ISME CONFERENCE 2002 AUTHORS GUIDE, PAPER TITLE

یزاس هیبش لدم زا هدافتسا اب یبد

یشوواکارف متیروگلا و HBV

PSO

نازودهلاک یلع

،

1

یدنلیب اضروپ رتکد

2

-

1

بآ عبانم تیریدم یارتکد یوجشناد دنجریب هاگشناد ،

2 - یدنلیب اضر روپ رتکد دنجریب هاگشناد ،

Kolahdoozan1367@yahoo.com

هصلاخ

لدم زا هدافتسا اب یبد یزاس هیبش تسا رگید فلتخم یاه دربراک و بلایس ینیب شیپ یارب یبد ینیب شیپ یارب یهار یموهفم یاه

. لدم و یشوواکارف یاه متیروگلا

تسا یبد ینیب شیپ یارب رثوم یهار یموهفم یاه .

متیروگلا زا هدافتسا اب شهوژپ نیا رد یموهفم لدم و

PSO

یاه هضوح زا یکی رد یبد یزاس هیبش هب

HBV

اکیرمآ تسا هدش هتخادرپ .

لدم هب تبسن شور نیا هدمآ تسدب یاطخ یاهرایعم هب هجوت اب هک داد ناشن شهوژپ نیا جیاتن لاثم یارب و دهد یم باوج رتهب

HBV

یاطخ رایعم رادقم

Rsquare

زا 6.0 رادقم هب 6.00 تسا هدش رتهب یراد ینعم روط هب یزاس هیبش و تسا هدرک ادیپ اقترا

.

یدیلک تاملک :

،یشوواکارف یاه متیروگلا ،یبد یزاس هیبش ،PSO

اطخ یاهرایعم ،HBV

1 . همدقم

تسا هدنیآ رد راظتنا دروم یاه یبد رب یمیلقا تارییغت تاریثات و ،یبد ینیب شیپ یارب رثوم یهار یبد یزاس هیبش .

یزاس هیبش رد رثوم یاه هار زا یکی

تسا باناور و شراب یاه یزاس لدم یبد .

ه لدم یاه لدم هتسد هس هب یاه لدم نیا هک دراد دوجو باناور هب شراب لیدبت یارب یدایز رایسب یا

سا روحم هداد یاه لدم حلاطصا هب ای و دراد دوجو تسا هضوح رب مکاح یضایر و یکیزیف طباور ساسارب هک یاه لدم و یبرجت یاه لدم ،یموهفم ت

.

ح یدنب میسقت هب هجوت اب دناوت یم اه لدم نیا هتسد هس هب یناکم رظن زا و هضو

Lumped Semi Distributed ،

Distributedو یدنب میسقت

[1]دوش دوش یدنب میسقت هتسسگ و هتسویپ یاه لدم هتسدود هب دناوت یم اه لدم نامز هب هجوت اب نینچمه .

نیب طباور هب هجوت اب هک یموهفم یاه لدم

دوش یم فیرعت اهنآ نیب طباور و هضوح فلتخم ازجا اه لدم نیا نیب زا ناوت یم هک دراد یفلتخم عاونا

هب اه نآ را یدایز دادعت هلمج زا هک درک هراشا

اه لدم نیا لدم ناوت یم

hymod درب مان ار . یموهفم لدم hymod

م هنازور سایقم رد هک تسا یموهفم یاه لدم زج دوش هدافتسا دناوت ی

.[2]

زا

هفم لدم هب رگید یموهفم یاه لدم هلمج sacramento یمو

یعطق و هتسویپ و یموهفم باناور و شراب یاه لدم زج لدم نیا هک درک هراشا ناوت یم

هک تسا ههاربآ نایرج یجورخ هب شراب یدورو لیدبت یارب هدش تبث ریخبت و یگدنراب زا یا

( هضوح یارب سایقم گرزب یاه

) یارب کاخ تبوطر زا و

هیبش م هدافتسا هضوح رد بآ نلایب یزاس ی

[3]دنک یموهفم لدم هب رگید یموهفم یاه لدم هلمج زا همادا رد هک درک هراشا ناوت یم زینHBV

دش دهاوخ هداد لدم نیا دروم رد رتشیب تاحیضوت .

شراب یاه لدم اب دنویپ رد یشوواکارف یاه متیروگلا -

ربراک و دشاب باناور شراب یاه لدم یزاس هیبش یارب رثوم یهار دناوت یم باناور د

ر نیا رد دشاب دناوت یم اطخ یاهرایعم ندرب لااب رد رثوم یهار یموهفم یاه لدم یاهرتماراپ یزاس هنیهب و یجنساو یارب اه متیروگلا نیا شهوژپ اتسا

لدم دربراک هب ناوت یم نآ هلمج زا هک تسا هدش ماجنا ناهج و ناریا رد ییاه hymod

متیروگلا و نیشام شور اب نآ هسیاقم وPSO

نابیتشپ رادرب

لدم هک دش هداد ناشن شهوژپ نیا رد تسا هدش ماجنا ناراکمه و اضر روپ طسوت هک درب مان hymod

متیروگلا اب رگا یهار دناوت یم دوش هنیهبPSO

دشاب باناور و شراب یزاس هیبش یارب رثوم . [2]

یموهفم لدم بیکرت شهوژپ نیا زا فده یشوواکارف متیروگلا اب HBV

تسا PSO یموهفم لدم درکراک ات و هدش رتهبHBV

لدم یاهرتماراپ متیروگلا هلیسوب HBV

دوش هیهب دیدج لدم اطخ یاهرایعم اب و دوش هنیهبPSO .

2 . اه شور و داوم

2 1- لدم HBV

HBV لدم تروص هس ره هب یناکم رظن زا هک تسا هتسویپ یموهفم یاه لدم زج رارق هدافتسا دروم دناوت یم

دریگ . یموهفم لدم راهچ لماشHBV

تسا ریز لحارم لماش لحارم نیا تسا باناور هب شراب لیدبت یارب هلحرم :

1 - فرب بوذ و فرب هدوت هب طوبرم تابساحم

2 - کاخ تبوطر و رثوم شراب هب طوبرم تابساحم

3 - قرعت وریخبت هب طوبرم تابساحم

4 - یجورخ لیس هب طوبرم تابساحم

لحارم نیا حرش هب همادا رد هک براک دناوت یم هناهام و هنازور تروص هب لدم نیا دوش یم هتخادرپ

ر دشاب هتشاد د .

تسا تروص نیا هب لدم نیا متیروگلا

داد ادتبا رد هک ه

هدش دراو شراب یامد هک یتروص رد دوش یم لدم دراو و دوش یم هتفرگ امد و شراب یاه زا رتمک

قافتا فرب دشاب فرب شراب یامد

دتفا یم ریع رد و دتفا یم قافتا ناراب تروص هب شراب ،تروص نیا .

رگا قافتا ناراب تروص هب شراب دتفا

شراب ماگنه رد هضوح رد ناراب

بوذ دنیارف

فرب زین دهد یم خر .

دوش یم لیدبت ینزخمود لدم نتفرگ رظن رد هب هجوت اب باناور ای و کاخ تبوطر هب هداد خر شراب همادا رد [4]

لکش –1 متیروگلا HBV لدم

2 1- 1- فرب بوذ و فرب هب طوبرم تابساحم

دیآ یم تسدب زور هجرد شور زاریز لومرف زا هدافتسا اب فرب بوذ و فرب هب طوبرم تابساحم :

(1) Snowmelt = DD* (T –TT)

و تسا زور کی لوط رد دارگیتناس رب رتمیلیم بسحرب هک تسا زور هج رد روتکاف هناتسآ یامدTT

و تسا فرب هب ناراب شراب لیدبت نیگنایم یامدT

تسا هنازور

2 1- 2- کاخ تبوطر و رثوم شراب هب طوبرم تابساحم

دوش یم هبساحم ریز لومرف زا هدافتسا اب رثوم شراب :

(2)

رتماراپ رتماراپ زین لدم هک تسا دیآ یم تسدب ریز رادومن زا هدافتسا اب

لکش 2 - رتماراپ رادومن

-2 -1 3 قرعت و ریخبت هب طوبرم تابساحم

یز لومرف زا هدافتسا اب قرعت و ریخبت هب طوبرم تابساحم دیآ یم تسدب ر

:

(3)

PEa هک ، قرعت و ریخبت لیسناتپ و تسا یرامآ هرود یاه لاس لوط رد فلتخم یاه هام قرعت وریخبت لیسناتپ نیگنایمPEm

هام یامد نیگنایم Tm

و تسا یرامآ هرود لوط رد فلتخم یاه تسا لدم رتماراپC

.

دیآ یم تسدب ریز تروس هب یعقاو قرعت و ریخبت همادا رد :

(4) (5)

2 1- 4- خساپ باناور هب طوبرم تابساحم :

لدم دوب هدش هراشا لابق هک روطنامه یگ یم رظن رد مه اب طبترم نزخم ود تروص هب ار هضوحHBV

لوا یبد هک تسا یبد هس نا یجورخ هک در

،یحطس باناور رگنایامن امن موس یبد و ینایم نایرج رگنایامن مود یبد

نایرج رگنای و تسا ینیمز ریز بآ

دش هراشا نآ هب لدم متیروگلا رد تسا ه

. نیا

تروص هب بیترت اه یبد وش یم هبساحم ریز

د :

(6) لااب لومرف رد و تسا لوا بآ نزخم رد بآ عاقتراL

دهد یم خر باناور هضوح رد دشاب لوا نزخم رد رگا هک تسا یبآ عافتراSu رگا و

نزخم رد

ا رتشیب شراب عافترا رادقم ز

ً نزخم رد دشابSu رادقم دشابن هک یتروص رد و دهد یم خرQ0

تسا رفص رباربQ0 .

رادقم رادقم و هضوح تحاسمA

تسا هضوح رتماراپK0 (6) (7) (8)

لکش 3 - لدم موهفم ینزخم ود تروص هبHBV

2 2- هعلاطم دروم هقطنم قرعت و ریخبت ،شراب یاه هداد زا شهوژپ نیا رد تسا هدش هدافتسا اکیرمآ رد یجنس یبد و یجنس ناراب یاه هاگتسیا

.

2 3- یبایشزرا یاهرایعم تسا هدش هدافتسا ریز یاه رایعم زا یبایشزرا یارب :

(8)

(9)

2

2 1

2 1

( )

1

( )

N

i i

i N

i i

Qo Qs R

Qo Qo







 







 

(10)







 ⁿ

i

i

i Qs

n Qo RMSE

1

1 2

(11)

 

 

²

1

2

1 1















 n

i i n

i

i i

Qo Qo

Qo Qs NSE

نآ رد هک ،یتادهاشم یبدQoi

،یزاس هیبش یبدQsi ،یتادهاشم یبد نیگنایم

،هدش یزاس هیبش یبد نیگنایم یاه هداد دادعتn

م

،یتادهاش :cc ،هدش یزاس هیبش و یتادهاشم یبد نیب یطخ یگتسبمه بیرض رایعم فارحنا تبسن

تسا یتادهاشم رب هدش یزاس هیبش یبد .[5]

-2 4 هنیهب متیروگلا تارذ هعومجم یزاس

PSO( )

متیروگلا تارذ ماحدزا تراهربا و یدنک طسوت راب نیلوا

( 1001 ) دیدرگ هئارا .

یهورگ یاه یروئت اصوصخ یعونصم تایح هب وس کی زا متیروگلا نیا

ت شزادرپ یاه متیروگلا هب رگید یوس زا و یارب ناگدنرپ ای اه یهام یعمج هتسد راتفر زا هک تسا طبترم یلماکت یژتارتسا هب صاخ روط هب و یلماک

دریگ یم ماهلا اذغ نتفای .

زا کی چیه و دراد دوجو اذغ هکت کی اهنت و دندرگ یم اذغ لابند یفداصت یاضف کی رد اه یهام ای ناگدنرپ زا یهورگ

درادن یعلاطا اذغ لحم زا ناگدنرپ دناد یم ار اذغ ات دوخ هلصاف طقف و

. هدنرپ ندرک لابند اه یژتارتسا نیرتهب زا یکی رت کیدزن اذغ هب هک دشاب یم یا

.تسا یم تعرس رادرب کی یاراد هرذ ره شور نیا رد تسا دوجوم یاه باوج نیب رد فاشتکا روظنم هب هرذ نآ تیعقوم نداد رییغت لوئسم هک دشاب

.

ف کی ،وجتسج یاضف رگا D یاض

هرذ ،دشاب یدعب رادرب اب تیعمج زاi

یدعب D

) ,..., ,

(

_{i1 i2 iD}

i

x x x

X 

تعرس ، ( ناکم رییغت ) اب هرذ نیا

رادرب یدعب D

) ,..., ,

(

_{i1 i2 iD}

i

v v v

V 

هب ات هدش هدید ناکم نیرتهب ، هرذ طسوت لاح

هبi تروص

) ,..., ,

(

_{i1 i2 iD}

i

p p p

P 

نیرتهب و

سیدنا اب تیعمج لک رد هرذ داد ناشنg

یم ه دوش . یم هتشاداو تکرح هب ریز هلداعم هلمج ود اب قباطم تارذ تیعمج دنوش

:

(13)

1

1 





_idⁿ



_idⁿ

n

id

x v

x

طباور نیا رد هک d=1,2,…,D

i=1,2,…,N ، N و

: ،تیعمج هزادنا اب ربارب :n

،رارکت هرامش :



،یسرنیا نزو

2 1

, c

:

c

مان هب تبثم تباث ود یاه

،یعامتجا و تخانش بیارض :

x

ضابقنا روتکاف (

یم دننام ناوت دور راکب تعرس ندرک دودحم یارب



)

2 و

1

,r

تخاونکی عیزوت اب یفداصت دادعا

r

یم کی و رفص نیب دنشاب

.

ا اهریغتم هدودحم نتشاد اب ادتب (

رثکادح و لقادح )

هب لضافت فصن یبرجت هطبار هب هجوت اب اهریغتم لوبق لباق تعرس رثکادح و هیلوا تیعمج یفداصت روط

یم هبساحم لقادح و رثکادح دوش

. هب زاجم تعرس رثکادح نتشاد اب اهریغتم هیلوا تعرس سپس یم دیلوت یفداصت روط

ددرگ . لحرم زا دعب و ناکم ،هیلوا ه

یم هبساحم تعرس یم نییعت دیدج تیعقوم و دوش

دوش . هب ریداقم زا هدافتسا اب متیروگلا زا رارکت ره یارب ،قوف تابساحم رد یاهریغتم یارب هدمآ تسد

هیبش لدم تابساحم ،هلئسم میمصت هب فده عبات رادقم هب هجوت اب اهنآ هنیهب ریداقم نییعت اب و هتفرگ تروص یزاس

هب اهریغتم دیدج ریداقم ،هدمآ تسد -

یم هدروآ تسد دنوش

. یم همادا یلاوتم رارکت نیدنچ رد یمومع هنیهب باوج ندش ناسکی ای و رثکادح رارکت دادعت کی هب ندیسر ات دنور نیا [6]دبای

.

3 . جیاتن و ثحب

لدم یاهرتماراپ ادتبا لدم نیا رد فتسا اب دراد ندرک هربیلاک هب زاین هکHBV

هدافتسا اب دعب هلحرمرد دوش یم هربیلاک تارذ یزاس هنیهب متیروگلا زا هدا

لدم زا هنیهب یاهرتماراپ ندمآ تسدب اب و دوش یم باختنا رظن دروم هضوح یارب لدم یاهرتماراپ نیرتهب تارذ غمجت یزاس هنیهب متیروگلا وHBV

لدم یارب اب نآ توافت و دوش یم یزاس هیبش یجورخ نایرج ،HBV

دوش یم هدیجنس اطخ یاهرایعم زا هدافتسا اب هدش یزاس هیبش رادقم .

مه رابکی

HBV لدم و ددرگ یم باختنا هدش ارجا لدم نیرتهب ارجا راب هد زا دعب هک دوش یم ارجا یفداصت دنیآرف زا هدافتسا اب اب

ددرگ یم هسیاقم لوا تلاح .

عم یمامت رادقم دوش یم هدید ریز لودج رد هک روطنامه اق روط هب اطخ یاه رای

ب رد هظحلام ل بیکرت

هدنهد ناشن دناوت یم هک تسا هتفای اقترا لدم ود

تسا هدش رتهب یا هظحلام لباق روط هب یزاس هیبش هک دشاب نیا .

لودج 1 - اطخ یاهرایعم

NS RMSE KGE Rsquare

HBV- PSO

0.56 3.30 0.75 0.69

HBV 0.49 3.55 0.70 0.60

لکش رد 4 طنامه ش یاه هداد نیب دوش یم هدید هک رو طت یلصا یاه هداد اب هدش یزاس هیب

لدم بیکرت شور اب یبوخ قبا ابHBV

دوش یم هدیدPSO

یموهفم لدم بیکرت هک تفرگ هجیتن زین یدوهش تروص هب ناوت یم نیاربانب و متیروگلا ابHBV

تسا یبد یزاس هیبش یارب رثوم یهارPSO .

لکش 4 - ومن زاس هیبش راد لدم طسوت هدش یزاس هیبش و یتادهاشم هنازور یبد ی HBV

متیروگلا هسیاقم یبوخ تقد زا دناوت یم یگداس نیع رد متیروگلا نیا هک دهد یم ناشن یشوواکارف یاه متیروگلا ریاس ابPSO

دشاب رادروخرب .

4 . عجارم 1. Aghakouchak and Habib E. (2010).Application of a Conceptual Hydrologic Model in Teaching

Hydrologic Processes, Int. J. Engng Ed. Vol. 26, No. 4, pp. 963–973.

2 . قداص یقداص سبط

، نسحم اضرروپ یدنلیب و نیسح همیزخ ,داژن هسیاقم و یبایزرا شور یاه هنیهب یزاس یرسارس رد نیمخت

لدم یاهرتماراپ یکیژولوردیه

باناور

،هنازور لع یرایبآ یسدنهم و مو (

یزرواشک یملع یهلجم )

دلج ، 33 هرامش ، ی 3 اپ زیی 04 تاحفص

120 ات 142 .

3. Boyle, D. P., Gupta, H. V. and S. Sorooshian. (2000). Toward improved calibration of hydrological models: Combining the strengths of manual and automatic methods. Water Resources Research, 36:

3663–3674.

4. AghaKouchak, N. Nakhjiri, and E. Habib, (2013). An educational model for ensemblestreamflow simulation and uncertainty analysis, Hydrol. Earth Syst. Sci., 17, 445–452.

5. Shawn, M. Beth, H. Camden, R. Christine, B. and A. Shirmin. 2013. Telescoping strategies for improved parameter estimation of environmental simulation models. Computers and Geosciences, 60: 156-167.

0 .

،تیناسنا ح . 1301. هیبش . یزاس باناور هنازور اب هدافتسا زا متیروگلا PSO رد هنیهب یزاس یاهلدم هضوح زیربآ ایاپ. همان یسانشراک

،دشرا یسدنهم هتشر ارمع

،بآ هاگشناد دازآ یملاسا دحاو مولع و تاقیقحت .