ﻪﺑ ﻪﮐ یﺪﺒﮐ زوﺮﯿﺳ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﮐ ﻪﻌﺟاﺮﻣ 1381 لﺎﺳ رد ناﺮﻬﺗ ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ ﺰﮐﺮﻣ
I یﺪﻧز اﺮﺘﯿﻣ
II نﺎﯾﻮﻠﻋ ﺪﯾﻮﻣﺪﯿﺳ ﺮﺘﮐد*
III نﺎﯾرﺎﻤﻌﻣ ﻪﺑﺎﺑر
IV داﮋﻧﻢﻇﺎﮐ ناوﺮﯿﺷﻮﻧا ﺮﺘﮐد
هﺪﯿﮑﭼ
ﯽﺘــﺷاﺪﻬﺑ ﻢﺘﺴﯿﺳ ﯽﺳﺎﺳا تﻼﮑﺸﻣ زا ،رﺎﺒﮔﺮﻣ ﯽﻫﺎﮔ و هﺪﻨﻨﮐ ناﻮﺗﺎﻧ ضراﻮﻋ دﺎﺠﯾا و ﻻﺎﺑ عﻮﯿﺷ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ یﺪﺒﮐ زوﺮﯿﺳ
،زوﺮﯿـﺳ)یرﺎــﻤﯿﺑ عﻮﻧ زا ﺮﻈﻧ فﺮﺻ یﺪﺒﮐ ﻦﻣﺰﻣ یرﺎﻤﯿﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﻫدﯽﻣ نﺎﺸﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ .دﻮﺷﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﺎﻣ رﻮﺸﮐ ﯽﻧﺎﻣرد یزرﺎـﺑ توﺎـﻔﺗ یرﺎـﻤﯿﺑ عاﻮــﻧا ﻦﯿﺑ رد ﺮﺛا ﻦﯾا و ﺪﻫدﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ ار ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ،(… و C ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ ،B ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ یﺎـﻫهدوﺪﺤﻣ رد نارﺎـﻤﯿﺑ ﯽـﺷزﻮﻣآ یﺎـﻫزﺎﯿﻧ سﺎـﺳاﺮﺑ ﻪــﮐ ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ یاﺮﺟا ﺎﺑ ناﻮﺘﺑ ﺮﮔا ﻪﻄﺑار ﻦﯾا رد .دراﺪﻧ و ﻪـﺘﻓﺎﯾ ﺶـﯾاﺰﻓا رﺎـﻤﯿﺑ (هﺎـﻓر)ندﻮــﺑ بﻮﺧ سﺎﺴﺣا ،دﺮﮐ ﻆﻔﺣ ار رﺎﻤﯿﺑ لﻼﻘﺘﺳا ﺪﺷﺎﺑ هﺪﺷ ﯽﺣاﺮﻃ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﮏﯿﺗوﺮﯿــﺳ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﻬﺟ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا .ﺪﺑﺎﯾﯽﻣ دﻮﺒﻬﺑ دﺮﻓ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻪـﺑ (ﺪﻫﺎـﺷ هوﺮـﮔ ﺮـﻔﻧ 23 ،نﻮــﻣزآ هوﺮﮔ ﺮﻔﻧ 21)ﮏﯿﺗوﺮﯿﺳ نارﺎﻤﯿﺑ زا ﺮﻔﻧ 44 داﺪﻌﺗ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ راﺮـﻗ ﯽـﺳرﺮﺑ درﻮـﻣ (…و 20-65 ﻦـﺳ)ﻪـﻧﻮﻤﻧ تﺎﺼﺨـﺸﻣ ﻪـﺑ ﻪــﺟﻮﺗ ﺎﺑ و (ﯽﻟﺎﻤﺘﺣاﺮﯿﻏ)سرﺖﺳد رد یﺮﯿﮔﻪﻧﻮﻤﻧ شور ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ ،نﺎﻫاﺮﻤﻫ و رﺎﻤﯿﺑ ﮏﯿﻓاﺮﮔﻮﻣد تﺎﻋﻼﻃا یوﺎﺣ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ ﻞﻣﺎﺷ ﺎﻫهداد یروآدﺮﮔ راﺰﺑا .ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ نارﺎـﻤﯿﺑ ﯽــﺷزﻮﻣآ یﺎﻫزﺎﯿﻧ ﯽﺳرﺮﺑ ﺖﺴﯿﻟ ﮏﭼ ،(Chronic liver disease questionaire=CLDQ)یﺪﺒﮐ نارﺎﻤﯿﺑ هﮋﯾو ﻪـﺴﻠﺟ 4 ترﻮـﺻ ﻪــﺑ ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،نﺎﻫاﺮﻤﻫ و نﻮﻣزآ هوﺮﮔ یاﺮﺑ .ﺖﺳا هدﻮﺑ ﯽﻫدشراﺰﮔ دﻮﺧ یﺎﻫﺖﺴﯿﻟ ﮏﭼ و و نارﺎـﻤﯿﺑ ﮏـﺗﮏﺗ ﺎــﺑ ﺮﮔﺶﻫوﮋﭘ ﯽﻨﻔﻠﺗ هروﺎﺸﻣ ﻖﯾﺮﻃ زا رﺎﺑ 1 زور 15 ﺮﻫ هﺎﻣ 3 تﺪﻣ ﻪﺑ نارﺎﻤﯿﺑ و ﺪﺷ اﺮﺟا یاﻪﻘﯿﻗد 45 ﻞـﺒﻗ هﺎـﻣ یﺎﻫﺖـﺴﯿﻟ ﮏـﭼ ﻞـﯾﻮﺤﺗ و ﺪـﯾﺪﺟ یﺎﻫﺖـﺴﯿﻟ ﮏــﭼ ﺖﻓﺎﯾرد و ﺰﮐﺮﻣ ﻪﺑ نارﺎﻤﯿﺑ ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﺎﺑ ﺰﯿﻧ هﺎﻣ ﺮﻫ یﺎﻬﺘﻧا رد ﻂـﺳﻮﺗ ﯽـﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮـﺧ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ یاﺮـﺟا زا ﺪـﻌﺑ هﺎــﻣ 3 و ﻞﺒﻗ ﻪﻠﺣﺮﻣ 2 رد ﮏﯿﺗوﺮﯿﺳ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ .ﺪﻧﺪﺷ یﺮﯿﮔﯽﭘ ﺎـﺑ یرﺎـﻣآ ﻞـﯿﻠﺤﺗ و ﻪــﯾﺰﺠﺗ .ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ هوﺮﮔ 2 رد ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ناﺰﯿﻣ نﺎﯾﺎﭘ رد و ﺪﺷ هﺪﯿﺠﻨﺳ CLDQ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ هوﺮـﮔ ود ﺮـﻫ ﻪــﮐ داد نﺎﺸﻧ P>0/05 ﺎﺑ ﺖﺴﺗ ـ ﯽﺗ و ود ـ یﺎﮐ یرﺎﻣآ نﻮﻣزآ .ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ SPSS راﺰﻓامﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا نﻮــﺴﮐﺎﮑﻠﯾو یرﺎﻣآ نﻮﻣزآ .ﺪﻨﺘﺴﻫ نﺎﺴﮑﯾ … و ﺲﻨﺟ و ﻦﺳ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﻈﻧ زا نﻮﻣزآ و ﺪﻫﺎﺷ یاردﯽــﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ یاﺮﺟا زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ نﻮﻣزآ هوﺮﮔ رد ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﻠﮐ زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ هوﺮـﮔ رد ﯽـﮔﺪـﻧز ﺖـﯿﻔﯿﮐ ﯽـﻠﮐ زﺎــﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ نﻮﻣزآ ﻦﯿﻤﻫ سﺎﺳاﺮﺑ .(P=0/001)ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ دﻮﺒﻬﺑ ﻞﺒﻗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ و دراد ﺖــﯿﻔﯿﮐ ﯽﻠﮐ زﺎﯿﺘﻣا .(P=0/001)دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﻞﺒﻗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ و ﺖﺷاد یراد ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ،ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ﺰﯿﻧ ﺪﻫﺎﺷ زا ﻞـﺒﻗ .ﺪـﺷ هﺪﯿﺠﻨـﺳ ﯽــﻨﺘﯾو ﻦﻣ نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هوﺮﮔ 2 رد نآ زا ﺲﭘ و ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ یاﺮﺟا زا ﻞﺒﻗ ﯽﮔﺪﻧز ﯽـﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮــﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ یاﺮﺟا زا ﺲﭘ ﺎﻣا (P=0/75)ﺖﺷاﺪﻧ یرادﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا هوﺮﮔ 2 رد ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﻠﮐ زﺎﯿﺘﻣا ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﺖـﺤﺗ ﺶـﻫوﮋﭘ ﻪـﯿﺿﺮﻓ ،هﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻪـﺑ ﻪــﺟﻮﺗ ﺎﺑ .(P=0/001)ﺪﯾدﺮﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ یرادﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا هوﺮﮔ 2 ﻦﯿﺑ دﻮﺒﻬـﺑ ﺪﻫﺎـﺷ هوﺮـﮔ ﻪـﺑ ﺖﺒــﺴﻧ ﺪﻧﺮﺑﯽﻣ رﺎﮐ ﻪﺑ ار ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪﮐ یزوﺮﯿﺳ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ”ناﻮﻨﻋ .ﺪﯾدﺮﮔ ﺪﯿﯾﺄﺗ “ﺪﺑﺎﯾﯽﻣ ناﺮﻬﺗ ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ ﺰﮐﺮﻣ – 4 ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣدﻮﺧ – 3 ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ – 2 یﺪﺒﮐ زوﺮﯿﺳ – 1 :ﺎﻫهژاوﺪﯿﻠﮐ
ﻪـﺑﺎﺑر ﻢﻧﺎـﺧ هروﺎـﺸﻣ و نﺎـﯾﻮﻠﻋ ﺪﯾﻮﻣﺪﯿـﺳ ﺮﺘــﮐد ﯽﯾﺎﻤﻨﻫار ﻪﺑ یرﺎﺘﺳﺮﭘ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﺟرد ﺖﻓﺎﯾرد ﺖﻬﺟ یﺪﻧز اﺮﺘﯿﻣ ﻢﻧﺎﺧ ﻪﻣﺎﻧ نﺎﯾﺎﭘ زا ﺖﺳا یاﻪﺻﻼﺧ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﯾا .1382 لﺎﺳ ،سرﺪﻣ ﺖﯿﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،نﺎﯾرﺎﻤﻌﻣ ،نﺎﺷﺎﮐ ﯽﻧﺎﻣرد ـ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ و ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﺑﺮﻣ ،یرﺎﺘﺳﺮﭘ شزﻮﻣآ ﺪﺷرا سﺎﻨﺷرﺎﮐ (I .(لﻮﺌﺴﻣ ﻒﻟﻮﻣ*)ناﺮﯾا ،ناﺮﻬﺗ ،(ﺞﻋ)…اﻪﯿﻘﺑ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺪﺒﮐ و ﯽﺷراﻮﮔ یﺎﻫیرﺎﻤﯿﺑ ﺺﺼﺨﺗ قﻮﻓ و رﺎﯿﺸﻧاد (II .ناﺮﯾا ،ناﺮﻬﺗ ،ﺪﻤﺣا لآ لﻼﺟ هاﺮﮔرﺰﺑ ،سرﺪﻣ ﺖﯿﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﺑﺮﻣ ،یرﺎﺘﺳﺮﭘ شزﻮﻣآ ﺪﺷرا سﺎﻨﺷرﺎﮐ (III .ناﺮﯾا ،ناﺮﻬﺗ ،ﺪﻤﺣا لآ لﻼﺟ هاﺮﮔرﺰﺑ ،سرﺪﻣ ﺖﯿﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﺗﺎﯿﺣ رﺎﻣآ رﺎﯿﺸﻧاد (IV
ﻪﻣﺪﻘﻣ یرﺎﮑـﺳا ﺖـﺸﮔﺮـﺑ ﻞــــﺑﺎﻗﺮﯿﻏ و ﯽــــﯾﺎﻬﻧ ﻪﺠﯿﺘﻧ زوﺮﯿﺳ ﻪـﮐ ﺖـﺳا یﺪـــﺒﮐ یﺎﻫلﻮﻠـﺳ ﺲﻧﺎــﺳﺮﻧژر و زوﺮﺒﯿﻓ ،نﺪﺷ تﺪـﻣ ﯽـﻧﻻﻮﻃ تﺎــﻌﯾﺎﺿ زا ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ عاﻮﻧا ﺮﺑاﺮﺑ رد ﺪﺒﮐ ﺦﺳﺎﭘ بﻮـــﺴﺤﻣ ﯽــــــﻧﺎﻘﺘﺣا و ﮏﯿﻟﻮﺑﺎــﺘﻣ ،ﮏﯿــﺴﮐﻮﺗ ،ﯽﺑﺎﻬــﺘﻟا .(1)دﻮﺷﯽﻣ ﻪـﺑ ﻪــﮐ ﺖﺳا ﺪﺒﮐ ﺪﻧﻮﯿﭘ ،یرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا ﯽﻌﻄﻗ نﺎﻣرد هار ﺎﻬﻨﺗ دﺎــﯾز ﻪﻨﯾﺰﻫ و ﻞﻤﻋ شور ندﻮﺑ هﺪﯿﭽﯿﭘ ﻪﻠﻤﺟ زا دﺪﻌﺘﻣ ﻞﯾﻻد رﺎﯿــﺴﺑ دﺮﺑرﺎـــﮐ ناﺮـﯾا رد ﻢـﮐ ﺖـﺳد ﺮﺿﺎـﺣ لﺎـﺣ رد نآ .(2)دراد یدوﺪﺤﻣ داﺮـﻓا رد ﺮﯿـﻣ و گﺮـﻣ ﻞﻣﺎـﻋ ﻦﯿﻤﻬــﻧ زوﺮﯿﺳ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺮـﻔﻧ 26/000 دوﺪـﺣ لﺎـﺳ رد و ﺖـﺳا ﺎـﮑﯾﺮﻣا رد لﺎــﺴﮔرﺰﺑ .(3)ﺪﻧﻮﺷﯽﻣ یرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا ﯽﻧﺎﺑﺮﻗ زوﺮﯿـﺳ ﺖﻤـﺳ ﻪـﺑ ﻪـﮐ یداﺮـﻓا زا یرﺎﯿـﺴﺑ ﻪــﮐ ﺎﺟ نآ زا رﺎـﻣآ ﺰﯿـﻧ ناﺮـﯾا رد ،ﺪـﻧراﺪﻧ ﯽـﺘﻣﻼﻋ ﭻــﯿﻫ ﺪﻨﻨﮐﯽﻣ ﺖﻓرﺶﯿﭘ رد ﺮﺿﺎـﺣ لﺎـﺣ رد .ﺖـﺴﯿﻧ ﺖــﺳد رد یرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا زا ﯽﻘﯿﻗد ﺖـﺤﺗ یﺪــﺒﮐ زوﺮﯿﺳ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ 300 ناﺮﻬﺗ ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ ﺰﮐﺮﻣ .ﺪﻨﺘﺴﻫ نﺎﻣرد و لﺮﺘﻨﮐ طﺎـــﻘﻧ رد زوﺮﯿـﺳ ﻞـﻠﻋ درﻮـﻣ رد ﯽـﻧاواﺮﻓ یﺎـﻫﺶﻫوﮋﭘ ﻪـــﻘﻄﻨﻣ ﺐـﺴﺣﺮﺑ ﻪـﮐ ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓﺮﮔ ترﻮـﺻ نﺎﻬـﺟ ﻒـﻠﺘﺨﻣ ﻞـﻠﻋ ﺎــﺑ ﻪﻄﺑار رد ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ رﺎﯿﺴﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ هﺪﻨﻨﮐنﺎﯿﺑ ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ .(2)ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ یرﺎﻤﯿﺑ ﻊﯾﺎﺷ بﺮﻏ یﺎﯿﻧد رد زوﺮﯿﺳ ﺖﻠﻋ ﻦﯾﺮﺗﻊﯾﺎﺷ ﻞﮑﻟا فﺮﺼﻣ ءﻮﺳ زوﺮﯿـﺳ ﯽـﻠﺻا ﺖـﻠﻋ B ﺖﯿﺗﺎـﭙﻫ ،مﻮـﺳ نﺎﻬـﺟ رد ﺎــﻣا ﺖﺳا .(1)ددﺮﮔﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ یرﺎـــﻤﯿﺑ ﻞــــﻣﺎﻋ ﻦــــﯾﺮﺗﻢﻬﻣ ﯽــــﯾﺎﻬﻨﺗ ﻪـﺑ B ﺖﯿﺗﺎـﭙﻫ رد ﺖﯿﺗﺎـﭙﻫ زا ﯽـﺷﺎﻧ ﺮﯿـﻣ و گﺮــﻣ ﺖﻠﻋ ﻦﯾﺮﺗﯽﻠﺻا و یﺪـﺒﮐ دوﺪــﺣ ﺎــﻣ رﻮــﺸﮐ رد ﺮﺿﺎـــﺣ لﺎـﺣ رد و (4)ﺖـﺳا ناﺮـﯾا زا ﻪــﮐ ﺪﻧراد دﻮﺟو B ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ ﺮﻔﻧ 2/000/000 B ﻦـﻣﺰﻣ ﺖﯿﺗﺎـﭙﻫ ﻪـﺑ ﻼـﺘﺒﻣ ﺮـﻔﻧ 200/000 دوﺪــﺣ داﺪﻌﺗ ﻦﯾا .(5)ﺪﻨﺘﺴﻫ لﺎــﯾﺮﺘﮐﺎﺑ ﺖﯿﻧﻮﺘﯾﺮﭘ ،ﺖﯿﺳآ ،ﯽﺗﺎﭘﻮﻟﺎﻔﺴﻧآ)زوﺮﯿﺳ ضراﻮﻋ (ﯽـﺴﯾراو یﺎــﻫگر زا رﺮﮑﻣ یﺎﻫیﺰﯾرنﻮﺧ و یدﻮﺧﻪﺑدﻮﺧ
،(6)ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد رﺎﻤﯿﺑ هﺎﻓر ﺮﺑ ﯽﻧاواﺮﻓ و ﯽﻔﻨﻣ تاﺮﺛا ﺪﻧاﻮﺗﯽﻣ ﺖـﯿﻔﯿﮐ ﺐﯿـﺳآ ناﺰﯿـﻣ ﻦـﯿﺑ ﯽــﻤﮑﺤﻣ طﺎﺒﺗرا ،ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ
.(8 و7)دراد دﻮﺟو یﺪﺒﮐ یرﺎﻤﯿﺑ تﺪﺷ و ﯽﮔﺪﻧز رد ﻪـﮐ هدﻮﺑ تﺎﯿﺣ هﺪﻨﻨﮐ ﺪﯾﺪﻬﺗ ﺖﯿﻌﺿو ﮏﯾ یﺪﺒﮐ زوﺮﯿﺳ و ﺎﻫﺖﯾدوﺪﺤﻣ ،ضراﻮﻋ ﻂﺳﻮﺗ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ نآ رد لﻼـﺘﺧا نآ ﻪـﺠﯿﺘﻧ ﻪــﮐ ددﺮﮔ ﺐﯿﺳآ رﺎﭼد ﺎﻫوراد فﺮﺼﻣ رﺎـﻤﯿﺑ ﯽـﻧاور ﯽـﺣور ﺖــﯿﻌﺿو و ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا دﺮﮐﻞﻤﻋ ،ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ .(10 و9 ،8)ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ نارﺎـﻤﯿﺑ رد باﻮـﺧ یﺎـﻫﯽﮔﮋـﯾو ﯽــﺳرﺮﺑ لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﻓﺎـﮐﺎﻧ باﻮـﺧ نارﺎـﻤﯿﺑ ﻦـﯾا ﻪــﮐ ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ ﮏﯿﺗوﺮﯿﺳ و باﺮـــﻄﺿا زوﺮـﺑ ﺶـﯾاﺰﻓا ﺐـﺟﻮﻣ ﻪﻠﺌـﺴﻣ ﻦـﯾا ﻪـﮐ ﺪـﻧراد .(11)دﻮﺷﯽﻣ ﺎﻫنآ رد ﯽﮔدﺮﺴﻓا ﯽـﮔﺪـﻧز ﺖـﯿﻔﯿﮐ ،ﺲﯾزﺎﺘــﺴﻠﮐ و زوﺮﯿﺳ ،ﻦﻣﺰﻣ ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ رد ﯽﺘﺣارﺎﻧ ،شرﺎﺧ ،ﯽﮕﺘﺴﺧ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻤﺋﻼﻋ دﻮﺟو لﺎﺒﻧد ﻪﺑ داﺮﻓا .(12)ددﺮﮔﯽﻣ ﺐﯿﺳآ رﺎﭼد … و ﺖﯿﺳآ زا ﯽﺷﺎﻧ ﯽﻤﮑﺷ دﻮــﺟو یواﺮـﻔﺻ زوﺮﯿـﺳ ﻪـﺑ نﺎـﯾﻼﺘﺒﻣ %100 رد شرﺎﺧ .(13)دراد ﺐﻠـﺳ ﺐــﺟﻮﻣ ﺰﯿﻧ ﯽﻧﻼﻀﻋ تﺎﺿﺎﺒﻘﻧا ﺪﺣ زا ﺶﯿﺑ تﻼﻤﺣ ﻢــﺋﻼﻋ ﻦﯾﺮﺗﻊﯾﺎـﺷ زا ﯽﮕﺘـﺴﺧ .(14)دﻮـﺷﯽﻣ رﺎـﻤﯿﺑ ﺶﯾﺎـﺳآ ﻞﻐﺷ و ﯽﮔداﻮﻧﺎﺧ ﯽﮔﺪﻧز ،ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺎﺑ ﻪﮐ هدﻮﺑ زوﺮﯿﺳ .(15)دراد ﻞﺧاﺪﺗ نارﺎﻤﯿﺑ ﻪـﺑ ﻞﯾﺎـﻤﺗ یاهﺪـﻨﯾاﺰﻓا رﻮـﻃ ﻪـﺑ ﺎﻬـﻨﺗ ﻪــﻧ ﺎﻫنﺎﺴﻧا هزوﺮﻣا ﯽـﮔﺪـﻧز ﺖـﺒﺜﻣ یﺎـﻫﯽﮔﮋــﯾو ﻪﺑ ﻪﮑﻠﺑ ﺪﻧراد ﺮﻤﻋ لﻮﻃ ﺶﯾاﺰﻓا یﺎﻫهﻮﯿـﺷ و ﺎﻫحﺮﻃ رد و ﺪﻧراد صﺎﺧ ﻪﺟﻮﺗ نآ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺪﻨﻧﺎﻣ .(16)ﺪﻧﺮﯿﮔﯽﻣ ﺮﻈﻧ رد ار ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ،نﺎﻣرد یرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ رد ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺖﯿﻤﻫا فﻼﺧﺮﺑ و ﻪـﻨﯿﻣز ﻦــﯾا رد ﯽﻤﮐ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ،زوﺮﯿﺳ ﻪﻠﻤﺟ زا یﺪﺒﮐ ﻦﻣﺰﻣ ترﻮـﺻ نارﺎــﻤﯿﺑ ﻦﯾا رد نآ هﺪﻨﻨﮐ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻞﻣاﻮﻋ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد .(8)ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮـﺑ ﯽـﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮــﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا زا فﺪﻫ .ﺖﺳا هدﻮﺑ ﮏﯿﺗوﺮﯿﺳ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ دﺎـﯾ رﺎـﺘﻓر ﮏـﯾ ،دﻮـﺧ زا ﺖـﺒﻗاﺮﻣ مروا یرﻮــﺌﺗ سﺎﺳاﺮﺑ ،ﯽﻧﺎـﮕﻤﻫ یﺎـﻫزﺎﯿﻧ ﺪـﻧاﻮﺗﯽﻣ ﻪـــﮐ ﺪــــﺷﺎﺑﯽﻣ هﺪـــﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻦﯿﻣﺄــﺗ ار نﺎـﯾﻮﺟدﺪﻣ ﺖﻣﻼـﺳ زا فاﺮـﺤﻧا و ﻞﻣﺎـﮑﺗ و ﺪـﺷر .(17)ﺪﻨﮐ
ﺖـﺒﻗاﺮﻣ ﻞﻣﺎــﻋ ﻪﮐ دﺮﯿﮔﯽﻣ ترﻮﺻ ﯽﻧﺎﻣز دﻮﺧ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﯽﻓﺎــﮐ ﺪـﺣ ﻪـﺑ ار ﯽـﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮـﺧ یﺎـﻫزﺎﯿﻧ (ﻮـﺟدﺪﻣ)دﻮـﺧ زا .(18)ﺪﺷﺎﺑ هدﺮﮐ فﺮﻃﺮﺑ ﻪـﻫد رد ار عﻮﯿـﺷ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎـﺑ یﺪـﺒﮐ یرﺎـﻤﯿﺑ ﻪــﮐ ﺎﺟ نآ زا ﺮـﻈﻧ زا دﺮـﻓ ﻪـﮐ ﯽﻧﺎـﻣز ﯽـﻨﻌﯾ ،دراد ﯽـﮔﺪـﻧز ﻢــﺠﻨﭘ ﺎﺗ مﻮﺳ و (2)دراد راﺮﻗ ﯽﮔﺪﻧز ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯾﺮﺗرﺎﺑﺮﭘ رد مدﺮﻣ زا یرﺎﯿﺴﺑ رد ﺐــﻠﻏا ﻪﮐ یرﺎﻤﯿﺑ ﯽﻧاﺮﺤﺑ ﻪﻠﺣﺮﻣ رد ﺰﺟ)ﻦﺳ ﻦﯾا رد داﺮﻓا و ﺪــﻧراد ار ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮﺧ ناﻮﺗ (ﺪﻧدﺮﮔﯽﻣ یﺮﺘﺴﺑ نﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ ،ﺪﻧﺮﯿـــﮔ هﺪﻬـﻋ ﻪـﺑ ار دﻮـﺧ زا ﺖـﺒﻗاﺮﻣ ﺖﯿﻟﻮﺌـﺴﻣ ﺪـﻨﻧاﻮﺗﯽﻣ ﻪــﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ ﻪـﮐ ﯽـﺘﺒﻗاﺮﻣ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﮏـﯾ یاﺮـﺟا ﺎـﺑ ناﻮـﺗﯽﻣ ،هﺪـﺷ ﯽـﺣاﺮﻃ رﺎـﻤﯿﺑ ﻪـﺘﻔﻬﻧ و هﺪﯿـﺳر ﻞــﻤﻋ ﻪﺑ یﺎﻫﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ رﺪـﻫ زا و هدﻮـﻤﻧ ﺖــﯾﻮﻘﺗ رﺎﻤﯿﺑ رد ار دﻮﺧ زا ﺖﺒﻗاﺮﻣ یوﺮﯿﻧ .(19)دﺮﮐ یﺮﯿﮔﻮﻠﺟ یو ناﻮﺗ ﻦﺘﻓر ﯽـﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮــﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﯽﺣاﺮﻃ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تﺎﮑﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﮏﯿﺗوﺮﯿـﺳ نارﺎــﻤﯿﺑ یاﺮﺑ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻦﯾا ،ﯽﻤﻠﻋ ﻊﺑﺎﻨﻣ رد دﻮﺟﻮﻣ یﺎـــﻫﺖﯾﺎﻤﺣ ،ﻪـﯾﺬﻐﺗ ،ﮏﯿﻤﺘـﺴﯿﺳ ﻢـﺋﻼﻋ ﯽـﺳﺎﺳا ﺪـﻌﺑ 4 رد .ﺪﺷ یﺰﯾرحﺮﻃ ﯽﯾوراد ضراﻮﻋ و ﯽﻧاور ـ ﯽﺣور ﻢﻬـﻣ یﺎـﻫزﺎﯿﻧ زا ﻪــﮐ هﺪﺷ ﺮﮐذ دﺎﻌﺑا ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ ﻖـﯾﺮﻃ زا ﺪـﺷﺎﺑﯽﻣ ﮏﯿﺗوﺮﯿـﺳ نارﺎـﻤﯿﺑ رد ﯽـﺘﺒﻗاﺮﻣ ﯽﺻﺎــﺼﺘﺧا یﺎﻫزﺎﯿﻧ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ ﻪﮐ ﯽﺗﺎﯿﻠﻤﻋ و ﯽﯾاﺮﺟا .ﺪﺷ هﺪﯿﺠﻨﺳ ،دﻮﺑ نﺎﯾﻮﺟدﺪﻣ
ﯽﺳرﺮﺑ شور 2 رد (Quasi experimental)ﯽــﺑﺮﺠﺗ ﻪﻤﯿﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا دﻮـﺧ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﺮﯿﺛﺄــﺗ ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺪﻫﺎﺷ و نﻮﻣزآ هوﺮﮔ رد یﺪــﺒﮐ زوﺮﯿﺳ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ ﻦـﯾا رد .ﺖـﻓﺮﮔ ترﻮــﺻ 1381 لﺎﺳ رد ،ناﺮﻬﺗ ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ ﺰﮐﺮﻣ سرﺖــﺳد رد شور ﻪﺑ ﮏﯿﺗوﺮﯿﺳ نارﺎﻤﯿﺑ زا ﺮﻔﻧ 44 ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪـﺑ ﻼـﺘﺑا مﺪـﻋ ،20-65 ﻦــﺳ)ﻪﻧﻮﻤﻧ تﺎﺼﺨﺸﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و درﻮــﻣ (ناﺮﻬـﺗ ﻦﮐﺎـﺳ ًﺎـﺤﯿﺟﺮﺗ و ﻦـﻣﺰﻣ یﺎـﻫیرﺎﻤﯿﺑ ﺮﯾﺎـﺳ زا ﻪـــﻧﻮﻤﻧ داﺪـﻌﺗ ﻦـﯿﯿﻌﺗ رﻮـﻈﻨﻣ ﻪـﺑ .ﺪـﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﯽـﺳرﺮﺑ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﺟﻮﻣ ﻪﺑﺎﺸﻣ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪـﻨﻣاد ﺎـﺑ ﻪـﻧﻮﻤﻧ داﺪـﻌﺗ ،(20)ﻪـﻣﺎﻧ نﺎــﯾﺎﭘ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ یاﺮـﺑ ﺮﯾز لﻮﻣﺮﻓ سﺎﺳاﺮﺑ %90 نﻮﻣزآ ناﻮﺗ و %95 نﺎﻨﯿﻤﻃا ﺎﻫﻪـﻧﻮﻤﻧ شﺰـﯾر ﻞـﯿﻟد ﻪـﺑ ﻪــﮐ ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧ 17 هوﺮﮔ ﺮﻫ
4 ﯽﻃ ﺮﻔﻧ 44 عﻮﻤﺠﻣ رد ﯽﻨﻌﯾ ﺮﻔﻧ 20 زا ﺶﯿﺑ هوﺮﮔ ﺮﻫ یاﺮﺑ .ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا هﺎﻣ
n = = =17
یاراد ﻪـﮐ ناﺮﻬـﺗ ﺖﯿﺗﺎــﭙﻫ ﺰﮐﺮﻣ ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ ﻪﻌﺟاﺮﻣ نارﺎﻤﯿﺑ هوﺮـﮔ رد نﺎـﯿﻣ رد ﮏـﯾ ترﻮــﺻ ﻪﺑ ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ تﺎﺼﺨﺸﻣ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ یﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ و ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ نﻮﻣزآ و ﺪﻫﺎﺷ ﺪــﻌﺑ ،ﯽﻧاﺮﮕﻧ ،ﯽﻤﮑﺷ ﻢﺋﻼﻋ ،ﮏﯿﻤﺘﺴﯿﺳ ﻢﺋﻼﻋ ﺪﻌﺑ 6 ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ ﮏـﯿﻓاﺮﮔﻮــﻣد تﺎﻋﻼﻃا ﻦﯿﻨﭼ ﻢﻫ و ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و ﯽﮕﺘﺴﺧ ،ﯽﻔﻃﺎﻋ ﻞــﯿﻤﮑﺗ ﺮﮔﺶﻫوﮋﭘ ﮏﻤﮐ ﺎﺑ لوا رﺎﺑ یاﺮﺑ دﻮﺑ هوﺮﮔ ود ﺮﻫ رد .ﺪﯾدﺮﮔ هداد ﺰﯿـﻧ ﯽــﺷزﻮﻣآ یﺎﻫزﺎﯿﻧ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ نﻮﻣزآ هوﺮﮔ ﻪﺑ دازآ یﺎـﻫزور و ﺎﻫﺖﻋﺎـﺳ ﺎــﺗ ﺪﺷ ﻪﺘﺳاﻮﺧ نارﺎﻤﯿﺑ زا و ﺪﺷ تﺎـﺴﻠﺟ رد ﺖﮐﺮـﺷ یاﺮــﺑ ﻪﮔﺮﺑ نﺎﻤﻫ یﺎﻬﺘﻧا رد ﺰﯿﻧ ار دﻮﺧ .ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﺖﺷاددﺎﯾ ﯽﺷزﻮﻣآ ﺰـﮐﺮﻣ ﺖـﺳﺎﯾر)ﺞﻟﺎـﻌﻣ ﮏـﺷﺰﭘ ﻂــﺳﻮﺗ ﺰﯿﻧ یرﺎﻤﯿﺑ تﺪﺷ ﺖـﺒﺛ هﺪــﻧوﺮﭘ رد و ﻦﯿﯿﻌﺗ رﺎﻤﯿﺑ ﺖﯾﺰﯾو مﺎﮕﻨﻫ (ناﺮﻬﺗ ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ .ﺪﺷﯽﻣ ﻞــﯿﻤﮑﺗ مﺎـــﮕﻨﻫ ،رﺎـﻤﯿﺑ ﺖـﯾﺰﯾو زا ﺲـﭘ ﺰﯿـﻧ ﺮـﮔﺶـﻫوﮋﭘ هﺎـﻣ 3 زا ﺲــﭘ مود رﺎﺑ و لوا رﺎﺑ یاﺮﺑ)CLDQ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ و دﺮــﮐﯽﻣ لاﻮﺳ ﺞﻟﺎﻌﻣ ﮏﺷﺰﭘ زا ار یرﺎﻤﯿﺑ تﺪﺷ ،(یﺮﯿﮔﯽﭘ .دﻮﻤﻧﯽﻣ ﺖﺷاددﺎﯾ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ یﻻﺎﺑ رد ﺎـﺑ و تﻻﺎـﻘﻣ و ﺎـﻫبﺎﺘﮐ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎـﺑ ﯽــﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ یاﺮـﺑ نارﺎـﻤﯿﺑ داﻮـﺳ ﺢﻄـﺳ و ﯽـﺷزﻮﻣآ یﺎــﻫزﺎﯿﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ هوﺮـﮔ یاﺮـﺑ ﯽـﺷزﻮﻣآ تﺎـﺴﻠﺟ و ﺪـﺷ ﻪـﯿﻬﺗ نﻮــﻣزآ هوﺮﮔ نﺎـﯿﻣ رد ﻪــﺘﻔﻫ 1 یاﻪـﻘﯿﻗد 45 ﻪـــﺴﻠﺟ 4 ترﻮﺻ ﻪﺑ نﻮﻣزآ راﺰـﮔﺮـﺑ ﺖﯿﺗﺎـﭙﻫ ﺰـﮐﺮﻣ ﺖـﺳﺎﯾر یرﺎــﮐﻢﻫ ﺎﺑ ،هﺎﻣ 2 تﺪﻣ ﻪﺑ ﺖﮐﺮـﺷ هاﺮـﻤﻫ 6 و رﺎــﻤﯿﺑ 6 ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﻪﺴﻠﺟ ﺮﻫ رد ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ .ﺪﻧدﺮﮐ (Supportive care)ﯽﺗﺎﯿﺣ ﺶﻘﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد نﺎﻫاﺮﻤﻫ ﺮـﺗﺶﯿﺑ ﻪـﭼ ﺮــﻫ لﻼﻘﺘﺳا نﺪﻧادﺮﮔزﺎﺑ و ﻆﻔﺣ ﺖﻬﺟ و ﻪﺘﺷاد .ﺪﻧدﺮﮐﯽﻣ ﮏﻤﮐ ﺎﻫنآ ﻪﺑ نارﺎﻤﯿﺑ
(1/96+1/28)2((19/07)2+(30/4)2) (154-125)2
(Z1-α/2+Z1-β)2(S12+S22) (µ1-µ2)2
ﺢﻄـﺳ رد ﺎـﻫشزﻮﻣآ نﺎـﮑﻣا ﺪــﺣ ﺎﺗ ﯽﺷزﻮﻣآ تﺎﺴﻠﺟ رد تﺎــﺣﻼﻄﺻا ندﺮـﺑ رﺎـﮐ ﻪـﺑ زا و دﻮـﺑ نارﺎـﻤﯿﺑ ﻢﻬـﻓ و کرد رد و شزﻮـﻣآ ﻦـﯿﺣ نارﺎــﻤﯿﺑ یاﺮﺑ کرد ﻞﺑﺎﻗﺮﯿﻏ و ﯽﮑﺷﺰﭘ زا ﻦــﯿﻨﭼ ﻢــﻫ .ﺪــﺷﯽﻣ یراددﻮــﺧ ﯽـــﺷزﻮﻣآ یﺎـﻫهوﺰﺟ ﺖﻬـﺟ یرﺎــﻤﯿﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ یﺎﻫﻪﻨﯿﻣز رد یﺮﺗﻮﯿﭙﻣﺎﮐ یﺎﻫﺮﯾﻮﺼﺗ .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا یﺮﯿﮔدﺎﯾ ﻞﯿﻬﺴﺗ یﺎـﻫهار ،ﻞــﻠﻋ)یرﺎﻤﯿﺑ ﺖﯿﻫﺎﻣ ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻨﺷآ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻦﯾا لﺮﺘـﻨﮐ یﺎــﻫهار ،(ضراﻮﻋ و نﺎﻣرد ،ﺺﯿﺨﺸﺗ ،ﻢﺋﻼﻋ ،لﺎﻘﺘﻧا ،تﻼـﻀﻋ ﯽـﮕﺘﻓﺮﮔ ،شرﺎـﺧ ،نﺎــﻫد ﯽﮑﺸﺧ)ﮏﯿﻤﺘﺴﯿﺳ ﻢﺋﻼﻋ و باﺮــﻄﺿا لﺮﺘـــﻨﮐ یﺎـﻫهار ،(ﯽﮕﺘـﺴﺧ لﺮﺘـﻨﮐ یﺎـﻫشور ﺢـﯿﺤﺻ لﻮـﺻا ،یزﺎــﺳمارآ یﺎﻫشور شزﻮﻣآ و ﯽﮔدﺮﺴﻓا نداد نﺎــﺸﻧ ،ﺎﻫوراد زا ﺢﯿﺤﺻ هدﺎﻔﺘﺳا ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻢﯾژر و ﻪﯾﺬﻐﺗ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ یﺎﻫهار و ﯽﯾوراد ضراﻮﻋ ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻨﺷآ و ﺎﻫوراد لﺎﮑﺷا .ﺖﺳا هدﻮﺑ نآ ﺎﺑ رد)ﯽـﺷزﻮﻣآ ﺖـﻠﻔﻤﭘ ﺎـﯾ هوﺰـﺟ ﺰﯿـﻧ ﻪــﺴﻠﺟ ﺮﻫ یﺎﻬﺘﻧا رد ﯽـﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮــﺧ ﺖﺴﯿﻟ ﮏﭼ ﺰﯿﻧ و (هوﺰﺟ 2 و ﺖﻠﻔﻤﭘ 5 عﻮﻤﺠﻣ .ﺪﺷ هداد راﺮﻗ نارﺎﻤﯿﺑ رﺎﯿﺘﺧا رد ﻪﺴﻠﺟ نآ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ هﺪــﺷ ﻪﺘﻔﮔ تﺎﮑﻧ مﺎﻤﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﺷزﻮﻣآ یﺎﻫهوﺰﺟ و ﺖﻠﻔﻤﭘ هدﺮﭙــﺳ ﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ ار ﺎﻫنآ رﺎﻤﯿﺑ ﺎﺗ هدﻮﺑ ﯽﺷزﻮﻣآ تﺎﺴﻠﺟ رد .دﺮﯿﮔ رﺎﮐ ﻪﺑ و یرﻮـﻃ هﺎـﻣ ﺮـﻫ یاﺮـﺑ ﯽـﻫدشراﺰﮔ دﻮــﺧ یﺎﻫﺖﺴﯿﻟﮏﭼ یﺎـﻫهار ،ﻪــﯾﺬﻐﺗ)ﺚﺤﺒﻣ ﺮﻫ درﻮﻣ رد ﻪﮐ دﻮﺑ هﺪﺷ یﺪﻨﺑلوﺪﺟ
،ﯽﮕﺘﺴﺧ ،شرﺎﺧ ،نﺎﻫد ﯽﮑﺸﺧ ،ﯽﮔدﺮﺴﻓا و باﺮﻄﺿا لﺮﺘﻨﮐ ﺎــﻫنآ دﻮﺑ مزﻻ رﺎﻤﯿﺑ ﻪﮐ ار یدراﻮﻣ (… و ﯽﻧﻼﻀﻋ ﯽﮕﺘﻓﺮﮔ نآ ﺖﯾﺎـﻋر ترﻮــﺻ رد رﺎﻤﯿﺑ و ﺪﺷﯽﻣ هدروآ ،ﺪﻨﮐ ﺖﯾﺎﻋر ار ﻦــﯾا ﺖﯾﺎﻋر مﺪﻋ ترﻮﺻ رد و دزﯽﻣ ﺖﻣﻼﻋ نآ ﻞﺑﺎﻘﻣ ،درﻮﻣ .ﺪﺷﯽﻤﻧ هدز ﺖﻣﻼﻋ ،دراﻮﻣ ﻪــﺑ نارﺎـــﻤﯿﺑ ،ﯽـــﺷزﻮﻣآ تﺎـﺴﻠﺟ یراﺰـﮔﺮـﺑ زا ﺲـــﭘ رد و ﺪـﻧدﺮﺑﯽﻣ رﺎـﮐ ﻪـﺑ ار هﺪــﺷ ﻦﯾوﺪﺗ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ هﺎﻣ 3 تﺪــﻣ ﺖـﺒﺛ ار هﺪــﺷ مﺎﺠﻧا یﺎﻫﺖﺒﻗاﺮﻣ ،ﯽﻫدشراﺰﮔ دﻮﺧ یﺎﻫﻪﮔﺮﺑ .ﺪﻧدﺮﮐﯽﻣ ﮏـﺗﮏﺗ ﯽــﻨﻔﻠﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ رﺎﺑ 1 ﻪﺘﻔﻫ 2 ﺮﻫ ﺰﯿﻧ ﺮﮔﺶﻫوﮋﭘ دﻮـــﺧ یﺎﻫﻪـﮔﺮـﺑ هﺎـﻣ ﺮـﻫ و دﺮـﮐﯽﻣ یﺮﯿـﮔﯽـﭘ ار نارﺎـﻤﯿﺑ دﻮـﺧ ﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ یاﺮﺟا هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻪﮐ ار نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﻫدشراﺰﮔ ار ﺪﻌﺑ هﺎﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ یﺎﻫﻪﮔﺮﺑ و دﻮﻤﻧﯽﻣ لﺮﺘﻨﮐ دﻮﺑ ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ
.دادﯽﻣ راﺮﻗ نارﺎﻤﯿﺑ رﺎﯿﺘﺧا رد ﺖـﯿﻔﯿﮐ ﻪﻣﺎﻧﺶـﺳﺮﭘ ،یﺮﯿـﮔﯽـﭘ هﺎــﻣ 3 زا ﺲــﭘ ﺖﯾﺎﻬﻧ رد ﺖـﯿﻔﯿﮐ و ﻞـــﯿﻤﮑﺗ نارﺎـﻤﯿﺑ ﻂـــــﺳﻮﺗ دﺪﺠﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽﮔﺪﻧز هﺪــﯿﺠﻨﺳ ﯽــــﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮـﺧ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ یاﺮـﺟا زا ﺲـﭘ ﯽــﮔﺪﻧز ﻦـﯾا ﺮـﮐذ .ﺪـﯾدﺮﮔﯽــﻣ ﻪــﺴﯾﺎﻘﻣ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮـــﮔ ﺎﺑ و ﺪــﺷﯽﻣ ﺖــــﯾﺎﻋر رﻮـﻈﻨﻣ ﻪـﺑ رﺎـﮐ نﺎـﯾﺎﭘ زا ﺲــﭘ ﻪﮐ ﺖﺳا مزﻻ ﻪﺘﮑﻧ ﺪـــﻫﺎﺷ هوﺮـﮔ یاﺮـﺑ ﯽـﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮــﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،ﯽﻗﻼﺧا لﻮـﺻا راﺮﻗ ﺎﻫنآ رﺎﯿﺘﺧا رد ﯽﺷزﻮﻣآ یﺎﻫﺖﻠﻔﻤﭘ و ﺪﺷ هداد ﺢﯿﺿﻮﺗ .ﺪﺷ هداد یرﺎــﻣآ یﺎﻫﺺﺧﺎـﺷ زا تﺎـﻋﻼﻃا ﻞـﯿﻠﺤﺗ و ﻪـﯾﺰﺠﺗ یاﺮﺑ ،ﯽــﻨﺘﯾوﻦﻣ ،ﯽـﺗ یﺎـﻫنﻮﻣزآ ،نآ رﺎـﯿﻌﻣ فاﺮـﺤﻧا و ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ SPSS یرﺎـﻣآ راﺰـﻓامﺮﻧ ﮏـﻤﮐ ﻪـﺑ ود ـ یﺎــﮐ و نﻮﺴﮐﺎﮑﻠﯾو .ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا
ﺞﯾﺎﺘﻧ رد ﺮـﻔﻧ 1 ،زوﺮﯿــﺳ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ رﺎﻤﯿﺑ 44 زا ﺶﻫوﮋﭘ لﻮﻃ رد حﺮـﻃ زا و ﺪــﻧدﺮﮐ تﻮﻓ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ رد ﺮﻔﻧ 3 و نﻮﻣزآ هوﺮﮔ ﻪﮐ ﺪﯿﺳر ﺮﻔﻧ 40 ﻪﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا نارﺎﻤﯿﺑ داﺪﻌﺗ و ﺪﻧﺪﺷ جرﺎﺧ راﺮــﻗ نﻮـﻣزآ هوﺮـﮔ رد ﺮـﻔﻧ 20 و ﺪﻫﺎـﺷ هوﺮـﮔ رد ﺮـﻔﻧ 20 .ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ لوﺪــﺟ رد هوﺮـﮔ 2 رد نارﺎـﻤﯿﺑ ﮏـــﯿﻓاﺮﮔﻮـﻣد تﺎـﻋﻼﻃا رد ﻪـﮐ ﺖـﺳا هﺪــﯾدﺮﮔ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻢﻫ ﺎﺑ و هﺪﺷ هدروآ 1 هرﺎﻤﺷ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ هوﺮـﮔ 2 ﻦـﯿﺑ یرادﯽــﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا دراﻮﻣ زا ﮏﯾ ﭻﯿﻫ نﺎـﺴﻤﻫ ﻢـﻫ ﺎـﺑ هوﺮـﮔ 2 ﻪـﮐ ﺖـﻔﮔ ناﻮــﺗﯽﻣ ﻊﻗاو رد و ﺪﺸﻧ .ﺪﻧاهدﻮﺑ ﺪﻧدﺮﮐ ﺖﮐﺮﺷ ﯽﺷزﻮﻣآ تﺎﺴﻠﺟ رد هاﺮﻤﻫ 14 ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ و دﻮــﺑ لﺎــﺳ 30-50 ﻦــﯿﺑ ﺎـــﻫنآ ﯽﻨـﺳ هدوﺪــــﺤﻣ ﻪـــﮐ 40-50 ﯽﻨـﺳ هوﺮــﮔ رد (%64)ﺮﻔﻧ 9 ﺎﯾ ﺎﻫنآ داﺪﻌﺗ ﻦﯾﺮﺗﺶﯿﺑ .ﺪﻧدﻮﺑ لﺎﺳ ﺮـــﻈﻧ زا و ﺚــﻧﻮﻣ نﺎــﻫاﺮﻤﻫ زا (ﺮــﻔﻧ 13)%90 زا ﺶــﯿﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺮﻈﻧ زا .(%43 ﺎﯾ ﺮﻔﻧ 6)ﺪﻧدﻮﺑ ﻢﻠﭙﯾد ﺢﻄﺳ رد تﻼﯿﺼﺤﺗ (%64/3 ﺎـﯾ ﺮـﻔﻧ 9)ﯽـﻧاواﺮﻓ ﻦـﯾﺮﺗﺶﯿﺑ ،نارﺎـﻤﯿﺑ ﺎــﺑ نﺎﻫاﺮﻤﻫ .ﺖﺳا هدﻮﺑ یﺮﺴﻤﻫ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ
یﺪﺒﮐ زوﺮﯿﺳ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﮏﯿﻓاﺮﮔﻮﻣد تﺎﻋﻼﻃا -1 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ
نﻮﻣزآ و ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ 2 رد
تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ
نﻮﻣزآ هوﺮﮔ P
رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا و ﻦﺳ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ 46±12/5
40±12/5 0/18
(ﺪﺻرد)داﺪﻌﺗ ﺲﻨﺟ دﺮﻣ %70(14)
%50(10)
نز %30(6)
%50(10) 0/19
تﻼﯿﺼﺤﺗ ﺢﻄﺳ داﻮﺳﯽﺑ %10(2)
%30(6)
ﯽﯾﺎﻤﻨﻫار و ﯽﯾاﺪﺘﺑا %30(6)
%20(4) 0/27
ﺮﺗﻻﺎﺑ و ﻢﻠﭙﯾد %60(12)
%50(10)
ﻞﻫﺄﺗ ﺖﯿﻌﺿو دﺮﺠﻣ %10(2)
%10(2)
ﻞﻫﺄﺘﻣ %80(16)
%85(17) 0/38
هﺪﺷ اﺪﺟ ﺮﺴﻤﻫ %10(2)
%5(1)
ناﺪﻧزﺮﻓ داﺪﻌﺗ 3 یوﺎﺴﻣ و ﺮﺗﻢﮐ %70(14)
%55(11)
3 زا ﺮﺗﺶﯿﺑ %30(6)
(%45(9) 0/32
ﻞﻐﺷ ﺮﮔرﺎﮐ %30(6)
%40(8)
ﺪﻨﻣرﺎﮐ %20(4)
%30(6)
رادﻪﻧﺎﺧ %20(4)
%20(4) 0/32
ﻞﺼﺤﻣ %10(2)
%10(2)
ﻪﺘﺴﺸﻧزﺎﺑ %20(4)
-
یرﺎﻤﯿﺑ تﺪﻣ لﻮﻃ لﺎﺳ 1-3 %60(12)
%70(14)
لﺎﺳ 3-6 %30(6)
%20(4) 0/99
لﺎﺳ 6 زا ﺶﯿﺑ %10(2)
%10(2)
یﺮﺘﺴﺑ تﺎﻌﻓد داﺪﻌﺗ هﺪﺸﻧ یﺮﺘﺴﺑ %60(12)
%40(8)
رﺎﺑ 1 %10(2)
%20(4) 0/41
رﺎﺑ 3 %30(6)
%40(8)
زوﺮﯿﺳ ﻞﻠﻋ B ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ %50(10)
%45(9)
C ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ %15(2)
%20(4)
نﻮﯿﻤﯾاﻮﺗا %20(4)
%20(4) 0/83
ﮏﯿﻧژﻮﺘﭙﯾﺮﮐ %20(4)
%20(4)
زوﺮﯿﺳ ﺪﻠﯾﺎﭼ %20(4) A
%20(4)
%40(8) B %50(10)
0/77
%40(8) C %30(6)
ار نارﺎـﻤﯿﺑ ﯽـﺷزﻮﻣآ یﺎـﻫزﺎﯿﻧ ﯽــﻧاواﺮﻓ 2 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ یﺎـﻨﺒﻣ دراﻮـﻣ ﻦـﯾا مﺎـﻤﺗ ﻪــﮐ ﺪﻫدﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﻪـــﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ یﺎــــﻫهوﺰﺟ و ﺖـــﺳا هدﻮــــﺑ ﯽــــﺷزﻮﻣآ تﺎـﺴﻠﺟ حﺮـﻃ ﺎــﻫزﺎﯿﻧ ﻦـﯿﻤﻫ ندﺮـــﮐ فﺮـﻃﺮﺑ یﺎﺘـﺳار رد ﺰﯿـﻧ ﯽـﺷزﻮﻣآ .دﻮﺑ هﺪﺷ ﻪـــﯿﻬﺗ
ﯽﺷزﻮﻣآ یﺎﻫزﺎﯿﻧ ﯽﺒﺴﻧ و ﻖﻠﻄﻣ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻊﯾزﻮﺗ -2 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ
نﻮﻣزآ هوﺮﮔ نارﺎﻤﯿﺑ
ﯽﺷزﻮﻣآ زﺎﯿﻧ داﺪﻌﺗ
ﺪﺻرد
یرﺎﻤﯿﺑ ﺖﻠﻋ 10
%50
یرﺎﻤﯿﺑ لﺎﻘﺘﻧا هار 9
%45
نﺎﻣرد 13
%65
ﺎﻫوراد 12
%60
ﺖﺒﻗاﺮﻣ 12
%60
ﺺﯿﺨﺸﺗ 8
%40
یرﺎﻤﯿﺑﺖﯿﻫﺎﻣ
ﺎﻫﺶﯾﺎﻣزآ 9
%45
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ 9
%45 ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ
باﻮﺧ 9
%45
ﻢﮑﺷ ﺦﻔﻧ 14
%70
شرﺎﺧ 10
%50
باﺮﻄﺿا 10
%50
ﯽﮔدﺮﺴﻓا 11
%55
ﯽﮕﺘﺴﺧ 13
%65
تﻼﻀﻋ ﯽﮕﺘﻓﺮﮔ 9
%45
نﺎﻫد ﯽﮑﺸﺧ 9
%45
زوﺮﯿﺳﻢﺋﻼﻋ
ﺲﻔﻧ ﯽﮕﻨﺗ 9
%45
ﻪﯾﺬﻐﺗ
ﯽﯾاﺬﻏ ﻢﯾژر 12
%60
ﺖﯾﺎـﻋر دراﻮـﻣ ،یﺮﯿــﮔﯽﭘ هﺎﻣ 3 تﺪــﻣ رد ﯽـــﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮـﻈﻧ رد ﯽـــــﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮـــــﺧ یﺎﻫﺖﺴﯿﻟﮏﭼ رد هﺪﺷ ﻪـﺑ طﻮــــﺑﺮﻣ یﺎﻫﺖـﺴﯿﻟﮏﭼ نارﺎـﻤﯿﺑ زا ﺪــﺻ رد ﺪﺻ .ﺪﺷ هﺪـﺷ ﺖﯾﺎـﻋر دراﻮــﻣ %95 رد ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﮐ ﻞﯿﻤﮑﺗ ار ﻪﯾﺬﻐﺗ .دﻮﺑ رد ﯽـﮔدﺮـﺴﻓا و باﺮــﻄﺿا و ﯽــــﮕﺘﺴﺧ ﺖــﺴﯿﻟ ﮏـــﭼ رﺎـﮐ ﻦـﯾا دراﻮــــﻣ %40 رد و دﻮـﺑ هﺪـﺷ ﻞــﯿﻤﮑﺗ دراﻮﻣ %60 تﻼﮑـﺸﻣ ﻦـﯾا دﻮـﺟو مﺪـﻋ نآ ﺖــﻠﻋ ﻪﮐ دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ ترﻮﺻ .ﺪﺷ حﺮـــﻄﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﻂﺳﻮﺗ %40 رد تﻼــﻀﻋ ﯽـــﮕﺘﻓﺮﮔ ﻪــــﺑ طﻮــــﺑﺮﻣ ﺖـﺴﯿﻟﮏﭼ دراﻮـﻣ %20 رد شرﺎـﺧ و %30 رد نﺎـﻫد ﯽـــــﮑﺸﺧ ،دراﻮﻣ ﻞـــــﯿﻤﮑﺗ مﺪــــﻋ ﺖــﻠﻋ نارﺎـﻤﯿﺑ و دﻮــــﺑ هﺪــــﺷ ﻞـﯿﻤﮑﺗ نﺎــﯿﺑ تﻼﮑﺸﻣ نآ دﻮﺟو مﺪﻋ ار ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ دراﻮﻣ ﺮــــﯾﺎﺳ .ﺪﻧدﺮﮐ ﻞــــﺒﻗ ار ﯽــﮔﺪﻧز ﺖـــﯿﻔﯿﮐ ﯽـــﻠﮐ زﺎﯿﺘﻣا 3 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ نﺎــﺸﻧ ﺪــــﻫﺎﺷ و نﻮــﻣزآ هوﺮـــﮔ 2 رد ﻪـﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪـﻌﺑ و .ﺪــﻫدﯽﻣ ﺮﺜــﮐاﺪﺣ و 29 ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ زﺎﯿﺘﻣا ﻞﻗاﺪﺣ .دﻮﺑ 203 زا ﻞـﺒﻗ ﺪﻫﺎـﺷ هوﺮـﮔ رد ﯽـﮔﺪـﻧز ﺖـﯿﻔﯿﮐ زﺎــﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و ﺪﯿﺳر 112/2 ﻪﺑ هﺎﻣ 3 زا ﺲﭘ ﻪﮐ ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ 137 ﻪﻠﺧاﺪﻣ .ﺖﺷاد ﯽﺤﺿاو ﯽﻟوﺰﻧ ﺮﯿﺳ ،ﻞﺒﻗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪـﻄﺑار ﻦـﯾا رد ار یرادﯽـﻨﻌﻣ توﺎــﻔﺗ نﻮﺴﮐﺎﮑﻠﯾو نﻮﻣزآ .(P=0/001)داد نﺎﺸﻧ ﯽـﮔﺪـﻧز ﺖــــﯿﻔﯿﮐ زﺎـــﯿﺘﻣا ﻦـــﯿﮕﻧﺎﯿﻣ نﻮـــﻣزآ هوﺮﮔ رد ﻪـﺑ ﻪـﻠﺧاﺪﻣ زا ﺲـﭘ ﻪــــﮐ دﻮــــــﺑ 139 ﻪــــﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞـــﺒﻗ یدﻮــﻌﺻ ﺮــــﯿﺳ ،ﻞـﺒﻗ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ و ﺖﻓﺎـﯾ ﺶـﯾاﺰﻓا 171/6 .ﺖﺷاد یرادﯽـﻨﻌﻣ فﻼــﺘﺧا P=0/001 ﺎﺑ ﺰﯿﻧ نﻮﺴﮐﺎﮑﻠﯾو نﻮﻣزآ هرﺎﻤــﺷ لوﺪﺟ رد ﻪﮐ رﻮﻃ نﺎﻤﻫ .داد نﺎﺸﻧ ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ﻦﯿﺑ ار هوﺮـﮔ رد ﯽـﮔﺪــﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،دﻮﺷﯽﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ 3 و ﻪﺘــﺷاﺪﻧ یزرﺎـﺑ توﺎـﻔﺗ ﻪـﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞـﺒﻗ نﻮـﻣزآ و ﺪﻫﺎـﺷ 2 رد ﻪــﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ ار یرادﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﯽﻨﺘﯾو ﻦﻣ نﻮﻣزآ .(P=0/75)داﺪﻧ نﺎﺸﻧ هوﺮﮔ ﻪــﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ ،هوﺮﮔ 2 رد نارﺎﻤﯿﺑ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗﯽﻣ ﻊﻗاو رد
ﺪﻨﺘـﺷاﺪﻧ ﯽــﺤﺿاو توﺎﻔﺗ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﻠﮐ زﺎﯿﺘﻣا ﺮـــﻈﻧ زا 2 ﻦـﯿﺑ ار یرادﯽــﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ نﻮﻣزآ ﻦﯿﻤﻫ ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺲﭘ ﺎﻣا ﺖﯿــﻔﯿﮐ دﻮﺒﻬـﺑ هﺪـﻨﻨﮐ نﺎـﯿﺑ ﻪـﮐ (P=0/001)داد نﺎـﺸﻧ هوﺮـﮔ هﺎـﻣ 3 زا ﺲــﭘ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ نﻮﻣزآ هوﺮﮔ رد ﯽﮔﺪﻧز .ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ
ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻞﮐ زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ -3 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ
ﺪﻫﺎﺷ و نﻮﻣزآ هوﺮﮔ 2 رد ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا
ﺖﯿﻔﯿﮐ زﺎﯿﺘﻣا ﯽﮔﺪﻧز ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ نﻮﻣزآ
نﻮﺴﮐﺎﮑﻠﯾو
ﺎﻫهوﺮﮔ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ SD SD
P
ﺪﻫﺎﺷ 137
26/3 112/2 18/2
0/001
نﻮﻣزآ 139
34/5 171/6 17/7
0/001
ﯽﻨﺘﯾوﻦﻣ نﻮﻣزآ P 0/75
0/001
ﻪـﯿﻬﺗ یﺪـﺒﮐ نارﺎـﻤﯿﺑ یاﺮــﺑ ﻪﮐ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ ،ﯽــﻧاﺮﮕﻧ ،ﮏﯿﺘﺴﯿﮐ ﻢﺋﻼﻋ ،ﯽﻤﮑﺷ ﻢﺋﻼﻋ ﺪﻌﺑ 6 ﻞﻣﺎﺷ دﻮﺑ هﺪﺷ دﺎﻌﺑا ﻦﯾا ﮏﺗﮏﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﯽﻔﻃﺎﻋ ﺪﻌﺑ و ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ،ﯽﮕﺘﺴﺧ راﺮـﻗ ﯽﺑﺎـﯾزرا درﻮـﻣ هوﺮـﮔ ود ﺮــﻫ رد ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ .ﺖﻓﺮﮔ زﺎــﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﯿﺑ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ رد 1 هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ ﻖﺒﻃ ﺪـــــﻌﺑ و (P=0/001)ﯽـــﻧاﺮﮕﻧ ،(P=0/001)ﺖﯿﻟﺎـــﻌﻓ دﺎـــﻌﺑا ﺖﺷاد دﻮﺟو یرادﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ،ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ (P=0/001)ﯽﻔﻃﺎﻋ هﺎـﻣ 3 زا ﺲـﭘ ﺪﻫﺎـﺷ هوﺮـﮔ رد دﺎـﻌﺑا ﻦــﯾا زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ و .دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﻪـﺑ هﺎـﻣ 3 زا ﺲـﭘ ﺪﻫﺎـﺷ هوﺮـﮔ نارﺎــﻤﯿﺑ ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ و هﺪـﺷ ﯽـﻧاﺮﮕﻧ و ﯽﻔﻃﺎـﻋ تﻼﮑـﺸﻣ رﺎـﭼد یﺮــﺗﺶﯿﺑ ناﺰﯿﻣ ،(P=0/39)ﯽﻤﮑـﺷ ﺪــﻌﺑ رد ﺎﻣا ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﮐ اﺪﯿﭘ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺶﻫﺎﮐ یرادﯽــﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا (P=0/59)ﮏﯿﻤﺘﺴﯿﺳ و (P=0/9)ﯽﮕﺘﺴﺧ .ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ رد ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﯿﺑ ﺎـﺑ ﯽـﻧاﺪﻨﭼ توﺎـﻔﺗ دﺎـﻌﺑا ﻦــﯾا رد زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻊﻗاو رد تﻼﮑﺸﻣ ﺮﻈﻧ زا ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ رد نارﺎﻤﯿﺑ و ﺖﺷاﺪﻧ ﻞﺒﻗ ﻪﻠﺣﺮﻣ 3 ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ﯽﺗوﺎــﻔﺗ ﯽﮕﺘﺴﺧ و ﮏﯿﻤﺘﺴﯿﺳ تﻼﮑﺸﻣ ،ﯽﻤﮑﺷ .(1 هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ)ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﻞﺒﻗ هﺎﻣ
نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ دﺎﻌﺑا زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ -1 هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ رد ﮏﯿﺗوﺮﯿﺳ
ﻪـﮐ داد نﺎـﺸﻧ ﺶــﻫوﮋﭘ ﻦﯾا زا ﻞـﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ
،(P=0/001)ﯽﻤﮑﺷ دﺎﻌﺑا رد ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﯿﺑ ﺖﯿﻟﺎـــــﻌﻓ ،(P=0/001) ﮏﯿﻤﺘـــﺴﯿﺳ ،(P=0/001)ﯽﮕﺘـــﺴﺧ رد (P=0/001)ﯽﻔﻃﺎــﻋ ﺪـﻌﺑ و (P=0/001)ﯽـﻧاﺮﮕﻧ ،(P=0/01) ﯽـﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮـﺧ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ یاﺮـﺟا زا ﺪـﻌﺑ و ﻞــﺒﻗ ،نﻮﻣزآ هوﺮﮔ ﻪــﮐ یرﻮﻃ ﻪﺑ .(2 هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ)ﺖﺷاد دﻮﺟو یرادﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪــﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﻞﺒﻗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ دﺎﻌﺑا ﻦﯾا مﺎﻤﺗ رد .دﻮﺑ یاﺮﺟا زا ﺲﭘ هﺎﻣ 3 نﻮﻣزآ هوﺮﮔ نارﺎﻤﯿﺑ ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ تﻼﮑـﺸﻣ رﺎـﭼد یﺮـﺗﻢﮐ ناﺰﯿـﻣ ﻪـﺑ ﯽـــﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮــﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺮـﺗﻢﮐ ،ﺪـﻧدﻮﺑ هﺪـﺷ ﯽﮕﺘـﺴﺧ و ﯽﻔﻃﺎـﻋ ،ﮏﯿﻤﺘــﺴﯿﺳ ،ﯽﻤﮑﺷ ﻪـﺘﻓﺎﯾ دﻮﺒﻬـﺑ ﺰﯿـﻧ ﯽﺘﯿﻟﺎـﻌﻓ ﺮـﻈﻧ زا و هدﺮــﮐ ﻪﺑﺮﺠﺗ ار ﯽﻧاﺮﮕﻧ .ﺪﻧدﻮﺑ و نﻮـﻣزآ هوﺮـﮔ ﻦــﯿﺑ ،ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ 3 هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ ﻖـﺒﻃ یرادﯽــﻨﻌﻣ فﻼـﺘﺧا ﯽـﮔﺪـﻧز ﺖـﯿﻔﯿﮐ دﺎـﻌﺑا مﺎـﻤﺗ رد ﺪﻫﺎـﺷ و P=0/03 ﺎﺑ ﯽﻤﮑﺷ ﻢﺋﻼﻋ ﺪﻌﺑ رد ﻪﮐ یرﻮﻃ ﻪﺑ .ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ و ﯽﻔﻃﺎـﻋ ﺪـﻌﺑ ،ﮏﯿﻤﺘـﺴﯿﺳ ﻢــﺋﻼﻋ ،ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ ،ﯽﮕﺘﺴﺧ ﺪﻌﺑ رد یرادﯽـﻨﻌﻣ توﺎـﻔﺗ ﯽـﻨﺘﯾو ﻦـﻣ نﻮﻣزآ ﺎﺑ (P=0/001) ﯽﻧاﺮﮕﻧ نﻮـﻣزآ هوﺮـﮔ رد نارﺎـﻤﯿﺑ ﺮـــﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ .ﺖــﺷاد دﻮﺟو ،ﮏﯿﻤﺘـﺴﯿﺳ تﻼﮑـﺸﻣ ﯽـﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮـﺧ ﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ یاﺮﺟا زا ﺲﭘ
ناﺰﯿــﻣ ﻪﺑ ار … و ﯽﻧاور ﯽﺣور تﻼﮑﺸﻣ و ﯽﮕﺘﺴﺧ ،ﯽﻤﮑﺷ
ﻦﯾاﺮﺑﺎـﻨﺑ ﺪـﻧدﻮﺑ هدﺮــﮐ ﻪﺑﺮﺠﺗ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ یﺮـﺗﻢﮐ ﻪــﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ” ناﻮﻨﻋ ﺖﺤﺗ ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﯿﺿﺮﻓ
ﺪـﻧﺮﺑﯽﻣ رﺎــﮐ ﻪـﺑ ار ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪــﮐ یﺪﺒﮐ زوﺮـﯿﺳ .ددﺮﮔﯽﻣ ﺪﯿﯾﺄﺗ “ﺪﺑﺎﯾﯽﻣ دﻮﺒﻬﺑ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖـﺒﺴﻧ
نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ دﺎﻌﺑا زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ -2 هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ نﻮﻣزآ هوﺮﮔ رد ﮏﯿﺗوﺮﯿﺳ
نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ دﺎﻌﺑا زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ -3 هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ
ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ ﺪﻫﺎﺷ و نﻮﻣزآ هوﺮﮔ رد ﮏﯿﺗوﺮﯿﺳ
تﺪــﺷ رﺎـــﻤﯿﺑ ﺮـﻫ یاﺮـﺑ ﻪـﮐ ﺖـﺳا مزﻻ ﻪـﺘﮑﻧ ﻦـﯾا ﺮـﮐذ رد و ﺪـﺷﯽﻣ ﻦـﯿﯿﻌﺗ ﮏـﺷﺰﭘ ﻂـــﺳﻮﺗ (یرﺎﻤﯿﺑ ﺪﻠﯾﺎﭼ)یرﺎﻤﯿﺑ زا ﯽـﮑﯾ یرﺎـﻤﯿﺑ تﺪــــــﺷ اﺮﯾز ﺪﯾدﺮﮔﯽﻣ ﺖﺒﺛ رﺎﻤﯿﺑ هﺪﻧوﺮﭘ نارﺎــﻤﯿﺑ یﺪﻨﺑﻪﻘﺒﻃ (8)ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ،نﺎـــﻗﺮﯾ ﺎـﺑ طﺎـﺒﺗرا رد ،ﺎـــــﻫﺪﻠﯾﺎﭼ یﺪــــﻨﺑﻪﻘﺒﻃ سﺎـﺳاﺮﺑ نﺎـــﻣز ،مﺮــﺳ ﻦــﯿﻣﻮﺒﻟآ ﺖــﻈﻠﻏ ،ﯽﺗﺎــﭘﻮﻟﺎﻔــﺴﻧآ ،ﺖﯿــﺳآ
ﺞﻟﺎـﻌﻣ ﮏـﺷﺰﭘ ﻂــﺳﻮﺗ ﻪﮐ (8)ﺖﺳا … و ﻪﯾﺬﻐﺗ ،ﻦﯿﺒﻣوﺮﺗوﺮﭘ .دﻮﺷﯽﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻞــﺒﻗ ﻦﯿﺑ یرﺎﻤﯿﺑ تﺪﺷ ﺮﻈﻧ زا نﻮﺴﮐﺎﮑﻠﯾو یرﺎﻣآ نﻮﻣزآ هوﺮــﮔ رد و (P=0/057)ﺪﻫﺎـــﺷ هوﺮـﮔ رد ﻪـﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪـﻌﺑ و ﻦـﯿﻨﭼ ﻢــﻫ .داﺪﻧ نﺎﺸﻧ ار یرادﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ (P=0/66)نﻮﻣزآ ﺪﻫﺎـﺷ و نﻮــﻣزآ هوﺮﮔ 2 ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﯽﻨﺘﯾوﻦﻣ نﻮﻣزآ نﺎـﺸﻧ ار یرادﯽـﻨﻌﻣ فﻼـﺘﺧا ﺰﯿـﻧ (P=0/73)ﻪــﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ .داﺪﻧ زا ﺪـﻌﺑ نﻮـﻣزآ و ﺪﻫﺎــﺷ هوﺮﮔ رد یرﺎﻤﯿﺑ تﺪﺷ ﻊﻗاو رد .ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺪﻧ یرادﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ و هدﻮﺑ نﺎﺴﮑﯾ ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ ﻪﻠﺧاﺪﻣ رد تﺪــﻣ هﺎﺗﻮﮐ ﻪﻠﺧاﺪﻣ ﮏﯾ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺷاد رﺎﻈﺘﻧا ناﻮﺗﯽﻤﻧ ﻪﺘﺒﻟا هﺪﻫﺎﺸﻣ توﺎﻔﺗ یرادﯽﻨﻌﻣ و سﻮﺴﺤﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ یرﺎﻤﯿﺑ تﺪﺷ .ﺖﺳا هدﻮﺒﻧ ﻪﻠﺌﺴﻣ ﻦﯾا ﺰﯿﻧ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا زا فﺪﻫ و دﻮﺷ
ﺚﺤﺑ ﺮــﺑ ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا زا فﺪﻫ .ﺖﺳا هدﻮﺑ یﺪﺒﮐ زوﺮﯿﺳ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﯿﺛﺄـﺗ ﺖـﺤﺗ ﻪـﮐ ﺪﻨﺘـﺴﻫ یراﺰـﺑا هﮋــﯾو راﺰﺑا ﻪﮐ ﺎﺟ نآ زا ﯽـﻣﻮﻤﻋ راﺰـﺑا زا ﺮـﺗﻖﯿﻗد و ﺪﻧﺮﯿـﮔﯽــﻣ راﺮﻗ یاهﮋﯾو یرﺎﻤﯿﺑ ﻦـﯾا رد ،ﺪﻨﺷﺎﺑﯽﻣ ﺮﺗسﺎﺴﺣ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ و هدﻮﺑ (CLDQ)یﺪـﺒﮐ نارﺎـﻤﯿﺑ هﮋــﯾو راﺰﺑا زا ﺎﺗ ﺪﺷ ﯽﻌﺳ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ .(6)دﻮﺷ هدﺎﻔﺘﺳا 50 ﺮـﯾز ﯽﻨــﺳ هوﺮﮔ رد زوﺮﯿﺳ یﺎﻫﻪﻧﻮﻤﻧ ﺐﻠﻏا ناﺮﯾا رد .ﺪﻧراد راﺮﻗ لﺎﺳ رد و لﺎــﺳ 20-50 ﻦﯿﻨﺳ رد یرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا عﻮﯿﺷ ﻦﯾﺮﺗﺶﯿﺑ رد نارﺎــﻤﯿﺑ %70 ﺰﯿﻧ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا رد ﻪﮐ (2)ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ دﺮﻣ ﺲﻨﺟ .ﺪﻧدﻮﺑ دﺮﻣ ﺐﻠﻏا و ﻪﺘﺷاد راﺮﻗ ﯽﻨﺳ هوﺮﮔ ﻦﯾا 1376 ﺎـﺗ 1373 یﺎﻫلﺎــﺳ ﻪﻠﺻﺎﻓ رد ﻪﮐ ﯽﻘﯿﻘﺤﺗ سﺎﺳاﺮﺑ ترﻮـﺻ ناﺮـﯾا رد زوﺮﯿـﺳ ﻞـﻠﻋ ﯽـﻧاواﺮﻓ ﻦـﯿﯿﻌﺗ رﻮــﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪـﺑ نآ زا ﺲــﭘ و ﺖﻠﻋ ﻦﯾﺮﺗﻊﯾﺎﺷ ،%60/6 ﺎﺑ B ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ ،ﺖﻓﺮﮔ (%8/2)نﻮــﯿﻤﯾاﻮﺗا ﺖﯿﺗﺎـﭙﻫ ،(%8/8)نﻮـﺴﻠﯾو یرﺎـﻤﯿﺑ ﺐـﯿﺗﺮﺗ .(2)ﺪﻧدﻮﺑ ﻞﻠﻋ ﺮﯾﺎﺳ و C ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ ،ﮏﻨﯾﻻ زوﺮﯿﺳ یﺪـﺒﮐ زوﺮﯿــﺳ رد ﺖﻠﻋ ﻦﯾﺮﺗﻊﯾﺎﺷ ﺰﯿﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد ﻪــﺑ نآ زا ﺲﭘ و دﻮﺑ B ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ ،هوﺮﮔ ود ﺮﻫ نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﯿﺑ رد C ﺖﯿﺗﺎـﭙﻫ و نﻮـﯿﻤﯾاﻮﺗا ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ ،ﮏﯿﻧژﻮﺘﭙﯾﺮﮐ زوﺮﯿﺳ ﺐﯿﺗﺮﺗ
.ﺪﻨﺘﺷاد راﺮﻗ ﻪﻣﺎﻧﺶــﺳﺮﭘ سﺎــﺳاﺮﺑ ﯽـــﮔﺪـﻧز ﺖـﯿﻔﯿﮐ زﺎـﯿﺘﻣا ﻞـﻗاﺪﺣ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ .ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ 203 ﺮﺜﮐاﺪﺣ و 29 ،CLDQ هوﺮـﮔ رد و 137 ﺪﻫﺎـﺷ هوﺮـﮔ رد ﯽــﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﻠﮐ زﺎﯿﺘﻣا فﻼــﺘﺧا ﯽـــﻨﺘﯾوﻦﻣ یرﺎـﻣآ نﻮـﻣزآ ﻪـﮐ دﻮـﺑ 139 نﻮـﻣزآ ﻦﯾا رد ﻪﮐ رﻮﻃنﺎﻤﻫ ﺎﻣا داﺪﻧ نﺎﺸﻧ هوﺮﮔ 2 ﻦﯿﺑ ار یرادﯽﻨﻌﻣ ﺖــﯿﻔﯿﮐ دﻮـﺷﯽﻣ هﺪﻫﺎـﺸﻣ (9 و8 ،7)ﯽـﻠﺒﻗ تﺎـﻘﯿﻘﺤﺗ و ﻖـﯿﻘﺤﺗ ﺐـﻠﻏا .ﺪـﺷﺎﺑﯽﻣ ﯽـﻌﯿﺒﻃ داﺮـﻓا زا ﺮﺗﻦﯿﯾﺎـﭘ داﺮـﻓا ﻦــﯾا ﯽﮔﺪﻧز و (%45 ،B ﺪﻠﯾﺎـﭼ)ﻂــﺳﻮﺘﻣ تﺪﺷ یاراد ،هوﺮﮔ 2 رد نارﺎﻤﯿﺑ .ﺪﻧدﻮﺑ یرﺎﻤﯿﺑ زا (%35 ،C ﺪﻠﯾﺎﭼ)ﺪﯾﺪﺷ و ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﯾا زا فﺪـﻫ ﻪـﮐ دﺮــﮐ هرﺎﺷا ﻪﺘﮑﻧ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺪﯾﺎﺑ هدﻮـﺒﻧ یرﺎـﻤﯿﺑ تﺪـﺷ ﺶﻫﺎــﮐ و ﺮﯿﻣ و گﺮﻣ ﺶﻫﺎﮐ ،ﻪﻠﺧاﺪﻣ یرﺎـﻤﯿﺑ تﺪــﺷ ﺰﯿﻧ ﻪﻠﺧاﺪﻣ یاﺮﺟا زا ﺪﻌﺑ ﻪﮐ رﻮﻃنﺎﻤﻫ ،ﺖﺳا .داﺪـﻧ نﺎـﺸﻧ ار یرادﯽــﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا ﻞﺒﻗ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هوﺮﮔ 2 رد ندﺮــﮐﮓﻧرﺮﭘ ،ﻖــﯿﻘﺤﺗ ﻦــﯾا ناﺮــﮔﺶـــﻫوﮋﭘ ﯽـﻠﺻا فﺪـﻫ ﺖﯾﺎﺿر ﺲﺣ ﺶﯾاﺰﻓا ،نارﺎﻤﯿﺑ یاﺮﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﺒﺜﻣ یﺎﻫﯽﮔﮋﯾو .ﺖﺳا هدﻮﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ دﻮﺒﻬﺑ و ﻪـﮐ ﺪـﺷﺎﺑﯽﻣ ﯽـﮔﺪــﻧز زا ﺖﯾﺎﺿر سﺎﺴﺣا ،ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ .ﺪﺷﺎﺒﻧ ﺎﯾ هدﻮﺑ ﺖﻣﻼﺳ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ زﺎـﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ،یﺮﯿـﮔﯽــﭘ هﺎﻣ 3 و ﻪﻠﺧاﺪﻣ یاﺮﺟا زا ﺲﭘ رد و 112/2 ﻪـﺑ 137 زا ﺪﻫﺎـﺷ هوﺮـﮔ رد ﯽــﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﻠﮐ ﻪــﻠﺧاﺪﻣ زا ﺪﻌﺑ 171/6 ﻪﺑ ﻪﻠﺧاﺪﻣ زا ﻞﺒﻗ 139 زا نﻮﻣزآ هوﺮﮔ دﺎـﻌﺑا مﺎـﻤﺗ رد نﻮـﻣزآ هوﺮــﮔ رد نارﺎﻤﯿﺑ و دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺮﯿﯿﻐﺗ .ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﺷ یرادﯽﻨﻌﻣ و ﺖﺒﺜﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ رﺎﭼد ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ار ﺪﻫﺎـﺷ هوﺮـﮔ رد ﯽـﮔﺪــﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺶﻫﺎﮐ ﺮﮕﯾد یﻮﺳ زا یرﺎــﻤﯿﺑ هﺪـﻧورﺶﯿﭘ ﺖﯿﻫﺎـﻣ ﻪـﺑ یدﺎـﯾز دوﺪـﺣ ﺎـﺗ ناﻮـﺗﯽﻣ .داد ﺖﺒﺴﻧ یﺪﺒﮐ زوﺮﯿﺳ و ﻢــﺋﻼﻋ ﺪـﻨﮐﯽﻣ ﺖـﻓرﺶﯿﭘ یﺪـﺒﮐ یرﺎـﻤﯿﺑ ﻪـﮐ نﺎـﻨﭼ ﻢﻫ نآ لﺎـﺒﻧد ﻪــﺑ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫﺖﯾدوﺪﺤﻣ و یرﺎﻤﯿﺑ زا ﯽﺷﺎﻧ ضراﻮﻋ رد ﯽـﻘﻠﺧ و ﯽﻔﻃﺎــﻋ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺐﺟﻮﻣ ،دﻮﺷ دﺎﺠﯾا ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ .ددﺮﮔﯽﻣ نارﺎﻤﯿﺑ رﺎـﻤﯿﺑ ﮏـﯾ ﯽـﮔﺪــﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ (Van Edi.)یداناو ﺮﻈﻧ ﻖﺒﻃ لﻼـﺘﺧا ﮏــﯾ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ هﺪﻤﻋ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻦﻣﺰﻣ یرﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ
یور هدﺮـﺴﻓا ﻖـﻠﺧ ،دﺮﯿـﮔﯽــﻣ راﺮﻗ هدﺮﺴﻓا ﻖﻠﺧ هﺪﻨﻨﮐ دﻮﻋ ﻢــﺋﻼﻋ ﺪﯾﺪـﺸﺗ ﺐﺒـﺳ و ﻪﺘـﺷاد ﯽـﻔﻨﻣ ﺮﯿﺛﺄـﺗ داﺮـﻓا دﺮـﮐﻞﻤﻋ یرﺎـﻤﯿﺑ ﺮـﺑ ﻪــﺒﻠﻏ یاﺮﺑ ﻪﮐ ار دﺮﻓ یژﺮﻧا و ددﺮﮔﯽﻣ یرﺎﻤﯿﺑ و ﯽﻤــﺴﺟ ﻢـﺋﻼﻋ ،ﺪـﻫدﯽﻣ ﺶﻫﺎـﮐ ﺖـﺳا زﺎـﯿﻧ درﻮـﻣ ﻦـﻣﺰﻣ ﺶـﯾاﺰﻓا دﺮــﻓ یﺎﻫﯽﻧاﻮﺗﺎﻧ و ﺪﻧﻮﺷﯽﻣ ﻞﻤﺤﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﯿﻏ ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ .(21)ﺪﺑﺎﯾﯽﻣ داﺮــﻓا یﺪﺒﮐ زوﺮﯿﺳ رد ﻪﮐ ﺖﺷاد رﺎﻈﺘﻧا ناﻮﺗﯽﻣ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﯽـﮔﺪــﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺶﻫﺎﮐ رﺎﭼد ﻒﻠﺘﺨﻣ دﺎﻌﺑا رد نﺎﻣز روﺮﻣ ﻪﺑ .ﺪﺑﺎﯾﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا یرﺎﻤﯿﺑ ﺪﯾﺪﺸﺗ ﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﻧﻮﺷ ﻞﺑﺎـﻗﺮﯿﻏ و لﺮﺘــﻨﮐ ﻞﺑﺎﻗ یﺎﻫﺖﯾدوﺪﺤﻣ یاراد ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا لﺮﺘــﻨﮐ ﻞﺑﺎـﻗ ﺮﯿـﻏ یﺎـﻫﺖﯾدوﺪﺤﻣ ﻪـﻠﻤﺟ زا ﻪـﮐ دﻮـﺑ لﺮﺘـﻨﮐ نارﺎــﻤﯿﺑ ﻪﻗﻼﻋ و هﺰﯿﮕﻧا و ﯽﻠﺒﻗ تﺎﯿﺑﺮﺠﺗ و ﺶﻧاد ﻪﺑ ناﻮﺗﯽﻣ .ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺮﺛﻮﻣ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ یاﺮﺟا رد ﻪﮐ دﺮﮐ هرﺎﺷا داﺮـﻓا ﯽـﻧاور ﯽــﺣور تﻻﺎﺣ و یدﺮﻓ یﺎﻫتوﺎﻔﺗ ﻦﯿﻨﭼ ﻢﻫ ﺞﯾﺎـﺘﻧ یور ﻪﻣﺎﻧﺶــﺳﺮﭘ تﻻاﻮﺳ ﻪﺑ ﯽﯾﻮﮔﺦﺳﺎﭘ نﺎﻣز رد ﻪﮐ .ﺪﻨﺷﺎﺑﯽﻣ لﺮﺘﻨﮐ ﻞﺑﺎﻗﺮﯿﻏ ﺪﻨﺘﺴﻫ راﺬﮔﺮﯿﺛﺄﺗ ،ﺲــﻨﺟ ،ﻦـﺳ ﺪﻨﻧﺎـﻣ یدﺮـﻓ تﺎـﯿﺻﻮﺼﺧ ﺮـﮕﯾد یﻮـﺳ زا ﺮـﺛﻮﻣ داﺮـــﻓا ﯽــــﮔﺪـﻧز ﺖــــﯿﻔﯿﮐ ﺮــﺑ ﺪﻣآرد و تﻼﯿﺼﺤﺗ لﺮﺘﻨﮐ نﺎﮑﻣا ﺪﺣ ﺎﺗ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ ﻦﺘﺷاد ﺎﺑ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ .ﺪﺷ ﺖــﯿﻔﯿﮐ یور ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ ﺮﯿﺛﺄﺗ (A ،B ،C ﺪﻠﯾﺎﭼ)یرﺎﻤﯿﺑ تﺪﺷ ﻪـﺑ و ﻪﺘـﺳد 3 ﻪـﺑ نارﺎـﻤﯿﺑ یﺪـﻨﺑهوﺮﮔ ﺎـﺑ ﻪــﮐ ﻪﺘﺷاد ﯽﮔﺪﻧز .ﺪﯾدﺮﮔ لﺮﺘﻨﮐ یدﺎﯾز دوﺪﺣ ﺎﺗ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ یﺮﯿﮔرﺎﮐ ﯽﺼﯿﺨــﺸﺗ یﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ یﺮﯿﮔرﺎﮐ ﻪﺑ و نﺎﻣرد تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻪـﮐ ﻦـﯾا ﻪـﺑ ﻪــﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ دﻮﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ یور ﺰﯿﻧ ﯽﻧﺎﻣرد و ﺎـﺗ ،ﺪﻧﺪـﺷ بﺎــﺨﺘﻧا ﺰﮐﺮﻣ نﺎﻤﻫ زا ﺰﯿﻧ ﺪﻫﺎﺷ هوﺮﮔ یﺎﻫﻪﻧﻮﻤﻧ .ﺪﯾدﺮﮔ لﺮﺘﻨﮐ یدوﺪﺣ ﻪـﮐ ﯽـﺗرﻮﺻ رد داد نﺎـﺸﻧ ﺶــﻫوﮋﭘ ﻦﯾا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ و نارﺎـﻤﯿﺑ ﯽــﺷزﻮﻣآ یﺎﻫزﺎﯿﻧ سﺎﺳاﺮﺑ ﯽﺘﺒﻗاﺮﻣ دﻮﺧ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪـﮐ یرﻮـﻃ ﻪـﺑ ددﺮـﮔ ﯽـﺣاﺮﻃ ﺎــﻫنآ کرد ﺢﻄﺳ ﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ رد نﺎﻫاﺮﻤﻫ و نارﺎﻤﯿﺑ ﻪﺒﻧﺎﺟ ﻪﻤﻫ ﺖﮐرﺎﺸﻣ و ﯽﯾاﺮﺟا ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﺐــﺟﻮﻣ ،ﺪـﺷﺎﺑ ﻪﺘـﺷاد هاﺮـﻤﻫ ﻪـﺑ ار نﺎـﻣرد و ﺖـﺒﻗاﺮﻣ ﺮـﻣا ﺎـﻫنآ ﯽـﮔﺪـﻧز ﺖـﯿﻔﯿﮐ ﻪـﻨﯿﻣز رد ﺖـﺒﺜﻣ ﺞﯾﺎــﺘﻧ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯾﺖﺳد .ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ نﺎـﻣرد کﺮـﺗ زا ناﻮـﺗﯽﻣ نارﺎــﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ دﻮﺒﻬﺑ ﺎﺑ
تﺎـﻣاﺪﻗا ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ ار ﺎــﻫنآ و هدﺮﮐ یﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﺎﻫنآ ﻂﺳﻮﺗ ﺪﻧاﻮﺗﯽﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ .دﺮﮐ ﺮﺗراوﺪﯿﻣا ﯽﻧﺎﻣرد هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ یرﺎﺘـﺳﺮﭘ و ﯽﮑـﺷﺰﭘ ﻒــﻠﺘﺨﻣ یﺎﻫﺶﺨﺑ رد صﻮﺼﺧ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ یرﺎﺘﺳﺮﭘ ﺶﺨﺑ :زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﻪﮐ دﺮﯿﮔ راﺮﻗ نارﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ﺖﺒﻗاﺮﻣ ﻪﺋارا ﺖﻬﺟ شراﻮﮔ ﺶﺨﺑ نارﺎﺘﺳﺮﭘ یاﺮﺑ ترﻮــﺻ ﻪﺑ یرﺎﺘﺳﺮﭘ شزﻮﻣآ ﺶﺨﺑ رد ،رﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ شزﻮﻣآ و هرود نﺎﯾﻮﺠـﺸﻧاد ﯽـﺳرد ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ رد ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﻦــﯾا نﺪﻧﺎﺠﻨﮔ زا ﺪﯾدزﺎـﺑ نﺎـﻣز رد ﻪـﻌﻣﺎﺟ ﺖــﺷاﺪﻬﺑ ﻪﻨﯿﻣز رد ،ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ زا یﺮﯿـﮔﺶـﯿﭘ و نارﺎـﻤﯿﺑ لﻼﻘﺘــﺳا ﺶﯾاﺰﻓا رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ لزﺎﻨﻣ .ﺎﻫنآ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ دﻮﺒﻬﺑ و ضراﻮﻋ یﺎــــﺸﮔهار ﺪــﻧاﻮﺗﯽﻣ ﺶــﻫوﮋﭘ ﻦــﯾا ﺞﯾﺎــﺘﻧ ﻦــﯿﻨﭼ ﻢﻫ .ﺪﺷﺎﺑ ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد ﺮﮕﯾد یﺎﻫﺶﻫوﮋﭘ یﺎـﻫیرﺎﻤﯿﺑ نﺎــﺼﺼﺨﺘﻣ و نﺎﮑﺷﺰﭘ یاﺮﺑ ﺮﮕﯾد یﻮﺳ زا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺮﺑ هوﻼﻋ ناﻮﺗﯽﻣ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ مﺎﯿﭘ ﻦﯾا یوﺎﺣ ﺪﻧاﻮﺗﯽﻣ ﺪﺒﮐ ﺖـﯿﻔﯿﮐ دﻮﺒﻬـﺑ ﻪـﻨﯿﻣز رد یﺮﺘﻬـﺑ ﺞﯾﺎــﺘﻧ ﻪﺑ ،نﺎﻣرد زا ﻞﺻﺎﺣ ﻪـﺑ ﯽـﯾوراد و ﯽـﺒﻃ نﺎــﻣرد اﺮﯾز ﺖﻓﺎﯾ ﺖﺳد نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺪـﺸﺨﺑ دﻮﺒﻬــﺑ ار ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ دﺎﻌﺑا مﺎﻤﺗ ﺖﺴﯿﻧ ردﺎﻗ ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ ﺶﻫﺎﮐ یﺪﺒﮐ یرﺎﻤﯿﺑ تﺪﺷ یﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ﻪﮐ ﻦﯾا ﺎﺑ ﯽﻫﺎﮔ ﯽﺘﺣ و ،ﺪﻨﺘــﺴﻫ یﺪﺒﮐ یرﺎﻤﯿﺑ دﻮﺒﻬﺑ هﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﺎﻫﺶﯾﺎﻣزآ و ﻪﺘﻓﺎﯾ .ﺪﺑﺎﯾﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ نارﺎﻤﯿﺑ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ نﺎﻣز ﻢﻫ رﻮﻃ ﻪﺑ
ﻊﺑﺎﻨﻣ 1- Andreoli T. Cecil essential of the medicine, 4 th ed., U.S.A. Suanders company, 1997, PP:
339-344.
ـ نﺎـــﯾﻮﻠﻋ ،یﺪﻬــﻣ ـ ﯽــﻓاﺮﺻ ،شورﻮــﮐ ـ ﯽــﻤﯿﻈﻋ -2 .داﻮـﺟ ـ ﯽﻠﯿﯾﺎـﮑﯿﻣ ،ﻢﻨﺒــﺷ ـ نﺎﺘﺴﻠﮔ ،هدﮋﻣ ـ یﻮﻠﻋ ،ﺪﯾﺆﻣﺪﯿﺳ رد یﺮﺘـﺴﺑ نارﺎـﻤﯿﺑ رد یﺪـﺒﮐ زوﺮﯿـﺳ ﻞــﻠﻋ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺮﻬــﻣ ـ ﺮﯿﺗ ،شراﻮﮔ ﻪﻠﺠﻣ ،ﯽﺘﻌﯾﺮﺷ نﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ شراﻮﮔ ﺶﺨﺑ .19-26 :(38 و37) ،1381
3- Lou Warren M. Hospital nursing, taking a hard look at cirrhosis, http://www.springnet.com, Nursing 99, 1999, 29: 13-14.
لﺎـﺒﻧﺪﺑ HbsAg دراﻮـﻣ ﺎـﺑ درﻮــﺧﺮﺑ .ﻢﯾﺮﻣ ـ یرﻮﺸﮐ -4 و یﺮﯿﮕـﺸﯿﭘ ﻦـﻣﺰﻣ ﺖﯿﺗﺎـﭙﻫ یزﻮﻣآزﺎــﺑ رﺎﻨﯿﻤﺳ ،نﻮﺧ ءاﺪﻫا هﺎـﻣﺮﯿﺗ 19-20 ،(ﺞــﻋ)…اﻪﯿﻘﺑ ﯽﻤﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،نﺎﻣرد .93-98 ،1381
.هﺮﻫﺎـﻃ ـ یدورد ،ﺪﯿﻌــﺳ ـ ﯽﻤﺗﺎﺣ ،ﺪﯾﻮﻣﺪﯿﺳ ـ نﺎﯾﻮﻠﻋ -5 رد ﻦــﯾدوﻮﯿﻣﻻ یوراد ﻪﻟﺎـﺴﮑﯾ فﺮـﺼﻣ ﯽـﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽـﺳرﺮﺑ ﺮﻬـﻣ و ﺮﯿـﺗ ، شراﻮـﮔ ﻪـﻠﺠﻣ ،ﯽـﺑ ﻦــﻣﺰﻣ ﺖﯿﺗﺎﭙﻫ ﻪﺑ نﺎﯾﻼﺘﺒﻣ .33-37 :(37-38) ،1381
6- Younnossi ZM., Guyatt G., Kiw M.
“Development of a disease specific questionnair to measure health related quality of life in patients with chronic liver disease”, GUT; 1999, 45: 295-300.
7- Granlnek I., hays R., Kilbourne A., Rosen HR., Keeffe EM., Artinian L., et al. “Development and evaluation of the liver disease quality of life instrument in persons with advanced chronic
liver disease-The LDQOL 1.0”, American Journal of Gastroenterology, 2000, 95: 3552- 3565.
8- Younnossi ZM., Boparai N., Price LL., Kiwi ML., McCormick M., Guyatt G. “Health-Related quality of life in chronic liver disease: The impact to type and severity of disease”, The cleveland clinic foundation ohio USA,
Journal of Gastroenteria, 2001, 96: 2199- 2205.
9- Marchesini G., Bianchi G., Amodio P., Salerno F., Merli M., Panella C., et al. “Factors with poor health-related quality of life of patient with cirrhosis”, Gastroenterology, 2001, 20: 305- 307.
10- Bona MD., Ponton P., Ermani M., Iemmolo RM., Feltrin A., Boccagni P., et al.
“The impact of liver disease and medical complications on quality of life and psychological distress before and liver transplanation”, Journal of Hepatology, 2000, 33:
609-615.
11- Cordoba J., Lataif L., Cabrera J., Penev P., Zee P., Blei AT., et al. “High prevalence of sleep distrubance in cirrhosis”, Journal of Hepatology, 1998, 27: 339-345.
12- Borgaonkar MR., Irvine EJ. “Quality of life measurement in gastrointestinal and liver disorders”, Gut, 2001, 47: 444-454.
13- Krajnik M., Zylicz Z. “Pruritus in advanced internal disease pathogenesis and treatment”, The Netherlandds Journal of Medicine, 2001, 58: 27-40.
14- Google image Result for www.cares.arthritis.arizona.edu/img/heeltoelift.g if, Accessed Jun 2003.
15- Dudek K., Abbey S., Stewart DE., Heathcote EJ. “Fatigue in primery billiary cirrhosis”, Gut, 1998, 43: 705-710.
نﺎــﻧاﻮﺟﻮﻧ ﯽﮔﺪﻧز ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﺳرﺮﺑ .ﻦﯾﺮﺴﻧ ـ نﺎﯿﺳرﺎﭘ -16 ﻪـﺑ ﻪﺘـﺴﺑاو یﺎﻫنﺎﺘـﺳرﺎﻤﯿﺑ رد ﺰﯿﻟﺎـﯾدﻮﻤﻫ ﺎـﺑ نﺎــﻣرد ﺖﺤﺗ نﺎﯾﺎﭘ ،ناﺮﻬﺗ ﺮﻬﺷ ﯽﮑﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ و نﺎﻣرد ﺖﺷاﺪﻬﺑ ترازو هﺎﮕـﺸﻧاد ،نﺎــﮐدﻮﮐ یرﺎﺘﺳﺮﭘ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﻣﺎﻧ .60 ،1375 ،ﯽﺸﺨﺒﻧاﻮﺗ و ﯽﺘﺴﯾﺰﻬﺑ مﻮﻠﻋ
17- Rica R., Vanrenterghem Y., Evers GC.
Adequate self-care of dialysed patients: a review of the literature”, International Journal of nursing studies, 2002, 93: 329-339.
18- Ruth C., Paulette A., Wayne U. “An intervention to increase use and effectiveness of self-care measures for breast cancer chemotherapy patients”, Cancer Nursing, 1999, 22(4): 312-319.
یﺎﻫﻪــﯾﺮﻈﻧ و ﻢﯿﻫﺎـــﻔﻣ دﺮﺑرﺎـﮐ .ﻪـﺑﺎﺑر ـ نﺎـﯾرﺎﻤﻌﻣ -19 هﺎﮕـﺸﻧاد ﯽــﻤﻠﻋ رﺎﺛآ ﺮﺸﻧ ﺰﮐﺮﻣ ،ناﺮﻬﺗ ،لوا پﺎﭼ ،یرﺎﺘﺳﺮﭘ
.75-90 :ﻪﺤﻔﺻ ،1378 ،سرﺪﻣ ﺖﯿﺑﺮﺗ
ﺖـﯿﻔﯿﮐ ﺮـﺑ شزﻮــﻣآ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ .هﺮﻫﺎﻃ ـ یراﺪﻫد -20 ﻪــﻣﺎﻧ نﺎـــﯾﺎﭘ ،زﺎـﺑ ﺐـﻠﻗ ﯽـﺣاﺮﺟ ﻞـﻤﻋ ﺎـﺑ نارﺎـﻤﯿﺑ ﯽـﮔﺪـﻧز ،سرﺪــﻣ ﺖﯿﺑﺮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺖﺷاﺪﻬﺑ شزﻮﻣآ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ .56 ،1381 ،ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺪﮑﺸﻧاد
21- VanEdi L., Brouwer H. “Prevalence of deppression in patients with COPD: A systemic review”, Thorax, Aug 1999, 54(8): 688.
Assessment of the Effect of Self Care Program on Quality of Life in Patients with Cirrhosis referred to Tehran Hepatitis Center in 2003
I II III
M. Zandi, MSc *S.M. Alavian, MD R. Memarian, MSc
IV
A. Kazem Nejad, Ph.D.
Abstract
Liver cirrhosis is one of the most essential problems of health care system in our country, because of its high prevalence and its disabling or deathly complications. According to literatures, chronic liver disease substantially reduces HROL which does not differ markedly by the type of the disease.
In this regard, designing a self care program according to client’s needs in different aspects of quality of life, can maintain their independence, promote their sense of well-being and improve their quality of life. Using non-probability sampeling(convenience), a number of 44 patients(21 experimental & 23 control) concerning their charactristics(20-65 old, etc) were studied. Patients and their fellows’
demographic questionnaire, chronic liver disease questionnaire(CLDQ), educational needs checklist and self-reported checklist were the data collecting tools. For experimental group and their fellows, a self care program was performed in 4 sessions with 45 minutes. The quality of life in both groups was assessed by CLDQ questionnaire before performance of the self care program and three months after the self care program. The quality of life in both groups was compared and then data were analyzed using SPSS software. Chi-squared test and t-test revealed that the experimental and control group were the same concerning the effective factors on the quality of life, such as age, sex, etc(P>0.05). Mann-whitney test showed that the quality of life total score before intervention did not show a significant difference between the two groups(P=0.75). While after intervention the same test indicated a significant difference between the two groups(P=0.001). Wilcoxon test revealed that the quality of life total score before and after self care program in the experimental group had a significant difference(P=0.001), and the same test showed a significant difference in the control group too (has a decrease)(P=0.001). Consequently, the hypothesis of this study “the quality of life in patients with cirrhosis increases after the performance of self care program compared to the control group” was confirmed.
Key Words: 1) Liver Cirrhosis 2) Quality of Life 3) Self Care 4) Tehran Hepatitis Center
This article is a summary of the thesis by M. Zandi for MSc degree in Nursing under supervision of S.M. Alavian and consultation with R. Memarian, MSc, 2003.
I) MSc in Nursing Education. Kashan University of Medical Sciences and Health Services. Tehran, Iran.
II) Associate Professor of Gastroenterology. Baghiatallah University of Medical Sciences and Health Services. Tehran, Iran(*Corresponding Author).
III) MSc in Nursing Education. Instructor. Tarbiat Modarress University. Tehran, Iran.
IV) Associate Professor of Biostatistics. Tarbiat Modarress University. Tehran, Iran.
