Crocus sativus

هرود

02 هرامش

0 ناتسبات 7931

هحفص یاه 953 - 945

رثا فلتخم یتسیز و یلآ یاهدوک و هروا ییایمیش دوک رب

درکلمع یفیک و یمک

و یخرب زا

یگژیو یاه کاخ رد تشک رفعز نا Crocus sativus L. ( )

مظعا

1یلعف یناهارف یکلم هدیعس ،

2

یتراشب نیسح ،* 3

1 شناد . هتخومآ‌ یسانشراک هورگ ،دشرا تعارز و حلاصا هدکشناد ،تاتابن

،يزرواشک هاگشناد .ناریا ،نارهت ،دهاش

2

،رایداتسا . هورگ تعارز و حلاصا هدکشناد ،تاتابن

،يزرواشک هاگشناد .ناریا ،نارهت ،دهاش

3 ژم ،رایشناد . هسس تاقیقحت كاخ و .ناریا ،جرک ،بآ

:هلاقم لوصو خیرات 11

/ 90 / 1301

:هلاقم شریذپ خیرات 19

/ 11 / 1301

هدیکچ

هب تارثا یسررب روظنم یگژیو رب یتسیز و ییایمیش ،یلآ یاهدوک دربراک

( نارفعز تشک رد کاخ و هایگ یاه Crocus sativus L.

)

شیامزآ ی هب تروص لیروتکاف رد بلاق حرط کولب یاه لماک یفداصت رد هس رارکت رد هعرزم هلاس شش نارفعز هاگشناد

دهاش

نارهت رد لاس یعارز 59 - 59 ماجنا تفرگ . لماع لوا دوک ییایمیش نژورتین ( هروا )

، رد هس حطس ( رفص

، 95 و 055 مرگولیک رد

راتکه ) و لماع مود فلتخم یتسیز و یلآ یاهدوک رد

راهچ حطس (

،دهاش یمرو

،تسوپمک یرتکابوزیر

هایگ دشر کرحم یاه

سانومودوسیواح سولیسابو

و یفلت ق یرتکابوزیر هایگ دشر کرحم یاه

و یمرو تسوپمک ) دوب . جیاتن شیامزآ ناشن داد هک

یاهرامیت یدوک

درکلمع یمک و یفیک نارفعز و یگژیو یاه کاخ ار هب روط ینعم یراد تحت ریثأت رارق دنداد قیفلت .

یمرو تسوپمک اب

95 مرگولیک رد راتکه دوک هروا نیرتشیب رثا ینعم راد ار رد شیازفا درکلمع یمک و دوبهب یگژیو یاه کاخ

.تشاد هب یروط هک رد نیا رامیت 6 / 94 دصرد درکلمع کشخ

،هللاک 66 / 66 دصرد نژورتین

،کاخ 95 / 66 دصرد هدام یلآ کاخ و

69 / 99 دصرد رفسف لباق بذج کاخ تبسن هب دهاش شیازفا .تفای هب هک داد ناشن شیامزآ نیا جیاتن قیفلت زج

یمرو تسوپمک اب

95 مرگولیک رد راتکه دوک هروا ینعم یرترب دهاش هب تبسن رگیدکی اب یدوک یاهرامیت ریاس قیفلت رد دراوم رثکا رد یراد

.دشن هدهاشم هب

یمرو یقیفلت دربراک نارفعز تشک رد یلکروط هب تسوپمک

هیصوت هروا دوک رادقم فصن هارمه یم هدش

ثعاب دناوت

یگژیو دوبهب و هایگ درکلمع شیازفا .دوش کاخ یاه

هژاودیلک :اه

سولیساب

، یرتکابوزیر ،هایگ دشر کرحم یاه

سانومودوس

، بذج لباق رفسف

، یمرو تسوپمک .

1 همدقم .

( نارفعز

Corcus sativus L.

نایقبنز هریت زا یهایگ )

(

Iridaceae

) هب هک ،تسا ، کیژتارتسا لوصحم کی ناونع

و ناریا یموب هایگ نیرتدنمشزرا و نارگ

ییوراد هایگ نیرت

یم بوسحم ناهج قطانم رد نآ تشک تمدق .دوش

زا شیب هب ناسارخ یزکرم و یبونج 695

یم لاس دسر

[ 9 ] اب . دوجو نیا هک ناریا اب دیلوت هنلااس 455 نت نارفعز

کشخ حطس زا شیب

زا 65 رازه راتکه یضارا

،یعارز

هدمع نیرت نیا هدننکدیلوت لوصحم

رد ایند بوسحم

یم رثکادح یلو ؛دوش ریداقم

نارفعز درکلمع رد

ناریا

دودح 9 / 6 هب و طسوتم روط 56

/ 9 مرگولیک رد هدوب راتکه

هک رد هسیاقم اب ییاهروشک دننام

ایناپسا اب 09 و ناتسکاپ

اب 5 مرگولیک توافت لباق هظحلام یا دوجو دراد [ 6 ] زا .

نیا ور ترورض راکهار ات دراد

ییاه رد تهج دوبهب

درکلمع نارفعز رد ناریا .ددرگ هئارا یکی

زا لماوع مهم

رد نیا

،هنیمز دوبهب یزیخلصاح کاخ

تیریدم و هیذغت

یا

هایگ زا قیرط دربراک یاهدوک یلآ و یندعم یم رد .دشاب

رادقم اهنت هن یلآ و یندعم یاهدوک ماوت دربراک هطبار نیا دوک دربراک یم شهاک ار ییایمیش یاه

هب هکلب ،دهد هریخذ

طیحم یگدولآ شهاک ،یژرنا طیارش دوبهب و ،تسیز

.دومن دهاوخ کمک کاخ یم ییزج ریداقم رد یتح یلآ یاهدوک تارثا دنناوت

یگژیو رد یتبثم کاخ یتسیز و ییایمیش ،یکیزیف یاه

دننک لامعا هب.

نیا هژیو شیب رد یلآ هدام رادقم هک زا رت

65

کاخ زا دصرد رتمک ناریا تشک ریز یاه

و دصرد کی زا

لباق شخب رد نآ زا یهجوت

مک اه تسا دصرد مین زا رت رد.

و کشخ قطانم( نارفعز تشک دروم قطانم رثکا همین یم قدص هلئسم نیا زین )کشخ دربراک اذل .دنک

نارفعز تعارز رد یقیفلت هیذغت تیریدم و یلآ یاهدوک هب رایسب کاخ صاوخ دوبهب و درکلمع شیازفا روظنم

ها زئاح تسا تیم [

44 ] . یمرو

یرتکابوزیر و تسوپمک هایگ دشر کرحم یاه

مهم ءزج دوک نیرت

یم یلآ یاه .دنشاب

یمرو تسوپمک

هب مرک تلاوضف یلآ داوم زا یدصرد هارمه

و رتسب ییاذغ

هب نیماتیو و میزنآ هارمه مرک هشلا و

اه ا تس

.

وزیر یرتکاب یاه کرحم هایگ دشر ًاحلاطصا ای

0PGPR

هب

یرتکاب زا یعیسو هورگ یم قلاطا یزکاخ دیفم یاه

دنوش

هب هایگ رانک رد یتقو هک یم دشر نابزیم ناونع

دننک

، دشر

دنیامن کیرحت ار هایگ شیامزآ .

هک هداد ناشن فلتخم یاه

یمرو یلآ یاهدوک نیب زا رضاح لاح رد و تسوپمک

سیز یاهدوک هب یت

تیزم و صاوخ لیلد بولطم یاه

تیریدم رد ناوارف رهاظ قفوم رایسب یقیفلت یهددوک یاه

هدش دنا [ 05 ] دربراک نارفعز یور یشیامزآ رد .

یمرو دش یهدلگ شیازفا ببس تسوپمک [

9 ] .

شهوژپ قیفلت تبثم تارثا هک هدش ماجنا یدایز یاه

یمرو هدرک شرازگ ار ییایمیش یاهدوک اب تسوپمک نا

هک د

نآ نایم زا یم اه

یقیفلت رثا تاعلاطم هب ناوت

یمرو نارفعز یور ییایمیش دوک و تسوپمک [

05 و 06 ]

یگژیو دوبهب هب تاعلاطم رثکا .درک هراشا رد کاخ یاه

یمرو دربراک هجیتن یارب .دراد هراشا کاخ رد تسوپمک

شیامزآ لاثم یم ناشن اه

یمرو دربراک هک دنهد تسوپمک

شیازفا ببس مک رصانع

،یلآ نبرک ،فرصمرپ و فرصم

تسیز یبورکیم هدوت تیفرظ و لخلخت ،یمیزنآ تیلاعف و

نومروه دیلوت ،بآ یرادهگن دیلوت و یهایگ دشر یاه

یم کاخ رد یلآ یاهدیسا دوش

[ 5 و 45 ] یدایز تاعلاطم .

شرازگ ناهایگ دشر رب ار یتسیز دوک تبثم تارثا هدرک ( ناراکمه و یاراپ ؛دنا 4509

) یور رب یشیامزآ رد

یتسیز دوک دربراک هک دندرک شرازگ نارفعز هایگ یرتکاب یواح PGPR

زا سانومودوس و سولیساب یاه

گرزب و دشر قیرط هنب ندرک رت

درکلمع شیازفا ببس اه

1. Plant growth-promoting rhizobacteria

دش نارفعز [

05 ] ( ناراکمه و ینیما . 4509

یشیامزآ رد )

یواح هرفسف یتسیز دوک دربراک هک دندرک شرازگ یرتکاب لح یاه و سانومودوس یواح رفسف هدننک

ینعم شیازفا ببس سولیساب دش نارفعز درکلمع راد

[ 05 ] . اب هجوت هب تیمها هایگ دیلوت ییوراد

نارفعز و

هدرتسگ فراصم نآ

رد عیانص

،فلتخم نیا

قیقحت رد

یاتسار رادیاپ یزرواشک اب

فده لوصح درکلمع یمک و

یفیک ماجنا بولطم هدش

،تسا هک یط ریثأت نآ

رب ییایمیش و یتسیز ،یلآ یاهدوک درکلمع

یمک و

یگژیو و یفیک تشک رد کاخ یاه

نارفعز یبایزرا هدش

تسا

.

2 شور و داوم . اه

نیا قیقحت رد هعرزم یشهوژپ نارفعز

یزرواشک هدکشناد

هاگشناد دهاش اب ضرع ییایفارغج 99

و هجرد 99 هقیقد

یلامش و لوط ییایفارغج 90

هجرد و 96 یقرش هقیقد و

عافترا 0564 رتم زا حطس یعارز لاس رد ،ایرد 59

- 59 هب

ارجا هب شیامزآ .دمآرد تروص

لیروتکاف اب

ود لماع رد

بلاق حرط هیاپ کولب یاه لماک یفداصت رارکت هس رد رد

ترک داعیا هب ییاه 4

رد 9 رتم هب ارجا .دمآرد لماع لوا

لمتشم رب ریداقم فلتخم دوک ییایمیش رد )هروا( نژورتین

هس ،رفص ؛حطس 95

و 055 رادقم راتکه رد مرگولیک

و هایگ زاین نازیم و کاخ نومزآ ساسا رب یدوک هیصوت لماع مود

؛لماش رد فلتخم یتسیز و یلآ یاهدوک راهچ

یمرو ،دوک نودب حطس هیهت( تسوپمک

هسسؤم زا هدش

یتسیز دوک ،)بآ و کاخ تاقیقحت یواح PGPR

یرتکاب س یاه هیهت( سولیساب و سانومودو زا هدش

هیوس دوک بیکرت ،)بآ و کاخ تاقیقحت هسسؤم یاه

یمرو اب یتسیز .دوب تسوپمک

نارفعز تشاک مکارت 65

.دوب عبرم رتم رد هتوب بانب

ر هتفای پ یاه ژ نارگشهو یارب

هنب زا تشاک یاه

6 ات 05 .دش هدافتسا یمرگ دوک

یمرو تسوپمک هب

رادقم هد نت راتکه رد رویرهش رد

لبق

زا

،یهدلگ اب

کاخ طولخم .دش دوک هروا رد ریداقم

،صخشم هب

طیسقت تروص هامرهم رد یهدلگ زا لبق هدش

ترک هب یهدلگ زا دعب و هدوزفا اه

دش یواح یتسیز دوک.

یرتکاب هب دشر کرحم یاه مکارت اب رطقم بآ هارمه

تیعمج 056 هب هامرویرهش رد یهدلگ زا لبق رتیل رب مرگ

ترک دش هفاضا هطوبرم یاه [

9 ] هب یرایبآ . یترک تروص

هزرابم .دش ماجنا اب

فلع یاه هب تبون نیدنچ رد زره

هلس .تفرگ ماجنا یتسد نیجو شور هب ینکش

تروص

شارخ هب یهدلگ زا لبق یحطس یهد رتهب جورخ روظنم

لگ هب اهرامیت .دش ماجنا اه ترک یور لاس شش تدم

اه

ش لاس رد .دندش لامعا ،مش

درکلمع یسررب تهج

رذآ همین ات نابآ همین زا یهدلگ نامز رد نارفعز

، فذح اب

هیشاح رثا

، لگ یمامت تشادرب ینایم فیدر راهچ زا اه

صخاش .دش لگ هزات درکلمع ؛ریظن ییاه

، رد لگ دادعت

هب هللاک کشخ درکلمع و حطس دحاو یمک درکلمع ناونع

لانارفاس دصرد و

، یسورک و نیسورکورکیپ قبط هللاک ن

ناریا یلم درادناتسا [

06 ] . هب نارفعز یفیک درکلمع ناونع

هزادنا .دندش یریگ کشخ زا لبق

گرب ندش ،راهب رد اه

هنومن هب نیمز زا یرادرب هزادنا روظنم

یگژیو یریگ یاه

ترک ره زا .دش ماجنا کاخ ییایمیش و یکیزیف 9

هنومن

قمع زا یفداصت 95

- 5 یتناس هب نیمز یرتم رگوا هلیسو

نآ زا بکرم هنومن کی و هتشادرب یگژیو .دش هیهت اه

یاه

یعارز تیفرظ ؛هلمج زا کاخ ییایمیش و یکیزیف (

)FC

،

هتیدیسا ( )pH

کاخ یلآ نبرک دصرد ،یکیرتکلا تیاده ،

شور هب لاب و یکلاو

ک تبسن ،کاخ یلآ داوم ، ،C/N

بذج لباق رفسف و لادلجک شور هب لک نژورتین دصرد شور هب هزادنا نسلوا

دندش یریگ [

4 ، 00 ، 40 و 44 ] .

هیزجت هداد لیلحتو زا هدافتسا اب و نکناد نومزآ شور هب اه

مرن رازفا هخسن SAS

اب اهرادومن مسر و تفرگ ماجنا 9.0

مرن زا هدافتسا رازفا

EXCEL

.تفرگ ماجنا

لودج 7 زا لبق کاخ ییایمیش تایصوصخ . تشک

نهآ (mg/kg)

زنگنم (mg/kg)

یور (mg/kg)

سم (mg/kg)

میساتپ (mg/kg)

رفسف (mg/kg)

نژورتین لک )%(

نبرک یلآ )%(

تیفرظ یعارز )%(

داوم یثنخ

‌ هدنوش

)%(

دصرد عابشا )%(

تیاده یکیرتکلا

(dS.m)

شنکاو لگ عابشا 94

/

9 09/54 5/56 0/96 956 49 5/56 5/69 49/9 05/9 95 6/69 6/9

لودج 0 . جیاتن لصاح زا آ نومز هیزجت دوک یمرو تسوپمک

میزینم (meq/l)

میسلک (meq/l)

نهآ (mg/kg)

زنگنم (mg/kg)

یور (mg/kg)

سم (mg/kg)

میساتپ (mg/kg)

رفسف (mg/kg)

نژورتین لک )%(

نبرک یلآ )%(

تیاده یکیرتکلا

(dS.m)

لگ شنکاو عابشا

6 /

00 9/4 69 95/9 96/69 6/049 5995 0545 4/49 06/9 6/40 6/9

3 ثحب و جیاتن .

.3 1 هللاک و لگ یفیک و یمک درکلمع .

ناشن سنایراو هیزجت جیاتن اد

لباقتم و هداس رثا هک د

رب یدوک یاهرامیت درکلمع و لگ رت درکلمع ،لگ دادعت

هللاک کشخ لامتحا حطس رد

کی ینعم دصرد دش راد

لودج(

9 ) . نیگنایم هسیاقم جیاتن ساسا رب نیرتشیب

درکلمع

رد یمک ت رامیت قیفل یمرو اب تسوپمک 95

راتکه رد مرگولیک

ییایمیش دوک

؛دش هدهاشم رامیت اب رامیت نیا نیب هچرگ

دوک

یتسیز

،PGPR

ینعم فلاتخا .دشن هدهاشم یراد

نیرتمک

یمک درکلمع زین

رامیت رد بیکرت ی اب یتسیز دوک ییایمیش دوک

رت درکلمع و دادعت رد ییایمیش دوک شیازفا اب دش هدهاشم ینعم شیازفا لگ لودج( دشن هدهاشم دهاش هب تبسن یراد

9 ییایمیش دوک شیازفا اب هک داد ناشن نیگنایم هسیاقم جیاتن .)

حطس ات 95 شیازفا هللاک کشخ درکلمع راتکه رد مرگولیک

ینعم م شیازفا اب یلو ،تفای یراد حطس ات دوک نازی

055

ینعم توافت راتکه رد مرگولیک هدهاشم دهاش هب تبسن یراد

لکش( دشن 0

ت .) بولطم تارثا هک هداد ناشن تاقیقح دوک

یمرو ب تسوپمک ه

و ییایمیش ،یکیزیف طیارش رییغت لیلد یگژیو

اه ی میظنت ،تشک طیحم یکیژولویب و یبورکیم ،pH

ینعم شیازفا بآ یرادهگن تیفرظ راد

و تشک طیحم رد

یم ییاذغ رصانع زا اهدوک نیا یرادروخرب نینچمه دشاب

[ 5

و 45 ] شیامزآ . تسا هدرک تباث اه یمرو بیکرت هک

تسوپمک

یم ییایمیش دوک اب و ،هایگ دشر دناوت

ار لوصحم درکلمع

یمرو زا رتهب دهد شیازفا اهنت تسوپمک

، نیا جیاتن اب هک

دراد تقباطم شیامزآ [

9 ].

فا لیلاد دوک رد درکلمع شیاز

یم ار هتافسف یتسیز نیا ناوت

هک داد حیضوت هنوگ هب هجوت اب

نیا مادنا دیلوت هک تیلاعف ریثأت تحت یشیاز و ییاوه یاه

یاه

و ییاذغ داوم و بآ لاقتنا نازیم ،هشیر بذج هب طوبرم دراد رارق زتنسوتف اذل ،

یتسیز دوک طسوت

بذج و یزاسدازآ

نازیم شیازفا بجوم ییاذغ رصانع ریاس و رفسف رتشیب تسا هدیدرگ درکلمع دوبهب هجیتنرد و زتنسوتف .

و ادنلاورام

( ناراکمه 4555

رثا هعلاطم اب زین ) یرتکاب یواحPGPR

یاه

سولیساب سانومودوس و

ردبش هایگ رب فس

( دی

Trifolium

repens L.

) نداد ناشن یکشخ شنت تحت داوم بذج هک د

نآ هجیتن رد هک ،تفای شیازفا رفسوزیر هیحان رد یذغم تسیز هدوت تفای شیازفا زین هقاس و هشیر [

06 .]

لودج 9 . ییایمیش دوک رثا سنایراو هیزجت جیاتن )هروا(

و )یتسیز و یلآ( ییایمیش ریغ دوک درکلمع رب

یگژیو و یفیک و یمک یاه

نارفعز تشک رد کاخ

تارییغت عبانم یدازآ هجرد

لگ دادعت درکلمع

لگ رت درکلمع هللاک کشخ نیسورکورکیپ

لانارفاس نیسورک

رارکت

* 4 996 / 90555 569ns

/ 9 5546

/

5 ^ns

96ns

/

ns 054 969 /

ns 046 640 / 066

ییایمیش دوک هروا

** 4 499 / 055555 996**

/

** 40 5500 /

* 5 95 /

** 0555 646 /

** 695 040 / 609

دوک یلآ

** 9 956 / 64555 969**

/

** 90 596 /

ns 5 55 / 059 6

/ 069 ^ns 95ns

/ 99

ییایمیشدوک هروا

دوک× یلآ

** 6 965 / 066555 596**

/

** 09 596 /

ns 5 66 /

* 956 60 /

* 456 60 / 496

اطخ 44

666 / 5555 656

/ 0 5549

/ 5 699

/ 495 56

/ 56 54 / 55

تارییغت بیرض 566

/ 6 550

/ 05 644

/ 6 69

/ 44 450

/ 46 96 / 04

ns -†

** ،* ، هب ینعم ریغ ؛بیترت ینعم ،راد

دصرد کی و جنپ لامتحا حطس رد یراد .

همادا لودج 9 . ییایمیش دوک رثا سنایراو هیزجت جیاتن )هروا(

و )یتسیز و یلآ( ییایمیش ریغ دوک درکلمع رب

و یفیک و یمک

یگژیو نارفعز تشک رد کاخ یاه

تارییغت عبانم هجرد

یدازآ تیفرظ

یعارز تیاده

یکیرتکلا دیسا

ی رادقم هت یلآ هدام نبرک

یلآ نژورتین

لک نبرک تبسن

نژورتین هب رفسف

بذج لباق

رارکت

ns 4 904 /

* 4 5056 /

* 5 594 /

ns 5 5555

ns / 046 /

ns 956 469 / 4 66 / 0 ^ns 96ns

/ 405

ییایمیش دوک هروا

ns 4 446 /

ns 5 5549 /

** 5 065 /

** 5 455 /

** 0 566 /

** 9560 495 / 95 99 / 4 ^ns 69**

/ 0066

دوک یلآ

** 9 496 /

ns 5 5509 /

** 5 990 /

** 5 999 /

** 5 996 /

** 0955 09 / 00 95 / 0 ^ns 50**

/ 0696

ییایمیشدوک هروا

دوک× یلآ

** 6 54 /

ns 9 5596 /

** 5 555 /

** 5 40 /

** 5 699 /

** 655 469 /

ns 9 66 /

** 5 90 / 0964

اطخ 44

600 / 5 5596 / 5 505 / 5 545 / 5 596 / 0996 694

/ 5 50 / 5 66 / 006

تارییغت بیرض 66

/ 9 96 / 45 956 / 0 466 / 06 466 / 06 640 / 06 65 / 6 69 / 09

ns -†

** ،* ، هب ینعم ریغ ؛بیترت ینعم ،راد

دصرد کی و جنپ لامتحا حطس رد یراد .

.3 2 . درکلمع یفیک

نارفعز دصرد(

،نیسورکورکیپ

لانارفاس و

)نیسورک

جیاتن هیزجت سنایراو ناشن

د ا د هک رثا دوک ییایمیش رب

دصرد هزیگنر ورکیپ نیسورک د

لامتحا حطس ر 9

دصرد

ینعم دش راد . رثا دوک ییایمیش رد

حطس لامتحا کی

دصرد و رثا لباقتم دوک ییایمیش و

دوک ییایمیشریغ رد

حطس لامتحا جنپ دصرد رب دصرد لانارفاس لماع(

رطع

)نارفعز و نیسورک لماع(

گنر )نارفعز ینعم راد دش

،دن

یلو رثا دوک ییایمیشریغ رب

نیا تفص ینعم راد دوبن

لودج(

9 ).

نیرتشیب درکلمع یفیک نارفعز رد یاهرامیت

دربراک 055 دصرد دوک ییایمیش یاهدوک ریاس هارمه هب یلآ

هدهاشم .دش ،یلآ دوک یاهرامیت یمامت رد اب

شیازفا

دوک ییایمیش ات

حطس 95 مرگولیک رد

راتکه رد دصرد

،نیسورکورکیپ لانارفاس

و نیسورک تبسن

هب دهاش

توافت ینعم یراد هدهاشم .دشن

اب شیازفا نازیم دوک

ییایمیش حطس

055 مرگولیک رد

راتکه زاب مه توافت

ینعم یراد رد دصرد نیسورک هدهاشم

دشن یلو ، رد

دصرد نیسورکورکیپ و

لانارفاس شیازفا ینعم یراد تبسن

هب دهاش هب هژیو یمرو و یتسیزدوک یقیفلت رامیت رد

تسوپمک هدهاشم

دش لودج(

9 ).

لیلاد شیازفا درکلمع

رد یاهرامیت دربراک

055 مرگولیک رد راتکه دوک ییایمیش

ار یم ناوت نیا روط نایب درک هک رد نیا اهرامیت هنیزه

یرتشیب یارب شیازفا صخاش یاه یفیک نارفعز تروص

هتفرگ تسا . اب هجوت هب نیا هک نیا اهرامیت درکلمع یمک

نارفعز ار رتمک زا یاهرامیت رگید

شیازفا هداد دنا

، نیا

لامتحا یوق رت یم دوش هک هنیزه یرتشیب زا نبرک یریگ

یط(

)زتنسوتف فرص

شیازفا تیفیک هدش تسا . لامتحا

یرگید هک یم ناوت رد دروم نیا هجیتن داد نیا تسا هک

نیا هزیگنر یاه یدیئونتوراک هب

ناونع تابیکرت یتنآ

نادیسکا لمع هدرک و رد طیارش بسانمان تسیز

یطیحم

شیازفا هتفای دنا . جیاتن شیامزآ یمتسر و ناراکمه (

0959 )

ناشن داد هک نازیم نیسورک هللاک نارفعز رد طیارش لامعا

شنت یاه تارتین برس و تارتین هرقن شیازفا تفای [ 9 ].

.3 3 . یگژیو اه ی کاخ

جیاتن هیزجت سنایراو ناشن داد هک رثا یاهرامیت یدوک

رب

مامت یگژیو یاه دروم هعلاطم کاخ ریغ زا تیاده

یکیرتکلا کاخ

و تبسن رد C/N

حطس لامتحا کی دصرد

ینعم راد دش لودج(

9 ) نیرتشیب تیفرظ

یعارز

کاخ شیازفا(

ینعم راد 50 / 04 یدصرد تبسن

هب )دهاش

رد رامیت قیفلت ی یمرو تسوپمک اب

95 ک ولی مرگ رد راتکه

دوک ییایمیش دش هدهاشم و

نیرتمک تیفرظ یعارز زین رد

یاهرامیت دوک

ییایمیش 95

و 055 مرگولیک رد

راتکه

هدهاشم .دش اد ناشن شیامزآ نیا جیاتن د

هک اب شیازفا

رادقم دوک ییایمیش توافت

ینعم یراد رد تیفرظ یعارز

کاخ هدهاشم دشن ( لکش 4 .) تاعلاطم ناشن

هداد تسا

هک یمرو تسوپمک یم

دناوت ثعاب حلاصا تیفیک کاخ -هب

هلیسو دوبهب نامتخاس کاخ

و شیازفا لخلخت

، شیازفا

داوم یذغم رد سرتسد هایگ

، شیازفا تیلاعف یاه یبورکیم

کاخ و نینچمه بجوم

شیازفا دیلوت هایگ تبسن هب

یاهدوک ییایمیش .دوش زا یفرط دربراک ماوت یاهدوک یلآ

و ییایمیش رد

کاخ هب لیلد شیازفا رتشیب حطس هژیو و

تیفرظ لدابت ینویتاک

( )CEC

تارذ

،کاخ نازیم تبوطر

کاخ ار رتشیب شیازفا یم دهد [ 40

.]

لودج 4 یگژیو و یفیک و یمک درکلمع رب یدوک یاهرامیت رثا نیگنایم هسیاقم . نارفعز تشک رد کاخ یاه

یلآ هدام (g/kg)

یلآ نبرک

)%( هتیدیسا نیسورک )%(

لانارفاس )%(

نیسورکورکیپ )%(

لگ رت درکلمع ( kg/ha )

لگ دادعت (

)n/ha هروا ییایمیش دوک یلآ دوک 95

/

5 ^d 46/6^d 6/95^f 66/99^ab 46^b 99^bc 96/5^ab 049555/96^dc

5^kg/ha

C 9

/

0 ^ab 49/60^ab 6/90^def 69/54^ab 46/66^b 64/46^ab 96/09^a 099555/96^{ac V} 9

/

0 ^ab 69/64^ab 6/56^ab 64/96^ab 95/4^b 66/96^abc 96/69^a 066555/6^{a B} 55

/

5 ^bc 96/94^bc 6/6^def 99^b 45/5^b 69/66^abc 96/09^ac 096555/69^{ab V+B} 96

/

0 ^a 69/6^a 6/54^abc 69/96^ab 46/9^b 96/59^c 94/60^ab 094555/59^bc

95^kg/ha

C 99

/

0 ^a 55/99^a 6/90^f 66/99^ab 96^ab 69/66^abc 96/49^a 066555/46^{a V} 09

/

0 ^abc 69/69^abc 6/04^ab 69/69^ab 90/6^b 95/0^abc 46/50^e 66555/90^{e B} 56

/

5 ^bc 96/99^bc 6/96^ef 69/69^ab 94/9^b 96/4^bc 95/69^bd 065555/6^{ab V+B} 99

/

5 ^d 90/4^d 6/6^bcd 60^a 96/6^a 66/0^a 94/65^ab 099555/96^ac

055^kg/ha

C 69

/

5 ^cd 95/9^cd 6/5^abc 64/5^a 90/6^b 69/0^abc 96/66^ab 096555/99^{bc V} 60

/

5 ^cd 96/99^cd 6/0^a 69/6^ab 45/6^b 64/6^abc 94/05^de 049555/99^{dc B} 94

/

5 ^d 49/96^d 6/64^cde 59/09^a 96/9^a 65/9^a 96/9^cde 055555/06^{de V+B}

C -†

، ،V وB

یمرو ،دهاش بیترت هبV+B

دوک ،تسوپمک یمرو قیفلت و )کیژولویب( یتسیز

.یتسیز دوک و تسوپمک

ینعم توافت مدع رگنایب هباشم فورح دوجو نوتس ره رد یم یدوک یاهرامیت نیب راد

.دشاب

لکش 0 کاخ یعارز تیفرظ رب )یتسیز و یلآ( ییایمیشریغ دوک و )هروا( ییایمیش دوک لباقتم رثا .

نیرتشیب هتیدیسا کاخ رد رامیت ت یقیفل دوک یتسیز اب

95 مرگولیک رد راتکه دوک ییایمیش هدهاشم

،دش هچرگا

نیب نیا رامیت و رامیت یبیکرت دوک یتسیز اب 055 مرگولیک

رد راتکه دوک ییایمیش فلاتخا ینعم یراد دوجو تشادن .

نیرتمک هتیدیسا زین هب بیترت رد رامیت دهاش و رامیت

ت یبیکر یمرو تسوپمک اب

95 مرگولیک رد

راتکه دوک

ییایمیش هدهاشم

.دش جیاتن نیا هعلاطم ناشن داد هک اب

شیازفا دوک ییایمیش هروا

هتیدیسا کاخ زین شیازفا

ینعم یراد تفای لودج(

9 ).

لیلد رد هتیدیسا شیازفا

رامیت ت یقیفل دوک یتسیز اب 95 مرگولیک رد راتکه دوک

ییایمیش ار یم ناوت ود لماع مهم نایب

؛درک ( 0 ) شیازفا

بذج نوینآ یاه رفسف یشان(

زا دوک )یتسیز و تارتین

یشان(

زا دوک )هنژورتین و

عفد نوی لیسکوردیه طسوت

هشیر هب ( و کاخ طیحم ندش ییایلق و کاخ طیحم 4

)

شیازفا للاحنا نویتاک یاه یزاب هب هژیو میساتپ رد رثا

یاهدیسا یشان

زا دوک یتسیز [ 09 و 04 ].

رد لباقم

یمرو تسوپمک اب

شیازفا بذج شیازفا(

بذج یشان زا

دوجو یاهروفوردیس هتلاک

هدننک تازلف )تسه رصانع

ورکیم ریظن نویتاک یاه

،نهآ

،یور زنگنم و عفد نوتورپ

( H⁺

هب )

طیحم کاخ طیارش ار یارب شهاک مهارف pH

یم .دنک زا یفرط دوجو تابیکرت یاراد

هورگ یاه یلماع یدیسا

هدنهد(

نوتورپ هب طیحم کاخ ) ریظن یاهدیسا

کیمویه رد

دوک یمرو تسوپمک یم

دناوت لیلد رگید

شهاک هتیدیسا رد نیا رامیت تبسن هب یاهدوک یتسیز و

ییایمیش دشاب .

نیرتشیب دصرد

نبرک و هدام یلآ کاخ هب بیترت رد

ت رامیت قیفل یمرو تسوپمک اب

95 مرگولیک رد راتکه دوک

ییایمیش و

رامیت 95 مرگولیک رد

راتکه دوک ییایمیش

هدهاشم .دش نیرتمک دصرد نبرک و هدام یلآ کاخ زین

هب بیترت رد رامیت قیفلت ی یمرو تسوپمک و

دوک یتسیز اب

055 مرگولیک رد راتکه دوک

،ییایمیش رامیت

دهاش و رامیت

055 مرگولیک رد

راتکه دوک ییایمیش هدهاشم

دش

لودج(

9 .) جیاتن نیا هعلاطم ناشن داد هک اب شیازفا دوک

ییایمیش ات

حطس 95 مرگولیک رد

راتکه رادقم هدام یلآ

کاخ هب روط ینعم یراد شیازفا تفای یلو ، اب شیازفا دوک

ییایمیش ات حطس 055 مرگولیک رد راتکه رادقم هدام یلآ

کاخ رییغت ینعم یراد .درکن رد عقاو رامیت قیفلت

یمرو تسوپمک اب

یمین زا دوک ییایمیش مه

عبنم ینغ زا

داوم ییاذغ یم دشاب و مه عبنم یعونتم زا تیعمج

یبورکیم هک

یگمه عبنم نبرک یلآ یم .دنشاب یدمحا یدابآ

و ناراکمه (

0955 ) زین رد یقیقحت یور یگ ناها انعن ع

( Mentha aquatical L.

و )

لگ واگ نابز یناریا

( Ehium

amoenum

نیرتشیب )

دصرد نبرک یلآ ار رد یاهرامیت

یمرو تسوپمک و

قیفلت یمرو تسوپمک اب

95 مرگولیک رد

راتکه دوک ییایمیش و

نیرتمک رادقم هدام یلآ ار رد

یاهرامیت دهاش

و 055 مرگولیک رد راتکه دوک ییایمیش

شرازگ دندرک هک اب جیاتن نیا شیامزآ تقباطم دراد [ 4 .]

نینچمه

، یکلم یناهارف و ناراکمه (

0954 ) رد یقیقحت

یور رثا دربراک ماوت یاهدوک یلآ و ییایمیش رد

تشک

هایگ وج

Hordeum vulgare

شرازگ دندرک دربراک هک

یمرو تسوپمک و

دربراک یقیفلت نآ اب دوک ییایمیش ثعاب

نیرتشیب شیازفا رد نبرک یلآ کاخ دش [ 6 .]

نیرتشیب دصرد

نژورتین کاخ

رد رامیت بیکرت

یمرو تسوپمک اب

95 مرگولیک رد

راتکه دوک ییایمیش

هدهاشم

،دش هک تبسن هب ش شیازفا دها 69

/ 66 یدصرد

تشاد . هتبلا نیب نیا رامیت و رامیت 95 مرگولیک رد راتکه

دوک ییایمیش توافت

ینعم یراد هدهاشم دشن . جیاتن نیا شیامزآ

ناشن داد هک اب شیازفا دوک ییایمیش ات حطس 95

مرگولیک رد

،راتکه دصرد نژورتین کاخ شیازفا تفای ،

یلو شیازفا دوک ییایمیش ات حطس 055 مرگولیک رد راتکه

اب شهاک دصرد نژورتین کاخ هارمه دوب ( لکش 9 ).

داوم

یلآ نیبم هریخذ نژورتین کاخ تسا سپ ره رامیت یدوک

هک دصرد هدام یلآ یرتشیب هتشاد

،دشاب هریخذ نژرتین

یرتشیب ار رد کاخ داجیا یم دنک . ،نینچمه ره

یرامیت هک

درکلمع یرتشیب داجیا دنک مجح

،هشیر تاحشرت هشیر

یا

و یایاقب یرتشیب ار نیا دوخ هک هدرک داجیا کاخ رد داوم

روفوردیسوتیف هب هک

،دنفورعم 0

عبنم داوم یلآ و نژورتین

یم دنشاب یفرط زا . شیازفا ثعاب دوخ کاخ یلآ هدام شیازفا

ییوشبآ شهاک و کاخ یاهدیئولک ینویتاک لدابت تیفرظ یم نژورتین .دوش

هب هولاع رصانع و داوم یجیردت یزاساهر

یلآ دوک رد دوجوم رصانع تافلت و ییوشبآ شهاک ثعاب

نژورتین هلمج زا ییاذغ یم کاخ رد

دوش [ 6 و 49 .]

لکش 9 کاخ لک نژورتین رب )یتسیز و یلآ( ییایمیش ریغ دوک و )هروا( ییایمیش دوک لباقتم رثا .

1. Phytosiderophores

نیرتشیب رفسف

لباق بذج کاخ رد رامیت ت یقیفل

یمرو تسوپمک و

دوک یتسیز هدهاشم .دش نیرتمک رفسف

لباق بذج کاخ زین هب بیترت رد یاهرامیت

،دهاش 055

مرگولیک رد

راتکه یقیفلت رامیت و ییایمیش دوک

یمرو تسوپمک و

دوک یتسیز اب 055 مرگولیک رد راتکه

دوک ییایمیش هدهاشم

دش ( لکش 9 .) هعلاطم نیا جیاتن

اد ناشن د هک اب شیازفا دوک ییایمیش ات حطس 95 مرگولیک

رد راتکه رادقم رفسف لباق بذج کاخ شیازفا تفای ، یلو

اب شیازفا رادقم دوک ییایمیش ات حطس 055 مرگولیک

رد راتکه رادقم رفسف کاخ شهاک .تفای جیاتن قیقحت نیا

ناشن اد د هک یاهرامیت یقیفلت

و یاهنت یمرو تسوپمک زا

یاهرامیت یقیفلت

و یاهنت دوک یتسیز د رفسف شیازفا ر

قفوم کاخ بذج لباق نیا لیلاد .دوب رت

هلئسم ار یم ناوت

هب یگژیو اه ی رترب دوک یمرو تسوپمک تبسن

هب دوک

یتسیز هلمجزا رتلااب ندوب دصرد رصانع ییاذغ و

کاخ رد رصانع یجیردت یزاساهر تبسن

داد [ 09 و 09

.]

لکش 4 )هروا( ییایمیش دوک لباقتم رثا . کاخ بذج لباق رفسف رب )یتسیز و یلآ( ییایمیش ریغ دوک و

4 . هجیتن یریگ قیفلت یدوک رامیت هک داد ناشن هعلاطم نیا جیاتن

یمرو اب تسوپمک 95

ثعاب هروا دوک راتکه رد مرگولیک

یگژیو و درکلمع هب طوبرم تافص شیازفا و دش کاخ یاه

م تافص همه رد عقاو رد .دوب رترب یاهرامیت ءزج هعلاطم درو

یمرو یلآ دوک قیفلت هیصوت رادقم فصن و تسوپمک

دوک هدش

هب( رصانع بذج شیازفا ببس ییایمیش

‌ دصرد شیازفا هژیو

رد یدیلک رصنع ود هک کاخ بذج لباق رفسف و نژورتین یم بوسحم یهدلگ شیازفا .دش )دنوش

ییایمیش دوک قیفلت و یتسیز دوک اب

یمرو اب ییایمیش دوک لماک رادقم ،تسوپمک

یگژیو رب یتبثم رثا اهنت هن هکلب ،تشادن کاخ و هایگ یاه

.دنتفرگ رارق نآ یفنم ریثأت تحت هعلاطم دروم تافص رثکا هب نینچ یم رظن هب هجوت اب( هروا ییایمیش دوک هک دسر

دیعصت )دایز ییوشبآ و کاینومآ یمس زاگ دیلوت و لااب یریذپ

رش مزیناگراورکیم تیلاعف یارب ار یبسانم طیا تیلاعف و اه

یمن مهارف کاخ یبورکیم .دنک

یمرو یقیفلت رامیت و تسوپمک

یخرب رد ییایمیش دوک اب نآ یقیفلت یاهرامیت و یتسیز دوک هدوب رترب یاهرامیت ءزج و هدش رهاظ قفوم تافص زا ،دنا

فلاتخا دهاش هب تبسن اهرامیت نیا رد لک رد یلو لباق هظحلام یگژیو و درکلمع دوبهب رد یا هدهاشم کاخ یاه

رگا .دشن یمرو یقیفلت رامیت هچ یتسیز دوک و تسوپمک

ار لگ دادعت لثم نارفعز درکلمع هب طوبرم تافص زا یخرب درکلمع نارفعز رد یداصتقا درکلمع لماع اما ،داد شیازفا یم هللاک کشخ رامیت و رامیت نیا رثا نیب هک ،دشاب

رب دهاش

ینعم توافت تفص نیا هب .دشن هدهاشم یراد

یم رظن هک دسر

یمرو یقیفلت یاهرامیت رد شیازفا ،یتسیز دوک و تسوپمک

نآ نیب تباقر شیازفا و یبورکیم تیعمج بذج و اه

هن( یبورکیم تیعمج عفن هب ییاذغ رصانع و عبانم یرثکادح .دشاب اهرامیت نیا تیقفوم مدع یلصا لماع )هایگ هب

روط یلک

یمرو یقیفلت متسیس هعلاطم نیا جیاتن ساسا رب اب تسوپمک

95 و هایگ درکلمع شیازفا رد هروا دوک راتکه رد مرگولیک

یگژیو دوبهب قفوم کاخ یاه

عقاو رد .دوب اهرامیت ریاس زا رت

و یتسیز ،یلآ دوک یاهرامیت ریاس اب هروا ییایمیش دوک قیفلت تسیز دوک اب یلآ دوک قیفلت دوبهب و شیازفا بجوم اهنت هن ی

ینعم یگژیو و درکلمع راد ،دشن دهاش هب تبسن کاخ یاه

هنیزه هکلب یگدولآ و دیلوت یاه

تسیز یاه زین ار یطیحم

.دهد شیازفا تسا نکمم

عبانم 1 . یناوضر‌ ،ر‌ ینابرق‌ ،س‌ یردنکسا

‌م‌ یریصن‌ و‌ پ‌ مدقم

( 1131 ایمیش‌،یتسیز‌یاهدوک‌یقیفلت‌و‌درفنم‌درباک‌رثا‌)

‌یی

لاغیترام‌ییوراد‌هایگ‌یفیک‌و‌یمک‌تایصوصخ‌رب‌یلآ‌و

‌.

موب‌هیرشن

‌

‌یزرواشک‌یسانش 6.

( 1

‌:) 764 - 746

‌‌.

‌

2 . یدمحا (‌س‌یمیحر‌و‌م‌راجاق‌،ز‌یدابآ 1131

‌دربراک‌رثا‌)

یمرو یگژیو‌ یخرب‌ رب‌ تسوپمک

‌ییایمیش‌ و‌ یکیزیف‌ یاه

‌و‌بآ‌مولع‌،یعیبط‌عبانم‌و‌یزرواشک‌نونف‌و‌مولع‌.کاخ کاخ

‌. 11 ( 15 :) 121 - 114

‌‌.

1 . ملاع‌ ،ه‌ یودب

‌ (‌ س‌ نانیمطا‌ و‌ ن‌ هداز 1132

‌دربراک‌ ریثأت‌ )

یمرو

‌

‌زا‌ یخرب‌ رب‌ ییایمیش‌ دوک‌ اب‌ هدش‌ ینغ‌ تسوپمک هجوگ‌ یکیژولوفروم‌ تایصوصخ

‌

‌لیکشت‌ زا‌ لبق‌ یگنرف .ناریا‌ینابغاب‌مولع‌هرگنک‌نیمتشه‌.هویم

‌

7 . (‌ه‌یدمحم‌و‌م‌یمتسر 1132

‌تشاک‌خیرات‌تارثا‌یسررب‌)

‌مکارت‌و نارفعز‌درکلمع‌و‌دشر‌رب‌هنب Crucus sativus ‌(

)L.

‌ موب‌ هیرشن‌ .ریلام‌ یمیلقا‌ طیارش‌ رد

‌.یزرواشک‌ یسانش

1 ( 1

‌:) 15 - 24 .

1 . (‌ ه‌ یتراشب‌ و‌ س‌ یناهارف‌ یکلم‌ ،ز‌ یلوسر 1132

‌شنکاو‌ )

‌ نارفعز‌ یشیور‌ عبانم‌ زا‌ یخرب Crucus sativus L.(

‌)

‌هب

شهوژپ‌ هلجم‌ .فلتخم‌ یدوک‌ عبانم

‌مولع(‌ نارفعز‌ یاه

‌کاخ

‌.)بآ‌و 24 ( 1

‌.) 6

6 . یناوضر

‌م‌ یناوحقا‌ و‌ ح‌ یحلاف‌ ،ع‌ یدابآدمحم‌ ،پ‌ مدقم ( 1131 هیذغت‌تیریدم‌رثا‌)

‌رد‌هنب‌دشر‌و‌لگ‌درکلمع‌رب‌یا

‌ یعورزم‌ نارفعز‌ هایگ (Crocus sativus L.)

‌مولع‌ .

‌.یزرواشک‌عیانص‌و‌مولع‌.ینابغاب 25

( 1 :) 717. - 724

‌.

4

4 . یکلم ییاچ‌ و‌ د‌ یرهاظم‌ ،س‌ یناهارف (‌ م‌ یچ

1132 ت‌ )

‌ریثأ

‌تایصوصخ‌ رب‌ كیناگرا‌ و‌ ییایمیش‌ یاهدوک‌ ماوت‌ دربراک مک‌طیارش‌رد‌وج‌تشک‌رد‌کاخ‌و‌هایگ‌ییایمیش

‌.یرایبآ

هب

‌.یزرواشک‌یعارز 11

( 2

‌:) 47 - 61 .

8. Ahmad R, Naveed M, Aslam M, Zahir ZA, Arshad M and Jilani G (2008) Economizing the use of nitrogen fertilizer in wheat production through enriched compost.

Renewable Agriculture and Food Systems. 23 : 243-249.

9. Alidadi H, Hosseinzadeh A, Najafpoor AA, Esmaili H, Zanganeh J, Dolatabadi M and Ghasemy F (2016) Waste recycling by vermicomposting: Maturity and quality assessment via dehydrogenase enzyme activity, lignin, water soluble carbon, nitrogen, phosphorous and other indicators.

Environmental Management. 182: 134-140.

10. Amini S, Maleki Farahani S, Sharghi Y and Zahedi H (2014) Influence of vermicompost and bacterium of Bacillus and Pseudomonas on growth, yield and morphological traits of saffron. Applied Science and Agriculture. 9(3):

933-941

11. Azarmi R, Torabi M and Didar R (2008) Influence of vermicompost on soil chemical and physical properties in tomato (Lycopersicum esculentum) field. African Journal of Biotechnology. 7(14): 2397-2401.