General Principles of Human Rights and of Humanitarian Law in the Jurisprudence of the
International Court of Justice
(Type of Paper: Research Article)
Mojtaba Malakuti1*, Abbas Barzegarzade2
Abstract
General principles of law provided in Article 38(1) (c) of the Statute of the International Court of Justice are considered as one of the applicable legal sources to international litigations by the International Court of Justice. Contrary to treaty and custom, there is no consensus on the nature of general principles of law and how they should be implemented. The Court has taken two main approaches in this regard. The question of this research, which is based on a descriptive-analytical method, is how the Court operates in regard to identifying and applying general principles of law in cases involving human rights and humanitarian issues. The conclusion is that when it comes to matters involving inter-state relations the Court relies on general principles of law recognized by the major legal systems, while in terms of human-rights and humanitarian-law issues, it recognizes general principles specific to international law, which are applicable even without explicit consent from states and arise out of the requirements of international law.
Keywords
general principles of law, International Court of Justice, human rights, humanitarian law.
___________________________________________________________________
1.MA. in International Law, Faculty of Humanities, Islamic Azad University of Bushehr, Bushehr, Iran (Corresponding Author). Email: mjtbmalakuti@gmail.com
2. Assistant Prof., Department of Public Law, Faculty of Humanities, Islamic Azad University of Bushehr, Bushehr, Iran. Email: abbasbarzegar60@gmail.com
Received: May 11, 2020 – Accepted: July 14, 2020
This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International, which permits others to download this work, share it with others and Adapt the material for any purpose.
ییاضق ةیور رد هناتسودرشب قوقح و رشب قوقح یلک لوصا یرتسگداد یللملا نیب ناوید
یملع :هلاقم عون(
)یشهوژپ _
یتوکلم یبتجم
1
هدازرگزرب سابع ،* 2
هدیکچ
صا هب دنتسم یقوقح یلک لو ءزج
« ج
» دنب 1 ةدام 38 نیب ناوید ةمانساسا تیسسداد ییللملا
هب زا یکی ناونع یقوقح عبانم
یباق نییب بایعد یب لایمعا نییب ناویید دیسوو ییللملا
ییللملا
هب تسسداد یم رامش
یلک لوصا لامعا ةوحن ب تیهام صوصخ رد ف ع ب هدهاعم فلاخ ب .دیآ
قافوا یقوقح ظن
لا یس .تیسا هتیشاد یحبم نیا رد هدمع د کیبر بد ناوید .درادن دوجب نییا
شبر ب ینتبم هک قیقحو یلیلحو
یفیصوو
،تسا ظان ب ب ییایسانش رد ناویید د یکلمع ةوحن
هی یتن .تیسا هناتیسبد شب ب یشب قوقح تاعوضوم ب متشم ایاضق رد یلک لوصا لامعا ناوید هکنیا دبابر ماع تاعوضوم رد
تلبد ماظن لوبق دروم یقوقح یلک لوصا هب اه ةدیمع ایه
هب یقوقح هیب یئاق هناتیسبد شب ب یشب قوقح ئاسم رد ب هتسج کسمو ندمتم لم ناونع
نیب قوقح صتخم یلک لوصا ییاسانش تیلبد صایخ قیفاوو نبدب یتح هک تسا لملا
ایب ب ایه
نیب قوقح تائاضتقا هب تیانع باق ، لملا
.تسا لامعا
ناگژاودیلک
نیب ناوید ،هناتسبد شب قوقح ، شب قوقح ،یقوقح یلک لوصا . تسسداد یللملا
___________________________________________________________________
1 . شناد ، یشوب دیحاب یملایسا دازآ هاآیشناد ،ینایسنا مویلع ةدکیشناد ، لملا نیب قوقح دشرا یسانشراک ةتخومآ
)لوئسم ةدنسیون( نا یا ، شوب .
Email: mjtbmalakuti@gmail.com
2 . نا یا ، شوب ، شوب دحاب یملاسا دازآ هاآشناد ،یناسنا مولع ةدکشناد ، لملا نیب قوقح هب س ،رایداتسا .
Email: abbasbarzegar60@gmail.com
:تفایرد خیراو 22
/ 02 / 1399 - :ش یذپ خیراو 24
/ 04 / 1399
همدقم
هب هک تسا یلصا ،یقوقح یلک صا ایمتجا یب مکایح یقوقح مظن هک ینامد م دسوو هد تسس روط
ییم هتخانیش تیمییییییسر هب ،تسا هدیسر لامک زا نیعم ةجرد کی هب ا نآ ( دویش
Garner, 2009:
هب .)753
لومعم روط لوصا
یلک یقوقح هب تقد زا وس هاسداد اه نییبو یم
،دنوش هب هژیب ینامز هیک رد
دروم یلئاسم تباضق یم دننک ک ه زا رذآهر دادرا ق ای دعاوق
،یف ع دعاوق رد دروم ای نآ ر یقم هدیشن
تسا . رد نیا صوصخ هاسداد اه شقن یم م ار هد ع راد هدویب دینا ب هیبزبر زبر میه شیقن ای نآ تیشیب
یم
؛دوش ا نآ لوصا نا نپ رد فاکش اه ةکبش را نه ار نییعم ب صخیشم ییم
دیننک . نییازا بر رد
هعسوو ب تیوقو ة کیپ ک یل قوقح نیب لملا شقن یآمشچ افیا
یم دننک . یمن ناویو رایکنا د یک هیک
هاسداد اه اب نیا هنوس
،د کلمع ةفیظب دنمشزرا ار
ما نا یم دنهد هک رایسب کییدزن ب ایبی قو رد لایح
یدبو ندش هب مع عضب نیناوق تسا (
،هسساک 2005 : 288 .) یم سپ لایمعا ب ییاسانش تفس ناوو
قوقح یلک لوصا هب ی
نییب قوقح قتسم ب یلصا عبنم نیموس ناونع یح رد یلملا
ایایضق یصفب
اجرا نیب تسسداد ناوید هب هدش .تسا هتسباب ناوید ییاضق ةیبر هب دایز دح او یللملا
قیقحو نیا رد شبر زا هدافتسا اب
یلیلحو یفیصوو هب میتیسه شس پ نیا خساپ نتفای لابند
هک نیب ناوید د کلمع ةوحن ایایضق رد ییلک لویصا لایمعا ب ییایسانش رد تیسسداد یللملا
ناوید هک تسا نیا ام ض ف .تسا هدوب هنوآچ هناتسبد شب ب شب قوقح تاعوضوم ب متشم هلیصاف ایب یقویقح یلک لوصا هب دانتسا رد هناتسبد شب قوقح ب شب قوقح اب دبو م ئاسم رد ةدعاق فشک هب ظان یتنس هاسدید زا نتف س تلبد تیاضر انبم ب یقوقح
نآ ،ایه رد هیک هینوس
ییامتم نیداینب قوقح ب یعیبط قوقح هاسدید هب تشیب ،تسا موس م یف ع ب یوادهاعم دعاوق قویقح یلک لوصا هب دانتسا ب یقوقح مسیویتیزوپ بتکم زا نتف س هلصاف ینعی نیا ؛تسا هدوب نیب نییب قویقح تائایضتقا ب قیقنم هیب هجوو اب لملا لا
قویقح ب یشب قویقح ةینیمز رد یلم
تلبد تیاضر زا حا نبدب هناتسبد شب .لوصا نیا هب تبسن اه
رد هیب ،یقویقح ییلک لوصا ةچخیراو ب رب م زا سپ هلاقم نیا ،یتیسیچ ب تییهام بییو و
یسژیب ،هاآتساخ یم یسر ب ار لوصا نیا اهد کراک ب اه
ناویید ةییبر هیب هیعجا م اب سپس .مینک
نیب یللملا قویقح ییلک لویصا ،یقویقح ییلک لویصا هیب ناوید دانتسا ای هراشا دراوم ، تسسداد
نیب نیب قوقح یلک لوصا هب تیا ن رد ب لملا هیک هناتسبد شب قوقح ب شب قوقح ب ملق رد لملا
ایب هی جاوم رد ناویید هیک دیید میهاویخ ناییاپ رد .تخاد پ میهاوخ ،تسا هلاقم نیا یلصا ةلئسم ب دبو م ایاضق هاسدیید زا نتف یس هلیصاف ایب ،هناتیسبد شب قویقح ب یشب قوقح ا
ب یتنیس ایه
هظفاحم نیب قوقح تائاضتقا ب ققنم ،هناراک تلبد تیاضر زا حا صا ب ار لملا
یم حجرا اه ب دیناد
یم ذاخوا یعیبط قوقح بتکم هب یامتم یهاسدید هب ،دنک
هنوس یم هک ا ییلک لوصا رانک رد ناوو
لوصا ب یقوقح نیب قوقح یلک
.تفس نخس هناتسبد شب قوقح ب شب قوقح یلک لوصا زا لملا
یقوقح یلک لوصا ةچخیرات
دیننام یمیهایفم متسیب ةدس ادتبا ب مهدزون ةدس ا تنا رد
« ییلک لویصا
» ،
« تلادیع لویصا
یعیبط
» ،
« لم قوقح یلک لوصا »
ب
« هتخانش تیمسر هب لوصا ماع ةدش
» ناویید دیسوو ایه
نیب رباد ا
یف تادهاعم هک دراوم رد یللمل را یق دانتیسا درویم ،دویب ما با راچد نیف ط نیبام
یم ( تف س
ILC Report, 2017: para. 5
.) لاس رد 1920 ،
« یلم لوبق دروم یقوقح یلک لوصا
ندمتم » نیب یمئاد ناوید ةمانساسا رد هیب تسسداد یللملا
یلیصا عیبنم هیس زا ییکی ناوینع
نیب قوقح باق هک لملا
یقویقح یلک لوصا تیهام ب فی عو .دش جرد ،دوب ناوید دسوو لامعا
شیپ ةی و ةفیظب هک نانادقوقح یوروشم ةتیمک رد هیب ار رویبزم ناویید ةمانیساسا سیون
هدی ع
حب زا ،تشاد ( دوب ئاسم نی وزیآنا ب
ILC Report, 2017: para. 6
.)
اهراک یوامدقم طوب م هب نیبدو ة صبو 3 دنب 1 ةدام 38 ةمانسایییییییییسا ناوید
ییمئاد
نیب یللملا تسسداد ناشن
یم دهد هک نبراب پمکسد
، 1
سیئر ةتیمک
،نانادقوقح لویصا
ییلک
یقوقح ار هب ناونع
« نادجب یقوقح لم ندمتم
» فیصوو یم دنک . نییا هدییا ایب ایه ظنرا ظا
یتسیویتیزوپ ییاکی مآ
هیببر بر ییم دویش ب یط ییای ن ة یصبو 3 دینب 1 ةدایم 38 هیب ناوینع
هحلاصم ا نایم بد بتکم قوقح یعیبط ب هعوضوم هتف یذپ دش ( ییوی لا ، یظن 1392 : 38 ) .
ترابع
« ندمتم لم لوبقدروم یقوقح یلک لوصا »
ة صبو رد انیع 3
دنب 1 ةدام 38 ةمانیساسا
نیب تسسداد ناوید ییم نایشن هیک دش جرد یللملا
ةییبر زیین یضاح ناویید ةمانیساسا دیهد
ا شیپ رد ار دوخ فلس ةمانساس نیازا .تسا هتف س
هدیش کذ عبنم نیموس یقوقح یلک یلوصا بر
ةدام رد 38 یم ناوید هک تسا همانساسا .دهد را ق ظندم ار نآ هحب قم ایاضق هب تبسن دناوو
نیا اب نیدب ،لاح هیبور موس هاآیاج رد ا نآ هک تسین انعم
هدیش دینب هیتیمک هیچ سا .دینا
زا ا
قح شیپ راب نیلبا ا ب نانادقو ةدام زا یسیون
38 لاس رد ار همانساسا 1920
هیک دند ک شتنم
ةدام زا دویق ماش 38
نیب ناوید ةمانساسا یلاویتم میظن ایب دییاب هیک دویب تسسداد یللملا
یم لامعا هلسلس تیاعر ب یتللاد هک تسا دیعب اما ،دندش
هتیشاد هدیش کذ عباینم ناییم بوا م
د .دشاب عیم م نییلبا زا هیتیمک نیمویس ییع ف نوییسیمک دسوو ،تارابع نیا ادعب ،لاح ه ر
( دندیش فذیح یلم هیعماج
Akehurst, 1975: 274
ةدایم هیک د یک شویما ف دییابن هیتبلا .) 7
نویسناونک مهدزابد
ههلا رد لاس 1907 رد صوصخ دا یا ناوید نیب یللملا مئانغ ییآنج یبق
زا ةدام 38 همانساسا ناوید
اد یمئ تسسداد هب
کذ عبانم قوقح نیب لملا دویب هتخاد پ .
نییا
هدام تیولبا تسخن ار هب تادهاعم مزلا
ا جلاا یم داد ب رد تروص دوبن نینچ هدهاعم ا ناوید ار
فلکم هب لامعا دعاوق قوقح نیب لملا یم د ک ب رد تروص دوبن ةدعاق ایمومع هتخانیش هدیش
، ا
ر قم یم تشاد :
« ناوید یاب یتس ساسا ب لویصا ییلک تلادیع ب فایصنا أر ردایص دییامن .»
ایما
___________________________________________________________________
1. Baron Descamps
هن ،هک تسا نیا تقیقح نویسناونک
مهدزابد ههلا رد لاس 1907 رد صویصخ ترایبع
« لویصا
یلک تلادع ب فاصنا
» یحیضوو یم
دهد ب هن ةمانساسا ناوید
یمئاد نییب ییللملا تیسسداد رد
صوصخ ترابع
« لوصا یلک یقوقح لوبق دروم لم
تم ندم
» . رایف زا هیکنیا نییا بد لاقیصا
لداعم ای تبافتم
،دنشاب دیاب هب نیا هتکن هجوو تشاد هک نویسناونک مهدزابد
،هیهلا شییپ زایین
سوو هب لوصا یلک تلادع ب فاصنا ار ندویبن هدیهاعم مزلا ا یجلاا ب دیعاوق قویقح نییب یلملا
یم
،دناد یوروصرد هک ةمانساسا ناوید
یمئاد نینچ شیپ یط ش ار قم یمن دنک . هب نایب آید
ةدام 7 نویسناونک مهدزابد
ههلا ئاق هب دوجب هلسلس بوا م عباینم قویقح نییب یلملا تیسا ب
یوروصرد هک
ةدام 38 ناوید ةمانساسا یمئاد
نیب عباینم یلیصا قویقح نییب ، یلملا یینعی نییب
،هدهاعم ف ع ب لوصا یلک
،یقوقح چیه هنوس هلسلس یبوا م ر قم یمن دراد .
یتسیچ لوصا
یلک قوقح
مو فم دروم رد
« یلک لوصا »
ةدام 38 نییب ناویید ةمانیساسا هاسدیید تیسسداد ییللملا
ایه
ینامز زا .دراد دوجب ددعتم هک
« یقوقح یلک لوصا »
نیبدیو نانادیقوقح ةیتیمک دسوو ةدیننک
رد ضراعو .تسا م بم نآ صاخ هاآتساخ ،تف س را ق قفاوو دروم ناوید ةمانساسا ییسژیب دروم
تیعیبط میهافم نیب فلاتخا رد هییشیر ب هتشاد همادا زونه یلک لوصا تایببا ب ناییا س
ناییا س
نیب قوقح ( دراد لملا
Triffterer, 1999: 441
.) تعیبط نانادقوقح هیب ییلک لوصا هب ا س
ناوینع
نییب قویقح مایمو اینب یز هک ماع یمو فم نآ زا هدافتیسا ب دینراد هیجوو ،تیسا یلملا
زا ار
شبر نییب نیناویق رایبتعا زا ناینیمطا لویصح یلصا اه ییم ییللملا
یآید ویس زا ،دینرادنپ
تسیویتیزوپ یم هجوو یلوصا صوصخ رد یمومع امجا هب حب نیا رد ،اه
ای نآ هاآیاپ هک دننک
نیب قوقح رد ار یم عیف و لملا
رد دقف تسا نکمم یعامجا نینچ .دهد رد ایی ییلخاد قویقح
ه یقوقح همانعقق ای تادهاعم دا یا نوچم نامزایس ایه
نییب ایه عیم م( ینای ج ایی ییللملا
نامزاس آید ب تینما اروش ، لم نامزاس یمومع نیب اه
( دوش هداد ساکعنا )یللملا
Mosler,
1995: 514
چیه نیا بانب .) فی عو
یقیقد هن زا هزوح ب هن زا مو فم لوصا یلک هب تروص ینای ج
قفاوو دروم را ق
هتف آن تسا . تیمها لوصا
،یلک هب ه تروص هک فی عو
،دوش رد نیا تسا هک
دانتسا هب نیا لوصا زا رانک ندراذس هدنب پ اه هب نیا یلد هک قوقح نیب ا ب لملا یسدیسر
هب
وضوم صقان ای هدنسبان
،تسا یسولج هد ک
( تسا
Wallace, 2005: 24
.)
عیبط قوقح ب ینتبم یقوقح یلک لوصا هب پمکسد نبراب دسوو راب نیلبا ا ب ی
پ روظنم
یقوقح لأخ ند ک ( دیش دا نیشیپ1
d’Aspremont, 2018: 165
.) نانادیقوقح تیشیب ییف ط زا
قفاوم نردم ماظن مامو ک تشم یقوقح لوصا ،یقوقح یلک لوصا هک دنا
ایو ،ییلم یقویقح ایه
___________________________________________________________________
1. Non Liquet
تلبد دبابر رد هک ا نآ باق اه
ویصا .دنتیسه ،دنشاب لامعا ب دیعاوق نیینچمه یقویقح ییلک ل
ماظن رد م ف نامه هب هک دنتسه ییاهدرادناتسا هدیش را کو اهراب یقوقح هتف شیپ اه
هیچ ،دینا
هب ینایسنا تایعامتجا ییساسا ایهزاین ییخ ب هیب رب یض یخساپ نایب ای ک تشم أشنم یلد
(
Omar, 2011: 9
.) یلع ا ه ،دنچ ینانادقوقح لاح هاسدیید یظنم زا مادیک
یکف یشم ب
هداد هئارا قوقح یلک لوصا ا ب یفیراعو ،دوخ تیخاپ ولا .دنا
لویصا ییلک ار نییا هینوس فیی عو
یم دنک : یلوصا
،یقوقح صاخ ب
،ماع هک یسر ب اب ب
ةیعلاقم قییقد ةیب و یقویقح تیلم ایه
،ندمتم بجوم یم دوش هک هب ناونع لوصا حضاب یقوقح هک یتیصوصخ یلک
ب داینب
،دنراد رد
ن ظ هتف س دنوش . هب ةدیقع نب
1گنچ
، لوصا
،یلک لوصا یساسا متسیس یقوقح دنا هک رد ویو پ
ا نآ قوقح نیب لملا یسفو ب لامعا یم دوش . نیسلسا هب2
لوصا یلک هب ناونع ةتسه هدیا ایه
یقوقح هک نیب مامو ماظن اه یقوقح ندمتم ک تشم ،تیسا هرایشا ییم دینک . ییژرب رای ظا3
یم دراد هک لوصا
،یلک یلوصا نانچ یساسا رد ه هعماج هب یبوخ مظن هتفای دنا هک چییه کیش
ینلاقع یتسیزمه نبدب
بتعم نتخانش یلک
،ا نآ نکمم تسین . ز ملا
، 4
هب قن زا ربایف
، 5
لویصا
یلک ار هب نیمه شبر فی عو یم دینک . با رای ظا ییم دراد هیک لویصا ییلک ایهرا نه نی ییز
مظن اه یقوقح یلم دنا . نیا
،لوصا یل و نادجب یقوقح ینای ج دینا هیک دیسوو قویقح یلم
ندمتم قیدصو هدش ( دنا
Bassiouni, 1990: 770-771
).
نانادییقوقح هزب ییما نادیینچ
هییب میهاییفم یییمزج ب ییظن یییمن
،دیینزاد پ هییکلب
هییب تروییص
مع هنایا س ا هب نیا هلئسم هجوو دنراد هک هچ زیچ دوجب
« لوصا یلک
» ار تباب یم دنک . نیا
شیا س تشیب هب و ییا س یلمع تنس نماک لا ار اوزاب یم دهد او د کیبر ظن ب مزج هینایا س
تنس یقوقح یمبر - ( ینمرژ
Bassiouni, 1990: 770
ناویید ةمانیساسا رد هیک آید مو فم .)
نیب لویصا لامعا ب ییاسانش رد مو فم نیا یتسیچ ،تسا ندمتم لم ،هدمآ تسسداد یللملا
یلک نییعو شقن یقوقح هدننک
.تشاد دهاوخ ا
رد صوصخ مو فم لم ندمتم یسافو ددعتم هب مع هدمآ تسا . ت بار زآنینج دویصقم6
زا لم ندمتم ار نآ هتسد زا اهدحاب یسایس
هتسناد هک زا یتموکح دنرادروخ ب هیک
ردایق هیب
تیامح زا ناآناآیب نینچمه ؛دنا
7رباف نایب یم دنک هک یشخب زا د نی تک زا نیا مه وا ف هتفر ب
ةجرد ندمو کی تلم ار ساسا ب تیامح ب م یم دناد هک تلبد نآ تیلم زا قویقح نیدایینب
یناسنا هب مع یم دربآ ( نیما ب هداز ،هدازیلع 1392 : 158 .) زا سبرد یف یظن رویظنم
ةمانیساسا
ناوید زا هب یسراک نینچ
یورابع کیکفو ب زیامو نیب لم فلتخم دویبن
،ه هیکلب دیقف ییپ رد
___________________________________________________________________
1. Bin Cheng 2. Schlesinger 3. Verzijl 4. Lammers 5. Favre 6.R. Jennings 7. Favre
دیکأو ب ترب ض دوجب کی انبم ینیع ا ب لوصا یلک یقوقح .تسا هدوب هی یتن رد
ترایبع
لم ندمتم ار یم ناوو وسمه اب دنب 1 ةدام 2 روشنم یلم دیحتم هیک یبا ب تییمکاح مایمو
تلبد اه وضع ار هب تیمسر یم
،دسانش یسفو د ک (
،سبرد ف 1968
: 349 .) تیسا دقتعم لاه
یم را ق ییاسانش دروم اف ص ،ندمتم لم دسوو یلک لوصا یمنرد نوناق کش هب ب دن یس
دینیآ
یمن را ق ا نآ تقفاوم دروم ای ( د یس
Hall, 2001: 292
هیک تییعقاب نیا هب هجوو اب هاسدید نیا .)
تلم دسوو یلک لوصا ییاسانش تلبد هن ب تساه
یم تیوقو ،اه .دوش
هب یم ظن اه هاسدید دسر هب ب دراد تشیب تبا ق یعیبط قوقح بتکم تا کفو هب ل
ربآدایی یعون
هب یقوقح یلک لوصا زا پمکسد نبراب یقلو ز ط ناونع
« نادجب یقوقح لم ندمتم » .تسا
نیبدیو نانادیقوقح یورویشم ةیتیمک ایضعا هاسدیید ا هایظ ،روکذم فاصبا مامو اب ةدیننک
نیب یمئاد ناوید ةمانساسا تسسداد یللملا
لاس رد 1920 ، یلم مایمو هیک تیسا هدویب نییا
ندمتم ( دنا
Pellet, 2006: 769
.)
هاگتساخ لوصا
یلک یقوقح
ة صبو زا یسافو 3
دنب 1 ةدام 38 نییب ناویید ةمانساسا هیب تیسسداد ییللملا
یوبایفتم رویط
نیا اب .تسا هد تسس هب لوصا هب یسفو نیا .تسا قیضم یلعف جیار یسفو ،لاح
ب ناونع هدمآ ا
هب هک ،دراد ظن یلم قوقح لوصا زا دقف ماظن تشیب رد هد تسس ش یذپ یلد
،ایند یقوقح اه
یم نیب قوقح ةزوح هب دناوو ( دوش قتنم لملا
Virally, 1968: 144; Akehurst, 1974: 279
.)
نیب قوقح نادنمشیدنا ،وس آید زا نیب قوقح یصا لوصا دوجب زا اهراب لملا
ک لملا زا دقف ه
نیب قوقح ةزوح هد ک افد ،دنشاب هدش قتشم لملا
هیب بیلغا ای نآ ،دینا
« قویقح ییلک لویصا
نیب لملا » ناونع اب تفلاخم رد
« یقوقح یلک لوصا »
یم هراشا رد ندیمتم لم دسوو هک دننک
ةدام 38 نیب ناوید ةمانساسا .تسا هدش فی عو ب هتخانش تیمسر هب تسسداد یللملا
یم سپ اوو تشیب ظن قفاوم ن ناققحم
قوقح نیب هک دوب لملا دندقتعم
هک ة صبو 3 دنب 1
ةدام 38 ةمانساسا ناوید
نیب یللملا تسسداد تللاد
دراد ب هکنیا
« یلک لوصا
» ار یم ناویو زا
بد عبنم تبافتم قوقح یلخاد ب قوقح نیب لملا ییاسانش لوصا .د ک
نیداینب قوقح نیب لملا
یم دنناوو رد تفاب قوقح نیب لملا نبدب نتشاد چیه ییاتمه رد ماظن اه یقوقح یلخاد رو ظ
،دننک هکا چ ماظن قوقح یلخاد ب ماظن قوقح نیب لملا ه مادک یسژیب ییاه دنراد هک ا نآ ار زا
مه زیامتم یم دنک . نینچمه تسرد
هب ظن یمن دسر سا نامس مینک هک نیبدیو ناسدیننک ةدایم
38 ةمانساسا ید
ناو یمئاد نیب یللملا تسسداد ب
ناوید نیب یللملا تسسداد دیصق
،دنتیشاد
ا ب
،لاثم زا لوصا یلک یقوقح نیب
، لملا لوصا هدمآ ب زا ف یع ب تادیهاعم ار
انثتیسا دیننک
(
Bassiouni, 1990: 772
.)
اب فاصبا هدش کذ یم ناوو ه یتن تف س هک لوصا یلک یقویقح بد هدیمع یلیصا هاآتیساخ
راد د هک ترابع دنا زا مظن یقوقح یلخاد ماظن اه گرزب یقوقح ب ققنم قوقح نیب . لملا نییا
لوصا ار شبر زا هدافتسا اب ا قتسا
زا ماظن اه یقوقح یلخاد ب اب شبر جاتنتسا ای نامه ساییق
زا ققنم ماظن نیب لملا یم ناوو جا ختسا ( د ک
Voiget, 2008: 7
نییا صویصخ رد .) هتیسد
زا
لوصا ک یل حب ،یقوقح ةوحن
لامعا نیا لوصا رد قوقح نیب لملا یقم ییم دویش . لایمعا ب
ةوحن ا جا نیا لوصا متشم ب بد هیلح م ایی مایس تیسا : تیسخن ییایسانش ةدیعاق
مایع رد
ماظن اه قوقح یلخاد ب مبد ند ک دراب ةدعاق
روبزم رد مظن نییب نییما( یلملا ،هدازییلع ب هداز
1392 : 162 ).
یلک لوصا نیب قوقح
نامه هک زین لملا زیین لاایب رد ب تسادیپ ناشمان زا هکروط
یلوصا ،دش هراشا هک دنا
هاآتساخ نیب یللملا .دنراد نیا لوصا هعوم م لوصا یسایس - یقوقح دنا
هک ب دبابر نیب لملا تسام فمکح (
،یسابع یم 1394
: 207 .)
یگژیو یاه
لوصا یلک یقوقح
ةمه لوصا یلک زا یسژیب ه ا هتسج ب ا نوچمه انتبا ب شزرا
،اه مدیع ،نییعو ،تییلک ییاییوپ ب
اشآهار ندوب دنرادروخ ب .
نیا یسژیب اه ار دیاب هب تروص کی ک هیب میه هتیسویپ ب دبو یم رد یظن
تف س ( دومحم ، د ک
1397 : 341 .) یخ ب ناسدنسیون رد
رایبآ دویخ هیب تییهام لویصا ییلک
یقوقح هراشا هد ک ب صانع دنچ زا نآ ار هد مش ب هیس ییاییوپ ب رایتخا ،نیعو مدع .دنا درویم
زا
نیا صانع مدع .تسا زا هدمآ ب ،نیعو
بد یسژیب یلک ندوب ب ییعازتنا ندویب لویصا ییلک یقویقح
یسژیب ،رایتخا ،تسا مبد
لوصا یلک تسا یلک لوصا هک تسانعم نیا هب ب رایتخا
نایایش ی جویو
هب نایضاق ب ناراذآنوناق یم
نهد لوصا هکنیا ینعی ییایوپ ،تیا ن رد ب د یلک
یقوقح یاسب مزلا ار
ا ب هاسداد اه مها ف یم
،دنربآ هب هنوس ا هک هاسداد اه دنناوتب قوقح ار هب تروص ایوپ یسفو دیننک ب
وآخساپ تلاکشم
زبر ( دنشاب
Voigt, 2008: 9
ا ب .) لوصا یلک یقوقح را چ زیین یآید یسژیب
هد مش ب دنا : لک ی
،ندوب صاح هب و
،ندوب باح شزرا اه ندوب ب ه خلأاب هیکنیا ییخ ب زا لویصا
یلک قوقح ینا ج سه دنت
.(Anghel, 2016: 331, 333- 335)
یسژیب ند مش ب اب هراشا تسین دب یقوقح لوصا اه
ةدیعاق ب یقویقح یصا تبسن هب زین ا
دیدحو ةیضق رد ناوید .میشاب هتشاد ناوید ظن زا یقوقح ح
دبد ز م ییایرد رد ةیحان جیلخ نیایم
( اداناک / ةدحتم تلاایا اکی مآ
) رد 12 بتکا 1984 اب هراشا هب ترابع لوصا ب دعاوق قوقح نیب لملا
را ظا یم دراد
« : زا ظن نیا
،هبعش تکراشم بد لاقصا لوصا ب دعاوق زیچ تیشیب زا هدافتیسا زا
کی ترابع هناسبد هب روظنم لاقتنا کی ةدیا م هباش
،تسین هکا چ رد نیا هنیمز لوصا هب ینشبر هیب
انعم لوصا یقوقح
،تسا ینعی ماش دعاوق قوقح نیب لملا مه ییم دویش هیک رد نییا ترویص
هدافتسا زا لاقصا لوصا هب یلد یسژیب یلک و ب یساسا و نآ تسا ( »
ICJ Rep, 1984: para. 79
.)
یاهدرکراک یلصا
لوصا یلک یقوقح
لوصا یلک قح یقو رد ماظن قوقح نیب لملا د کراک هناسبد
ار لابند یم دینک : یپ ند یک لأیخ
یقوقح ب ی سو ا جا قوقح رد هیص ع ایه دییدج ( نییما ب هداز ،هدازییلع 1392
: 167 .) یپ
نیدب .تسا یتسیویتیزوپ هاسدید زا یقوقح یلک لوصا یلصا د کراک یقوقح لأخ ند ک هیک انعم
هیضق رد هک ا نآ یمکح ا
ط ةلئسم ا ب مزلا تادهاعم رد هدش
،دویبن دویجوم ف ع ای ا جلاا
هب هب لأخ ند ک پ روظنم یم هدمآدوجب
ندیمتم یلم لویبق درویم یقویقح ییلک لوصا هب ناوو
.دش سوتم هص ع رد قوقح ا جا ی سو د کراک
هخایش یب ظاین دیدج اه ب ودییدج ایه
هعسوو تمک نیب قوقح هتفای
ح دننام لملا نیب قوق
دیحم لملا نیب قوقح ب تسیز
یشب یلملا
یم ناوید .تسا هخاش رد ار یقوقح دعاوق ةعسوو یسم دناوو
نییب قویقح دییدپون ایه زا یلملا
ةخایش رد دویجوم دیعاوق ا یجا ی یسو ب دیعاوق ةعسوو .دزاس راومه دوخ ییاضق ةیبر قی ط ا ضاح ةلاقم یلصا وضوم هناتسبد شب قوقح ب شب قوقح ییم نینچمه .تس
ناویو تیفس هیک
لوصا یلک
،یقوقح هس د کراک عبنم :دراد دعاوق
یقوقح یفلتخم لویصا ؛تسا ایمنهار
مایظن
ییاضق تسا هک هب یسفو ب لامعا دعاوق
،قوقح ت ج یم رد ؛دهد نایی ج یح یصفب بایعد
هب روط میقتسم ب روما یعوضوم هیضق
لامعِا یم
،دوش یتح سا ةدعاق ینبدیم رد ویم در هلئیسم
دوجب هتشادن دشاب ( ب یبحم
،ینیما 1393 : 17 - 16 ).
رد ماظن قوقح نیب
، لملا ییاج هک دعاوق نبدم مک
،تسا د کراک موس لوصا ییلک ،قویقح تییمها
یصاخ ادیپ یم
،دنک ا یز ف ص ظن زا أشنم ب راتخاس
،دوخ رد ناوید اه ب هاسداد اه نیب یللملا هیب ناوینع
نوناق باق
،ا جا ب هن هب ناونع قوقح م ن رد تیعضب اه هبایشم ب نویآمه ا یجا ب لایمعا ییم رد .دویش
ا نیا لوصا یلک اب یقوقح ف ع ب هدهاعم با ب
ب یبحم( تسا
،ینیما 1393 : 17 .)
نیب ناوید ةیور رد یقوقح یلک لوصا یرتسگداد یللملا
میدید هک لوصا یلک یقوقح بد هدمع یلصا هاآتساخ دنراد
. لوصا یلک یقویقح ار ییم ناویو زا
ماظن اه قوقح یلخاد هب شبر ا قتسا ب زا مظن قویقح نییب یلملا هیب شبر ساییق جا ختیسا
(
Voigt, 2008: 7
) ب رد ایاضق طوب م هب د براک .
هیناخراک ةییضق رد دویخ هناسادج ةی ظن رد دادنی و یضاق ةیناخدبر بر یب ذیغاک یمخ ایه
ظا )هئوسبرا هیلع نیتناژرآ( هئوسبرا یم را
نیب ناوید هک دراد ،دویخ فلس دننامه تسسداد یللملا
نیب تسسداد یمئاد ناوید یقویقح ییلک لویصا اینعم رد میه ار یقویقح ییلک لوصا ،یللملا
ییاسانش هاسداد رد هدش یلخاد اه
لاقتنا ب(1
نیب ةص ع رد هتفای ییاسانش لوصا مه ب )یللملا
هدش
___________________________________________________________________
1. In foro domestico
نیب قوقح دوخ رد هب ، لملا
راک ( تسا هد ب
ICJ Rep, 2010: 144, para. 21
نییا زا .) لویصا سیپ
ماظن نایم ک تشم یلک ار یلم یقوقح اه
« یقوقح یلک لوصا »
قیقنم زا ج ختسم یلک لوصا ب
نیب قوقح ار لملا
« نیب قوقح یلک لوصا لملا
» یم اجرا ایاضق یسر ب اب ب میمان ناوید هب هدش
نیب یهاوخ یعس تسسداد یللملا شییپ لویصا هب ناوید دانتسا دراوم د ک م
ب جا ختیسا ار هیتفس
قویقح ییلک لویصا ب یقویقح ییلک لویصا ییایسانش ناییم زیامو هجوو دروم ةتکن .مینک هعلاقم نیب ماظن ب ینتبم تمک رایسب ناوید ییاضق ةیبر یمبد رد هکا چ ،تسا لملا ییلخاد یقوقح اه
نیب تسیز تایضتقم ب هدوب قم ار یللملا
حم نآ زا سپ .تسا هداد را ق ظن
« یشب قوقح یلک لوصا
هناتسبد شب قوقح ب »
یم یسر ب ار ناوید ةیبر رد .مینک
1 . یقوقح یلک لوصا
ناوید مه رد روما یلکش ب مه رد روما وهام هب لوصا ییلک یقویقح دانتیسا هد یک تیسا . هیلمج زا
لوصا یلک یقوقح یلکش هک دروم دانتسا ناوید ،هیتف س را ق ییم
ناویو یصا تیایضر هیب تیحلایص
،ناوید صا تیعونمم جب خ
زا تیحلاص
،هاسداد صا با ب احیصا ،اویعد یصا تییعونمم رایکنا
سپ زا
،را قا صا رابتعا ةیضق موکحم ا ب ب صا یسفو ساسا ب میهافم لبادیتم ار د میش ب ( ییوی لا
، ظن 1392 : 39 .) هلمج زا لوصا یلک یقوقح هک ةبنج دام ب وهام دنراد زین یم ناویو هیب یصا
،تلادع ةی ظن ییغو شحاف اضبا نامز داقعنا
،دادرا ق صا نسح
،تین یصا ایفب هیب ،دی ع یصا
نا بج تراسخ
،ابران صا دنموب ب ندش نبدب
، یلد صا هدافتساءوس زا
،قیح یصا سرویف ،ربژایم
صا رابآ دیفم ( رد یسفو )،
صا ویع د ک هراشا اضر (
ع یم
،یساب 1394 : 216 - 215 ) .
ناوید رد تساوخرد ةیضق ظندید و
ب یسفو أر 24 ةییروف 1982 رد ةدینب پ دبو یم ایب
تلاف هراق ( سنوو / رو مج یب ع
یبیل ( ) سنوو هیلع رو مج یب ع
یبیل ) ملاعا ییم دینک هیک
أر نآ رد صوصخ ةدنب پ تلاف هراق ( سنوو / رو مج یب ع
یبیل ) لومیشم یصا
رایبتعا یما
هموتخم ( تسا
ICJ Rep, 1985: para. 48
).
ناوید تیساوخرد ةییضق رد ییسفو
أر 11 نیئبژ
1998 رد ةدنب پ طوب م هب ز م یکشخ ب ییایرد نیب نب ماک ب هی ین ( نب ماک هییلع هیی ین )
( هی ین هیلع نب ماک ) رد هیلبا تادا یا یسر ب ةلح م رد زین خساپ
هب نیلبا ةتساوخ
،هی ین ایب
نیا ا للادتس هک لابق هب نآ رد أر خروم 11 نئبژ 1998 هتخاد پ تیسا ب ایب هرایشا هیب یصا
رابتعا ما
،هموتخم نآ ار باق یغ امتسا ( تسناد
ICJ Rep, 1999: para. 16
).
ةییضق رد ناوید
ایه لاد هروو ( ایبملک هیلع ب پ ) یم هراشا هموتخم رابتعا صا هب زین ( دنک
ICJ Rep, 1951: 77
.)
د ناوی رد ةلح م یسر ب تیحلاص دوخ ةیضق رد تیحلاص یآیهام یهاشداپ(
دحتم هیلع )دنلسیا
هب صا ییغو نیداینب اضبا لاوحا ب ای ةدعاق
1سوبر یم هراشا ( دنک
ICJ Rep, 1973: para. 45
).
___________________________________________________________________
1. Rebus Sic Stantibus
رد ناوییید ایاییضق
ا ییجا تییقفاوم ةییمان تییقوم 13 بماتپییس 1995
( رویی مج هییینبدقم
بلاسسوی باس
ق هیلع نانوی )،
ةبداح ییاوه 10 تسوسآ 1999 ( ناتیسکاپ هییلع
دینه )،
دیا یش
ش یذپ کی روشک هب تیوضع لم دحتم ( ةدام 4 روشنم )،
یسفو تقفاوم ةمان 25 سرایم 1951
نایم نامزاس ینا ج تشاد ب ب صم ب نینچمه ةیضق
شیایمزآ ایه هتیسه ا ( ایلا تیسا هییلع
؛هسنا ف دنلیزوین هیلع هسنا ف ) ب ه صا نسح تین هراشا یم ،یووکلم( دنک 1398
: 201 .)
شیامزآ ةیضق رد هتسه اه
ایلا تسا( ا هیلع
؛هسنا ف دنلیزوین هیلع رای ظا ناویید )هیسنا ف
:تشاد
« تیسا تیین نیسح ...یقویقح تادی عو ا یجا ب دا یا ب مکاح یساسا لوصا زا یکی »
(
Reinhold, 2013: 48
.)
د نیف ط دوخ ایاضق یخ ب رد هد ک یعس اوع
ماظن رد ا قتسا شبر زا هدافتسا اب دنا یقویقح اه
هب ب دننک تاببا ار یقوقح یلک صا کی یلم ناویید یباقم رد اویعد رد دوخ عضوم تیوقو روظنم
لایغو پ نآ رد هیک تیسا دنه نیمز س زا روبع قح ةدنب پ نآ ةنومن نی وزراب .دنیوج دانتسا نآ هب یقوقح هاسدید دوخ ةحیلا هب 64
ایب دبو یم یقوقح یلصا دوجب تاببا ا ب ار فلتخم یلم قوقح
شخب هب یس تسد قح ( د یک همیمیض ،ینیمز یس رویصحم ایه
Pellet, 2006: 770
.) نیینچمه
کیزکم تساوخرد مشش
دوخ رد ةیضق انبا ب یاس ایبوا کییزکم ( کییزکم هییلع تلااییا ةدیحتم
اکی مآ ) یم حیضوو هک دهد
ةدعاق مدع رابتعا یلدا ة ب یشم یغ میه
رد متیسیس نمایک لا ب میه رد
قوقح یندم هدافتسا دروم هتف س را ق
ب مزلتسم انثتسا ند ک یلیلد تسا هک هیب ییشبر ییصحو
هدش هک ضقان د عو هب تیاعر تافی شو ینوناق ( تسا
ICJ Rep, 2004: para. 126
) .
کذ دراویم زا تیشیب راییسب ،یقویقح یلک لوصا هب ناوید اجرا دراوم هیب .تیسا هدیش
یظن
یم هب یقوقح یلک لوصا زا یقلو ز ط نیا دسر ماظن نایم ک تشم یلک لوصا ناونع
یقوقح اه
نییب تیسسداد ییمئاد ناویید ةمانساسا رد راب نیلبا هک تسا یمو فم تیا ن رد ،یلم ییللملا
هب هحلاصم ناونع .دش هتف یذپ یتسیویتیزوپ قوقح بتکم ب یعیبط قوقح بتکم نایم ا
2 . نیب قوقح یلک لوصا للملا
اقی فآ ةیضق رد ناوید ونج
یب غ ( یپویوا هیلع اقی فآ
؛یبونج ای بیل هیلع اقی فآ یبونج )
هب روط ینمض ناعذا یم دراد هک ه صا ای یقح هک رد قوقح یلخاد تلم اه ای یخ ب تلم اه هب
تیمسر هتخانش هدش
،دشاب تیلباق میمعو هب قوقح نیب لملا درادن . لوصا ب قوقح دیاب اب هجوو
هب یسژیب اه ماظن ییاه هک نیا لوصا ای قوقح رد نآ قم یم
،دنوش یسر ب دنویش ب رد نییا
تایضتقم هنیمز داصتقا
ب یفسلف متسیس زئاح تیمها هدوب ب مزلا تسا هیک هیجوودروم را یق
دن یس (
ICJ Rep, 1966: para. 88
.) ةتکن یم م نیا هک هب تارا ظا ام
یم دزومآ نییا تیسا هیک
ف ص ا قتسا رد ماظن اه یقوقح یلخاد هب روظنم جا ختسا لوصا
تیافک یمن دینک ب رد دینیا ف
لاقتنا امتح دیاب تاصخشم ماظن
قوقح نیب لملا هب ناونع ماظن دصقم رد یظن هیتف س دویش . ایب
نیا فاصبا هب ظن یم دسر هیک شبر لبا ییف عم هدیش رد نییا ،قییقحو یینعی
ر شب ا قتیسا رد
ماظن اه یقوقح یلخاد نبدب هجوو هب شبر مبد هک جاتنتسا رد ققنم قوقح نیب لملا ،تیسا
رد یخ ب دراوم ة یتن ولقم ار هب تیسد ییمن دیهد ب تییا ن رد مزلا
تیسا هیک نییا بد شبر
هب وحن مهاب قیفلو دنوش . نیا اب یقنم ب تائایضتقا هیب هیجوو اب ددعتم ایاضق رد ناوید لاح ق
نیب قوقح نامه هک تسا هد ک دانتسا یلوصا هب لملا
یم ،دش هتفس هکروط تیحو ای نآ زا ناویو
ناونع
« نیب قوقح یلک لوصا لملا
» .د ک دای
رد ناوید ةیضق
تیلاعف اه هناحلسم رد نیمز س وآنک ( رو مج کییوا کومد
ویآنک هییلع
ادناسبا ) ملاعا د ک هک رو مج ادناسبا
صا مدع هدافتسا زا ربز رد دبابر نیب لملا ب صا مدیع
هلخادم ار ضقن هد ک ( تسا
ICJ Rep, 2005: para. 345
.) ناوید رد ةیضق تیلباق ا یجا دی عو
وجر هب رباد تحو شخب 21 تقفاوم ةمان 26 نئبژ 1947 قم لم دحتم رد ةی ظن یورویشم
دوخ ملاعا یم دنک هک صا ینیداینب رد قوقح نیب لملا دوجب د درا ب نآ نیا تیسا هیک قویقح
نیب لملا ب قوقح یلخاد و ب
،دراد یلصا هک زا تدم اه شییپ دیسوو می ح ییمیظع زا
ارآ
ییاضق دییأو تسا هدش (
ICJ Rep, 1988: para. 57
.) ش یذیپ درویم لویصا هیب هدنب پ نیا رد
هراشا ندمتم لم یمن ا
نیب ییاضق ارآ ب دوش یم را ق دانتسا دروم یللملا
.دن یس
ةیضق رد ناوید ب ملق
یآیهام (
ایناپسا هیلع اداناک ) هب صا یساسا قویقح نییب یلملا ، یصاعم
ینعی سوو هب هویش اه تملاسم زیمآ ا ب ح تافلاتخا هرایشا ییم دینک (
ICJ Rep, 1998: para.
.)56
ةبداح ةیضق رد نینچمه ییاضق دا ن نیا ییاوه
10 تسوسآ 1999 ( ناتسکاپ هیلع ه دن ) ربآدایی
دش هک
« زیامو یساسا نیب ش یذپ تیحلاص ناوید
دسوو کی رویشک ب راسزایس لایمعا
هژییب ایب
قوقح نیب دوجب لملا ...دراد
نادقف تیحلایص ناویید
اهرویشک ار زا دییق نایشد عو هیب
یح یصفب
ناشوافلاتخا اب
یاسب تملاسم زیمآ ایهر ییمن دزایس » (
ICJ Rep, 2000: para. 51
.) رد ناویید ةییضق
سولیوابمآ (1
نانوی هیلع یهاشداپ دحتم ) را ظا ییم دراد هیک ناویید زا نییا یییییصا ز یحم
قویقح
نیب لملا ب هتف یذپ هدش رد ةیبر دوخ ب ةیبر ناوید یمئاد تسسداد نیب
،ییللملا هیک کیی تیلبد ار
یمن ناوو نبدب شتیاضر روب م هب اجرا شوایفلاتخا هیب
رباد ،د یک لبدیع ییمن ( دینک
ICJ Rep,
1953: 19
).
نیب رباد ای تسسداد هب وجر رد تیاضر صا درویم فیلتخم ایاضق رد اهراب ، لملا
تک ش ةیضق رد هلمج زا .تسا هتف س را ق ناوید دیکأو تفن
سیلآنا ب نا یا ( یهایشداپ دیحتم
هییلع
نا یا ) ناوید ، نایب تشاد هک دیاب شتیحلاص ار
ا ب نتخاد پ هب تیهام اوعد زا دعاوق یمویمع ر یقم
رد ةدام 36 همانساسا ه یتن ( د یآب
ICJ Rep, 1952: 102-103
.)
ناوید رد ةی ظن ا حص ةیضق رد دوخ یوروشم یب غ
هیب یصا نیییعو تیشون س هیک
زا لویصا
قوقح نیب لملا
،تسا هراشا یم دنک (
ICJ Rep, 1975: para. 59
ب انبا ةیضق رد .) یاس
ابوا کییزکم
___________________________________________________________________
1. Ambatielos
( کیزکم هیلع تلاایا ةدحتم اکی مآ ) زین رد صویصخ دی عو
هیب نا یبج ترایسخ کیی یمع فلایخ
نیب یللملا اب هراشا هب أر هرداص رد ةیضق هناخراک بزروک دسوو ناوید یمئاد تسسداد نییب
ییللملا
رد لاس 1928
، انیع ظن ناوید یخا ار قن یم دنک :
« نیا کی صا قوقح نیب لملا تسا هیک ضیقن
کی د عو تسم مزل نا بج تراسخ هب یقی ط بسانم تسا » (
ICJ Rep, 2004: para. 119
.)
3 هناتسودرشب قوقح و رشب قوقح یلک لوصا .
تهابش ، ظن فیراعو هب هجوو نبدب ،هناتسبد شب قوقح ب شب قوقح تبایفو ب اه
یه ،نایشیاه
هییب دییعاوق ب لوییصا ةدیینراد برد بد دنتییسه ب تییما ک ب ییشب د ییف زا تیییامح روییظنم
(
Kaziarshadulhoque, 2018: 68
ناوید .) نیب یللملا
، تسسداد اب
هکنیا هاسداد قوقح یشب
،تسین نیا اب لاح اب هجوو هب تیحلاص ماع
،نآ هب صوصخ هکنیا رد ةدام 36 همانساسا یسدیسر
هب باعد
،یقوقح هب ةد ع نآ عج م هتشاذس هدش
،تسا یم دناوو رد یقیا ش هیب نایمه هویحن
لاثم هاسداد ییاپبرا قوقح
، شب هاسداد ییاکی مآ قوقح
شب ب یضعب عجا م ییاضق نییب ییللملا
آید هک هب باعد طوب م هب قوقح شب یسدیسر یم
،دننک تافلاتخا قوقح
شب ار یح یصفب
دنک . هب لومعم روط رد
تشپ ةنحص تاعزانم نیب یتلبد
،زین ئاسم طوب م هب قوقح شب هتف ن
تسا (
،یللاج 1382 : 71 .) لاح اب هجوو هب شقن ناوید نیب یللملا تیسسداد هیب
ناوینع نیکر
یلصا لم دحتم ب شقن یب یدب نآ رد ح صفب فلاتیخا ایه نییب ییللملا ب ةعیسوو قویقح
نیب لملا ب زا یف ط اب هجوو هب تیمها نبزفازبر قوقح
نیب لملا شب رد اییند ،زب یما رویقچ
یم ناوو زا دا ن یشم اب یتسیویتیزوپ ب
تنس هظفاحم
،هناراک راظتنا تیامح زا یمایظن یقویقح
ار تشاد هک قح اه دروم اعدا نآ اتلاصا هشیر رد بتکم قوقح یعیبط
؟دراد نیا راظتنا ادیبا
راظتنا یب اج دهاوخن
،دوب هکا چ انب هب ةدیقع روسف پ تخاپ ولا ...« :
تیامح زا تیصخش شب
ب
قوقح نیداینب نآ فده ن ییا مامو اونا
،قوقح یلم ب نییب تیسا ییللملا ( »
Ghandhi, 2011:
).555
نیازا یم ب ییایاضق هب ناوید ةیبر یسر ب بر لوصا هب نآ رد نآ تاضق ای ناوید هک میروخ
نیب قوقح یلک هتخاد پ هناتسبد شب قوقح ب شب قوقح ئاسم اب دبو م لملا
.دنا
ناوید رد ةی ظن یوروشم دوخ رد ةیضق تیعب شم دید و
اب ای هدافتسا زا لاس اه هتسه ا
هب صا یب یف ط هراشا یم دنک . ناوید رد صوصخ لامعا لوصا قوقح هناتسبد شب دقتعم
تیسا
هک نیا لوصا رد یمامو تامصاخم ةناحلسم
نیب
،یللملا نبدب هجوو هب ون لاس ییاه هک نکمم
تسا هب
،دبر راک م تسا (
ICJ Rep, 1996: para. 89
.) ةیناسادج ةی ظن رد تناما یب یضاق
خروم أر رد دوخ 11
لاوج 1996 ةییضق رد بلایسسوی یوامدقم تادا یا صوصخ رد ناوید
سن تیانج تازا م ب عنم نویسناونک د براک ب ینسوب( یشک
هیب ،) بلایسسوی هییلع نیوسز ه
هماند ع رد اهروشک راکدوخ ینیشناج صا ند ع ب شب قوقح اه
هما قویقح ایب دبو یم اه
یم هراشا هناتسبد شب نییب قویقح لوصا زا صا نیا هک تسا دقتعم ب دنک
تیسا یصاعم یلملا
(
ICJ Rep, 1996: 652
.)
یضاق ا جا ةیضق رد دوخ فلاخم ةی ظن رد دادنی و ةدهاعم
نیب یللملا وحم مامو لاکشا ضییعبو
داژن ( ناتسج س هیلع
نویساردف هیسبر
) یم را ظا ، د
:درا
« یصا ،دی ع هیب افب صا ،نیداینب لوصا
)یلکیش قویقح ةدر رد( اوعد فا طا با ب صا ب ) وهام قوقح ةدر رد( ضیعبو مدع صا ب با ب نییب قویقح ةیندب مایمو رد هیک( تی یشب صا ،نینچمه ،نیداینب صا .دنتسه قویقح ، یشب یلملا
نیب نیب قوقح ب هناتسبد شب لملا فن یسدنهانپ لملا
یم ذو نبزفا ،نیداینب صا .تسه )دنک ،نییا یب
هب( شب د ف تما ک نیب قوقح انبم ناونع
نییب قویقح نیدایینب لویصا .تیسا ) یشب یلملا ، یلملا
هب ةدام رد هک دنتسه ا نآ ،هبلاع 2
عضب دحتم لم روشنم هدیش
دینا ( »
ICJ Rep, 2011: 322, para.
یم همادا دادنی و یضاق .)212
:دهد
« ای نیا ةییلبا لویصا زا ییخ ب ییعقاب1
یقویقح میظن هیب هیک دینا
نیب هداد ار ش یذپانزی س یقلاخا داعبا یللملا شزرا هیک ییعقاب هییلبا لویصا زا ییخ ب ای نیا .دنا
ایه
ما لا دعاوق هندب شخب نییب یقویقح مظن2
ییم ناییامن ار ییللملا ییپ ار نآ دایینب ،تییا ن رد ب دنزایس
یم دولاش اب هیلبا صا .دنزیر
3ة نیب یقوقح مظن یینیع تلادیع ةدییا نآ زا ب تیسا نایسمه ییللملا
4
یم دافتسم )یعیبط قوقح روخا ف(
( دوش
ICJ Rep, 2011: 322, para. 213
.)
رد ولایید ایقآ هیکنیا یب ینبم هنیس اعدا یسر ب رد ولاید ویداس بدمحا ةدنب پ رد ناوید ةدایم هیب ،تسا هتف س را ق راتفردب دروم سبح ناربد 7
نییب قایثیم ب یندیم قویقح ییللملا
ةدام ب یسایس 5
ییم هرایشا مد م ب شب قوقح ییاقی فآ روشنم ییم دییکأو ناویید .دینک
:دینک
« نبزفا یب ،نیا ب هدیعاق هدیننک یقحو ب ینایسنا یغ رایتفر تییعونمم ،کش
قویقح دیعاوق زا ا
نیب تلبد ا ب هک تسا ماع لملا یه زا رایف یتح ،یقیا ش ه رد اه
،یوادیهاعم دی عو هینوس
مزلا تسا جلاا »
546 Ghandhi, 2011:
.) قیح ةیضق رد دوخ یوروشم ةی ظن رد نینچمه ناوید
ط ش ب نویسناونک عنم
ب تازای م تییانج
یسن ملایعا ییشک ییم
لویصا هیک دینک ییاینب یز
نویسناونک عنم
ب تازا م تیانج سن یشک یلوصا دنا هک دییسوو یلم ،ندیمتم ییتح
نبدیب
دوجب چیه هنوس د عو یوادهاعم ا ب
تلبد اه مازلا ربآ هتخانیش هدیش ( دینا
ICJ Rep, 1951: 23
) .
ناوید رد همادا بد فده هدمع ا ب نویسناونک عنم
ب تازا م تیانج سن یشک یم ب هک د مش
ترابع زا دنا تظافح زا تییدوجوم ییخ ب
زا هب یس ایه ینایسنا ب دیییأو ب هحیص نتیشاذس یب
ییادتبا نی و لوصا یقلاخا (
ICJ Rep, 1951: 23
).
تیلاعف ةیضق رد نینچمه ایه
هناحلیسم رد
نیمز س وآنک ( تساوخرد دیدج
: 2002 ( ) رو مج وآنک کیوا کومد
ادینابر هییلع )
ةیی ظن هیب
قح ةیضق رد دوخ یوروشم ط ش
ب نویسناونک عنم
ب تازا م تیانج سن ب هد یک هراشا یشک
___________________________________________________________________
1. Prima Principia 2. Corpus Juris 3. Substratum 4. Objective Justice
یم حی صو ادد م :دنک
« لوصا یز ییانب نویسناونک عنم
ب تازا م تییانج یسن ییشک یلویصا
هک دنتسه دسوو
لم
،ندمتم یتح نبدب دوجب چیه هنوس د عو یوادهاعم ا ب
تلبد اه مازلا ربآ
هتخانش هدش دنا
» (
ICJ Rep, 2006: para. 64
.) ةییضق رد دویخ یورویشم ةیی ظن رد دای ن نییا
تیعب شم دید و
اب ای هدافتسا زا لاس اه هتسه ا نینچمه هب
ط ش زنورام هیک د یک هرایشا1
قبط نایماظن یغ ،نآ ناسدنمزر ب
تحو تیحلاص ب
تیامح لوصا قوقح نیب لملا تأشن هتف س
زا ف ع
، قتسم لوصا یناسنا ب لوصا هتکید هدش دسوو نادجب ،یمویمع را یق
ییم دین یس (
ICJ
Rep, 1996: para. 78
) یشب قویقح لویصا هب دانتسا ای هراشا . ةییبر رد هناتیسبد شب قویقح ب
یم تفای رایسب ناوید ییاضق تأیشن لویصا نییا زا یخ ب .دوش
ییخ ب ،دنتیسه ف یع زا هیتف س
نیبدو هدمآرد یوادهاعم دعاوق بلاق رد ب هدش ماع تاد عو آید یخ ب ،دنا
لومشلا تیا ن رد ب دنا
نیب قوقح نیون مظن رد ه مآ دعاوق ةلح م هب او یخ ب اقورا لملا
هتفای .دنا
رومیو ةیضق رد ناوید یق ش
( لاغو پ هیلع ایلا تسا ) ملاعا د ک هک ایعدا لایغو پ یینبم یب
هکنیا قح نییعو تشون س تلم
اه تیصوصخ تاد عو
مایع لومیشلا ار
،دراد یذیپانراکنا تیسا
ب
قح نییعو تشون س تلم
اه دسوو روشنم لم دحتم ب رد ةیبر ناوید هدش ییاسانش تیسا
ب زا
لوصا یساسا قوقح نیب لملا صاعم تسا (
ICJ Rep, 1995: para. 29
).
اهدمایپ ةیضق رد دوخ یوروشم ةی ظن رد آید راب ناوید یقویقح
تخایس کیی راویید رد
نیمز س نیقسلف ماع هب یلاغشا
ربآدایی ب هد یک دییکأو تیشون س نیییعو یصا ندویب لومشلا
یم یلم رویشنم رد نیا ب قباس صا نیا هک دوش قایثیم ،دیحتم
نییب ییللملا قویقح یندیم ب
ةیملاعا نینچمه ب یسایس لوصا
قوقح نیب لملا طوب م هب دبابر ب راکمه اه هناتسبد نیب
تسا هدش جرد اهروشک (
ICJ Rep, 2004: 171, para. 88
).
رد دویخ یورویشم ةیی ظن رد ناوید
نیب قوقح صوصخ رد نینچمه روکذم ةیضق ظن ،هناتسبد شب لملا
هیئارا یورویشم ةی رد هدیش
لاس زا هدافتسا ای دید و تیعب شم ةیضق هتسه اه
یم ربآدای ار ا :دویب هتشاد را ظا هک دوش
« باق هناتسبد شب قوقح دعاوق زا دایز رایسب دادعو رد نادینچ هناحلیسم تامصاخم رد لامعا
سیاب هک دنتسه نیداینب ،تی شب ةیلبا تاظحلام ب شب د ف اب هقبار ،اهرویشک مایمو دسوو یت
نویسناونک بیوصو مدع ای بیوصو هب هجوو نبدب تیاعر ،روشک دسوو دعاوق نیا هدنراد برد اه
نیب قوقح یقخو باق یغ لوصا دعاوق نیا هکا چ ،دنوش ییم یکیشو ار یف ع لملا
دینهد .»
زا
ماع ةصیصخ دجاب اساسا هک دنتسه یواد عو ماش دعاوق نیا ناوید ظن ومشلا
ل دنا (
ICJ Rep,
2004: 199, para. 157
).
تییلاعف ةییضق رد دویخ ةیناسادج ةی ظن رد امیس یضاق ایه
هناحلیسم رد
نیمز یس ویآنک
( رو مج کیوا کومد
وآنک هیلع ادناسبا ) هئارا یوروشم تای ظن هب هراشا اب رد ناوید دسوو هدش
لاس زا هدافتسا ای دید و تیعب شم ةیضق هتسه اه
ینچمه ب ا اهدیمایپ ةییضق ن
یقویقح
___________________________________________________________________
1. Martens Clause
