رد
ﺪﻧور ﯽﺘﻣﻼﺳ ﯽﻓﺮﻌﻣ دﻮﺧ
ﯽﻣ دﻮﺷ . ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﺮﻤﺘﺴﻣ
ﺎﯾ ﺮﯿﮕﯿﭘ ، يﺪﻨﯾآﺮﻓ ﻢﻈﻨﻣ
ياﺮﺑ طﺎﺒﺗرا يراﺮﻗﺮﺑ ﺮﺛﺆﻣ
و ﻞﻣﺎﻌﺗ
ﻦﯿﺑ ﻮﺟدﺪﻣ و رﺎﺘﺳﺮﭘ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻪﺋارا هﺪﻨﻫد ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ و
ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ ﻪﺑ
رﻮﻈﻨﻣ ﺖﺧﺎﻨﺷ
،ﺎﻫزﺎﯿﻧ تﻼﮑﺸﻣ و
سﺎﺴﺣ يزﺎﺳ
نارﺎﻤﯿﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ لﻮﺒﻗ يﺎﻫرﺎﺘﻓر مواﺪﻣ
ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ و
ﮏﻤﮐ ﻪﺑ
دﻮﺒﻬﺑ ،ﻆﻔﺣ و
يﺎﻘﺗرا ﯽﺘﻣﻼﺳ نآ
ﺖﺳﺎﻫ ) 11 .(
ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا رد
يرﺎﻤﯿﺑ رد لﺪﻣ ﻦﯾا ﺮﯿﺛﺄﺗ و دﺮﺑرﺎﮐ ﻦﻣﺰﻣ يﺎﻫ
، دﻮﺟو يﺪﻫاﻮﺷ
دراد
؛ لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﻣاﻮﻗ
و نارﺎﮑﻤﻫ ﺎﺑ
هدﺎﻔﺘﺳا ﻦﯾا زا لﺪﻣ
ﻪﺑ ﯽﺳرﺮﺑ يﺮﺘﺴﺑ دﺪﺠﻣ و درد ﻪﺴﻔﻗ ﻪﻨﯿﺳ ﻪﺑ نﺎﯾﻼﺘﺒﻣ لﻼﺘﺧا
قوﺮﻋ ﺮﻧوﺮﮐ ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ )
12 (.
نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻣاﻮﻗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد
يﺮﮕﯾد ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺰﯿﻧ ياﺮﺟا
لﺪﻣ ار رﻮﮐﺬﻣ ﺮﺑ
ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﮔﺪﻧز
نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﺘﺑﺎﯾد
ﺪﻧﺪﯿﺠﻨﺳ )
13 .(
ﺮﺑ هوﻼﻋ
،ﻦﯾا و ﯽﻤﯿﺣر
نارﺎﮑﻤﻫ ﻪﺑ
ﯽﺳرﺮﺑ لﺪﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ رﻮﮐﺬﻣ
ﺮﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﮔﺪﻧز نارﺎﻤﯿﺑ
يﺰﯿﻟﺎﯾدﻮﻤﻫ ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ
) 14 .(
مﺎﻤﺗ رد ﻦﯾا
ﺶﻫوﮋﭘ
،ﺎﻫ ﺮﯿﺛﺄﺗ
ﺖﺒﺜﻣ ﻪﺑ يﺮﯿﮔرﺎﮐ لﺪﻣ
ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﺮﯿﮕﯿﭘ شراﺰﮔ هﺪﺷ ﺖﺳا .
ﺲﭘ زا ﻮﺠﺘﺴﺟ رد يرﺎﯿﺴﺑ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ رد ﻪﻨﯿﻣز ﺖﺒﻗاﺮﻣ زا
ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﻠﻋ ،
ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﯾا ﺖﯿﻤﻫا ﻢﻏر
، ﺺﺨﺸﻣ ﺪﺷ
ﻪﮐ
نﻮﻨﮐﺎﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يا رد صﻮﺼﺧ ﻪﺑ
لﺪﻣ يﺮﯿﮔرﺎﮐ ﺖﺒﻗاﺮﻣ
ﺮﯿﮕﯿﭘ
ﺮﺑ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﻦﯾا
نارﺎﻤﯿﺑ مﺎﺠﻧا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ
ﺖﺳا . ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ رد
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺿﺎﺣ
، ﺎﺑ ﯽﺷزﻮﻣآ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪﺟﻮﺗ
ﻪﺑ
يﺎﻫزﺎﯿﻧ ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ ياﺮﺑ
ﺶﯾاﺰﻓا كرد ﺶﻨﯿﺑ و ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ
ﺖﺑﺎﯾد يرﺎﻤﯿﺑ و
لﺮﺘﻨﮐ نآ و دﺎﺠﯾا ﻪﻄﺑار ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ مواﺪﻣ ﻦﯿﺑ
،رﺎﺘﺳﺮﭘ
،ﮏﺷﺰﭘ رﺎﻤﯿﺑ و هداﻮﻧﺎﺧ ﺮﺑ سﺎﺳا لﺪﻣ ﺖﺒﻗاﺮﻣ و ﺮﯿﮕﯿﭘ
ﺮﺑ نآ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻦﯿﯿﻌﺗ فﺪﻫ ﺎﺑ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ
، اﺮﺟا و ﯽﺣاﺮﻃ
ﺪﺷ . ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺶﻫوﮋﭘ
ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ياﺮﺑ نارﺎﺘﺳﺮﭘ و
نﺎﮑﺷﺰﭘ و
رد
عﻮﻤﺠﻣ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ نﺎﺒﻗاﺮﻣ
، هﺪﻧرادﺮﺑرد تﺎﮑﻧ
يدﺮﺑرﺎﮐ و
ﻢﻬﻣ رد
ﺮﻣا ﺖﺒﻗاﺮﻣ و نارﺎﻤﯿﺑ نﺎﻣرد ﻼﺘﺒﻣ
ﻪﺑ ﺖﺑﺎﯾد ﺪﺷﺎﺑ .
شور ﻖﯿﻘﺤﺗ
ﻦﯾا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻓدﺎﺼﺗ رادﺪﻫﺎﺷ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﯽﯾﺎﻣزآرﺎﮐ عﻮﻧ زا هﺪﺷ
لﺎﺳ رد ﻪﮐ ﺖﺳا 1394
عﻮﻧ ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ ﺖﮐﺮﺷ ﺎﺑ 2
ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﺖﺑﺮﺗ نﺎﯾرآ ﺖﺑﺎﯾد ﮏﯿﻨﯿﻠﮐ ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ ﻪﯾرﺪﯿﺣ
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺰﮐﺮﻣ رد
ناﺮﯾا ﺑﺎ هرﺎﻤﺷ
IRCT2015102724735N1 ﺪﯿﺳر ﺖﺒﺛ ﻪﺑ
. نﺎﯿﻣ زا
184
،ﮏﯿﻨﯿﻠﮐ ﺶﺷﻮﭘ ﺖﺤﺗ ود عﻮﻧ ﯽﺘﺑﺎﯾد رﺎﻤﯿﺑ 86
ﻪﮐ ﺮﻔﻧ
ﻣرد ﺖﺤﺗ ﯽﻨﺳ هدوﺪﺤﻣ رد و ﺪﻧدﻮﺑ ﻦﯿﻟﻮﺴﻧا ﺎﺑ نﺎ
20 - 65 لﺎﺳ
ﺪﻨﺘﺷاد راﺮﻗ
، ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا سﺮﺘﺳد رد شور ﻪﺑ .
ﻪﺑ ،ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ اﺪﺘﺑا ﯽﻨﻔﻠﺗ ترﻮﺻ
ﮏﺗ ﺎﺑ ﮏﺗ سﺎﻤﺗ داﺮﻓا
راﺮﻗﺮﺑ دﻮﻤﻧ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﻦﻤﺿ و دﻮﺧ
يروﺮﺿ و مزﻻ تﺎﺤﯿﺿﻮﺗ ، ار
ﻪﺋارا نﺎﻧآ ﻪﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا هرﺎﺑرد داد
. ،ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾﺪﺑ يداﺮﻓا زا
ﻪﮐ ياﺮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺖﮐﺮﺷ ﺖﯾﺎﺿر
ﺪﻨﺘﺷاد
، ﻞﻤﻋ ﻪﺑ تﻮﻋد
رد ﺪﺷ ﻪﺘﺳاﻮﺧ ﺎﻬﻧآ زا و ﺪﻣآ ﻖﻓاﻮﺗ درﻮﻣ ﯽﺨﯾرﺎﺗ
، ﻪﺑ ﮏﯿﻨﯿﻠﮐ
ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﺖﺑﺎﯾد .
ﺲﭘ ﺑ رﻮﻀﺣ زا نارﺎﻤﯿ
و نآ هداﻮﻧﺎﺧ ﺎﻫ
رد ﮏﯿﻨﯿﻠﮐ
، فاﺪﻫا ﺶﻫوﮋﭘ رد ﻪﺴﻠﺟ يا 45 - 30 ﻪﻘﯿﻗد
،يا ياﺮﺑ
ياﺮﺑ ﺎﻬﻧآ زا و ﺪﺷ هداد ﺢﯿﺿﻮﺗ ﺎﻬﻧآ ﺖﮐﺮﺷ
رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
، ﺖﯾﺎﺿر
ﻪﻧﺎﻫﺎﮔآ و ﯽﺒﺘﮐ ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ .
ﺰﯿﻧ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ نﺎﻣز ﻦﯿﻤﻫ رد
ﻞﯿﻤﮑﺗ يرﺎﻬﻇادﻮﺧ و ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ شور ﻪﺑ نارﺎﻤﯿﺑ ﻂﺳﻮﺗ ﯾدﺮﮔ
ﺪ .
ﻪﻌﺟاﺮﻣ نﺎﻣز و ﺐﯿﺗﺮﺗ سﺎﺳا ﺮﺑ رﺎﻤﯿﺑ ﺮﻫ
، هوﺮﮔ ود زا ﯽﮑﯾ رد
و ﻪﻠﺧاﺪﻣ لﺮﺘﻨﮐ
ﺖﻓﺮﮔ يﺎﺟ .
راﺰﺑا يروآدﺮﮔ هداد
ﺎﻫ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ يا
ﺸﺨﺑود ﯽ دﻮﺑ . ﺶﺨﺑ
لوا ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ تﺎﺼﺨﺸﻣ ﻞﻣﺎﺷ
ﺖﯿﻌﻤﺟ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ و
تﺎﻋﻼﻃا
طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ يرﺎﻤﯿﺑ و ﺶﺨﺑ مود نآ ﻞﻣﺎﺷ 12 ﻪﮐ دﻮﺑ لاﺆﺳ
ﺖﯾﺎﻋر ،تﺎﻌﻓد ﺖﯾﺎﻋر ﺮﻈﻧ زا نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ نارﺎﻤﯿﺑ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﮏﯿﻨﮑﺗ مﺎﺠﻧا هﻮﺤﻧ و نﺎﻣز ار
ﯽﻣ ﺪﯿﺠﻨﺳ . ﻪﻨﯾﺰﮔ ﻞﮐ داﺪﻌﺗ سﺎﺳا ﺮﺑ لاﺆﺳ ﺮﻫ ﻪﺑ
داﺪﻌﺗ و ﺎﻫ
ﻪﻨﯾﺰﮔ ) يﺎﻫ ( ﺖﺳرد
، ﻦﮑﻤﻣ ﻪﮐ ﺪﺷ هداد صﺎﺼﺘﺧا يزﺎﯿﺘﻣا
رﺎﻤﯿﺑ ﺦﺳﺎﭘ سﺎﺳا ﺮﺑ دﻮﺑ
» رﺎﻬﭼ ﺎﯾ ﻪﺳ ،ود ،ﮏﯾ ،ﺮﻔﺻ
« ﺪﺷﺎﺑ .
زﺎﯿﺘﻣا ﻪﮐ ﻞﻣﺎﮐ زﺎﯿﺘﻣا ﺐﺴﮐ
» 23
« زﺎﯿﺘﻣا عﻮﻤﺠﻣ لدﺎﻌﻣ و
دﻮﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ مود ﺶﺨﺑ تﻻاﺆﺳ
، ﻪﺑ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ مﺎﺠﻧا يﺎﻨﻌﻣ
ﻪﺑ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﻪﯿﺻﻮﺗ داﺪﻌﺗ ﻪﺑ و ﺢﯿﺤﺻ شور
سأر ًﺎﻘﯿﻗد و هﺪﺷ
نﺎﻣز ﻦﯿﯿﻌﺗ يﺎﻫ دﻮﺑ ﺞﻟﺎﻌﻣ ﮏﺷﺰﭘ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ
.
ياﺮﺑ ﯽﺷزﻮﻣآ تﺎﺴﻠﺟ يراﺰﮔﺮﺑ و ﯽﮕﻨﻫﺎﻤﻫ ﺖﻟﻮﻬﺳ ،
نارﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﻪﻠﺧاﺪﻣ هوﺮﮔ 4
هوﺮﮔ )3 هوﺮﮔ 11 هوﺮﮔ ﮏﯾ و هﺮﻔﻧ
10 هﺮﻔﻧ ( ﺪﻧﺪﺷ ﻢﯿﺴﻘﺗ
؛ ﺐﻟﺎﻗ رد ﯽﺷزﻮﻣآ تﻼﺧاﺪﻣ ﺲﭙﺳ
ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا
، نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا ياﺮﺑ ﻪﻠﺣﺮﻣ رﺎﻬﭼ ﯽﻃ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد و يﺰﯾر ﻠﮐ ﻞﺤﻣ
ﯿ ﺪﺷ اﺮﺟا نﺎﯾرآ ﺖﺑﺎﯾد ﮏﯿﻨ .
ﻪﺑ
ﺖﮐﺮﺷ هوﺮﮔ رد ﻪﮐ ﯽﻧﺎﮔﺪﻨﻨﮐ لﺮﺘﻨﮐ
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ
، تﺎﺤﯿﺿﻮﺗ
ﻪﺋارا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ نﺎﯾﺎﭘ ﺎﺗ يرﺎﮑﻤﻫ ﻪﻣادا و ﺐﯿﻏﺮﺗ ﺖﻬﺟ رد مزﻻ تﺎﺴﻠﺟ رد ﺖﮐﺮﺷ ﻪﺑ ﻞﯾﺎﻤﺗ و ﺖﺳاﻮﺧرد ﻪﮐ نﺎﻧآ ﻪﺑ و ﺪﺷ ﺪﻨﺘﺷاد ﯽﺷزﻮﻣآ
، نﺎﯾﺎﭘ زا ﺲﭘ ﻪﺑﺎﺸﻣ تﺎﺴﻠﺟ يراﺰﮔﺮﺑ لﻮﻗ
ﺪﺷ هداد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ .
ﺖﮐﺮﺷ زا هوﺮﮔ ﻦﯾا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ لﻮﻃ رد نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ
،
ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﻠﮐ لﻮﻤﻌﻣ يﺎﻫ ﯿ
نﺎﯾﺎﭘ زا ﺲﭘ و ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﺖﻓﺎﯾرد ار ﮏﯿﻨ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
، ﻖﺒﻃ ﻖﻓاﻮﺗ و ﺖﺳاﻮﺧرد ﺎﺑ
ﺎﻬﻧآ
، و ﯽﺷزﻮﻣآ ﻪﺴﻠﺟ رﺎﻬﭼ
ﻣ هوﺮﮔ ﻪﺑﺎﺸﻣ ياﻮﺘﺤﻣ ﺎﺑ هروﺎﺸﻣ ﻪﻠﺧاﺪ
ﻠﮐ ﻞﺤﻣ رد ﯿ
ﮏﯿﻨ
ﺎﯾد ﺖﺑ
، ﺪﺷ راﺰﮔﺮﺑ ﺎﻬﻧآ ياﺮﺑ هﺎﻣ ﮏﯾ تﺪﻣ رد .
تﺎﺴﻠﺟ ﻦﯾا رد
ﺪﻨﺟﺮﯿﺑ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻤﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ
هرود 23 هرﺎﻤﺷ ، 4
، نﺎﺘﺴﻣز 1395
زا ﻦﯾﺮﻤﺗ و شزﻮﻣآ و ﺮﯾﻮﺼﺗ ﺶﯾﺎﻤﻧ و ﯽﻧاﺮﻨﺨﺳ شور
ﮏﯿﻨﮑﺗ ﻪﺑ ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣدﻮﺧ يﺎﻫ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ هﮋﯾو
هدﺎﻔﺘﺳا
ﺪﯾدﺮﮔ .
1 ( ﻪﻠﺣﺮﻣ يزﺎﺳﺎﻨﺷآ عوﺮﺷ ﻪﻄﻘﻧ ﻊﻗاو رد ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا :
فﺪﻫ ﺎﺑ ﻪﮐ دﻮﺑ ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا ﺐﻟﺎﻗ رد ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﻠﺻا
ﺪﯾدﺮﮔ اﺮﺟا رﺎﻤﯿﺑ ﺎﺑ ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﻢﯿﺗ ﻦﯿﺑ طﺎﺒﺗرا يراﺮﻗﺮﺑ .
رد ﻦﯾا
،ﺖﻤﺴﻗ ﻪﺴﻠﺟ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ يا
60 - 45 ﻪﻘﯿﻗد يا ﺎﺑ رﻮﻀﺣ رﺎﻤﯿﺑ و
هداﻮﻧﺎﺧ يو ) ﯽﮕﻨﻫﺎﻤﻫ زا
ﻖﯾﺮﻃ ﻦﻔﻠﺗ زا ﻞﺒﻗ ترﻮﺻ ﻪﺘﻓﺮﮔ
دﻮﺑ ( ﻞﯿﮑﺸﺗ داد ،ﻪﺴﻠﺟ ﻦﯾا رد . نارﺎﻤﯿﺑ
و ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ تارﺎﻈﺘﻧا
دﻮﺧ ار نﺎﯿﺑ ﺪﻧدﺮﮐ
؛ ﺪﺷ ﻖﻓاﻮﺗ ﯽﺷزﻮﻣآ تﺎﺴﻠﺟ نﺎﻣز درﻮﻣ رد
و ﺮﺑ مﺪﻋ ﻊﻄﻗ ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ ﻪﻄﺑار -
د ﯽﻧﺎﻣر ﺪﯿﮐﺄﺗ ﺪﯾدﺮﮔ .
2 ( ﻪﻠﺣﺮﻣ سﺎﺴﺣ يزﺎﺳ فﺪﻫ : زا ﻦﯾا ﻪﻠﺣﺮﻣ
، ﺖﺧﺎﻨﺷ
ﯿﻫﺎﻣ ﺖ عﻮﻧ ﺖﺑﺎﯾد ﺮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺰﮐﺮﻤﺗ ﺎﺑ ﺖﺑﺎﯾد يرﺎﻤﯿﺑ 2
، ضراﻮﻋ
و سردوز سرﺮﯾد
،نآ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﺮﯿﮕﯿﭘ و ﺎﻫ ﻂﺳﻮﺗ مزﻻ يﺎﻫ
رﺎﻤﯿﺑ و هداﻮﻧﺎﺧ و زﺎﺳﺮﯿﮔرد نآ ي
،دﻮﺧ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﺪﻨﯾآﺮﻓ رد ﺎﻫ
دﻮﺑ . ﻪﺴﻠﺟ ﻪﺳ ﯽﻃ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا 60
ﺎﺗ 90 ﻪﻘﯿﻗد ﺮﻫ ياﺮﺑ يا 4
ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻪﺑ و هوﺮﮔ 10
ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا زور .
ﻢﻫا تﺎﻣاﺪﻗا ياﺮﺑ
نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﺘﺑﺎﯾد رد ﻦﯾا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺑ ﻞﮑﺷ هروﺎﺸﻣ يﺎﻫ و ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ
دﻮﺑ ﺖﯾﺎﻤﺣ و شزﻮﻣآ ﻪﮐ
ﺐﻟﺎﻗ رد ،ﺮﯾﻮﺼﺗ ﺶﯾﺎﻤﻧ ،ﯽﻧاﺮﻨﺨﺳ
هروﺎﺸﻣ ترﺎﻬﻣ ﯽﻠﻤﻋ ياﺮﺟا و ﺦﺳﺎﭘ و ﺶﺳﺮﭘ و
يﺎﻫ
نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ هﮋﯾو ﻪﺑ ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣﻮﺧ ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ
.
3 ( ﻪﻠﺣﺮﻣ لﺮﺘﻨﮐ فﺪﻫ : زا ﻦﯾا ﻪﻠﺣﺮﻣ
، ﻪﻨﯾدﺎﻬﻧ ندﺮﮐ و
رﺎﺘﻓر ﯽﺸﺨﺑراﺮﻤﺘﺳا ﻮﺧ
د نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘ دﻮﺑ
. ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا رد
ترﺎﻬﻣ و نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ رﺎﺘﻓر ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ يﺎﻫ
ﺐﺴﮐ هﺪﺷ
،نارﺎﻤﯿﺑ درﻮﻣ رﺎﺘﺳﺮﭘ ﻂﺳﻮﺗ
ﯽﻨﯿﺑزﺎﺑ و و ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا
ﻢﯿﻘﺘﺴﻣﺮﯿﻏ )
،هﺪﻫﺎﺸﻣ
،ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ روﺮﻣ
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺖﺒﺛ ﻪﭼﺮﺘﻓد
دﻮﺧ هﺪﻧوﺮﭘ و نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘ (
ﯽﻣ راﺮﻗ يﺎﻫزﺎﯿﻧ و ﺖﻓﺮﮔ ﺪﯾﺪﺟ
و تﻼﮑﺸﻣ ﯽﻟﺎﻤﺘﺣا
و شزﻮﻣآ و ﺺﺨﺸﻣ ﻮﺟدﺪﻣ ﺮﻫ
سﺎﺴﺣ يزﺎﺳ
ﺪﺠﻣ ﯽﻣ مﺎﺠﻧا د ﺪﺷ
. ﺖﺑﻮﻧ ود رد ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا
ﮐ رد ﻮﺟدﺪﻣ ﺖﯾﺰﯾو ﻪﻠﺻﺎﻓ ﻪﺑ ﺖﺑﺎﯾد ﮏﯿﻨﯿﻠ
2 رد و ﻪﺘﻔﻫ
تﺪﻣ دوﺪﺣ نﺎﻣز 60
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻘﯿﻗد .
4 ( ﻪﻠﺣﺮﻣ ﯽﺑﺎﯿﺷزرا ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾا :
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ مﺎﮔ مرﺎﻬﭼ و ﯽﯾﺎﻬﻧ ﻮﮕﻟا حﺮﻄﻣ ،هدﻮﺑ ﺎﻣا ﯽﻣﺎﻤﺗ رد ﻞﺣاﺮﻣ
، درﻮﻣ ﻪﺟﻮﺗ و
دﻮﺑ يرﺎﺟ .
ﻓﺪﻫ زﺎ ﻦﯾا ﻪﻠﺣﺮﻣ
، ﯽﺳرﺮﺑ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ مﺎﺠﻧا ﺪﻧور
نﻮﺧ ﺪﻨﻗ )
ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ ﺎﻫ و مﺪﻋ ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ ﺎﻫ ( ﺖﺳا . ﯽﺑﺎﯿﺷزرا رد
ﯽﯾﺎﻬﻧ
، ياﺮﺑ يﻮﮕﻟا ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ
ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﺮﺑ ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ عﻮﻧ 2
، ﻞﺣاﺮﻣ مﺎﺠﻧا زا ﺲﭘ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ
سﺎﺴﺣ لﺮﺘﻨﮐ و يزﺎﺳ
، و ﻪﻠﺧاﺪﻣ هوﺮﮔ ود ﺮﻫ ياﺮﺑ لﺮﺘﻨﮐ
ﻪﺑ يرﺎﻬﻇادﻮﺧ و ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ شور نارﺎﻤﯿﺑ
، ﺪﺷ ﻞﻣﺎﮐ .
ﺲﭘ زا دورو هداد ﺎﻫ ﻪﺑ مﺮﻧ راﺰﻓا SPSS ) ﺶﯾاﺮﯾو 16 ( ، زا
هداد ﻒﯿﺻﻮﺗ و حﺮﺷ ياﺮﺑ ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ رﺎﻣآ زا و ﺎﻫ
نﻮﻣزآ يﺎﻫ
يرﺎﻣآ روﺬﺠﻣ
Chi-Square ،
Paired t-test و
Independent t-test ياﺮﺑ
هداد ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ
ﺪﺷ . نﻮﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ زا ﺮﺘﻤﮐ ﺢﻄﺳ رد ﺎﻫ
5 % ﯽﻨﻌﻣ ظﺎﺤﻟ راد
ﺪﯾدﺮﮔ .
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻫ عﻮﻤﺠﻣ زا 86
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ داﺮﻓا ﺮﻔﻧ ،
51 ﺮﻔﻧ )3 / 59 ﺪﺻرد (
و نز ﻪﯿﻘﺑ ﺪﻧدﻮﺑ دﺮﻣ .
فاﺮﺤﻧا و ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ نﺎﻧآ ﻦﺳ رﺎﯿﻌﻣ
ﺰﯿﻧ
4/
8 6/± 48 دﻮﺑ لﺎﺳ . ﺮﯾﺎﺳ ﺖﯿﻌﻤﺟ تﺎﺼﺨﺸﻣ ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
داﺮﻓا رد
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺋارا ﮏﯾ لوﺪﺟ .
ﻪﻠﺧاﺪﻣ مﺎﺠﻧا زا ﻞﺒﻗ ﺎﻬﻨﺗ ،
7/
26 ﺪﺻرد تﺎﻌﻓد نارﺎﻤﯿﺑ
ﭘدﻮﺧ ًﺎﻘﯿﻗد و ﻪﺸﯿﻤﻫ ار نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎ ﻪﯿﺻﻮﺗ ﺮﺑ ﻖﺒﻄﻨﻣ
هداد مﺎﺠﻧا ﮏﺷﺰﭘ ﺪﻧدﻮﺑ
ﻪﮐ ﺧاﺪﻣ مﺎﺠﻧا زا ﺲﭘ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾا ،ﻪﻠ
ﻪﺑ 7/
45 ﺪﯿﺳر ﺪﺻرد .
نﻮﻣزآ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ يرﺎﻣآ
Chi-
Square
، ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ مﺎﺠﻧا تﺎﻌﻓد ﺖﯾﺎﻋر ﺮﻈﻧ زا هوﺮﮔ ود ﻦﯿﺑ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ
، توﺎﻔﺗ ﯽﻨﻌﻣ ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو يراد
) لوﺪﺟ 2 .(
لوﺪﺟ 3 فاﺮﺤﻧا و ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺰﯿﻧ ﯽﻠﮐ هﺮﻤﻧ رﺎﯿﻌﻣ
نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ تﻼﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ هوﺮﮔ ود رد ار
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﻫد
. نﻮﻣزآ ﻪﺠﯿﺘﻧ Independent t-test
داد نﺎﺸﻧ
فﻼﺘﺧا ﺮﻈﻧ ﻦﯾا زا ﻪﻠﺧاﺪﻣ مﺎﺠﻧا زا ﻞﺒﻗ هوﺮﮔ ود ﻦﯿﺑ ﻨﻌﻣ ﯽ ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو يراد )
05 /0
>
(P
؛ تﻼﺧاﺪﻣ مﺎﺠﻧا زا ﺪﻌﺑ ﺎﻣا
و ﻪﻠﺧاﺪﻣ هوﺮﮔ ﻦﯿﺑ لﺮﺘﻨﮐ
ﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﯽ
ﺪﺷ دﺎﺠﯾا يراد )
لوﺪﺟ
3 .(
ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ لوﺪﺟ
3 ، ﯽﻠﮐ زﺎﯿﺘﻣا ﺮﻈﻧ زا هوﺮﮔ ود ﻦﯿﺑ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ
دﻮﺟو يراد ﺖﺷاﺪﻧ
؛ رد ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد
هوﺮﮔ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﻪﺑ ﯽﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﺶﯾاﺰﻓا لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يراد
ﺖﺷاد .
لوﺪﺟ 1 - ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ هوﺮﮔ ود ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺖﯿﻌﻤﺟ تﺎﺼﺨﺸﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ
ﯽﺘﺧﺎﻨﺷ
ﯿﻐﺘﻣ ﺮ هوﺮﮔ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ
داﺪﻌﺗ ) ﺪﺻرد ( لﺮﺘﻨﮐ
داﺪﻌﺗ ) ﺪﺻرد ( ﻞﮐ
داﺪﻌﺗ ) ﺪﺻرد ( نﻮﻣزآ ﻪﺠﯿﺘﻧ
ﯿﺴﻨﺟ ﺖ دﺮﻣ
نز 16
)2 / 37 (
27 )8 / 62 ( 19
)2 / 44 (
24 )8 / 55 ( 35
)7 / 40 (
51 )3 / 59 ( 43
/0
= χ2
66 /0
=
P
ﻫﺄﺗ ﺖﯿﻌﺿو ﻞ
ﻞﻫﺄﺘﻣ
دﺮﺠﻣ
ﻪﻘﻠﻄﻣ 38
)4 / 88 (
1) 3/
2(
4) 3/
9(
41
)4 / 95 (
1) 3/
2(
1) 3/
2(
79
)9 / 91 (
2) 3/
2(
5) 8/
5(
44
/2
= χ2
48 /0
= P
تﻼﯿﺼﺤﺗ داﻮﺳ ﺪﻗﺎﻓ
ﯽﯾاﺪﺘﺑا
ﯽﯾﺎﻤﻨﻫار
ﻢﻠﭙﯾد ﯽﻫﺎﮕﺸﻧاد 17
)5 / 39 (
6) 14 (
9) 9/
20 (
9) 9/
20 (
2) 7/
4(
15
)9 / 34 (
8) 6/
18 (
9) 9/
20 (
10 )3 / 23 (
1) 3/
2(
32
)2 / 37 (
14 )3 / 16 (
18 )9 / 20 (
19 )1 / 22 (
3) 5/
3(
79
/0
= χ2
93 /0
= P
يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﯿﻌﺿو
زﺎﯿﻧ ﺪﺣ زا ﺮﺘﻤﮐ
زﺎﯿﻧ ﻦﯿﻣﺄﺗ ﺪﺣ رد
زﺎﯿﻧ ﺪﺣ زا ﺮﺘﺸﯿﺑ
2) 7/
4(
41 )3 / 95 (
0) 0(
2)
7/
4(
40 ) 93 (
1) 3/
2(
4)
7/
4(
81 )1 / 94 (
1) 2/
1(
01
/1
= χ2
60 /0
= P
لﺎﻐﺘﺷا ﺖﯿﻌﺿو
ﻪﻧﺎﺧ راد
ﺪﻨﻣرﺎﮐ
ﯽﺘﻟودﺮﯿﻏ
رﺎﮑﯿﺑ 25
)1 / 58 (
4) 3/
9(
12 )9 / 27 (
2) 7/
4(
21
)8 / 48 (
4) 3/
9(
16 )2 / 37 (
2) 7/
4(
46
)5 / 53 (
8) 3/
9(
28 )5 / 32 (
4) 7/
4(
91
/0
= χ2
92 /0
= P
لوﺪﺟ 2 - ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ تﺎﻌﻓد ﺖﯾﺎﻋر ﺮﻈﻧ زا هوﺮﮔ ود ﻦﯿﺑ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
ﻪﻠﺣﺮﻣ هوﺮﮔ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ
داﺪﻌﺗ ) ﺪﺻرد ( لﺮﺘﻨﮐ
داﺪﻌﺗ ) ﺪﺻرد ( ﻞﮐ
داﺪﻌﺗ ) ﺪﺻرد ( نﻮﻣزآ ﻪﺠﯿﺘﻧ
ﻞﺒﻗ ﻪﺸﯿﻤﻫ
10
)3 / 23 ( 13
)2 / 30 ( 23
)7 / 26 ( 53
/0
= χ2
46 /0
=
P (73/ )363 (69/ )830 (76/ )733 تﺎﻗوا ﯽﻫﺎﮔ
ﺪﻌﺑ ﻪﺸﯿﻤﻫ
22
)7 / 53 ( 15
)5 / 37 ( 37
)7 / 45 ( 13
/2
= χ2
14 /0
=
P (54/ )344 (62/ )525 (46/ )319 تﺎﻗوا ﯽﻫﺎﮔ
ﺪﻨﺟﺮﯿﺑ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻤﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ
هرود 23 هرﺎﻤﺷ ، 4
، نﺎﺘﺴﻣز 1395
لوﺪﺟ 3 - فاﺮﺤﻧا و ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ود ﻦﯿﺑ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﻞﮐ زﺎﯿﺘﻣا رﺎﯿﻌﻣ
هوﺮﮔ
، ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ
ﻪﻠﺣﺮﻣ هوﺮﮔ
ﻪﺠﯿﺘﻧ
نﻮﻣزآ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ
) رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ (
لﺮﺘﻨﮐ
) رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ (
ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ
02 /3 51± / 11 96
/2 13± / 12 97
/0
= t
33 /0
=
P
ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ
93 /3 13± / 18 74
/3 25± / 13 70
/5
= t
001 /0
= P
ﺚﺤﺑ ﻪﮐ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ مﺎﺠﻧا زا ﻞﺒﻗ ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ
،
ﺖﮐﺮﺷ رد نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﻦﯾا نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﯿﻌﺿو زا
اد ﻪﻠﺻﺎﻓ بﻮﻠﻄﻣ ﺖﺷ
. ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﻌﺑﺎﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ نارﺎﮑﻤﻫ و
) 1393 (
و نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻗﻮﺛو )
1391 ( ﯿﺑ ﺮﺜﮐا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺰﯿﻧ نارﺎﻤ
ﯽﺘﺑﺎﯾد
، ﺪﺻرد و ﻪﺘﺷاﺪﻧ دﻮﺧ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ يور ﯽﺒﺳﺎﻨﻣ لﺮﺘﻨﮐ
ﺪﺣ رد ار دﻮﺧ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ نﺎﻧآ زا ﯽﻤﮐ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا
ﻪﯿﺻﻮﺗ ﯽﻣ مﺎﺠﻧا ﺎﮑﯾﺮﻣآ ﺖﺑﺎﯾد ﻦﻤﺠﻧا ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﺪﻧداد
) 10 ،
15 ( . ﺎﯾد ﻦﻤﺠﻧا ﺶﻫوﮋﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺖﺳا نآ زا ﯽﮐﺎﺣ ﺰﯿﻧ ﺎﮑﯾﺮﻣآ ﺖﺑ
ﻪﮐ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ و ناﺰﯿﻣ ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ
، زا
شور و ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻪﯿﺻﻮﺗ يﺎﻫ
دراد ﻪﻠﺻﺎﻓ هﺪﺷ .
و شزﻮﻣآ
نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ مﺎﺠﻧا ﻊﻧاﻮﻣ ﻦﺘﺷادﺮﺑ و شﺮﮕﻧ ﺮﯿﯿﻐﺗ
،
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻦﻤﺠﻧا ﻦﯾا ﺪﯿﮐﺄﺗ درﻮﻣ )9
( ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ
دراد ﯽﻧاﻮﺨﻤﻫ ﺮﺿﺎﺣ .
زا ﺲﭘ مﺎﺠﻧا ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ ﻪﻠﺧاﺪﻣ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﺮﯿﮕﯿﭘ
، هوﺮﮔ ود ﻦﯿﺑ تﺎﻌﻓد ﺖﯾﺎﻋر ﺮﻈﻧ زا
نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ
، ﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ راد
ي ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو
) 05 /0
>
(P ﻦﯿﺑ ﺎﻣا ؛ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﯽّﻠﮐ زﺎﯿﺘﻣا
هوﺮﮔ ود
، توﺎﻔﺗ ﯽﻨﻌﻣ راد دﻮﺑ ) 05 /0
<
.(P ﺎﻨﺑ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﺮﺑ
هداد ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ
، ﺸﻣ ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ تﻼﺧاﺪﻣ ﺪﺷ ﺺﺨ
ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا
، ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ رﺎﺘﻓر يﺎﻘﺗرا و دﻮﺒﻬﺑ ﺐﺟﻮﻣ
ﻪﺑ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ
دﻮﺧ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻦﯾﺮﺗ
ﯽﻣ ود عﻮﻧ ﺖﺑﺎﯾد ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ رد دﻮﺷ
. ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ زا ﯽﮐﺎﺣ نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻤﻟﺎﻋ
تﻼﺧاﺪﻣ يﺮﯿﮔرﺎﮐ
ﯾورادﺮﯿﻏ ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﯽ
، ﺎﻘﺗرا ﺐﺟﻮﻣ ي
عﻮﻧ ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ باﻮﺧ ﺖﯿﻔﯿﮐ 2
باﻮﺧ تﻻﻼﺘﺧا ﺶﻫﺎﮐ و
ﯽﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا رد ددﺮﮔ
) 16 .(
ﻪﺘﻓﺎﯾ و ﯽﻣاﻮﻗ ﻖﯿﻘﺤﺗ يﺎﻫ
نارﺎﮑﻤﻫ ﻧ
داد نﺎﺸﻧ ﺰﯿ
، رد ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا ياﺮﺟا
ﯽﻣ ود عﻮﻧ ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا نﻮﺧرﺎﺸﻓ ﯽﺸﯾاﺰﻓا ﺪﻧور ﺪﻧاﻮﺗ
ﻪﺑ نارﺎﻤﯿﺑ ﺪﯾﺎﻤﻧ رﺎﻬﻣ ار ﯽﻟﻮﺘﺳﺎﯾد نﻮﺧرﺎﺸﻓ هﮋﯾو
؛ ﻪﺑ ﻪﮐ يرﻮﻃ
نارﺎﻤﯿﺑ نﻮﺧرﺎﺸﻓ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﯿﺑ
، تﻼﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ
، رد
هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ
ّﺮﮑﻣ يﺎﻫ ر،
ﯽﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ توﺎﻔﺗ ﺖﺷاد دﻮﺟو راد
) 17 ( . نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻣاﻮﻗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
نﺎﺸﻧ ﺮﮕﯾد يا
ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا ياﺮﺟا ﻪﮐ ﺪﻧداد
، ﺄﺗ ود ﺮﺑ ﯽﺑﻮﻠﻄﻣ ﺮﯿﺛ
نارﺎﻤﯿﺑ رد ﻪﻠﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ ﻦﯿﺑﻮﻠﮔﻮﻤﻫ و نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﻢﻬﻣ ﺺﺧﺎﺷ دراد ﺖﺑﺎﯾد ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ )
18 .(
نارﺎﮑﻤﻫ و يﺪﻤﺣا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ رد ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا ياﺮﺟا زا ﺪﻌﺑ
،
نﺎﺸﻧ ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا هﺪﻨﻫد يرﺎﻣآ راد
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﯿﺑ ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ
دﻮﺑ هوﺮﮔ ود ﺮﻫ رد نﻮﻣزآ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ،نزو و ﯽﻧﺪﺑ هدﻮﺗ ) 12 ( . نارﺎﮑﻤﻫ و ﻪﻣﺮﺷ ﯽﻗدﺎﺻ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ دﻮﺧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺰﯿﻧ
ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا ياﺮﺟا ﺎﺑ ﻪﮐ
، ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ تاﺮﻤﻧ
ﻤﻋ زا ﺲﭘ نارﺎﻤﯿﺑ ﺪﻌﺑ ﻪﺳ ﺮﻫ رد ﺮﻧوﺮﮐ قوﺮﻋ ﯽﺣاﺮﺟ ﻞ
ﯽﺳﺎﺴﺣا - ﺘﺟا و ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ ،ﯽﻔﻃﺎﻋ ﯽﻋﺎﻤ
ﺶﯾاﺰﻓا نﻮﻣزآ هوﺮﮔ رد
ﯽﻨﻌﻣ ﺖﺷاد يراد )
19 .(
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ قﻮﻓ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫ
ﺪﻧراد ﯽﻧاﻮﺨﻤﻫ ؛
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻣا ﻪﺑ يﺎﻫ ﺖﺳد زا هﺪﻣآ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ و ﻪﮑﻧﺎﺧ
نارﺎﮑﻤﻫ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﻞﮐ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ
ﯽﻧﺮﻓوﺰﯿﮑﺳا ،
ﯽﻃ ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا ياﺮﺟا زا ﺲﭘ ﻪﺳ
هﺎﻣ
ﯽﻨﻌﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﺷاﺪﻧ يراد
) 20 ( ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﮐ
دراﺪﻧ ﯽﻧاﻮﺨﻤﻫ .
ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﻪﺑ ﻪﮑﻨﯾا ﺖﻠﻋ ﺪﺳر
يﻮﮕﻟا يﺮﯿﮔرﺎﮐ
ﯽﻧﺮﻓوﺰﯿﮑﺳا ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﯿﺛﺄﺗ رﻮﮐﺬﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺪﻧ ﯽﻬﺟﻮﺗ
، ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﻦﯾا
ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا ﻦﯾا
، ارﺎﻤﯿﺑ رد ﻪﺑ ﯽﻧاور ن
صﻮﺼﺧ نارﺎﻤﯿﺑ
ﻓوﺰﯿﮑﺳا ﯽﻧﺮ يرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﻤﺴﺟ يﺎﻫ
، ﺦﺳﺎﭘ ﺮﺗﺮﯾد
ﯽﻣ ﺪﻫد ياﺮﺑ ﺪﯾﺎﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ؛ بﻮﻠﻄﻣ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻪﺑ نﺪﯿﺳر
، نﺎﻣز
ﯽﻧﻻﻮﻃ ﻮﮕﻟا ياﺮﺟا ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺗ
؛ نﺎﻨﭼ ﻪﮐ Wiersma نارﺎﮑﻤﻫ و
ﻪﮐ رد ﺶﻫوﮋﭘ دﻮﺧ
ﺮﯿﺛﺄﺗ نﺎﻣرد ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ يﺎﻫ ار
ﺎﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ
نﺎﻣرد يﺎﻫ ﺞﯾار ﺮﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﮔﺪﻧز و و ﺶﻘﻧ دﺮﮑﻠﻤﻋ نارﺎﻤﯿﺑ
ﮏﯿﻧﺮﻓوﺰﯿﮑﺳا ﺲﭘ
زا ﻪﻧ هﺎﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﻠﺧاﺪﻣ
،ﺪﻧدﻮﻤﻧ شراﺰﮔ
دﺮﮐ ﺪﻧ ﻪﮐ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﮔﺪﻧز صﻮﺼﺧ ﻪﺑ رد
ﺪﻌﺑ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا
،
رد ﯽﻫوﺮﮔ ﻪﮐ نﺎﻣرد ﺖﺤﺗ ﯽﺒﯿﮐﺮﺗ
هدﻮﺑ ا
،ﺪﻧ دﻮﺒﻬﺑ ي ﻞﺑﺎﻗ
ﯽﻬﺟﻮﺗ ﻪﺘﺷاد ﺖﺳا ) 20 .(
ﻪﺠﯿﺘﻧ يﺮﯿﮔ
نﺎﺸﻧ ﻪﺑﺎﺸﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ و ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ داد
نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ
، ﻪﺑ ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻦﯾﺮﺗ
ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣﻮﺧ
، راﺮﻗ ﯽﺑﻮﻠﻄﻣ ﺖﯿﻌﺿو رد دراﺪﻧ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ؛ ﯽﺷزﻮﻣآ تﻼﺧاﺪﻣ ﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ
ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﻮﮕﻟا ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ
، ﺖﯿﻌﺿو دﻮﺒﻬﺑ ﺐﺟﻮﻣ
ﯽﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا رد نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ دﻮﺷ
. ﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻦ ﯽﻣ ناﻮﺗ
ﻣ يﻮﮕﻟا ﺮﺑ ﯽﻨﺘﺒﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ار ﺮﯿﮕﯿﭘ ﺖﺒﻗاﺮ
ﻪﺑ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ناﻮﻨﻋ ﺮﯿﺛﺄﺗ يا
دﻮﺧ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺮﺑ راﺬﮔ
داد دﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ .
ﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﻒﻌﺿ طﺎﻘﻧ و ﺎﻫ
ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد :
ﺗﺄ ﻪﺳ نﻮﺧ ﺪﻨﻗ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺮﺑ ﯽﺷزﻮﻣآ تﻼﺧاﺪﻣ ﺮﯿﺛ و ﻪﻫﺎﻣ
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ﯽﺸﯾﺎﭘدﻮﺧ ﻞﮐ زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
ﮏﯿﻓاﺮﮔﻮﻣد يﺎﻫﺮﯿﻐﺘﻣ ﺖﺳا هﺪﺸﻧ مﺎﺠﻧا نارﺎﻤﯿﺑ
.
ﺮﮑﺸﺗ و ﺮﯾﺪﻘﺗ
نﺎﯾﺎﭘ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﻣﺎﻧ
هرﺎﻤﺷ ﻪﺑ دﺎﺑﺎﻨﮔ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد قﻼﺧا ﻪﺘﯿﻤﮐ بﻮﺼﻣ IR/GMU/REC/1393/136 ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ . ﻦﯾﺪﺑ زا ﻪﻠﯿﺳو
ﺖﯾﺎﻤﺣ ﯽﻣ ﺮﮑﺸﺗ و ﺮﯾﺪﻘﺗ هﺎﮕﺸﻧاد نآ يﻮﻨﻌﻣ و ﯽﻟﺎﻣ يﺎﻫ دﻮﺷ
.
ﺖﺑﺮﺗ نﺎﯾرآ ﺖﺑﺎﯾد ﮏﯿﻨﯿﻠﮐ نﺎﻨﮐرﺎﮐ ﻪﯿﻠﮐ زا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻪﯾرﺪﯿﺣ
ﻊﻤﺟ رد ﻪﮐ ﻪﻧﻮﻤﻧ يروآ
ﻫ ﻧدﻮﻤﻧ يرﺎﯾ ار ﺎﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا يﺎ و ﺪ
ﺪﻨﺘﺷاد ﺖﮐﺮﺷ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﻪﮐ ﯽﺘﺑﺎﯾد نارﺎﻤﯿﺑ ﻪﯿﻠﮐ زا
،
ﯽﻣ ﯽﻧادرﺪﻗ ددﺮﮔ
.
ﻊﺑﺎﻨﻣ :
1- Doostan F, Lashkari T. The Effect of Clinical Nutrition Education on Blood Glucose and Serum Lipids Control: A Study on Type II Diabetic Patients Referred to Diabetes Center of Shahid Bahonar Hospital, Kerman, Iran. Journal of Health & Development; 2016; 5(1): 79-89. [Persian]
2- Maracy MR, Amini M, Kheirabadi GH, Fakhari M, Esfarizi N, Zonnari N. Comparison of Night Time Sleep Quality in Type 2 Diabetics, Impaired Glucose Tolerance Cases and Non-Diabetics. Iran J Endocrinol Metab; 2011; 13(2): 165- 172. [Persian]
3- Khoshnood G, Shirkavand N, Ashoori J, Arab Salari Z. Effects of Schema Therapy on the Happiness and Mental Health of Patients with Type II Diabetes. J Diabetes Nurs. 2015; 3(1): 8-18. [Persian]
4- Jahanfar M, Yaghmaei F, Alavi Majd H, Afkhami M, khavari Z. Attitude toward preventive behavior of complications in type 2 diabetics. J Health Promot Manag. 2014; 3(2):43-53. [Persian]
5- Farshchi A, Esteghamati A, Sari AA, Kebriaeezadeh A, Abdollahi M, Dorkoosh FA, et al. The cost of diabetes chronic complications among Iranian people with type 2 diabetes mellitus. J Diabetes Metab Disord. 2014; 13(1): 42.
6- International Diabetes Federation. International Diabetes Federation in Midlle East and North Africa. Diabetes in Iran; 2015. [Cited 2016 Mar 1]. Available from: http//www.idf.org/membership/mena/iran.
