1
یسررب مدنگ لوصحم دیلوت رد یفرصم یژرنا
)لیبدرا ناتسرهش رد یدروم هعلاطم(
داز یوسوم نسحمریم
1
،*
ینایبرش یلوسر یلو و2
ییاقآ روفغ
3
-1 وجشناد ی سانشراک ی ناکم دشرا نویسازی زرواشک ی ققحم هاگشناد یلیبدرا
2 - متسیسویب یسدنهم هورگ رایداتسا هاگشناد
بدرا ققحم یلی
3 - یطیحم یزیر همانرب و یزرواشک دشرا سانشراک نامزاس–
داهج یزرواشک بدرا ناتسا لی
* طبار هدنسیون (
هدیکچ هجوت لباق مهس یزرواشک شخب ی
لصا لماوع .دراد یژرنا فرصم رد ی
ازفا شی ا فرصم رد یژرن
یزرواشک شخب شیازفا
عمج
،تی ازفا شی گدنز حطس ی
دودحم ،مدرم تی
مز یاه نی زرا و تشک لباق
نا ی
اس و تخوس ری
یاه هداهن یزرواشک
ا .تسا نی ب بلطم رگنای مها تی زجت هی لحت و لی نم و یژرنا عبا
آ رد ن
ا نی تسا شخب .
هب فرصم هنی ژرنا ی و تخانش مزلتسم هاگآ
ی ورد راتخاس زا ن
ی وگلا و ی ا فرصم ژرن ی رد
م شخب ره ی
اه صخاش .دشاب ی
ژرنا ی یکی رت مهم زا نی اهرازبا ی زرا یبای عضو تی ژرنا فرصم ی
م ی شاب دن
عت و نیی ا نی اه صخاش نمض
ندرک مهارف اقم ناکما
هسی م اه نآ ی تخانش دناوت ی
شذگ دنور زا و هت
عضو تی ژرنا فرصم دوجوم ی
وصت و یری تآ درکلمع زا ی
شخب ژرنا هزوح رد اه ی
امن هئارا دی ا . ازف شی هرهب
رو ی اه هداهن ی لوت دی ( ژرنا ی اه ی دورو ی ) اهن فده یی اه هناماس ی
زرواشک ی اپ رادی یم دشاب فده . ا ز
ا ماجنا نی سررب ،هعلاطم ی
عضو تی ژرنا فرصم ی
مدنگ لوصحم سررب و
ی اه صخاش ی
ژرنا فرصم ی
ب یار
لوصحم نیا م
ی .دشاب هام هب هجوت اب تی
لاعف تی اه ی فلتخم اه هداهن عاونا فرصم عون و ی
ا ژرن ی رب یا
مدنگ لوصحم
، هجوت لباق شخب ی
ژرنا زا ی فرصم ی فرص لوصحم نیا شام روتوم تخوس
نی اه ی واشک زر ی
و اهدوک ی ش ییایمی .دوش یم
تاملک :یدیلک مدنگ
، یژرنا ییاراک
، یرو هرهب یژرنا
، دیلوت یاه هداهن
1 . همدقم
ملع مان اب مدنگ ی
Triticum aestivum L.
ت زا هری مدنگ
،نای یکی رت مهم زا نی
رت فرصمرپ و نی
گ ناهای عارز ی رد
ناهج حطس هب
م رامش ی دور سو هدودحم رد مدنگ . یعی
ارش زا طی و بآ اوه یی ند ای م دشر ی ا رد .دنک اری ن لد هب ی ل مات نی
اذغ ی روشک مدرم بلاغ
، ا نی گ لوصحم یهای
تسا ژتار کی م بوسحم ی
.دوش
مات تهج اه نرق لوط رد ناسنا نی
گدنز و تشادهب عضو دوبهب و هاگهانپ ،اذغ ی
بانم زا دوخ رنا فلتخم ع
ژ ی دافتسا ه
ژرنا رادقم و هدرک ی
لاعف رب ناسنا سرتسد لباق تی
اه ی رنا عون هب هجوت نودب و تسا هدوب رثوم وا ژ
ی رصم ف ی مه هشی ب ار ی
مات نی ن یاهزای لوا هی اذغ یی ژرنا فرص هب روبجم دوخ ی
تسا هدوب [
7 ].
2
زرواشک شخب ی
رتمهم ناونع هب نی
لوت شخب هدننکدی اذغ داوم
یی ا هدننک فرصم اهنت هن روشک ژرن
ی هکلب تسا
رتمهم نی هضرع ژرنا هدننک ی
ن زی م بوسحم ی
ا هب رظن .دوش هکنی
زرواشک شخب ی
زا کی دودحم اب فرط تی
م وت عبان ل دی ور
هب وس زا و هدوب ور ی
رگید مأت نی نما هدننک تی
اذغ یی عمج تی م دشر لاح رد ی
اب ،دشاب دی وت و لداعت نزا
ی ب ی ن رج نای
رادرب هرهب و تشادرب ی
لوت عبانم زا دی
و نازیم لوت دی زرواشک تلاوصحم ی
ا داجی دنور عقاو رد .دوش دافتسا
بانم زا ه لوت ع دی
اب دی ا هنوگ هب ی ن عفر رب هولاع هک دشاب یاهزای
ییاذغ نونک لسن
،ی نما تی اذغ یی آ لسن هدنی ن زی هت د دی شن ا .دو نی م هلأس
انبم ی زرواشک نآ هب هزورما هچنآ ی
اپ رادی م هتفگ ی کشت ار ،دوش لی
م ی دهد [ 1 ].
ازفا شی ق موادم تمی ژرنا
،ی ازفا شی ژرنا تبسن ی
تخوس اه ی سف یلی ژرنا لک هب ی
دورو ی رد ب شخ زرواشک ی و
ژرنا عبانم نوزفازور شهاک ی
تخوس اه ی سف
،یلی هب هدافتسا ناهاوخ ًاموزل هنی
یرت ا زا نی رد عبانم ت
لو دی حم تلاوص
تسا فلتخم [
20 .]
ژرنا ی ن دروم زای ارب ی اهراک ماجنا ی
زرواشک ی مأت فلتخم عبانم زا نی
م ی دوش زرا . یبای ج ر نای یاه ا فلتخم ژرن ی
خد لی رد تادیلوت زرواشک ی لحت ساسا لی
ژرنا ی کشت ار لی م ی دهد ژرنا زا رثوم هدافتسا . ی
اشک شخب رد زرو
ی قن ش
ساسا ی اپ رد یرادی لوت
،دی هنیهب زاس ی داصتقا ی اخذ ظفح ،هناماس ری
اه تخوس ی
سف یلی گدولآ شهاک و ی
ه راد او د زجت . هی
لحت و لی ژرنا ی زرواشک رد ی
یم زرا رد دناوت یبای
لاعف راشف تی اه ی حم تابث و لداعت رب ناسنا یطی
م د دوجو اهوگلا ر ی
رج نای ژرنا ی غت و ریی هدافتسا دروم اه نآ رارق
گ دری ازفا هچ رگا . شی
ناکم حطس نویسازی
هناماس رد ه
ا ی ار ی ج زرواشک ی
ازفا بجوم شی
لوت دی درگ هدی ژرنا فرصم اما ی
زرواشک شخب رد ی
ازفا نوزفا زور روطب شی
آراک و یی ژرنا ی رصم ف ی شهاک
هتفای تسا [ 3 .]
ا ماجنا زا فده نی
سررب ،هعلاطم ی
عضو تی ژرنا فرصم ی
لوصحم مدنگ سررب و روشک رد ی
ش اه صخا ی
ژرنا فرصم ی
رد لوصحم نیا دروم م
ی .دشاب
2 . اه شور و داوم
لاس رد نای خا ری ارجا زا دعب اصوصخم و ی
زاسدنمفده حرط ی
هنارای مها ،اه تی دم تیری ژرنا ی ب شی پ زا شی روم د
رارق هجوت هتفرگ
ز تاعلاطم و تسا یدای
مز رد هنی عارز فلتخم تلاوصحم ی
.تسا هتفرگ تروص روشک رد د
ا ر نی ب رد ،شخ
ادتبا روآ عمج شور هب ی
ژرنا تاعلاطم رد تاعلاطا ی
اه صخاش هبساحم هوحن هب همادا رد و هتخادرپ ی
ا ژرن ی د ا ر نی
تاعلاطم هتخادرپ م ی .دوش
.فلا یزرواشک رد دیلوت یاه هداهن
تامدخ ای و لوصحم مان هب یرگید داوم هب اه هداهن ای هیلوا داوم لیدبت نایرج ،دیلوت .دشاب یم
هعومجم اوتحم ی
ژرنا ی اه هداهن ی لوت و هدش فرصم دی
ط رد هدش ی
آرف دنی لوت دی ژرنا ار ی دورو ی جورخ و ی ارب ی کی ماس هنا ی ت لو یدی
وگ دنی ژرنا . ی دورو ی ارب ی لمع ماجنا تای عارز فلتخم ی
ای لوت دی اه هداهن ی فرصم ی رق هدافتسا دروم م را
ی گ دری و ژرنا ی
جورخ ی اوتحم ی ژرنا ی تسا لوصحم [
8 ].
هب هک دنتسه یداوم ،دیلوت یاه هداهن زا روظنم یزرواشک رد ط
و میقتسم رو
یزرواشک تلاوصحم دیلوت رد میقتسم ریغ م
هدافتسا درو رد هدافتسا دروم یاه هداهن .دنریگ یم رارق
یزرواشک :لماش
ح یاهدوک ،ییایمیش یاهدوک ،اه شک تفآ ،یلیسف یاه تخوس ،یزرواشک یاه نیشام ،ماد ،یناسنا یورین (یناوی
یاهدوک
.دنشاب یم یرایبآ بآ ،رذب ،هتیسیرتکلا ،)یلآ
3
.ب ژرنا زرا مه
1ی
مک لداعم ی
ارب هدش هداد رارق ی
اه هداهن ای
ب عقاو رد )لوصحم( اه هدناتس نای
م هدننک ی ناز اوتحم ی ژرنا ی م ی
آرف رد هک دشاب دنی
لوت دی دراو ای م جراخ ی ارب .دوش ی ارب هدش هتفرگرظن رد )لداعم( زرا مه لاثم ی
اس ره نا راک تع ناس
ارب ی ارش طی رد راک ،هعرزم 96 / 1 م لوژاگم ی اب دش م اب لداعم هک نازی
ژرنا ی فرصم ی تسا اه نآ طسوت [
19 ].
لداعم ای ارب هدش هتفرگ رظن رد زرا مه ی
م هبساحم زا اه هداهن نازی
ژرنا ی ارب هدش فرصم ی
لوت دی ه دحاو ر اه نآ زا هب
م تسد ی آ دی ارب . ی ارب هدش هتفرگ رظن رد زرا مه ،هنومن ی
ل ره رتی وزاگ لیی 8 / 47 م لوژاگم ی دشاب [ 15 ] . ا نی رض بی هتسب
هداهن عون هب ای
دحاو ،هدناتس یتوافتم
اهزرا مه دحاو .تشاد دهاوخ ی
ژرنا ی ارب ی ماد( اهدوک ی
ش و ییایمی ) د کاروخ ، و ما
مومس
MJ/kg
شام ، نی اه د تخوس ،MJ/h
لزی زنب و نی رگراک وMJ/L
مMJ/h
ی .دشاب
لودج 1 - اتس و اه هداهن یژرنا لداعم ن
هد ه ا
و اه یدورو اه یجورخ
دحاو یژرنا لداعم
1( MJ unit -
) عجرم
اه هداهن یناسنا یورین
رذب تلاآ نیشام
تزا رفسف یماد دوک
تخوس مومس تعاس
مرگولیک تعاس
ک مرگولی
ک مرگولی
ک مرگولی
رتیل ک مرگولی 96
/ 1
7 / 14
7 / 62
14 / 66
44 / 12
3 / 0
8 / 47 120 [
19،18 ]
[ 18 ]
[ 14 ]
[ 14،18 ]
[ 14 ]
[ 14 ]
[ 15 ]
[ 17 ]
اه هدناتس هناد
شلک و هاک مرگولیک
ک مرگولی 7
/ 14
5 / 12 [
18 ]
[ 18 ]
.ج زجت هی لحت و لی ژرنا ی زرواشک رد ی
اجنآ زا یی لاعف هک تی لصا ی ا هدمع شخب ی
اتسور عماوج زا یی
ا
،ناری زرواشک ی لوت و دی صحم عارز تلاو
،ی غاب ی و
ماد ی م ی ا هدمع شخب ،دشاب ی
ژرنا زا ی فرصم ی اتسور عماوج رد یی
زرواشک روما فرص ی
م ی اربانب .دوش نی
زلا هک تسا م
سررب هب ی زجت و هی لحت و لی وگلا ی ژرنا فرصم ی
اراک و یی س رد نآ متسی زرواشک ی دوش هتخادرپ [
2 ].
لانآ زی ژرنا ی دم فده اب تیری
اراک یی مک عبانم بای لوت دوبهب روظنم هب دی
زرواشک
،ی رورض ی ا و هدوب ا ز نی رط قی اعف ل تی
اه ی لوت یدی داصتقا و دمآراک
،ی م صخشم ی
ازم .دندرگ یای
د رگی لانآ زی ژرنا
،ی عت نیی ژرنا ی هدش فرصم ه رد
ارف ر دنی
لوت دی عت عقاو رد و نیی
لحارم ی رتمک هک نی ژرنا ی ن ار هداهن زای اسا و ءانبم ندروآ مهارف ،دنراد س
ی ارب ی تظفاحم ا
و عبانم ز
نچمه نی مز رد تدعاسم هنی
دم تیری اپ رادی س و تسای راذگ ی اه ی م هطوبرم ی دشاب [ 13 .]
1Energy equivalent/energy coefficient
4
رد کی لحت لی ژرنا ی هناماس اه ی لوت دی ز لحارم هک تسا مزلا ری
گ رارق هجوت دروم دنری
:
فلا - عت نیی مک زرم و دودح ی
ربراک ی ژرنا ی ارب ی لمع تای لوت
،دی تسخن نی هلحرم د ژرنا تاعلاطم ر ی
ا هک تسا نی
مهم
اب هجوت قحت رد هدافتسا شور و هعلاطم فده هب قی
م ی
؛دشاب هبساحم ًلاثم یژرنا
فرصم ی شام رد نی اه ی کی عرزم مدنگ ه
بآ
،ی تاصخشم اب هک لقن و لمح و رگراک ی
م ناوتی ره مهس کی رد ار اهنآ زا هجدوب
ژرنا ی احم و صخشم درک هبس
.
ب - م نازی ژرنا فرصم ی
ره رد کی هداهن زا اه ی لوت دی ارب : ی صخشم م ندرک نازی رنا فرصم ژ
ی ره رد کی هداهن زا اه
م ی تسیاب ژرنا ی یاه دورو ی رج نای ژرنا ی ژرنا و هعرزم رد ی
یاه جورخ ی .دندرگ صخشم حوضو هب
ج - م ندرک برض نازی
ژرنا ی ره لداعم کی
هداهن زا اه ی فرصم ی داهن فرصم رادقم رد ه
ژرنا لک هبساحم و اه ی
ب ه راک
هدرب هدش .
د - اه صخاش هبساحم ی
لحت و هطوبرم لی
اراک یی ژرنا ی س رد متسی .
یکی ا تلاکشم زا نی
شور عون سانش
ی لحت لی ژرنا ی ا نی عم هک تسا رای
یناسکی ارب ی عت نیی قم ژرنا راد ی مامت ی
دورو ی اه میراد فاک تاعلاطا ندوبن . ی
ارب ی روشک ره ای
م روبجم ار ام هقطنم ی
دنک داقم زا هک ری
ب ه تسد دمآ زا ه
اهروشک ی د رگی
ًلاومعم هک توافتم
م ی
،دنشاب نک هدافتسا می
.
.د عت نیی هنومن مجح
یارب عت نیی رامآ لومرف زا لاومعم هنومن مجح ی
پ داهنشی م هدافتسا نارکوک طسوت هدش ی
دوش ارب نارکوک . ی
دادعت هبساحم گ هنومن شور رد مزلا هنومن
یری فداصت
،ی لومرف 1 تسا هدرک هئارا ار [
21 ]:
( 1 𝑛 = 𝑁𝑡2𝑠2 )
𝑁𝑑2+ 𝑡2𝑠2
:نآ رد هک
=N یرامآ هعماج هزادنا ای
عراز دادعت نی
مدنگ راک
S2
راو دروآرب= سنای
تفص هعماج رد هعلاطم دروم
=t رض بی مطا نانی زوت ندوب لامرن ضرف اب هک لوبق لباق عی
لودج زا رظن دروم تفص -t
تسا تندوی هب تسد م ی آ دی .
=d لامتحا تقد ی
بولطم
=n .تسا هنومن مجح
اه صخاش ی
ژرنا
،ی رازبا ی اقم ناکما هک دنتسه هسی
اب اه هناماس رگیدکی
ب ءزج هعلاطم و ب ار اه نآ ءزج ه
ا رگیدکی
م مهارف ی دننک . راهچ ژرنا مهم صخاش ی
عضو زا عماج تخانش ناکما هک تی
اپ یرادی ژرنا ی زرواشک رد ی
ر ارب ا ی م هم ا ای
م ی
،دزاس ژرنا تبسن لماش
،ی ژرنا صلاخ هدزاب ی
رو هرهب و ی ژرنا ی یاه لومرف(یژرنا تدش و 2
و 3 و 4 و 5 ) م ی دشاب
[ 12 .]
( 2 )
)هداهن یژرنا(
/ یژرنا تبسن = )هدناتس یژرنا(
( 3 هداهن یژرنا )
- یژرنا صلاخ هدزاب = هدناتس یژرنا
( 4 یژرنا( )
اهن )هد / یژرنا یرو هرهب = )لوصحم درکلمع(
( 5 )
)لوصحم درکلمع(
/ یژرنا تدش = )هداهن یژرنا(
5
3 . ثحب و جیاتن
هدش ماجنا تاعلاطم یقیقحت رد م
نازی یژرنا جورخ و یدورو یاه ی
صخاش و تشکرد نآ هب طوبرم یاه
موب مدنگ یاه یر ناتسرهش
نارهت ناتسا رد عقاو .دنداد رارق یسررب دروم ار
ساسا رب اتن جی ا زا لصاح نی
قحت قی رو یژرنا لک رخ و یدو
جو ی زم هب عرا
ا مدنگ نی ترت هب هقطنم بی
6 / 47377 و 124990 لوژاگم
ب رد .دوب راتکه رد نی
هداهن فرصم یاه ی
ب رتشی نی لک زا مهس
ترت هب یدورو یژرنا بی
ش دوک هب طوبرم ییایمی
ن نژورتی ( 1 / 31
،)دصرد د تخوس لزی ( 9 / 19 و )دصرد شام
نی تلاآ ( 1 / 12
.دوب )دصرد اتن
جی ا نی قحت قی اراک هک داد ناشن یی
ا یژرنا فرصم نی
تشک موب اه 63 / 2 ، صلاخ یژرنا ت
لو دی هدش 6 / 77611
م و راتکه رد لوژاگم نازی
هرهب رد یژرنا یرو اهنآ
11 / 0 دشاب یم [ 6 ].
زرا رد یبای ژرنا فرصم ی
لوت رد دی ا هب ناگرگ رد مدنگ نی
تن هجی سر هدی طسوتم هک دنا رنا
ربارب یدورو یژ
6 / 15578 رد لوژاگم لداعم یدورو یژرنا رثکادح .تسا هدوب عرازم لک رد راتکه
3 / 21179 ه رد لوژاگم رثکادح و راتک
یژرنا جورخ ی لداعم 3 / 120531 ش یاهدوک یدورو یژرنا .دوب راتکه رد لوژاگم
ییایمی ( 8 / 45 )دصرد دمع ژورتین ات ن
( 3 / 38 )دصرد ب نیرتشی یدورو یژرنا نآ لابند هب و دوب اراد یدورو یاه یژرنا لک رد ار مهس ( تخوس
5 / 22 رد )دص رارق
جورخ یژرنا تبسن طسوتم .تشاد ی
یدورو هب 3
/ 6 نآ لقادح و رثکادح و بیترت هب
3 / 9 و 7 / 3 .دوب طسوتم و یژرنا هژی 4
گ لوژاگی هرهب طسوتم و نت رب ا یرو
یژرن 3 / 0 رب نت گ لوژاگی درگ دروآرب دی
. اهنآ تن هجی دنا هتفرگ ک
غت لامعا اب ه تاریی
ژرنا فرصم شهاک ناکما بسانم ی
تن رد و هجی ز تارثا شهاک تسی
حم یطی دراد دوجو [
4 ].
یقیقحت رد اراک
یی ژرنا فرصم ی
عارز ماظن موب ی
مدنگ ا ناتسا رد ملای
دروم سررب ی رگ رارق تف . اتن جی اد ناشن هک د
م نازی ژرنا ی فرصم ی مدنگ رد 19
/ 29185 ب .تسا راتکه رب لوژاگم نیرتشی
م نازی ژرنا ی فرصم ی هب طوبرم اهدوک
ی
ش ییایمی اب 38 % نژورتین(
3 / 33 دصرد رفسف و 7 / 4 دصرد .دوب ) لاح رد ی رتمک هک نی ژرنا رادقم ی
برم اه هداهن هب طو ی
ن یوری رگراک ی ش مومس و ییایمی
هب اب بیترت یژرنا
04 / 96 راتکه رب لوژاگم (
3 / 0 دصرد و ) 1 / 184 وژاگم رب ل
راتکه ( 6 / 0 دصرد .دش شرازگ ) ژرنا لک
ی لوت یدی لداعم 55860 .تسا راتکه رب لوژاگم اراک
یی ژرنا فرصم ی
رو هرهب و ی
لوت دی ترت هب بی 91 / 1 و 13 / 0 ک مرگولی رب لوژاگم .دش هداد ناشن تن اهنآ
هجی هک دنا هتفرگ وب لااب
ند نا فرصم رادقم ژر
ی
اهدوک ی ش می ی ییا لد هب لی هب هجوت نودب دوک دربراک م کاخ نومزآ
ی تن رد دشاب هجی
نازرواشک ب دوک
شی یرت ار ا هدافتس
م ی دوخ هب هک دننک ی
ازفا ثعاب دوخ شی
زه هنی لوت دی حم نتخادنا رطخ هب و طی
ز تسی و تملاس اه ناسنا م ی رگ دد [ 10 ].
رد قحت قی ی یژرنا یفرصم لوت یژرنا و یدی
بآ مدنگ ی زمرهمار ناتسرهش روم ناتسزوخ ناتسا
فرگ رارق یسررب د ت
.
اتن جی سررب ی اه ن دروم یژرنا لک داد ناشن زای
لوت یارب دی لداعم روکذم هقطنم رد مدنگ راتکه ره 42481
و لوژاگم
صخاش اراک یی ا یارب یژرنا نی
لداعم لوصحم 56
/ 1 دش دروآرب رنا صلاخ هدوزفا .
مدنگ لوصحم رد یژ 23819
رد لوژاگم
راتکه سررب .دمآ تسدب ی
هداهن مهس مدنگ لوصحم رد هک دومن صخشم یدورو یژرنا لک زا اه
نیرتشیب م
ی ناز ژرنا ی
فرصم ی رتکلا زا سپ هتیسی
ش دوک هب طوبرم ییایمی
م ی دشاب . رگشهوژپ هک دیسر هجیتن نیا هب
شور یاه ن و نی بآ ای
،یر
فرصم هنیهب ش یاهدوک ییایمی
هلمج زا م هک تسا یدراوم ی
دناوت اراک دوبهب هب تبسن یی
مدنگ یژرنا آب
ی ا رد نی هقطنم
رثؤم ددرگ عقاو [
5 ].
هش رد یشهوژپ رد یژرنا فرصم ییاراک ،بانب ناتسر
تسد اب هدش تشادرب یبآ مدنگ یارب 9
/ 2 دنگ یارب ، یبآ م
نیابمک اب هدش تشادرب 5
/ 2 و مید مدنگ یارب 3
/ 1 دروآرب دیدرگ شهوژپ نیا جیاتن ساسا رب نینچمه . یلیسف تخوس ،
( رادقم نیرتشیب
%50 نا و ییایمیش دوک نآ زا دعب و دوب هداد صاصتخا دوخ هب ار یدورو یژرنا زا ) رد رذب یژر
ر یاه هبت
دنتشاد رارق یدعب [
9 ].
6
مید مدنگ یژرنا فرصم ییاراک هس رد
ش هقطنم هبساحم دیلقا ناتسره دش
تفرگ هجیتن و دش ه
ک ییاراک طسوتم ه
ناتسرهش نیا رد هناد یژرنا فرصم 062
/ 1 )هناد و هاک( کیژولویب یژرنا فرصم ییاراک و 6
/ 1 شاب یم نیرتشیب نینچمه .د
نازیم اب هتزا دوک هب طوبرم ار یفرصم یژرنا 5
/ 57 یورین هب طوبرم ار نآ رادقم نیرتمک و دصرد نا
ناس اب ی 02 / 0 دصرد
شرازگ [ دیدرگ 16 ].
یقیقحت رد ت عرازم رد مدنگ یژرنا فرصم ییاراک
یقرش ناجیابرذآ ناتسا رذب دیلو دروم
رب یسر فرگ رارق رد .ت نیا
قیقحت )هاک و هناد( یکیژولویب درکلمع یارب ار یژرنا فرصم ییاراک نارگشهوژپ 778
/ 0 دندرک شرازگ نیا هک یلاح رد
ییاراک بیترت هب ازجم روط هب هاک و هناد یارب فرصم 424
/ 0 و 364 / 0 تشاد نایب نینچمه اهنآ .دوب فرصم نیرتشیب هک دن
ورتین دوک هب طوبرم یرذب مدنگ دیلوت رد یژرنا ژ
نازیم اب هن 88
/ 29 ن هب طوبرم نآ نیرتمک و دصرد اب یناسنا یوری
39 / 0 دوب دصرد [
11 ].
یقیقحت رد نارگشهوژپ
ا ژرن ی ارب مزلا ی لوت دی بآ مدنگ ی د و می هواس هقطنم رد ار
ترت هب بی 5 / 10 و 6 / 10
MJ/kg
دروآرب دندرک ب هک نیرتشی فرصم عبنم
،ی ژرنا ی خشت تخوس صی
ارب هک دش هداد ی
ضارا ی بآ ی 67
% ارب و ی ا ضار ی د می 52
%
دش هبساحم [
19 ].
رد ا رثکا نی ژرنا تاعلاطم ی
اه ی دورو ی ژرنا لماش ،هعرزم هب ی
،اه شک تفآ ،رذب ک
یاهدو ش ایمی یی و
ح دوک
،یناوی شام و تخوس نی
زرواشک تاودا و اه ی
.تسا هدوب
4 . یریگ هجیتن
ژرنا ی اهدوک ی ش ییایمی و رد تخوس فرصم مدنگ دیلوت
ب نیرتشی ژرنا رادقم ی
فرصم ی وخ هب ار هداد صاصتخا د
.دنا ب رد نی اهدوک ی ش
،ییایمی اهدوک ی هنژورتین ب نیرتشی ژرنا فرصم ی
ار دراد ژرنا رادقم نیرتمک . م یفرصم ی
هب طوبر
تسا هدوب یناسنا یورین .
ژرنا رادقم ندوب لااب ی
اهدوک ی ییایمیش لد هب
لی هجوت نودب دوک دربراک ب
ه نومزآ خ م کا ی دشاب
رد تن هجی ب دوک نازرواشک یرتشی
م هدافتسا ار ی
دوخ هب هک دننک ی
ازفا ثعاب دوخ شی
زه هنی لوت دی ب و رطخ ه ا نتخادن
حم طی ز تسی م اه ناسنا تملاس و ی
.ددرگ
ا هب هجوت اب نی
قحت قی م ی پ ناوت تاداهنشی ز
ری هب تهج ار هنی
تشک یوگلا و یژرنا فرصم یزاس بسانم
د لوت ر ی د مدنگ
صوت هی دومن : ( 1 ) شخب تشگرب ی
اقب زا یای لوصحم هب تمسق ناربج روظنم هب کاخ ی
دش تشادرب رصانع زا سوت کاخ زا ه
ط
گ های ازفا و شی لآ داوم ی و یزیخلصاح ش یاهدوک فرصم شهاک تهج کاخ
ییایمی و هب هژی ن دوک نژورتی ( . 2 ) زا هدافتسا
دوک ن یاهدوک فرصم شهاک تهج رد تلاوقب اب مدنگ لوصحم بوانت و زبس هنژورتی
. ( 3 ) هدوک فرصم شهاک ش یا
ییایمی
رط زا قی کاخ ششوپ ظفح عارز
ی قاب و ی اقب ندنام ای س هطساو هب کاخ حطس رد متسی
یاه لقادح یزروکاخ ( .
4 ) سا هدافت
زا شام نی تلاآ کرت یبی م مه اب نامزمه راک دنچ ماجنا هب رداق هک ی
دشاب شاپدوک لاثم یارب(
ی ذب و )یراکر و نچمه نی
تظافح و لقادح یزروکاخ یارجا ی
تخوس فرصم شهاک تهج سف یاه
یلی رط زا قی دربراک شام رتمک نی
تلاآ .
5 . عبانم
1 . ساملا
،ی ول .م
،یمی ک و ن
،ینای .ش 1387
، نابم ی ناکم نویسازی زرواشک ی تاراشتنا . لگنج .
2 . قوذ ی نامکرت .آ ،روپ
،ی .ج 1386 لحت . لی وگلا ی هداد - ژرنا هدناتس ی د زرواشک شخب ر ی
ا ناری . نیمشش زرواشک داصتقا سنارفنک ی
ا ناری .
سودرف هاگشناد ی
.دهشم
3 . حر یمی ندم .م ،هداز
،ی ناجرم و .ا ،نابرهم .س ،تسوداضر .ح
،ی .ع 1386 زجت . هی لحت و لی ژرنا ی اه ماظن موب رد ی
زرواشک ی اهراکهار و ی
ازفا شی آراک
ژرنایی
ی مشش . نی امه شی لم ی ژرنا ی .نارهت ،
7
4 . .یناطلس ،ا و یلنیز ،ا .یناطلس ،ا .ح م ،یبجر 1391
هلجم .ناگرگ رد مدنگ دیلوت رد یژرنا فرصم یبایزرا . هوژپ
دلج .یهایگ دیلوت یاه ش 19
،
( 3 .)
5 . .س ،راطع 1390 سررب . ی ژرنا ی فرصم ی لوت رد دی بآ مدنگ لوصحم ی
امه .ناتسزوخ قرش رد شی
لم ی اهدربهار ی تسد یبای ب ه یزرواشک پ ا
،رادی
.زاوها 6 . .یدومحم ،و و داژن یمیرک ،م .یناهبهب بلاگ هعلق ،آ .راشفازرواشک ،ر .ع ،روپیلع 1392
د یژرنا نایرج یسررب . یبآ مدنگ یاه موب تشک ر
دلج .رادیاپ دیلوت و یزرواشک شناد هیرشن .یر ناتسرهش 23
( ، 3 .)
7 . کچوک
،ی .ع 1373 زرواشک . ی ژرنا و ی هاگشناد تاراشتنا . سودرف
ی . 230 ص .
8 . کچوک
،ی سح ،.ع
،ینی ازخ و .م
،یی .ح 1376 اهماظن . ی زرواشک ی اپ رادی هاگشناد داهج تاراشتنا . ی
.دهشم
9 . ی .م ،یمسیم
، ا و یچریش بجع
، .ربجنر 1387 خاش دروآرب و یزرواشک تلاوصحم یخرب دیلوت رد یژرنا فرصم یوگلا . علاطم :یژرنا یاه ص
ه
ویسازیناکم و یزرواشک یاه نیشام یسدنهم یلم هرگنک نیمجنپ .بانب ناتسرهش حطس رد یدروم .دهشم یسودرف هاگشناد .ن
299 ص .
10 . کلم
،ی ،.ع
،یفسوی زورون و .ف
،ی .م 1391 زرا . بای ی اراک یی ژرنا فرصم ی لانآ و زی ژرنا ی اه ی فرصم ی لوت و یدی ک مدنگ تش ناتسا رد
ا لای م .
لوا نی امه شی لم ی اپ هعسوت رادی زرواشک ی حم و طی ز تسی .نادمه ،ملاس
11 . .ینایدلو ،ر و هپتروق هداز نسح ،ع .ع ،ینایدلو 1384
مید ماقرا رذب ریثکت عرازم رد یژرنا نلایب یبایزرا . مدنگ
ات و یقرش ناجیابرذآ رب نآ ریث
دلج .یزرواشک شناد هلجم .تسیز طیحم 15
( ، 2 : ) 12-1 .
12. Canakci, M., M. Topakci, I. Akinci, and A. Ozmerzi. 2005. Energy use pattern of some field crops and vegetable production: case study for Antalya regions Turkey. Energy Conversion and Management 46: 366- 655.
13. Chaudhary, V.P., Gangwar. B. and Pandey. D.K. (2006). Auditing of Energy use and Output of Different Cropping Systems in India. Agricultural EngineeInternational, The CIGR Ejournal EE 05001, Vol 8.
14. Esengun K, Gunduz O, Erdal G.2007. Input–output energy analysis in dry apricot production of Turkey. Energy Conversion and Management. 48: 592–598.
15. Kitani, O. 1999. Energy and biomass engineering, CIGR Handbook of Agricultural Engineering, Vol. (V) ASAE.
16. Mollaee, K., A. Keyhani, M. Karimi, K. Khairalipour and V. M. Ghasemi. 2008. Energy ratio in dryland wheat -Case study: Eghlid township. Proc. 10th International Congress on Mechanization and Energy in Agriculture. August 14-17, Antalya, Turkey. p. 409.
17. Mohammadi A, Tabatabaeefar A, Shahin S, Rafiee S, Keyhani A. 2008. Energy use and economical analysis of potato production in Iran a case study. Energy Conversion and Management. 49: 3566–3570.
18. Ozkan B, Akcaoz H, and Karadeniz F, 2004. Energy requirement and economic analysis of citrus production in Turkey. Energy Conversion and Management 45: 1821–1830
19. Safa, M. and A. Tabatabaeefar.2002. Energy consumption in wheat production in irrigated and dry land farming.
International Agriculture. Engineering Conference. 28-30 November, Wuxi, China.
20. Singh, S., S. Singh, C.J.S. Pannu, and J. Singh. 1999. Energy input and yield relations for wheat in different agro- climatic zones of the Punjab. Applied Energy 63: 287-298.
21. Snedecor, G.W., and W.G. Cochran. 1989. Statistical Methods 8th edn. Iowa State Press, USA.
8
Evaluation of Energy Consumption in Wheat Production (The Case Study in Ardabil-Iran)
Mir Mohsen Mousavizad*a ,Vali Rasooli Sharabianib, and Ghafor Agaiec
a: M.Sc. Student in Agricultural Mechanization, Department of Biosystems Engineering, University of mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran. b: Assistant Professor, Department of Biosystems Engineering, University of mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran.C: MSc in Agricultural and Environmental Planning - Agricultural Jihad Organization of Ardabil.
*Corresponding author: [email protected]
ABSTRACT
The agricultural sector has a significant share in energy consumption. The main factors increasing energy consumption in the agricultural sector increased population, rising living standards, limited arable land and fuel costs and other agricultural inputs. This suggests the importance of energy analysis and its resources in the sector. Efficient energy consumption requires knowledge of the internal structure and energy use pattern in each section. Energy indices are of the most important evaluation tools of energy consumption. determine these indices also enable the comparison can be cognitive of the past and current situation of energy consumption and image of the future performance of the energy sector provide. Increasing inputs productivity (input energies) is the main goal of sustainable agricultural systems. The aim of this study is to determine the energy consumption of wheat and evaluation of energy consumption indices for this product.
Due to the nature of the various activities and consumption of energy inputs for wheat, a significant portion of the energy consumption of these products to fuel farm machinery and chemical fertilizers.
Keywords:wheat, energy efficiency, Energy Productivity, Production inputs
