Barriers to Public Trials in the Iranian Judiciary with Particular Regard to Religious, Judicial and
Cultural Obstacles
(Type of Paper: Research Article)
Ali Hajipour Kondroud*
Abstract
Despite the importance and undeniable place of the principle of public trial in human rights and domestic law, its realization still remains one of the concerns of the Iranian judicial system. The reason must be sought in the obstacles and challenges that prevent the implementation of this important principle. Given that the theoretical and legal barriers to the establishment of this principle have been examined in previous studies, the present paper, using a descriptive-analytical method, will examine some of the other barriers to the the principle, including religious, judicial, structural and cultural ones. The findings of the study will show that due to its sharia basis and lack of contrary jurisprudence, no religious barrier to the principle of public trial in criminal proceedings can be conceived. In addition, by reforming judicial procedures and structures, appropriate oversight of judges, allocating the funds needed to rebuild the courts system, creating the appropriate cultural context and providing public education, systemic and cultural barriers to public trilas can be removed.
Keywords
public trials, cultural barriers, religious barriers, judicial and structural barriers.
* Assistant Prof, Department of Law, Urmia Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran.
Email: [email protected]
Received: September 27, 2019 - Accepted: May 10, 2020
This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International, which permits others to download this work, share it with others and Adapt the material for any purpose.
یهاگن اب ؛ناریا ییاضق ماظن رد ینلع یسرداد یورارف عناوم یگنهرف و ییاضق ،یهقف عناوم رب
یملع :هلاقم عون(
)یشهوژپ _
یجاح یلع دوردنک روپ
*
هدیکچ
هب ييسرداد ندوب ينلع لصا ريذپانراکنا هاگياج و نأش مغر يب ايظن رد
و ري ب بويوق ييللملا
قوحت و راروتسا ،رو ک يلخاد بووق هغدغد زا نانچمه نآ ين ع
يلووي ملد و اه ايه
دويجوم
ا ناريا يياضق اظن رد .تس
شلاچ و عناوم رد دياب ار هلئسم يا تلع تيسج دديعتم اه
ويجو
تحت ار نآ بولطم و يعقاو ارجا و هتفرگ رارق مهم لصا يا ور ارف هک درک هداد راريق عاع لا
عناوم يسررب هب رظن ،هن مز يا رد .تسا يسرداد ندوب ينلع لصا ارجا ينوناق و رظن
رد ايه
شهوژپ يف صوت شور هب رضاق ةلاوم رد ، پ اه قيوحت عيناوم زا ريگيد ييخرب ،يل لحت–
ليصاق هيح تن ييا و ييسررب ييگنهرف و راتخاس و يياضق ،يهوف عناوم هلمج زا روکذم لصا ادوف و روکذم لصا ارب يعرش قباوس دوجو اب هک تسا هدش ايب ريايوم ييهوف صوصن و لوصا ن
يمن ،نآ هب .درک روصت لصا يا ارب يهوف عنام ناوت هيور حلاصا اب هولاع
يياضق اهراتخاس و اه
تراظن لامعا و ايب تيياهن رد و يينلع ييسرداد ندريک جيار و تاضق رب يضتوم اه
صايصتخا
هيامرس اه هاگداد زاسزاب ارب زلا و اه
گنهرف اهرتسب داحيا شزويمآ ةئارا و بسانم ي
ايه
هييور و ييايضق ايظن هب طوبرم عناوم ،يناگمه و راتخايس عيناوم و ييايضق اهراتخايس و ايه
.دنتسه عفر لباق ز ن يگنهرف
ناگژاودیلک
يسرداد ينلع
،يگنهرف عناوم ، . راتخاس و يياضق عناوم ،يهوف عناوم
* اد ،ه مورا دقاو ،بووق هورگ رايداتسا .ناريا ،ه مورا ،يملاسا دازآ هاگ ن
Email: [email protected]
:تفايرد خيرات 05
/ 07 / 1398 - :شريذپ خيرات 21
/ 02 / 1399
همدقم
يسرداد ندوب ينلع لصا هک اه
ب دانسا رد ري ب بووق يللملا
لويصا و1
165 و 168 نونايق
ناريا يملاسا روهمج يساسا داع ناوق يخرب و2
ييسرداد ييآ نونايق هيلمج زا ريگيد
بوصم رف ک
31392 ،هدش هراشا نآ هب يي ون زا و هدوب يسرداد يساسا و يدا نب لوصا زا
يب و لااو ج و شون .تسا رادروخرب هنلاداع يسرداد قوحت رد ليدب ميضت رد ليصا يا هاگيا
يي زا هيمکاحم ناييرج ريب يمومع راکفا تراظن قيرط زا وا زا تيامق و مهتم يعافد بووق يب و للاوتسا دننام يعامتجا حلاصم و عفانم مأت و فرط ،ييايضق ت فافيش ،ييضاق ييفرط
،يياضق هاگتسد هب يمومع نان مطا و دامتعا ظفق
،يياضق ت عور م هب يبا تسد ريب لاايب
ند
رابتعا و نأش
،يياضق داسف زا ر گ پ ،هرداص ارآ زا ر گويلج ،يياضق ييوگخساپ تيووت
،تاضق راتفر ءوس فريط زا ريگيد دديعتم دراويم و رادا ديسافم و ييايضق تاهابتشا شهاک
ييم ناييامن ش يپ زا ش يب ار نآ هب هتسياش هجوت وزل ،رگيد .دزايس
ييازا روکذيم ليصا ،ور
راد يناوارف ت مها لق و د
هيجوت وريگ رد ،نامروي ک رد ييايضق تلايضعم زا را يسب لصفو
.تسا لصا يا هب هتسياش و ق قد يازا
ييسرداد ندوب ينلع لصا هکنيا اب ،ور يترويص رد ايه
يم مضت دناوت هب لمع اوم رد هک دشاب نايامن يتلادع و فافش يسرداد ةدننک
اريجا يتسرد
يولاخ( دوش
، 1383 : 16 عقاو اما ،) هيب ليمع اوم رد ناريا رد ينلع يسرداد هک تسا يا ت
شلاچ و عناوم اب نآ ارجا و هتفا ن قوحت يلوبق لباق لکش هيب .تيسا هيجاوم ينوگانوگ اه
، خس رگيد
« هيب ييسرداد ندويب يينلع ليصا ريذيپانراکنا هايگياج و نأيش ميغر ايظن رد ايه
ب و راروتسا ،نامرو ک يلخاد بووق و ر ب بووق يللملا زا ناينچمه لصا يا ين ع قوحت
هغدغد يلوو ملد و اه رد يحب ترورض ،رما مه و تسا ناريا يقووق اظن رد دوجوم اه
يم رورض و زلا ار روکذم لصا قوحت عناوم دزاس
» يجاق(
،نارايکمه و دوردينک روپ 1398
:
1172 شهوژيپ رد هکنيا هب رظن ،هن مز يا رد .) لحت و ييسررب هيب ، ي پ ايه
عيناوم لي
هب طوبرم ييخرب ايب يينلع ييسرداد ترياوم و يقووق ينابم يخرب اب ينلع يسرداد ترياوم
يسرداد لوصا .تيسا هديش هتخادرپ ناريا بووق رد ينلع يسرداد ينوناق عناوم نچمه و
4
1 . ةدام 10 دنب ،ر ب بووق يناهج ة ملاعا 1
ةدام 14 ب باث م دنب ،يسا س و يندم بووق يللملا 1
ةدام 6
ر ب بووق يياپورا نو سناونک ،
دنب 5 ةدام 8 ناونک داوم و ر ب بووق يياکيرمآ نو س 67
و 68 ةمانساسا
ب رف ک ناويد هتخادرپ مهم لصا يا نا ب هب يللملا
.دنا
2 . لصا 165 يم رروم يساسا نوناق :دراد
« يم احنا ينلع تامکاحم ....تسا عناملاب دارفا روضق و دوش
.»
لصا رد
168 :تسا هدش رروم ز ن يساسا نوناق
« مئارج هب يگد سر تأ ه روضق اب و تسا ينلع يتاعوبطم و يسا س
يم تروص رتسگداد مکاحم رد هفصنم ....در گ
.»
3 ةدام . 352 يم رروم نوناق يا :دراد
« ...تسا ينلع هاگداد تامکاحم .»
4 هلاوم رد . ناونع اب ا
« يسرداد ندوب ينلع لصا قوحت عناوم رب يلمأت ناريا بووق رد اه
» لاس رد هک 1398
رد
هولاع هک تسا يا رضاق ةلاوم يلصا لاؤس هار ريس ريب ريگيد عيناوم هيچ ،روکذيم عيناوم رب
اد بولطم قوحت ،روکذيم شيسرپ هيب خساپ رد ؟تسا روصت لباق ناريا بووق رد ينلع يسرد
هولاع هک تسا نآ هدنسيون ة ضرف هراشا عناوم رب
عيناوم هيلمج زا ريگيد دديعتم عناوم ،هدش
هيور ،تاضق درکلمع هب طوبرم عناوم( يياضق ،يهوف يياضق اه
ييايضق اظن ، اهراتخايس و
مز يا رد يگنهرف عناوم و )يياضق قيوحت عيناوم ييسررب سايسا ييا ريب .دينراذگر یأت هين
هک دراد نآ زا تياکق ناريا بووق رد ينلع يسرداد عناوم يا
يمن ار ةزويق هيب بافريص ناويت
ةزويق هيب ايي ييسرداد لوصا يخرب و يقووق ينابم اب ينلع يسرداد ترياوم هب طوبرم عناوم ود رد ،دويجوم عيناوم هديمع هيچرگا ارييز ،داد تبيسن نوت ييم مر روکذيم بيلاق
،دينايامن
يمن و دايهتجا ليصا و يعرش يزاوم رياوم ينلع يسرداد نآ ساسارب هک يهوف عناوم هب ناوت
ييم رارق ر یأت تحت ار تاضق هذ و هدش دادملق يضاق تلادع و ييايضق عيناوم هيب ايي ديهد
يم دودحم ار اهنآ ،لمع رد هک يگنهرف و راتخاس يب ،دنک
ييا رد .دويب هيجوت رد صويصخ
يف صوت شور هب ،رضاق ةلاوم درويم ليصا عناوم زا رگيد يخرب ل لحت و يسررب هب يل لحت–
يم هتخادرپ حب هب يياهداهن پ ةئارا و وس ي زا عناوم يا يياسانش اب ات دوش
عيفر روظنم
نايمرآ و فادها قوحت ر سم رد ریؤم تامادقا ناوتب ،رگيد وس زا اهنآ لااو ليصا ييا ايه
ب و ييايضق عناوم سپس و يهوف عناوم ادتبا هک دوب دهاوخ ب ترت يا هب هلاوم نامزاس .تشادر
هيک تيسا رکذ ناياش .تفرگ دنهاوخ رارق حب دروم يگنهرف عناوم ،تياهن رد ليصا هيچرگا
هولاع يسرداد ندوب ينلع ييسرداد هيب ، ريف ک يسرداد رب
تي لباق زي ن رادا و ينديم ايه
عناوم و دراد رست يم هلاوم يا رد هقورطم
يسرداد رد دناوت ليحم زي ن هرايشا درويم ايه
.تسا رف ک يسرداد ،رضاق راتشون يلصا درکيور ،دشاب حب
یهقف عناوم
يعريش يزاويم ايب ينلع يسرداد ترياوم ناونع ود تحت ينلع يسرداد ور ارف يهوف عناوم و
ق تلادع و داهتجا لصا اب ينلع يسرداد ترياوم نچمه روطيس رد هيک تيسا يحب لباق يضا
يم هتخادرپ روکذم اهاعدا هب ور ش پ .دوش
ةرامش 4 ةرود يمومع بووق تاعلاطم ةلحم49 ،تسا هد سر پاچ هب نارهت هاگ ناد
دننام يعناوم هب ترياوم
قق و صاخشا وربآ و تمرق ظفق وزل لصا ،يناسنا تمارک لصا( يقووق ينابم زا يخرب اب ينلع يسرداد
،تئارب لصا( يسرداد لوصا زا يخرب اب ينلع يسرداد ترياوم و )يصوصخ ميرق رب و يضاق للاوتسا لصا
)يضاق يفرط يب لصا ندوب ينلع لصا زا يلقادق فيرعت( ينلع يسرداد ينوناق عناوم نچمه و –
يسرداد تنامض نادوف ،ينلع يسرداد تائانثتسا ريذپر سفت ،ينلع يسرداد تائانثتسا هجولاب ةعسوت ،اه
.تسا هدش هتخادرپ )ينلع يسرداد مضت تهج رد ریؤم ارجا
1 یعرش نیزاوم اب ینلع یسرداد تریاغم یاعدا .
هب هچرگا لوصا د کأت ل لد 165
و 168 يينلع رازگرب هب ناريا يملاسا روهمج يساسا نوناق
يسرداد اه هب و يسرداد صوصخ اه
سر نچمه و يتاعوبطم و يسا س يينلع لصا تفاي ت م
يسرداد ندوب اه
هب و رف ک يسرداد يآ نوناق رد ةدام د يأت هولاع
352 ييسرداد يآ نوناق
يمن بلاوصا ،نابهگن اروش اهوف طسوت رف ک ندوب ينلع لصا ندوب يعرشر غ هب دوتعم ناوت
يسرداد روبزم ةدام رد رروم بوچراچ رد اه لاق يا اب ،دوب
د تاضق يخرب رد هتبلا هک رتسگدا
ت لقا ينلع يسرداد ندوب يعرشر غ هب دوتعم ،دنا
1.دنا يقويوق عباينم رد هيچرگا هن مز يا رد
هب دوجوم يم يتخس
ييخرب رد ييايهرظنراهها ينچ ةوباس ،درک هدها م ار يياعدا نچ ناوت
رب سيلحم رد ريضاق ايضعا زا يکي هنومن ارب .تسا هدها م لباق عبانم و دانسا ييايهن ييسر
تسا هدش يعرش يزاوم اب ينلع يسرداد ترياوم يعدم ناريا يملاسا روهمج يساسا نوناق
2
ييسرداد ندويب ينلع وزل رب روکذم سلحم اضعا تيرثکا داوتعا هب هجوت اب هتبلا هک ييا ،ايه
وتعم ندوب کدنا هب هدنسيون ناعذا دوجو اب ،ساسا يا رب .تسا هد ن عقاو لوبوم رظنراهها ناد
هيک تسا يا ت عقاو ،ينلع يسرداد ندوب يعرشر غ هب تايضق ييخرب يهذ رد تاريکفت ييا
هراپ رد رما يا و هدرک هنخر رتسگداد ييسرداد يينلع رازيگرب ارب ار اهنآ ةدارا دراوم ا
ايه
.تسا هداد رارق ر یأت تحت هاگديد نچ ت نهذ ،اهرظن ،يياه
اه زج و ي يدنا اه رد ار يصاخ داحيا ام اظن و هعماج
يم يم بجوم هک دنک ةيف هو ،ييساسا نونايق لويصا زا ييضعب اريجا دع اي ضون يهاگ دوش
مشاه( دوش يولت ينوناق اي يعرش ،يسيره هداز
1384 81:
) مهم ،رظنم يا زا.
ضيون لماع يرت
يسرداد ندوب ينلع لصا هلمج زا و( يساسا نوناق لوصا لماک ارجا دع اي و ،)اه
ييخرب دويج
هاگديد يم يعانقا و يتافير ت ، رهاه رما ي بافرص ار نآ هک تساه تبيسن يت يساسق و دنناد
مشاه( دنرادن نآ ارجا و تياعر هب ،يسيره هداز
1384 87:
)
.
.تيسا ريگيد تيو وق اييوگ ييهوف و يقويوق نوگاينوگ عباينم رد هيعلاطم ،لاق يا اب يدب نامه :بلاوا هک ب ترت هنوگ
رب هک بقاص يخ هدرک د کأت ز ن نارظن
،دنا هب هچرگا ييم رظن ديسر
يمن يل صفت ةو ش ي ناوت هب ار يسرداد صاخ
هيب يملاسا يياضق اظن ناونع ناي ب عيطق رويط
1 . ا ييم حريطم هدينيآ روطيس رد ريتحم تايضق اهرظنراهها هب هراشا اب هک رگيد اهاعدا يخرب و اعدا ي ،دويش
تفگ لصاق .تسا هلاوم يا هدنسيون طسوت رتسگداد تاضق زا دادعت اب هبقاصم و وگو
2 هتفگ لصا يا هب طوبرم ةسلج رد )ينامقر اقآ( اضعا زا يکي . :دنا
« ادن يعرش هجو لصا يا در
» هداد همادا و :دنا
....«
يا و درادن ينآرق و يهوف ة ير لصا يا يمن رکذ يساسا نوناق رد لوصا هنوگ
رظن هب لاق ره هب ....دوش
،دشاب ينلع دياب همکاحم هک د نک د ق احنيا رد د هاوخب امش رگا ينعي ،درادن ت عرش چ ه لصا يا م رادن دوجو بلاصا رابخا و هوف رد ز چ نچ د
» اروش سلحم يمومع طباور و يگنهرف روما لک ةرادا(
،يملاسا 1364 1621: ) .
و لايسا يليصا نويتم رد ،ييسرداد ةو يش و يياضق نامزاس صوصخ رد ب ترت ره هب يلو ،درک يم هديد يبلاطم يملاسا ناربهر ةر س کق و دوش
تمو شور ز ن يملاسا فلتخم اه رد ار ييايه
هب يياضق تلا ک ت و يسرداد هدروآ دوجو
،روپرهم( دنا 1387
330:
يخرب دوجو هن مز يا رد .)
يسرداد ينلع رازگرب صوصخ رد يخيرات دهاوش اه
هيب هيجوت رگنا ب لاسا ت مکاق نارود رد
هيک يينعم يا هب .تسا لاسا سدوم عرش رد ينلع يسرداد
« لايسا ييايضق ايکقا رد تيقد
يم صخ م هب يسرداد ،يياضق اظن يا رد هک دنک
تسا هدوب ينلع تروص »
،يلکويت و يناحنز(
1386 171:
- 170 ) رد تريضق نآ هيک تسا هدمآ )ع( يلع ترضق يياضق ةر س رد هنومن ارب.
يم تواضق دحسم هب هک تشاد يهاگياج نآ رد و درک
« ءاضولا هکد »
هب ؛دوب فورعم هينوگ
ا هيک
ناکما دحسم فرط ره زا نآ ةدها م يم ريذپ
هيعلق( دويمن ،ييج
1406 :ب 506 ) حيريش هيب و.
يم تواضق دوخ ةناخ رد حيرش هک دوب هد نش نوچ .دنک نچ داد روتسد ز ن يضاق :دومرف دنک
« هنلاداع درم نا م يا ، نب دحسم رد )تواضق ارب( حيرش ا بيس يضاق ارب .تسا رت
سا هناخ رد هک ت دنک تواضق شا
» درونحب وسوم(
يناقور و ، 1391 26:
- 20 ) ناينچمه.
هيک
هدرک طابنتسا يملاسا يسرداد اظن نافلؤم ليصا تياعر ،دحسم رد يسرداد تاسلج ةفسلف ،دنا
نذؤم( تسا هدوب يسرداد ةسلج رد درم روضق ل هست و يگد سر ندوب ينلع ،نايگداز
1379 :
33 ) زا ،ساسا يا رب.
،يلئايضف( ناگدنيسيون ييخرب هاگديد 1393
166:
ريب يمويمع ترايظن )
اظن رد هکنآ زا ش پ را سب يسرداد ندوب ينلع قيرط زا يسرداد ،دويش هيتفريذپ هعوضوم اه
.تسا هدوب لمع و د کأت ،ه صوت دروم لاسا يياضق اظن و هر س رد بقاص زا يکي ،هن مز مه رد ييم يملايسا هوف نارظن
:ديسيون
« ناويضر لايسا ايهوف للها
هاگداد ل ک ت و تاضق ارب نا بتک رد مه لع هديدع فياهو و بادآ اه
ا هدرک رکذ .دنا
هيب ،دويش عيقاو نانآ هجوت دروم دياب و دراد ناحجر ناسرداد و تاضق ارب شلعف هک يبادآ :تسا ريز رارق يماگنه سرداد هکنآ يم دراو يسرداد ةزوق هب هک
نآ ارب دوش وا هيب رتي ب عويجر بابرا هک
...ديامن را تخا ار يعساو ناکم دياب دنشاب هتشاد يسرتسد حويجرم شلعف هک يبادآ هب نونکا .تسا حجار شکرت و حوجرم تاضق ارب شلعف هک يبادآ
يم هد مان ههورکم بادآ هب و تسا حجار شکرت و يم هراشا دوش
:م يامن
د رارق بجاق و نابرد هاگداد ارب هکنآ ناوينع تيحت ار يبايب ،يفايک بايتک رد يين لک ،ده
ينچ رايبخا ييا زا .تيسا هدويمرف لون احنآ رد دايز رابخا و هداد ص صخت ناوخا باحتقا يم دافتسم شيلعف و حيجار شکرت هک تسا يبادآ هلمج زا هاگداد ارب نداد رارق نابرد هک دوش
جاق هب سرداد هک تسا نآ ارب اضق لوبق اريز تسا حوجرم و هدويمن يگد يسر درم دارفا تا
نآ کرت تسا حجار و بولطم نوچ تاجاق اضق تسا يهيدب .دهد احنا ار اهنآ زا ن و تاجاق يم نارگيد و ووحملارخف دننام اهوف يخرب .دوب دهاوخ هورکم و حوجرم يترويصرد دينيوگ
هيک
يمکحم لي طعت بجوم نوچ دوش هاگداد هب دارفا دورو زا عنام ه مه نابرد بويوق ع يضت و ه
يم صاخشا و هيمهمه و دايصت و مقازت زا ر گولج ارب هک يتروص رد و تسا ارق اذل دوش
دوب دهاوخن ارق دشاب اغوغ »
،يحلگنس(
1384 109:
- 104 .)
هوباس ينلع يسرداد هک رظن يا لوبق ضرف هب :با نای ا
يعريش ةوبايس دويبن ،درادن عرش رد
همزلام ا ندوب يعرشر غ اب نامه اريز ،درادن ينلع يسرداد داهن
هنوگ زي ن ناگدنيسيون يخرب هک
هدرک هراشا ،دنا
« درادين دوجو يسرداد شور دروم رد ر وتيلا و تبای صاخ ةو ش ، لاسا رظن زا
ديناوتب هيک يلويوعم شور ريه .ديمآرب نآ ري وت و حلاصا اوم رد اي درک لودع نآ زا ناوتن هک ب ند سر و هنلاداع يگد سر ييم ،دينک مضت ار لدع هب ندرک مکق و قق ه
ناوينع هيب دويش
نامز تا ضتوم ،دعاوق يا عضو رد باعبط و ديآرد ارجا هلقرم هب و عت يسرداد نوناق و هدعاق يم ز ن نارگيد تا برحت و ...در گ رارق ظاحل دروم دناوت
» ،روپرهم(
1387 332:
- 331 ييا زا هک )
ا يياسانش هب هجوت اب ز ن رظن ب دانسا و يزاوم رد ينلع يسرداد لص
جرد و ر ب بووق يللملا
هبئايش سديوم عريش ايب نآ تريايوم ةبئاش ،فلتخم اهرو ک يساسا ناوق رد نآ ا
و اوراين
هب لوبق لباقر غ يم رظن
.دسر
،دوجوم بادصم هک تسا نآ مهم هکلب ،تس ن ت عور م دع رب ل لد ،يهوف ةوباس تشادن م و لوصا اب هب .دشاب هتشادن يضراعت لاسا يناب
و تاعويضوم زا را يسب لايسا رديص رد هولايع
هب ر ب عماوج تلاوحت يط رد و هتشادن دوجو يقووق اهداهن هديمآ دويجو
.دينا ييا رد هينوگ
يمن ،دشابن عنم رب يل لد رگا ،دراوم هيب لايسا رد نويچ هيک تفگ ناوت
،هدي ن حريطم تقاريص
يازا ا يزاوم اب ور ، ربص( تسا فلاخم يملاس
1384 86:
)
.
يسرداد ندوب ينلع لصا هلمج زا و( يسرداد هب طوبرم تارروم ،ساسا يا رب يتريايوم ،)اه
هب ببس مه هب و درادن يعرش يزاوم اب لصا د کأت مغر
4 ناوق هکنيا رب ينبم يساسا نوناق
ک و ينديم ييسرداد يآ نوناق ،دشاب يعرش يزاوم اب قباطم ارويش ايهوف دي يأت هيب ريف
هين ييفرع ييسرداد تارريوم هک تسا نآ نوناق ود يا د يأت انعم و تسا هد سر نابهگن ايهنت
،تعارز( تساهنآ قفاوم هکلب ،درادن عرش اب يترياوم 1389
16:
- 15 )
.
تريايوم ديع ريب ريظن زي ن ييساسا نونايق يياهن يسررب سلحم رد رضاق اضعا زا يخرب اب ينلع يسرداد هتشاد يهوف يزاوم
هدرک راهها و :دنا
...«
و يعريش لي لد ديندومرف هکنيا اما و
يم هچنآ ام ،درادن يهوف ة ير تلايصا و تيسا زاويج ،هيوف ليصا لاا و تسا يعرش عنم م هاوخ
نايمز زا ديعب ،تيما ايهوف لييلاد زا ييکي ، ود لي لد و ل لد ي يا .هقابلاا تلاصا و زاوحلا نکات رکا ربمو پ يمه ميه ريکا ريبمو پ زا ديعب تاضق ةر س .تسا هر س ،نو
هيک هدويب رويط
شور ينچمه و )ع( ييلع شور و )ص( ريبمو پ شور يارباينب .تيسا هدوبن رس تامکاحم ...دويب دهاوخ يهوف ل لد ي ام ارب نا يا زا دعب تاضق »
طيباور و ييگنهرف رويما ليک ةرادا(
،يملاسا اروش سلحم يمومع 1364
1623:
)
.
ب ر ب بووق تامازلا هک درب داي زا ديابن تياهن رد ييسرداد دروم رد يلخاد و يللملا
ايه
يسرداد ندوب ينلع لصا دننام(
هن )اه ايهنآ اريجا هيکلب ،دينرادن يعريش ينايبم اب يترياوم اهنت
ديهاوخ ايج رب يياضق و يقووق داعبا صوصخ رد رو ک رادياپ و ر گارف ةعسوت رد راکشآ ر یأت حطيس رد نآ ةيهجو تييووت و يلم حطس رد اظن ت عور م م کحت هب ریؤم مک و تشاذگ ب ، د ما( درک دهاوخ يللملا 1382
144:
)
.
:تسا دوتعم صوصخ يا رد ناگدنسيون زا يکي
« هب رضاق رصع ييگژيو تهج
ايه ييصاخ
عايمتجا ،يتعنيص ،يملع ر گم چ تلاوحت ، ر ب فلتخم بتاکم و دياوع روهه نوچ هايگن و ي
ةزويق نارگي هوژپ و ينيد ناملاع ت لوئسم ،ديدج روانف تاطابترا شرتسگ و يد هب هناداون شلايچ ييک ن هيب ديياب نايه وف و ناملاع .تسا هدومن نادنچدص ار هوف ايه
.دينبايرد ار يوين
هو ش اه هتسياب و اهزا ن بسانت هب ار طابنتسا اه
سا هوف هک ثار م و دننک بذهم هوف يملا
تسا ينلاوع وهفم ي تلادع .دننک هضرع و بت زورما داون ناسنا راظتنا و مهف بسانت هب ار هزومآ زا ار ر ب لوع تردق و ناوت يا ام .تسا نآ يبايزرا و يسررب هب رداق ر ب لوع و اه
يم د حم نآرق وق رد( تلادع تياعر هب ار ر ب اهراب هک ينآرق ... .م بايرد م ناوت
هز اه )نوگانوگ
تاين ب و تاييآ اب هارمه ار ينامسآ فحص و بتک لازنا و لسر زا فده و هدرک شرافس و ه صوت هب ،هدرمشرب چ ه
حلاطصا يا فيرعت اوم رد هجو
« تلادع » نآ يعريش تي هام زا ينا ب و هدوبن
يم يولت يناسنا وهفم ي ار تلادع عقاو رد ،راک يا اب و هدادن هئارا هک دنک
يينلاوع ةويق ارب
تسا لوصو لباق ر ب »
،داماد قوحم(
1390 25:
- 8 .)
يم همادا رد نا يا حب هار زا هک کرت م ساسقا :ديازفا
را عم ،تسا لوصق لباق ةناملاع اه
يب عامجا ساسارب يياهراحنه نچ ندوب هجوم يبايزرا ارب يلصا ييمن .تيسا ينايهذلاا
ناويت
ساسقا هک دش رکنم کرت م اه
هب .دراد ت لووعم وهفم اب يگنتاگنت طابترا ريه ،ريگيد ترايبع
ريب هيک تيسا ييلمع ندويب لووعم و دشاب لووعم هک دوب دهاوخ هنلاداع يتروص رد يقووق راحنه ييم يع يش هيوفت و دايهتجا ارب .دشاب هدش جاتنتسا ،دش هراشا هک يشور رويحم يلويصا ناويت
ر رد ر ب تمارک و تلادع لصا هک درمشرب يم ار لصا ود يا .تساهنآ سأ
لوصا زا ناوت
« ش يپ
يهوف » اي
« دوت ام » هيياپ هيک لوصا يا .تشاد بوسحم ايه
سديوم نويتم رد ،دينراد يينلاوع
کرد نادنورهيش ار نآ ويهفم و اينعم هيک ييتمارک و تلاديع .تسا هدش د کأت اهنآ رب ز ن يملاسا يم ار نآ فيرعت و دننک
« کرت م ساسقا »
هئارا نانآ يم ،داماد قوحم( دهد 1390
36:
- 31 )
.
هب ناعضاو ةدارا هب هک تسا ببس مه هب ،ييساسا نوناق يلک حور و تارکاذم حور م هژيو
هب ييم ار دويخ هيمه زا ش يب اينبم ود حوضو ييکي ؛دينايامن
« رد عريش يزاويم تيياعر و اريجا
راذگنوناق »
رگيد و
« بويوق و يقووق ةتفر پ و هنلاداع لوصا تياعر عايمجا درويم ري ب
ندمتم للم
» هب ، اظن هژيو ييمور نويچ يقويوق گرزب اه -
ايم يقويوق ايظن ايب هيک يينمرژ
دنراد يناوخمه ، درجورب زردوگ(
1385 29:
- 28 )
.
ييسرداد ندوب ينلع لصا ارب يعرش قباوس دوجو اب هکنيا هح تن ايه
ناديوف و ويس يي زا
هب و روکذم لصا اب رياوم يعرش صوصن و لوصا هيب ،نآ لويوعم و هنلاداع انبم هولاع
چ يه هيجو
يمن .تفريذپ ار ينلع يسرداد لصا ندوب يعرشر غ اعدا ناوت
2 . یضاق تلادع و داهتجا لصا اب ینلع یسرداد تریاغم یاعدا
هولاع و دشاب دهتحم دياب تب غ رصع رد يضاق ،يملاسا هوف هاگديد زا تلادع و اووت زا ،داهتجا رب
دروخرب ز ن حلايصم تيياعر سايسارب و هي وف طابنتسا و داهتجا ساسارب يملاسا تواضق .دشاب را
يم ص خ ت دوخ يضاق هک يمومع يم احنا ،دهد
و دازآ و للاوتيسا زا ل لد مه هب و در گ
قق تلادع و ييوج قق و تلادع اضتوم هب يضاق و تسا رادروخرب لماک رورپ
زيگره يتيسرپ
تردق بذج طاب و دساف اه
يمن ل تلاديع و ييهلا ترديق زيج لايسا يياضق هاگتسد رب و دوش
،يفطل( تس ن مکاق ز چ يملاسا 1389
354:
يازا .) رد دايهتجا وزل هب لئاق اهوف روه م ور
هدريک ناي ب ييلوع و ييلون ةلدا ،يضاق رد داهتجا ت طرش ةرابرد و دنتسه تواضق .دينا
ويقرم
اهنت هک تسا هد وع يا رب رهاوج بقاص عماج نادهتحم
و زايحم ،توايضق ديصت رب ،طيار لا
،ييوها س رماع و رگسع( دنتسه نوذأم 1394
61:
هديش هيتفگ ز ن يضاق تلادع دروم رد .)
يدب .تسا مه ر غ هب ملاه يلوا قيرط هب ،تسا سفن هب ملاه نوچ قساف هک تسا هتسياش ببس
ق ظفق ارب يسرداد اريز ،تس ن يياضق يسرک لاوشا ارب .تيسا دارفا ضارعا و سوفن و بوو
يدب يم يسرداد يسرک هب هک يسک ببس ،يحلگنس( دشاب لداع دياب ،دن ن
1384 : 58 .)
و دايهتجا ليصا ايب يينلع ييسرداد تريايوم هب دوتعم رتسگداد تاضق يخرب ،انبم يا رب .دنتسه يضاق تلادع ا وزيل هيک تيسا راوتيسا انبم يا رب تاضق زا هدع يا للادتسا
و دايهتج
يملاسا اظن رد اضق بصنم دصت ارب مهم طرش ود يضاق تلادع زا ار ييضاق ،ود ييا و دينا
تراظن يب ريذپ يم زا ن
هيب .دينک ،ريگيد ترايبع ،هديع ييا هاگدييد زا
رد يينلع ييسرداد دايهن
اظن يياه هب يم راک تيسا يلايق رد ييا ،دنراد رارق شزول و اطخ ضرعم رد اهنآ تاضق هک ديآ
ريب هيک تلاديع ليصا و ييضاق ييملع ييايناوت ريب هک داهتجا لصا يملاسا يسرداد اظن رد هک ار يينلع يسرداد هح تن رد و هتخاس نوصم شزول و اطخ زا ار وا ،دراد تللاد وا يلمع يگتسراو يب يم وهفم يجاق و رخف( ديامن
،دوردنک روپ 1390
: 184 .)
ز ن هفصنم تأ ه داهن صوصخ رد داريا يا رد هفيصنم تأي ه هيک تسا هدش هتفگ و حرطم
اظن رد ، ک يل .دنشاب هناضروم اهرظن ةئارا و شزول ضرعم رد نآ تاضق هک تسا حرطم يياه ينچ ضريعم زا ار وا هيک هديش هيتفرگ رظن رد تلادع دننام يطيارش يضاق ارب لاسا بووق
يم ظفق يياهرطخ يازا .دنک
وب لداع رب ضرف لاسا بووق رد ور ييشزول م ب و تسا يضاق ند
، ربص( درادن دوجو 1384
: 83 .)
نامه :بلاوا هک تسا رکذ ناياش روکذم اعدا هب خساپ رد هنوگ
هرايشا ز ن نانادقووق يخرب هک
هدرک ،دنا
« يقويوق ايظن فاديها اتسار رد ريذپانراکنا يتل ضف ،يضاق رد داهتجا هکلم هکنيا اب
آ اما ،تسا يساسا نوناق و لاسا يم هدافتسا هلدا زا نآ ت عوضوم هچن
،لوا :تيسا زي چ ود دوش
و ايکقا رودص وزل ، ود و توغاط زا يهاوخداد تمرق و توغاط ر غ تاضق زا يهاوخداد وزل عبانم و طابنتسا تسرد ر سم زا هک يماکقا هب دنتسم تواضق( لدع و قق ساسارب يياضق ارآ هب لاسا اکقا ل صا و ربتعم تسد
هدمآ زا يلوصا اب ينونک يياضق ةناماس رد رما ود يا هک ،)دنا
يم مضت رگيد ناوق و يساسا نوناق ييا رد بلاويصا هک تساحنيا مهم ةتکن لاق يا اب .دوش
هن اظن يمن هداد هزاجا دهتحم يضاق هب يتق هکلب ،تس ن يضاق ندوب دهتحم هب زا ن اهنت دوش
أر رودص هب دوخ اوتف قبط رب هک دزادرپب يياضق
.»
لايق رد هک تسا ل لد مه هب تسرد
ه کت تواضق دنسم رب هک يتاضق بلغا و درادن يجراخ دومن و ت عقاو يضاق داهتجا طرش رضاق هدز ،دنا ،بحم دقوم( دنتس ن دهتحم يضاق 1388
: 142 هب .) ليصا رد لمأت هولاع 167
نونايق
يم دودرم ار اعدا يا ز ن يساسا يا .دزاس
يم رروم لصا :دراد
« دنک ششوک تسا فهوم يضاق
اوايتف ايي يملايسا ريبتعم عبانم هب دانتسا اب دبا ن رگا و دبا ب هنودم ناوق رد ار اوعد ره مکق يمن و ديامن رداص ار ه ضق مکق ،ربتعم ناويق ضراعت اي لامجا اي ضون اي توکس ةناهب هب دناوت
مکق رودص و اوعد هب يگد سر زا هنودم دزرو عانتما
.»
تايضق تلادع اعدا ،رگيد فرط زا -
ايب
نآ يهوف فيرعت نداد رارق رظندم -
تي عقاو اب نادنچ و تسا هد ن تبای يياعدا ز ن ايه
ايظن
ه عاد يا هب سمت و لسوت اب ناوتب ات درادن يناوخمه رو ک يياضق ار يينلع ييسرداد داهن ،اه
بولطم ي خبریا دقاف و زلا ر غ داهن ،بحم دقوم( درک يولت
1388 : 142 .)
فرص :با نای و ايطخ لايمتقا ،ييضاق تلاديع و دايهتجا شريذيپ ضرف هب ،روکذم عوضوم زا رظن
يمن ار وا رد هابتشا ييمن ببس مه هب و تشاد رود رظن زا ناوت
قييرط زا يمويمع ترايظن ناويت
درک شومارف ديابن ،رگيد وس زا .تشاگنا هديدان ار ينلع يسرداد زا ،تايضق ريب يمومع تراظن هک
يمن نانآ نأش يم اوترا ار اهنآ هب يمومع دامتعا و تساهنآ عفن هب باقافتا رما يا هکلب ،دهاک
.د خب 1
3 هویور ،ییاوضق ماوظن ،تاوضق دروکلمع هوب ووبرم عناوم( ییاضق عناوم . یاوه
)ییاضق یاهراتخاس و ییاضق
د ندوب ينلع لصا لااو شزرا و ت مها هچرگا يسردا
اه ييب شون و ت فافيش قيوحت رد نآ ليديب
بانتجا ار لصا يا ق قد ارجا ،يياضق يم ريذپان
قيوحت عيناوم زا رگيد يخرب ، يا دوجو اب ،دزاس
1 . :هيک نوميضم يا اب دوش هراشا شتموکق يضاق هب باطخ )ع( يلع اما فورعم خس هب تسا هتسياش احنيا رد
م ةدعاق اب قباطم خس يا .دنن بب درم دياب ار تلادع يم هتفگ هک تسا زورما فورع
:دوش Justice not only
must be done, but must be seen to be done .
هيجاوم دج شلاچ اب ار مهم رما يا ،تسا يسررب لباق يياضق عناوم ناونع تحت هک روکذم لصا هب هک تسا يا ت عقاو .تسا هدرک ت دع ل لد
رازيگرب هيب رتيسگداد تايضق زا را يسب لييام
يسرداد ينلع اه
هايگداد زا را يسب رد روکذيم ليصا ،رما يا زا اهنآ ندز زابرس ،هح تن رد و ايه
ايي
يمنرد ارجا ةلقرم هب باساسا هب هکنيا اي ديآ
ييم هيجوت ميهم ليصا ييا هب تردن .دويش
رد ريما ييا
يب ةنا ن ،عومحم هب يياضق هاگتسد يهجوت
.تسا يسرداد يآ ةن مز رد مهم ةرمآ دعاوق زا يکي
اظن رد هکنيا هب رظن ساسا يا رب اه
ر یأيت ،يياضق امعز تيريدم ت ف ک ،ناريا دننام يياضق
ييانج تسا س ةخرچ رب يفرگش -
يم يياضق ،ايناوت ييفحن( دراذيگ
1389 : 172 زا ريگيد شيخب ،)
يسرداد ندوب ينلع لصا قوحت عناوم اه
ار تسج تاضق درکلمع و راتفر رد دياب .درک وجو
تييامق يليصا يکر ،عويضوم ييا هک تسا هدش هتفگ تاضق درکلمع ت مها صوصخ رد رد داريفا زا تييامق ايهنآ فديه هک يمهم لوصا ،نآ نودب هک تسا ر ب بووق زا ریؤم يقووق
م( ديهدب تسد زا ار دوخ شزرا تسا کمم ،تسا تردق زا هدافتسا ءوس لباوم شزويمآ تينواع
،ه ياضق ةوق 1388
: 34 ييسرداد يينلع رازيگرب زا تاضق راددوخ ،تو وق رد .) بيجوم ،ايه
هاگداد رد نوناق اوزنا اه
يم ، دارمهايش و ديواج( دوش 1394
: 24 هيک تيسا يلايق رد ييا ،)
ييصخش ةناريسدوخ ةدارا عبات هن دنتسه نوناق عبات اهنت نادنورهش ،نوناق ت مکاق لصا قباطم فحن نار صن( دراد را تخا رد ار تردق هک ، دابآ
1390 : 318 - 315 .)
يسرداد ندوب ينلع لصا ارجا دع ةدمع تلع هک تساد پ هتفگان اه
لايمعا دع ،تاضق طسوت
تراظن هک تسا يهيدب و تسا ر ق نآ رب يضتوم اه
« ت لوئيسم دوبن و ریؤم تراظن نادوف ، ريذيپ
افتسا ءوس و داسف زج يناومرا هب تردق زا هد
تشاد دهاوخن هارمه »
،يناوهد(
1388 : 95 .)
يسرداد ينلع رازگرب هب تاضق ليامت دع هچرگا نا م يا رد اه
بويسحم يينورد ريما
يم ت عقاو و ينور ب روما يخرب لاق يا اب ،دوش اه
زوريب رد زي ن روي ک يياضق اظن رب مکاق
يب شلاچ يا هدوبن ر یأت
.دنا وت يا اب :هک ح ض
شلاچ زا ي :بلاوا هدنورپ دق زا ش ب مکارت ،رو ک يياضق اظن ةدمع اه
اه ندويب وليش و
رتسگداد فراعتمان ييسرداد ةيلاطا شهايک و تعرس شيازفا ارب شلات ،هن مز يا رد .تساه
سوملم زا ،يسرداد دنيارف رد تسا س يرت
اه و دانيسا زا را سب رد هک احنآ ات ؛تسا رف ک
تيسا س يا قوحت فده اب و هتفر خس رما يا زا ناوق نو يس مک ،ايه
ايه هورگرايک و ييايه
،اه جرف و يگنس زيرهک يمساق( تسا هدش ل ک ت 1394
: 45 .)
تسا س يا لک م تسا س مظعا شخب هک تسا يا اه
درکلمع رب هدشداي اه
« هاگداد ايه »
همانرب يا يساسا فعض يا و دراد زکرمت .تساه
ييآ و ناوق يخرب بطاخم دنچره هيمان
ايه
رتيسگداد ناطبايض و ييايضق تاماوم ،اهداهن رياس ،)يسرداد ةلاطا عفر عماج حرط دننام(
،دينا
همانرب يا يلک وس و تمس اه
هدينورپ هيب عيريس يگد سر هب تاضق ف لکت رب ايه
رد دورو
هولاع ،هجومان ةلاطا هکنآ لاق .تسا رف ک بعش مع رب
و ايهداهن ريگيد هيب هايگداد بعيش درکل
تسا يهيدب .تسا بستنم ز ن رف ک تلادع اظن ييارجا و رادا دنيارف ريب ينامزايس را ف هک
هولاع ،تاضق تمواوم ديد ت رب
ايه ريحنم هردايص ارآ تي ف ک شهايک هيب ،راکيشآ و نايهنپ
يم يازا .دوش تسا س ور
اه هب هک دراد ار ت لباق يا ،يياراک شيازفا رب رهان تي هام ريب تدش
هب .دراذگ ر یأت تواضق تيريدم تا بدا رد ،رگيد ترابع
،ييارگ
« تواضق » رورض في ک اب نراوم بات
هب هکلب ،تس ن تو وق لايثم اريب .تيسا ريف ک ةدينورپ هب نداد همتاخ انعم هب هداس روط
عيرس را سب ارسداد و س لپ ق وحت قيرط زا يگد سر رد تعرس يم رت
زا ايت دويش زاريقا ديناوت
هب( هاگداد رد روضق ةهجاوم و ق وحت يمسر دنيارف قيرط هفلؤم ناونع
اه ع ييسرداد .)يينل
ش پ يا زا تيئارق ييا رد .تسا يياضق اهدنيارف هب يياضقارف اهدنيارف ح جرت رگنا ب ضرف
تيريدم يم ييارگ شزرا ندش هدنار ه شاق هب ناوت
ايه سايسارب هتيسياش و هينلاداع ييسرداد
ژولوئديا اه
هيب ار فاصنا و تلادع رب مکاق و يگنيس زييرهک يميساق( دريک هدهاي م حويضو
اه جرف ، 1394 : 51 - 49 يب تابجوم تياهن رد رما يا هک ) هيب يينلع ييسرداد هب يهجوت
ناوينع
هفلؤم زا يکي اه
.دروآ دهاوخ مهارف ز ن ار هنلاداع يسرداد
هب يگد سر ندوبن يصصخت ،هولاع اه
بيسک هيب تاضق ندوب روبحم و هملک يعقاو انعم هب
هزوق زا علاطا اه
شادن و يقووق فلتخم و ددعتم هب ،يفاک ةعلاطم تصرف ت
م وتيسمر غ روط
يم ببس هب ،رگيد دارفا دوجو هک دوش هايگداد رد ،دينراد يقويوق تايعلاطا هيک دارفا صوصخ
يجاق و رخف( دنباتنرب ،دوردنک روپ
1390 : 194 .)
ييسرداد يينلع رازيگرب دع ،دراوم يخرب رد هکنيا هب تيانع اب هن مز يا رد ايه
بيناج زا
ابترا ،تاضق شلاچ ،تلاک م اب يم وتسم ط
ت عقاو و اه اه
نايکما بلايمع هک دراد يياضق اظن
يم دودحم ار يسرداد لوصا ق قد تياعر شور ذايختا ايب دياب هن مز يا رد ،دنک
ايه و ييلمع
ادقا هقورطم واعد ع سو محق زا تساک هب تبسن ،طوبرم اهداهن امت را مه و راکمه يلع ات درک حيا مغر
ندويب يينلع لصا هلمج زا يسرداد تافير ت و لوصا تياعر تهج ناکما دا
يسرداد .ديآ مهارف ز ن تاضق يملع اوترا ارب زلا تصرف ،اه
هغدغد يخرب :با نای اه
لد و ينارگن اه يينلع رازيگرب هيب تايضق لييامت ديع ريب زي ن احب
يسرداد اه زيگرب ترويص رد هکنيا هلمج زا .تسا هد خب توق ييسرداد يينلع را
رويضق ،ايه
هناسر اه هيب اويعد فرط ،يناور ظاحل هب تسا کمم ،ديهد راريق تيروذيحم رد ار مهتيم هژييو
هب هنوگ ا رد ار تا عافد و بلاطم يخرب دناوتن ، رش ساسقا هلمج زا فلتخم ليلاد هب و هک
،هتبلا .دوش بلس و زا عافد دازآ ،هح تن رد و دنک حرطم اهنآ ش پ دراد دويجو ز ن ناکما يا
هناسر روضق زا هدافتسا اب وا ل کو اي مهتم هک ايه
تايساسقا ييرحت هيب ،يگد يسر ةيسلج رد
يسرداد زاول زا يکي ، نچمه .دهد ر وت دوخ عفن هب ار يگد سر نايرج و دنزب تسد يمومع رگيديکي اب ،دنهاوخب هک نامز ره دنناوتب لکوم و ل کو هک تسا نآ هنافصنم لدايبت و رويش
ريظن
هناسر دوجو اما ،دننک اه
تحت ار دازآ يا تسا کمم لدابت يتقار و دهد رارق دوخ عاع لا
رظن
سرداد ةدهع رب هلدا يتابیا شزرا يبايزرا ،هنافصنم ةمکاحم رد ،هکنيا تياهن رد .در گب اهنآ زا ار هناسر هچنانچ و تسا ا ليبق ار هايگداد رد دانتيسا لباق ةلدا ،اه
و ديون و اي فا ييسرداد ةيسلج ز
ييب يباييزرا نايکما و دوش دراو همطل هلدا نآ يتابیا شزرا هب تسا کمم ،دننک يبايزرا ةينافرط
، راصنا( دورب ب زا اهنآ 1390
: 279 .)
يسرداد ندوب ينلع ، نچمه اه
زا .دراذيگب هدينورپ سرداد ريب ييفنم تار یأت تسا کمم
سر روضق تروص رد هکنيا هلمج هنا
اه هيک دنک ساسقا تسا کمم سرداد ،يسرداد ةسلج رد
ار دويخ يليصا ةيف هو و شيون ،هتساوخان و دنک زاب بوخ ار دوخ شون برود لباوم رد دياب ييرحت هيب تسا کمم همکاحم نايرج را تنا ، نچمه .دوش ليدبت رگيزاب هب و دنک شومارف ن سرداد ،هح تن رد و دوش رحنم يمومع تاساسقا ييب ،تايساسقا ييا ر یأت تحت ز
ار ييفرط
هب .دنک رادبناج ادف ضريعم رد ار سرداد تسا کمم يمومع راکفا و تاساسقا را ف ،هولاع
، راصنا( دروآ دراو همطل سرداد للاوتسا هب و دهد رارق يسا س اي يياضق تاماوم را ف 1390
:
280 ييأر برود روضق رد يضاق تسا کمم عقاو رد ينعي ؛) باي غ رد بلاامتقا هک دنک رداص
يمن رداص ار أر نآ ، برود سق دارم( درک
،دابآ 1393 : 153 .)
هنايسر روضق هتفر پ اهرو ک رد هزورما هک درب داي زا ديابن لاق يا اب زا هايگداد رد ايه
يم بوسحم ينلع يسرداد رورض و زلا رصانع هيک تيسا هديش هيتفگ صويصخ يا رد .دوش
« دوب ينلع .تيسا دريم ور هيب ييايضق اهدينيارف و هايگداد ندوي گ اينعم هيب يسرداد ن
هب هنوگ هيب ، ويمع اريب هاگداد رد عامتسا و يگد سر دنيارف هک ا و تايعوبطم قييرط زا هژييو
هناسر اه دوب دهاوخ هظقلام لباق »
يلئاضف(
1392 : 313 ناکما دع رد دياب ار هلئسم يا تلع .)
ةسلج رد ومع روضق تسج يسرداد
هناسر هن مز يا رد هک درک وجو يم اه
شيشوپ ايب دينناوت
تيدودحم ب ترت يا هب .دننک عفترم ار روکذم لأخ نآ يمومع شخپ و يسرداد دنور لماک اه
تيروذحم و يناور يلامتقا يمن حب دروم اه
هنايسر روضق وزل لصا دناوت ار ييسرداد رد ايه
هناهب و دربب لاؤس ريز ارب ا
هين مز ييا رد لاق يا اب .دوش يولت يسرداد ينلعر غ رازگرب
يم هنايسر رويضق و ينلع يسرداد تخاس جيار اب ناوت ايه
هيتفر ،نآ رد ييناور ايضف ريب هيتفر
دايع ار ايضف ييا صويصخ يا رد ور پ اهرو ک دننام هب و دمآ قئاف ينلع يسرداد زايس
هب .درک هناسر راذگر یأت لامتقا هولاع ييب و ييسرداد دينور رب اه
ار تايضق للاوتيسا و ييفرط
يم و تاضق شزومآ و هبرحت اوترا و هن مز يا رد هتفر پ اهرو ک ةبرحت زا هدافتسا اب ناوت
.تخاس عفترم دايز دودق ات يياضق اهراکوزاس حلاصا مهم زا تداهش ،هکنيا تياهن رد ييخرب رد .تيسا ييايضق اظن رد يتابیا ليلاد يرت
،دراويم
مهم اي ل لد اهنت تسا کمم تداهش هک يعوضوم لاعا اي دوهش تيوه ا فا .دشاب ل لد يرت
هنايسر وس زا دوهش تداهش دافم ا فا اي داد دنهاوخ تداهش نآ هب تبسن ايه
تيسا يکمم
زا هيک يصاخشا اريز ،دهد رارق رطخ ضرعم رد ار اهنآ ةداوناخ اي دوهش تملاس و يصخش ت نما
ادا هدش ررضتم تداهش ،دنا
ايي و دويخ و دينيآرب دهايش زا تفرگ اوتنا ددصرد تسا کمم
هداوناخ اضعا هيب ريما ييا .دينهد راريق متيش و بريض دروم اي دنناسرب لتق هب ار شا
رد هژييو
هدنورپ هدنورپ دننام يياه اه
نامزايس مئارج اي ردخم داوم شيون يتايعلاطا ناريبخم هيک هيتفاي
ت رد يمهم يم اد پ ت مها را سب ،دنراد اهتا تابیا و هدنورپ ل ک
، راصنا( دنک 1390
: 280 .)
هب هک تسا رکذ ناياش صوصخ يا رد هغدغد عفر روظنم
يب دانيسا رد ،روکذيم اه و ييللملا
.تسا هدش هتفرگ رظن رد ددعتم يتيامق اهراکوزاس ،ناهج فلتخم اهرو ک يلخاد بووق آ ز ن ناريا بووق رد ي
بويصم نايعلطم و دوهش زا تيامق ييارجا ةمان 26
د 1394 س يئر
و دوهيش تي نما زا تييامق ديقاو س سأت هلمج زا ددعتم يتيامق اهراکوزاس ،ه ياضق ةوق هزوق رد ناعلطم اي فا ديع ،صايخ دراويم رد رويضق ةيهجاوم زا راددويخ ،ييايضق اه
ط زا تداهش عامتسا ،صاخ دراوم رد دوهش تاعلاطا ر بادت ذاختا و رود هار زا طابترا لياسو قير
ش پ ار نوگانوگ برط هب دوهش زا يتهافق .تسا هدرک ين ب
هنيزه احنا اب هک تسا راتخاس عناوم ،ينلع يسرداد قوحت عناوم زا رگيد يخرب اه
يلام
ميهم زا .دويب دهاوخ عفر لباق )ه ياضق ةوق( يياضق اظن اهراتخاس حلاصا و ييا يريت
،عيناوم
هاگداد اضف ندوب بسانمان يسرداد ينلع رازگرب ناکما بلامع هک تساه
اه يم يفتنم ار دزايس
(
Nevberqer, 2012: 20
،) هب هنوگ ا ييسرداد يينلع رازيگرب هيب ليام مه يضاق رگا يتق هک
هقلاع ارب يياضف ،ناتسداد و دوهش و اهنآ لاکو ،اوعد فرط روضق اب ،دشاب ويضق نادنم
رد ر
.دنام دهاوخن يقاب يسرداد ةسلج هاگداد رد بسانم اضف دوجو ت مها هب اه
ناناديقووق ييخرب روايب هب هک تسا دق
« ريگا
يعوين هلئيسم ييا ،ديشاب هتشاد دوجو همکاحم ةسلج رازگرب ارب هاگداد رد يلدنص ود طوف يسرداد ندوب ينلع لصا ازهتسا تساه
»
.(Saferling, 2001: 233)
م زا هناسر و درم يسرتسد ،يلمع رظن اه
بايتا و بيسانم اضف زلتسم ،تامکاحم هب ايه
هناسر باحصا روضق ارب يفاک اه
لييام هک تسا يمدرم و ايما .ديننک تکريش هيمکاحم رد دينا
ييا ايب راکيشآ دايضت رد ،)نارييا هيلمج زا( هعيسوت لاق رد اهرو ک زا را سب رد ت عقاو ا .دراد رارق تامازلا هن رما ي
هب ار تامکاحم رد درم تکرش اهنت ييم راويشد تديش
هيکلب ،دزايس
يم يب ،هاگداد راقو ندش هتسکش هب دناوت يآ هب يهجوت
اه هوولايب تلاکي م داحيا و ملسم ا
نامتخاس رد ينميا ظفق ارب اه
هاگداد چوک اه
ييکيز ف ندريک زايب يارباينب .دويش رحنم
سب رد هاگداد تامکاحم نامتخاس زاسزاب زلتسم دراوم زا را
اه ندريک اينب ون زا اي دوجوم
هاگداد نامتخاس ،للم نامزاس رج و ردخم داوم اب هلباوم رتفد( تساه
1393 : 152 - 151 .)
يچاشامت روضق زاوج و يگد سر ندوب ينلع ،تروص ره رد هک تشاد هجوت دياب لاق يا اب ت اب هک تسا رما ،يسرداد ةسلج رد تيدودحم هاگداد ل ک ت لحم دام تاناکما هب هجو
ريذيپ
يلدنص دادعت و هاگداد اضف هک دق ات طوف سرداد ، ياربانب .تسا اه
نآ رد دويجوم يلايخ
يم ار اهنآ لاکو و اوعد باحصا زا ر غ دارفا شريذپ ناکما و تيساهنآ لويبق هيب فهوم ،دهد
،يولاخ( درادن يف لکت نآ زا ش ب 1383
: 42 ).
هب هن مز يا رد ديياب هايگداد رد دريم ند نيش و ندييد ،ينلع يسرداد ندش ين ع روظنم
يلدنيص دي همت دينمزا ن رما يا هک دوش مضت ايه
ل هيست و قيوي ت و تييووت و بيسانم
دنون ب و دنن بب ار يسرداد دنناوتب درم ةعومحم ات تسا راد نش و راديد لياسو زا هدافتسا (
2014: 1 Stepniak,
.) يييازا صاييصتخا ةيين مز رد هييص ون يييا عييفر ارييب هييک تييسا زلا ور
هيامرس اه هاگداد زاسزاب ارب زلا .دوش ادقا اهنآ رد بسانم اضف داحيا و اه
4 یگنهرف عناوم .
يسرداد ندوب ينلع لصا قوحت عناوم زا رگيد ي خب هک تسا نآ ت عقاو اه
ييگنهرف عناوم رد دياب ار
تسج وجو هزوق رد هک عناوم يا .درک اه
ييگنهرف اهرتيسب داحيا اب ،دنتسه يسررب لباق فلتخم
شزومآ ةئارا و بسانم اه
.دوب دنهاوخ عفر لباق يهبانتعم دودق ات هن مز يا رد يناگمه
يسرداد ينلع رازگرب ارب يساسا رصنع ود ،ناگدنسيون يخرب اه
و نآ زا دريم يهايگآ ار
تفاي هزاجا هايگداد رد رويضق اريب
ييم داديملق ايه ديننک
(Meining, 1998: 168)
، ، يارباينب
يب ييسرداد ندوب ينلع لصا هلمج زا و شيوخ ينوناق بووق زا درم يعلاطا ايه
ديع بافايضم و
ييازا .تيسا يينلع ييسرداد قيوحت عناوم هدمع زا ،نآ راذگر یأت و لااو ةفسلف کرد رد ديياب ور
،ييارجا حوطس يمامت زي ن و زلا تازي هحت و تايناکما ندروآ مهاريف هيلمج زا ، زلا اهرتسب
شزومآ اه يسرداد تاسلج ندوب ينلع ارجا وزل صوصخ رد درم و رادا تاماوم هب يفاک
هب بلامع .دوش هداد ت فره نادوف ل لد
شزومآ و اهرتسب ،اه اه
هن ، زلا دريم روضق ناکما اهنت
هناسر اي اه را سب رد ييا ايکقا هيب ييسرتسد ناکما يتق هکلب ،تس ن مهارف تاسلج يا زا
هاگداد راوشد اب ز ن اه اه
هبور ناوارف ،مج و دنواده( تسور
1390 : 170 .)
في ک اريب نادنورهيش تخايس لايعف ز ن و دنورهش بووق قوحت دا نب ةديا ،ساسا يا رب عت را عم هنآ شزومآ دنمزا ن ،نا قووق ةدننک
هناسر قيرط زا دياب ،شزومآ يا و تسا اه
،يهورگ
يمن ،دتف ن بافتا يا ات و دوش قيرزت هعماج حور هب بويوق تياعر رب نادنورهش هک تشاد راظتنا ناوت
،يقلاف و يتسم( دنشاب هتشاد رارصا و تکرا م ،نارگيد و دوخ دنورهش 1389
: 73 .)
هولاع مکاق دعاوق اب درم ييانشآان نآ رب هاگداد رد روضق رب
ييگنهرف عيناوم راميش هيب دياب ز ن ار اه
هب هاگداد ةسلج رد هک يناسک هک تسا شور ،صوصخ يا رد .دوزفا ييم ريضاق يچاشامت ناونع
،دنويش
چ ه قق عيفن هيب رادبناج زا و دننامب تکاس دياب يگد سر تدم لوط امت رد ،دنرادن رظنراهها هنوگ
ننک راددوخ فرط زا يکي يم تبحص ةزاجا هک يناسک زا يره نانخس عطق .د
هيکنيا زا ميعا ،دينباي
،يولاخ( دوش تياعر دياب هسلج مظن و تسا عونمم ،بيذکت اي دشاب د يأت ارب 1383
: 42 .)
هب هن مز يا رد يم رظن
ندويبن جييار رد ديياب ار هيقورطم ييگنهرف عيناوم ةدمع تلع دسر
ناريا يسرداد اظن رد ينلع يسرداد تسج
هدمع هک تسا يهيدب ز ن صوصخ يا رد .درک وجو
عيناوم عيفر دينمزا ن ،دويخ ييا هک تسا ناريا بووق رد ينلع يسرداد جاور ،حرط لباق راکهار هب ات تسا ينلع يسرداد قوحت تامازلا و تامدوم تخاس مهارف و ددعتم يهايگآ ةين مز جيرديت
مع ييانشآ نچمه و ينلع يسرداد ت مها زا درم اوق اب و
هاگداد رد روضق دع .دوش مهارف اه
5 هجیتن . یریگ
يسرداد ندوب ينلع اه
هب ناونع زا ييکي زلا و روريض ،يلقاديق ،ييساسا قيدايصم و ايهرا عم
هياپ ي ون زا هنلاداع يسرداد ا
.تسا رادروخرب هنلاداع يسرداد قوحت رد د لک و لايق يا اب
سانش دوجو اب هک تسا يا ت عقاو ،روي ک دايع ناويق و يساسا نوناق رد ينلع يسرداد ييا
رد يحب تروريض ،ريما مه و تسا هتفا ن قوحت يبولطم لکش هب يلمع ظاحل زا روکذم لصا يسرداد ندوب ينلع لصا قوحت عناوم اه
بانتجا ار يم ريذپان
.دزاس يم هن مز يا رد عيناوم ناويت
رف عناوم و راتخاس و يياضق عناوم ،يهوف ليصا اريجا وراريف دوجوم عناوم هلمج زا ار يگنه
يسرداد ندوب ينلع ييسرداد تريايوم ةهبيش ،تاضق رظن زا ،يهوف عناوم صوصخ رد .تسناد اه
.تيسا هديش حرطم يضاق تلادع و داهتجا لصا اب نآ ترياوم نچمه و يعرش يزاوم اب ينلع هک تسا يلاق رد يا يينلع لصا ارب يعرش قباوس دوجو اب
ييسرداد ندويب ايه
و ويس يي زا
تفريگ ريظن رد ايب نچمه و رگيد وس زا روکذم لصا اب رياوم يعرش صوصن و لوصا نادوف هب ،نآ لووعم و هنلاداع انبم چ ه
يمن هجو يينلع ييسرداد لصا ندوب يعرشر غ هب دوتعم ناوت
هب .دوب ت عقاو هولاع هيب رو ک يياضق اظن راج و يلمع اه
رد ييلک رويط ايعدا ايب ضرايعت
رد هيکنيا هيب ريظن ،ريگيد فريط زا .تيسا يضاق تلادع و داهتجا لصا اب ينلع يسرداد ترياوم اظن اه تيسا س ةيخرچ ريب يفرگش ر یأت ،يياضق امعز تيريدم ت ف ک ،ناريا دننام يياضق
يم يياضق ييسرداد ندوب ينلع لصا قوحت عناوم زا رگيد شخب ،دراذگ
ايه يتفر رد ديياب ار و را
تسج تاضق درکلمع هيب هيک تسا يا ت عقاو .درک وجو
تايضق زا را يسب لييامت ديع لي لد
يسرداد ينلع رازگرب هب رتسگداد اه
رد روکذيم لصا ،رما يا زا اهنآ ندز زابرس ،هح تن رد و
هاگداد زا را سب اه
يمنرد ارجا ةلقرم هب باساسا اي هب هکنيا اي ديآ
ميهم ليصا يا هب تردن هيجوت
يم ترايظن لامعا دع رد دياب ار هص ون يا ةدمع تلع هک دوش تايضق ري ق ريب ييضتوم ايه
تسج ت عقاو و ينور ب روما يخرب هک داد فاصنا دياب نا م يا رد .درک وجو اه
ايظن رب مکاق
ييم دودحم ار يسرداد لوصا ق قد تياعر ناکما بلامع هک ز ن رو ک يياضق ييا زوريب رد ،دينک
شلاچ يب هدمع هدوبن ر یأت .دنا
شور ذايختا ايب دياب هن مز يا رد ايه
ايمت رايکمه و ييلمع
ايظن راتخايس عيناوم عفر و هقورطم واعد ع سو محق زا تساک هب تبسن ،طوبرم اهداهن