Sustainable Development as the Common Good of
International Community in Cross-Sectoral Dispute Settlement
Fatemeh Rezaipour1
1. Ph.D. in International Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University , Tehran, Iran and faculty member of the Islamic Azad University at North Tehran, Tehran, Iran. Email: [email protected]
Article Info Abstract
Paper Research:
Research Article
Cross-sectoral conflicts, such as environment-trade disputes, are generally multi-dimensional and interwoven. Thus, a single dispute, with the same facts and same disputing parties, can undergo parallel proceedings before competent courts and tribunals under diverse technical regimes and end up contrasting judgments. Given that under general international law there is no legal principle to determine which international body has the main or exclusive jurisdiction in parallel proceedings, cross-sectoral dispute settlement can be challenging for international law system. In the researcher’s viewpoint, regulating and modifying the jurisdiction of dispute resolution courts and tribunals against one another, via sustainable development as the Common Good of international community, can be a solution to this challenge. In this regard, the present article, in a descriptive-analytical research, intends to elaborate on the capability of sustainable development in the accomplishment of this issue.
Received:
2020/10/14
Received in revised from:
2021/01/05 Accepted:
2021/04/19 Published online:
???????????
Keywords:
Cross-Sectoral Disputes, Sustainable Development, Common Good,
Jurisdiction
How To Cite
Rezaipour, Fatemeh (2022). Sustainable Development as the Common Good of International Community in Cross-Sectoral Dispute Settlement. Public Law Studies Quarterly, 53 (2), 1-21.
DOI: https://doi.com/10.22059/jplsq.2021.311644.2593
DOI 10.22059/jplsq.2021.311644.2593
Publisher University of Tehran Press.
رادیاپ ۀعسوت هب
ب ۀعماج کرتشم ریخ ناونع ی
ن للملا ی
نایم یواعد لح رد یشخب
یئاضر همطاف
1روپ
1 . شناد نیب قوقح یرتکد ۀتخومآ ،للملا
یملع تأیه وضع و ناریا ،نارهت ،یتشهب دیهش هاگشناد قوقح ۀدکشناد یملاسا دازآ هاگشناد
.ناریا ،نارهت ،لامش نارهت دحاو :همانایار
تاعلاطا هلاقم
هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ
نایم تافلاتخا یشخب
یطیحم تسیز یواعد نوچمه ، -
،یراجت بلغا و یهجودنچ
مهرد نت ی هد دنا نیازا . ی یاوعد نیفرط و یعوضوم تایعقاو اب ،دحاو یاوعد ور ،ناسک
م ی دناوت رادتیحلاص مکاحم دزن ژر
ی م اه ،فلتخم یصصخت ی هب
روط و هماقا یزاوم
هکنیا هب رظن .دوش ضراعتم ماکحا رودص هب یهتنم ب قوقح تحت
ی ن للملا ،ماع
ه ی چ هنوگ درادن دوجو یقوقح لصا رد ات
سر ی گد ی اه یزاوم ی دنک نییعت
مادک
ب عجرم ی ن للملا ی یراصحنا ای و یلصا تیحلاص
،دراد نایم یواعد لح یشخب
یارب
ب قوقح ماظن ی
ن للملا م ی دناوت شلاچ گنارب ی ز .دشاب هب معز لیدعت و میظنت ،ققحم
رادیاپ ۀعسوت هب کسمت اب ،رگیدکی ربارب رد فلاتخا لح مکاحم تیحلاص هب
ناونع
ۀعماج کرتشم ریخ بی
ن للملا ،ی م ی دناوت هار لح رد .دوش بوسحم شلاچ نیا یارب ی
نیمه ،هنیمز رضاح ۀلاقم نآ رب
ات تسا یفیصوت یقیقحت رد -
،یلیلحت ییبت هب ن
تیلباق .دزادرپب رما نیا ققحت رد رادیاپ ۀعسوت
:تفایرد خیرات 23 / 07 / 1399 :یرگنزاب خیرات
16 / 10 / 1399
خیرات شریذپ :
30 / 01 / 1400 :نیلانآ راشتنا خیرات
؟؟؟؟؟؟
هژاودیلک :اه
نایم تافلاتخا
،یشخب ۀعسوت
،رادیاپ خ ی ر تیحلاص ،کرتشم .
دانتسا یئاضر
همطاف ،روپ (
1401 .) رادیاپ ۀعسوت هب
ب ۀعماج کرتشم ریخ ناونع ی
ن للملا ی رد
نایم یواعد لح یشخب
قوقح تاعلاطم. یمومع
، 53 ( 2 ،) 1 - 21 .
DOI:https://doi.com/10.22059/jplsq.2021.311644.2593
DOI 10.22059/jplsq.2021.311644.2593
.نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم رشان
1 . همدقم ماهلا رادیدپ ود هدوب هلاقم نیا شراگن شخب
ب قوقح ۀعسوت ،تسخن :دنا ی
ن للملا طساوب ۀ ژر داجیا ی م ه ا ی
ب قوقح نوچمه یصصخت ی
ن للملا ب تراجت قوقح و تسیز طیحم ی
ن للملا ، هک طبترم مه هب ا
م و دن ی
دنناوت لح و دنراد و دنشاب هتشاد یناشوپمه لماعت نیا قیقد یسررب دنمزاین رضاح رصع تلاکشم لصفو
1تسا ؛ هبش و ییاضق مکاحم و عجارم دادعت هدنیازف دشر ،مود ییاضق
هک ، هب لومعمروط لئسم کی
ۀ یقوقح
هدوت زا ار ا ی وعد رد هحورطم لئاسم زا ا
ادج یم دننک م نآ لح هب قیضم یتفایهر اب و ی
دنزادرپ نیع رد و
نتسین زین رگیدکی ییاضق ۀیور زا تیعبت هب مزلم لاح
2د م یقوقح ظاحل هب ًامسر و ی
دنناوت هب روط لقتسم
دننک تیلاعف تیعضو هب دوخ رما نیا هک ،
حلاص ی ت اه ی ییادج تیاهن رد و تافلاتخا لح رد هناگدنچ
هزوح اه فلتخم یقوقح ی م
ی دناوت ،قایس نیا رد و دماجنیب هب ،رادیاپ ۀعسوت
تفایهر ۀطساو لک
رگن دوخ
جازتما رب دیکأت و تافلاتخا لح هب تبسن س
ی تسا اه فلتخم یقوقح ی
(Blake, 2003: 15-26)
م ی دناوت
.دشاب اشگهار ب قوقح ماظن رد ی
ن ا للمل م قافتا رتمک ی
دتفا ،دراوم بلغا رد .دشاب دحاو ۀدعاق عبات دحاو عوضوم هک
لا ی ه اه ی هتفگ نخس دحاو عوضوم زا یقوقح دعاوق زا یددعتم هطبار رب هجیتن رد و دنا
ا ی ژر دحاو ی م اه ی
تسا هدش مکاح یعونتم و فلتخم ،یفسلف(
1399 ،یفسلف ؛ 1390
: 429 - 430 و 477 گنتاگنت طابترا .)
نایم هزوح اه یقوقح نوگانوگ ی یتفایهر مزلتسم
لک رگن نایم تافلاتخا لح هب تبسن .تسا یشخب
نیا و
ب قوقح زا یصاخ ۀزوح هب رصحنم رما ی
ن للملا .تسین ا3
ی ن هنوگ تسیز یواعد نوچمه ،تافلاتخا زا
یطیحم -
،یراجت مهرد و یهجودنچ ًامومع نت
ی هد دنا نیازا . عقاو اب ،دحاو یاوعد کی ور و یعوضوم تای
،ناسکی یاوعد نیفرط م
ی دناوت رادتیحلاص مکاحم دزن ژر
ی م اه ،فلتخم یصصخت ی هب
روط و هماقا یزاوم
هکنیا هب رظن .دوش ضراعتم ماکحا رودص هب یهتنم ب قوقح تحت
ی ن للملا ه ،ماع ی چ هنوگ یقوقح لصا
درادن دوجو رد ات
سر ی گد ی اه یزاوم ی دنک نییعت
ب عجرم مادک ی
ن للملا ی یراصحنا ای و یلصا تیحلاص
هدنراگن ،دراد پ رد
هک هدمآرب هیضرف نیا تابثا ی
« نایم یواعد لح یشخب
ب قوقح ماظن یارب ی
ن للملا م ی
دناوت شلاچ گنارب ی ز دیاب ًاتدعاق و دشاب هار
لح تفای نآ یارب ی »
هب معز تیحلاص لیدعت و میظنت ،ققحم
1 .
،رظنم نیا زا تراجت یناهج نامزاس ،لاثم یارب
نامزاس نیا دازآ تراجت فده و تسین یتسیز طیحم سناژآ هک تسا هدرک حیرصت
.دراد تیولوا هشیمه World Trade Organization, Understanding the WTO: The environment: a specific
concern http://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/ tif_e/bey2_e.htm 2 مهافت هک دنرواب نیا رب نانادقوقح یخرب لاثم یارب ،صوصخ نیمه رد . و دلعاوق هلب للسوت تراجت یناهج نامزاس تافلاتخا لح ۀمان
هیور اس نیا زا جراخ یاه یمن شریذپ لباق ار نامز
هلب ار تراجت یناهج نامزاس یقوقح میژر یگدنسبدوخ ۀبئاش هلئسم نیمه و دناد
یم ردابتم نهذ ،ینیدباع و ییادخدک( دزاس
1391 : 8 ).
3 . هخاش تسیز طیحم قوقح ب قوقح زا ناوج یا
ی ن للملا شخب هتسناوت هک تسا ب یقوقح ماظن مهم یاه
ی ن للملا ی شب قوقح هلمج زا و ،ر
ب قوقح ی ن للملا دزاس هجاوم یدج یمطلات اب ار یداصتقا ،ینامز(
1380 : 27 .)
کسمت اب ،رگیدکی ربارب رد فلاتخا لح مکاحم رادیاپ ۀعسوت هب
هب ناونع ۀعماج کرتشم ریخ بی
ن للملا ،ی
م ی دناوت هار لح .دوش بوسحم شلاچ نیا یارب ی ،هدنراگن ،قایس نیا رد
یفیصوت یقیقحت رد -
یلیلحت
،
یسررب هب ،ًاودب یلیلحت
یتسیز طیحم ۀیضق -
فلاتخا لح نکر دزن هحورطم ،یهامریشمش ریاخذ یراجت
د و تراجت یناهج نامزاس ی
ناو ب ی ن للملا ی ایرد قوقح ،
هب ناونع تافلاتخا لح عجارم زا یعون عجرم ود
نایم
1یشخب
، حلاص لیسناتپ ات هتخادرپ ی
ت اه ی لح رد هناگدنچ یواعد لصفو
نایم نوچمه یشخب
یواعد یراجت - هب ار یتسیز طیحم ب قوقح یارب یشلاچ ناونع
ی ن للملا هد ناشن نآ بقاعتم و د نمض ،
تایبدا ،دانسا هب عوجر ب یایاضق و یعوضوم
ی ن للملا ی
، اب و نییبت ی گژ ی اه ی یریسفت ،یقوقح ،یلماکت
،رادیاپ ۀعسوت لیسناتپ
ار نآ هب ب ۀعماج کرتشم ریخ ناونع ی
ن للملا ی یلکش تاضراعت لح رد
لح عجارم )یتیحلاص/یداهن(
فلاتخا لصفو تخاس دهاوخ نایامن
ا رد و ی ن ۀزوح ود رب ًاتدمع هنیمز
ب قوقح ی ن للملا تراجت قوقح و تسیز طیحم ب
ی ن للملا هب دوب دهاوخ زکرمتم ،یعون ۀزوح ود ناونع ،2
هکارچ ب قوقح نویسیمک رظن هب ی
ن للملا ب تراجت قوقح صوصخ رد ییاضق ۀیور ، ی
ن للملا قوقح و
بی ن للملا تسا هدوب گنهامهان تسیز طیحم
(ILC, 2003: para9)
3.
سررب ساسارب تسا رکذ نایاش ی
اه ی هب لمع یلخاد راثآ یور رب هدمآ یئاضر(
،روپ 1398 : 30 - 32
4)
، هب
.1 ب ناوید دوجو رب لاور هتشذگ رد ی
ن للملا ی هب یرتسگداد ب ناوید اهنت ناونع ی
ن للملا ی سیلسأت نالمز زا نکیلل .تلسا هدولب روظنم نیا یارب یمیاد
لاس رد روبزم ناوید 1946
ناکرا رگید زا یریثک دادعت هبش و ییاضق
هارمه هزوح نیا رد ییاضق هدش
:دنا
زاس و ( الیرد قوقح صوصخ رد للم نامزاس نویسناونک تحت فلاتخا لح یاهراک 1982
لب ناولید دلننام ،) ی
ن لللملا ی و الیرد قولقح
میمض رد روکذم یرواد مکاحم ۀ
؛نویسناونک نیا تفه
مهافت مان ۀ مانقفاوت تحت فلاتخا لح ۀ
هک تراجت یناهج نامزاس تیحلالص شهوژلپ نلکر و للناپ لمالش یراتخالس نآ سالسارب
ب تراجت قایس رد یتسیز طیحم تاعوضوم هب نتخادرپ ی
ن للملا دنراد ار دوخ ،ییادخدک(
1376 : 125 - 184 )؛
ناوید ناوید و ،رشب قوقح ییاپورا ناوید دننام یرشب قوقح فلتخم یاه آ
هلک رلشب قولقح ییاکیرم بللغا
طیلحم تاعولضوم هلب
رد یتسیز م دوخ یرشب قوقح قایس ی
دنزادرپ
؛
ب زکرم ی ن للملا ی هیامرس تافلاتخا لح هیامرس قایس رد یتسیز طیحم تاعوضوم هب یگدیسر یارب یراذگ
.یجراخ یراذگ
یم نینچمه یور هک یناهج کناب یسرزاب لناپ زا ناوت ۀ
تلیلاعف قایس رد تاعوضوم ریاس و تسیز طیحم اب طابترا رد یریگمشچ ییاضق یاله
یا زاس زین و دراد کناب ن و
همانقفاوت تحت ارجا مدع یاهراک نچ یاه
د بناج ۀ درب مان نوگانوگ یتسیز طیحم (Sands, 2008: 5)
.
.2 تسا رکذ نایاش هنیمز نیا رد هزوح رگید زا یادج تردنب یتسیز طیحم یواعد
اه ی قوقح بی ن للملا یم حرطم وش هزوح ؛دن ییاه
نامزاس قایس رد تراجت قوقح نوچمه ب قوقح لئاسم و ،یرشب قوقح مکاحم ربارب رد رشب قوقح ،تراجت یناهج
ی ن للملا ماع
طبار دننام ۀ تلود تیلوئسم قوقح و تسیز طیحم قوقح ای و فرع اب هدهاعم اه
(Sands, 2008: 3-4)
.
3 . عسوت لاثم یارب ۀ
موب یلاح نیع رد طایتحا لصا و رادیاپ یتخانش هلب هلبناجدنچ تادلهاعم رد هک
رولط هدرتلسگ ییالسانش یا هدلش
دلنا ،
ب قوقح وزج ار اهنآ تراجت یناهج نامزاس ی
ن للملا یمن دادملق یفرع دنک
ماوق یناضمر(
،یدابآ 152:1392 یئاضر و کلب ؛ روپ
، 1398 :
1003 یئاضر ؛
،روپ 1398 : 211398 ).
4 .
،یزابهش .ک.ر لاثم یارب 1388
،برع یجاح ؛ 1388
؛ ،ینادیم تاداس و یسابعریم 1395
؛ ،یزابهش 1389
؛ ،یدرلک یدولمحم 1391
؛
،یناجیرلا نایلعدمحم 1383
؛ ،مویگ 2000 : 157 - 169 ؛ ،ندنل 1389 .
هب م رظن ی دسر شلاچ صوصخ رد قیقحت اه
ی ب قوقح ماظن یور شیپ ی
ن للملا توافتم هاگن هب هجوت اب
نیا هلاقم هب رادیاپ ۀعسوت تیلباق هب تبسن ب ۀعماج کرتشم ریخ ناونع
ی ن للملا ی دشاب عیدب ًاتبسن ،
1.
2 . یضق :هناگدنچ تیحلاص یهامریشمش ریاخذ ۀ
2
لد هب ی ل ب فلاتخا لح عجارم رثکت ی
ن للملا ی تروصرد ،عماج حرط ای بوچراچ بایغ رد ی
هک کی زا شیب
شنت ،دننک یگدیسر یوعد هب ،دحاو یعوضوم تایعقاو دوجو اب و دحاو فلاتخا کی رد همکحم ای هاگداد ژر نایم ی م اه ی ب قوقح رد یصصخت ی
ن للملا م ار ی ناوت اد راظتنا .تش ریاخذ ۀیضق لیذ رد ،هنیمز نیا رد
:تشاذگ میهاوخ یسررب و ثحب هب ار یهام ریشمش هنوگ زا یهامریشمش اه
ی رد هک تسا ییایرد رجاهم رایسب میمض
ۀ 1 نامزاس یاهایرد قوقح نویسناونک
ۀدام .دراد رارق للم 64
م ررقم نویسناونک نیا ی
دراد عبات هک ییاهروشک رگید و یلحاس روشک هک ناشنا
هنوگ اه ی تسرهف رجاهم رایسب همیمض رد هدش
1 م دیص ار ی دننک
، هب روط هب ای میقتسم طساو
ۀ نامزاس اه ی
بی ن للملا ی دافتسا فده شرتسگ و تظافح نیمضت یارب بسانم ۀ
هنوگ نینچ زا هنیهب اه
یی ۀقطنم رد مه ،
.دننک یراکمه رگیدکی اب ،هقطنم نیا زا رتارف مه و یداصتقا یراصحنا زا تظافح و یرادیاپ نیمضت یارب
تلود اب طبترم یمکح یلیش ،یهامریشمش ریاخذ اه
ی هیلخت یلیش ردانب رد ار یهامریشمش هک مچرپ بحاص
م ی دندرک تعسو هب ار تلایش یراصحنا ۀقطنم مکح نیا .درک رداص ، 120
عون و داجیا ییایرد هرگ
م نییعت ار یهامریشمش دیص تازیهجت ی
درک . مز نیمه رد ۀدام ساسا رب یلیش ،هنی
165 نیا تلایش نوناق
روشک اب تقباطم مدع تروص رد ،یلیش ردانب رد یتشک هب یتشک راب لاقتنا و یتشک ندش هدایپ زا عنام
دش یلیش تاررقم
(Shampsey, 2002: 518)
و رب تشک یسرتسد زا ،ساسا نیمه ی
اه ی ردانب هب ییایناپسا
دمآ لمع هب تعنامم یلیش
, 2002: 60) (Orellana
. لاس رد 1997 مئاد نویسیمک یاضعا ی
مارآ سونایقا
یبونج - ورپ و روداوکا ،ایبملک ،یلیش -
مانقفاوت کی لمعلاروتسد ۀ
وصت هب ار رداک ی
ب صاخشا هک دندیناسر
م ثلاث ی دنتسناوت تظافح ار یبونج مارآ سونایقا یبآ عبانم هک دوب نآ یپ رد همانقفاوت نیا .دندنویپب نآ هب
دنک اپ و ی ها ی مانقفاوت یارب ۀ
سوگاپلااگ دشاب3
رد زین ار یتاررقم ،لئاسم ریاس نیب رد هک ۀنیمز
تظافح
م لماش یراصحنا ۀقطنم یارو رد یلحاس روشک یهام ریاخذ ی
دش
(Orellana, 2002: 64)
.
هم هام رد 1998
یداحتا ۀ عناوم هب طوبرم تاررقم ساسا رب ایناپسا یریگیهام یتشک نابحاص تراجت
میلست اپورا نویسیمک هب ار یتساوخداد ییاپورا عماوج درک
تشک هکنیا رب ینبم ی
اه ی ناش ریشمش لماح هک
1 یقوقح یارآ رد رادیاپ ۀعسوت یسررب اب نانادقوقح یخرب لاثم یارب . بی
ن للملا مظن رد نآ شقن قیدصت هب ی طباور هب یشخب
بی ن للملا و ی
مها زا غراف ،تامصاخم زورب زا یریگشیپ نآ تی
هب ناونع هتخادرپ کرتشم ریخ ،ناراکمه و یوسوم( دنا
1394 : 1 - 17 .) 2. Swordfish Case 3. Galapagos
دنتسه یهام
، یسررب ار هیضق نویسیمک .دنرادن یلیش ردانب هب یسرتسد درک
هک دیسر هجیتن نیا هب و
داوم ضقان یلیش 5
و 11 تاگ 1994 رد ۀنیمز تسا تیزنارت و یمک تیدودحم
Orellana, 2002: 66)
.(
سلج رد ۀ وعد عامتسا ا
یتظافح نیزاوم دربراک هب تبسن ًایوق اپورا ۀیداحتا ،تراجت یناهج نامزاس دزن
ار نیزاوم نیا و درک ضارتعا یداصتقا یراصحنا ۀقطنم یارو رد یهامریشمش ریاخذ صوصخ رد یلیش دازآ ضقان ی
اه ی داوم تحت دازآ یاهایرد 87
، 89 و ، 116 ونک قوقح صوصخ رد للم نامزاس نویسنا
داوم تحت تیزنارت یدازآ زین و ایرد 5
و 11 ماع تائانثتسا تحت دوخ یلم ۀررقم زا یلیش .تسناد تاگ
تاگ 1994 )ب( داوم رد 20
)ز( و 20 هب دیابن ینیزاوم نینچ هررقم نیا ساسارب :درک عافد ضیعبت تروص
جوت ای و هنارسدوخ ی
ه ذپان ی ر اد یاهروشک نایم یور رب لدبم یتیدودحم ای و دوش لامعا هباشم طیارش یار
ب تراجت ی ن للملا نیزاوم یارجا ای و ذاختا زا هک دوش ریبعت یروط دیابن همانقفاوت نیا شخب چیه ،دشاب
دنک یریگولج دهاعتم لود طسوت رگید یوس زا.
سلج رد ، ۀ وعد عامتسا ا
ب ناوید دزن ی
ن للملا ی ،ایرد قوقح
ک درک ناونع یلیش تشک هتسناوتن اپورا ۀیداحتا ه
ی اه ی ریاخذ زا تظافح رد یراکمه و یریگیهام
.دنک تیریدم ار یهامریشمش نوزفا
نیا رب داوم تحت 64
و 119 - 116 رد للم نامزاس نویسناونک
مزلم اپورا ۀیداحتا ،ایرد قوقح صوصخ تسا
رانک رد دازآ یاهایرد رد ار یهامریشمش ریاخذ زا تظافح ات
نا ۀقطنم ب مادقا هنوگره و دنک نیمضت یلیش یداصتقا یراصح ه
تلود قح و یلیش تیمکاح ،یراکمه زج
م شلاچ هب ار یتظافح نیزاوم لامعا و زیوجت هب یلحاس ی
دشک . خساپ رد اپورا ۀیداحتا ار یلیش مادقا ،
عبت ی ض مآ ی ز و ضقان دازآ ی اه تسناد دازآ یاهایرد ی .(Shampsy, 2002: 524-525)
تیحلاص کر
تراجت یناهج نامزاس فلاتخا لح ن
(WT/DS, 2000: 193/1-2)
ناوید و
بی ن للملا ی ایرد قوقح (
ۀدام تحت 282
ایرد قوقح صوصخ رد للم نامزاس نویسناونک )
،دش زارحا هکارچ
لئسم صوصخ رد دندوب رداق ودره ۀ
تشک یسرتسد ی
اه ی .دننک تواضق ردانب هب یریگیهام رد نکیل
تیاهن ور یوعد نیفرط یوناژ رد ار عجرم ودره دزن یگدیسر دن
ۀ 2001 ب ناوید هکنآ زا شیپ و ی
ن للملا ی
طبار صوصخ رد دنناوتب تراجت یناهج نامزاس فلاتخا لح نکر ای و ایرد قوقح ۀ
فلاتخا لح عجرم ود
دندرک فقوتم ،دنهد ماجنا یریسفت هناگدنچ تیحلاص هلئسم لح یگنوگچ و
(Brown, 2002: 453)
.
3 . نییعت اوعد عون
ار فلاتخا نیا م
ی ناوت یتسیز طیحم یفلاتخا -
تسناد یراجت رظن .
توافتم یاه لآ هدیا و دصاقم هب
تاگ و ایرد قوقح صوصخ رد للم نامزاس نویسناونک 1994
م ی ناوت ب ناوید هک درک روصت ی
ن للملا ی
هب .دنسرب فلتخم جیاتن هب تراجت یناهج نامزاس فلاتخا لح نکر و اهایرد قوقح نیا ،هوقلاب روط
م هناگدنچ تیحلاص ی
هتسناوت ثحب تسا صوصخ رد
ب یدعاوق ایآ هک دنک داجیا ار هلئسم نیا ی
ن للملا ی
دراد دوجو فلاتخا لح عجرم باختنا صوصخ رد
(Brown, 2002: 453)
. نوزفا نیا رب ناوید دح هچ ات
بی ن للملا ی م ایرد قوقح ی
هتسناوت داصتقا لئاسم هب نتخادرپ زا تسا فلاتخا لح نکر و یراجت ای و ی
تلود اجنیا رد .دنک بانتجا ایرد قوقح هب دورو زا تراجت یناهج نامزاس همانقفاوت تحت یتامازلا اه
اه ی
بی ن للملا ی .دنرادن یناوخمه رگیدکی اب ًاموزل هک ،دنراد نوگانوگ
ب ناوید رگا ی
ن للملا ی م ار یوعد تیهام یبایزرا تصرف ایرد قوقح ی
تشاد م ، ی تسناوت هلئسم هب
تیعضو یبایزرا ،دازآ یایرد رد یریگیهام یور رب تیحلاص لامعا صوصخ رد یلحاس لود رایتخا هقطنم تلایش همانقفاوت ا
ی تلود هلئسم و دازآ یایرد زا یشخب رب مکاح اه
یی همانقفاوت وضع هک اه
ی
هقطنم تظافح ا
ی ظو و دنتسین ی
هف ناش ریاخذ تیریدم و تظافح رد یراکمه رجاهم
،تسا دزادرپب
(Schiffman, 2001: 257)
.
و تراجت ۀزوح ود نایم شنت هیضق نیا تسیز طیحم
یراکمه تظافح و گنررپ ار -
ریاخذ زا روحم
ب قوقح رد یهامریشمش ی
ن للملا م مهبم ار ی
دزاس تراجت یناهج نامزاس یراجت دعاوق قیضم شناوخ .
م ی دناوت ر رادیاپ تلایش ریاخذ ظفح یارب شلات موب رظن زا مه و یراجت ظاحل هب مه ا
تخانش ی رطخ هب
بی دزادن فاطعنا و تخس دربراک ،یفرط زا . ذپان
ی ر م یتسیز طیحم نیزاوم ی
دناوت یاضعا یراجت تازایتما
.دزاس دودحم ار تراجت یناهج نامزاس 4 . رادیاپ ۀعسوت رایعم لامعا
هکنیا هب رظن نایم یواعد
بلغا یشخب مهرد و یهجودنچ
تن ی هد دنا وعد عون یعطق نییعت ، ا
میظنت و
لح مکاحم تیحلاص ای
ن هنوگ ،تافلاتخا شلاچ
گنارب ی ز و لمتحمریغ رظن هب
م ی آی د . ،رظنم نیا زا ققحم
هک تسا رواب نیا رب ،رادیاپ ۀعسوت
هب ناونع تفایهر ۀطساوب و کرتشم ریخ لک
رگن لح هب تبسن
،تافلاتخا م
ی دناوت هب د دحاو یکلام ناونع تافلاتخا لح عجارم تیحلاص لیدعت و میظنت ر
نایم یشخب
و )اهنآ نایم یقفا و یدومع هطبار نتفرگ رظن رد نودب( رگیدکی ربارب رد رد
جیتن ه نایم یتشآ یرارقرب
ژر ی م اه رد نوگانوگ یصصخت ی ب قوقح
ی ن للملا رد .دوش لامعا لیذ
،رادیاپ ۀعسوت موهفم نییبت زا سپ
تیلباق یسررب هب نآ
د م هتخادرپ رما نیا ققحت ر ی
دوش :
4 . 1 . رادیاپ ۀعسوت یموهفم یاوتحم
ناونع تحت دوخ شرازگ رد ،دنلتنورب نویسیمک ،هعسوت و تسیز طیحم یناهج نویسیمک
"
دنیآ ۀ کرتشم
"ام تخادرپ رادیاپ ۀعسوت نییبت هب1
(Howse & Eliason, 2008)
؛ رد للم نامزاس سنارفنک نیلوا رد
1. Our Common Future
سیز طیحم صوصخ راک روتسد رد ،هعسوت و ت
21 ، ،زین تلود هدرتسگ نییبت هب اه رادیاپ ۀعسوت رت
دیکأت اب ،
یعامتجا یرادیاپ و یداصتقا یرادیاپ ،یتسیز طیحم یرادیاپ رب دنتخادرپ
(UNCED, 1992: 52)
.
لاس رد اهدعب ،رادیاپ ۀعسوت موهفم رد ددجم لداعت یرارقرب نیا 2002
یارب گروبسناهوژ سلاجا رد
دش دیکأت نآ یارجا رب و تفای تیلک و دییأت رادیاپ ۀعسوت
(WCED, 1987: 41)
. هک عوضوم نیا
یعامتجا ،نآ نوتس هس ره هب هجوت اب دیاب یرادیاپ -
یتسیز طیحم -
شریذپ زا ،دوش فیرعت ،یداصتقا
هدرتسگ ا ی تسا رادروخرب
100) - (Elkington, 1994: 90
. عبا یرادیاپ هکنیا هب هجوت اب ،لاح نوگانوگ دا
.تخادرپ داعبا نیا هب نامزمه روطچ دید دیاب ،دراد رظن هب یخرب ب رادیاپ ۀعسوت یانعم نییعت ه
چیه هداس راک هجو ا
ی .تسین رد ًلاومعم موهفم نیا
م هداد ناشن شقیداصم ی
دوش
124) - Birnie & Boyle, 1992: 122
.(
رظن ،لاثم یارب رتشیب
تاضق
ووکیچباگ دس ۀیضق رد ناوید و
- انعم هب هیضق نیا قایس رد رادیاپ ۀعسوت هک تسا نآ سورامیگان ی
ژورپ یتسیز طیحم تارثا هب هزات یهاگن ۀ
هک موهفم نیا رصانع هب یرتناماریو یضاق نکیل .تسا دس
هزوح زا هتفرگرب اه
ی ب قوقح فلتخم ی
ن للملا زا ،تسیز طیحم قوقح ،تلود تیلوئسم ،رشب قوقح هلمج
عنص و یداصتقا قوقح هب زین و ،یراوجمه نسح ،تارایتخا زا زواجت ،ینیمزرس تیمکاح ،فاصنا ،یت
دیاب تسیز طیحم زا تظافح و هعسوت هک لصا نیا و یلسن نیب قوقح ،نیمز عبانم تناما نوچمه یلوصا م هراشا ،دنورب شیپ مه تسد هب تسد ی
دنک
(ICJ Rep, 1997: 88)
.
5 . رادیاپ ۀعسوت یقوقح تیهام
یاپ ۀعسوت موهفم راد ی
هب و طیارش رابتعا هب نآ هب یبایتسد ناکما و تسین رییغتلاب و نکاس وی
هژ
،نامز
م رییغت ،عوضوم رد لیخد نیفرط ای و ناکم ی
دنک و هب لین یارب تسا مزلا هک یلوصا و اهدرادناتسا فیط
دنریگ رارق هجوت دروم رادیاپ ۀعسوت
، و اهنآ اب یراگزاس ترورض و تارییغت نیمه هب هتسبا
ا نیا .دن تیهام
،یلماکت ًاتاذ .دوب دهاوخن نآ یقوقح تیهام عنام
م ار رادیاپ ۀعسوت یقوقح تیهام ی
ناوت ییاسانش عبانم رد نآ ذوفن و یقوقح ۀرتسگ هب هجوت اب دش
ۀ
ب قوقح ی ن للملا م هتفگ .تفای ی
دوش یقوقح مظن رصانع رد لیدعت و ح رج داجیا دصق هب یموهفم رگا
اجیا دوجوم م ،دماجنیب لیدعت و حرج نیا هب ،نآ رثؤم یارجا ای و دوش د
ی ناوت یقوقح ۀرتسگ هک تفگ
دراد
(Virally, 1968: 531 & 535)
. هرتسگ دجاو رادیاپ ۀعسوت ،رظنم نیا زا ا
ی ۀیملاعا .تسا یقوقح
م ناشن ار رادیاپ ۀعسوت راتخاس هک ویر ی
دهد یب و تسا هدش میظنت فیلاکت و قوقح هیاپ رب ، هب یهاگن شنا
مازلا دانسا عیسو فیط هارمه هب روبزم ۀیملاعا .دراد هدنیآ مازلاریغ و روآ
دانتسا رادیاپ ۀعسوت هب هک روآ م
ی
امن ی دن
، داجیا فدهاب اریثأت
ب یقوقح مظن رد یقوقح ت ی
ن للملا ی هدش میظنت نامه اما .دنا
دش هتفگ هک روط
هب یقوقح ۀرتسگ اهنت
یی ای موهفم .تسین یفاک مازلا دیاب هطوبرم هرازگ
ترابع هب ای روآ ی
ۀدعاق کی ،
ب قوقح عبانم رد هشیر ینعی ؛دشاب ربتعم یقوقح ی
ن للملا
1) - (ICJ Statute 38
دشاب هتشاد .
دیاب نیاربانب
ب قوقح عبانم نورد هب رادیاپ ۀعسوت ایآ هک درک نییعت ی
ن للملا .تسا هتفای ذوفن
د هتشذگ ههد دنچ یط رادیاپ ۀعسوت ب یقوقح دانسا زا یعیسو ۀعومجم ر
ی ن للملا ی مازلاریغ دروم روآ
.تسا هتفرگ رارق تیامح لد رد نینچمه موهفم نیا
ۀرتسگ سناونک زا یعیسو ی
نو اه .تسا هتفرگ یاج
یب دادعت رد موهفم نیا دوجو قافو زا ناشن ،دنتسه یناهج اهنآ زا یخرب هک هبناجدنچ تادهاعم زا یرامش
ب ۀعماج رد ماع ی
ن للملا ی قوقح اب رادیاپ ۀعسوت ۀطبار صوصخ رد ب
ی ن للملا هژیو تیمها زا هچنآ اما .دراد
.تسا هدهاعم لد رد نآ لومش لحم ،تسا رادروخرب یدادرارق قوقح رد رادیاپ ۀعسوت لومش صوصخ رد هجوت اب( درادن یقوقح مازلا هک تسا هدوب همدقم رد ًاتدمع نآ هب عاجرا تادهاعم زا یخرب رد هب هراشا هب
تقفاوم ۀمدقم رد رادیاپ ۀعسوت یادا اب ار عوضوم نیا تراجت یناهج نامزاس شهوژپ نکر ،شکارم همان
هک بلطم نیا
"
همانقفاوت تحت ،اضعا تادهعت و قوقح هب )رادیاپ ۀعسوت( ترابع نیا اه
ی یناهج نامزاس
م هیاس و تفاب ،گنر ،تراجت ی
دهد تسا هدرک نشور ، )
2001a: Introduction) WT/DSS8/AB/R,
.(
هب موهفم نیا هک هداد ناشن قیقحت اما یاب نیدهاعتم هک یفده ناونع
د شلات نآ هب یبایتسد یارب دننک
رد ،
مازلا اهنآ یاضعا یارب هک تادهاعم ییارجا شخب زین نآ هب لین یارب مزلا نیزاوم هاگ و هدش دیق ،تسا روآ
رکذ ش تسا هد
(Barral, 2012: 377)
. یازا ن هنخر تادهاعم قوقح نورد هب رادیاپ ۀعسوت هک تسا حضاو ،ور
مازلاریغ دانسا فلاخرب ،اما .تسا هدرک روآ
ی رد رادیاپ ۀعسوت اب طبترم داوم میظنت ،ویر ۀیملاعا نوچمه
ب تادهاعم ی
ن للملا ی مازلا فاطعنا لکش هب ،روآ ذپ
ی ر غ و مهبم طوبرم ناگژاو ،تسا هدوب ی
رصر ی ح هب و تروص
طورشم هیضق نیا و تسا نآ هب یبایتسد یارب مازلا هن و هزیگنا داجیا ناشفده ییوگ رتشیب و هدش هدافتسا
من یخرب یارب ی
دناوت ب قوقح دعاوق رابتعا ی
ن للملا دشاب هتشاد لابند هب
(Baxter, 1980: 554)
.
م داجیا ار هزیگنا نیمه هک تادهاعم داوم زا یرایسب ،یخرب رظن هب نکیل ی
دننک ، یداوم لاثم یارب
ب هک ه طساو ۀ م نآ شرتسگ ای و نآ هب لین یارب شلات هب دهعتم اضعا اهنآ ی
وش دن هب ، دوخ ی دوخ دعاوق
ب قوقح ربتعم و لماک یقوقح ی
ن للملا دنتسه
(Weil, 1982: 8)
. یب کش داوم دراوم یضعب رد
سناونک ی نو اه مرن نآ زا رت تلود هک دنا ک رادیاپ ۀعسوت هب مزلم ار اه
دنن
25) - (Lowe, 1999: 24
، اهنیا اما
تلود ناکامک زین هب شلات هب مزلم ار اه
وس ی م رادیاپ ۀعسوت ی
امن ی دن تسا هلیسو هب دهعت ،یدهعت نینچ .
تلود ،رادیاپ ۀعسوت فده اب طابترا رد تسد رادیاپ ۀعسوت هب هک دننک شلات وحن نیرتهب هب هک دندهعتم اه
تلود ،ساسا نیا رب .دنبای اه
هب مزلم اهنآ ؛دنرادیاپ ۀعسوت هب یبایتسد یارب قلطم هن و یبسن مازلا تحت
دنتسین نآ هب یبایتسد
، نآ شرتسگ و یبایتسد یارب شلات هب مزلم هکلب تسه
دن ییاضق ۀیور رد رما نیا .
.تسا هتشاد دومن یدح ات مه
رفآ نویسیمک ،ینوگوا مدرم ۀیضق رد ی
اق یی هک تفایرد ،نامدرم و رشب قوقح ۀدام اب طابترا رد
24
تلود ،روشنم موب ۀعسوت نیمضت یارب لوقعم ینیزاوم دیاب اه
تخانش ی دننک ذاختا رادیاپ
(ACHPR
Communication, 2001:para52)
. لوقعم نیزاوم هب هراشا یب
کی فده رگا .تسا یبسن دهعت رگنا
ۀدعاق ای لصا تسین نآ هب یبایتسد ،رادیاپ ۀعسوت اب طبترم
، لات هکلب ناعبات ،دشاب نآ هب یبایتسد هب ش
پ رد ار یراتفر دیاب یقوقح ی
ش .دهد شرتسگ ار رادیاپ ۀعسوت هک دنریگ ا
ب قوقح هچرگ ی
ن للملا نکمم
دنشاب یدنیارف هجیتن هعسوت هب طوبرم تامیمصت هک تسا نآ مزلتسم ،دشابن هعسوت یرادیاپ مزلتسم تسا م اقترا ار رادیاپ ۀعسوت هک ی
دشخب
reestone, 1999:17) (Boyle & F
.
هدش هدروآرب هلیسو هب دهعت کی تاموزلم ایآ هکنیا هب ًامومع ،دنا
ب یعازتنا روط ه
طساو ۀ راتفر هسیاقم
م هدروآرب ار روبزم تاموزلم ،دوخ هک یراتفر درادناتسا کی اب تلود ی
دزاس ناکما ، ذپ ی ر قوقح رد .تسا
بی ن للملا ا یدرادناتسا ،یراتفر درادناتسا نیا م راظتنا بوخ تموکح زا هک تس
ی دور ره صاخ طیارش .
م رارق رظندم مه روشک ی
گ ی در زا ، روشک نآ ۀعسوت حطس هلمج
155) - (ILC, 2001: 154
. تیهام هب رظن
تسرهف ،نآ یلماکت ًاتاذ و ریغتم تاموزلم
ریغتم یتیصخش و یناکم ،ینامز ،یعوضوم ظاحل هب روبزم
تلود هک ینیزاوم فیط .دوب دهاوخ اقترا هب ناشدهعت نتخاس هدروآرب رد دیاب اه
ی ،دنریگ راکب رادیاپ ۀعسوت
فلا ۀدام لاثم یارب .دوش صخشم تادهاعم لد رد تسا نکمم -
1 - 2 ۀدام و وتویک لکتورپ 2
قاثیم
.یگنهرف و یعامتجا ،یداصتقا قوقح لیمحت یقوقح ناعبات رب ار هلیسو هب دهعت رادیاپ ۀعسوت ،نیاربانب
م ی دنک - عت اقترا و یبایتسد یارب شلات هب ده ی
.رادیاپ ۀعسوت
تلود درکلمع و یقوقح جیار رواب رب لاد دهاوش ۀئارا ناکما ،رادیاپ ۀعسوت هب مازلا لابق رد اه
ذپ ی ر
نتفای یارب نادقوقح .تسا هدشن سکعنم فرع رد رادیاپ ۀعسوت هک تسین انعم نادب نیا نکیل .تسین ازگ کی یفرع تیهام ۀر
یقوقح م ییاضق ۀیور غارس هب ًاتعیبط ، ی
دور
(ICJ Statute, 38-(1-d )
.
ا ب نارواد و تاضق هچرگ ی
ن للملا ی هب هدرکن ییاسانش ار رادیاپ ۀعسوت یفرع تیهام حوضو کی رد ،دنا
هدش کیدزن فده نیا هب ًابیرقت دروم وگیم ۀیضق رد .دنا
- یناهج نامزاس شهوژپ نکر ،تشپ کلا
رادیاپ ۀعسوت ،تراجت زین ار رما نیا زا یصاخ یقوقح جیاتن یتح و تخانش تیمسر هب یوعد لح یارب ار
داد صیخشت
، درکن دادملق یفرع ار رادیاپ ۀعسوت ناکامک اما
131) - (WT/DS58/AV/R, 1998: 127
.
مدقم رد نآ لومش زا یشان هیضق نیا رد رادیاپ ۀعسوت یقوقح تاعبت ۀ
مانقفاوت ۀ ناوید .دندوب شکارم
بی ن لا للم ی ییاسانش ،تادهاعم رد نآ لومش زا لقتسم ار رادیاپ ۀعسوت تیمها زین یرتسگداد درک
.
وووکیچباگ ۀیضق رد دوخ یأر اب راب نیتسخن یارب ناوید -
نیا ناونع اب ار ییاسانش نیا سورامیگان
اجنآ زا یکاولسا و ناتسراجم نایم یداصتقا هدهاعم هک داد ماجنا بلطم یی
ناکامک هک مزلا
لاا دوب ارج
،
مرد ارجا هب یتسیاب ی
دمآ
، نیفرط نکیل دیاب
دعاوق و لوصا قوقح یراج
ب ی ن للملا رد ار تسیز طیحم
م رظن رد هدهاعم یارجا ی
دنتفرگ طیحم زا تظافح و یداصتقا ۀعسوت نایم یتشآ یرارقرب هب مزلم هکارچ ،
طساوب یتشآ نیا و دندوب تسیز ۀ
دوب رسیم رادیاپ ۀعسوت
7: para.140) -
97 ICJ Rep.s, 19
؛ (
یدهاش
.رادیاپ ۀعسوت یلماکت ًاتاذ و ینامزارف تیهام رب رگید ریمخ ۀیضق رد
،ذغاک ید دودحم یریسافت ناو
، .دروآ لمع هب رادیاپ ۀعسوت یقوقح تاعبت زا بلاج اما
یروآدای نمض ناوید ی
هتفا اه ی وووکیچباگ ۀیضق رد دوخ یلبق -
سورامیگان
(ICJ Rep, 2010:
para.76)
، ت اب ص ۀدام فده هکنیا حیر 27
طسوت نآ ضقن یعدم نیتناژرآ هک( هئوگورا ۀناخدور ۀمانساسا
تشادرب رتارف یماگ ،دوب رادیاپ ۀعسوت فده اب قباطم )دوب هئوگورا
(ICJ Rep, 2010: para.177)
.
ن فرص موهفم کی رگید ،لاح ،رادیاپ ۀعسوت ،درکن ملاعا یفرع تیهام رادیاپ ۀعسوت یارب هچرگ هب و دوب
م نآ اب قباطم دیاب صاخ تلود کی راتفر هک یفده ؛دوب هدش لیدبت فده کی ی
دوب .
ب قوقح هک دوب رظن نیا رب هطوبرم ۀمکحم ،نیار نریآ ۀیضق رد ی
ن للملا جازتما مزلتسم هزورما
لاعف یارجا و یحارط رد بسانم یتسیز طیحم نیزاوم ی
ت اه ی هب جازتما نیا و تسا یداصتقا ۀعسوت
م انع ی م تسیز طیحم یارب یمهم تراسخ بجوم هعسوت یتقو هک تسا نآ ی
دوش ظو ، ی هف ا ی یارب
دراد دوجو ررض نیا شهاک و یریگشیپ
(Arbitration Award, 2005: para.59)
. اب یرواد ۀمکحم
فارگاراپ یروآدای 140
م یاجرب ار یوق ریثأت نیا ،دس ۀیضق رد دوخ یأر ی
دراذگ و رادیاپ ۀعسوت هک
ما رد یتسیز طیحم نیزاوم جازت هژورپ
اه ی هکس کی یور ود ،یداصتقا ۀعسوت دنا
، نیا رد هک موهفم نیدب
م ار رادیاپ ۀعسوت یفرع تیهام عقاورد یرواد ۀمکحم ،تیعضو ی
ذپ ی در .
م هتفگ یتنس ظاحل هب ی
دوش ا فرع هک ی
ن هنوگ م لیکشت ی دوش تلود درکلمع تابث هک یرواب هب اه
م رجنم یقوقح ی
ش دو زا یمیظع شخب و رادیاپ ۀعسوت صوصخ رد نکیل .تسا هدوب یمازلا راتفر نیا هک
ب قوقح ی ن للملا تلود ،تسیز طیحم م ادیپ رواب هدعاق داجیا موزل هب ادتبا اه
ی دننک .هدعاق دوخ دوجو هب هن
م یقوقح تاینهذ داجیا هب رجنم ًاتیاهن هباشم دعاوق بیوصت و هرکاذم نیاربانب ی
دوش
uy, 1994: 51 (Dup
& 65)
تلود درکلمع و م رواب نیا زا سپ اه
ی آی د نیازا .نآ زا شیپ هن و تیهام ور
مازلا ادیاپ ۀعسوت روآ ر
م ی
دناوت همانعطق زا یعیسو ۀعومجم زا ملاعا ،اه
ی ه اه همانرب ،یتفارش تاقفاوت ، اه
ی ارآ ،لمع ی و یلم ییاضق
بی ن للملا ی سناونک داوم و یلخاد نیناوق ، ی
نو اه یی م هراشا رادیاپ ۀعسوت هب هک ی
دننک دوش یشان ، .
هب رادیاپ ۀعسوت ،نانادقوقح یخرب رظن هب م یقوقح موهفم کی ناونع
ی دناوت لیدعت شقن لامعا اب دننک
ۀ ،دوخ
سو ی هل ا ی دشاب یناشوپمه و ضراعت لح یارب
(Lowe, 1999: 31)
. نایم هطبار میظنت رادیاپ ۀعسوت هیلوا فده
دعاوق تسین
، ا اما ی ن هب راک فیظو عبت ۀ لصا ی شا ماجنا اهنآ راتفر میظنت و یقوقح ناعبات یارب یفده داجیا ینعی
م ی دوش اجنآ زا . فاطعنا ییاوتحم ،فده نیا هک ذپ
یر من ،دراد ی ناوت هب گداس ی دعاوق اب هسیاقم رد ،ار رادیاپ ۀعسوت ،
تفرگ رظن رد یکمک و یعرف ،هیلوا .
وت نوچمه یلماوع عقاورد م هک دندازآ یلماوع رادیاپ ۀعس
ی دنناوت دعاوق اب
بیکرت رگید هدش
.دنوش اهنآ لیدعت و حرج بجوم و هب
،رگید ترابع تاعبت ،طباور میقتسم میظنت اب ،رادیاپ ۀعسوت
کی و دراد میقتسم یقوقح ۀدعاق
ب قوقح هیلوا ی
ن للملا م ی دناوت دشاب
(Lowe, 1999: 33)
.
6 . پ ۀعسوت یریسفت درکلمع رادیا
هب رادیاپ ۀعسوت فده و یفرع دعاوق ریاس ریسفت رد یضاق طسوت تسا نکمم هیلوا یقوقح ۀدعاق کی ناونع
دننک هیکت طبترم دعاوق ریاس رب تسا نکمم هدعاق کی ریسفت رد تاضق .دوش هدنایامن یدادرارق
, VCLT (
c) - 3 - Art. 31
. م نیاربانب رادیاپ ۀعسوت ی
دناوت چ کیتونمره درکلمع کی هب ه
هچ و یفرع لصا کی ناونع
هب و و دشاب هتشاد یدادرارق ۀدعاق کی ناونع ی
گژ ی اه ی ش اجنآ زا .دنزاس لدبم دیفم یریسفت رازبا هب ار نآ
فاطعنا نیا ،تسا ریغتم شیاوتحم هک تسا یموهفم رادیاپ ۀعسوت هک ذپ
ی ر ی هجرد ا ی م یدازآ زا ی
دهد ،
نیازا ور دنمشزرا یکیتونمره رازبا ی
یارب زا یداوم ای و همدقم رد موهفم نیا یتقو .تسا دعاوق ریاس ریسفت
م رارق هدهاعم ی
گ ی در م ناکامک ،یدادرارق تاعاجرا بایغ رد یتح ،دوش ریسفت دیاب هک ی
دناوت ریسفت هب
ج ۀدام قبط هکارچ ،دماجنیب هدهاعم -
3 - 31 طبترم ۀدعاق ره ،تادهاعم قوقح صوصخ رد نیو نویسناونک
ب قوقح اب ی ن ا للمل دراد دربراک اضعا نایم طباور رد هک
، .دریگ رارق رظندم ریسفت دنیارف رد دیاب
نیازا هب هچ ور ب قوقح رد لصا کی ناونع ی
ن للملا هب هچ و یفرع ،یجراخ یدادرارق ۀدعاق کی ناونع
م رادیاپ ۀعسوت ی
دناوت رد و دشاب لامعا لباق اضعا طباور رد هک یدح ات هدهاعم داوم ریسفت رب نایم طباور
دراذگب ریثأت ،دشاب هتشاد دربراک اضعا
315) - McLachlan, 2005: 314
.(
ب ه م رظن ی دسر هب هجوت اب
ققحم یخرب هک تسا رادیاپ ۀعسوت یکیتونمره شقن نیمه ا
رد تراجت یناهج نامزاس هک دنرواب نیا رب ن
یتسیز طیحم یواعد هب تبسن دوخ تفایهر -
هب دودحم ار دوخ دیابن یراجت طبار
ۀ درب - ود نایم درب
ب تراجت قوقح ۀزوح ی
ن للملا ب قوقح و ی ن للملا م اضتقا ترورض هاگ هکارچ ،دیامن تسیز طیحم ی
دنک هک
دندرگ یتسیز طیحم عفانم میلست یراجت عفانم
(Ziaee/Bigdeli, 2014: 177)
.
اضعا ی دنناجنگب تادهاعم رد یلماکت یتارابع دنهاوخب تسا نکمم نویسناونک کی نیا ماجنا اب .
م رارق یلماکت و ایوپ یریسفت ضرعم رد هدهاعم ،راک ی
گ ی در یرجم قوقح وترپ رد ریسفت ضرعم رد ینعی ،
وترپ رد ،فلاتخا نامز رد دعاوق و لوصا
ب قوقح یراج ی
ن للملا داقعنا نامز رد یرجم قوقح ًافرص هن و
هدهاعم
2004: 130) ,
Georgopoulos
.(
ع اب هدهاعم نتم عورش اب قباطم ار یدادرارق داوم موهفم ات درک دهاوخ زاجم ار یضاق ،یلماکت تاراب
دعاوق و لوصا ب قوقح
ی ن للملا دنتشادن دوجو هدهاعم داقعنا نامز رد ًاموزل هک
، یتح و دنک نییعت اهنآ
رد ار
دناجنگب تادهاعم
) 7:para.112 -
ICJ Reps, 1997
.(
طساوب رادیاپ ۀعسوت ۀ
یلماکت یگژیو شتیهام
هب ،رادیاپ ۀعسوت .دراد هب ،فده ناونع
م ار موادم و تابثاب شلات ،ینمض روط ی
دبلط هچنآ لاح نیعرد .
م هدید رادیاپ ی
دوش یملع ،یداصتقا ،یتسیز طیحم ،یعامتجا ،یکیزیف تلاوحت اب قباطم و نامز یط رد ،
م رییغت تلاوحت ریاس و ی
دنک رد رادیاپ ۀعسوت لومش . یلماکت ریسفت ضرعم رد ار همانقفاوت ًاموزل ،هدهاعم
م رارق هوقلاب ی
دهد .
م رادیاپ ۀعسوت ی
دناوت رابود فیرعت یارب ریسفت دنیارف رد ۀ
شقن نیا .دوش هتفرگ راکب یدادرارق تادهعت
لاجنج ی رت ی ن قو .دوش رجنم هدهاعم رییغت هب تسا نکمم هکارچ ،تسا رادیاپ ۀعسوت یکیتونمره درکلمع نیا یت
م ماجنا همانقفاوت کی یاضعا طسوت ،هرابود فیرعت ی
دوش م یقلت یداع ًلاماک ، ی
دوش میمصت نیا یتقو نکیل .
سورامیگان وووکیچباگ ۀیضق رد یضاق کی ار م
ی گ ی در تظافح و یداصتقا ۀعسوت نایم یتشآ یرارقرب هب زاین ،
طساوب تسیز طیحم زا ۀ
م ۀرتسگ هک تسانعم نیدب ،رادیاپ ۀعسوت هرکاذم دروم اضعا طسوت دیاب هدهاعم یلبق داو
راگزاس یراج یاهدرادناتسا اب ات دریگ رارق نوش
د
7: para.83 finding 2B) -
ICJ Reps, 1997
.(
هب ،نیار نریآ و ذغاک ریمخ یایاضق رد رادیاپ ۀعسوت یارب شقن نیمه ترت
ی ب رابود نییعت رد ۀ
یانعم
ۀدام 27 و هئوگورا ۀناخدور ۀمانساسا رد ،فلاتخا نیفرط نایم هنیزه میهست یارب هدهاعم یاوتحم رییغت
.دش هتفرگ رظن 7 تیلباق . هب رادیاپ ۀعسوت
کرتشم ریخ ناونع رد
رگیدکی ربارب رد مکاحم تیحلاص میظنت
،شخب نیا رد هدنراگن
هب ، و یدومع هطبار میظنت رد رادیاپ ۀعسوت تیلباق هیجوت رد لیلد نیرخآ ناونع
لاص یقفا تافلاتخا لح عجارم تیح
نایم
،یشخب هب رادیاپ ۀعسوت تیهام نییبت هب کرتشم ریخ ناونع
هک(
ۀدنریگربرد وی
گژ ی اه ی پی ش هتفگ )تسا رادیاپ ۀعسوت م
ی دزادرپ :
ب قوقح فده ًاساسا ی
ن للملا تلود تیاده هب اه
وس ی ،نیاربانب .تسا یشرانآ زا نتسج یرود و تابث
ب قوقح رد ی
ن للملا زاس کی م هدید هناندمتم راکو ی
دوش نرق هک تلود هب ات دش عارتخا شیپ اه کمک اه
( دنزیهرپب رگیدکی اب یوعد زا ای دنک لاثم یارب
تافلاتخا زا یریگولج یارب اهروشک نایم زرم میسرت اب
م هک یزرم ی
دناوت و )گنج دعاوق نیودت لثم ( دنهاکب تافلاتخا تدش و تعسو زا ای )دماجنیب گنج هب
ای هب شیپ زا ار دعاوق هعومجم کی لح و تواضق یارب یثنخ یعجرم ناونع
دننک نییعت تافلاتخا لصفو
.دشابن روز هب لسوت هب یزاین ات ب قوقح رد هکنیا هب رظن ی
ن للملا تلود ، من ناشفده ،دنرادروخرب ربارب تیمکاح زا اه ی
دناوت نتفای
دشاب رتشیب تیمکاح
، م اما ی دنناوت دوبهب تهج رد یکرتشم ریخ هعماج ره رد .دننک شلات دوخ تیمکاح
هبترم رد و تسا هعماج نامه صاخ هک دراد دوجو ا
ی ۀعماج .تسا هتفرگ رارق یدرف تعفنم زا رتلااب
بی ن للملا ی نامه .تسا کرتشم یریخ یاراد مه هنوگ
دوخ کرتشم ریخ تهج رد هعماج ره دارفا هک
م تکرح ی دننک تلود ، اوناخ ناسب زین اه هد
ا ی م دحتم یرشب ی
دنوش یناهج هک کرتشم یریخ ریسم رد و
تسا
، مرب ماگ ی دنداد
؛ .دراد یرترب یلم تعفنم ره رب ریخ نیا
ب نآ کفنیلا ءزج ظاحل نیدب و تسا یعامتجا رادیدپ ره طباور مظان قوقح ًاساسا ه
م رامش ی دور رد .
ف قوقح یماقم نینچ ی
هسفن سو یتیاغ رد ًاموزل و تسین تیاغ ی
ع رت کرتشم تایح بولطم مظن نامه هک
م ماغدا دشاب یعامتجا ی
دوش شزرا و اه ی م تسا کرتشم ریخ نامه هک رتلااب یشزرا عبات نآ ی
دوش .
نیدب سو ،مظن لماع ماقم رد قوقح بیترت ی
هل ا ی رد کرتشم ریخ .کرتشم ریخ ندرک لابند یارب تسا
م لوحت نامز ی
ی دبا میهافم ساسارب خیرات ریس رد و ناسنا ریغتم یاهزاین و ینلاقع
م لماکت اه ی
ی دبا .
م هک تسا راذگنوناق ی
اب ی د سو ،مظن لماع ماقم رد قوقح .دزاس نیعتم هعوضوم نیناوق رد ار نآ ی
هل ا ی
رظن نیا زا و تسه زین کرتشم ریخ ققحت طرش ،لاح نیع رد و کرتشم ریخ ندرک لابند یارب تسا م ی دناوت هعماج رد ار تلادع و مظن دنادرگ رقتسم
،یفسلف(
1390 : 44 - 48 .)
هد رخاوا زا ۀ
1980 ب قوقح و هدوب یناهج ۀعماج یعمج فده ،رادیاپ ۀعسوت ، ی
ن للملا هب ردت ی ج ار دوخ
.تسا هتشادرب ماگ نآ ریسم رد و هداد قیبطت نآ اب 17
و رادیاپ ۀعسوت یلصا فده 169
،نآ یعرف فده
لأخ کی زا یراجنه
ورد هب و هتفرگن هشیر لأخ کی ن
یراجنه قیرزت زین هدشن
راک روتسد یاضما اب .دنا
2030 لاس رد رادیاپ ۀعسوت یارب 2015
و 17 رب رگید راب یناهج ۀعماج ،نآ رد جردنم رادیاپ ۀعسوت فده
طساوب .دراذگ هحص رادیاپ ۀعسوت هب تبسن دوخ دهعت ۀ
،راک روتسد نیا 193
رد للم نامزاس وضع
نیمضت هب یناهج یتکراشم عماوج تیوقت زین و ریگارف و رادیاپ یتسیز طیحم و یعامتجا و یداصتقا دشر
حلص نیدب و دندش مزلم فصنم و بلط رگید یماگ بیترت
ییاپرب و یناهج ۀعماج کرتشم ریخ تهج رد
.دنتشادرب تینما و حلص هنیمز نیا رد نایاش
خسن هک تسا دیکأت ۀ
راک روتسد ییاهن 2030
هب قفتم روط هب لوقلا
دیسر بیوصت
هب هک دنس نیا هک دراد نآ زا ناشن دوخ نیا و م و هتفر رتارف مرن قوقح زا تسا هیملاعا کی رهاظ
ی ناوت
لکش دهاش گ
ی ر ی راک روتسد .دوب نآ یفرع تیهام و رادیاپ ۀعسوت موزل هب تبسن یقوقح جیار رواب 2030
ب یقوقح دانسا زا هتفرگ ماهلا و ساسارب ی
ن للملا ی تسا
12) - eport, 1987: paras.10 (WCED R
؛ زا
نآ ،هعسوت و تسیز طیحم یارب ویر ۀیملاعا و رشب قوقح یناهج ۀیملاعا ،للم نامزاس روشنم ،هلمج
همانقفاوت فادها زا ناشن رادیاپ ۀعسوت فادها ناگژاو ،دراوم زا یدادعت رد .دنرکذ نایاش اه
ی ب ی ن للملا ی
ۀرامش یعرف فده لاثم یارب .دراد فلتخم 7
- 15 غ راکش هب ندیشخب نایاپ یارب ی
زاجمر قاچاق و
هنوگ اه ی تظافح م ار هدش ی ناوت سیتیاس نویسناونک فده رد .درک یبایدر1
هب م رظن ی دسر م ار رادیاپ ۀعسوت فادها ی
ناوت خاشریز ۀ ب تادهعت ی ن لودلا ی یگنهامه نیا و تسناد
ب قوقح و روبزم فادها نایم یعیبط ی
ن للملا نآ زا یکاح ار دنناوت یمرادیاپ ۀعسوت فادها هک درک دادملق
گنهامه بوچراچ کی شقن ب قوقح یگراپدنچ اب هلباقم یارب هدننک
ی ن للملا .دننک افیا ار
مانرب کی دجاو رادیاپ ۀعسوت فادها تسا دقتعم ناملورب نیرتاک هنیمز نیمه رد ۀ
رد عماج یتسایس
دنتسه بآ ۀزوح -
فده هدفه تسرهف رد شش ۀرامش فده نیمضت تهج رد هک رادیاپ ۀعسوت یلصا
1. CITES
