هلاقم یملع - یشهوژپ
متسیس یرادیاپ یبایزرا یزرواشک یاه
همانرب تفایهر زا هدافتسا اب :یقفاوت یزیر
هقطنم ناتسرل تشدهوک
دیس دمحم نایرظن -1
روصنم ییابیز -2
رذآ خیش نیز نیدلا
3
*
:تفایرد خیرات 02
/ 20 / 9318
:شریذپ خیرات 92
/ 29 / 9311
هدیکچ
هبنج زا یکی هعسوت مهم ياه
ي یاپ
،راد رادیاپ يزرواشک هدوب
هن هک دیلوت شیازفا هب طوبرم یتآ ياهزاین اهنت
، طیحم تیفیک هکلب آ ،تسیز
ب ار كاخ و
یم ظفح زین نیا زا .دنک
رد ،ور هعلاطم نیا تسیز يرادیاپ
متسیس یعامتجا و يداصتقا ،یطیحم وک هقطنم رد يزرواشک ياه
ه تتشد دتم زا هدافتتسا اتب
همانرب يزیر یقفاوت م تاعلاطا .تسا هتفرگ رارق یبایزرا درو زاین دروم
زا 252 هنومن زرواشک رد
یعارز اس 69
- 5965 عمج دش يروآ هتک داد ناشن جیاتن .
ساسا رب تسیز هاگدید ریداقم رد و یطیحم
نزو رثکادح و لقادح فارحنا
( تا π =5 و π =511 ،) بیترت هب متسیس ي اتب درتکلمع اب مدنگ ياه 4
نتت و
ردنغچ دنق اب ي اب درکلمع 91
اب ،راتکه رد نت یم اراد هقطنم رد ار يرادیاپ حطس نیرت
شاب ن دنقردنغچ يزرواشک متسیس اما .د ریز درکلمع اب
91 رد نتت
راتکه ریداقم یمامت ساسارب ، .تسا هقطنم متسیس نیرترادیاپان ،π
نینچمه يزرواشک يرایبآ تهج ینیمزریز بآ زا دح زا شیب هدافتسا یب فرصم و
هیور
رد يزرواشک رتشیب يرادیاپان بجوم ییایمیش مومس و اهدوک یخرب
زا رد هتک داد ناتشن جیاتتن نینچمه .تسا هدش قطانم π =5
ناتتسهد ، و یناتنهوک
یقرش ناهرط بیترت هب
رادیاپ نیرت رادیاپان و قطانم نی دنتسه . متسیس يرادیاپ مدع
،یقرش ناهرط ناتسهد يزرواشک ياه تصتقا درتکلمع زا یشان
يدا
فیعض قطانم یخرب رد ییاتسور
تسا ناتسهد هدیا حطس زا فارحنا هب تبسن تیساسح ي اب حطس رد ، اح نیا اب .
، آ ناتسهد ب ول و نار اهرط
،یبرغ ن
رادیاپان نیرت هد اتس ن لگ ،یبونج و یلامش تشدهوک و اه گ
ل ، برد دبنگ ز و
،گنت ری یاپ راد نیرت هد اتس ن .دنتسه هقطنم ياه ن زا نیاربانب
،هتعلاطم نیا جیات
یم طابنتسا توافت يزرواشک يرادیاپ هنیمز رد هک دوش
هقطنم ياه یتم هیصوت هجیتن رد ،دراد دوجو تشدهوک رد يا
تتسایس هتک دوتش يزرواتشک ياته
هقطنم .دنوش نیودت یلحم تاقیقحت ساسا رب رثوم يا
هژاو یاه :یدیلک همانرب ،يرادیاپ یبایزرا متسیس ،یقفاوت يزیر
شک ياه هقطنم ،يزروا تشدهوک ي
همدقم :
1 يزرواتشک و هدوتب هتتسباو يزرواتشک شخب هب هراومه ام روشک
هب شخب زا یکی ناونع مهتس اتب هتک تتسا یتلم دتیلوت یلتصا ياته
51 و یلم دیلوت زا يدصرد 21
یمهم هاگیاج ،روشک اغتشا زا يدصرد
هتهد رد .تسا هداد صاصتخا دوخ هب یلم داصتقا رد ار تتششگ ياته
،ه
شیب دیلوت رب دیکأت هب رت
حطتس شیازتفا ،نارتیا رد ییاتفکدوخ روظنم
بآ عبانم رب راشف شیازفا و تشکریز .تتسا هتشاد ابند هب ار كاخ و
هرهب و هرهب خرن ندوب اب شیب يرادرب
طیارتش ،یتعیبط عباتنم زا دحزا
هتب .تتسا هدرک دیدشت ار هدشدای تتمیق هتب دتیلوت شیازتفا ،یتراتبع
یشومارف طیحم بآ زا تتشادرب شیازفا .تسا هدش ماجنا تسیز ياته
5 ، 2 و 9 - ،يزرواتشک داتصتقا هورتگ رایداتتسا و داتتسا ،دتشرا سانتشراک بیترت هب
زاریش هاگشناد
*(
- : وئسم هدنسیون
Email: [email protected] )
DOI: 10.22067/jead2.vi0.81977
هدافتسا نینچمه و ینیمزریز و یحطس یب ي
،ییایمیتش داوتم زا هتیور
اثم ،مومس و اهدوک دننام یب زا ینشور ياه
طیتحم هب یهجوت تتسیز
( تسا 93 .) نارتیا يزرواتشک دعتتسم قطانم زا یضعب
، هتب ت وتتتحت لتیلد
ماجنا هدش راتخاتتس رد نآ يزرواشتتک
اتته ، يرادتتیاپان رتتتعم رد
هتتفرگرارق دتنا . بتجوم هتک دتشر هتب ور تتیعمج يارتب اشتغ هب زاین
هدافتسا شیب ي طیحم و كاخ و بآ عبانم زا رت کی زا هدش تسیز
و وس
هداهن اب يزرواشک ت وصحم دیلوت شیازفا بتجوم هتک نردتم ياته
یوتس زا هدتش يزرواتشک تادتیلوت ریگمتشچ شیازفا ی
راتشف ،رتگید
شیب ( تسا هدرک دراو یعیبط عبانم رب ار يدحزا 9
.) بآ دوتبمک عقاورد
کشخ و گرزب زا مس و دوک دایز فرصم ،یلاس شلاچ نیرت
تتسا ییاه
هعسوت هک .دوب دهاوخ هجاوم نآ اب هدنیآ و اح رد ،روشک يزرواشک ي
هعسوت نیاربانب
،يزرواشک ي هویش هب
طیتحم دتناوتب هتک يا تتسیز
ار
مه و هدرک ظفح یفاتک ياشتغ و نازرواتشک يارب رادیاپ تشیعم نامز
شتخب يور شیتپ شلاتچ ،دروآ مهارتف ار دشر اح رد تعیمج يارب
( تسا يزرواشک 23
و 56 .)
یم ناشن تاعلاطم ریثأت هک دهد
لباقتم داصتقا و طیحم تسیز رتب
رگیدکی یتیعقاو لباقریغ مشچ یشوپ هب ،تسا هنوگ يا هک ره میمتصت
،يداصتقا
ًامیقتسم رب طیحم تسیز ریثأتت یتم دراشتگ و تتسایس ياته
طیتتحم یتتتسیز
،زتتین داتتصتقا ار رثأتتتم یتتم دتتنک . داتتصتقا هتتجیتنرد و
طیحم تسیز يادج زا رگیدکی هدوبن چیه و میمتصت يداتصتقا هتتفرگ
یتتمن دوتتش هتتک رتتب طیتتحم تتتسیز رتتثا هتتتشادن و دتتشاب چیتته وتتحت
تسیز یطیحم تتسین هتک ریثأتت يداتصتقا رد
نآ هدتید ( دوتشن 24 .)
یب زا یشان تلاکشم عقاورد طیتحم ظتفح هب یهجوت
عباتنم و تتسیز
یناتنیمطاان هبرجنم یعیبط يارتب هتیلوا داوتم و اشتغ نیمأتت رد ییاته
لسن هدافتسا هب يدج هجوت هک تسا هدش هدنیآ ياه عباتنم زا رادیاپ ي
یم ار یعیبط ( دتبلط
26 هار هتچنانچ و ) یریدتم يارتب یبتسانم لتح
ت
هداهن و عبانم فرصم لیتسناتپ ،دوتشن هتتفرگ راک هب اه
،دوتجوم ياته
.درک دهاوخن نیمأت ار روشک ياهزاین هبنج زا یکی
هعتسوت مهم ياه ي
،رادیاپ رادیاپ يزرواشک هدوب
هن هک شیازتفا هب طوبرم یتآ ياهزاین اهنت
دیلوت
، طیحم تیفیک هکلب آ ،تسیز
ب یم ظفح زین ار كاخ و دنک
( 99 .)
نیا
،عوضوم شیب زا زتیچرته هتب هرهب عوتن يرادرب زا عباتنم هویتتش و
و يوتگلا تشتتک هتستتباو ( تتتسا 4 یتم هتک ،) ییاتسانش اتب ناوتت
متسیس نآ جیورت تهج رد شلات و بسانم تشک ياه نیا يرادیاپ ،اه
.داد اتتقترا ار شتتخب هدتتنریگربرد رادتتیاپ يزرواتتشک
ي و يزیخلتتصاح
هرهب دوتلآ رتتنک ،كاخ يرو تتفآ یگ
شتک ي تارتتسا ،اتهدوک و اته
تتسیز تیلباق ،یناسنا ياهزاین ،یتیریدم تپ
شریشتپ ،يداتصتقا يریش
ینامز تیفرظ و یکیژولوکا تبسانم ،یعامتجا ( تتسا
92 .) يزرواتشک
تسیز ،يداصتقا فادها قیفلت مزلتسم رادیاپ تسا یعامتجا و یطیحم
( 59 .) نیدب دروآرتب ياتنعم هب ،یعامتجا يرادیاپ بیترت ه
موادتم ندتش
.تتسا حیرفت و راک ،تینما ،)بآ و نکسم ،اشغ( ناسنا یساسا ياهزاین تسیز يرادیاپ هب یطیحم
تسیز درکلمع و دیلوت رارمتسا ینعم موتب
اته
هب يداصتقا يرادیاپ و تسا هرهب ینعم
هب تسا موادم يرادرب يروط
،هک
طیحم زا تراجت و مدرم ياضاقت یب ،دوش هدروآرب تسیز
رظ هکنآ تتیف
طیحم لسن يارب تسیز .دبای شهاک هدنیآ ياه
رد عقاو رادیاپ يزرواشک
هاتوک رد تسا نکمم هچرگا هاتفر حطتس و دتیلوت شهاک بجوم تدم
یم اما ؛دوش نازرواشک طیتحم ياقترا و ظفح اب دناوت
قباتطت و تتسیز
موب رتهب شیب صلاخ دمآرد ،یتخانش .دتشاب هتشاد هارمه هب زین ار يرت
اشک لک رد ،فرتصم و دتیلوت داتصتقا زا رتتارف یفادها هب رادیاپ يزرو
یم هجوت ( دنک 2 کت ثحبم کی زا يزرواشک تادیلوت نیاربانب .) يدتعب
.تسا هدش لیدبت يدعبدنچ عوضوم کی هب ،یصصخت و دوتجو نیا اب
تتحت ،رادتیاپ يزرواشک هب یبایتسد يارب ار دوخ هار دیاب يروشک ره تسیز طیارش يداصتقا ،یطیحم
و عامتجا دتنک ادتیپ دوتخ ی (
99 .) هتب
نیتمه روتتظنم
، ماتظن يرادتتیاپ شجنتتس ت وتصحم دتیلوت ياته
ماظن نیا رد دیلوت رب رثؤم لماوع شجنس و یسررب و يزرواشک اته
، زا
ادتیاپ يزرواشتک هتب ندیتسر دیدج ثحابم ( تسا ر
3 .) اس رد
تتسیز ثحابم هب هجوت ،ریخا ياه راتیعم و یتطیحم
ياته
رادیاپ همانرب رد ي وتم رد نتفرگرارق .تسا هتفای شیازفا ،هعسوت ياه
هعتتسوت یناتتهج ناتتیرج و ل اتتسم و تلاکتتشم زورتتب ،رادتتیاپ ي
تسیز کشخ ،بآ دوبمک دننام ،روشک رد یطیحم و تیعمج دشر ،یلاس
شیتب كرد و ییاشتغ تادیلوت شیازفا يوتس زا يرادتیاپ عوتضوم رتت
همانرب تسایس و نازیر یز شقن ،نارادم
نیا رد يدا ( تسا هتشاد هراب
51
و 5 هب و يرادیاپ شجنس نیاربانب .) میمصت يریگراک
يارتب مز ياته
.تسا رادروخرب یی اب تیمها زا ،نآ ياقترا هب یتاعلاطم ناریا رد يرادتیاپ یباتیزرا و هتسیاقم ،شجنس روظنم
هتلمج زا هتک هدش ماجنا يزرواشک نآ ي
یتم اته هتعلاطم هتب ناوتت ي
نسحم داز ( ه 95 ( یلی ربج ،) 21
( يرصان ،) 95
نیتسح ،) ناراتکمه و داز
( 29 ( ولتتشتنم و یتتللاب ،) 3
( هاتتنپرواد ،) 59
( يرجاتتهم یتتمرکا ،) 9
و )
یلق و یحلاف ( دا ن
51 یتسررب يارتب تاتعلاطم نتیا رد .درتک هراتشا )
دم زا يزرواشک يرادیاپ همانرب ياه
.تسا هدش هدافتسا یضایر يزیر
جیاتن ناشن یم هک دهد ب ا مشچ شوپ ی زا رادقم یتمک دوتس متک(
رتت زا
1 یم ،)دصرد ياهرایعم رظن زا ناوت
ز تسی و یطیحم عامتجا
ی تیعضو
( تشاد يرترادیاپ 51
هدافتتسا .) شیتب ي
،ییایمیتش ياتهدوک زا دتحزا
تسیز يرادیاپان ثعاب یتم لک يرادیاپان هجیتنرد و یطیحم
( دوتش 9 .)
صخاش زا هدافتسا اب زین تاعلاطم زا یخرب و یعاتمتجا ،يداصتقا ياه
تسیز ناتتسا رد يزرواتشک يرادیاپ تیعضو یسررب هب ،یطیحم ياته
( ناراتتکمه و یتتنیمج هتتلمج زا ؛دتتنتخادرپ روتتشک 25
و یناتتتسبانع ،)
( ناراکمه 5
،) یهلادبع و ینامکرت تزع
يدابآ ( 96 ینامع ،) و يرشتیچ
( 94 ،) يروتن و يدوخسف ینیما (
4 نتسحم ،) ( هداز
95 ( يرتصان ،) 95
،)
( یلی ربج 21 ( هدوشخب و دنزروپ .) 95
زا هدافتتسا اتب دوتخ هتعلاطم رد )
همانرب شور و يزرواشک يرادیاپ دم يزرواشک يرادیاپ یقفاوت يزیر
ناتسرهش روظنم نیا يارب .دندرک یبایزرا ار سراف ناتسا بختنم ياه
هتقطنم بآ و يزرواتشکداهج نامزاس زا زاین دروم تاعلاطا ناتتسا يا
س رد سراف ا
5915 عمج ناتتسرهش ساتسا نتیا رب .دش يروآ ياته
،)هداتبآ و ینتسمم ،درتم ،نورزاتک( رادتیاپ هورگ هس هب سراف ناتسا رادتیاپان و )ناجنتسرا و باراد ،اتسف ،دابآزوریف ،دیلقا ،ر ( رادیاپ اتبسن و یفتسویلام یفانم .دندش میسقت )مرهج و زاریش ،نابهتسا ،تشدورم(
( ناراکمه 91
تسا اب ) شجنتس هتب یقفاوتت يزتیر همانرب شور زا هداف
.دتنتخادرپ یقرتش ناتجیابربآ ناتتسا يزرواتشک يرادیاپ اتب
يارتجا
همانرب يزیر یقفاوت صخشم دش هک رد دعب بجع ،يداصتقا ریش
رد دعب
،یعامتجا
،افلج رد دعب تسیز یطیحم و زین رد
،لک رتبیلک نیرترادتیاپ
اهناتسرهش هدوب
دنا جیاتن.
هعلاطم ناشن یم دهد هک اب هجوت نارتحب هتب
یلاسکشخ رد
،هقطنم يرادیاپ عبانم بآ زا هغدغد ياه یلصا يرادتیاپ
يزرواشک و عبانم یعیبط ناتسا بوسحم یتم دوتش نیتنچمه.
عتیزوت
هن داع تاناکما رت و
تخاسریز ياه هعتسوت يزرواتشک رتیظن
عیانتص
،یلیدبت سرادم
،ییاتسور هناخ ياه تشادهب و نکاما یهافر م ی دتناوت
هب هعسوت يداصتقا یعامتجا –
ناتسرهش ياه مورحم ناتسا دتماجنایب
.
صخاتش يریگراتکب زا هدافتتسا اتب هعلاطم ود نیا رد ،يداتصتقا ياته
تتتسیز و یعاتتمتجا رد يزرواتتشک يرادتتیاپ شجنتتس هتتب یتتطیحم
ناتسرهش .تسا هدش هتخادرپ فلتخم ياه ماتتظن يرادتتیاپ یباتتیزرا يارتتب یجراتتخ تاتتعلاطم رد اتته
دتتیلوت ي
شور ،يزرواشک ناتیم رد .تتسا هدتش هدافتسا و نیودت یفلتخم ياه
شور صخاش شور ،یبایزرا ياه ( یبیکرت ياه
22 شور ،) (AHP
41 )
ر و میمصت شو ( هرایعمدنچ يزاس
21 ، 29 و 55 هب ) هتفرگ راک هدش
.دتنا
يرادتتیاپ نییاتتپ رایتتسب حطتتس رگناتتیب ،تاتتعلاطم زا لتتصاح جیاتتتن تسیز هرهب و یطیحم و یعاتمتجا ي اب يرادیاپ لباقم رد ،عبانم يرو
( تسا يزرواشک عرازم يداصتقا 41
اب یتح عرازم يرادیاپ رد توافت .)
صخاتتش نتفرتتگرظنرد ( تتتسا هدهاتتشم لتتباق ،ناتتسکی ياتته
22 رد .)
دتم زا يزرواتشک يرادتیاپ یتسررب يارب ،تاعلاطم زا يرایسب ياته
همانرب هتلمج زا .تتسا هدتش هدافتسا یطخ يزیر ناراتکمه و یناتمیان
( 99 و هتعلاطم هب ،) رتط
ر دتنلیات رد رادتیاپ يزرواتشک متتسیس يزتی
خادرپ هت نیتنچمه .دتندرک ه ارا ار رادیاپ يزرواشک زا یبسانم يوگلا و
لک و ینیرباک ( ارتک
55 تسیز تارثا ) صیتصخت يداتصتقا و یتطیحم
و یعارز ت وصحم هب نیمز اد
پم رور هتمانرب زا هدافتتسا اب ار ي ر
يزتی
درک یباتتیزرا یقفاوتتت دتتن
صخاتتش ود . داتتصتقا
ي ( هتتمانرب هدزاتتب و يا
هنیزه صخاش جنپ و )میقتسم ياه ز
تسی یطیحم ( ،كاتخ یتلآ نبرتک
ورگا رثا ،يشغم داوم زارت -
،هتعلاطم نیا رد )كاخ شیاسرف و ییایمیش
دروم هجوت هک داد ناشن جیاتن .تفرگ رارق هن
اهنت هلدابم فادها نایم ي
ز و يداصتقا ناتیم تتباقر هتب هتک ،درک یسررب دیاب ار یطیحم تسی
ياهرایعم ز تسی ( ناراتکمه و یتسلاب .دوش هجوت دیاب زین یطیحم 51
)
يرادیاپ متسیس فلتخم ياه دتیلوت
وتصحم رد حطتس اتب ار هتعرزم
زجت هی هسیاقم لیلحت و هب جیاتن .دندرک یسررب يا
تسد ،هعلاطم زا هدمآ
رظنرد تشک متسیس هک هداد ناشن هتفرگ
هدتش هتقطنم يارتب دروتم ي
داعت کی ياراد ،یسررب ز
تسی .تسا تبثم یطیحم نآ
اته نیتنچمه
فادتها نیتب هتک دتنداد ناشن ز
تتسی هتطبار يداتصتقا و یتطیحم ي
هلدابم .دراد دوجو يا تشدهوک ناتسرهش رد
برغ ناتسا
،ناتسرل داعم یتعسو ياراد
9612
،رتموتتلیک 4
شتتخب و 6 ناتتتسهد ( تتتسا
45 ).
بآ ياوتته و
همین و دتعم تشدهوک شیب و هدوب کشخ
نتیا رد اوته ياتمد نیرتت
هقطنم 42 مک و هجرد امد نیرت
3 - نتیا یگدتنراب نازتیم .تسا هجرد
هب ناتسرهش طسوتم روط
451 یلیم كاتخ انتج .تتسا اتس رد رتم
هقطنم
، مهم و تسا یسر و یکهآ ناتسرهش یغاب و یعارز ملاقا نیرت
لماش تشدهوک وج ،مدنگ
هرت ،دنقردنغچ ،ترب ، ،روتگنا ،راتنا ،بیس ،راب
هویتش هتب زین يرادماد .تسا ولآدرز و ریجنا ،وله نتیا رد یتنتس ياته
يداتصتقا عتضو زا تتشدهوک ناتتسرهش .دراد لماک اور ناتسرهش
ًاتبسن نآ يرادماد و يزرواشک ت وصحم و تسا رادروخرب یبوخ زج
ء
هتتب ناتتتسرهش تارداتص یتتم رامتتش
دتتیآ تتتسرهش . ياراد تتتشدهوک نا
565532 هخرچ رد نیمز راتکه نتیا زا هک تسا يزرواشک تادیلوت ي
داعم هک یضارا نازیم 25
،تتسا ناتتسرل ناتتسا یضارا لک دصرد
56263 ( راتکه دودح 51 ( یقبام و یبآ )دصرد 61
.تتسا متید )دتصرد
دودح ،هقطنم یعارز ت وصحم تادیلوت لک 951
نیتمخت نتت رازته
یم هدز هک دوش داعم 3 / 59 ناتتسا یتعارز ت وتصحم دتیلوت دصرد
ياراد ،هقطنم نیا نینچمه .تسا 2964
دتیلوت اتب رتمثم تاغاب راتکه
هن اس دودح ي 21 نت رازه ( داعم 52 / 5 .تسا )یغاب تادیلوت دصرد
هقطنم دروم ي تتیمها ياراد زتین کبتس ماد شرورتپ رتظن زا هعلاطم
،تسا هب هنوگ ا ندوباراد اب هک ي 951
،رتظن نتیا زا یتماد دتحاو رازته
هبتر ياراد يرادتیاپ نونکاتت هتقطنم نتیا رد .تتسا ناتتسا رد وا ي
متسیس ( تسا هدشن شجنس ،يزرواشک ياه 45
.)
نیا زا ،ور رد هتعلاطم ي رتضاح متتسیس يرادتیاپ يزرواتشک ياته
فلتخم رد )فتلتخم ت وصحم(
ناتتسرهش تتشدهوک
یتکی هتک زا
مهم نیرت قطانم يزرواشک تسرل
نات ( تتسا هعتسوت و دتشر ي
شتخب
هعتسوت و دتشر رد یتمهم شتقن ،ناتسرهش نیا رد يزرواشک لتک ي
تشاد دهاوخ هقطنم یتم یسررب ،)
ددرتگ یلاتحرد نتیا . هتک تتسا
رد
یلبق تاعلاطم (
95 و 91 ) هدنریگربرد هک عماج یشرگن ًامومع داتعبا ي
فلتخم متسیس يارب يرادیاپ فتلتخم يزرواتشک ياته
،دتشاب دوتجو
ادن .تسا هتش یتسررب هتب یتلخاد هتتششگ تاعلاطم رد رگید ترابع هب
نتیا زا .تتسا هدتش هتتخادرپ فلتخم قطانم رد يزرواشک يرادیاپ ،ور
متسیس یفرعم ،هعلاطم نیا یلصا فده ياه
اراک يزرواشک رد رادیاپ و
هقطنم دروم ي
،هعلاطم نتفرگ رظن رد اب هتبنج
رادتیاپ فتلتخم ياته ي
ز و یعامتجا ،يداصتقا تسی
اب یطیحم هظحلام
یگ یو ي صاتخ ياته
متسیس يزرواشک ياه یم
روتظنم نتیا يارب .دشاب بتسانم ياتهرایعم
متتسیس يرادیاپ شجنس يارب هتقطنم يزرواتشک ياته
ي تتشدهوک
.دش نییعت ،هعلاطم نیا رد
هب همه ییاسانش متسیس ي
يزرواتشک ياه
زا هدافتسا اب اپس و هدش هتخادرپ دوجوم هلئتسم کی
ي یهب هتن يزاتس
همانرب یقفاوت يزیر
، متسیس زا مادکره يرادیاپ اه
ياتهرایعم ساتسارب
يداصتقا ، تسیز یطیحم یعامتجا و هزادتنا
يرتیگ زتین رتخآ رد و دتش
نایم زا ،متسیس نیرترادیاپ نآ
اه تسا هدش یفرعم
.
قیقحت شور هتلحرم رد .تتسا هتلحرم دتنچ رتب لمتتشم ،شهو پ نیا ، وا ي
ا يرادتتیاپ ياتتهرایعم طیتتحم ،يداتتصتقا رتتظنز
و یتتتسیز عاتتمتجا
زا ی
عمج ،دوجوم تاعلاطم راتیعم زا اپس و هدش يروآ
یتناوارف هتک ییاته
شیب ،دنتشاد يرت هب
ناونع رایعم اه هدتش هدافتتسا يرادیاپ ي رد .تتسا
لتک و ینیرباتک زا يوریپ هب هعلاطم نیا ( ارتتک
55 جیووته و یلاتمک ،)
( 29 ( هدوشخب و دنزروپ ،) 95
ایعم زا ) ياتهر قد قتی هدتش هدافتتسا يرتت
صخاش .تسا نازتیم دننام ییاه
فرتصم فرتصم ،بآ فرتصم ،دوتک
فرصم ،مومس بوانت نازیم ،يژرنا
هدزاب ،یعارز شیاتسرف ،صلاتخان
هدافتسا ،كاخ زا
اغتشا ،شیآ هدافتسا ،داوس حطس ،ییاز
زا دوتک ،یتلآ
دمآرد طسوتم ،راوناخ
،درکلمع هنیزه داوتم و اته یتلآ
مجزا ،كاتخ هتل
صخاش .تتسا هدتش هدافتتسا هتتششگ تاتعلاطم رد هک تسا ییاه رد
هزادنا ياتسار یتم هدهاشم يرادیاپ يریگ
صخاتش زا دتعب ،دوتش ياته
صخاش بیترت هب ،مومس و دوک فرصم نازیم ،بآ فرصم نازیم ياه
هدزاتتب ،درتتکلمع طتتسوتم ، اغتتتشا ،یتتعارز بواتتنت نازتتیم ،صلاتتخان
شیب د .دتنراد ار یتناوارف نیرت ر
هتلحرم اتب مود ي عتمج
روآ هاگدتید ي
متسیس ،یسانشراک هتلحرم رد .دتش ییاسانش هقطنم يزرواشک ياه
ي
رایعم شزرا موس ياته
باتختنا هدتش متتسیس زا کتیره يارتب ، ياته
،يزرواشک اسانش
یی هعجارم اب و هزادنا و میقتسم ي
نییعت ینادیم يریگ
هتلحرم رد .دش هتمانرب شور زا هدافتتسا اتب مراتهچ ي
ر ،یقفاوتت يزتی
متسیس زا ،هتقطنم يزرواتشک ياه هتسیاقم و شجنتس يرادتیاپ رتظن
هتتتفرگرارق و
هار اتتهراک ي ارتتب بتتسانم ي
ازتتفا شی اپ يرادتتی ره کتتی زا
س متسی ه ارا اه .دش
همانرب لدم یقفاوت یزیر
هتتمانرب يزتتیر یقفاوتتت (1
هتخانتتش درتتکیور کتتی )CP
زا هدتتش
میمصت تسا هرایعمدنچ يریگ (
1 ، 6 هدتیا .) ي هتمانرب رد یلتصا يزتیر
هار ییاسانش یقفاوت هدیا لح
هب آ هطقن کی ناونع ي
هتک تتسا عجرم
نآ رد
، یسررب ياهرایعم هدش
هنیهب رادقم ي
یم تسد هب ار دوخ .دنروآ
اتهرایعم نیتب هک اجنآ زا
، هتلدابم هتنیزگ نتیا ،دراد دوتجو2
ي هدتیا آ
تسد ینتفای هب طقف و هدوبن هطقن کی ناونع
ي عجرم یم هدافتسا دوتش
هنیزگ و هلصاف ساسارب رگید ياه هطقن نیا زا ناش
، هبتر دنب ي دتنهاوخ
هصخشم .دش ي
تبسن دم نیا یلصا شور رگید هب
هرایعمدتنچ ياته
همانرب(
ینامرآ يزیر هدیا باوج هک تسا نیا )9
ا فده کی ، آ هدشداجی
يوس زا میمصت رب ناریگ تواضق و تادهاشم ساسا ،تتسین دوتخ ياه
یم اما هنیزگ نیب زا دناوت دتشاب هنیهب شزرا کی ،سرتسد رد ياه
( 6 .)
شور نتتیا رد
، متتتسیس باتتختنا رادتیاپ يزرواشک ياه
ساتتتسارب
تیعت ی تبتسن هلتصاف لقادح ن کتی هتب
متسیس هدتیا دتتش ماتتجنا آ .
هدیا باوتج آ
زین مرتف رد نآ رد هتک هدوتب
ریداقم ( هدیا باوتج راتیعم يارتب آ
،)j
هلداعم باوج (
5 ) دنتسه :
( 5
)
نآ رد هک ا ریداتقم
باتخت هدتش ي متتسیس ماi
( 1 )متتسیس رد
راتیعم اتب هطبار ماj
( 55 )رایعم هتتلحرم رد .تتسا ي
دتتعب
، ف هلتتصا ي
ریداتقم هبساحم هدش ي ایرتام
،درکلمع تبتسن هدیا باوتج هتب تب آ
ا
ومرف زا هدافتسا (
2 ش یسررب ) :د
1- Compromise Programing 2- Trade off
3- Goal Programing 4- Lexographic
( 2 ) هتتلداعم رد ي ( 2 ) ، ا یعباتتتت هتتتک تتتتسا هلتتتصاف دتتحاو
ز
متتسیس ( ماi
) رتماراتتپ و و تتتسا
، دتتتشدرادناتتسا رادتتتقم ه
( رایعم ینزو نازیم ) j
هلداعم زا هدافتسا اب هک ي
( 9 ) :دمآ تسد هب
( 9 ) هنوگ هب هک يا .تسا
هلداعم رد ي ( 2 ) رتماراتپ یتم
دتناوت
، هدودتتحم رد يریداتتقم ي
≤∞
ناتتتشن هتتتک دتتتشاب هتتتشاد ار1≤
هدتتتنهد ي تیتتتساسح
میمتصت هدنریگ
، .تتسا تابتساحم رد وتبق لتباق فارتحنا رثکادح هب
ه ر چ ه گرزب دشاب رت
، شیب تیساسح نیا نتیا رد .تتسا رت
،هتعلاطم
طم ساتسارب هتتششگ تاتعلا
، ریداتقم هتتفرگ رظن رد
.دش ( هتطبار زا اتهرایعم يزاس امرن روظنم هب 4
( و ) 5 یتم هدافتتسا )
.دوش شیب عون زا یسررب دروم رایعم رگا رت
- ( هتلداعم زا رتهب 4
رتگا و )
مک عون زا رایعم رت
- ( رتهب 5 :دشاب )
( 4 )
( 5 ) ( ت داعم رد هک 4
( و ) 5 ،) هلصاف رادقم امرن ي
و تتسا هدتش
ریداقم ، و متسیس درکلمع رادقم بیترت هب هطبار ردi
راتیعم اب .تتسا راتیعم رثکادتح و لقادتح درتکلمع ،j
ریغتم ياته
اتتمرن نیتتب يرادتتقم هدتتش 1
و 5 یتتم دوتتخ هتتب ار ریگ
تتن هتتجرد .د ي
امرن هدش ي رفص رایعم هک تسا نیا رگنایب ب هب رظندروم
د نیرت شزرا
تسا هدیسر دوخ و
شزرا 5
،رظندروم رایعم هک تسا نآ رگنایب هب
نیرت
نکمم رادقم هب ار
.تسا هدروآ تسد
همانرب تسج اب یقفاوت يزیر و
يوج هتنیهب باوج هتطقن هتب هتک
ي
هدیا دزن آ کی
،تسا رت فده عبات .دراد راکورس هب
هلداعم کی ناونع ي
هب هجوتاب هلصاف دحاو
اختنا ب فیرعت هدش یم
دوش ( 6 ) يارب . هبساحم ي
نینچ هلصاف
،ییاه میمصت هدنریگ دیاب درادناتسا يرایعم ای يرتتم
هتک(
طسوت رتماراپ فیرعت π
یم )دوش و ریداقم یتنزو ( یتصخشم )
هتک
نییعت هدننک ي تیمها صتخم ره رایعم ای فده تسا ار مهارتف دتیامن
( 53 و 55 ):
( 9 ) رد هلداعم ي ( 9
π ،) يدحاو تسا هتعومجم هک ي
ار هلتصاف عتباوت
فیرعت یم .دنک هب عقاو رد فلتخم ریداقم يازا
هلصاف کیπ
نیتعم ي
هب یم تسد .دیآ شیازفا اب شیب نزوπ
لضافت هب رت گرزب ياه
هداد رتت
یم دوش . ناشن زین هدنهد تبتسن ،يرادتیاپ ياتهرایعم تیمها ي هتب
.تسا رگیدکی همانرب
یطخ يزیر يارب باوج نتفای ناکما ،
ریداقم
π 5
و=
∞ یم مهارف ارπ =
دنک . ب يازا ه
π =5 جرد عومجم تا
فلاتتخا
امرن هدش ، لقادح یم و دوش يارب
∞ هتجرد رثکادتحπ =
ي فلاتتخا
امرن دح ،هدش یم لقا باوتج .دوتش يازا هتب ، دتم
π =5
، رتاراتک نی
باوج .تسا ااب نی ، اح یم دناوت يدایز نازیم اتن
،دتشاب داتعتم نوتچ
یم فارحنا زا یبیکرت دناوت تا
ب يارب کچوک رایسب تخر
زا ی راتیعم و اته
يارتب گرزتتب تاتفارحنا هراتتپ
رتگید يا دتتشاب
. باوتتج يارتب
∞
π =
داعتم نیرت باوج تسا ( 55 ) .
رد شور زا هدافتتسا اتب هتعلاطم نیا نیرتتهب ،CP
س هتک یمتتسی
رظنرد ياهرایعم هب هجوتاب هتفرگ
هدش ،دتشاب يرت اتب يرادتیاپ ياراد ،
هدیا متسیس ،روظنم نیا يارب .دش دهاوخ نییعت هتمه نآ رد هتک آ
ي
هدش هنیهب اهرایعم یم نییعت دم قیرط زا ،دنا
ره فارحنا اپس .دوش
متسیس زا کی س زا اه
هدیا حط یم نییعت ناشدوخ آ یمتتسیس و دوتش
مک هک ،دتشاب هتتشاد دوتخ آ هدتیا حطتس زا ار فارتحنا نازیم نیرت
هب عتقاو رد .دتش دتهاوخ یفرعم رترادیاپ متسیس ناونع س
هتک یمتتسی
رظنرد ياهرایعم هب هجوتاب هتفرگ
هدش لک صخاش يارب يرت اب شزرا ،
دهاوخ يرت اب يرادیاپ ياراد ،دشاب هتشاد زا روتظنم نتیا يارتب .دوتب
مرن رازفا .دش هدافتساgams
هقطنم هعلاطم دروم ی برد ،یناتنهوک ،يزتکرم شخب راهچ ياراد تشدهوک ناتسرهش
ماتن هتب ناتتسهد هس لماش يزکرم شخب .تسا ناهرط و دبنگ ياته
لگ و یلامش تشدهوک ،یبونج تشدهوک ،یناتنوک شتخب .تتسا لگ
بایس گنتریز ناتسهد ود لماش شتخب و تتسا ینانهوک ناتسهد و
شخب .تسا دبنگ برد ناتسهد و نارولب ناتسهد ود لماش دبنگ برد تتسا یقرتش ناتهرط و یبرغ ناهرط ناتسهد ود لماش ،زین ناهرط ( 45 .)
لودج 1 - هزادنا و اهاتسور تاعلاطا ی
هنومن
Table 1- Village Information and Sample Size
هرهب نارادرب
هنومن Sample farmers هنومن یدابآ
Sample village یدابآ دادعت
یاه باختنا هدش
Number of selected villages هرهب دادعت
نارادرب Number of
farmers یدابآ لک دادعت
اه
Total number of villages ناتسهد
اه
Rural districts نارادربهرهب دادعت
Number of farmers یدابآ مان
Village name
29 (*
)9 81
( )20 186 دابق د وا هیکت
یکیراببآ 2
2402 78
یلامش تشدهوک North Kouhdasht
68 (
)9 84
( )11 106
( )9 82
( )30 277
( )9 88 هرک تخبدازآ
اپ غاب تشپ
یلقاباب دنومانشوخ بایسآ هس 2
3410 55
یبونج تشدهوک South Kouhdasht
83 (
)24 224
( )23 212
( )17 161
( )10 93
( )9 81 گبمشاه
لگ هرتشا لگ
لگ هدیپس لگ
هلا نایرپ دارم
ریملام ریمک 3
2631 لگ 48
لگ Gulgal
17 (
)6 76
( )7 70
( )4 42 ایلع دنواریش
دنولاید رگنس مچ 3
701 دبنگ برد 20
Darb Ghonbad
36 (
)4 41
( )10 93
( )11 101
( )11 104 ناتسآ ياپ
دابآورسخ تک نک يدیع خرسلک 4
1389 ینانهوک 22
Cohenani
( 19 )19 یلفس تیپاغچ 172
1 1831
یبرغ ناهرط 27 West Tarhan
هرهب دادعت زتنارپ لخاد دادعا* هنومن نارادرب
یم ناشن ار اتسور ره ي .دهد
The numbers in brackets represent the number of sample farmers in each village.
*
عمج يارب قیقحت نیا رد اعلاطا يروآ
شتسرپ زا ت هدافتتسا هتمان
هتنومن نتفاتی يارتب هعلاطم نیا رد .تسا هدش هتنومن ياهاتتسور ،اته
صخشم هب يارب زین و هدش تسد
هرتهب دادعت ندروآ زا ،هتنومن نارادرتب
هرهب رامآ هب هجوتاب ،اهاتسور نایم رادرب
يرامشرس قبط ،اتسور ره ياه
اس يزرواشک 5969
هنومن دادعت ، هدافتتسا اتب اته
و نارکوتک شور زا
کیتامتسیس شور 5:6
هعجارم اب اپس .تسا هدش هبساحم میقتسم ي
رد نازرواشک دزن يروضح و 21
هتب ،هتنومن ياتسور ،یفداتصت تروتص
ًاتیاهن 252 شتسرپ یتعارز اتس رد هتمان 69
- 5965 عتمج .دتش يروآ
هنومن لحارم ودج رد يریگ
5 .تسا هدهاشم لباق
رایعم یفرعم یرادیاپ یاه
خاش ص هب يرادیاپ ياه ،ییایمیتش ،یکیزیف ياهریغتم یمک رادقم
یم هتفگ يداصتقا و یعامتجا ،یتسیز ینوتنک تیعتضو ریسفت هک دوش
ناکما و هداس ار ماظن یم ریشپ
( دنک 91 رایعم دیاب نیاربانب .) فیرعت ییاه
( درتتیگ رتتظن رد ار فتتلتخم داتتعبا هتتک دوتتش 22
تاتتعلاطم ساتتسارب .)
یسررب سررب يارب ،هدش تسیز رایعمریز شش زا يرادیاپ ی
هس ،یطیحم
.دش هدافتسا یعامتجا رایعمریز ود و يداصتقا رایعمریز تسیز یاهرایعمریز یفرعم یطیحم
ا نی اپ زا دعب يرادی دم هب عقاو رد تیری
ماتظن زا تتظفاحم و ياته
ژولوکا یکی هتنوگ هب دراد هراشا يا
ا هتک نتی ماتظن اته دتنناوتب درکراتک
یطیحم اناوت و یی هتب و نامز وط رد ار تامدخ و اک ندومن مهارف
فاک دح
،ی دننک ظفح ( 25 م .) راتیع اپ يرادتی ز تتسی حم یتطی اتب شتش
م صخاش نازی لوت رد هدافتسا دروم بآ دی
ت وصحم
، گدوتلآ صخاش ی
،EIQ
م نازی هدافتسا اهدوک زا ي ش ییایمی لاعف رد تی
،اه م نازی هدافتسا
ش مومس زا
،ییایمی اتخ یتلآ نبرک دصرد برواتنت تتیاعر دتصرد و ك
،یعارز لمع یتای .تسا هدش
بآ فرصم :1
هب صخاش نیا فرصم بآ قلطم مجح ناونع
،هدش
( تشک ریز حطس راتکه کی يازا هب یتم یفرعم )
رتگا .دوتش
شیب صخاش نیا رادقم ناتشن ،دشاب رت
هدتنهد یکیژوتلوکا يرادتیاپ ي
مک ( تسا هعرزم رد رت 91
.)
یثأت روتکاف یطیحم ر
(2
:)EIQ
صخاش يارتب ،یتطیحم ریثأتت
هزادنا يریگ ریثأت تفآ شک طیحم رب اه
،تسیز هدافتسا هدش نتیا .تسا
یمک اب صخاش تتفآ یگدوتلآ کتسیر ندومن
شجنتس بتجوم ،شتک
قتتیقد ( تتتسا عرازتتم يرادتتیاپ رتتت 55
و ) لتتصا ءزتتج هتتس ساتتسارب ی
س متتتسی ياتته لوت يدتتی زرواتتشک ي فرتتصم ،هتتعرزم رگراتتک(
هدتتننک ي
حم ت وص يزرواشک ازجا و ي ز تسی یطیحم م هبساحم ) ی
دوش .
1- Water Consumption
2- Environmental Impact Quotient
ریداقم
3EIQ
تفآ زا کی ره يارب شک
طتسوت هدتش هدافتسا ياه
تیاتتتتتتتتتس زا هتتتتتتتتتعلاطم نتتتتتتتتتیا رد ،نازرواتتتتتتتتتشک (
http://www.nysipm.cornell.edu/EIQCalc/input.php
)
آ تسدب تفآ دربراک خرن رد نآ رادقم برض اب اپس ،دم یم ،شک
ناوت
( هطبار قباطم 6
تتفآ یتطیحم ریثات روتکاف ) .دوتمن هبتساحم ار شتک
ناتشن ،صخاتش نیا رت اب ریداقم هدتنهد
تتسیز يرادتیاپ ي یتطیحم
نییاپ .تسا رت
( 6
Field EIQ = pesticide EIQ * pesticide use rate ) مومس و دوک فرصم :4
فرصم دوک نازیم ،دوک صخاش رد هدتش
مومتس فرتصم رادتقم ،متس صخاتش و تتشک ریز حطس راتکه کی یتم ناشن ار تشک ریز حطس راتکه کی يازا هب فلتخم ماتقرا .دتهد
کچوک ناشن ،اهرایعم نیا رت هدنهد
شیب يرادیاپ ي .تسا رت
كاتخ یتلآ نبرک :5
شیازتفا بتجوم ،هداتم نتیا بتسانم حطتس
هرهب و هدش كاخ يرو کتمک يشغم داوم شدرگ و اوه و بآ بشج هب
یم رد .دنک ادتبا اب هدافتسا زا شور هنومن کیتامتسیس يرادرب
،یفداصت
21 اتسور رد هعلاطم دروم هزوح و باختنا
اب اپس هتیهت هتنومن ياته
كاخ یحطس و تاشیامزآ ماجنا ،كاتخ
دتصرد نبرتک یتلآ كاتخ رد
ياهاتسور هنومن
هدش يرادرب .دش هبساحم
عر یعارز بوانت تیا :9
هب لک روط ی لوا نی ارب مدق ي تسد یبای هتب
اپ رادی زرواشک
،ي کتت زا تتکرح و یتعارز بواتنت تمتس هتب یتتشک
یتشکدنچ ( تسا
99 .) تتشک عوتن نیرتتهب ،صوصخ نیا رد
، یتلاتح
اجنا تلاغ اب بوانت رد هک تسا م
.دوش تیاعر صخاش هعلاطم نیا رد
دارفا زا یتبسن تروص هب یعارز بوانت هتب ،هدومن تیاعر ار بوانت هک
.تسا هدش هبساحم متسیس ره رد نازرواشک دادعت یداصتقا یاهرایعمریز یفرعم یتم قلاطا یطیارش هب يداصتقا يرادیاپ نآ هتجیتن رد هتک دوتش
( دباین شهاک نامز رشگ رد يداصتقا هافر 25
ندرتک یتاتیلمع يارتب .)
صخاش يرادیاپ زا دعب نیا اخان هدزاب نازیم ياه
( صل ب توافت نی دمآرد
وصحم زه و هنی ياه م میقتس زه( وصحم هتنی
ي هداتهن عوتن هتس ي
دوک
،مس ، رشب مخش و هب ) تروص رازه ر ای ز حطس دحاو رد ری
تتشک ،)
هنیزه ( میقتسم ياه زه عومجم
هنی اه ي هتعرزم
، زه هتلمجزا هتنی
ياته
هدامآ زاس
،ي مختش تشاپرشب ،ندز
،ی تشاپدوک
،ی متس یتشاپ تتشادرب و
وصحم و ) ( تتشک رتیز حطتس م
نیگناتی تمز نی کلام تتحت تتی
رته
زرواشک .تسا هدش هتفرگ رظن رد )
3- Pesticide EIQ
4- Fertilizer and Pesticides 5- Soil Organic Carbon 6- Crop Rotation
یعامتجا یاهرایعمریز یفرعم يرادتهگن و ظتفح يارتب هتعماج ییاتناوت هتب یعاتمتجا يرادیاپ و فرتط کی زا دوخ دیلوت زاب روظنم هب تورث داجیا يرورض ياهرازبا شهاتک و ناتسنا یساسا ياهزاین نیمأت رگید یفرط زا
داتجیا و رتقف
( تسا تینما و حلص 25
.)
لودج 2 - م یگژیو رایعم فارحنا و نیگنای نازرواشک یعامتجا و یداصتقا یاه
هعلاطم دروم
Table 2- Mean and standard deviation of economic and social characteristics of the studied farmers تارییغت بیرض Variation coefficient مک
رت نی Minimum شیب
نیرت Maximum رایعم فارحنا
Standard deviation نیگنایم
Mean تاصخشم
Charstristics
0.29 22
88 14.27
48.39 ) اس( نس
Age (years)
0.75 0
15 5.1
) اس( تلایصحت 6.8 Education (years)
0.53 3
60 13.5
25.52 ) اس( هقباس
Work experience (years)
0.55 0.5
52 4.6
)راتکه( هعرزم تحاسم 8.4 Farm Area (ha)
1.055 2
13 6.12
)رفن( راوناخ ياضعا دادعت 5.8 Number of household members (n)
0.91 2
30 3.46
هعرزم تاعطق دادعت 3.82 Number of farm pieces
هتفای :عبنم قیقحت ياه
Source: Research findings
لودج 3 - و تادهاشم م
نیگنای تشکریز حطس س
متسی اه ی زرواشک ی هقطنم ی تشدهوک
Table 3- Observations and average crop area of agricultural systems in Kouhdasht
تشک ریز حطس Area under
cultivation تادهاشم دادعت
Number of observations متسیس Abb.
اه Systems
8.25 مدنگ 20
1 Wheat 1 -1
ارز ي اب درکلمع اب مدنگ( یبآ تع )راتکه رد نت4
Irrigated cultivation (wheat with a yield more than 4 tons per hectare)
4.55 مدنگ 18
2 Wheat 2 -2
ریز درکلمع اب مدنگ( یبآ تعارز )راتکه رد نت4
Irrigated cultivation (wheat with a yield of less than 4 tons per hectare)
6.1 دنقردنغچ 12
1 Sugar beet 1 -3
ي اب درکلمع اب ردنغچ( یبآ تعارز )راتکه رد نت60
Irrigated cultivation (Beet sugar with a yield more than 60 tons per hectare)
4.8 دنقردنغچ 10
2 Sugat beet 2 -4
ریز درکلمع اب ردنغچ( یبآ تعارز )راتکه رد نت60
Irrigated cultivation (beet with a yield of less than 60 tons per hectare)
9.2 25
مید و یبآ تعارز قیفلت Combine irrigated and rain fed
farming -5
قیفلت یبآ تعارز و مید
Combine irrigated and rain fed farming
7.96 یتیلاعف عونت 19
Activity diversion -6
یلاعف عونت تیلاعف زا یعونت( یت )یعارز و یماد ياه
Activity diversification (crop -livestock) system
6.6 112
تیلاعف ریاس اب مید یعارزریغ ياه
Combine rainfed cultivated systems with non-agricultural activities -7
تیلاعف رگید اب مید تعارز قیفلت و يرورپماد( یعارزریغ ياه
)تامدخ
Combine rainfed cultivated systems with other non-agricultural activities (livestock and services)
5.9 مید تعارز 57
Rain fed cultivated systems -8
مید تعارز
Rain fed cultivated systems
هتفای :عبنم قیقحت ياه
Source: Research findings
اجنیا رد ( يزرواتشک اغتتشا نازتیم صخاتش ود دادتعت عوتمجم
ن يوری راک ي ت وتصحم تتشادرب و تتشاد ،تتشاک لتحارم رد هتک
زرواشک ي ازا هب ي کی ز حطس راتکه ری
تشک داوتس اب دارفا تبسن و )
یب هب اس دادعت نیگنایم( داوس هرتهب يارتب لیصحت ياه
هتب )نارادرتب
دش هتفرگ رظن رد یعامتجا ياهرایعم ریز ناونع .تسا ه
ثحب و جیاتن ودج رد هعلاطم دروم نازرواشک تاصخشم 2
.تسا هدش ه ارا
هداد زا هدافتسا اب اپس شسرپ ياه
متسیس ،همان رد دوتجوم ياته
هب تاعلاطا هک ،دش ییاسانش هقطنم تسد
رد هدمآ ودج 9 هدتش ه ارا
متسیس نیب رد .تسا اتشک ياته
شیتب ،هدتش ییاتسانش يزرو و نیرتت
متتک هتتب طوتتبرم بتتیترت هتتب نازرواتتشک دادتتعت رتتظن زا یتتناوارف نیرتتت
متسیس تیلاعف رگید اب مید تعارز قیفلت ياه متسیس و یعارزریغ ياه
ریز درکلمع اب ردنغچ( یبآ تعارز 91
.تسا )راتکه رد نت
دعب صخاش نییعت زا متتسیس يارتب صخاتش رته رادتقم ،اه
ياته
زرواشک ( ي 1 ،لتصاح جیاتن هک دش هبساحم هقطنم )يزرواشک متسیس
ودج رد 4 .تسا هدش ه ارا شیتب ، ودتج وا نوتتس هب هجوتاب هدزاتب صخاتش رادتقم نیرتت
دودح( صلاخان 551111
یتبآ تتعارز متتسیس هتب طوبرم ) ایر رازه
ي اب درکلمع اب ردنغچ(
91 ،متتسیس نتیا عقاورد .تسا )راتکه رد نت
هب تکلمع لتیلد شیتب صلاتخان هدزاتب ، اتب در
تبتسن ،يرتت رتگید هتب
مک .تسا هداد نازرواشک هب ،ت وصحم ربارب ،صخاش نیا رادقم نیرت
59111 هب هجوتاب هک دراد صاصتخا مید تعارز متسیس هب ، ایر رازه
هتب و متتسیس نتیا درتکلمع رتب شراب نازیم ي اب يراشگریثأت لتیلد
اب يوتگلا رییغت و شراب نازیم شهاک هتب ندیتسر ،هتقطنم رد یگدتنر
هتتجیتن نیتتنچ ریداتتقم نوتتتس نیتتمود .تتتسا هدوتتبن راتتظتنا زا رود يا
هبساحم هدش یم ناشن ار هنیزه طسوتم ي یتبآ تتعارز متتسیس .دتهد
ي اب درکلمع اب ردنغچ(
91 شیب اب )راتکه رد نت زا
93111 ، ایر رازه
هتنیزه رادقم نیرت اب هداد صاتصتخا دوتخ هتب ار میقتتسم ي
.تتسا
هب هنیزه نتفر اب هب ،هدمع روط
هدافتسا لیلد شیب ي
نیتشام زا رت ت آ
هدامآ يارب زتین و ییایمیتش مومتس و دوتک ي اب فرصم ،نیمز يزاس
هنیزه ي اب مهس ه یوتب تتشک لتحارم رد نیجو يارب راک يورین ي
هلحرم نیا رادقم ،مید تعارز متسیس يارب .تسا ردنغچ يارب تشاد ي
ودح صخاش د
55511 یم نیا رگنایب هک تسا ایر رازه نتیا هک دشاب
نییاپ ،متسیس هتنیزه نازیم نیرت
متتسیس نیتب رد ار میقتتسم ي ياته
هداهن نییاپ فرصم لیلد هب رادقم نیا .دراد هقطنم يزرواشک نیا رد اه
طتسوتم ،يرادتیاپ شجنس يارب يداصتقا رایعم نیرخآ .تسا متسیس نیرت اب .تسا تشک ریز حطس تتشک رتیز حطس رادقم
2 / 6 ،راتتکه
نازرواتشک عتقاورد .تتسا متید و یبآ تعارز قیفلت متسیس هب طوبرم هب
اس رد بآ عبانم شهاک لیلد هتنیزه و رتیخا ياه
تتشک ي اتب ي
هعرزم زا یحطس ،یبآ هداد صاصتخا مید ت وصحم هب ار دوخ ي
.دتنا
رتیز درتکلمع اب مدنگ( یبآ تعارز متسیس 4
)راتتکه رد نتت اتب
55 / 4
مک ،راتکه .دراد رب رد ار تشک ریز حطس طسوتم رادقم نیرت
تسیز يرادیاپ دعب رد یکی ،یفرصم بآ طسوتم صخاش ،یطیحم
مهم زا صخاش نیرت رد صخاتش نتیا رادتقم .تتسا یسررب دروم ياه
ي اب درکلمع اب ردنغچ( یبآ تعارز متسیس 91
)راتکه رد نت 52413
شیتب ،راتتکه رد بعکمرتم نیرتت
يارتب صخاتش نتیا .تتسا رادتقم
متسیس تتیلاعف رتگید اتب متید تتعارز قیفلت و مید تعارز ياه ياته
مک ،یعارزریغ ( رادقم نیرت
941 رد .تتساراد ار )راتتکه رد بتعکمرتم
هتب هقطنم شراب نازیم زا ،هبساحم نیا ،یفرتصم بآ صخاتش ناوتنع
تتسیز صخاتش نیتمود .تتسا هدش هدافتسا ریثأتت روتکاتف ،یتطیحم
یحم ( یط شیب .تسا )EIQ
،صخاتش نیا رادقم نیرت 9
/ 41 هتک هدوتب
مک .تسا یتیلاعف عونت متسیس هب قلعتم زین رادقم نیرت
5 / 59 قتلعتم ،
ي اب درکلمع اب مدنگ( یبآ تعارز متسیس هب 4
رد .تسا )راتکه رد نت
یمومس هک تسا نیا رگنایب ،متسیس نیا رد صخاش زا رادقم نیا عقاو تافآ عفد يارب هک هدافتسا دروم
تبسن ،تسا هتفرگرارق نازرواشک ي هب
متسیس ریاس رد هک یمومس یتم هتتفرگ راتک هب هدش هتفگ ياه
،دوتش
تسیز تارثا مک یطیحم
ریداقم متسیس نیا رد نازرواشک ای هتشاد يرت
هتفرگ راکب ،دوخ هعرزم رد ار ییایمیش مومس زا يرتمک صخاش ود .دنا
تسیز م بیترت هب ،رگید یطیحم ییایمیتش مومس و دوک فرصم طسوت
ي اتب درکلمع اب ردنغچ( یبآ تعارز متسیس .تسا 91
)راتتکه رد نتت
شیب ياراد اتب ،ییایمیش دوک فرصم نیرت
564 و راتتکه رد مرگوتلیک
اتب ،مید و یبآ تعارز قیفلت متسیس 3
/ 5 شیتب ،راتتکه رد رتتیل نیرتت
هداد صاتصتخا دوخ هب ار راتکه رد مس فرصم ریداقم دتنا
متک . نیرتت
اتب مید تعارز متسیس هب طوبرم دوک فرصم نازیم 534
رد مرگوتلیک
مک و راتکه قتیفلت متتسیس هتب طوتبرم ،زتین متس فرصم رادقم نیرت
تیلاعف رگید اب مید تعارز رادتقم هتب یتعارز رتیغ ياه
12 / 2 رد رتتیل
تسیز صخاش .تسا راتکه كاتخ یتلآ نبرتک رادتقم ،يدتعب یطیحم
صخاش نیا رادقم .تسا اتب رتبارب ،یتیلاتعف عوتنت متسیس يارب
11 / 5
هب ،دصرد شیب ناونع متتسیس يارتب و رادتقم نیرت
یتبآ تتعارز ياته
ریز درکلمع اب ردنغچ(
91 ،متید تتعارز متسیس و )راتکه رد نت 51
/ 1
هب دصرد دوتجو رگناتیب ،صخاتش نتیا رت اتب ریداقم .تسا هدمآ تسد
یز صخاش نیرخآ .تسا هقطنم رد رتزیخلصاح كاخ تس
يارب یطیحم
هزادنا متسیس .دراد مان یعارز بوانت تیاعر ،يرادیاپ يریگ تعارز ياه
ي اب درکلمع اب ردنغچ( یبآ 91
اتب ردتنغچ( یبآ تعارز ،)راتکه رد نت
ریز درکلمع 91
هتب مادتک ره مید و یبآ تعارز قیفلت و )راتکه رد نت
نازیم 61 شیب ،دصرد تتسیس و یتعارز بواتنت تتیاعر دتصرد نیرت
م
تتیلاعف ریاتس اب مید تعارز قیفلت اتب یتعارز رتیغ ياته
99 ،دتصرد
مک ودتج رتخآ نوتس ود .تساراد ار یعارز بوانت تیاعر دصرد نیرت
