* Corresponding author:+989143513309
Copyright©2019, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it, but they can’t change it in any way or use it commercially.
Doi: 10.22108/jas.2018.104839.1135
Journal of Applied Sociology E-ISSN: 2322-343X
Document Type: Research Paper
Vol. 30, Issue 2, No.74, Summer 2019, pp. 9-12 Received: 17.06.2017 Accepted: 01.12.2018 http://ui.ac.ir/en
Study and Analysis of Social Factors on Empowerment of Behaviors Related to Environment Conservation in the Rural Areas, Case Study: Ardebil County
Vakil Heidari Sarban*
Associate Professor, Department of Geography and Rural Planning, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
Introduction
Environmental concern is increasing around the world. Environmental concerns, appears as auras to change the behavior, so that the study of environmental concern for the environmental behavior of people is very important.
Some researchers have environmental concerns as an assessment or attitude of the facts, behavior or conduct oneself treat others with implications for the environment. Currently, environmental concerns are as one of the aspects of environmental attitudes. This specifically refers to those who are concerned about environmental issues. Success in the subject requires environmental protection programs, recognition of the different aspects of human behavior and the factors affecting it.
The scientific findings show that environmental difficulties such as pollution of water resources, pollution of air, eradication of biodiversity and etc has encountered the life of world people with serious challenges. This challenge is resulted from human activities in different points of earth. Our country is not safe from these challenges, difficulties and being worried. The world peace association inference that in contemporary era the difficulties of environmental in Iran are more dangerous than from external enemies and internal political conflicts. At this reason that, the index of environmental performance 2014 that conducted by Columbia University and 22 environmental factor such as water resources, pollution of air, biodiversity and climate changes has surveyed. The results of this research show that the Iran country from among 178 country studied is in 83 places. In the meantime, the Ardebil County is an ancient city in Iranian Azerbaijan. This county has beautiful natural landscapes, species of incomparable plants, good nature with high mountains and mineral waters and … that all indicator the importance of this region is point of view environmental. Ardebil County is not respite from hazardous and threats of global environmental. On the other hand, overgrazing, soil erosion, deforestation, destroy of plants and animal species, changes of land use of farm land, fall of aquifer, landslide and has harmed to nature of rural areas, intensely. In addition, consumerism, tourism development, destroy and pollution of soil in reason of using of poison and fertilizer pesticide, pollution of water resources and etc is make evident the importance ad necessary survey of action and environmental behaviors in Ardabil county, necessary of actions to attainment to decreasing of difficulties and informational necessary for policy-making, designs and planning for decreasing rural environmental problems of Ardabil County.
Material & Methods
The purpose of the present study was to Study and analysis of social factors on empowerment of behaviors related to environment conservation in villagers in the Ardabil County. The research method was analytical - explanative survey type. It can be said that studied population in this study consists of all youth living in rural areas of Ardabil County in 2017 (N=85053), among which 383 persons were selected as statistical sample using Cochran formula. Sample size was determined based on the Cochran’s formula and the required data were collected through questionnaires.
Content validity of the questionnaire was confirmed by
professors and experts and its reliability was determined based on Cronbach's alpha (0.82-0.89).
Discussion of Results & Conclusions
Accordance of findings of this research the enforcement of social capital is necessary for attaining to improvement of behaviors related to environment conservation. At these relations, it is obvious that social capital resulted to actions and positive behaviors.
Regarding on promotion of cognitive capacities and social responsiplity must tell the most important of eradication of environmtanl is education in the society, promoting of public vulture, sense of responsiblity against environment and legislation.
Journal of Applied Sociology, Vol. 30, Issue 2, No. 74, Summer 2019 10
In order to analyze the data, factor analysis model was used and the results of this model showed the most important factors improvement of rural women social exclusion in studied region includes four components (reinforcement of social capital and territorial belonging, promotion of cognitive capacities and social responsiplity, reinfircment of social morality and extension of life style related to environment conservation and promotion of social walfare indics and empowerment of satisfication) that explained variance and the cumulative variance by the five factors 65.14.
Keywords: Environment, Social Behavior, Social Networks, Sustainable Rural Development, Ardabil County.
References
Akram, D.M. (2016) “Sanitation, Health and Development Deficit in India: A Sociological Perspective”. The Environmentalist Journal, 9 (11):
121- 145.
Alaxander, A. (2015) “Mainstreaming Sustainable Development.” Journal of Environmental Management, 2 (5): 77-85.
Alp, E. Ertepinar, H. Tekkaya, C. Yilmaz, A. (2008)
“A Survey on Turkish Elementary School Students’
Environmental Friendly Behaviors and Associated Variable”. Environmental Education Research, 14(2): 129-143.
Barnard, S. (2016) “ Impact of Indian Total Sanitation Campaign on Latrine Coverage and Use: A Cross- Sectional Study in Orissa Three Years Following Program Implementation.” Social Service Review, 3 (8) : 65-75.
Barr, S. (2003) “Strategies for Sustainability: Citizens and Responsible Environmental Behaviour” . Area, 35(3): 227-240.
Barr, S. (2007) “Factors Influencing Environment Attitudes and Behaviors: A U.K. Case Study of Household Waste Management”. Journal of Environment and Behavior. 4 (39): 435-473.
Barry, J. (2009) Environment and social theory (2nd Ed.). London and New York: Routledge.
Beck, U. (1995) Replies and critiques', in Beck, U., Giddens, A. and Lash, S. reflexive modernisation:
politics, tradition and aesthetics in the modern social order. Cambridge: Polity Press.
Budruk, M. Thomas, H. & Tyrrell, T. (2012) “Urban Green Spaces: A Study of Place Attachment and Environmental Attitudes in India”. Society and Natural Resources: An International Journal, 5 (12): 25-65.
Chen, X. Peterson, M. N. Hull, V. Lu, C. Lee, G. D.
Hong, D. & Liu, J. (2014) “Effects of Attitudinal and Sociodemographic Factors on Pro- Environmental Behavior in Urban China.”
Environmental Conservation, 3(8):45–52. Doi: 10.
1017/ S037689291000086X.
Cramb, RA. (2010) “Participation in Community Landscare Groups in the Philippines: A Social Capital Perspective.” Australasian Journal of Environmental Management; 14 (2): 93–102.
Dunlap, R.E. & Cotton, W.R. (1978) “Environmental Socioligy.” Annual Review of Socioligy, 5 (8): 243- 273.
Esmaeili, F. (2007) Suervy of students’ environmental attitude of high school in Tehran City, A Thesis Presented for the Degree of Master in Environrmnt of Tehran University. Panahandhe, M., and Adinzadhe, N. (2012) “The Assessment of Environmental Effects of Compost Factory in Yazd City.” Journal of Environmetnal Science and Technology, 4 (6): 87-99.
Forsat, M. (2005) Assessement of environmental education on higher education systems in Iran, Department of Environment Management, Tehran, Geravandi, Sh., Papzan, A. and Afsharzadhe, N. (2011)
“Modelling of Environmental Sustainable Development with Susing of Grand Theory, (Case Study: Village of Shrvinahe of Javanrod County)”.
Journal ofHousingand Rural Environment, 13 (6):
67-78.
Ghalandrian, E. Taghvaei, A.A. and Kamiar, M. (2015)
“Comperative Study Relationship Human And Environment in Thinking of Sustainable Development and Islamic Thinking”. Journal of Researches in Islamic Architecture, 40 (4): 62-77.
Giddens, A. (1999) The consequences of modernity, translated by: Mohsen Salasi, Tehran, Nei Publication.
Gifford, R. (2013) “The Dragons of Inaction:
Psychological Barriers That Limit Climate Change Mitigation and Adaptation.” American Psychologist, 6(6): 290–302.
Grafton, R. Stephen, K. (2003) "Social capital and national environmental performance", Australian National University, Economics and Environment Network Working Paper, EEN0206, http://een.anu.edu.au/.
Gritzalis K.C. (2015) “Environmental Friendly Technologies for Rural Development.” Journal of Environmental Management, 5 (11): 23-45.
Homati, Z. and Shobiri, S.M. (2005) “An Analysis on of Environmental Culture Components, Case Study:
Citizens of Shiraz City.” Journal of Iranian Cultural Research, 8 (4): 197-215.
Johnsson, T. (2005) “The Interactions Between Economic Growth and Environment Quality: A Comparision of Thetva Region with the United State as A Whole.” TVA Rural Studies Programs, Staff, 6(4):1-8.
Kalantari, Kh. Shabani, H. Asadi, A. H. M.
Mohamadi, R. (2007) “Investigating Factors
Study and Analysis of Social Factors on Empowerment of Behaviors Related … Vakil Heidari Sarban 11
Affecting Environmental Behavior of Urban Residents. A Case Study in Tehran City.” American Journal of Environmental Sciences, 2 (6): 24- 48.
Karimi, L. (2010) Suervy of effective’s sociological factors on environmental behavior (with emphasizing water consumption behaviour) in Zanjan City, A Thesis Presented for the Degree of Master of in Environrmnta of Tehran Piamnor University.
Katz, E. G. (2000) “Social Capital and Natural Capital:
A Comparative Analysis of Land Tenure and Natural Resource Management in Guatemala.”
Land Economics, 76(1): 114-132.
Kollmuss, A. & Agyeman, J. (2002) “Mind the Gap:
Why Do People Act Environmentally and What Are the Barriers to Proenvironmental Behavior?.”
Environmental EducationResearch, 8 (3): 239-260.
Masika, R. and Joekes, S. (2002) "Environmentally Sustainable Development and Poverty: A Gender Snalysis, BRIDGE (Development - Gender).
Institute of Development Studies". The Gender Equality Unit, Swedish International Development Cooperation Agency (Sida), Report, 5(2): 1-16.
Minani, B. Rurema, D. & Lebailly, P. (2015) Rural Resilience and the Role of Social Capital among Farmers in Kirundo Province, Northern Burundi, Applied Studies in Agribusiness and Commerce, Agroinform Publishing House, Budapest.
www.researchgate.net.
Mokhtari Malekabadi, R. Alsadate Abdollahi, A. and Sadeghi, R. (2014) “Analysis and Recognition of Urban Environmental Behavior, Case Study: Esfahan City”. Journal of Research and Urban Planning, 5 (18): 1-20.
Nguyen, T. (2010) Role of social capital in natural resource conservation: a case study of CatTien National Park in Vietnam, a dissertation presented to the graduate school of the University of Filorida in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy, University of Filorida.
Ogunkan, D. V. (2010) “Religious Value: An Instrument for Sustainable Environmental Concern.” Journal of Envoirnment andBehavior, 2(5): 322-348.
Ogunkan, D. V. (2012) “Religious Value: An Instrument for Sustainable Environmental Management in Nigeria”. Global Journal of Human Social Science, 10 (3): 25-30.
Pettus, A.M. Giles, M.B. (1987) “Personality Characteristics and Environmental Attitueds.”
Journal of Population and Environmental, 9 (3):
54-68.
Pretty, J. and Ward, H. (2000) “Social Capital And The Environment” WorldDevelopment, 2(29):209- 227.
Putnam, R. (1995) “The Strange Disappearance of Civic America, Policy, Autumn Management in Nigeria.” Global Journal of Human Social Science, 10(3): 25-30.
Rezvani, N. (2005) suervy of the relationship between environmental knowledge and attitudes with behaviours regarding conservation of environment, Tehran: Facultuy of Education and Pyshcology of Shaid Beheshti University.
Sadough Vanini, H. H. Hadi Veisi, and Alipour, A.
(2008) “Appraisal of Attitudes Toward Sustainable Development.” Environmental Sciences, 6(1): 131- 140.
Salehi, S. and Emamgoli, L. (2009) “Suervy of Social Capital Effect on Environmental Behaviours, Case Study: Kurdestan Province.” Iranian Sociological Assocation, 13 (4): 90-115.
Saunders, C.D. Brook, A.T. & Myers, O.E. (2006)
“Using Psychology to Save Biodiversity and Human Well Being”. Conservation Biology, 20 (3):
702-705.
Sharafi, L. and Alibigi, A.H. (2015) “Pattern of Measurement of Environment Sustainability in the Rural Areas, Case Study: Shroinhe Village in Javanrod County”. Journal of Space Economy and Rural Development, 4 (2): 115-132.
Shobeiri, S.M. Alihosseini, S.H. Meiboudi, H. &
Saradipour, A. (2015) “Preschool Educators’
Qualifications for Environmental Education of Children in Iran”. Journal of Educational and Management Studies, 5 (1): 22-26.
Yildiz, N. Yilmaz, H. Demir, M. Toy, S. (2011)
“Effects of Personal Characteristics on Environmental Awareness; A Questionnaire Survey with University Campus People in A Developing Country, Turkey”. Scientific Research and Essays, 6(2): 332-340.
Zsuzsanna, F. piko, B. kovacs, S. Uzzoli, A. (2009)
“Air Pollution Is Bad for My Health: Hungarian Children’s Knowledge of the Role of Environment in Health and Disease, Health & Place”. Journal of Environmental EducationResearch, 1(5): 239– 246.
Journal of Applied Sociology, Vol. 30, Issue 2, No. 74, Summer 2019 12
هعماج يسانش يدربراك
لاس يس ما
، هرامش يپايپ ( 47
،) هرامش مود
، ناتسبات 8931
عون شهوژپ :هلاقم ي
خيرات :تفايرد 74 / 9 / 8931 خيرات :شريذپ 81 / 3 / 8934
صص 74 - 17
طیحم ظفح هب فوطعم یاهراتفر دوبهب رد رثؤم یعامتجا لماوع لیلحت و هعلاطم لیبدرا ناتسرهش :یدروم ۀعلاطم ،ییاتسور قطانم تسیز
لیکو یردیح نابراس
،رايشناد
، هورگ همانرب و ايفارغج يزير
و يرهش يياتسور
، و تايبدا هدكشناد
يناسنا مولع ققحم هاگشناد
ناريا ،يليبدرا
هدیكچ ليبدرا ناتسرهش يياتسور قطانم تسيز طيحم ظفح هب فوطعم ياهراتفر دوبهب رد رثؤم يعامتجا لماوع ليلحت و هعلاطم هلاقم نيا فده هعسوت ،فده ظاحلزا شهوژپ نيا .تسا درگ شور .تسا يليلحت عون زا و يشياميپ و يفيصوت تيهام ظاحلزا و يا
هداد يروآ يارب اه
خساپ وژپ تلااؤس هب ييوگ هداد( يدانسا تروص ود هب ،شه
هداد( يشياميپ و )هيوناث ياه هدافتسا رازبا و )هيلوا ياه
يشياميپ شور رد هدش
شسرپ شسرپ يروص يياور ،)يلوط تاعلاطم( ناصصختم لناپ .تسا هدوب هبحاصم و همان هباشم ۀقطنم رد امنهار ۀعلاطم .درك دييأت ار همان
دادعت اب يرامآ ۀعماج 91
شسرپ همان هداد اب و تفرگ تروص بسك ياه
مرن رد خابنورك يافلآ ۀژيو لومرف زا هدافتسا و هدش رازفا
، SPSS يياياپ
شخب شسرپ فلتخم ياه شهوژپ ۀمان
17 / 1 ات 13 / 1 هيزجت يارب .دمآ تسد هب هداد ليلحتو
جياتن .دش هدافتسا يلماع ليلحت يوگلا زا اه نف
مهم دنداد ناشن يلماع ليلحت نيرت
ماوع تسيز طيحم ظفح هب فوطعم ياهراتفر دوبهب رد رثؤم يعامتجا ل هعلاطم ۀقطنم رد
راهچ لماش هدش
تيفرظ ياقترا ،ينيمزرس قلعت و يعامتجا ۀيامرس تيوقت( هفلؤم تيلوئسم جيورت و يتخانش ياه
قلاخا تيوقت ،يعامتجا يريذپ يرادم
صخاش تيوقت و تسيز طيحم ظفاح يگدنز کبس جيورت و يعامتجا تياضر دوبهب و يعامتجا هافر ياه
يدنم ) و سنايراو رادقم هك تسا
نييبت يعمجت سنايراو لماع راهچ نيا ۀدش
87 / 16 .تسا .تسا هدش هئارا يدربراك ياهداهنشيپ جياتن ليلحت هب هجوت اب تياهنرد
هژاو اه ی یدیلک هكبش ،يعامتجا راتفر ،تسيز طيحم :
،يياتسور رادياپ ۀعسوت ،يعامتجا ياه ليبدرا ناتسرهش
:لوؤسم هدنسيون
13879689913
Copyright©2019, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it, but they can’t change it in any way or use it commercially.
Doi: 10.22108/jas.2018.104839.1135
71 هعماج
يسانش
،يدربراك لاس يس ما
، هرامش يپايپ ( 47
،) هرامش ناتسبات ،مود 8931
هلئسم نایب و همدقم يراجنهان ياه
تسيز يطيحم دننامه ناطرس رد يازجا ۀرايیس
ام رد لاح هشير .دنتسه ندناود زور ره
زكارم يشهوژپ ناهج
زا ينوگرگد اه و يتارييغت يم ربخ هك دنهد داجيا هدش دنا اي رد
فرش نيوكت ( دنا
،تیصرف 8917 :
.)38
بیيرخت طيیحم
تیسيز
هب ليلد ياهدمايپ يراوگان
هك رشب يارب هب
هارمه هتشاد هب ،تسا
يكي زا گرزب نيرت شلاچ ياه يايند هدش ليدبت رصاعم .تسا
نيا نارحب ریر رد ادیتبا زایرآ
دیش و سیپ زا نآ ایب دورو
هتينردم هیب ،ریصاعم قریش ۀدیيياز
هیشيدنا يایه يدایم ،ریگن
هعسوت هطلس ،بلط وج
و نارحب ياه يتیسيز طيحم زا
تایعبت
طابترا يگتفشآ ناسنا
و طيحم تسا (
،نارایكمه و نايردنلق 8937
:
.)19
قیلخ تیسيز طيحم ظفح ۀنيمز رد يفلتخم ياهدركيور هدش
؛دنا دركيور تیظافح ريظن يياه يیيارگ
تنايیص ،8
يیيارگ ،7
موییب يعاییمتجا يییسانش تاییناويح قوییقح ،9
نيییمز قلاییخا ،7
،6
مسينيمفوكا کين ،1
4يراد رادياپ ۀعسوت و يدراویم هلمجزا1
دینا
ميییظع نارییحب نییيا اییب هییلباقم يارییب يناییهج ۀییعماج هییك تسيز يحم ( تسا هتفرگ شيپ رد يط
يدباع ،نارایكمه و يناتیسورس
8911 :
تسيز تايبدا يسررب .)17
دیييأت ار اعدیم نیيا يیطيحم
يم ياهدیمايپ تیسخن ماگ رد ،يتسيز طيحم تلاكشم هك دنك
نايز ماگ رد و دنراد ناسنا يدرف تملاس يارب يراب دیعب يایه
يم ريثأت وا يگنهرف و يعامتجا ،يداصتقا ۀعسوت رب راذگ
هب .دن
يینارگن ،ليلد نيمه طيیحم تارطایخم ۀرایبرد يمویمع يایه
تيلاعف .تسا شيازفا لاح رد تسيز تاریييغت و نایسنا يایه
زا يرايیسب .دینراد رگيدیكي ایب يميقتسم طابترا تسيز طيحم تيلاعف يیم ريثأیت تیسيز طيحم تارييغت زا ناسنا ياه .دینريگ
نمان بیقاوع دایجيا ببیس تارييغت نيا ،رگيد فرطزا يبیسا
–
هب میهم هیمه زا و نایسنا تملاس ۀنيمز رد هژيو نایكدوك ریت
-
1 Conservationism
2 Preservationism
3 Social Ecology
4 Animal Rights
5 Animal Rights
6 Ecofeminism
7 Stwardship
8 Sustainable Development
يیم دنویش
Yildiz et al., 2011; Zsuzsanna et al., 2009)
؛) يیلو
يیم نایشن يینيع نئارق و دهاوش تیيلاعف دینهد
ينایسنا يایه
مهم و نيرترثؤم تسيز تارييغت للع نيرت
يطيحم نمض هك دنا
مهاریف ار بیيرخت تایبجوم بیسانم و دیيفم تاریييغت داجيا يم ( دنروآ
نيدباع و هدنهانپ ،هداز
8913 :
( وراب داقتعا هب .)11
8911 )
يب ۀدافتسا زانم رد يژرنا زا هيور
کي تاديلوت زا هدافتسا ،ل راب
هیب دیئاز داویم یفد ،يصخش ۀيلقن لياسو زا هدافتسا ،فرصم مج ،يتشادهبرير شور کیيكفت و يروآ
ياریب هیلابز ندریكن
تیسيز رخم ياهراتفر زا يرايسب و تفايزاب ریگيد يیطيحم
تسيز ياهراتفر ۀجيتن يگمه ناسنا يطيحم
رضاح نرق رد .دنا
تییسيز ياییهراتفر يییطيحم
مییهم زا يییكي ،ناییسنا و نيرییت
تییسيز طيییحم رییب لییماوع نيرتراذییگريثأت يرايییسب هییك دیینا
هعماج طيحم ناسانش هدریك هیجوت ایهنآ هب يتسيز
تایعلاطم .دینا
نتوك و پلاناد (3
راب و )1978
(81
ناشن )2007
تیسا نآ ۀدینهد
تسيز يهاگآ هك تسيز لئاسم تخانش و يطيحم
ریيغتم يطيحم
ياهراتفر دوبهب رد يرثؤم تسيز
يحلایص ۀعلاطم .تسا يطيحم
ناییمقل و يییم ناییشن زییين هداز هییعماج رییه رد دییهد
اییب دارییفا يا
يگنهرف طيارش زا نتفرگريثأت يایهراتفر ،هعماج نآ يعامتجا–
يم زورب دوخ زا يصخشم يتوایفتم لاكیشا اهراتفر نيا هك دنهد
يم دوخ هب ( دنريگ
نامقل و يحلاص ،هداز
8938 :
رایتفر عونت نيا .)896
ریثا ينوگاینوگ يایهريغتم و لیماوع زا تیسيز طيحم هب تبسن يم رثؤیم يایهريغتم و لماوع نيا تسا مزلا ،ساسا نيا رب .دريگ
تسيز ياهراتفر رب هاگتنوكس نانكاس يطيحم
زا میعا يناسنا ياه
شهوژپ رد يياتسور و يرهش دارفا .دنوش يسررب ددعتم ياه
تسيز تلاكشم يگدولآ زا معا يناهج يطيحم
، آ باینم
نيبزا ،اوه يگدولآ ار ناهج مدرم يگدنز ...و يتسيز عونت نتفر
شلاچ اب هبور يدج و ديدج ياه هدرك ور
شلاچ ؛دنا هیك ييایه
تيلاعف زا هتفرگ رثا نيمز ۀرك فلتخم طاقن رد يناسنا ياه
.دینا
شلاچ نيا زا زين ام روشك يینارگن و تلاضعم ،اه
نایما رد ایه
حلص ۀسسؤم .تسا هدوبن يم يناهج
:دسيون
« رد لایح ریضاح
يرطخ هك زا بناج نارحب بيرق عوقولا يتیسيز طيحم ناریيا
9Dunlap & Cotton
10Barr
ليلحت و هعلاطم رد رثؤم يعامتجا لماوع
فوطعم ياهراتفر دوبهب ...
ليكو يرديح نابراس 73
ساسحا يم بتارم هب ،دوش شيب
زا رطخ يجرایخ نانمیشد و
تاعزانم يسايس
يیلخاد صخایش هیك لیيلد نیيا هیب .تیسا
دركلمع طيحم يتسيز لاس هك2014
يوسزا هاگیشناد لیيي و
ایيبملك مایجنا هدیش و 77 روتكایف يیطيحم نویچ باینم
، آ
يگدولآ
،اوه عونت تارييغت ،يتسيز آ
يياوهو ار دروم يسررب
رارق هداد
،دوب ناريا زا نايم 841 روشك
،هعلاطمدروم رد
هاگياج
19 رارق تفرگ ( »
،درگناهج 8936 :
،نيیب نيا رد .)888
ناتیسرهش
ليبدرا زا يكي نلاك ناریيا ياهرهش زیكرم و
لیيبدرا ناتیسا رد
لامیش دویجو .تییسا رویشك نییيا يیبرر ،اییبيز يیعيبط رظایینم
هنوگ يب يهايگ ياه ريظن
هویك ایب عوینتم تعيبط ، ، یفترم يایه
هییناخدور آ و ناییشورخ ياییه رد يندییعم مرییگ ياییه
قطایینم
،ناتسرهش نيا يياتسور اشن يگمه
ن هیقطنم نيا تيمها ۀدنهد
تسيز رظنزا يياتیسور قطاینم ،فیصو نیيا ایب .تسا يطيحم
تسيز ياهديدهت و اهرطخ زا ليبدرا ناتسرهش يناهج يطيحم
هدنامن ناما رد يیب ياریچ ،ریگيد يوسزا .دنا
شيایسرف ،هیيور
لگنج ،کاخ هنوگ يدوبان ،ييادز
ریييغت ،يناویيح و يهايگ ياه
يياپ ،يعارز يضارا يربراك ن
هرفیس حطیس نتفر آ يایه
يایه
قطاینم تیعيبط تیسا هدیش ببس ...و نيمز شنار ،ينيمزريز رد هیلابز نتیخير ،نیيا ریب هولاع .دنيبب يدج بيسآ يياتسور تياعر ،يمومع رباعم طیسوت تیشك يینف حيحص لوصا ندشن
سپ حيحصان فد ،نايياتسور فریصم ،اهدینام
ۀعیسوت ،يیيارگ
ب کاخ يگدولآ و بيرخت ،يرگشدرگ ه
و مومس زا هدافتسا ليلد
،يییبآ بایینم و آ يگدوییلآ ،ييايميییش ياییهدوك ترجاییهم
ناگتسشنزاب و
ناكلام هیناخ يایه و يياتیسور قطاینم هیب مود
تسيز ءوس تاريثأت هعسوت ،نانآ يطيحم
يگتفاين متیسيس يایه
یفد يگدویلآ ،يياتیسور لایضاف
يایه يیشان زا فریصم
تخوس ياه تسيز ضراوع ،يتسيز ،يليدیبت يانیص يیطيحم
هایچ بیسانمان رفح ،هناخدور هب هلابز و تلاضاف نتخير يایه
ناكم و يتشادهب ريبادت نتشادندوجو و لاضاف طیلر يینيزگ
يایهراتفر و شنیك يیسررب تروریض و تيمها ...و ناتسروگ تسيز شهایك ياریب تامادیقا ترورض ،ناتسرهش رد يطيحم
هب زاين و نآ بئاصم تسايس يارب يتاعلاطا
يراذگ حرط ،اه ایه همانرب و
يزير تیسيز تلاكیشم شهایك ياریب ييایه يیطيحم
يم ناشن ار ليبدرا ناتسرهش يياتسور .دینهد
نایمه هیك رویط
تسيز ياهديدهت زا يرايسب دش هتفگ و بانم بيرخت ،يطيحم
هدولآ يياتیسور قطاینم رد ينایسنا ياهراتفر دمايپ طيحم ندرك
اهنت .تسا يیم نايياتسور راتفر رد رييغت
تلاكیشم نیيا دیناوت
تسيز یماوج رایتفر رد ریييغت ياریب .دیهد شهاك ار يطيحم تیسخن مایگ رایتفر دویبهب ریب رثؤم لماوع يياسانش يياتسور
هب شهوژپ نيا ،ليلد نيا هب .تسا لیماوع هیك تیسا نآ لایبند
طيیحم ظیفح هیب فویطعم يایهراتفر دوبهب رد رثؤم يعامتجا ار تسيز لاؤس .دنك ليلحت و هعلاطم
هینيمز نیيا رد هیك ييایه
يییم حرییطم تراییبع ،دنوییش
ياییهراتفر تيعییضو :زا دیینا
تسيز هینوگچ لیيبدرا ناتیسرهش يياتیسور قطانم رد يطيحم
هطبار هچ ؟تسا فویطعم ياهراتفر و يعامتجا لماوع نيب يا
؟دراد دوجو تسيز طيحم ظفح هب ۀرایبرد ادتبا ليلد نيمه هب
يرظن ينابم يم يسررب و ثحب تسيز طيحم
ایب س یس ؛دویش
يایهراتفر دویبهب رب رثؤم يعامتجا لماوع يموهفم يوگلا ۀئارا لیماوع ،يياتیسور قطاینم تیسيز طيیحم ظیفح هیب فوطعم طيیحم ظیفح هیب فویطعم يایهراتفر دوبهب رد رثؤم يعامتجا يیم يیسررب تسيز يياتیسور قطاینم رد هیك ایجنآ زا .دنویش
نونكات ليبدرا ناتسرهش لیماوع نیيا ۀرایبرد يیصاخ ۀیعلاطم
و هیعلاطم ۀینيمز رد ریضاح ۀیلاقم ،تسا هدشن ماجنا يعامتجا هیب فویطعم يایهراتفر دوبهب رد رثؤم يعامتجا لماوع ليلحت .تسا ناتسرهش نيا يياتسور قطانم رد تسيز طيحم ظفح
شهوژپ ۀنیشیپ و یرظن ینابم راییتفر يوییگلا ،يراگزاییس ۀییيرظن هییلمجزا يددییعتم تاییيرظن طيحم ریب يیصخش يرایجنه ريثأیت تایيرظن ،هنلاوئسم يتسيز
عون عون يوگلا ،يتسود ،يعایمتجا رایتفر و يدردیمه ،يتسود
هعماج يوگلا ،هناگدنچ يوگلا
طيیحم رایتفر يتخانش و يتیسيز
ۀییعماج دارییفا راییتفر اییختنا و شرییگن ۀییچرا كي يوییگلا هرطاخم کب زيمآ (8
شيیف ۀینلاوقعم شنك ۀيرظن ،)1995
و نيیب
1 Beck
61 هعماج
يسانش
،يدربراك لاس يس ما
، هرامش يپايپ ( 47
،) هرامش ناتسبات ،مود 8931
آ
8نزي ( تسيز ديدج شرگن ،)1975
نتویك و پلایناد يطيحم
1978( شزرا ،) ( تراییهلگنيا يداییمارف ياییه 8946
ۀییيرظن و )
نرتیسا رایجنه و رواب ،شزرا (7
يعایمتجا لیماوع ...و )2013
)يعایمتجا تخاس و شزرا ،راجنه صيخشت هب يحيولت هاگن(
تسيز ياهراتفر دوبهب رد رثؤم هدرك نييبت ار يطيحم
يیلو ؛دنا
تسيز تلاكشم يسررب رثؤم يعامتجا لماوع رظنم زا يطيحم
تسيز ياهراتفر دوبهب رد اریيز ؛دراد يرتیشيب تیيلباق يطيحم
طيیحم زا يرادیفرط يعمج تامادقا ساسارب يعامتجا طباور يم ليهست ار تسيز تسيز ياهراتفر هب هاگن و دننك
زا يطيحم
جا يگدنز زا يشخب و وخ عورش ۀطقن يعامتجا رظنم يعامت
تسيز تاعلاطم رد هك تسا .تسا هدشن يهجوت نآ هب يطيحم
نیميژآ و سویمولوك نيیب نيا رد (9
2002: 241-242
ۀرایبرد )
هعماج يوگلا تسيز راتفر يتخانش
دیيكأت میهم نيا رب ،يطيحم
يم ريثأیت لیماوع هك دننك تیسيز يایهراتفر ریب راذیگ
يیطيحم
تراییبع شرییگن :زا دیینا ر تییيوقت يارییب تاییناكما ،اییه
راییتف
تسيز شیناد ،هيرظن نيا ناعضاو رواب هب هتبلا ؛شناد و يطيحم
تسيز راتفر رب يميقتسم ريثأت ایب هیكلب ؛درادین داریفا يیطيحم
لوحت و رييغت تسيز طيحم ۀرابرد دارفا شرگن ،شناد ياقترا يم اديپ تیسيز طيیحم زا يرادهگن و يرادفرط شرگن و دنك
يم تيوقت رتشيب .دوش
رواب هب و زيدلي نارایكمه (7
)2011
شهوژیپ رد ،
« يویگلا
رایییتفر و تیییصرف ،ييایییناوت ،هزیییيگنا :هیییناگدنچ
» رایییتفر ،
تسيز ييایناوت زا تصرف و هزيگنا رب هولاع دارفا يطيحم يایه
يم رثا يهاگآ و شناد ريظن يدرف .دريگ
درانرب نامگ هب (6
)2016
، دویبهب ،رمتیسم و موادم شزومآ
قلایخا يایقترا و يياتیسور قطاینم هب قلعت ساسحا ،شرگن هب فوطعم ياهراتفر دوبهب رب راذگريثأت ياهريغتم زا يعامتجا يياتسور قطانم رد تسيز طيحم ظفح وا .دنا
يرظن وچراچ
1 Fishbein & Ajzen
2 Stern
3 Kollmuss & Agyeman
4 Yildiz et al.
5Barnard
راییجنه و رواییب ،شزرا راییتفر ۀییعلاطم و يواییكاو يارییب ار1
تسيز هدرك هئارا يطيحم ،رایجنه و روایب ،شزرا ۀيرظن .تسا
لمع يقلاخا راجنه ۀيرظن اب شزرا ۀيرظن دنويپ ميادارایپ و ارگ
تسيز ديدج هیتفاي .تیسا يطيحم
هيیضرف زا هیيلوا يایه يایه
ينابيتشپ و تيامح يصخش يقلاخا ياهراجنه و رواب ،شزرا يم هيضرف ؛دننك يایهراتفر هب دعتسم دارفا يارب ييانبم هك يياه
نلاوئسم تسيز ۀ يطيحم نآ ریب هیيرظن نیيا ،نیيا رب هولاع .دنا
طيیحم يكيزيفویيب يمومع طيارش هب طوبرم ياهرواب هك تسا طابترا يارب تسيز شزرا نداد
هب اه تسيز راتفر يوس يیطيحم
بسانم .دنا
هییب زییليگ و سوییتپ رواییب (4
،)1987
دارییفا و لرتنكدوییخ
فده ارگ ياهراتفر ولطم
يرت تبسن هب طيحم تسيز زا دوخ
ناشن يم .دنهد نينچمه هك يدارفا دوخ
ار رب تاقافتا خر هداد رد
طيحم دوخ يم فرشم
،دنناد تلايایمت يریتمك
ياریب عایفد زا
نيناوق تيدودحم و ياه
يحارط هدش يارب تظفاحم ایي
دویبهب
تيفيك طيحم تسيز .دنراد
نارایكمه و یلآ نامگ هب (1
،)2006
ود دیعب زتراویش يینعي
يرادفرط زا دوخ يرادفرط و زا
هیعماج ندوبزایب و ریييغت ياریب
-
هظفاحم ،ييارگ يم دنناوت ييامنهار يارب ريسفت ياهراتفر طبتریم ایب
طيحم تسيز .دنشاب دارفا تسرپدوخ دننام
هظفاحم ناراك هب لامتحا
يرتمك ياهراتفر تظفاحم زا طيحم زا دوخ ناشن يم .دنهد
( زندیییيگ 8944
تیییسايس ،) تیییسيز يایییه
ار يیییطيحم
تفرشيپ يم يياه هب هك دناد يقلاخا تمس
،يعایمتجا مظن ندش
شبنج وا .دنراد شيارگ طباور و اهداهن تسيز ياه
ار يیطيحم
تییينما و يییقلاخا ياییهداينب يدرییف رارقتییسا يارییب يییششوك يم مدرم يگدنز رد يراجنه .دناد
شيریلوا رواب هب ( کیب
و يیملع تیينلاقع ۀعیسوت ،)1995
ارطاییخم ،يداییصتقا تفرییشيپ تییسيز ت
زا ار يییناوارف يموییب
ناسنا تيمومسم ات اهايرد يگدولآ .تسا هتشاد يپ رد اه
( راب نامگ هب يكي ،)2003
زا کرحم ياه يیشزرا ،زتراویش
6 Value-Belief-Norm
7 Pettus & Giles
8Alp et al.
ليلحت و هعلاطم رد رثؤم يعامتجا لماوع
فوطعم ياهراتفر دوبهب ...
ليكو يرديح نابراس 68
اع م هك تسا ييارگ ۀياپ
تهج يريگ ياه يیشزرا ره یس يتیسيز
.تسا نينچ يطباور نيب شزرا ياه يعامتجا و تسيز يیطيحم
يیم دینناوت يعایمتجا ۀیياپ تیسيز–
يیطيحم رد هار ندویمزآ
شزرا ياه تسيز يطيحم .دنوش وسحم يدارفا
هیك يگدایمآ
يرتشيب يارب رييغت
،دنراد تسودرگد و دنا
ساسحا يكيدزن ایب
تعيبط يم
،دننك ياهراتفر دايز لامتحا هب تیظفاحم
زا طيیحم
يرتشيب زا دوخ ناشن يم .دنهد
نفتییسا و نوییتفارگ (8
)2003
دییندقتعم نيییب
هيامرییس ياییه
يمومع يعامتجا (
داسف و يساركومد )
و تاريثأت تسايس يایه
تسيز يطيحم يلم و لماوع يساسا يداصتقا و تيعمج يسانش
نييعت دركلمع ۀدننك يلم
طيحم تسيز هطبار دوجو .دراد
و پلاناد ( نتوك
)1978
هك دنرواب نيا رب نيب
شرگن ایه و
يایهراتفر هنلاوئیسم
تبیسن هیب طيیحم تیسيز ۀیطبار تیبثم
ينعم يراد دوجو ناهج اهنآ .دراد طيحم دض ار روحمونكت ينيب
يم تسيز يمرب هلباقم هب نآ اب و دنناد
دنزيخ .
ماركآ (7
هار زا يیكي هك تسا رواب نيا رب )2016
يایهراكه
بيسآ زا انتجا زا يريگویلج و تیسيز طيیحم هیب ندنایسر
نایسنا رایتفر رييغت ،نآ بيرخت ا يویس و تمیس هیب ایه
دایعب
تعيبط .تسا هنايارگ تاعلاطم
وا هیك تیساعدم نيا ۀدننكدييأت
لكشت و اهداهن رد نايياتسور رتشيب ندشوضع لثم يمدرم ياه
ينواعت يیم تیسيز طيیحم ظیفح ببس ...و اه ایب اریيز ؛دویش
لكشت رد ندشوضع نايياتیسور يتكرایشم ۀيحور ،يمدرم ياه
يم لااب یسور يتكرایشم ۀیيحور و يیعمج شلایت و دور ناييات
يم يياتسور قطانم تسيز طيحم ظفح ببس .دوش
( يليعامسا 8911
يم نايب رزيس زا لقن هب ) دینك
رایهچ هیك
حطس رييغت رد درف دوجو .دراد ادتبا شناد دياب ریييغت درف
ادیيپ
نيا ؛)شزومآ( دنك رد رييغت
شناد بجوم رييغت شرگن و رييغت
شرگن بجوم رييغت راتفر يدرف و رييغت رایتفر يدریف بیجوم
رييغت راتفر يهورگ يم .دوش نيدیب بیيترت ریييغت شریگن دریف
تبسن هب شناد يدرف وا هب نایمز يرتیشيب زایين .دراد ریييغت رد
1 Grafton & Stephen
2Akram
شرگن درف يیم دیناوت رایتفر ریب وا
و تیياهنرد رایتفر
يیهورگ
وا )ينامزاس و يعامتجا(
ريثأت .دراذگب
مایینتاپ (9
و يییعمج لییمع تلاییضعم رییب هییبلر )1995
تصرف يیم مامت دارفا دوخ ررض هب تياهنرد هك ار يبلط ،دویش
يم طوبرم نآ ۀدرتسگ يعامتجا ۀنيمز هب هیب ؛دیناد
هینوگ هیك يا
،يیییگنهرف ،يدایییصتقا ۀیییصرع رد( هییینابلطواد يرایییكمه تسيز هعماج رد )...و يطيحم يیميظع يعایمتجا ۀيامرس هك يا
هكبیش و لیباقتم لیمع ياهراجنه لكش رد ار تكرایشم يایه
دم يم تروص رتهب ،تسا هدرب ثرا هب ين .دريگ
يراییب (7
تلاكییشم هییك تییسا رواییب نییيا رییب ،)2009
تسيز يم مادنا ضرع ينامز يطيحم ایب يیعمج لیمع هك دننك
هبور لكشم نب هب و دوش ور
ياریب ،هیيواز نیيا زا .دسرب تسب
هرایچ تسيز طيحم زا تظافح هیكنيا ریگم .درادین دویجو يا
لیعف هب هوق زا يعمج مادقا هیك تیسا يلایح رد نیيا .دیيآرد
هيرظن تسيز ياه ،يعایمتجا لیماع ایب طبترم هاگديد و يطيحم
يم کرادت يعمج مادقا و لمع يارب يرظن يبوچراچ رد .دننيب
شبنج نيب هك تسا نيا مانتاپ ۀديقع هنيمز نيا يعایمتجا يایه
تسيز .دراد دویجو يرادانعم ۀطبار يعامتجا ۀيامرس و يطيحم
يراب( ناشيا يم للادتسا نينچ )مانتاپ و
شبینج هیك دننك يایه
تسيز هدریك لیمع قیفوم يياهاج رد يطيحم ۀيامریس هیك دینا
شبنج( اهنآ يعامتجا هیب .تیسا هدوب دوخ دح نيرتلااب رد )اه
نامزایس ۀعسوت ،يترابع تیسيز يایه
نيرتایيوپ نایيم يیطيحم
شبنج هتفاي زورب و روهظ ۀنيمز يعامتجا ياه بلج ۀنيمز و دنا
عا هدرك مهارف ار يرتشيب ياض دنا
.
ناراییكمه و زردناییس (6
)2006
ۀيامرییس دیینراد هدییيقع
رایییتفر تيعیییضو کرد ياریییب ار يبوچرایییچ ،يعایییمتجا تسيز يم کرادت يطيحم لیماعت ،يعایمتجا ۀيامرس بانم ؛دنيب
هورگ و دارفا تسيز فانم يياسانش رد ار فلتخم ياه
يیطيحم
يم مهارف هنيزه ،دنك
يم شهاك ار يعمج تامادقا ياه
و دیهد
ار یینهامه و دنمدوییس لییباقتم يراییكمه يییم ليهییست
.دیینك
3Putnam
4Barry
5Saunders et al.
67 هعماج
يسانش
،يدربراك لاس يس ما
، هرامش يپايپ ( 47
،) هرامش ناتسبات ،مود 8931
تحاییس رد ار درییف ،هدییشزيوجت ياییهراجنه ،تییياهنرد ياییه
يعاییمتجا ،يییسايس ،يداییصتقا زا مییعا فییلتخم و يییگنهرف–
تسيز يم راداو يطيحم دویخ يدریف و يیصخش فاینم زا دنك
مشچ راریق يیعمج فاینم تیهج رد ار وا لیمع و دنك يشوپ
يم .دهد دراو و يییترپ (8
)2001
هیینومن و اییهراجنه زا يداییيز ياییه
قطاینم رد يیعمج تیيلاعف بیلاق رد ار يعامتجا ياهدادرارق هیینومن ؛دییندرك يییسررب يياتییسور تاییحيجرت رییب يياییه
تسيز اهنآ .دنراد ريثأت دارفا يطيحم فیيط هیك دینرواب نيا رب
هدرتسگ نييعت لماوع زا يا ،يعایمتجا ۀيامریس( يعامتجا ۀدننك
ييارگاو و يعامتجا ياه يريگمیشچ ريثأیت )يعایمتجا تيفرظ
نيا شهوژپ جياتن نيا رب نوزفا .دنراد تسيز طيحم تيفيك رب ناشن رگشهوژپ ود هيامرس نيب هك تسا نآ ۀدنهد
يمویمع ياه
تسايس ريثأت و يعامتجا تسيز ياه
يیساسا لیماوع و يطيحم
تيعمج و يداصتقا نييعت يتخانش
طيیحم يیلم دریكلمع ۀدننك
دوجو هطبار تسيز .دراد
هیعماج رد يتنس ۀياپ رب دراو و يترپ شهوژپ طيیحم يیسانش
هدیحتم تلاایيا رد داتفه ۀهد هب نآ ۀقباس هك تسا هدش انب تسيز يمزاب شلات .ددرگ رد ریييغت ایت تیسا هتفرگ تروص يددعتم ياه
شزرا و تاداییقتعا هداد خر دییعب هییب ماییگنه نآ زا هییك يياییه
،دیینا
موهفم د رد رييغت و دنوش يزادرپ هردر
شریگن ،اه يایهراتفر و ایه
تسيز هزادنا يطيحم هینيمز نیيا رد يدینچ تایعلاطم .دوش يريگ
هدش ماجنا يم هراشا اهنآ زا يخرب هب همادا رد هك دنا
:دوش
ماییما و يحلاییص تاییعلاطم جياییتن ( يییلق
8938 ناویینع اییب ،)
« تسيز ياهراتفر رب يعامتجا ۀيامرس ريثأت يسررب رد يیطيحم
ناتیسدرك ناتسا »
ن و بیسانمان طياریش دویجو ایب دینداد نایش
تسيز دودحم تاناكما يایهراتفر ،ناتیسدرك ناتسا رد يطيحم
تسيز ۀنلاوئسم هعلاطم دارفا يطيحم
هدویب ييلااب حطس رد هدش
هتفاي ،نيا رب هولاع .تسا يم ناشن اه
يعایمتجا ۀيامریس دینهد
هعلاطم دارفا .تسا طسوتم هب کيدزن دح رد هدش
شهوژیپ جياتن نارایكمه و يریتنلاك
(7
ناوینع ایب )2007
1Pretty & Ward
2Kalantari et al.
« تسيز راتفر رب راذگرثا يعامتجا لماوع نادنورهیش يیطيحم
»
ناشن تسيز راتفر هك تسا نآ ۀدنهد قطاینم رد مدریم يیطيحم
هب يرهش ،نیس ریيظن ييایهريغتم زا ميقتسمرير اي ميقتسم روط
هیییياپ شیییناد ،تلايیییصحت ،دیییمآرد ،سنیییج لئایییسم زا يا
تسيز نوناق ،يطيحم یگ
تیسيز يراذ شریگن و يیطيحم
يایه
تسيز يم ريثأت يطيحم .دريگ
( يناوضر شهوژپ جياتن 8917
ناوینع اب )
« ۀیطبار يیسررب
تسيز شناد نيب شرگن و يطيحم
زا تیظفاحم ياهراتفر اب اه
طيحم » شریگن نيیب يراداینعم توافت دنداد ناشن رایتفر و ایه
دینارذگ تسيز طيحم ۀنيمز رد ار يياهدحاو هك ينايوجشناد ه
و )يییعيبط ياییيفارغج و طيییحم تییشادهب ۀتییشر( دییندوب و خيرایت( دیندوب هدینارذگن ار اهدیحاو نیيا هیك ينايوجشناد ناور هیك تیسا هديیسر هیجيتن نیيا هب وا .دراد دوجو )يسانش
بییسك شییناد شيازییفا ببییس يییطيحم تاعوییضوم زا هدییش
يم طيحم زا تظفاحم ياهراتفر .دوش
يلع و يفرش ۀعلاطم قباطم ( يگيب
8937 ناونع اب )
« يوگلا
شجنس يرادياپ طيحم تسيز يياتسور
» ، هزاس ياه ب ريز يار
شجنس يرادياپ تسيز يطيحم رد ياتیسور هنيوریش
بیسانم
هدوب يارجا :دنا حرط
ياه تسيز رد يطيحم
،اتسور تكراشم و
يراكمه ۀمه يلاها
،اتسور دویجو ،داریفا يایهداهن يیلحم
و
نامزاس ياه يتلود يماح طيحم ،تیسيز دویجو تادایقتعا و
ياهرواب تسيز
،يطيحم شزومآ ياه مزلا رد ۀنيمز ياهدیمايپ
تامادقا رخم طيحم تسيز و تايبرجت دوجو يلبق
و شناد
يموب تسيز يطيحم رد اتسور .
( يميرك شهوژپ جياتن 8913
ناوینع ایب )
« لیماوع يیسررب
هعماج تسيز راتفر رب رثؤم يتخانش رایتفر رب ديكأت اب ( يطيحم
فرصم ناجنز رهش رد ) آ »
ناشن رایتفر هیك تیسا نآ ۀدنهد
تیسيز شیناد ریيظن يلماویع زا آ فرصم يهایگآ ،يیطيحم
تسيز شرگن ، آ فرصم ۀرابرد هیب تبیسن شریگن ،يطيحم
نيد نازيم و آ فرصم يم رثا دارفا يراد
.دريذپ
شوخ شهوژپ جياتن ( ناراكمه و رف
8911 دینداد نایشن ،)
وق يگتسبمه ،يعامتجا ۀيامرس تبیسن هنلاوئسم ياهراتفر اب ي
ليلحت و هعلاطم رد رثؤم يعامتجا لماوع
فوطعم ياهراتفر دوبهب ...
ليكو يرديح نابراس 69
.دراد تسيز طيحم هب ناراییكمه و کوردوییب رواییب هییب (8
تییبثم تارییثا )2012
هب ببس يعامتجا تكراشم
شنیك ندیمآدوجو يایهراتفر و ایه
م تبثم ي تیسيز ياهراتفر ،دنيارف نيا ۀجيتن رد .دوش يیطيحم
يم تروص تسيز طيحم لابق رد هنلاوئسم .دريگ
نامگ هب نارایكمه و نیچ (7
)2014
ييایناوت شيازیفا ایب ،
هب شنك شرتسگ ينر ليلد
رایتفر ،يياتیسور دارفا نيب نآ ندرك
يیم يینوزف تیسيز طيحم لابق رد هنلاوئسم رایك اریيز ؛دریيگ
هیب ار يدریف فانم هب هجوت زا يشان تارطاخم يميت و يعمج يم لقادح ببیس يیعمج فانم هب هجوت نآ لباقم رد و دناسر
يم تسيز طيحم ظفح .دوش
نارایكمه و ينانيم رظن زا (9
و يعایمتجا دایمتعا نيیب )2015
تسيز ولطم و هنلاوئسم ياهراتفر هیطبار يياتسور دارفا يطيحم
يياتیسور داریفا نایيم شنك رب يعامتجا دامتعا اريز ؛دراد دوجو -
شرگن و اهراتفر رب هك يیم ريثأت اهنآ ياه
دراذیگ - و دراد زیكرمت
يگدنز زا يشخب شنك و اهراتفر نايياتسور
تیسيز يایه يیطيحم
يم ليكشت ار اهنآ هديدان سپ ؛دهد
ریب يعامتجا دامتعا ريثأت نتفرگ
هیب .تیسا قطنم زا رود نايياتسور ياهراتفر هیب هژیيو
هیكنيا لیيلد
تسيز ياهديدهت يم ينوزف زور ره يطيحم
.دريگ
نامگ هب زكوج و اكيسام (7
)2002
و ينيد ياهرواب هچره
بهذم يوق نايياتسور ي تيلوئسم نازيم ،دشاب رت
رد ایهنآ يريذپ
يم رتشيب نآ ظفح و تنايص رظنم زا تسيز طيحم لباقم .دوش
دروفيگ (6
)2013
نيب هك تفايرد دوخ يناديم تاعلاطم رد ،
ناور يزاسدنمناوت ظیفح اب يراتخاس يزاسدنمناوت و يتخانش
دراد دوجو هطبار تسيز طيحم .
و يدنوارگ رواب هب ( نارایكمه
8931 طيیحم زا تیظافح )
مایمت يرایكمه و تكرایشم زا يعبایت يياتسور قطانم تسيز حرط يارجا ،اتسور يلاها تسيز ياه
تاداقتعا دوجو ،يطيحم
تسيز ياهرواب و دیمايپ ۀینيمز رد مزلا شزویمآ نداد ،يطيحم
1Budruk et al.
2Chen et al.
3Minani et al.
4 Masika & Joekes
5 Gifford
تسيز رخم تامادقا و يلحم ياهداهن ،دارفا دوجو ،يطيحم
نامزاس مایح يتلود ياه تایيبرجت دویجو و تیسيز طيیحم ي
تسيز يموب شناد و يلبق .تسا يطيحم
نيوییگن (1
ۀكبییش هییچره هییك تییسا رواییب نییيا رییب )2010
و ایهراجنه ،تایعلاطا ،دایمتعا( يياتسور قطانم رد يعامتجا شزرا يوق )يعامتجا ياه تسيز راتفر ،دشاب رت
ياریب يیطيحم
يم تروص قطانم نيا زا تنايص و ظفح دريگ
.
رواب هب ردناسكلآ (4
کبیس ،يعامتجا تكراشم نيب ،)2015
يگدینز تیيفيك نازیيم و يعایمتجا تاطابترا شيازفا ،يگدنز تیسيز طيیحم ظفح هب فوطعم ياهراتفر دوبهب اب نايياتسور دراد دوجو هطبار .
ديقع هب ۀ ناكنوگوا (1
ترایهم ياقترا ،)2012
شيازیفا ،ایه
تبسن يياتسور ماوج دامتعا نازيم و يموب شناد رگيدیكي هب
تیسيز يایهراتفر دویبهب ریب راذیگريثأت ياهريغتم زا يیطيحم
يم وسحم يياتسور ماوج .دنوش
سيلازيرگ ۀديقع هب (3
هیب فویطعم ياهراتفر دوبهب )2015
،يدینمجرا تیيوقت زا يعبات يياتسور قطانم رد تسيز ظفح ۀیعلاطم و يدیمآراك سایسحا ،يعایمتجا يگتسبمه و ماجسنا اتك تسيز ياه .تسا يطيحم
لیماوع تیيوقت ،روكذیم تایعلاطم هیب هیجوت اب تياهنرد يیم ایفيا تیسيز طيیحم ظیفح رد يمهم شقن يعامتجا .دینك
،شزویمآ ،يعایمتجا قلایخا ،تيلوئسم ساسحا ،نيا رب هولاع شزرا سایسحا ،يرایجنه رایشف ،شیناد ،يینيد و يتنیس ياه
مه ،يداهن دامتعا ،يدمآراك ريغتم زا ...و يعایمتجا ييارگ
يایه
تسيز طيحم ظفح رب راذگريثأت
،لك رد .دنا يپ
شزرا هیب ندرب
،اتسور يعيبط بانم يداصتقا تيمها و يرایكمه تيوقت
يایه
نورد نامزایس ،يناسنا ۀعسوت ،يهورگ ريایس و يعایمتجا يایه
هفلؤم يم يعامتجا ياه صخاش دوبهب کرحم روتوم دنناوت
ياه
تسيز رد و دنیشاب يياتسور قطانم رد يطيحم دینيارف ليهیست
.دننك يزاب شقن يياتسور رادياپ ۀعسوت
6 Nguyen
7Alaxander
8Ogunkan
9 Gritzalis