ناريا کاخ و بآ تاقيقحت هرود|
3
|5 هرامش
|1 نيدرورف 1
140 ( ص 140 - 129 )
https://dx.doi.org/10.22059/ijswr.2021.329540.669058
یملع هلاقم(
- )یشهوپژ
The Effect of Vermicompost and Biochar Application on Morphophysiological Characteristics of Quinoa under Drought Stress Conditions
ALI MOHKAMI1, NAJME YAZDANPANAH1*, AMIRHOSEIN SAEID NEJAD2
1. Department of Water Engineering, Faculty of Engineering, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran.
2. Department of Agriculture, Payam Noor University,Tehran, Iran.
(Received: Aug. 27, 2021- Revised: Oct. 30, 2021- Accepted: Nov. 6, 2021)
ABSTRACT
In order to investigate the effect of vermicompost and biochar fertilizers on physiological characteristics, growth indices, and grain yield of quinoa in different irrigation frequencies, a split-plot experiment based on randomized complete block design was carried out in the research farm ofKerman in 2020. In this study, the reaction of quinoa (Titicaca cultivar) to three irrigation frequencies (70, 100, and 130 mm from class A evaporation pan) and four organic fertilizers (control, vermicompost, biochar, and vermicompost + biochar) were investigated. The results showed that increasing irrigation frequency significantly reduced the plant height (23.9%), panicle length (17.6%), 1000-seed weight (22.6%), and quinoa grain yield (21.6%). Application of biochar + vermicompost treatment (in equal proportions of 10 tons per hectare) with irrigation frequency of 130 mm from class A evaporation pan increased total chlorophyll (96%) and leaf area index (15.5%) and decreased proline content (48%) compared to control with the same irrigation frequency. In this study, the highest plant height (97 cm), panicle length (15.4 cm), 1000-seed weight (3.141 g), and grain yield (321.94 g/m2) were observed from biochar + vermicompost treatment, which was not significantly different from vermicompost treatment in none of the mentioned traits. In general, it can be concluded that the application of biochar + vermicompost in equal proportions of 10 tons per hectare by increasing the water holding capacity of the soil and also soil nutrients improves the growth and development of quinoa under drought stress.
Keywords: Biochar, Chlorophyll, Grain yield, Protein, Quinoa.
رثا یمرو دربراک راچويب و تسوپمک
رب کيژولويزيفوفرم تايصوصخ خ شنت طيارش رد اونيک
یکش
یمکحم یلع نادزي همجن ،1
*هانپ داژنديعس نيسحريما ،1 2
1 هورگ . هدکشناد ،بآ یسدنهم یسدنهم و ینف
، ،نامرک دحاو یملاسا دازآ هاگشناد
، ناریا ،نامرک .
2 . ناریا ،نارهت ،رون مایپ هاگشناد ،یزرواشک هورگ
:تفایرد خیرات(
5 / 6 / 1400 - :یرگنزاب خیرات 8
/ 8 / 1400 - :بیوصت خیرات 15
/ 8 / 1400 )
هديکچ
هب یمرو یاهدوک دربراک رثا یسررب روظنم رب راچویب و تسوپمک
صوصخ ی تا صخاش ،کیژولویزیف دشر یاه
هناد درکلمع و
ک ی اون هب یشیامزآ ،فلتخم یرایبآ یاهرود رد کولب حرط بلاق رد و تلاپ تیلپسا تروص
هعرزم رد یفداصت لماک یاه
رهش رد عقاو یتاقیقحت لاس رد نامرک
1399 مقر( اونیک هایگ شنکاو هعلاطم نیا رد .دش ارجا
Titicaca
یرایبآ رود هس اب )
( 70 ، 100 و 130 یلیم سلاک ریخبت کتشت زا رتم یمرو ،دهاش( یلآ دوک رامیت راهچ و )A
بیکرت و راچویب ،تسوپمک
یمرو جیاتن .تفرگ رارق یسررب دروم )راچویب و تسوپمک ناشن
داد هک زا یرایبآ رود شیازفا 70
هب 130 یلیم ثعاب رتم
شهاک عافترا ( هتوب 9 / 23 ( لوکیناپ لوط ،)دصرد 6
/ 17 ( هناد رازه نزو ،)دصرد 6
/ 22
،)دصرد و ( هناد درکلمع 6
/ 21 )دصرد
اونیک دش . هدافتسا زا یمرو +راچویب یلآ دوک رامیت تسوپمک
یواسم تبسن هب(
10 یرایبآ رود رد )راتکه رد نت 130
یلیم شیازفا بجوم ریخبت کتشت زا رتم ( لک لیفورلک
96 ( گرب حطس صخاش و )دصرد 5
/ 15 و )دصرد شهاک رادقم
( نیلورپ 48 ناسکی یرایبآ رود اب دهاش اب هسیاقم رد )دصرد دش
. ( هتوب عافترا نیرتشیب نینچمه هعلاطم نیا رد 97
یتناس ( لوکیناپ لوط ،)رتم 4
/ 15 یتناس هناد رازه نزو ،)رتم (
141 / 3 ( هناد درکلمع و )مرگ 94
/ 321 رد )عبرمرتم رد مرگ
یمرو +راچویب یلآ دوک رامیت ینعم فلاتخا هدربمان تافص زا کی چیه رد هک دش هدهاشم تسوپمک
یمرو رامیت اب یراد -
یم عومجم رد .تشادن تسوپمک ناوت
هک تفگ یمرو +راچویب یلآ دوک دربراک تسوپمک
زا قیرط شیازفا تیفرظ دهگن یرا
بآ دوبهب ثعاب کاخ ییاذغ رصانع نینچمه و کاخ رد ومن و دشر
هایگ یم یکشخ شنت طیارش رد اونیک دوش
.
هژاو یاه یديلک
،نیئتورپ ،راچویب : .هناد درکلمع ،لیفورلک ،اونیک
همدقم شیازفا تلاوصحم دیلوت یزرواشک
زا هار نیرتمهم یبایتسد یاه
هب تینما ییاذغ ( تسا
Anonymus, 2012
هک ) تحت ریثأت عاونا
شنت یاه هدنز و رارق هدنزریغ یم
( دریگ
Wani and Sah, 2014
.)
نیرتعیاش یکشخ شنت
هدنزریغ ( تسا
Daryanto et al., 2016
)
هک هب روط نیگنایم دودح ببس 50
دصرد درکلمع شهاک ناهایگ
یم ( دوش
Zlatev and Lidon, 2012
.)
( اونیک
Chenopodium quinoa Willd.
شزرا لیلد هب )
لمحت نینچمه و لااب ییاذغ لااب
هب طیارش دعاسمان یطیحم زا
یلصا نیرت عبانم ییاذغ یم ( دشاب
Vega-Galvez et al., 2010
.)
هناد اونیک یلاع عبنم زا
،زنگنم
،نهآ
،میساتپ
،سم یور و رفسف
تسا زین و یواح نیماتیو یاه هورگ ب زا هلمج
،نیولافوبیر
و نیمایت نیساین
تسا . اونیک رادقم نیئتورپ یرتدایز تبسن هب
رثکا تلاغ هتشاد و تیفیک نیئتورپ نآ
زین تسا رتشیب
(
Hasanzadeh et al., 2013
نیا .) هایگ تمواقم یدایز رد ربارب
شنت یاه هدنزریغ هتشاد و هب یبوخ تیلباق رد دشر کاخ یاه
:لوئسم هدنسیون* [email protected]
nyazda
هیشاح یا و ریقف ار ( دراد
Jacobsen et al., 2009
هدش شرازگ .)
اونیک فلتخم ماقرا گرب شرتسگ یکشخ شنت طیارش رد هک تسا یم شهاک ( دبای
Sun et al., 2014
رگید یشهوژپ رد دنچ ره .)
ریثات اونیک هایگ گرب دادعت رب یکشخ شنت هک هدیدرگ شرازگ ( تشادن
González et al., 2009
.) تفاب رد گ هدید شنت یاه های
( تسا هدش شرازگ زین نیلورپ تظلغ شیازفا اونیک
Dashab and
Omidi, 2021
نیلورپ عمجت .) رد
گرب هب روظنم ظفح راشف
لولس سناسژروت یاه
یهایگ یتمسق مسیناکم زا یاه
تمواقم رد
.تسا یتبوطر شنت ربارب شنت رثا اب طابترا رد یدودحم تاشرازگ
هزیگنر یاوتحم رب یکشخ زتنسوتف یاه
رد .دراد دوجو اونیک ی
شهاک بجوم یکشخ شنت هک تسا هدش شرازگ اتسار نیمه 29 طیارش اب هسیاقم رد اونیک هایگ یگنیزبس صخاش یدصرد
( دش بولطم یرایبآ
Salek Mearaji et al., 2020
.) شهاک
تلع هب هدمع روط هب یکشخ شنت طیارش رد اونیک هایگ درکلمع هزیگنر و یدشر یاهرتماراپ شهاک تسا یزتنسوتف یاه
(
Dawood, 2018
شهوژپ .) هناد درکلمع شهاک یفلتخم یاه
هدرک دییات ار اونیک فلتخم ماقرا ( دنا
Elewa et al., 2017;
Telahigue et al., 2017; Dawood et al., 2018
.)
ندوزفا یداوم یایاقب دننام
،یهایگ داوم
یرمیلپ
و بذاجرپوس یلآ یاهدوک
یم کاخ هب دناوت
هولاع رب هکنیا
یکیزیف تایصوصخ و
ییایمیش کاخ
ار دوبهب یم
،دشخب ناکما
هرهب رتشیب یرو رد
فرصم بآ ار مهارف دروآ و بولطم یرتسب
دیامن داجیا (
Behbahani et al., 2009
یاهدوک .) یلآ
اب دوبهب
تیفرظ و نامتخاس یرادهگن
بآ رد کاخ نیرتهب زا هنیزگ
اه یارب
دیلوت شیازفا تلاوصحم
یزرواشک هب
رامش یم ( دنور
Gresta et
al., 2008
) . دورو داوم یلآ هب کاخ اب رادقم شیازفا و
تیلباق بذج
رصانع ییاذغ طسوت هایگ ببس حطس شیازفا یزیخلصاح
و دوبهب
طیارش یکیزیف یم کاخ دوش
. هزورما زا هدافتسا یداوم
ریظن
تاعیاض یزرواشک و
داوم دئاز
،یتعنص هب ناونع عبانم یلآ ور هب
شرتسگ ( تسا
Ahmad Abadi et al., 2012
).
یمرو تسوپمک و
راچویب زا نیرتمهم یاهدوک
یلآ رثوم رب یگژیو یاه یکیزیف و
ییایمیش کاخ
هب رامش یم دنور . نیا داوم زا مرج صوصخم
یرهاظ نییاپ و راتخاس لخلختم دنرادروخرب
و نیاربانب طلاتخا
اهنآ اب کاخ شهاک ببس ینعم
مرج راد صوصخم کاخ یرهاظ
یم ( دوش
Mukherjee et al., 2014; Guo et al., 2016
).
هدافتسا
زا یمرو تسوپمک رد
یزرواشک رادیاپ
هطساوب دوبهب تیعضو
لخلخت کاخ یمهارف بجوم رتشیب
رصانع ییاذغ دروم زاین هایگ
یم دوش (
Claudio et al., 2009
).
راچویب لصاح دنیارف یترارح
داوم یلآ رد دوبن نژیسکا یم ( دشاب
Lehmann & Joseph, 2009
) .
نیا هدام هب ناونع یرازبا یارب دوبهب یروراب
،کاخ یاهدرکراک
متیسسوکا و
بیسرت نبرک تهج رد شهاک
تارییغت یمیلقا
هتخانش یم ( دوش
Sohi et al., 2010
) . شنت تسا هدش شرازگ
دوبمک بآ اب رثا رب دننام یتافص هنادگنر
اه و شهاک تیلباق
یسرتسد رجنم رصانع
هب شهاک تیلاعف یاه یزتنسوتف و
رد
هجیتن تفا درکلمع یم دوش یلو هدافتسا زا یلآ یاهدوک یم
دناوت
ات یدح تارثا یکشخ ار شهاک ( دهد
Gholinezhad et al.,
).2016
زا هدافتسا هک تسا هدش شرازگ نینچمه یمرو
تسوپمک
،دصرد راهچ نازیم هب رد
شیازفا
،دشر تسیز هدوت و درکلمع ازلک
رد ره ود طیارش یرایبآ لومعم و شنت یکشخ یاراد تارثا تبثم
یم ( دشاب
Rashtbari and Alikhani, 2012
).
کاخ رد باقرغ یاه
ار هناد درکلمع راچویب هک دش هدهاشم نیچ رد جنرب تشک تحت ات 14 ( داد شیازفا دصرد
Zhang et al., 2010
شرازگ .)
Suhane
( داد ناشن )2008
هک دربراک 2500 مرگولیک یمرو تسوپمک رد
راتکه رد هعرزم
،مدنگ هجیتن یرتهب تبسن هب یاهدوک ییایمیش
هب هارمه هتشاد
،تسا هب یمرو هولاع تسوپمک
تسناوت زاین یبآ
هایگ ار هب نازیم 30 ات 40 دصرد شهاک دهد . شرازگ هک اجنآ زا
شقن دروم رد یدودحم یاه یلآ یاهدوک
نیا ،دراد دوجو یکشخ شنت طیارش رد اونیک هایگ درکلمع رب یمرو یاهدوک دربراک ریثأت یسررب فده اب شهوژپ و تسوپمک
صخاش یخرب رب یرایبآ فلتخم یاهرود رد راچویب یاه
.دش ماجنا اونیک هایگ دیلوت نازیم و کیژولویزیف شور و داوم اه
نیا شهوژپ تلاپ تیلپسا تروص هب بلاق رد
حرط کولب یاه لماک
یفداصت اب هس رارکت حطس هس اب یرایبآ رود رامیت لماش 70
، 100
و 130 یلیم سلاک ریخبت کتشت زا رتم یلصا روتکاف ناونع هبA
یمرو ،)یلآ هدام دربراک نودب( دهاش لماش یلآ دوک رامیت راهچ و نازیم هب( تسوپمک 20
این ساسارب هدش باختنا ،راتکه رد نت ز
یمرو یرصنع یاوتحم ،کاخ هیزجت ،اونیک یسررب و تسوپمک
راچویب ،)عبانم زا لصاح
هتسپ ناتخرد تاعیاض نازیم هب(
20 نت
یمرو بیکرت و ،)راتکه رد یواسم تبسن هب راچویب و تسوپمک
10 دش ماجنا یعرف روتکاف ناونع هب ،مادک ره زا راتکه رد نت .
یخرب یگژیو یاه یکیزیف و ییایمیش و
یمر راچویب و تسوپمک
دروم هدافتسا رد لودج ( 1 ) تسا هدمآ .
تایلمع ماجنا زا لبق
یگژیو نییعت روظنم هب یعارز ییایمیش و یکیزیف فلتخم یاه
هنومن قمع ود زا یفداصت یوگلا اب یرادرب 20
- 0 و 40 - 20 یتناس -
و ماجنا کاخ یرتم جیاتن
نومزآ کاخ لودج( دش هئارا 2
) . تهج
هدامآ مز یزاس راهب طساوا رد نی 1399
و مخش رظن دروم نیمز
یمرو لماش یلآ دوک یاهرامیت سپس دش هدز کسید و تسوپمک
ترک حطس رد راچویب تشاک رتسب اب و هدش شخپ یعرف یاه
تشاک .دش طولخم رد اونیک
هعرزم رد هام دادرخ رد ترک
ییاه اب
جنپ طخ تشاک لوط هب ود و رتم اب هلصاف 50 یتناس رتم زا رگیدکی
لصاوف هب 10
یتناس یرتم ماجنا دش . رد لوط هرود
،دشر فلع یاه
زره دوجوم رد ترک اه نیدنچ راب اب تسد نیجو دندش . یرایبآ هب
تروص یباقرغ و هدش فیرعت یرایبآ یاهرود ساسارب ماجنا
دش .
نازیم بآ رد ره رود یرایبآ و کاخ یعارز تیفرظ دح ساسارب
اب هدافتسا زا رتمیسیلا نییعت یمجح
نازیم و بآ یدورو هب ره
ترک اب هدافتسا زا روتنک لرتنک دش .
هزادنا تهج یاوتحم یریگ
یبسن تبوطر
،گرب زور لبق زا
،یرایبآ کسید ییاه زا گرب هیهت و هلصافلاب هنومن اه رد فورظ
یواح خی هب هاگشیامزآ لقتنم
دیدرگ . سپ زا هب تسد ندروآ نزو
،هزات هنومن اه هب تدم 24 تعاس رد بآ رطقم رد یکیرات رارق هداد
دش و ددجم نیزوت دش ( نزو عابشا .) نیا هنومن اه هب تدم 24
تعاس رد یامد 85 هجرد سویسلس رد
نوآ رارق تفرگ و سپس
نیزوت دش ( نزو کشخ .) یاوتحم یبسن تبوطر گرب
اب هدافتسا
زا هلداعم ریز هبساحم دش (
Hayat et al., 2005
.)
یاوتحم یبسن تبوطر نزو({ =
هزات - نزو کشخ ) ÷ ( نزو عابشا - نزو کشخ ) } × 100
لودج 1 - یمرو یاه یگژيو هدافتسا دروم راچويب و تسوپمک
یلآ دوک عون یکیرتکلا تیاده
(dS/m) هتیدیسا
یلآ هدام (%) رفسف
(%) نژورتین
(%)
یمرو تسوپمک 23
/ 5 1
/ 8 5 / 15 21 / 0 8 / 0
راچویب 06
/ 4 8
/ 7 5 / 32 07 / 0 3 / 0
لودج 2 - شيامزآ ماجنا لحم هعرزم کاخ یيايميش و یکيزيف هيزجت جياتن
هب روظنم هزادنا یریگ یاوتحم نیلورپ کی هنومن گرب هزات اب
دیسا 5 - کیلیسلاسوفلوس 3
دصرد هراصع یریگ دش . لولحم یفاص
هدش اب دیسا نیان نیرده و دیسا کیتسا لایسلاگ طولخم
و هب
تدم 1 تعاس رد یامد 100 هجرد یتناس دارگ رارق هداد دش .
تظلغ نیلورپ رد لوط جوم 520 رتمونان دروم شجنس رارق تفرگ
(
Bates 1973
.) یارب شجنس رادقم هزیگنر یزتنسوتف یاه 1
/ 0 مرگ زا گرب
یاه هزات هایگ رد نواه ینیچ یواح 15 یلیم رتیل نوتسا 80
دصرد هدییاس دش و سپ زا روبع زا ذغاک
،یفاص بذج نآ اب
هاگتسد ( رتموتفورتکپسا
SCO-TECH
لدم
SPUV-26
رد ) لوط
جوم یاه 8 / 646
، 2 / 663 و 470 رتمونان هدناوخ دش
(
Lichtenthaler, 1987
).
هزادنا یارب هناد نیئتورپ یاوتحم یریگ
رادقم 200 -یلیم
رد و ادج هنومن ره زا رذب مرگ هب عیام نژورتین
رد ردوپ تروص .دمآ
یلیم کی رد لصاح ردوپ سپس یوتحم( سیرت رفاب لولحم رتیل
هیاپ سیرت 05
/ 0 دیسا کیبروکسآ ،رلاوم 1
/ 0 نیئتسیس ،دصرد
دیارلکوردیه 1
/ 0 نلیتا یلپ ،دصرد لوکیلاگ
4000 1 / 0 ،دصرد
کیرتیس دیسا 15
/ 0 و دصرد 2 - لوناتاونپاکرم 008
/ 0 )دصرد
خم لاماک هنومن .دش طول یامد رد هقیقد تسیب تدم هب اه
4 هجرد
یتناس رود و دارگ 19000
سپس .دش ژویفیرتناس 1
/ 0 یلیم زا رتیل
اب ییور عیام 3
یلیم یساموک یوتحم( دروفدارب فرعم زا رتیل
ولب تنایلرب 01
/ 0 ،دصرد 7 / 4 لوناتا دصرد 95
و دصرد 5 / 8 دصرد
کیرفسف دیسا 85
.دش طولخم )دصرد ذج
ب هقیقد جنپ زا سپ
اب هاگتسد زا هدافتسا رتموتفورتکپسا
رد لوط جوم 595 رتمونان
هدناوخ ( دش
Bradford, 1976
).
گرب حطس صخاش قیقحت نیا رد (
)LAI
دشر تعرس و
لوصحم (
)CGR
طباور زا هدافتسا اب 1
و 2 دش هبساحم
(
Gardner et al., 1985
) . هزادنا یارب هاگتسد زا گرب حطس یریگ
WINAREA
لدم
UT-11
.دش هدافتسا ناریا تخاس
( 1 گرب حطس صخاش )
LAI= LA/ GA
( 2 لوصحم دشر تعرس )
1)]
T
2- )/ (T W1 2- GA × [(W /
1 CGR=
طباور نیا رد ،گرب حطسLA
،نیمز حطسGA
نزوW
و ییاوه مادنا یم نامزT
.دشاب
لمع ی تا رات رد تشادرب ی
خ 20 هام رهم .دش ماجنا نیا هب
روظنم سر هلحرم رد ی
گد ی اعر اب ی ت رثا شاح ی ه یا ترک ره زا
عرف ی
، ناهایگ هبساحم یارب هناد درکلمع
تشادرب دش . تهج
رازفا مرن زا یرامآ تابساحم
SAS v. 9.1
هسیاقم .دش هدافتسا
نیگنایم لامتحا حطس رد نکناد نومزآ شور هب اه 5
% ماجنا
.تفرگ و جياتن ثحب یبسن تبوطر یاوتحم :
داد ناشن سنایراو هیزجت جیاتن
لامتحا حطس رد یلآ دوک و یرایبآ رود یاهرامیت هداس تارثا هک ( دصرد کی
P<0.001
ینعم یبسن تبوطر یاوتحم رب ) دوب راد
لودج(
3 ینعم شهاک هب رجنم یرایبآ رود شیازفا .) یاوتحم راد
لودج( دش یبسن تبوطر 4
نیا .) جیاتن اب هتفای یاه
Sharifan et
al., 2018
تقباطم تشاد . یبسانم صخاش یبسن تبوطر یاوتحم
گرب بآ تیعضو زا یم اه
تفرشیپ تروص رد هک یروط هب ،دشاب
رد و یلولس یاشغ رد رییغت ببس و هتفای شهاک یکشخ شنت یم لولس زا یتیلورتکلا تشن شیازفا هجیتن شرازگ قبط .دوش
Paknejad et al., 2007
یاوتحم شهاک ،یکشخ شنت ریثأت نیلوا
هنزور ندش هتسب و گرب یبسن بآ رد للاتخا قیرط زا هک تسا اه
یم درکلمع نازیم شهاک بجوم یزتنسوتف داوم تخاس .دوش
نامه ( لودج رد هک روط 5
یم هدهاشم ) یاوتحم نیرتشیب ،دوش
یمرو +راچویب یدوک رامیت هب طوبرم یبسن تبوطر تسوپمک
( 73 / 80 رد ینعم توافت هک دوب )دص یمرو رامیت اب یراد
تسوپمک
( 6 / 77 رد ،تشادن )دصرد یلاح
یدوک تابیکرت نیب توافت هک
ینعم راچویب و دهاش رامیت اب هدربمان یرایبآ رود لباقتم رثا .دوب راد
ینعم تفص نیا یارب یلآ دوک رد لودج( دشن راد
3 رظن هب .)
کاخ تاصخشم یکیرتکلا تیاده
(dS/m) هتیدیسا
یلآ نبرک (%) کهآ (%) رفسف (ppm) نژورتین کاخ تفاب (%)
قمع 0 ات 20 یتناس رتم 23
/ 2 42 / 7 4 / 0 4 / 20 1 / 6 051 / 0 ینش یمول
قمع 20 ات 40 یتناس رتم 06
/ 2 34 / 7 4 / 0 7 / 21 8 / 5 049 / 0 یمول
یم ش و یکیزیف طیارش یلآ یاهدوک دسر دوبهب ار کاخ ییایمی
اب رتمک هایگ ،کاخ بآ یرادهگن تیفرظ شیازفا اب و هدیشخب تسا هدش شرازگ صوصخ نیمه رد .تسا هدش هجاوم یکشخ هک دشر ومن و هایگ
ًادیدش هتسباو هب یاهرتماراپ یزیخلصاح
کاخ هدوب
دوبهب و تایصوصخ
،یکیزیف ییایمیش و
یتسیز تشک رتسب
هب هلیسو یمرو تسوپمک شیازفا لیلد
دشر هایگ تبسن هب رامیت
دهاش یم دشاب (
Chanda et al., 2011
.)
لودج 3 - اونيک دشر یاه صخاش و کيژولويزيف تافص سنايراو هيزجت
تارییغت عبانم یدازآ هجرد
یبسن تبوطر یاوتحم نیلورپ
لک لیفورلک دیئونتوراک
نیئتورپ یاوتحم گرب حطس صخاش
لوصحم دشر تعرس
کولب 2
521 / 10 0009
/ 0 024 / 0 00005 / 0 368 / 0 0278
/ 0 0618
/ 0
یرایبآ 2
1447**
141 /
4 **
045 /
1 **
071 /
0 **
862 / 15 **
324 /
1 **
94 / 50 **
یاطخ 4 a
019 / 26 0007
/ 0 014 / 0 0009 / 0 378 / 0 0115
/ 0 027
/ 0
یلآ دوک 3
9 / 211 **
275 /
0 **
796 /
1 **
044 /
0 **
437 / 17 **
066 /
1 **
374 /
5 **
لباقتم رثا 6
215 / 65 ns 096
/
0 **
055 /
0 *
0015 /
0 ns
339 /
1 ns
133 /
0 *
167 /
0 ns
اطخ 18
114 / 38 0007
/ 0 0178 / 0 0025 / 0 170 / 1 0413
/ 0 291
/ 0
تارییغت بیرض 21 -
/ 8 04
/ 4 42 / 9 72 / 11 35
/ 6 44
/ 6 25
/ 7
ns ، و**
ینعم ريغ بيترت هب* ینعم و راد
حطس رد راد لامتحا
1 و 5 .دصرد
لودج 4 - اونيک لوصحم دشر تعرس و نيئتورپ یاوتحم ،ديئونتوراک ،یبسن تبوطر یاوتحم رب یرايبآ یاهراميت رثا نيگنايم هسياقم
یرایبآ رود )ریخبت کتشت زا ریخبت(
یبسن تبوطر یاوتحم (%) دیئونتوراک
)
1FW mg g-
( نیئتورپ یاوتحم
1) mg g-
( لوصحم دشر تعرس
1) day- 2
g m-
(
70 یلیم رتم 9
/ 85 506 a
/ 0 25 a
/ 18 35 a
/ 9 a
100 یلیم رتم 6
/ 75 420 b
/ 0 87 b
/ 16 72 b
/ 7 b
130 یلیم رتم 9
/ 63 352 c
/ 0 97 c
/ 15 25 b
/ 5 c
لودج 5 - اونيک لوصحم دشر تعرس و نيئتورپ یاوتحم ،ديئونتوراک ،یبسن تبوطر یاوتحم رب یدوک یاهراميت رثا نيگنايم هسياقم
دوک یبسن تبوطر یاوتحم یلآ
(%) دیئونتوراک
)
1FW mg g-
( نیئتورپ یاوتحم
1) mg g-
( لوصحم دشر تعرس
1) day- 2
g m-
(
دهاش 3
/ 70 c 360
/ 0 c 71
/ 15 b 72
/ 6 c
راچویب 99
/ 71 bc 381
/
0 c
97 / 15 b 93
/ 6 c
یمرو تسوپمک 60
/ 77 ab 452
/
0 b
95 / 17 a 70
/ 7 b
یمرو +راچویب تسوپمک
73 / 80 a 513
/
0 a
48 / 18 a 41
/ 8 a
:نيلورپ یاوتحم دوک و یرایبآ رود یاهرامیت هداس تارثا
( دصرد کی لامتحا حطس رد اهنآ لباقتم رثا و یلآ
P<0.001
رب )
ینعم نیلورپ یاوتحم لودج( دوب راد
3 رثا نیگنایم هسیاقم .)
هب هک داد ناشن لباقتم آ رود شیازفا اب یلک روط
کی ره رد یرایب
تفای شیازفا نیلورپ نازیم یسررب دروم یلآ دوک حوطس زا لودج(
6 یرایبآ رود رد .) 70
یلیم نیب کتشت زا ریخبت رتم
ینعم فلاتخا یدوک یاهرامیت رود رد یلو دشن دهاشم یراد
یرایبآ 130 یلیم نیلورپ یاوتحم نیرتشیب کتشت زا ریخبت رتم
( 745 / 1 نزو مرگ رب لومورکیم نیرتمک و دهاش رامیت زا )گرب رت
اب نآ 48 یمرو +راچویب رامیت زا شهاک دصرد هب تسوپمک
تسد
لودج( دمآ 6
نیلورپ .) زا
قیرط میظنت یزمسا ثعاب شهاک
بیسآ هب ءاشغ لولس یم دوش . زا فرط رگید نیلورپ زا قیرط
مسیناکم ییاه ریغ زا میظنت یزمسا زین ثعاب تمواقم هب دوبمک
بآ رد یم هایگ دوش . نیلورپ اب یاهدیپیلوفسف ءاشغ
رد طابترا
تسا و زا قیرط شهاک دیلوت لاکیدار یاه دازآ لیکشت هدش یط شنت
دوبمک
،بآ زا ءاشغ تظفاحم یم
( دنک
Yin et al., 2009
).
شیازفا یاوتحم نیلورپ رد رثا شنت یکشخ رد مدنگ (
Hong-Bo
et al., 2006
) شرازگ هدش تسا . ریداقم یلااب نیلورپ ثعاب
شهاک نازیم لاکیدار یاه دازآ رد خساپ هب شنت یزمسا هدیدرگ
و ببس دوبهب درکلمع هایگ یم دوش . رد یرایسب زا تاقیقحت
تسا هدش شرازگ هک
نیلورپ هب ناونع کی تیلومسا اب
میظنت
زتنسویب ناهایگ ثعاب لیدعت شنت یشیاسکا یشان
زا لاکیدار یاه
دازآ یم دوش (
Hong et al., 2003
.) شیازفا نیلورپ رد ماگنه
،شنت ناشن هدنهد شقن نآ رد میظنت راشف یزمسا تسا (
Ashraf
and Foolad, 2007
.) هب روط
،یلک بیسآ یاشغ یلولس ناهایگ رد
یاونیک رامیت هدش یلآ دوک اب رد
هسیاقم اب مدع( دهاش رامیت
ساسارب )یلآ دوک دربراک یاوتحم
رتمک نیلورپ هک دوب
-ناشن
هدنهد تیدودحم بآ
رتمک یارب اونیک رد کاخ رامیت هدش اب
یمرو +راچویب تبسن تسوپمک
هب ریاس اهرامیت .تسا نیا جیاتن اب
هتفای یاه تاعلاطم ریاس تقباطم
( تشاد
Dashab and Omidi,
).2021
لودج 6 - اونيک گرب حطس صخاش و لک ليفورلک ،نيلورپ یاوتحم رب یلآ دوک و یرايبآ رود لباقتم رثا
یرایبآ رود )ریخبت کتشت زا ریخبت(
یلآ دوک نیلورپ
لک لیفورلک گرب حطس صخاش
70 یلیم رتم دهاش
126 /
0 h
206 / 1 ef 01
/ 3 cd
راچویب 129
/
0 h
228 /
1 ef
05 / 3 cd
یمرو تسوپمک 132
/
0 h
210 /
2 a
96 / 3 a
یمرو +راچویب تسوپمک
150 /
0 h
249 /
2 a
02 / 4 a
100 یلیم رتم دهاش
851 /
0 e
031 / 1 fg 81
/ 2 de
راچویب 509
/
0 f
049 /
1 fg
85 / 2 de
یمرو تسوپمک 525
/ 0 f 680
/
1 bc
21 / 3 bc
یمرو +راچویب تسوپمک
404 /
0 g
821 /
1 b
51 / 3 b
130 یلیم رتم دهاش
745 /
1 a
779 /
0 h
64 / 2 e
راچویب 303
/
1 b
911 /
0 gh
81 / 2 de
یمرو تسوپمک 236
/
1 c
318 /
1 de
92 / 2 cde
یمرو +راچویب تسوپمک
907 /
0 d
530 /
1 cd
05 / 3 cd
:ديئونتوراک و لک ليفورلک یوتحم لیفورلک یاوتحم
لامتحا حطس رد( یلآ دوک و یرایبآرود یاهرامیت ریثات تحت لک لباقتم رثا و )دصرد کی رارق )دصرد جنپ لامتحا حطس رد( اهنآ
لودج( تفرگ 3
رد لباقتم رثا نیگنایم هسیاقم جیاتن قبط رب .)
یرایبآ رود 130
یلیم یدوک یاهرامیت دربراک ریخبت کتشت زا رتم
یمرو ،راچویب یمرو +راچویب یبیکرت و تسوپمک
هب تسوپمک بیترت
شیازفا هب رجنم 9
/ 16 ، 2 / 69 و 4 / 96 ک یاوتحم یدصرد لیفورل
لودج( دش )یلآ دوک دربراک مدع( دهاش رامیت اب هسیاقم رد لک 6 نیرتشیب .) یاوتحم
لیفورلک لک رد رامیت رود یرایبآ 70 -یلیم
رتم رد روضح راچویب + یمرو تسوپمک هدهاشم
دش هک اب رامیت
یمرو تسوپمک توافت
ینعم راد تشادن و نیرتمک یاوتحم
لیفورلک رد رود یرایبآ 130 یلیم رتم نودب هدافتسا زا داوم یلآ
هدهاشم دش هک توافت ینعم یراد اب رامیت دربراک راچویب رد نیا
رود یرایبآ لودج( تشادن 6
).
هداس تارثا قیقحت نیا رد
ینعم رثا یسررب دروم یاهرامیت دیئونتوراک یاوتحم رب یراد
(
P<0.01
ینعم اهرامیت لباقتم رثا یلو تشاد ) لودج( دوبن راد
3 .) نیرتشیب ،یرایبآ رود یاهرامیت نیگنایم هسیاقم جیاتن قبط رب
نیگنایم اب بیترت هب دیئونتوراک رادقم نیرتمک و یاه
506 / 0 و
352 / 0 یلیم یرایبآ یاهرود هب قلعتم گرب رت نزو مرگ رب مرگ 70
و 130 یلیم لودج( دوب ریخبت کتشت زا رتم 4
یاهرامیت هسیاقم .)
کرت دربراک داد ناشن یدوک یمرو+راچویب بی
هب رجنم تسوپمک
شیازفا 42 دهاش رامیت اب هسیاقم رد دیئونتوراک یاوتحم یدصرد
لودج( دش 5
نیرتمک .) رادقم
دیئونتوراک رد
رامیت دهاش هدهاشم
دش هک فلاتخا ینعم یراد اب رامیت راچویب ناشن دادن ( لودج 5 ) .
هب یم رظن شهاک دسر لیفورلک
طیارش رد شنت
یلد هب یکشخ ل
شیازفا لاکیدار یاه دازآ نژیسکا رد لولس تسا . نیا لاکیدار یاه دازآ
ثعاب نویسادیسکارپ و
هیزجت یم دنوش و اب شهاک
،لیفورلک
تارییغت لباق یهجوت رد ناهایگ داجیا یم دنیامن . هدش شرازگ
هب اونیک گرب یگنیزبس صخاش یکشخ شنت طیارش رد هک تسا لیفورلک تظلغ زا یصخاش ناونع یم شهاک
( دبای
Salek
Mearaji et al., 2020
یلآ دوک بیکرت دربراک لاامتحا .)
یمرو+راچویب تسوپمک
و کاخ هیذغت تیعضو دوبهب هطساوب
شنت تارثا ،کاخ رد بآ یرادهگن تیفرظ ندرب لااب نآ زا رتمهم لاکیدار دیلوت هلمج زا یکشخ و شهاک ار نژیسکا دازآ یاه
شیازفا ار لیفورلک یاوتحم یم
و دهد رجنم هب دوبهب زتنسوتف و
دشر بولطم هایگ اونیک تحت شنت یم یکشخ شیازفا .دوش
نازیم
دوک فرصم یلآ
اب شیازفا رصانع تظلغ ییاذغ
دننام
،نژورتین
نهآ و میزینم هک رد یساسا شقن لیفورلک
،دنراد یزاس رجنم
هب
شیازفا یوتحم لیفورلک گرب یم ( دنوش
Nasrolahzadeh et al.,
جیاتن .)2017
کی شهوژپ ناشن هک داد فرصم یمرو تسوپمک هب
نازیم 10 نت رد راتکه رب تظلغ لیفورلک ریثأت ینعم یراد
،تشاد
هب زا لیفورلک یاوتحم هکیروط 36
/ 1 هب 93 / 1 یلیم مرگ رب مرگ
( تفای شیازفا
Amyanpoori et al., 2015
.)
:نيئتورپ یاوتحم هب نیئتورپ یاوتحم
ینعم روط یراد
(
P<0.01
ریثأت تحت ) یلآ دوک و یرایبآ رود یاهرامیت هداس تارثا
لودج( تفرگ رارق 3
یرایبآ فلتخم یاهرود نیگنایم هسیاقم .)
رود رامیت هب طوبرم نیئتورپ یاوتحم نیرتشیب هک داد ناشن یرایبآ 70 یلیم هب یرایبآ رود شیازفا و دوب ریخبت کتشت زا رتم
100 و 130 یلیم زا رتم هب ریخبت کتشت شهاک هب رجنم بیترت
5 / 7 و 4 / 12 لودج( دیدرگ تفص نیا یدصرد 4
شهاک .) تعرس
زتنسوتف صلاخ تحت طیارش شنت
،یکشخ بجوم همدص ندز هب
یاهدنیآرف ییایمیشویب
و هنزور ریغ لماوع یا
هایگ یم
،دوش زا
هلمج ثعاب داجیا رییغت رد نامتخاس نیئتورپ
یم دوش . رظن هب
یم دسر شهاک یاوتحم تحت نیئتورپ شنت
یکشخ رد شنکاو
نیئتورپ هب لاکیدار یاه دازآ و رد هجیتن رییغت دیسا
،هنیمآ شیازفا
تیلاعف میزنآ یاه هدننک هیزجت
،نیئتورپ شهاک
زتنس نیئتورپ و
زین عمجت یاهدیسا هنیمآ
دازآ یم ( دشاب
Ranjan et al., 2017
.)
شرازگ قیقحت نیا جیاتن اب هباشم هک تسا هدش
شنت یکشخ
ثعاب شهاک یاوتحم ( دش اونیک هایگ نیئتورپ
Dashab and
Omidi, 2021
نیگنایم اب هناد نیئتورپ یاوتحم نیرتشیب .) 48
/ 18
یلیم یمرو +راچویب یدوک رامیت رد مرگ رب مرگ هزادنا تسوپمک
-
ینعم فلاتخا هک دش یریگ یمرو دربراک رامیت اب یراد
تسوپمک
تخا ییاهنت هب ینعم فلا
نیئتورپ یاوتحم نیرتمک .دادن ناشن راد
هزادنا دهاش رامیت رد ینعم فلاتخا راچویب رامیت اب هک دش یریگ
-
لودج( تشاد یراد 5
یم رظن هب .) یمرو دوک دسر
تسوپمک زا
یمهارف قیرط رصانع
ورکیم ورکام و هب صوصخ نژورتین یارب
هایگ .تسا هدش هناد نیئتورپ دصرد شیازفا بجوم نیا جیاتن
جیاتن اب شهوژپ
Rashtbari and Alikhani
( تارثا رب ینبم )2012
هدافتسا تبثم زا
یمرو تسوپمک رب
نازیم نیئتورپ هایگ تقباطم
شرازگ جیاتن .تشاد
Jat and Ahlawat
( رثا هک داد ناشن )2008
بولطم یمرو تسوپمک لاامتحا
هب لیلد ریداقم رتلااب رصانع ییاذغ
صوصخب(
نیئتورپ یارب هک نژورتین یرورض یراتخاس یاه
)دنتسه تسا طبترم .
( گرب حطس صخاش :)LAI
رود یاهرامیت هداس تارثا
اهنآ لباقتم رثا و )دصرد کی لامتحا حطس رد( یلآ دوک و یرایبآ ینعم تفص نیا یور رب )دصرد جنپ لامتحا حطس رد(
دوب راد
لودج(
3 یگنایم اب گرب حطس صخاش نیرتشیب .) ن
02 / 4 طوبرم
یرایبآ رود هب 70
یلیم دربراک اب هارمه ریخبت کتشت زا رتم
یمرو +راچویب هک دوب تسوپمک
توافت ینعم یراد اب فرصم -یمرو
تسوپمک هب
تروص اهنت لودج( تشادن 6
یاهرامیت همه رد .)
حطس صخاش رادقم یرایبآ رود شیازفا اب یسررب دروم یلآ دوک روط هب اما تفای شهاک گرب اب هسیاقم رد یلآ دوک دربراک یلک
هب رجنم یسررب دروم یرایبآ حوطس زا مادک ره رد دهاش رامیت لودج( دش گرب حطس صخاش شیازفا 6
شهاک .) حطس صخاش
گرب هایگ اونیک رد طیارش شنت ار یم ناوت هب شهاک دشر
،یلوط
شهاک دادعت هخاش یاه یبناج و شزیر گرب یاه ینییاپ تبسن
داد . شرتسگ گرب نیرتساسح رد لماع
خساپ هب دوبمک بآ هدوب
(
Sun et al., 2014
و ) یگتسب هب راشف سامآ
،یلولس امد و بذج
عبانم یفاک یارب
دشر ( دراد
Anjum et al., 2011
.) دوبمک بآ ثعاب
شهاک دادعت گرب رد
،هتوب گرب هزادنا اه
و لوط رمع اهنآ
هدش (
Anjum et al., 2011
رد و ) تیاهن رجنم هب شهاک حطس
یم گرب دوش . شهوژپ دنداد ناشن یددعتم یاه هک
رد طیارش
شنت یکشخ شرتسگ گرب
ماقرا فلتخم اونیک شهاک یم دبای
(
Sun et al., 2014; Salek Mearaji et al., 2020
).
هب رظن یم دسر
یلآ یاهدوک دربراک زا
قیرط شهاک تدش
،شنت دوبهب دشر
و هراسخاش کیرحت
دیلوت هخاش یاه یبناج ببس شیازفا صخاش
گرب حطس یم
دوش . شیازفا حطس گرب اب یاهدوک فرصم یلآ
هولاع رب شیازفا یم گرب دیلوت دناوت
هب لیلد شیازفا ماود حطس
گرب و ریخأت یریپ رد و درز ندش گرب اه دشاب (
Hakan, 2002
.)
( لوصحم دشر تعرس :)CGR
سنایراو هیزجت جیاتن
رود رامیت رثا هک داد ناشن دصرد کی لامتحا حطس رد یرایبآ
(
P<0.01
ینعم لوصحم دشر تعرس یارب ) لودج( دوب راد
3 رد .)
زا یرایبآ رود شیازفا قیقحت نیا 70
هب 100 و 130 یلیم زا رتم
شهاک هب رجنم بیترت هب ریخبت کتشت 4
/ 17 و 8 / 43 یدصرد
لودج( دش لوصحم دشر تعرس 4
یم رظن هب .) شهاک تلع دسر
م دشر تعرس و حطس شهاک یکشخ شنت طیارش رد لوصح
.دشاب کشخ هدام دیلوت شهاک و زتنسوتف رد للاتخا ،گرب دادعت دشر تعرس گرب بآ لیسناتپ شهاک اب یکشخ شنت طیارش رد یم شهاک زین لوصحم سفنت تعرس شیازفا نآ لیلد هک دبای
رگید فرط زا .تسا زتنسوتف شهاک و هایگ یامد شیازفا اب هارمه رییغت رد ،تسا نبرک بذج رد یمهم لماع هک گرب حطس رد لوصحم دشر تعرس رد یتارییغت بجوم یکشخ شنت طیارش
یم نیگنایم اب لوصحم دشر تعرس نیرتشیب .دوش 41
/ 8 رب مرگ
یمرو+راچویب یبیکرت رامیت رد زور رد عبرمرتم هزادنا تسوپمک
-
لودج( دش یریگ 5
رد .) کی یسررب اب هدافتسا زا ریداقم 5 و 10
نت یمرو تسوپمک رد
،راتکه صخشم دیدرگ هک دربراک -یمرو
،تسوپمک هب
روط ینعم یراد حطس گرب و تعرس دشر ار رد
هسیاقم اب ناهایگ دهاش شیازفا ( داد
Arancon et al., 2004
) .
نارگشهوژپ نیا
یرترب ار هب شیازفا تیعمج یبورکیم کاخ
و
دیلوت داوم کرحم دشر دننام نومروه یاه یهایگ طسوت مرک یاه
یکاخ دیلوت دنیآرف یط یمرو
تسوپمک تبسن
دنداد .
:هتوب عافترا رود رامیت رثا ،سنایراو هیزجت جیاتن قبط
ینعم هتوب عافترا رب دصرد کی لامتحا حطس رد یرایبآ دوب راد
لودج(
7 نیگنایم اب بیترت هب هتوب عافترا نیرتمک و نیرتشیب .) -
یاه 8 / 97 و 4 / 74 یتناس یرایبآ یاهرود زا رتم 70
و 130 -یلیم
لودج( دمآ تسدب ریخبت کتشت زا رتم 8
.)
