Criminal Behavior, from the Teleology of the Practical Wisdom of Tradition to Modern
Mechanism
(Type of Paper: Research Article)
Abbas Mansourabadi1, Seyed Saeed Mousaviasl2*
Abstract
The explanation of human behavior in the practical wisdom of tradition is teleological. From Aristotle to Islamic scholars, despite their differences, human actions are considered to be aimed at perfection, and since they attribute the form and truth of behavior to its purpose, they judge its decency or indecency based on the purpose of the behavior through a normative approach. However, with the beginning of the modern era, the basis for explaining human behavior evolved to a mechanistic approach. This change of approach appeared in Descartes' philosophy, expanded with Hobbes, and culminated with Spinoza. In modern mechanism, human behavior is explained within the framework of a mechanical view of the world and the forces that govern it. Accordingly, the explanation of criminal behavior changes from the traditional teleology of practical wisdom to the perception of criminal behavior as a chain of causal and necessary relationships in human nature. This approach is the starting point for the the economic identity of crime in the modern era.
Keywords
teleology, modern mechanism, practical wisdom, modern ethics, criminal behavior.
___________________________________________________________________
1. Associate Professor, Department of Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran. Email: [email protected]
2. Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Law and Political Science, Shiraz University, Shiraz, Iran (Corresponding Author). Email: [email protected]
Received: August 26, 2020 - Accepted: December 19, 2021
This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International, which permits others to download this work, share it with others and Adapt the material for any purpose.
م راتفر مرج
زا ،هنا اغ
ی ت راگنا ی لمع تمکح ی
تنس ات ناکم ی مس
راگنا ی نردم
یدابآروصنم سابع ،1
لصا یوسوم دیعس دیس
2
*
هدیکچ
تادای ی اهاادد ااسارب تنس یلمع تمکح رد یناسنا راتفر نییبت رتاو رااگنا
ام ی ه ای در ،
هب هنته ا رد هاک ی اهاادد وافت نیع رد ،یملاسا یامکح ات تطسرا زا هک ی ،اانراد هانیمز نادا
رظن رد یلامک ادای هب فتطعم ار یناسنا لاعفا م
ی ه ی انر ار راتفر تقیقح و رتو هک اجنآ زا و
هب ای د ت زاب نآ م ی اننادره نآ باآ و ناسح هاب یرااجن یدراکدور اب و راتفر تدای یانبم رب ،
مکح م ی اننک اب هک تسا یلاح رد ندا . زایآ
ۀرود رااتفر نییبت رتسب نرام دراکدور هاب ،نااسنا
لتحت یتسیناکم م
ی د ابا رد درکدور رییغت ندا و ۀفسلف
راکد هب رتط ر اظ یاج م
ی تاش د ااب و
یم طسب زبا دتخ جوا هب ازتنیپسا اب و اباد
م ی اسر مسیناکم رد . رد ینااسنا رااتفر ،نرام یراگنا
نییبت نآ رب مکاح )لایما( یا ورین یلع و یرورض مسیناکم بتچراچ م
ی ش ت د ااسا نادا راب .
تدای زا هنامرجم راتفر نییبت هانامرجم رااتفر یاقلت هاب تناس یالمع تامکح یراگنا
هاب ۀاباثم
جنز ی هر ا درکدور رییغت یناسنا تعیبط مسیناکم یرورض و یلع طباور زا ی ام
ی اا د راییغت نادا .
،درکدور مز ی ۀن .تسا اداج نارود رد مرج یداصتآا تدت ققحت ندزایآ
ناگژاودیلک
لاخا تدای ،هنامرجم راتفر ،یلمع تمکح ،نرام ق مسیناکم ،یراگنا
.یراگنا
___________________________________________________________________
1 . ،رایشناد هوره ناردا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،یسایس متلع و ق تقح هاکشناد ،ق تقح .
Email: [email protected]
2 . یش ،زاریش هاگشناد ،یسایس متلع و ق تقح هاکشناد ،ق تقح هوره ،رادداتسا .)لتئسم هانسدتن( ناردا ،زار
Email: [email protected]
:تفادرد خدرات 05
/ 06 / –1399 :شردذپ خدرات 28
/ 09 / 1400
همدقم
هنامرجم راتفر هب
ناتنع رد یدانج متلع و یرفیک ق تقح عتضتم ۀعتمجم
شنک ا رارآ یناسنا ی م
ی
ه ی در نییبت صتصخ رد هک تسا یدرکدور رب فآتتم زیچ ر زا شیب نآ یت ام لیلحت و
« / لاعف
یناسنا راتفر »
تجو دتاجو ااب و تاسا یالمع تامکح عتضتم ،تنس ایبدا رد یناسنا لعف .دراد د
وافت ا رد هک ید انا
د ۀش ۀفسلاف ،دراد دتاجو هانیمز نادا رد یملاسا و یحیسم ،ینانتد ام
ی ناتات
هک تفه هب رتط ،تسا مکاح نآ رب یاحاو درکدور یلک هب
هنته ا زا و ااندتکآ اات تطاسرا زا هاک ی
ریصن هجاتخ ات یباراف یناسنا لعف نییبت هب ،راتفر زا کرتشم یقلت تترپ رد
هتخادرپ انا .
رد احاو درکدور ندا لط
ی ۀع هجاتم ندداینب یتسسه اب نرام نارود م
ی دتاش لاعف نیایبت و
دراو نرام یتسیناکم درکدور رتسب هب تنس یلمع تمکح رتسب زا ار یناسنا م
ی اانک رااکد . ،1
2زبا ازتنیپسا و نیتسخن3
ۀفسلاف یتناس شرگن زا ار راتفر هب یآلاخا درکدور هک انتس نرام
زا و اندرک لقتنم یتسیناکم هاهادد هب مهم
رت د ن رااتفر نییبت رد لتحت ،ندداینب لتحت ندا راثآ
هنامرجم هب ۀباثم هنته ا .تسا یناسنا لعف زا ی
4
لااخا هاب تنس یلمع تمکح یآلاخا درکدور زا هنامرجم راتفر نییبت رد لتحت ندا یتاسیناکم ق
متالع ندتاکت و یرافیک ق تاقح یاا داینب رد ینتاهرهد هب هک تسا رادرتخرب یقمع نانچ زا ،نرام یتوافتم ینابم رب نرام یدانج م
ی اماجنا رااتفر( متاهفم اد رد یدانعم لتحت فرو رس رب نخس و
رد یمداداراپ لتحت ،عتضتم هکلب ،تسین )هنامرجم انا
د ۀش دراکدور ندتکت و تنس یآلاخا یااداج
هک تسا ۀمتظنم نامزاس ار نرام یئانج متلع و یرفیک ق تقح م
ی اشخب ، اسا ندا رب . م
ی ناتت نادا
ار لتحت هب ناتنع یلوا یدابم زا یکد لکش
ه ی ر هب نرام یدانج متلع و یرفیک ق تقح ی و دروآ راماش
ندتکت یلوا رتسب زا ،نآ هب نتخادرپ اب رظن
د ه ا هزتح ندا رد نرام ی هدرپ
رادرب .درک ی
هب هلاقم ندا زا لتحت رب ینتبم ،هنامرجم راتفر یمتهفم لتحت لیلحت لابند
انا د ۀاش تامکح یاآلاخا
___________________________________________________________________
1. Descartes 2. Hobes 3. Spinoza
4 رد یتاسیناکم دراکدور هک تسا یضتت ناداش . انا
د ۀاش اانچر نراام یاآلاخا هاب
رتاط یااج رثثاتم و رااکد زا
رد یلو ،تسازتنیپسا ۀمادا رد و م اج ۀاس
انا د ۀش طستت ،زبا ۀفسلاف
هبرجت همادا یسیلگنا یاره م
ی د اابا هاب و
ات ،یداصتآا هاهادد ۀهبلی اب جدرات ۀرود
ااایپ هعاستت ااکدرمآ و یبری یاپورا رد رواعم ام
ی اانک ا ااش ندارباانب .
رد زین رگدد یرکف نادرج انا
د ۀش کد درکدور مواات رد هک میتس نرام یآلاخا ااب هرااآ یااپورا رد ازتنیپسا و را
ۀفسلاف لقع هادا رد یتسیناکم هاهادد هب اقن اب و اره زایآ تناک اب هک( یناملآ مسیلآ
م ی دتش دتاخ جوا هاب لگ اب و
م ی اسر ققحم ،) م ی تش د یمن ناتنع چی هب نداربانب . یاقلت یتاسیناکم ار یو فلااخا و تناک یآلاخا هاهادد ناتت
اقم ندا رد .درک رد هنامرجم راتفر نییبت رب ثحب زکرمت هب هجتت اب هل
ۀرود هب هک رواعم ،یاسیلگنا هااگن ۀابلی لیلد
رثثتم زا انا د ۀش هابرجت رد هاک یاآلاخا درکدور ،تسا نابز یسیلگنا یاپورا یداصتآا و یتسیناکم یاسیلگنا یاداره
یم هعستت دتخ جوا هب و اباد م
ی اسر ، هب ناتنع یآلاخا درکدور ۀرود
ام .تسا هتفره رارآ انبم نر
هب تنس یلمع انا
د ۀش رد ،نرام یتسیناکم یآلاخا ۀناتسآ
نادا هالاقم یلوا شسرپ عآاو رد .تسا داجت
هک تسا
« زا لتحت اسارب هنامرجم راتفر متهفم نییبت رتسب انا
د ۀش تامکح یآلاخا هاب تناس یالمع
انا د ۀش اایپ یرییغت هچ ،نرام یتسیناکم یآلاخا م
ی انک
؟ .»
ضرف ی ه ا شسرپ ندا لابآ رد هک ی م
ی ناتات
:تسا رارآ ندا زا ،درک هئارا
« تادای ااب انتیپ رد هنامرجم راتفر ،یداماآ تنس یتفرعم و یرکف هاگتسد رد
تدای رابتعا هب و تسا یداسانش لباآ م
ی ناتات یباادزرا ار نآ رااتفر نراام نارود رد یالو ،دراک یاشزرا
هنامرجم هب ناتنع ئزج یاقلت یتاسیناکم رورض د عبات و یعیبط مسیناکم زا ی ام
ی دتاش .»
هاب راابع
نشور رت هب هک مینآ یپ رد هلاقم ندا رد ، ۀطقن
هاب ااسا نیام راب و مدزادرپب درکدور رییغت ندا ندزایآ
یارآ هب فرط د زا ،ردزهان ۀفسلاف
ۀتسجرب و تاخادرپ می اتاخ یملاسا و ینانتد تنس رد نرام لبآام
رب ،رگدد فرط زا انا
د ۀش نیلوا ۀفسلاف ۀتاسجرب زاکرمت ازتنیپاسا و زباا ، رااکد یانعد نراام نارود
م ی ینک م هب . رظن م ی اسر اات تطاسرا زا ،یالمع تامکح رد ینااسنا لاعف نییبت رب مکاح یلک درکدور هک
زا شیپ ۀرود د رب ینتبم نرام رد و تسا احاو یقلت
ۀناتسآ یلتاحت ااب دراکدور نادا هاک تسا داجت
هجاتم ندداینب م
ی دتش رد زایچ را زا شیپ لتحت ندا و ۀفاسلف
ازتنیپاسا و زباا ، رااکد یتاسیناکم
رتو انب ی م ی تش د هک تسا لتحت ندا کرد رب ینتبم . ام
ی ناتات هانامرجم رااتفر یت اام لایلحت هاب
،تخادرپ هکارچ هنامرجم راتفر رد
ۀرود یتسیناکم درکدور رب ینتبم نرام رتو
انب ی م ی تش د.
نتچ یریباعت رد ق لاخا متهفم هلاقم ندا رد هک تسا رکذ ناداش
« یآلاخا درکدور
» ،
« شناد
ق لاخا » نآ ماع یانعم هب... و رظندرتم
ینعد ،تسا هب
ناتنع راتفر نییبت هب هک یشناد م
ی دزادراپ
رد و ۀرود اداج شناد ا زدامتم ی ار.... و تسایس ،ق تقح ،داصتآا نتچ ی رثثتم
م ی دزاس ، هاکارچ
ندا زا در عتضتم شناد
ا اانتیپ رااتفر نیایبت هاب ام
ی درتاخ زا ناایم نادا رد . ماهم
رات د ن
شناد ا هک ید لکش ه ی ر می افم ی اپ
د ۀ تترپ رد نآ ۀلئسم
یناسنا لعف/راتفر نییبت یگنتگچ مهم
رد ۀرود اایپ ماتآ نرام م
ی انک ق تقح ، و نرام هب و د هژ ور نیام زا .تاسا نرام یرفیک ق تقح
یفسلف لیلحت ۀلئسم
هنامرجم راتفر یرکف رتسب هب
ناتانع زا ،یرافیک ق تاقح یرتاحم عتاضتم
مهم رت د ن هک تسا یلئاسم ۀفسلف
( ق تقح هب ناتنع شاناد ندداینب می افم و لئاسم هب هک یشناد
ق تقح م ی دزادرپ ،دزادرپب نآ هب اداب ) هب
و د هژ هب رد یرکف رتسب نیم لاتحت هک لیلد ندا ۀرود
متخ مرج متهفم زا یفدرعت هب رواعم م
ی دتش ار دتخ تبسن هک هب
رتط ،یتناس می اافم اب لماک
هک یعرش و یندد رظندرتم
ماظن ا تسد زا ،تسا یملاسا ق تقح ی م
ی ا د .
ۀشیدنا رد یناسنا راتفر اغ
ی ت ارگ تنس یلمع تمکح ی
تطسرا زا م
ی ناتت ب ه ناتنع مهم رت د ن فتسلیف ای د ت اره دتاجو ااب ،زین ناملسم ۀفسلاف و درک داد
ماه یو دااتما رد راتفر لیلحت رد ،تطسرا اب هاهادد وافت هتاشادرب
اانا ااداب لایلد نیام هاب .
.دروآ هناهااج ار اهنآ هاهادد
1 . تیاغ هاگدید وطسرا هنایارگ
تدای هاهادد ( تطسرا هناداره
384 - 323 ش )م.پ صخا ۀتسجرب نیایبت رد دااجت لابآام قاطنم
یرتاه ،تطسرا رواعم حراش ریبعت هب .تسا ناسنا راتفر/لعف تی ام تادای درکدور ندا ،1
،هاناداره
و تافره نتطلافا زا تطسرا هک تسا ی اهادد ا
ی چ هااه ،یرتااه( دااان تاسد زا ار نآ 1375
:
147 و 148 .) باتک رد تطسرا دزیفاتم
( 988b
) درصت م ی انک :
« راابرد ۀ اای تالع د فاسلاف ی ۀ
تسد اد ،ًاحدرو نیشیپ هب مک
اضر تحن د ت شخب هاب ق افتا لیبس رب طقف هکلب ،اندتب هدرکن ثحب ،
اندرتخرب نآ
» ،تطسرا(
1394 : 27 ) رد یدای تلع . ۀفسلف
تطسرا مهم رت د ن تشهزاب و هدتب تلع
.تسا یدای تلع هب زین یلعاف و یرتو ،یدام تلع ینعد للع رداس م هب
لیلد نی
« بلی ۀ متهفم
یم ثعاب تدای یتخاناش تادای یتیوتصخ تطسرا ۀفسلف ِرساترس هک دتش
تطاسرا .اانک ااایپ2
یم ب ار یراک چی تعیبط ادته ی
فا یمن ماجنا )تدای نواب(
ا د » تلیت(
3ر
، 1392 : 77 ).
رد تطسرا یستخامتکین ق لاخا
تسایس و و یالمع تامکح رد شدتاخ دراکدور نایب هب
عتضتم
« یناسنا راتفر »
یعمج و یدرف ایقم ود رد م
ی دزادرپ لادذ ار ق لااخا شاناد تطاسرا .
یقلت تسایس شناد م
ی انک ار تدای تخانش و ظو
ی ۀف ندا شناد ا م ی ااناد هاب و تایم ا لایلد
ار تسایس شناد ،یهانز رد تدای تخانش ماهم
رات د ن ندراتربتعم و شاناد
اا یاقلت ام ی اانک
،تطسرا(
1398 : 14 .)
رکدور و یلمع تمکح هب تطسرا یلک د شناد
ا فدرعت نآ لدذ هک ید ام
ی انتاش یدراکدور ،
تدای یاقلت تاسایس رد ش وژاپ زا یاشخب ار ق لااخا رد ش وژاپ وا و تاسا هناداره ام
ی اانک .
ندا یلوا فا نینچم شناد
ا لمع هب فتطعم ار م
ی اناد ،یو راظن زا .یراظن تخاناش هان ،
م اد ریخ ندرترب یلمع تمکح تدای ،تطاسرا( تاسا یتخبکین نا
1398 : 15 ،تطاسرا ؛ 1349
:
1 درصت وا .) م
ی انک
« : لاامعا یدااهن رایخ و شدتاخ یارب هانسب و لاعا و لماک ریخ یتخبکین
تسام .»
یتخبکین تی ام درشت رد یو هب
ۀباثم هاس هب ،لاعا تدای ۀابترم
،افن زا ماعا ،،افن
هراشا یناسنا و یناتیح ،یتابن م
ی انک تداهن رد و لاقع تاترپ رد یناسنا ،فن ایح ار یتخبکین
م ی اناد ،فن وا هاهادد رد . ۀقطان
هجو یناسنا مم
ی ۀز رایخ و تسا ادتجتم رداس زا ناسنا یلوا
دتاجو دااعتم لدااضف راها و ،تسا تلیضف اب ق ابطنا رد ،فن تیلاعف یمدآ یارب )یتخبکین و(
و ندرتهب اب ق ابطنا رد ،انراد لماک
رت د ن لداضف » طسرا(
،ت 1398 : 31 - 15 .)
رد انا د ۀش نام اد یلمع تمکح یساسا نکر تدای تطسرا شاناد
اا تاسایس و ق لااخا ی
رد وا .تسا یستخامتکین ق لاخا
یاقلت تلیاضف رگدد ریبعت هب و لقع تترپ رد ایح ار تدای ندا
م ی انک ینانتد ریبعت هب اد ءیش نآ ۀژدوراک اد درکراک ار ءیش د تدای تطسرا .
« ۀترآ » نآ ام ی
___________________________________________________________________
1. Guthrie 2. Teleological 3. Tailor
اناد
« . هترآ
» ق لاخا رد تطسرا
هب تلیضف انعم یم
،دتش ینعد رد انا د ۀش تطسرا هژدوراک و درکراک
یلوا
،ناسنا تلیضف ناسنا تسا . تطاسرا ناحرااش یخرب ریبعت هب
« هاترآ هاشیم هاب تلیاضف
همجرت یم دتش متهفم و رایسب یواخ رد نابز ینانتد تسا . هترآ هراشا هب یتایفیک دراد هک ببس
م ی دتش یدرف رد عتن
،دتخ بتخ و رترب هب رامش ...ادآ . یاتآو نادا هژاو رد درتام نااسنا هاب رااک
یم دور هعتمجم یا زا یهژدو ا ار یمرب رد درایه هاک نااسنا ار رد مااقم ،نااسنا امآراس و راترب
یم انک ( » رناکوا
، 1
1389 : 107 ).
« ناسنا تعیبط »
و
« ناسنا تدای »
لک ی ا ی رت د ن د یدتطسرا می افم ینااسنا لعف نییبت ر
.اانا
اایپ ققحت ناسنا تدای اب تبسن رد و ناسنا تعیبط داینب زا یناسنا لعف م
ی انک .
« تدای یسانش
نآ تلت ِلعفلاب دتجو مزلتسم تسا هایمهف ار نآ تطسرا هک هنته دتاجو یانعد ،تسا تدای اد2
یام تیلاعف هب نآ ریثثت تحت یعیبط ناهج هک یلامک دزادراپ
» ،یرتااه(
1375 : 171 ) نادا زا .
عآاو رد .دراد دتجو قیمع و ینورد یانتیپ نآ تدای اب ءیش تعیبط نیب ،ادد م
ی ناتت هک تفه
« تلع یامن لایمحت تاعیبط رب یرظن اظحلام ار یدای یا اانک
، هاظحلام تاعیبط رد ااهنآ
یم انتش » زنراب(
،3
1390 : 158 ).
تعیبط نایسر لامک هب رد ءیش ر تدای تطسرا هاگن رد رد زاین نااسنا تادای و تسا نآ
د رظن ندا زا .تسوا تعیبط لامک ریخ
رترب اد یدای دتجو دراد تداهن رد و ۀم
لاعفا نااسنا
هااجتتم نآ تااسا و رد تااداهن ور هااب تااس ی نآ .دراد رد ینااانتد مااان نآ
« اااینتمدادتئا
4»
؛تااسا
« اینتمدادتئا
» یف هسفن بتلطم تسا و زهر هب رطاخ یزایچ راگدد هتاساتخ یامن دتاش ،رنااکوا(
1389 : 93 ) ،تطسرا درصت هب .
« ار یتدای ام اهن
ید رت د ن ادای ام ی ماان ی م یاراب ااهنت ار نآ هاک
شدتخ م ی اتخ ی م رگدد ادای یارب هک ار یتدای هن ، م
ی بلط ی م رد ....
ۀاجرد ااداب یاتخبکین لوا
شدتخ یارب هشیم ار یتخبکین ام اردز .اشاب یتدای نینچ م
ی اتاخ ی م زاهر و یتداای یاراب
رگدد من ی اتخ ی م » ،تطسرا(
1398 : 28 .)
دارم تطسرا زا اینتمدادتئا یعتن
یهانز یناسنا تسا هک درف راوازس
،شداتس نآ ار یارب دتاخ
یمرب اندزه و هب نآ یم اینتمدادتئا ؛اسر ین
نتسدز و ین لمع ندراک تاسا ( ،رنااکوا 1389 :
86 ) لاؤس نداربانب . یلوا
ق لاخا رد تمکح یلمع تطسرا هک تسا ندا
« هنتگچ اداب ین یهانز
؟منک
» ( موابستن ،5
1387 : 87 ).
رد تطسرا یستخامتکین ق لاخا
لقع تترپ رد ،فن ایح رد ار ناسنا تدای م
ی اناد ،تطسرا(
1398 : 31 ،تاسا هانامیکح و هنلاآاع ایح ناسنا تدای وا یقلت رد و ) هاکارچ
تاعیبط لاامک
نتفاد تیلعف رب ناسنا ۀتآ
لقع هک(
ۀتآ و د ۀژ رد )تاسا ینااسنا ،افن لااع
ی رات د ن و نآ طاس
___________________________________________________________________
1. Oconner 2. Telos 3. Barens 4. Eodaimonia 5. Nussbaum
و تدای هب فتطعم اداب ناسنا راتفر ،یو ادد زا .تسا یناسنا لایما و اتآ رداس رب لقع یداورنامرف اد شجنس ار یلمع تمکح یلوا درکراک و دتش ققحم لقع تداا رب ینتبم
« ۀنزاتم باتو اب »
یقلت م ی انک یلمع تمکح و هغبو
ا ی اایپ یراجن م
ی انک و ین اب تبسن رد ار ناسنا راتفر و
رش و ریخ اد اب رظندرتم
رارآ م ی ا د .
تدای یدرکدور اب ناسنا لعف تطسرا یلمع تمکح رد نییبت هناداره
ام ی دتاش هاک ااجنآ زا و
نادا ااب تباسن رد ااداب ناسنا ،تسین لقع تترپ رد ایح و ین یهانز زج یزیچ ناسنا تدای اعف تدای رایعم اب یناسنا لعف و انک تیل نداد رارآ
هایجنس تدای ندا م
ی دتش هاب دراکدور نادا .
مان اب ار یناسنا راتفر
« تلیضف ق لاخا »
م ی انسانش و انا د ۀاش تطاسرا امن د ۀاان ۀتاسجرب ق لااخا
تفاو هب فصتم نآ تدای اسارب ناسنا راتفر تلیضف ق لاخا رب ینتبم .تسا خدرات رد تلیضف اب اد بتخ م
ی تش د هاهادد ندا رد و
« هنامرجم راتفر »
هاب هانامرجم فوو ،نآ تدای اسارب زین
تادای زا فاراحنا و لاقع تدااا زا ینااسنا ،افن جوراخ هانامرجم رااتفر و تاسا هتفره دتخ .تسا ین یهانز نام اد یتخبکین ،اینتمدادتئا
2 . تیاغ هاگدید یملاسا یامکح ۀنایارگ
ب نانتد یامکح زا اعب یلمع تمکح تدای درکدور اب زین ناتسا
هامادا دتاخ ایح هب هناداره ام
ی
ا د یحیسم یامکح ردرقت اب یطسو نورآ رد و تهج
ه ی ر لامک ی ظفح ار دتخ ۀناداره م
ی اانک
اقترا تیحیسم یندد میلاعت تترپ رد هکلب و م
ی د ابا هاب اانیئتکآ امتت اب هرود ندا رخاوا رد و
جوا م ی اسر سا یامکح ،رگدد فرط زا . اات یباراف زا زین یملا
ۀرود تامکح هاب هراتام ،راواعم
صاخ یهجتت یلمع هتشاد
انا و هب زج ۀفسلاف بالاآ رد زاین ق لااخا یااملع ،ملااسا ملااع گرزب
مهم رت د ن تدای هاهادد هب ،ق لاخا ملع راثآ ینااسنا لااعفا نیایبت رد داعس هب فتطعم و هناداره
مازتلا هتشاد انا اهادد درشت یاتسار رد . اب ،یملاسا یامکح ه
هراشا ا هاب ی د اد هاها اا ی بارااف ی
( –339 259 ق ) و نبا س ی ان ، هب صفت ی ل هاهاادد هب اصن هاجاتخ
ی الار د ن استط ی ( 672 - 597 )ق
،تخادرپ می اتخ هکارچ
هب عتن رد ،یالمع تامکح رد ار دتاخ زا لبآ یملاسا یامکح هاهادد ی
رتو انب رد مجسنم ی یروان ق لاخا
هئارا م ی انک .
اراف زا ار ناسنا فلتخم یاتآ هینام تسایس رد یب اپ
ید ن رت د ن ،هبترم ندرتلااب ات ۀتاآ
،هاساح
ۀتآ ،هلیختم ۀتآ ( هیعوزن ش اتخ ا و )یناسفن ی ۀتآ
هلآاع اد هقطان م
ی ااناد هاب اتاآ نادا نیاب .
نییبت تکرح ندا رد ناسنا لعف و هاش ققحم ناسنا لامک هب صقن زا تکرح ،نآ بتارم بیترت م ی ددره ،یباراف(
1389 : 33 .)
تدای رب یباراف کثت
ی ا یقلت یتخبکین و لاعا ریخ تطسرا لثم ار ناسنا تدای و هدرک م
ی اانک
ردابم ناسنا لعف نییبت هب درکدور نیم یانبم رب و م
ی زرو د تادای ندا هب لین یباراف رظن زا .
نداب ،فن هک تسا هنته ۀقطان
داعس تخانش هب لاعف لقع یاکتا هب ناسنا تاسد
ام ی د اابا و
هاگنآ یاکتا هب ۀتآ اایپ ق تش تدای نآ هب )هدارا( یعوزن م
ی انک یااکتا هاب و ۀتاآ
ۀاقطان یالمع
یم صیخشت ار نآ هب لتوو یارب بسانم لاعفا یاتاآ یااکتا هاب ار لااعفا نآ تاداهن رد و ا د
ققحم هلیختم و هساح م
ی زاس د . تن ی ۀج ؛تاسا یدارا رایخ قاقحت ااندارف ندا لااحرد
ی اک ه راها
هب اج ی لاع ی رت د ن ،تسا هلآاع هک هتآ ۀتآ
و انتاش مکااح یمدآ راتفر تداا رب هلیختم اد هساح
ار .... و عفن و ذل نتچ یرتما هب
ۀباثم ،یبارااف( ااش ا اتخ ققحم یدارا رش ،اننک یقلت تدای
1389 : 182 رد یاتخبکین و داعس تقیقح یباراف هاهادد رد .) دراجت
اد نتفا ا ینااسنا ،افن ز
و تاسا دراجت اعتاسم یالو ،تاسین یناحور ااتبا رد ناسنا ،فن یو رظن زا .تسا یدام مسج ،ینامرک هدازرظان( تسا هطقن نیم رد نآ لامک 1376
: 167 و 168 .)
هاهادد هچنآ تسا رکذ ناداش ۀفسلاف
زا ار یملاسا ۀفسلاف
هاب لین و یلمع تمکح رد نانتد
زدامتم یتخبکین م
ی دزاس تعدرش هاگداج ، رد یملاسا
تاهج ا د رد .تاسا ینااسنا لااعفا هاب ی
انا د ۀش ،ناملسم نافتسلیف أابم
یهلا تعدرش یانبم رب ینعد ؛تسا یهلا تعدرش ،یلمع تمکح
ققحم یناسنا لعف نییبت هک تسا م
ی تش د . نبا س ی ان درصت هتکن ندا رب ایعیبط رد م
ی انک هک
« یلمع تمکح ماسآا رابع
انا تامکح ،یناام تمکح :زا أاابم و ،یامدرم تامکح و یالزنم
هب هتسد هس ندا زا در تهج
ه ی ر یتلاامک و یهلا )نتناآ( تعدرش ی مزاب
ی ددره ااسارب هاک
تسا هاش نایب یهلا تعدرش ( »
نبا س ی ان ، 1980 : 30 .)
فدرعت رد یستط ندالاریصن هجاتخ لوا
ی ۀ تادای درکدور رب یلمع تمکح زا دتخ نآ ۀاناداره
کثت ی ا قم ار نآ و هدرک یفرعم لامک هب لین یضت
م ی انک زا ی ااهآ لفکتم ار نآ ،رگدد فرط زا .
دااملآ یناسنا لاعفا لاصم م
ی نک ا رب اسا ندا رب و ۀبنج
تحلاصم ااب تباسن رد نآ یراجن
،یستط( دراد درصت هاسفم اد 1356
: 40 .)
رد هجاتخ یروان ق لاخا
درشت ار ،فن یناسنا و یناتیح ،یتابن بتارم م
ی اانک و ناایب هاب
بتارم ندا زا مااک ر یاتآ م
ی دزادرپ رب تداهن رد و ۀتآ
ینااسنا ،فن رصحنم کثت
ای ا دراصت و
م ی ک ان
« : تاآ ار نآ هک تسا تآ د هب صاصتخا اناتیح تفن نایم زا ار یناسنا ،فن اما
ت هب وا هجتت نتچ و ....اشاب اکرام نایم زییمت و تلآ یب کاردا تآ نآ و انناتخ قطن فراص
رتاما میاظنت تاهج زا اعاناو صابنتاسا و لااعفا اسافم و لاصم نایم زییمت و اعتضتم رد ار تآ نآ ،اشاب شاعم ازا
د ن ور انناتخ یلمع لقع ی .»
نااسنا ،فن هجاتخ رظن رد هاب
زاج ۀتاآ
ود یاراد قطن ۀتآ
.تسا هیبضی و هدتهش
« هک یتهش تآ أابم
زا ذلاام بالط و عفاانم بذاج
براشم و لکآم هک یبضی تآ و دتش نآ ریی و کانم و
أابم و لاتا ا راب ماااآا و رااضم عافد
ااناتیح تکرااشم هاب ار نااسنا )هیبضی و هدتهش( رخآ تآ ود ندا و دتش عفرت و طلست ق تش دارفنا هب )هقطان( لوا تآ و تسا رگدد »
،یستط(
1356 : 57 و 58 .)
تیمکاح ار لامک هب لین هار هجاتخ ۀتآ
قطان( هلآاع یقلت ،فن یاتآ رداس رب )ه
م ی انک راظن زا .
وا ۀتآ هلآاع
« و زییمت زا نکمت و لاتقعم کاردا تآ ؤر
د ت متمذام و یابآ زا لیمج نااب هک نآ
و اسانشزاب دتمحم زا بسحرب
هب و انک فرصت نآ رد دارا وا لااعفا هاک تاسا تاآ نادا بباس
مسقنم م ی دتش فوو ار وا و یبآ و نسح و رش و ریخ هب م
ی اننک فلااخ هب واقش و داعس هب
ار تآ ندا هک ر ،پ . ایتابن و اناتیح رگدد هکنانچ
هاب یعاس و دارا هاب و دراد رااک هاب اداب
نااب هجتتم ار وا هک یتلیضف رفآ
د ها انا تیاواخ نآ ااعارم لاام ا رها و دتب ایعس و ریخ ،اسرب ،
ردرش ،ضارعا و لسک هب اد ،اض فرط رد یعس هب ،انک اشاب یقش و
» ،یستط(
1356 : 66 .)
تدردام زا راتفر تداا رها هجاتخ رظن زا اسا ندا رب ۀتآ
هابلی اتاآ رداس و دتش جراخ هلآاع
ناسنا ،انباد
« زا ۀبترم ادآ نآ زا رتورف اد و مداهب بتارم اب و ،دتش طحنم شدتخ .»
هاجاتخ راظن زا
« و رکف اب هلاتح وا تلیضف فرش و یناسنا لامک ؤر
د ت و داعاس اایلک و هاامآ وا دارا و لاقع و
هداد زاب وا تدافک تسد هب ناصقن و یمامت و واقش »
،یستط(
1356 : 63 ، 64 و 66 .)
تدای یبتچراچ رد ،هجاتخ یلمع تمکح رد یناسنا لعف نداربانب لاامک هب فتطعم و هناداره
نییبت یناسنا م
ی تش د رد نااسنا لاقع و ؛تاسا واقاش و داعس رب رظان و یاشقن ناایم نادا
عت یی ن هاننک راتفر عآاو رد .انک ی انامزاس ار یناسنا ،فن یاتآ ابسانم اداب و دراد رگتداا و
ور و لقع تکلمم رد اداب ناسنا هب
تس نااب ندا هتبلا .دتش ققحم داعس تدای ی هک تسین انعم
رس ناسنا زا یلعف ،یگتسداب ندا زا جراخ ،تیعآاو رد من
ی انز نام اما ، تادای یانبم رب زین لعف
رد و هاش هایجنس یناسنا ،فن ۀدواحم
مکح نآ درتم رد بآ و نسح م
ی دتاش لااح را رد .
یم یبادزرا و نییبت بتچراچ نیم رد زین یبآ یناسنا لعف یتح ق ااصم هنامرجم راتفر و دتش
یرگتداا زا جورخ و یبآ لعف نیم زراب ۀتآ
نااسنا لاامک تادای زا لوااع و هلآاع و تاسا ی
تن ی هج ا زج ی تلی ورف ی نا .دراان ،فن یناسنا نودام بتارم رد
هاب ناتانع چیا هاب ،ینااسنا ،فن ینلاقع بتارم زا لیلقت ،تنس یلمع تمکح رد نداربانب هتخانش تیمسر من
ی دتش هابترم نادا زا صتقاس زا یکااح یجرااخ تیعآاو رد هک یلعف زورب و
تسا یبآ و دودرم درکدور ندا رد ،اشاب یدراکدور ااب تناس یالمع تامکح لیلد نیم هب و
لامک تدای هب فتطعم راتفر یگتسداب رب یراجن کثت
ی ا نادا ااب ار ینااسنا رااتفر تی ام و دراد
رایعم شزرا راذه ی م ی انک .
نردم یتسیناکم ۀشیدنا رد یناسنا راتفر
انا د ۀش رتهظ ،ملاع هب یتسیناکم درکدور اب نرام م
ی اانک ااج را زا لابآ و ااداج ادزیف رد
باتزاب م ی د ابا رد درکدور ندا . ۀفسلف
گرزب رت د ن ۀفسلاف و زباا ، رااکد یانعد هتینرام ندزایآ
ازتنیپسا رتو انب ی م ی تش د و هب رات د ج راتارف ادزیف ملع زا ام
ی دور هاب و انا د ۀاش راب مکااح
لدابت یناسنا لعف/راتفر م
ی تش د .
1 . تراکد یتسیناکم هاگدید
راکد اب مسیناکم هفسلف لتوا رد
هتشاذه داینب م
ی دتش شلات یو و م
ی انک نیناتاآ ااب ار تعیبط ات
ایضادر ملع رتو
انب تاحت و لتاوا یداااعت بالاآ رد ار دتاخ یتسیناکم درکدور راکد .انک ی
ناتنع
« یدام یایشا رب مکاح لتوا »
یفرعم م ی انک هک مهم رت د ن اهنآ راابع اانا :زا اد هاکن تاعیبط
دااتما هدام .تسا )یسرندا( انام نتناآ عبات هدام ،تسا
درتخرب زا یشان ماسجا تکرح1
اهنآ رگدااکد اب
هتسباو یلعاف تیلع هب یعیبط یایشا و تعیبط .تسا ، راکد( انا
1376 : 291 - 277 .)
رد اسا ندا رب ۀفسلف
ۀرود یقلت ایشا یرتحم تلع نآ زا لبآ ات هک یدای تلع اداج ام
ی
اش هیشاح هب ، م
ی دور و تدرتحم هک تسا یلعاف تلع ، راکد یتسیناکم درکدور اب م
ی د ابا ندا .
یعیبط یایشا نییبت رد رصحنم درکدور من
ی انام و هب رات د ج زین ار یناسنا راتفر نییبت رثثتم
م ی
دزاس نداب و زین ار یناسنا لعف بیترت هب
اج یاا ورین یااکتا هاب ،تدای هب فطع ی رثؤام
نآ راب
رتو انب ی م ی اانک و لاامک هاهاادد ور نیام زا هاهاادد هاب تناس یالمع تامکح ۀاناداره
لتحت نرام یتسیناکم م
ی د ابا ، هب هنته ا ،نااسنا لااعفا نیایبت یاراب هاک ی هاب
ااج هاب هاجتت ی
تهج ه ی ر لماتع هب ،اهنآ یدای ی رثؤم
هاب ، روراض هب و یکیناکم و یلعاف یلع طباور تحت هک ی
راتفر ققحت م
ی اماجنا زکرمت ، م ی دتش .
رد راکد لامثت
هب درکدور ربارب رد تحارو ناسنا
تخانش عضتم نرام لبآام ی ام
ی ه ای در و
هب ناسنا فدرعت
« قطان ناتیح »
در ار م ی انک ، راکد(
1369 : 26 یتراکد مسیناکم .) رد
رسارس
انا د ۀش نرام و زا ۀاس م اف هب اعب یتگلا مکاح راکفت رب ،رزدااب( دتاب 2005
: 84 اد زا و ،)
ا رد فرط یاپور
هراآ ا ،ازتنیپسا لیصفت و حرش اب ی هب
ناتنع گرزاب رات د ن هعاستت رااکد حرااش
اب ناتسلگنا رد رگدد فرط زا و تفاد د
د هاها ا اب ،زبا ی ۀغباو
،دراک ااایپ طاسب یتاسیلادرتام
هب هنته ا تنس یلمع تمکح یتگلا زا یناسنا راتفر نییبت هک ی هب
لک راب یانتبم و تفره هلواف ی
اشم یا تگلا هک اداج دزیف ملع رد هب
ۀغبو اب ،دراد یتایضادر کثت
ی ا تکرح و ورین می افم رب
،تفره ماجنا هب
هنته ا دراصت ازتنیپاسا هاک ی ام
ی اانک :
« نام لاامعا و لاایما نااسنا ار ًااقیآد
نام رتط هظحلام م ی منک هک صتطخ و حتطاس مااسجا ار هاعلاطم مدراک
» ( ،ازتنیپاسا 1392
:
142 ) راتفر زین زبا . ار یناسنا
هب رتو نییبت یّلع یاندارف ام
ی اانک ااساسحا تافادرد هاک
هب سو ی ۀل نااسنا مسج رد تکرح داجدا بجتم ،یبصع متسیس قدرط زا نآ لاقتنا و یسح ماانا
لدامت درتم ءیش فرط هب م
ی دتش متکلام(
،2
1991 : 532 .)
___________________________________________________________________
1 . شلاات دتخ ینتنک تیعضو ظفح یارب یمسج ر نآ اسارب هک تسا نتتین لوا نتناآ نام رتظنم ام
ی اانک ،
.تکرح هچ و اشاب نتکس تیعضو ندا هچ
2. Malcolm
2 . مهرب شنک زباه یراگنا مسیناکم رد لایما یاهورین
فلاخرب د هچنآ لاقع زبا رظن زا ،اش نایب لقع هاگداج و انعم صتصخ رد تنس یلمع تمکح ر
ًافرو رگشزادرپ ۀنزاتم
ور و تسا لایما هب
تس لاقع فادرعت مااقم رد زباا .دراان یتصآ تدای ی
درصت م ی انک
« : اعبت )قدرفت و عمج ینعد( شرامش زج یزیچ لقع مان
اا درتام یمتامع ی
یارب ق افتا تملاع
راذه ایب و ی تسین ام راکفا یمتمع یانعم ن »
،زبا ( 1391 : 98 .)
رد قدرفت و عمج و هبساحم ندا زبا رظن زا ۀم
ق افتا متلع م
ی اتفا یدااج هاک یعتضتم ر رد و
و عامج هاک یعتاضتم رد و تاس زاین للااتاسا یارب یداج ،اشاب هتشاد دتجو قدرفت و عمج یارب ب زین للااتسا و لقع ،اشاب هتشاان هار قدرفت نآ ا
ًلاوا راکورس دراان ی ،زبا ( 1391 : 97 و 98 .)
،دراد قایمع یتاسسه تناس یالمع تامکح دراکدور زا زین ق لاخا عتضتم رد زبا هاهادد هکنانچ رارآ ایفیک زا جاتنتسا ملع اد دزیف ملع لدذ ق لاخا یو رظن زا م
ی ه ی در زاکرمتم هاک
،ق لاخا ور نیم زا و تسا ناسنا ایفیک زا جاتنتسا رب ینااسفن لاااح و لایما جاتنتسا شناد
رد زبا .تسا ناسنا ناتادتل
درصت م ی انک هک
« ی چ هنته زا یامظع داعاس ااد یتاصآ تادای
نآ هنته حرطم مداآ یآلاخا نافتسلیف بتک رد هک م
ی دتش دراان دتجو ، »
،زباا ( 1391 : 128 و
138 شقن لقع زبا یرکف ماظن رد اسا ندا رب .) هبساحم
ره لایما اافدا ار ام ی اانک نادا رد و
هبساحم ره .دراان راگنا تدای یدرکدور ناتنع چی هب ی
« فاطاتع یامدآ ۀقئااس ااهنت زباا دزن
،تسوا لمثت
ًافرو هب ناتنع هطساو ا اد ااننام ،لامع و هافطاع نایم ی ۀاقلح
نادا رد یناایم
شقن یافدا هلسلس م
ی انک لقع شقن .
ًافرو مهف و هبساحم ، ایعآاو هب هجتت لاقع .تسا
امن ی
اناتت اشاب لمع هب کرحم »
ردااتندا م(
،1
1379 : 288
« .) و تاعیبط رد هان لاقع زباا یاراب
هن و دراد یتکراشم لیم تی ام ی
چ هنته زا یتاذ هب مئاآ شناد شزرا
ا م ارف ام ی دروآ لاقع ....
اهنت م ی اناتت لتاوا و اانک هباساحم ار فااا ا هب لین یا رازبا ًافراو
للااتاسا یرتاو راب ار
عآاو ی ت ا ناتیح ی ۀنته
ۀبرجت ادامن لامعا لایما و یسح »
،متکلام(
1991 : 534 .)
زبا هن اهنت هب زاین نااسنا زا دتاخ نیایبت رد هکلب ،تسا تعیبط لک یتسیناکم نییبت لابند
رثثتم زاین ور نیام زا .تاسا ینااسنا لاعف زا یتاسیناکم نییبت یپ رد ، دزیف ملع لاتحت زا
ار ق لاخا رب فلاخ لایما جاتنتسا شناد ،تنس یلمع تمکح م
ی اناد ؛ هکارچ لاااح و لایما ندا
هک انتس ناسنا یناسفن هب
ۀباثم باجدا ار ناسنا تکرح ،یکدزیف یورین م
ی ک انن شنک اندارب و
تدای یماظن هن و یکیناکم یماظن رد لایما هب راگنا
عتآو م ی پ ی دانت ق لاخا اسا ندا رب . رظندرتم
هب زبا تدای و تلیضف ق لاخا ناتنع چی راب مکااح نیناتاآ هاک تاسا یاشناد هکلب ،تسین انم
اندارب و لایما مسیناکم شنک
ا نییبت ار ناسنا یناسفن ی م
ی انک نتاسرفکم ریبعت هب .
« اضرف ی ۀ
تکرح هک دتب ندا زبا نشور و هتسجرب ناسنا
ا ار م ی ناتت لیلقت یکیناکم ی اگتسد لامعا هب
___________________________________________________________________
1. MacIntyre
ا بکرم هک داد ز
ماانا ا ،یسح ی بصع
ا ، ام ی هچ ا ، ۀتاآ رد و تاسا لاقعت و هاظفاح ،لایخت
هب شنکاو ثثت
ی ر تکرح دتخ زا نوریب ماسجا م
ی انک .»
اسا ندا رب م
ی ناتت ی م ۀم شناک اا ی
ار )یدارا( هنادازآ تن
ی ۀج اد لمثت اندارف هبساحم
ا ااد و لایما ظفح تماخ رد ار لقع هک مینااب ی
عفد بی راز ی ا رآ را م ی ا د ،نتسرفکم(
1391 : 29 ) .
نداربانب فلاخرب رد ،دتاب لاایما ردااس راب لاقع یداورناامرف یپ رد هک تنس یلمع تمکح
ققحم ار ناسنا تکرح هک تسا لایما یا ورین اندارب ندا ،یزبا مسیناکم ام
ی اانک رد لاقع و
شقن هنایم ندا هبساحم
ره شود هب ار ی ام
ی ااشک تاسا لاقع ،راتهب رایبعت هاب . هاک
هاب ۀاباثم
هبساحم ره و تسا لایما تماخ رد ، ۀدام
ۀبساحم م اراف لایما ار وا ام
ی ااننک ،یاانر رافاو(
1395 : 92 .) ب ی درت د ا اایپ ققحت مسیناکم رتسب رد لایما و لقع تبسن ندا م
ی انک ؛ هکارچ نادا
ار ناسنا تکرح هک تسا یتسیناکم درکدور هب
ۀباثم اامک اادای زا فرو یکدزیف تکرح د یل
اندارب ار نآ و هدرک ا ر م رب
شنک یقلت لایما م
ی انک هک تسین انب ،لیلد نیم هب و ۀتآ
هلآاع
زا تالفی ااب و ماسیناکم ایقم رد هکلب ،ا د نامزاس یلامک ادای اب تبسن رد ار ناسنا شنک هب یتدای ر ۀبساحم
لایما یورین اندارب م
ی دزادرپ ااسنا کرحم شقن هک انتس لایما ندا . ار ن
افدا م ی اننک رد زبا لیلد نیم هب .تسا لایما عبات ناسنا و ناتادتل
دراکدور دراو در زا ،اپ
ۀفسلاف درصت مداآ ق لاخا م
ی انک
« : لاثم ،تاسا هایاسر ناداپ هب شدا وزرآ و لایما هک یسک
انک یهانز اناتتن رگدد و انشاب هاش فآتتم شتارتصت و اتح هک تسا یسک »
،زباا ( 1391 :
138 نتسرفکم درصت هب نداربانب .)
« نیتسخن ضآ ی ۀ ار زبا م ی ناتت ناایمدآ :دراک ناایب نینچ
هب سو ی ۀل ش اتخ ا و بی راز ی ا تکرح هب مرد
ی آد ان » نتسرفکم(
،1
1391 : 30 .)
زبا هب اج ی کثت ی ا لیم رب ار ناسنا تیلاعف و تکرح مسیناکم ،تدای رب ام
ی دراذاه . اانچر
،انداعتم ناسنا لایما نب
ی دا ی رت د ن هب لیم یناسنا لیم
« ،افن تنایو »
نااسنا .تاسا هاب
ۀاباثم
ظافح یاراب یاششتک ااد لایم دتاخ نورد زا و تسا تکرح لاح رد هراتم هک تسا ینیشام هب ینورد یلیم و هزیگنا دتجو رب ار ضرف زبا .دراد شدتخ تکرح ۀمادا
رارآ تکرح م
ی اا د و
رد هزیگنا ندا ساسا
ی رت د ن یم نام دتخ لکش هزایگنا نیم زبا رظن زا .تسا گرم زا زی رپ ل
هب لیم و ۀمادا
،تکرح عت یی ن ۀاننک تسا رابع ناسنا تیلاعف لک اردز ،تسا ناسنا تیلاعف لک
تکرح هب هچنآ تهج رد ششتک زا مئاد
ی شا دتاش شتکراح عنام هچنآ زا زی رپ و اناسر یراد
( نتسرفکم ،
1391 : 29 نداربانب .) م
ی ناتت رد هک تفه لدامت یلع مسیناکم ندا زبا یرکف ماظن
نیعتم ار ناسنا تکرح تهج هک تسا یرازیب و م
ی انک ،متکلام(
1991 : 534 .)
و لایما زبا ش اتخ
ا هنا اتخدتخ و یدرف تداهن رد هک ار یناسفن ی ،اانا
لکاش هاان د متاقم و
یلوا شنک ا یقلت یناسنا ی م
ی انک ،یاانر رافو(
1395 : 92 ن ندارباانب .) رد لاایما و لاقع تباس
انا د ۀش نییبت تبسن ندا تترپ رد یناسنا لعف و تسا مهم رایسب زبا م
ی تش د رد ار لاقع شاقن زباا .
___________________________________________________________________
1. C B Macferson
لایما شکاشک
« هراچ تج ید
1» م ی اناد زبا رظن زا .
« ،لایما ،یمدآ ن ذ رد یتآو ب
ای راز ی اا و ا اایما ،
رت ا تن و ،اندآ اداپ یرگدد زا ،پ یکد یاحاو رما درتم رد کرات ااد نداد مااجنا ااب و بتخ جدا
لعف رظندرتم پ ی پرد ...اندایب ام رکف هب ی ۀعتمجم
،لایما بی راز ی ا و ا ایما ، رت
ا نآ مااجنا ات هک ید
همادا نآ ندرمش نکممریی اد و لعف م
ی د انبا ، هراچ ئتج دراد مان ی »
،زبا ( 1391 : 111 .)
طس نداربانب شقن
رفآ د ن لقع ی هبساحم ره رد یزبا ااح رد لاایما نیمزراس
هرااچ تاج ید
هجو زبا رظن زا و تسا مست
ی ۀ هراچ تج لاعف کرات اد لعف رد هک ار یرایتخا ام هک تسا ندا ید
یواخ هتشاد اد م اهتنا هب دتخ یرازیب اد لیم بسحرب ، م
ی ناسر ی م زباا هک تسا لیلد نیم هب .
راک ندا و د ۀژ یقلت یکد ناتیح و ناسنا رد ار لقع م
ی انک و رد . تنس یلمع تمکح فلاخرب عآا
یم یقلت یناسنا ،فن هب رصحنم ار لقع هک هجو ار نآ و انک
مم ی ۀز ااناتیح رداس و ناسنا ام
ی
اناد لقع ، هبساحم ره یزبا ۀتآ دراصت زباا .تاسا اناتیح رداس و ناسنا کرتشم ام
ی اانک :
« یلاتت نیم پ
ی پرد ،لایما ی بی
راز ی ا و ا ایما ، رت
ا ازیم نام هب رد تاس ناسنا رد هک ن
زین اناتیح نداربانب و :دراد دتجو زین هانز ادتجتم رگدد هراچ
تج و ید لمثت ام ی ااننک .»
زباا
رد لاعف کرات ااد لاعف مااجنا هاب قحلم ۀطساولاب هک یرازیب اد لیم ندرخآ ار تساتخ اد هدارا اندارف هراچ تج ،تسا ید م
ی اناد اناتت هک اناتیح هک تسا رظن ندا رب و یدا
هرااچ تاج ،اانراد ید
اداب
ًاموزل .انشاب هتشاد زین هدارا آد
ی
ًاق تناس یلمع تمکح اقن هب زبا هک تسا ماقم نیم رد
م ی دزادرپ درصت و م ی انک
« : هدارا فدرعت هب
ناتنع هک ینلاقع لیم
ًامتمع هاسرام لا ا بناج زا
هضرع م ی دتش تسین تسرد ، »
،زبا ( 1391 : 111 .)
طس زبا ،نداربانب ددزن لایما نودام طس هب ار لقع ق تفام
م ی انک لاامک دراکدور زا و
هلواف تنس یلمع تمکح ۀناداره م
ی ه ی در . نام رتط رد ار لاایما تناس یاامکح ،ااش رکذ هک
فدرعت لقع نودام طس م
ی اندرک ،افن طاس زا لاقع و انرتلبتم یناتیح ،فن طس رد هک
،تسا ،فن حتطس رداس زا رتارف هک یناسنا لایما تداا ماقم رد
مرب ی آد ا تاسا یلااح رد نادا .
نیعتم ار یناسنا لعف ،تیعآاو رد هک انتس لایما ندا زبا یقلت رد هک م
ی اننک رد زاین لقع و
طس نام
ًافرو هب هراچ تج و ید هبساحم ره ی م ی دزادرپ زبا اسا نیم رب . هاب
ااج رایبعت ی
« ینلاقع لیم »
رد هک تنس یلمع تمکح یقلت رد لیم عآاو
اا د ت ۀااش ،تاسا لاقع تاترپ رد
« زا هتساخرب لیم لمثت
یلبآ » حرطم ار م ی انک ناادرج رد لایم ندراخآ ار هدارا ،نآ اسارب و
و لمثت هراچ تج ید م ی اناد ،زبا ( 1391 : 112 زا زباا ناحرااش یاخرب لایلد نیام هب اداش .)
نخس یو یرکف ماظن رد یلمع و یرظن لقع احو م
ی ته د ان ابر (
2، ر 1989 : 183 هاب ااد ،)
وارتشا ریبعت هادا تلصخ وا ،3
و دراک ااقن ار امااآ یالمع تمکح یتسیلآ هزتامآ
ا زا هاک ار ی
یعتن ،تشاد دتجو هفسلاف نایم رد اعب هب صارقس ؤر
دا ، وارتشا( درک یقلت 1393
: 265 .)
___________________________________________________________________
1. Deliberation 2. Herbert 3. Strauss
3 . مسیناکم رد سوتانوک ازونیپسا یراگنا
اب یتراکد مسیناکم شلاچ
ا ف قیمع ی هک تسا هجاتم یفسل
ماهم رات د ن هاناهود هاب ااهنآ یو یرااگنا
مزاب ی ددره رد هک اجنآ زا . انا
د ۀش اااج یناماسج تاعیبط زا هانشدانا ر تج راکد ام
ی دتاش نادا ،
زا ر تج اد د ۀر جراخ یتسیناکم ّیّلِع و یرورض طباور م
ی تش د ندا و مهم رت د ن شلااچ ۀفاسلف رااکد
رثا زیچ ر زا شیب شلاچ ندا .تسا ناشن یناسنا راتفر نییبت رد ار دتخ
م ی ا د ، هاکارچ ر تاج راها
نیام زا .تشاد ا اتخن دتجو زین نآ نییبت ناکما ،دریگن رارآ یتسیناکم نیناتآ تحت ناسنا یناسفن رد راکد هک تسور هفسلف لتوا
نخس هدارا رب ینتبم ناسنا لامعا ش تکن اد شداتس زا ام
ی ته اد ا
، راکد(
1969 : 37 زبا .) لح دتخ یتسیلادرتام درکدور اب ار مهم شلاچ ندا م
ی اانک ، هاکارچ ،افن
لیلقت هدام هب ار م
ی ا د رد اسا ندا رب و اد
د ۀر .تاسا هاجاتم هداام ااب طاقف دتخ یعیبط مسیناکم
هب می اتخن رها نداربانب لقت
ی ل اره زبا ید لی ورف یت م ؟تفره شیپ رد اداب ار ی ار هچ ،
ازتنیپسا هب ناتنع گرزب رت د ن ار مسیناکم ، راکد حراش هب
هنته ا ی رتو انب ی ام ی اانک هاک
هناهود زا م راچد م و اشاب هدرک رتبع راکد یراگنا
لقت ی ل اره ور نیام زا و ددراگن زباا ید
رد مسیناکم لاع
ی رت د ن رتو انب رد دتخ ی ۀفسلف
یفرعم ازتنیپسا م
ی ددراه بایترت نادا هاب و
م یقلت رد ناسنا راتفر نییبت رد هجو ندرتهب رد زین یتسیناک
انا د ۀش ر اظ ازتنیپسا م
ی دتاش زا .
ور نیم انا
د ۀش مسیناکم رد یناسنا لعف نییبت یلوا فرعم اداب ار یو .درک یقلت نرام یراگنا
ازتنیپسا فلاخرب زا ار ناسنا )ن ذ( ،فن هک راکد اد
د ۀر جرااخ یتاسیناکم روراض ام
ی
انک هک تسا رظن ندا رب ، ۀدارا
اسنا اداب ن هب ناتنع ّیاّلِع و یرورض طباور لدذ تعیبط زا یشخب
،یلرتک( دتش لیلحت تعیبط رب مکاح 19881
: 78 و 79 هب .) راظن ام ی ااسر هاک رتاحم ی رات د ن
ازتنیپسا یرکف ماظن رد یناسنا راتفر نییبت یارب متهفم
« سوتانوک
2» یادورین تتاانتک .تسا
هک تسا هب سو ی ۀل ظفح ار شدتجو یئیش ر نآ م
ی انک ازتنیپسا . ثاشنم
نادا ار ینااسنا لااعفا
یقلت ورین م
ی انک هلاواف تناس یالمع تمکح زا اسا ندا رب و ام
ی ه ای در عاآاو رد . فلاخراب
تدای درکدور هک تنس یلمع تمکح راگنا
ثشنم تدای هب لین ار راتفر م
ی اناد شرگن اب ازتنیپسا ،
نخس ایشا رد ،فن تنایو یورین زا یتسیناکم م
ی ته د ا و روآداد هاهادد ندا کثت
ی ا لیم رب زبا
،فن تنایو هب هب
ناتنع نب ی دا ی رت د ن .تسا ناسنا رد لیم
می اافم لادذ و تاعیبط هاب یتاسیناکم یاقلت بتچراچ رد ازتنیپسا یرکف ماظن رد تتانتک فدرعت ) یناکم( اداج دزیف م
ی تش د یدتاجتم را هاک تاسا یدتجو یسرندا یعتن تتانتک .
هب سو ی ۀل رد نآ تمواقم یلوزن رییغت اد یدتبان لباقم م
ی انک ورین ندا .
ًافرو ااد یضراع تلصخ د
رلدان( تسایشا تددرف نتناک هکلب ،انشاب هتشاان اد هتشاد ایشا هک تسین یآافتا ،3
2006 : 195 .)
___________________________________________________________________
1. Curely 2. conatus Nadler
3.
هتسناد ربارب راآ زا یواخ عتن اب تتانتک ازتنیپسا یارب م
ی دتش راآ زا ازتنیپسا یتآو .
لات اد نخس ش م
ی ته د ا هاک تسا یتراآ اد شلات وا دارم ، هاب
اسو ی ۀل ماود یاراب یئیاش را نآ
تس ی شا شلات م ی انک نتسنیکراپ(
،1
1381 : 138 و 139 ق تاش و اذ تنایاو هب لیم ندا .)
رد ،دتجو ظفح هب ی
چ د و وراین هاکلب ،تاسین یدارا و یبااختنا یراما ناسنا هلمج زا ایشا زا
عبطلاااب هااک تااسا یتراااآ نتااسفلوو( تااسا دتااجتم ایااشا تااعیبط رد
،2
1983 : 198 هااتبلا .)
لاعف ی ت ا ققحم تعیبط یتسیناکم یلک مظن رد ورین ندا لدذ ادتجتم ی م
ی دتش ، هاب هانته ا ی
تایلاعف زا یائزج ،تسا دتخ اذ تنایو و دتجو ظفح هجتتم هک یئزج دتجتم ر تیلاعف هک گندافت ( تسا یلک مسیناکم ،3
1955 : 322 .)
یپسا باتک رد ازتن یعیبطلاااعبام ارکفت و راکد یفسلف لتوا حرش
کثت ای ا ام ی اانک هاک
یو درصت هب ،تشاذه زدامت شتددتجتم ظفح یارب نآ ) تتانتک( لیم و ءیش دتخ نیب ادابن
« ،دتخ ظفح هب نآ لیم و ءیش اذ هچرها
هب اد و رکف رد رابع
تسرد رات رگدااکد ااب ظافل رد
یلو ،انراد ق رف
ًاتاذ م انتسین م زا زدامت »
،ازتنیپسا(
1390 : 202 لیم ،هدارا می افم ازتنیپسا .)
فدرعت تتانتک رب ینتبم ،انتس ناسنا راتفر نییبت یایلک می افم هک ار ش اتخ و ام
ی اانک .
باتک رد وا ق لاخا
درصت م ی انک
« : هاب ،اشاب صتبرم ،فن هب طقف یتآو ) تتانتک( ششتک ندا
اما ،تسا متستم هدارا تآو
ی هک ااد اهتاشا ،نااب هاب م و اشاب صتبرم ،فن هب م ،لاح نیع رد
هایمان ش اتخ م
ی دتش می ااهآ نآ زا هک تسا یش اتخ لیم و ، .»
ا راظن زا و
« نااسنا ااننام اا
شا ی ا ی د د رگ بط ی تع م لمع رورض هب ی
اننک » پسا(
ی
،ازتن 1392 : 284 .)
رد ناسنا راتفر ،نداربانب انا
د ۀش ور ازتنیپسا هب
س ت تنایاو یوراین نادا هاکلب ،دراان تدای ی
ققحت مسیناکم د بلاآ رد ار ناسنا راتفر و تسا راتفر کرحم یورین هک تسا اذ م
ی ااشخب
ندازا و تیعطاآ اب ور م
ی ناتت نیع رد ازتنیپسا هک تفه ثثت
ی ذپر د ر ، راکد زا ی هاب
عتان داااتما ی
ر زبا و راکد یراگنا مسیناکم و تس زین زبا هاهادد دتخ تداهن هب ا
ام ی انااسر نیام هاب .
یزباا ار یو یآلاخا هاهادد ازتنیپسا ناحراش یخرب هک تسا لیلد ام
ی اانناد ناد رایبعت هاب .
راه
« اننام یناسنا ادتجتم هک تسا رظن ندا رب زبا اننام ازتنیپسا شام
ی ن ا تاعیبط رد ید
هک انتس هب
سو ی ۀل تاکرح یدراف یراترب و اذ تنایاو یورین ام
ی ک اانن نتنااآ قادرط زا و
همادا دتخ ایح هب لباقتم مااختسا م
ی ان د » ِراه(
،4
1997 : 267 .)
اب ازتنیپسا کثت
ی ا تدای ق لاخا درکدور ،دتخ یتسیناکم هاهادد رب ار یتنس راگنا
ًلاماک در ام ی
انک باتک رد وا . ق لاخا
درصت م ی انک
« : بتاخ ار یزایچ هاک تهج ندا هب هن ام ام
ی راماش د م ،
ر یارب شلات نآ هب نایس م
ی نک ی م ، م ی بلط ی م و م ی اتخ ی م یاراب هاک تهج نااب ،کعرب هکلب ،
___________________________________________________________________
1. Parkinson 2. Wolfson 3. Hoffding 4. Garret
