*Corresponding author
2322-3413 © University of Isfahan
This is an open access article under the CC BY-NC-ND/4.0/ License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/).
https://doi.org/10.22108/jrl.2023.136007.1697 https://jrl.ui.ac.ir/?lang=en
Journal of Researches in Linguistics E-ISSN: 2322-3413
14(2), 47-68
Received: 10.12.2022 Accepted: 25.02.2023
Research Paper
Basic Features of Complex Predicates in Behdinani of Yazd
Mohammad Dabir-Moghaddam*
Professor of Linguistics, Department of Linguistics, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Allameh Tabataba'i University, Iran
[email protected] Katayun Mazdapur
Professor of Linguistics, Institute for Humanities and Cultural Studies, Iran [email protected]
Mohammad Reza Shamseddin Khorrami
Ph.D. candidate in Department of Linguistics, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
Abstract
Referring to novel concepts for which there are no simple equivalents, speakers of languages often resort to predicates with two or more components. This phenomenon is so widely used in some languages that in Persian, for instance, new simple predicates are hardly added to the lexicon and the commonly used simple predicates in spoken and writing Persian do not appear to exceed a few hundred. This study concentrates on different types of complex predicates in the Dari language spoken by the Zoroastrians (Behdinan) of Yazd (in central Iran) and different features of each type. It takes advantage of a number of published works on Behdinani language, as well as instances directly collected from native speakers of that language. This study particularly focuses on the influence of syntactic-semantic factors on the inflection of complex predicates; such factors include tense, main or modal status of the predicate, and transitivity of the predicate as a whole as well as its verbal component alone. The findings of this study further underline the need for an unfettered, interactional perspective to the study of language which can shed light and facilitate investigation into the interaction between factors and elements from different modules of grammar.
Keywords: Complex Predicates, Noun Incorporation, Behdinani, Zoroastrians of Yazd, Interactional Approach
Introduction
The language of Zoroastrians (Behdinan variety) in Yazd has been categorized as one of the critically endangered Iranian languages by the United Nations. This makes it all more significant to record and shed light on the various aspects of this language. The present study focused on complex predicates in Behdinani language and investigated how noun incorporation was employed in utterance of an unlimited set of concepts. Furthermore, it examined the roles that semantic-syntactic factors played in determining the inflection of such predicates in Behdinani language. Tense and transitivity, as well as the thematic relations, were proven to have a definitive role in shaping the inflection of complex predicates in the language of Zoroastrians in Yazd.
Materials and Methods
This study drew upon Dabir-Moghaddam’s previous work (1997), which illustrated the productivity of noun
https://doi.org/10.22108/jrl.2023.136007.1697
incorporation as the major process in the formation of complex predicates in another Iranian language, namely Modern Persian. It also borrowed from Dabir-Moghaddam’s work (2013a), which had recorded samples of constituent order, agreement, case system, and ergativity, as well as their local variants from a typological perspective, among other things in different Iranian languages and studies.
Mazdāpūr’s bilingual dictionary in three volumes (1995, 2006, and 2018) accounted for the bulk of the material used in this study, which also took advantage of data directly collected from a number of Yazdi speakers of Behdinani language, as well as other written sources, such as those of Ivanow (1932, 1935, 1938, and 1939), Kešāvarz (1993), Firuzbakhsh (1997), Surush Surushiān (1978), and Vahman and Asatrian (2002).
Discussion of Results and Conclusion
The present study explored how noun incorporation next to combination fueled the highly productive phenomenon of producing complex predicates in Behdinani language.
While differentiating between two types of subject-verb agreement systems, i.e., through suffixes and pronominal clitics, it highlighted how the former was employed in sentences with complex predicates, including the past tense stem (preterite) of an intransitive light verb, regardless of the transitivity of the verb phrase as a whole. In cases where the whole phrase was intransitive while there was a transitive light verb, proclitics assumed the role of marking agreement by directly attaching to the light verb as their syntactic host. However, if the whole complex predicate signified a transitive meaning, the proclitic tended to precede the non-verb component of the predicate as its host. Moreover, the transitive complex predicate displayed another distinctive feature in making use of the variant of the proclitics, which was the result of the merging the reduced clitic with the aspect marker vowel /e/ in the simple past tense. Another interesting feature of complex predicates in Behdinani was that transitive light verbs might display an agreement with the subject via suffixes as in intransitive verbs provided that the syntactic subject assumed the semantic role of the
“experiencer”. This, however, was not without exceptions, but certain examples clearly made out the role of “agency”
in whether clitics or suffixes had to be used for the purpose of marking the subject-verb agreement.
Behdinani also featured the use of the modal verb “šustvun”, along with the light verb “kart(v)un”, to highlight the inability of the agent in performing an action, while the use of the modal verb alone might be interpreted as indicating inappropriateness of an action and signify a sense of prohibition.
The findings of this study served as a further proof that the features of different modules of grammar, as the generative grammarians put it, were so tightly intertwined that separating these areas would only complicate and impede the study of language, especially languages like Persian and Behdinani, which did not easily yield to formalist theories. What this study suggests is an interface approach as a more efficient substitute, which opens the gate for consideration of semantic and pragmatic factors, as well as the information structure in tandem with the study of phonology, morphology, and syntax.
References
Abolghassemi, M. (2011). A Historical Grammar of the Persian Language (8th ed.). Tehran: SAMT. [In Persian]
Abolghassemi, M. (2018). A Manual of Old Iranian Languages, Part 2: Grammar and Lexicon (9th ed.). Tehran:
SAMT. [In Persian]
Amoozgar, J., and Tafazzoli, A. (1996). Pahlavi Language: Literature, Grammatical Sketch, Texts and Glossary (2nd revised edition). Tehran: Moin Publishing Company. [In Persian]
Barjesteh, D. (1983). Morphology, syntax, and semantics of Persian compound verbs: a lexical approach. Ph.D.
Dissertation, University of Illinois.
Bazadeh Khoramshahi, S. (2011). A Study of the Morphological Construction of the Zoroastrian Dari – Khoramshahi Accent, Master Thesis, Alzahra University. [In Persian]
Bozorgchami, D. (1973). A Study of Nouns in Dari Language, Master Thesis, University of Tehran. [In Persian]
Browne, E. G. A. (1897). Specimen of the Gabri Dialect of Persia. Supplied by ArdashīrMihrabān of Yezd, and Published, with an English Translation. Journal of the RoyalAsiatic Society 29(1), 103–10.
Comrie, B. (1978). Ergativity. In W. P. Lehman (Ed.), Syntactic Typology: Studies in thePhenomenology of Language (pp. 329–394). Texas: University of Texas Press.
Dabir-Moghaddam, M. (1997). Compound Verbs in Persian. Iranian Journal of Linguistics 23(24), 1-46. [In Persian]
Dabir-Moghaddam, M. (2013a). Typology of Iranian Languages (Vol. 1). Tehran: SAMT. [In Persian].
Dabir-Moghaddam, M. (2013b). Studies in Persian Linguistics: Selected Articles (4th ed.). Tehran: Iran University Press. [In Persian].
Dabir-Moghaddam, M. (2020) Linguistics: An Iranian Perspective. Tehran: Allameh Tabataba’I University Press. [In Persian]
Firuzbakhsh, F. (1997). Barresi-ye Sāxtemān-e Dasturi-ye Guyesh-e Behdinān-e Shahr-e Yazd [An Examination of the Grammatical Construction of the Behdinān Dialect of the City of Yazd]. Tehran: Farvahar Publications. [In Persian]
Gharib, A., Bahar, M., Forouzanfar, B., Homaei, J., and Rashid-Yasemi, Gh. (1993). Persian Grammar of Five Teachers. Tehran: Eshraghi. [In Persian]
Gholami, S. (2018). Pronominal Clitics in Zoroastrian Dari (Behdīnī) of Kerman. In S. Gholami (Ed.), Endangered Iranian Languages (pp. 111-122). Wiesbaden: Reichert.
Basic Features of Complex Predicates in Behdinani of Yazd Mohammad Dabir-Moghaddam et al.
https://doi.org/10.22108/jrl.2023.136007.1697
49 Ivanow, W. (1935). The Gabri dialect spoken by the Zoroastrians of Persia. Rivistadegli studi orientali 16(1), 31-97.
Ivanow, W. (1938). The Gabri Dialect Spoken by the Zoroastrians of Persian. III. Specimensof the Gabri Dialect (Texts)’. Rivista Degli Studi Orientali 17, 1–39.
Ivanow, W. (1939). The Gabri Dialect Spoken by the Zoroastrians of Persian. IV. GabriVocabulary’. Rivista Degli Studi Orientali 18, 1–59.
Kalbasi, I. (1988). Ergativity in Iranian Languages and Dialects. Journal of Linguistics 2, 70-87. [In Persian]
Kešāvarz, K. (1993a). Dastur-e Guyeš-e Zartoštiyān-e Yazd [A Grammar of the Dialectof the Zoroastrians of Yazd].
Stockholm: K. Kešāvarz.
Kešāvarz, K. (1993b). Farhang-e Zartoštiyān-e Ostān-e Yazd [A Dictionary of theDialect of the Zoroastrians of Yazd Province]. Stockholm: K. Kešāvarz. [In Persian]
Lazard, G. (1984). Actance variations and categories of the object. InF. Plank (Ed.), Towards a theory of grammatical relations (pp. 269-29).Plac: Press.
Mazdāpūr, K. (1995) A Dictionary of Zoroastrian Dialect in the City of Yazd: Persian- Zoroastrian; with Examples (Vol. 1). Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies. [In Persian]
Mazdāpūr, K. (2006). A Dictionary of Zoroastrian Dialect in the City of Yazd: Persian- Zoroastrian; with Examples (Vol. 2). Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies. [In Persian]
Mazdāpūr, K. (2018).A Dictionary of Zoroastrian Dialect in the City of Yazd: Persian- Zoroastrian; with Examples (Vol. 3). Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies. [In Persian]
Oshidari, M. (2003). Farhang-e vāžehā va zamān-vāžehā-ye guyeš-e Zartoštiān-e Kermān [A Dictionary of the Zoroastrian Dialect in the City of Kerman]. Tehran: Farvahar. [In Persian]
Puladi-Darvish, M. (2000). The Description of the Verb Construction in Zoroastrian Dialect of the Center of Yazd.
Proceedings of Allameh Tabataba'i University 91, 169-181. [In Persian]
Samareh, Y. (1976). The Verb System in Zeynabadi Dari. Journal of Faculty of literature and Humanities: University of Tehran 23(4), 155-162. [In Persian]
Shaghaghi, V. (2008). Incorporsation in Persian. Journal of Name-ye Farhangestan 3, 3-39. [In Persian]
Sorushian, S. J. (1956). Farhang-e Behdinan: with a Preface from Prof. I. Poure Davoud. Edited by Manoochehr Sotoodeh. Tehran: Farhang Iran Zamin Publications. [In Persian]
Taffazoli, A. (1986). The ‘Indirect Affectee’ in Pahlavi and in a Central Dialect of Iran. In R. Schmidtt& P. O.
Skjaervo (Eds.), Studia Grammatica Iranica: Festschrift für Helmut Humbach (pp. 483-487). Munich: R. Kitzinger.
Vahman, F., and Asatrian G. (2002). Notes on the Language and Ethnography ofthe Zoroastrians of Yazd.
Copenhagen: Royal Danish Academy of Sciences and Letters (det kongelige Danske Videnskabernes Selskab).
https://doi.org/10.22108/jrl.2023.136007.1697
هيرشن شهوژپ نابز یاه یسانش
لاس یبيترت هرامش ،مود هرامش ،مهدراهچ 72
ناتسمز و زيياپ ، 1041
ص ، 02 - 86
:لوصو خيرات 19
/ 49 / 1041 :تاحلاصا خيرات 41
/ 17 / 1041 :شريذپ خيرات 48
/ 17 / 1041
* داتسا نابز ش ابز هورگ ،یسان ن
یسانش
،
،یسراف تايبدا هدکشناد هاگشناد
یيابطابط هملاع ،
نارهت ناريا ، )لوئسم هدنسيون(
،داتسا**
گ ناريا ،نارهت ،یگنهرف تاعلاطم و یناسنا مولع هاگشهوژپ ،یسانشنابز هور
نابز یرتکد یوجشناد***
نابز هورگ ،یناگمه یسانش یسانش
هاگشناد ، ابط هملاع یيابط ، نارهت ناريا ، [email protected]
2322-3413 © University of Isfahan
This is an open access article under the CC BY-NC-ND/4.0/ License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/).
https://doi.org/10.22108/jrl.2023.136007.1697 یشهوژپ هلاقم
یگژیو
دزینانیدهبنابزردبکرملعفیاه
مدقمریبددمحم*
روپادزمنویاتک**
سمشاضردمحم***
یمرخنیدلا
هدیکچ نابز نآ یارب هک یديدج ميهافم داجيا یارب اه لعف ديلوت هب بلغا دنرادن یطيسب داهنربارب اه
یم تسد رتشيب اي ءزج ود اب یاه ديا ددننز
نيارف نابز یخرب رد د هب تسا دماسبرپ رايسب اه
یروط یمن اياز نادنچ رظن هب طيسب لاعفا ديلوت یسراف نابز رد هک لدعف دادعت و دسر
یاده
یمن زواجت لعف دص دنچ زا یسراف راتشون و راتفگ رد جيار هداس دنک
مدقمريبد ( 1728 يدشيپ راثآ دقن و یسررب مض ) ،هدنيمز ديا رد
لعف فلتخم هوجو یفرعم و دوجو تابثا هب هب یمامضنا بکرم یاه
یدم یدسراف نادبز رد بدکرم لدعف رتدمادسبرپ هدنوگ ناودنع دزادردپ
هرهب اب رضاح شهوژپ یاهدرواتسد زا یريگ
مدقمريبد ( 1728 یگژيو و عاونا ،بکرم لعف یسررب هب ) نادبز رد نآ یاده
نايتدشترز یرد
یم دزي هدنومن ينچمه و دوجوم بوتکم عبانم زا شهوژپ يا دزادرپ ريث دت ردب و هتدسج هردهب نادبز ديا نارودشيوگ زا هددش تدبث یاده
هفلؤم یوحن یاه -
لعف فيرصت رب یيانعم یم زکرمت نابز يا بکرم یاه
مزم ،نآ ندودب یدهجو اي یلصا ،لعف نامز دننام یلماوع دنک
ب یدعتم اي یگژيو هدننک ييعت نآ یلعف ءزج یيارذگ ينچمه و بکرم لعف یلک موهفم ندو دزدي نايتدشترز نادبز رد نآ ردصت یاه
هتفاي تياهن رد تسا ادت ددنکن یدردکيور ادي هزودح هدب دوددحم ار دوخ هک تسا یلماعت یدرکيور ذاختا هب زاين ديؤم شهوژپ يا یاه
يم طابترا رب ندنکفا ینشور و یسررب ناکما هفلؤم و لماوع نا
شخب یاه دروآ مهارف ايهم رگشهوژپ یارب ار روتسد فلتخم یاه
هژاودیلک
اه : یلماعت درکيور ،دزي نايتشترز ،نانيدهب نابز ،یبيکرت بکرم لعف ،یمامضنا بکرم لعف ،بکرم لعف
https://doi.org/10.22108/jrl.2023.136007.1697
1
.
همدقم نابز هرمز رد دزي رهش نايتشترز نابز یم باسح هب ناريا یزکرم تلاف یاه
یدگژيو هدطخ ديا ناديميلک نادبز ادب هدک دديآ و ورتدشم یياده
يعرد توافت لاح نابز رياس اب سامت دوجو اب و زارد نايلاس رذگ رد دراد یزراب یاه
نابز يا ،یسراف نابز نوزفازور و دنمتردق هطلس و اه
یگژيو زا یخرب نانچمه هبرصحنم یياه
مش هزورما تسا هدرک ظفح ار دوخ یخيرات و درف ردعمرد نادبز يا ناروشيوگ را
ردطخ ددنچ زا1
یمن زواجت رفن رازه
7دنک نآ زا یرايسب هک یم حيجرت زين اه
یدگژيو یدسررب اما دنيوگب خس یسراف هب هناخ طيحم رد یتح دنهد ديا یاده
یم نابز یگژيو رياس یياشگزمر رد دناوت نابز یيايفارغج یاه
د دشاب اشگهار یزکرم تلاف هقطنم یاه يا رد بکرم لعف یسررب نايم يا ر
لعف دوجو تسا هجوت روخرد هبنج دنچ زا نابز هدب ناواردف بکرم یاه
یور شيدپ اندشآ رايدسب یريودصت نادبز ديا رد یدسراف نادبز ددننام
یم رارق رگشهوژپ یم رظن هب دنچره ،دهد
لباق توافت اي قيقد رظانت دسر رد بکرم و طيسب لاعفا دادعت تبسن يب یهجوت
دوجو نابز ود يا
دشاب هتشادن لعف یاراد نابز يا
هک اجنآ زا اما ؛تسا بکرم و یدنوشيپ ،هداس یاه یسررب هب شهوژپ يا
ردب ،دراد صادصتخا بکرم لعف
یگژيو لعف یاه بکرم هلمج زا ،نابز يا رد نآ عونا و هزاس شنيچ
اه فيرصت ، و
هفلؤم یوحن یاه -
تروص رد رثؤم یيانعم فيرصت یدنب
لاعفا يا یم زکرمت
دنک هدصلاخ و تاديلک نايب لابند هب هک تسا هدش ليکشت شخب تفه زا رضاح هلاقم تمدسق رد هدلاقم یاودتحم زا یا
شسرپ نايب هب موس شخب ،نآ هب تخادرپ تيمها و هلئسم نايب هب مود شخب ،لوا شخب رد همدقم هب مراهچ شخب ،شهوژپ مامتها دروم یاه
د تاعلاطم هنيشيپ هب ،بکرم لعف هرابر
هدب مدشش شدخب و شهوژدپ شور ژردش هدب مجندپ شدخب ،یمامدضنا بدکرم لدعف ليکشت دنيارف هژيو
یسراف نابز رد بکرم لعف هلاقم زا هتفرگرب هک رضاح شهوژپ یرظن بوچراچ
( ،مدقمريبد 1728
و)
باتک نابز سانش ی ا ردظنم ي دنار ی
( ،مددقمريبد
1799
هداد ليلحت و حيرشت هب متفه شخب و تسا)
یم نآ یاه هددش هداد ژردش هلاقم يا متشه شخب رد شهوژپ يا زا لصاح جياتن دزادرپ
تسا
2
.
هلئسمنایب
رامش زا فلتخم ميهافم نايب یارب یسراف نابز دننام یتشترز یرد نابز روخرد
یم هدافتسا بکرم لعف یهجوت یلع هک دنک
رايسب تهابش مغر
هژاو دايز یگژيو و اه تخاس یاه
کي رظانت ،نابز ود يا یژاو هب
نآ رد بدکرم و طيدسب لاعفا يب کي لديلد هدب يدنچمه دراددن دودجو اده
یگژيو لعف ،یتشترز یرد نابز رد لعف ِفيرصت توافتم یاه نامز رد یتوافتم راتفر نابز يا رد بکرم یاه
ذدگ تماح و اه توادفتم یيار
یم زورب دوخ زا نآ هلمجزا هک دنهد
لعف یخرب ِفيرصت یدعتم تروص اه بکرم یاه
ردکمه هتدشذگ واتدس اب هدش هتخاس ،یددعتم یادهد
یلع مغر مزم موهفم لعف نآ لک زا هدمآرب
بکرم یاه توافت يا یسررب تسا
یم اه یروتسد دنيارف رب مه دناوت لدعف درودم( ءازجا یگدش
« ندمآ
» و ینادگژاو اي )لوهجم تهج رد کبس لعف هب نآ ليدبت ءازدجا یگددش
شندک شدقن رد )لدمع عودن( ادمن
ددننام(7
لدعف یاده « ندز
» ،
« تفرگ
» ،
« نديشک
» نآزاريغ و لعف رد درکمه ماقم رد
بکرم یاه و بکرم لعف یيانعم تيفافش نازيم و )
زين بيکرت و مامضنا یاهدنيارف رب
دنکفيب وترپ نابز يا رد رد و
یگژيو ييعت هب تياهن هدر یاه
ردص هزودح رد نادبز نآ یتخانش -
ددنک کدمک ودحن یدم نآ دديما
هدک دور
هتفاي مه هعلاطم یاه نابز زا رگيد یکي هرابرد لصاح ینامز
تيدساسح لديلد هدب هدک ،یدناريا یاه تيدوددحم و اده
و یدگنهرف ،یبهذدم یاده
یگژيو دياش شناروشيوگ هعماج یيايفارغج یرتشيب هک یاه
تخادس ینادمزرد یاهددنيارف رتهب ورد هب ،دشاب هدرک ظفح دوخ رد و یژاو
یسراف نابز یوحن دوش رجنم
نامزاس1
،یشزومآ یملع و یگنهرف نامزاس للم دحتم ( ناتسا رد جيار یتشترز یرد نابز )وکسنوي نادبز هردمز رد ار نادمرک و دزدي یاده
ق ردطخ ردعم رد یاده یدعط
( definitely endangered تسا هدروآ رامش هب )
7 لاس رد هک یرامشرس ساسا ري ار یتشترز یرد نابز ناروشيوگ دادعت وکسنوي 1999
دودح تسا هتفرگ تروص یدلايم 12444
یم يمخت رفن دنز
3 mode of action/ aktionsart
یگژيو دزي نانيدهب نابز رد بکرم لعف یاه ناراکمه و مدقمريبد دمحم
35
https://doi.org/10.22108/jrl.2023.136007.1697
3
.
شسرپ
شهوژپیاه
1 لعف یگژيو هچ دزي رهش )یتشترز یرد( نانيدهب نابز رد یبيکرت بکرم یاه
؟دنراد یياه
7 لعف یاه هچ دزي رهش )یتشترز یرد( نانيدهب نابز رد یمامضنا بکرم یگژيو
راد یياه دن
؟
7
؟دراد یريث ت هچ )یتشترز یرد( دزي رهش نانيدهب نابز رد بکرم لاعفا فيرصت رد یيارذگ 0 هفلؤم یاه یوحن - لعف راتخاس رد هنوگچ یيانعم یم یلجت دزي رهش نانيدهب نابز بکرم یاه
؟دباي
4
.
تاعلاطمهنیشیپ
هژاو یروادرگ هقباس نايتشترز نابز یفرص یسررب اه
مان اب هک دزي ناتسا یم هتخانش زين ینوروگ و یروگ ،یتشترز یرد یاه
هب ناريا رد دوش
هژاو همان مان هب یا نانيدهب گنهرف شوردس مدلق هب
نايدشورس ديدشمج (
1772 یمزادب ) ددردگ زروادشک وردسخيک (
1993a
) ومجم رد زدين هدع
هب اهدعب هک رهورف هلجم رد شتماقم ناونع اب یباتک تروص
زي ناتسا نايتشترز گنهرف د
نودماريپ تادکن یدخرب یدسررب هدب ديدسر ادچ هب
هژاو ناوتب ار شلات يا جوا دياش اما تخادرپ هقطنم يا نانيدهب نابز وحن و رص ( روپادزم نوياتک دنمشزرا همان
هژاو نانيددهب شيوگ همان
زي رهش لاثم اب هارمه ،شيوگ هب یسراف :د لاس رد دلجم هس رد هک تسناد )
یاه 1720 ، 1762 و 1792 نآ ردگيد دلجم ود زا و هديسر عبط هب
کدنارف باتک )روپادزم رتکد اب یصخش وگتفگ( تسا اچ هدامآ زين مراهچ دلج شخبزورديف
مادن ادب شيودگ یروتدسد نامتخادس یدسررب
ب دزي رهش نانيده (
1722 هژاو عاونا ،یجاو ،یياوآ ینابم یفرعم هب ار یشخب ) اه
یسررب هب زين و تسا هداد صاصتخا مسا ،لعف نامتخاس
یزاس
هراپ و یم نابز يا یوحن و یفرص لئاسم زا رگيد یا مدلق هدب یردگيد یسراف راثآ زا دياب نايم يا رد دزادرپ
دازديرپ رزدب دمچ ی ( 1727 ،)
ي للهاد هرمث ( 1722 ) ، ارتيم دموپ ی ورد ي ش ( 1729 ) و هادشمرخ هدازادب رغاس ی
( 1794 دردب مادن ) ردش رادثآ
دديويد نودچ یدنارياريغ نادسانش
رميرول
1، نوارب دراودا ويا ريميدمو و7
7 ونا هتکن ثيح زا هچ ،نآ فيارظ و نابز يا هب هجوت و هقلاع تمدق رظن زا هچ زين ینيبزير و یجنس
لم ت و ريدقت روخرد نارگشهوژپ هب دنا
هن هک وناويا هژيو هنومن اهنت
یم هئارا نابز يا زا یلوا تسد یاه ار دوخ هلاقم هس زا یکي هکلب ،دهد
هژاو هب صتخا نايتشترز نابز یاه يااب تسا هداد صا
نآ زا یخرب یلاتبا زا غراف( راثآ يا لاح هب اه
شهوژدپ هژيو هدب نادينارياريغ یاده
مددع
هنوگ يب نداهن زيامت هجهل عونت و اه
هب کيدزن هک نابز يا یاه
074 یم هدز يمخت هجهل )دوش
هژيو مامتها یسررب و هعلاطم هب یا
لعف یاده
دزي نانيدهب نابز رد بکرم ادن
دنر مه فيصوت هب و یدم هدنسب هنومن دنچ رکذ و کبس لعف اب رح و تفص و مسا ینيشن
مدهم ديا و ددننک
دشاب يشيپ یاهراک نآ اب شهوژپ يا ارتفا لصف تسانب
5
.
شهوژپشور هژاو قيقحت يا رد هس همان
یدلج روپادزم ( 1720 ، 1762 و 1792 داد یلصا عبنم ) اه
یم باسح هب ديآ
ار مزم مادخ تادعلاطا هددمع شدخب و
دزي رهش یتشترز یرد نابز رد بکرم لعف یسررب یارب شهوژپ يا رد
یم مهارف دروآ لعف ،نآ رانک رد هب بکرم یاه
تم رد هتفرراک و اه
هنومن هئارا یاه راثآ رد هدش وناويا
(
1935, 1938, 1939
،) نوارب (2
) 1897
و و
8 مه نايروتاسآ و (2
) 2002
هدتفرگ رارق یسررب دروم زين و
لاثم رد زاين روخارف هب نآ زا اه
هدش هدافتسا اه لعف يا فيرصت تسا
نامز رد اه یيارذگ ريث ت و هتشذگ و لاح یاه
شقن و یيادنعم یاده ردب
یگژيو لعف يا یفيرصت یاه اه
شخب رد نآ ليلحت و ژرش هک تفرگ رارق هعلاطم دروم یاه
هب ليذ تدسا هددمآ ليصفت هداد لديلحت رد
،اده
1 David Lockhart Robertson Lorimer
2 Edward Granville Browne
3 Wladimir Alekseevich Ivanow
رد0
روپادزم ( 1720 : 14 - 11 زا ) 76 رد یتشترز یرد نابز هنوگ ناتسا
هدجهل لمادش هدک تسا هدش داي دزي ميردم ،یهادشمرخ یاده
ديز ،یدادبآ ،یکوديب هدچوک ،یدادبآ
یسرن ،یناتسرها ،یمچ ،یدابآدمحم فيرش ،یدابآ
و یدابآ هريغ م ی دوش
5 E. G. A. Browne
6 F. Vahman
7 G. Asatrian
https://doi.org/10.22108/jrl.2023.136007.1697
یتسار توافت و دربراک ،یتسرد مدع و یتسرد زا نانيمطا لوصح و تايضرف یيامزآ هنوگ یلامتحا یاه
زا دنچ ینت زا ورفم و کمم یاه
تفرگ کمک دنتسه یرد نابز روشيوگ هک نانيدهب ش ه
د رازگساپس هناميمص ناراوگرزب يا یيابيکش و فطل زا ي
م
6
.
یرظنبوچراچ
مدقمريبد هلاقم رد ناونع اب یا
« یسراف نابز رد بکرم لعف
» ( 1720 / 1728
1) ار بکرم لعف ترابع هدب
یدم لادطا یدلعف هزادس کدي هدک ددنک
ورگ ،لوعفم مسا ،تفص ،مسا دننام یلعفريغ رح ه
هفاضا یم لمدتسا یو دشاب هداد ليکشت ار نآ یژاو نامتخاس یلعف هزاس کي و یا دنک
تسد دنويپ هک تخاس دنيارف کي هرمز رد ار نآ بکرم هژاو کي لوصح یارب لقتسم ًاتدمع هزاس ود مک
نادگژاو هزودح هب طوبرم و یژاو
یم رارق تخاس دنيارف يدنچ زا و دهد یياياز تاجرد اب یژاو
یم داي یسراف نابز بکرم لعف ليکشت یارب توافتم ار اهددنيارف ديا وا دنک
یلصا اهدنيارف ود ليذ
« بيکرت » و
« مامضنا » هقبط یم یدنب دنک مدقمريبد ( 1728 ) شهوژپ هقباس هئارا زا سپ هرابرد اه
رف ا مامضنا دني راثآ رد
نابز یجراخ ناسانش راثآ رب ،
و اهدرواتسد ی
نابز و نارگشهوژپ یدسراف بدکرم لعف هرابرد ناسانش
یدم زدکرمت ار و ددنک
هدب یدسررب و ددقن
هتسد یدنب ستلاپ دننام یدارفا ءارآ و اه گنيکنر و7
7، تلايف
0، نوتبمل
2، مايخ يعم ناج ،یقداص ،ینطاب ،روپ
8، یرلناخ ، روفددنيو
2، ،یريدشب
نايعيمس ،هتسجرب ،
یشمق نارگيد و یم
پ یجاو یدهاوش سپس مدقمريبد دزادر
، یم هئارا یيانعم و یوحن دودجو ردب هدک ددنک
یادياز شدقن و
رف ا لکش رد مامضنا دني یم هحص یسراف نابز رد بکرم لعف یريگ
هلمج یتخرد رادومن مسر اب یو دهن و یمامدضنا بدکرم لعف یاراد یاه
هلمج رادومن اب نآ هسياقم ب هک ،یدعتم لعف یاراد یاه
لا عبت یم یروآداي ،دراد حيرص لوعفم تديفرظ یددنيارف مامدضنا هدک دنک
تدسا هادک
، ينچمه وا هنومن یخرب ليلحت رد بکرم لعف یاه
یرلناخ یم رارق ديدرت دروم ار دهد
مدقمريبد ديک ت
یم ینامز اهنت دنک اب
رف ا مامدضنا ددني
هناشن نودب و هلصافلاب حيرص لوعفم هک ميراد راکورس ننام یوحن یاه
پ( حيرص لوعفم هناشن ،عمج تملاع د س
ۀفاضا « ار
» رهاظ نآ دننام و )
یم بور یمامضنا بکرم لعف اب رگيد دشاب يازاريغ رگا و دوش ه
دوب ميهاوخن ور مدقمريبد6
( 1728 یم حيرصت ) یمامضنا بکرم لعف رد دنک
یلصا و يلوا حيرص لوعفم ،یسراف نابز رد رت
یم رامش هب رايمه ءزج هاگياج رد تفرگ رارق یارب هنيزگ ي يا ،یو هتفگ هب ديآ
عودن لدعف
یم ار مزم بکرم هلمج زا یقش ناوت
لوعفم هک تفرگ رظن رد یدعتم لعف اب یا حيرص
هب نآ یدب ردگيد یناديب هب اي ،سنج مسا تروص نادشن
رايمه ءزج هاگياج رد هريغ و یگفرعم ،رامش ،تلاح یارب یم رهاظ )یلعف ءزج زا لبق هلصافلاب(
دننام دوش
« هچب هب ار اهاذغ داد اه
» لدباقم رد
« هچب هب داد اذغ اه »
لعف يا مزم بکرم یاه تسا کمم
یيانعم روطت راچد نامز رذگ رد )یراعتسا طسب(
دنوش و نآ یيانعم تيفافش زا اده
هتساک دننام ،دوش
« ندروخ ینيريش »
ترابع رد
« د و یلع دندروخ ینيريش شيومعرتخ »
ترابع اي
« نداد رهز » هب هراشا رد ندردک مومسم لمع
رد نآ مضنمريغ قش هک یلاح رد
« شتسود هب ار رهز لتاق داد
» یم يا ناوت هداد لديوحت مود ردفن هدب ار یئيدش لوا رفن هک درک طابنتسا روط
تسا ياربانب نآ ،یسراف نابز یمامضنا بکرم لاعفا رد نانچ
هک تفر نآ فصو
، رايمه
، لوعفم ینيشيپ تلاح هک تسا هدش ذح نآ یامن
هب و یم درکمه رانک رد سنج مسا لکش هب و درفم تروص ديآ
باتک رد هک یرگيد هلاقم رد نابز
یناريا رظنم یسانش (
1799 : 772 - 787 ،تسا هديسر اچ هب ) مدقمريبد
هژاو رد مامضنا شقن رب یزاس
اي1
شهوژپ باتک رد هلاقم اه
ی نابز تخانش ی سراف ی تماقم هعومجم : 1797
ب : 108 - 198 نچمه و ) ي نابز باتک سانش ی رظنم : ی ا ي نار ی ( 1799 : 722 - 777 اچ هب )
سر ي هد تسا
2 J. T. Platts
3 G. S. A. Ranking
4 D. C. Phillott
5 A. K. S. Lambton
6 J. Moyne
7 G. L. Windfuhr
یدم هدهادشم داتسا جنپ روتسد دننام ليصا عبانم هب هعجارم اب اما تسا رايسب وگتفگ یسراف نابز رد لعف هب مسا هلوقم مامضنا هرابرد6
هدنومن هدک دودش ددننام یياده
« رادکيپ
ندرک » هدرک ليلحت بکرم لعف ار لاثم رد دنا
« للاج دلا درک راکيپ هنادرم ي »
یم هک هدومن حيرصت و ديق ناوت
« هنادرم » یمدسا هورگ یارب درک تفص هب ليدبت ار
« رادکيپ »
هلمج بيترت يا هب و
« للاج درک هنادرم یراکيپ يدلا »
یم صاح تدسا لوا لادثم مدضنمريغ هدنوگ مود لادثم ددنراد روادب یدسراف رد مامدضنا هدب هدک یناسک رظن رد دوش
هب ديرگنب(
،ناراکمه و بيرق 1721
: 778 - 772 )
یگژيو دزي نانيدهب نابز رد بکرم لعف یاه ناراکمه و مدقمريبد دمحم
33
https://doi.org/10.22108/jrl.2023.136007.1697
یم زکرمت یسراف نابز ربليژ رظن هب ينچمه وا هلاقم يا رد دنک
1رازم هدر درکيور و یتخانش
یا هک وا هطبار ینوگانوگ هرابرد یروتسد یاه
یم هراشا هدرک ذاختا دنک
رازم (
1984:269
) یدم حيرصت دعت هدک ددنک
ا ر ي هدطبار ف ینادهج عادمجا زا لودعفم و لدعاف نودچ یروتدسد یاده
شنک یراتخاس ًلاماک هطبار زا تهج يمه هب و دنتسين رادروخرب
7رو یم هرهب دنب یلصا یمسا یاضعا نامه ینعي یم حيرصت و دريگ
هک دنک
شنک هطبار یو تسين یتخانشدربراک اي یيانعم یموهفم هطبار يا هطبار ار رو
یم یا دناد هدک ددنب نآ لومحم و دنب یلصا یمسا یاضعا يب
یم فيرعت یراتخاس بطق ود زا لکشتم یراتسويپ رب دوش
هک شنک ود اب یراتخاس رو
بطق کي رد شندک کدي اب یراتخاس و
بدطق رد رو
رگيد رارق ش یم حيضوت وا دراد هک دهد
شندک نآ رد هدک دراد دوجو یراتخاس راتسويپ يا پچ تمس رد رو
سدپ ادبY
هفادضا
« ار » رهادظ
یم یلاحرد دوش ،تسار تمس بطق رد عقاو راتخاس رد هک
دقافY
هناشن هنوگره مسا و لعف بيکرت تسا یا
یراع فيصوت هنوگره هدک رگ
عقاورد هب هناشن نودب و سنج مسا یانعم
« ار » کي بلغا ،دوب دهاوخ هچراپکي دحاو
یم ليکشت یناگژاو ( دهد
Lazard, 1984:286
،
زا لدقن هدب
:مدقمريبد 1799 :
)778
م راز (
1984:286
لاثم )
« یم ار راک يا منک
» ربارب رد
« یم راک منک » یم هئارا ار یم و دنک
دسيون
« یدم رادک مندک » ترادبع
تسا یداع یوحن
؛ يعرد اما سا یدحاو لاح هنومن اب هک یناگژاو ت
دننام مزم لعف یاه
« یم مور » لباق م یدم دديک ت وا تسا هسياق هدک ددنک
شنک ود یاهراتخاس ورملق مامت شنک کي و رگ
هب دياب ار یسراف رگ ادب یياهراتخادس زا لکدشتم تدفرگ ردظن رد یراتدسويپ هدباثم
،هدفرعمY
اب یياهراتخاس رکنY
ۀ ترابع ،سنج مسا دشن یناگژاو یاه
یاراد ه ترابع و سنج مساY
یوادح یناگژاو یاه ماجناردس و سندج مدساY
کي یاراد یاهراتخاس شنک
یم رارق یمامضنا اراکشآ نابز کي رانک رد ار یسراف نابز ينچمه رازم رو تمدس راتخاس رد نآ رد هک دهد
،تسار مکY
يا اي دوش مضنم لعف هب تسا کمم ،دراد لعف اب مکحتسم یدنويپ شيبو لديامت و دريگ یاج نآ رانک رد ًاحيجرت اي ًامازلا هک
یم ناشن ( دزاسب بيکرت یعون لعف اب هک دهد
Lazard, 1984:287
،
زا لقن هب :مدقمريبد 1799 :
)772
یقاقش ( 1768 م ءارآ یسررب زا سپ ) ژرط
تخادس و یودحن یازدجم دردکيور ود رد مامضنا هرابرد هدش یدگژيو یدسررب هدب ،یژاو
یاده
لعف لعف ،یبيکرت بکرم یاه هورگ و یمامضنا بکرم یاه
یدم زدکرمت لعف+حيرص لوعفم یاه ددنک
اردب ی ادسانش یي مت و دي ز زا دراودم ديا
رگيدکي
، قاقش ی نومزآ یياه هب يا پ ژرش ي داهنش تسا هداد :
فلا دصم ) زاسر ی ءزج:
لعف ی مامضنا تخاس ی
م ار ی ناوت اج رد ي هاگ و اضم
ءزج غ ي ر لعف ی اج رد ار ي هاگ اضم درب راک هب هفاضا تخاس رد هيلا ردصم تروص.
ی مامضنا بکرم لعف ی
بدکرم لدعف و ،لودعفم و لعاف اب
کرت يب ی
،لوعفم اب ار
هفاضا تخاس رد یم
ناوت راک هب
،تلاح يا رد درب ردصم تروص
ی ج رد اي هاگ لدعاف و اضم دي
ا اج رد لودعفم ي
هادگ
اضم هيلا یم رارق دريگ ب.
) مض ي اهر ی پ ی تسب ی ک ت ي د ی لوعفم و ی م رد ي نا مامضنا بکرم لعف ءازجا ی
رهادظ سندج مدسا لودعفم زا ددعب و
من ی
،دنوش هب اما ءزج غ ي ر لعف ی کرت بکرم لعف يب
ی م لصتم ی دنوش ج.
م سنج مسا لوعفم ) ی
دناوت مض عجرم ي
ر یهت ي ا مض ي ر غ ي ر دصخش ی رد
پ هلمج ي ور دشاب
؛ مامضنا بکرم لعف هب مضنم مسا اما ی
من ی دناوت دوش عقاو عجرم د.
) لاخرب مامدضنا بکرم لعف ،ی
مدسا لودعفم و سندج
ب یخر لعف اه ی کرت بکرم يب
ی شرتسگ ذپ ي ر دنتسه لعف یاه بکرم ضنا مام ی لعف و یاه کرت بکرم يب
ود ره ی
، سندج مسا لوعفم لاخرب
عف و ،ل ي ک ناگژاو دحاو ی
یم باسح هب رب و دنيآ
لمع تلاح/
دحاو ی م تلمد ی دننک ارب هاگ و ی نآ اه م ی ناوت عم ا سب لد ي ط ی ي تفا
اما مدقمريبد ( 1728 نابز هچنآ ) دننام یناسانش
یقاقش ( 1768 ینددشادج بکرم لاعفا هدشادج تروص ) ادي
شرتدسگ بدکرم لادعفا ريذدپ
یم دننام ،دنناوخ
« ندز هقح » رد
« دز ار هقح يا ام هب وا »
و
« ندرک اضاقت »
رد
« درک ار اضاقت يا ام زا وا
» لعف مضنمريغ قش ار ، یمامدضنا یاده
یمرب یم حيرصت و درمش مزم لدعف هدب نآ ليددبت و حيردص لودعفم بذدج اب ار لعف یعوضوم تخاس مامضنا دنيارف دنک
یدم ردييغت وا ددهد
نومزآ هب ينچمه یوس زا هدش ژرطم یاه
هتسجرب ( لعف زيمت یارب یريمض عاجرا و مسا ذح ،لعف ذح ناکما مدع/ناکما ینعي )1983
یم زين ار یتخانشدربراک و یيانعم یاهرايعم ،یمامضنا هتفگ هب ديازفا
مدقمريبد ( 1728 مدسا رادنک رد یدلعف ءزدج یمامدضنا بدکرم لعف رد )
یم یيانعم لک کي ليکشت ،نآ هب مضنم ادهنت و تدسا هددش یعادجراريغ هدجيتن رد و هددش لددب سندج مسا هب حيرص لوعفم نآ رد هک دهد
یم دودحم ار یلعف ءزج یيانعم هرطيس زين یتخانشدربراک رظنم زا دنک
مدقمريبد ( 1728 یم حيرصت ) حيرص لوعفم ،یمامضنا قش رد هک دنک
یم هدهاشم مضنمريغ قش رد هچنآ لاخ رب تهج يمه هب و هدش جراخ لاعف و درفنم تلاح زا رگيد هزاس رگيد ،دوش
تسين لقتسم یا
1 Gilbert Lazard
2 Actant
https://doi.org/10.22108/jrl.2023.136007.1697
7
.
هدادیسرربولیلحت
اه
1 - 7
؟یمامضنااییبیکرت:بکرملعف.
د نابز رد یتشترز یر دزي هنوگ
طيارش تدفر نآ ردکذ يشيپ شخب رد هچنآ اب :تدسا توادفتم یرددق
،نادبز ديا ینادمرک هدنوگ لاخردب
تلاح تسا بياغ یلوعفم یامن
1، تلاح زا درادن دوجو هرکن و هفرعم مسا ،سنج مسا يب یزراب زيامت یهاگ ،تسين یربخ مه رگيد یاهامن
ن عمج هناشن بلغا ناسناريغ یماسا و یم
دنريگ فيرعت ساسارب مدقمريبد
( 1728 ريغ قش دياب ،یمامضنا بکرم لعف زا ) لباق بکرم
هک یلوبق
هلمج یارب ،لاثم یارب دشاب هتشاد دوجو دوش عقاو حيرص لوعفم یلعفريغ ءزج نآ رد 1
یم هنومن ناوت 7
نآ رد هدک تدفرگ ردظن رد ار رديز
ا اب حيرص لوعفم :تسا هدش هارمه یکلم هفاض
1. klâ tu sar=oš člopta še< oš=e-nâda (126 :1720 ،روپادزم) غلاک رد رس= م ش7یکلم هنايشآ م ش7=لماک دومن-نداهن یلوعفم تفص
’ هنايشآ شرس وت غلاک هدرک
تسا
‘
2. klâ člopta=š ri draxt-e blɛnd še< oš=e-nâda
غلاک هنايشآ= م ش7یکلم یور تخرد-هفاضا دنلب م ش7=لماک دومن-نداهن یلوعفم تفص
’ هنم غلاک تسا هداهن یدنلب تخرد رب ار شا
‘
ش زين یراعتسا طسب و یيانعم رييغت راچد لعف ،ماب لاثم رد تدسا هدتفر رادک هب یحلاطصا یانعم رد و تسا هد
رودپادزم ( 1720 : 126 ) رد
ترابع ینعم حيضوت
« تدسا هدرک هنم شرس رد غلاک »
هدوزدفا زدتنارپ لدخاد
« تدسا هدردک شدبدا رادگزور »
لادثم رد رديز یاده یلاودت يدب
لعف+لعاف
vâv oš=košt
ینعم رد هچ
« دز بآ » ه هچ و یدعتم یانعم رد یلاوت نام («
دز بآ هب )ار نان
» یتوادفت فيرصت و یروص ظاحل هب
درادن دوجو
3. vâv oš=košt o oma v-o kapt pâ-y-i zâr )108 :1720 ،روپادزم( بآ م ش7 =دز و دمآ یجنايم جاو-و داتفا اپ-یجنايم جاو-هفاضا راويد
’ و دمآ و دز بآ داتفا
راويد یاپ
‘
4. nun e vâv oš=košt2
نان 3هب بآ م ش7=ندز هتشذگ واتس
’ دز بآ )هب( ار نان
‘
هنومن رد یروص توافت زين ريز یاه تلاح رد یا
عفم بيکرت يب یيامن ددننام ،لعف+)یمدسا هوردگ( حيرص لو
« ندردب + ار گدنُت »
و
« بآ
نداد + )مدرم هب +( کنخ »
لعف و یاه هب رهاظ بکرم
« نداد من » بکرم لعف و
« تشادرب ورت »
درادن دوجو
5. dula trak e-šteda )107 :1720 ،روپادزم(
هزوک ورت لماک دومن- تشادرب یلوعفم تفص
’ تسا هتشادرب ورت هزوک
‘
6. kap-e gɛnza nâh y-e-dâda)107 :1720 ،روپادزم(
فک-هفاضا اتا من یجنايم جاو-لماک دومن-نداد یلوعفم تفص
رد1
زا نامرک نانيدهب نابز سپ
هفاضا تلاح یاربro ن یم هدافتسا حيرص لوعفم یيام دوش
هدکريز هدلمج دننام ، یدملاغ
( 2018:115 زا )
ا یرديدش ( 78:1767 ) هدردک لدقن
تسا ču-ro oš=košt še=tu toxm-e čam
wood-POST PC=strike.PST.3sg PC=to. PRE-in corn-EZ eye
‘(he/she) put the stick to his/her eyeball.’
هلمج7
هدش هدروآ عبنم رکذ نودب شهوژپ يا رد هک یياه دنتسه يدهب ناروشيوگ اب یصخش تاملاکم زا هتفرگرب دنا
یم رظن هب7
هنومن يا رد هرسک هک دسر اه
لکش ليلقت شيپ هتفاي هفاضا یدگژيو ردب رودپادزم ردتکد هدتبلا ؛دشاب )هب(be دظفلت ،یدردف ،یکبدس یاده
رد هردسک یدديک ت و ی
يا لاثم هنوگ ديک ت اه دنراد دربراک مدع و
« هب » هيضرف يا در رب یليلد ار یتشترز یرد نابز رد یم
دنناد
یگژيو دزي نانيدهب نابز رد بکرم لعف یاه ناراکمه و مدقمريبد دمحم
35
https://doi.org/10.22108/jrl.2023.136007.1697
’ تسا هداد من اتا فک
‘
7. šut-og be-kud gi xar vâv vɛ-xr-a )100 :1720 ،روپادزم(
توس-ريغصت دنوسپ رما دنوشيپ-ندز لاح واتس هک رخ بآ یمازتلا دنوشيپ-ندروخ لاح واتس-م ش7
’ دروخب بآ رخ هک نزب کتوس
‘
8. tong oš=bart o vâv-i xonak še< oš=e-mardom dâd )100 :1720 ،روپادزم(
گنُت م ش7=ندرب هتشذگ واتس و بآ-هفاضا کنخ م ش 7=هب مدرم نداد هتشذگ واتس
’ د مدرم هب کنخ بآ و درب ار گنت دا
‘
مدقمريبد ( 1728 تديفرظ شهاک هب ،یمامضنا بکرم لعف هب یدعتم لعف و حيرص لوعفم رب لمتشم یلعف هورگ ليدبت دنيارف یسررب رد )
یم هراشا مزم بکرم لعف ليکشت و لعف ترادبع رد هدنومن یارب دزي رهش یتشترز یرد نابز رد دنک
nun xartvun
دخ اذدغ(
ازدترا /ندرو
یم هديد تيفرظ شهاک يا )ندرک لعف زا یدعتم راتفر نانچمه ،هتشذگ نامز رد اما دوش
یدم هدديد ديا دننام یياه و لدعاف هدقباطم و دودش
هتخاس یدعتم لاعفا فيرصت دننامه ،لعف شيپ قيرط زا ،لعف هتشذگ واتس اب هدش
یم تروص یريمض تسب شيدپ شدسرپ ديا لادح درديگ
یم هک ديآ یگژيو ظفح و یوحن هورگ زا یمامضنا بکرم لعف ناسآ صيخشت ناکما مدع هب هجوت اب لدعف ِدرکمه رد یدعتم لعف یاه
یاده
یم نانچمه ايآ ،بکرم خر هب لئاق ناوت
یم خساپ رد ؟دوب نابز يا رد لعف هب حيرص لوعفم مامضنا دنيارف داد لاثم هب ناوت
دردک هرادشا یياده
نآ رد هک عفم رايمه اه
هدنومن لباقم رد ،درادن یقادصم عاجرا تيلباق و هدش سنج مسا هب لدبم هک تسا یحيرص لو هنادشن یاراد هدک یياده
ديا رد هک تسا هدش جرد یرگيد یمسا هورگ اي یديق لعف و یمسا هورگ يب اي و دنتسه یکلم هفاضا اي هرکن هدتفگ هدب ترودص
مددقمريبد
( 1728 يد ) یمن باسح هب بکرم لعف رگ یم نانچمه لباقت يا دوجو اب لاح دنيآ
تروص تفگ ناوت نآ زا ناوتب هک دنتسه یياه
هب اه ناودنع
درک داي یمامضنا بکرم لعف رايمه هجيتن رد و سنج مسا
9. sɛjɛn šo=vače košt
=هچب ندز هتشذگ واتس 7
ش ج نزوس
’ دندز هچب هب لوپمآ ‘
10. vače šo=sɛjɛn košt
=نزوس ندز هتشذگ واتس 7
ش هچب ج
’ دندز لوپمآ ار هچب ‘
11. sɛjɛn e vače šo=košt
=ندز هتشذگ واتس 7
ش ب ج نزوس هب هچ
’ دندز هچب هب لوپمآ ‘
هک دراد ار موهفم يا ماب هلمج هس ره دزي نانيدهب نابز ناروشيوگ یارب
« دندز لوپمآ هچب هب
» نآ هتفگ هب اما ؛ ردصانع زا یدکي رادب ره اه
و هدنريذپ ،اريذپ ینعي( هلمج یلصا ابع هب اي ،دراد یرتشيب تيمها )لمع دوخ اي
تسا هدش دنياشيپ اذل و دراد رارق هلمج نوناک رد رگيد تر
هلمج رد یلعف ترابع فصو يا اب
vače šo= sɛjɛn košt
یدگژيو ادب هدک تدسا یمامدضنا بدکرم لدعف یاردب یبدسانم هدنيزگ ردظن هدب یاده
یفيرصت تمسق رد هک یا
2 - 7 وخمه و یگنهامه درمش ميهاوخرب دزي نانيدهب نابز بکرم لعف یارب ليذ دراد ینا
ددننام یدبکرم لادعفا هدنومن یتدشترز یرد نادبز رد ، يدنچمه
vâv nâdvun
لادثم(
2 ،)مادب
xum vɛnâdvun
نآ لادثما و ندردک دگ ،
ناشن هزاس یارب مامضنا دنيارف یياياز هدنهد هب یياه
یم حيرصريغ لوعفم و ناکم ديق لماش هک تسا حيرص لوعفم زج رد هدک روطنادمه دوش
هنومن کذم یاه یم هدهاشم رو رد ،دوش
vâv nâdvun
و
xum vɛnâdvun
شيپ هفاضا ناشن هک )رد(tu
( ینادکم تدلاح هددنهد
locative
تدسا )
هب تسا هدش مضنم لعف هب ناکم ديق و هدش ذح هدلمج یاردب رگيد ترابع
yoma šo=vâv nâd
یدم مدضنم رديغ قدش ناودت
yoma tu vâv
šo=nâd
ضنا هک درک ناونع و تفرگ رظن رد ار هب مام
تيفرظ یدنيارف تروص روتدسد ددننام یياهروتدسد رد هدچنآو تدسا هدردک لدمع هادک
https://doi.org/10.22108/jrl.2023.136007.1697
یگتسباو تيفرظ زا یشخب1
یم هتفرگ رظنرد لعف7
هلمج رد تسا هدش ليدبت بکرم یلعف رد رايمه ءزج هب دوش ريظن یياهّ
zâr šo=gač kart
یم زين ( یياب تلاح یاراد ًاقباس لوعفم لماش ار لعف ناوت
instrumental
ندردک دگ ادب ار راوديد قدش نآ یاردب و تدسناد راديمه شدقن رد )
تفرگ رظن رد نآ یارب )ندرک دودنا / تخاس(
2 - 7
.
؟یدعتمایمزلا:بکرملاعفافیرصت
( ندز ديج دننام یمزم لاعفا ،دزي رهش یتشترز یرد نابز رد
jiq/jix košvun vi:/vih košvun ،
( ندردک هديرگ ،)
ša: kartun
ت ،) ندردک لادق
(
taqallâ kartun
( نديشک تمحز ،)
zahmat kešâdvun
( ندناوخ زاوآ ،)
âvâz xɛnâdvun
نآ دننام و ) یفيردصت لادح نادمز تلامج رد اه
لعف رياس هباشم هژاو اب هتشذگ نامز رد اما دنراد مزم یاه
یم رص یلعاف تسب تسا هتشذگ نامز رد یدعتم لاعفا فيرصت هباشم هک دنوش
12. jiq oš=kešâd o vi:=š dârt)770: 1762 ،روپادزم( تشاد هتشذگ واتس 7
ش
=نديشک هتشذگ واتس و دايرف=م 7
ش يج م
’ دز دايرف و ديشک يج ‘
13. vača ya xâlog bazi š<oš=ka v-o ša
و تفر هتشذگ واتس -
=ندرک هتشذگ واتس یجنايم جاو 7
ش ريغصت یزاب م -
هچب کي هرذ
’ هچب تفر و درک یزاب یمک ‘
14. goptegu šo=ka (Ivanow, 1938:7) واتس
=ندرک هتشذگ 7
ش وگتفگ ج
’ دندرک وگتفگ ‘
15. bar oš=košt
=ندز هتشذگ واتس 7
ش رد م
’ دز رد ‘
16. ziyuna di=š rabâb še< oš=e-košt(Ivanow, 1938:8) ندز هتشذگ واتس -
=صقان دومن 7
ش م بابر 7 ش نز مه=م
’ یم )یقيسوم تلآ( بابر مه شنز دز
‘
17. apsus oš=xart(Ivanow, 1938:4)
=ندروخ هتشذگ واتس 7
ش سوسفا م
’ دروخ سوسفا ‘
18. yak gurpâ ado yak pâpahn-i piš-i arbâb-i kâr šo=ka(Browne, 1897)
=ندرک هتشذگ واتس 7
ش هرکن راک ج -
هفاضا بابرا -
هرکن دزن -
کي غما اب کي رتش
’ هب غما کي یم راک یبابرا دزن رتش کي هارمه
دندرک ‘
19. pâpahn-i bičâra harči dâd oš=košt ge vâj-e xa ma-ku…(Browne, 1897) ندرک لاح واتس -
هفاضا دوخ یفن -
=نديشک هتشذگ واتس هک ادص 73
ش هفاضا هراچيب هچره داد م -
رتش
’ یب رتش هچره داد هراچ
کن )رد( ادص تدوخ زا هک دز ‘
لاثم زا يا ريخا یاه یم طابنتسا روط
ناروشيوگ هک دوش دزي رهش یتشترز یرد نابز
ددننام یدمزم بدکرم لعف يب
« ندز ديج
» ،
« هديرگ
ندرک
» ،
« ندرک راک
» کي زا هريغ و لعف و وس
دننام یدعتم بکرم یاه
« ندرک داب
» ،
« ندز مخش
» ،
« ندرک وتا
» ،
« نديشک بآ
» ،
« ندز گدنر
» و
یمن لئاق یفرص زيامت رگيد یوس زا نآ دننام شيپ قيرط زا ینعي ناسکي یلکش هب هقباطم و دنوش
یدم ترودص یلعادف تسب درديگ
مددقمريبد
1 Dependency grammar
2 valence
يا رد7
هژاو يزاغآ هکاو اج هژاو یناياپ ناوخمه هب تسب
یم لاصتا یياوآ یلک هدعاق کي تحتdâd ار نآ و دباي
یدم راردق دوخ یياوآ هياپ لدعف ، ديا دودجو ادب ددهد
هژاو یوحن هياپkošt یم بوسحم تسب
شيپ اذل و دوش حيحص نآ ندرمش تسب
تسا رت
