University of Tehran Press 2023, 14(1), 211-226
Home Page: https://japr.ut.ac.ir Online ISSN: 2676-4504
Mindfulness-Based Cognitive Therapy’s Effects on Perceived Stress and Psychosomatic Signs in Students with Psychosomatic Disorders
Maryam Aghaei 1 , Amroallah Ebrahimi 2* , Mojtaba Ansari Shahidi 3
1. Ph.D. Candidate, Department of Health Psychology, Faculty of Medical Science, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.
2. Corresponding Author, Associate Professor, Department of Health Psychology, School of Medicine, University of Medical Sciences, Isfahan, Iran. Email: [email protected]
3. Assistant Professor, Department of Health Psychology, Faculty of Medical Science, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran.
ARTICLE INFO ABSTRACT
Article type:
Reseach Article
The present study investigated the effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy on perceived stress and psychosomatic symptoms in students with psychosomatic disorders. The study employed a quasi-experimental design with a pre- and post-test, a control group, and a two-month follow-up period. In the academic year 2020-21, the statistical population included secondary high school students with psychosomatic disorder in the city of Khomeini Shahr. Using a method of purposive sampling, 37 students with psychosomatic disorder symptoms were selected and randomly assigned to experimental and control groups (18 in the experimental group and 19 in the control group). Over the course of two months, the experimental group received eight 75-minute mindfulness-based cognitive therapy sessions. This study utilized the psychosomatic complaints scale (PCS) and perceived stress scale (PSS) as questionnaires. The study’s data were analyzed using mixed ANOVA and SPSS-23 software. The results showed that mindfulness-based cognitive therapy has a significant impact on perceived tension and psychosomatic symptoms in students with psychosomatic disorder (p<0.001). Based on the findings of the present study, it can be concluded that mindfulness-based cognitive therapy can be used as an effective therapy to reduce perceived stress and psychosomatic symptoms in students with psychosomatic disorder through mindful activities and attitudes, as well as by addressing problematic feelings and emotions.
Article History:
Received: 14 Nov 2021 Revised: 20 Dec 2021 Accepted: 4 Jan 2022 Published Online: 6 Jun 2023
Keywords:
Perceived Stress, Psychosomatic Disorders, Mindfulness-Based Cognitive Therapy.
Cite this article: Aghaei, M., Ebrahimi, A., & Ansari Shahidi, M. (2023). Mindfulness-Based Cognitive Therapy’s Effects on Perceived Stress and Psychosomatic Signs in Students with Psychosomatic Disorders. Journal of Applied Psychological Research, 14(1), 211-226. doi: 10.22059/JAPR.2023.333973.644087
© The Author(s).
University of Tehran Press
Publisher:
DOI: https://doi.org/10.22059/japr.2023.333973.644087
تاراشتنا نارهت هاگشناد 211-226
(, 1 ) ,14 1402
:هیرشن تیاس https://japr.ut.ac.ir
يكينورتكلا اپاش :
4504 - 2676
شخبرثا ی تخانش نامرد
ی نتبم ی نهذ رب هاگآ
ی کاردا سرتسا رب ناور مئلاع و هدش
نت ی
شناد للاتخا اب نازومآ اه
ی ناور نت ی
يیاقآ میرم يمیهاربا هلارما ،1
2
يدیهش يراصنا يبتجم ،* 3
1 . یوجشناد ناور هورگ ،یرتکد فجن دحاو ،یکشزپ هدکشناد ،تملاس یسانش
.ناریا ،دابآ فجن ،یملاسا دازآ هاگشناد ،دابآ
2 . ،لوئسم هدنسیون رایشناد
، ناور هورگ ،تملاس یسانش
کشناد ،یکشزپ هد مولع هاگشناد
یکشزپ ناهفصا ناریا ،ناهفصا ، ر .
:همانایا [email protected]
3 . ناور هورگ ،رایداتسا فجن دحاو ،یکشزپ هدکشناد ،تملاس یسانش
فجن ،یملاسا دازآ هاگشناد ،دابآ .ناریا ،دابآ
لاقم تاعلاطا ه
هدیکچ
:هلاقم عون یشهوژپ
خیرات :هلاقم ياه
رات ی خ رد ی تفا : 23 / 08 / 1400
رات ی خ يرگنزاب : 29 / 09 / 1400
رات ی خ ذپ ی شر : 14 / 10 / 1400
رات ی خ راشتنا : 16 / 03 / 1402 سررب فده اب رضاح شهوژپ
ی شخبرثا ی تخانش نامرد ی نتبم ی نهذ رب هاگآ ی کاردا سرتسا رب دد لاع و هدددش
ناور نت ی شناد ومآ للاتخا اب رتخد ناز اه
ی ناور نت ی ن رضاح شهوژپ شور .تفرگ ماجنا ی
هم امزآ ی ش ی رددح اددب
پی ش نومزآ - سپ پ ةرود و هاوگ هورگ اب نومزآ ی
گ ی ر ی راددمآ ةعماج .دوب ههامود ی
شناد نماددش شهوژددپ نازوددمآ
للاتخا اب مود ةطسوتم ةرود رتخد اه
ی ناور نت ی مخ ناتسرهش ین
ی رهش صحت لاس رد یل
ی 1400 - 1399 رد .دوب
ای ن ،شهوژپ 37 شناد للاتخا اب زومآ اه
ی ناور نت ی هنومن شور هب گ
ی ر ی فداصت شرامگ اب و باختنا دنمفده ی
هورگ رد اه ی امزآ ی ش اج هاوگ و ی هد ی ( دندش 18 امزآ هورگ رد رفن ی
ش و 19 اددمزآ هورگ .)هاوگ هورگ رد رفن ی
ش
تخانددش ةددلخادم نامرد
ی ددنتبم ی نهذ رددب هاددگآ ی ددح ار ی هاددم ود رد 8 ةددسلج 75 قد ی هددق ا ی رد ی تددفا .دددندرک
همانشسرپ اه ی هدافتسا ا رد هدش ددی ن قم نماددش شهوژددپ ددی
سا اکددش ی تا ناور ددنت ی ( قم و )PCS
ددی سا سرتددسا
کاردا ( هدش هداد .دوب )PSS
اه ی ش هب شهوژپ زا نصاح ی
ةو لحت ی ن راو ددی سنا مآ ی هددتخ مرن زا هدافتددسا اددب رازددفا
رامآ ی
SPSS-23
زجت ی ه لحت و ی ن اتن .دش ی ج م ناشن ی دهد تخانش نامرد ی نتبم ی نهذ رب هاددگآ ی سرتددسا رددب
کاردا ناور لاع و هدش نت
ی شناد للاتخا اب نازومآ اه
ی ناور نت ی ثأت ی ر راداددنعم ی ( دراد 001 /
>0 ب .)p
ساددسار
ی هتفا اه ی م شهوژپ ی ناوت تن ی هج تخانش تفرگ نامرد
ی نتبم ی نهذ رب هاگآ ی لاعف اب ی ت اه نهذ شرگن و هناهاگآ
پ و ه و تاساسحا هب نتخادر ی
ناج اه ی نکشم م زاس ی دناوت نامرد ی ارب دمآراک ی کاردا سرتددسا شهاک و هدددش
ناور لاع نت
ی شناد للاتخا اب نازومآ اه
ی ناور نت ی .دشاب
هژاودیلک اه :
کاردا سرتسا
،هدش
للاتخا اه ی ناور نت ی
،
تخانش نامرد ی نتبم ی نهذ رب هاگآ ی .
دانتسا : اقآ یی
، اربا ،.م ه ی م ی
، راصنا و ،.ا ی هش ی د ی
، ( .م 1402 شخبرثا .) ی تخانش نامرد ی نتبم ی نهذ رب هاگآ ی کاردا سرتددسا رددب ناور دد لاع و هدددش
ددنت ی شناد للاتخا اددب نازوددمآ ادده
ی
ناور نت ی نصف . شهوژپ همان اه ی دربراک ی تخانشناور ی
، 14 ( 1 ،) 226 - 211 doi: 10.22059/JAPR.2023.333973.644087 .
.ناگدنسیون©
:رشان
نارهت هاگشناد تاراشتنا
DOI:https://doi.org/10.22059/japr.2023.333973.644087
همدقم رد ههد یاه یرامیب زا یهورگ ،هتشذگ ناونع اب اه
للاتخا ناور یاه
1 ینت هقبح هدش شرازگ و یدنب هک دنا
و یصیخشت تلاکشم
نآ زیامت یرامیب ریاس زا اه هنیزه شیازفا ببس ،اه
یشوخان زا هورگ نیا نایلاتبم رد یصیخشت و یکینیلکاراپ یاه اه
تسا هدش
،رنتار و نگیس ،نامزتوگ
(2019
.) یرامیب ناور یاه هب ینت
هقبح یا یرامیب زا اه
هتفگ یم هک دوش اب درف هناشن لاع و اه
یمسج و یکیزیف هناشن نیا هک تسا هجاوم
اب اه نماوع ناور یتخانش هب تسا هدمآ دوجو
ای تسا نکمم
ثأت تحت ی ر و نماوع
یاهروسرتسا
یناور دش ت ی دبا
ید ،یلسروپ
(وردنلا و نراک
، 2020
.) هناشن یرامیب ینامسج یاه ناور یاهینت هب تروص
یراتفرگ یدعم یاه -
هدور للاتخا ،غارفتسا و عوهت ،یا یبلق یاه
- یتلکسا تلاضعم ،یسفنت تلاکشم ،یقورع -
یریگرد ،ینلاضع
یلسانت هاگتسد -
تلاکشم و تسوپ ،یراردا دی
و هظفاح رد یراوشد ،طرفم یگتسخ ،هجیگرس ،ینرگیم یاهدردرس دننام یرگ
یب ،زکرمت یم هدید هریغ و یباوخ
نآ ةمه رد هک دوش للاتخا نایم یرادانعم طابترا اه
یاه ناور هناشن و یتخانش دوجو یندب یاه
( دراد
،ناراکمه و رنفاه 2020
هب .) یم رظن لاع دسر و ه سیناکم رب ناور یاهروتکاف ،یکیژولویب یاه
یناجیه و یتخانش رد
نیا زورب
یرامیب ( دنراد تلاخد اه
یعیفش ،راشفا ،یراشفا
،یبیدا و 1392
وطس هک تروص نیا هب .) فلتخم
زا ی ،تموصخ ساسحا
یگدرسفا ب بارطضا و
ا هیاپ نماوع للاتخا بلاغ یا
ناور یاه ت
ین یم هدید دوش
ناراکمه و وکنرتپ
(،
2019
.) هب هک یوحنللاتخا جیار زا یبارطضا و یناجیه یاه ناور لاع نیرت
یرامیب هب لاتبم دارفا یتخانش هب کیتاموسوکیاس یاه
یم رامش ات و دنور
یناوتان اب یدایز دح ابترا نانآ یگدنز بولطمان طیارش و اه
ط یم ادیپ ( دننک
،یتسورک 2015
.)
سرتسا 2
للاتخا زورب نماوع زا یکی ناور یاه
( تسا دارفا رد ینت
،سارک و لاامات ،سرتپ
2020
نخس نیا دییأت رد .)یم یجورخ زا یکی تفگ ناوت نیدب ؛تسا سرتسا ،للاتخا نیا یراتفر یاه
انعم ک ه یناور للاتخا تلع ه سرتسا هب ینت
رامش
یم یم بوسحم لولعم نآ اب یوق ةطبار نتشاد نمض ه و دور للاتخا اب دارفا اریز ؛دوش
ناور یاه هب ینت
اب یفعاضم تروص
سرتسا یم هجاوم ( دنوش
ید ،وفیوگ و ر وب 2021
نانچ .) هک اک ما اجتوت و ر (
2012 ) هدرک شرازگ للاتخا دنا
ناور یاه ینت
دودح 20
ات 60 دراوم دصرد للاتخا اب
یاه یناور هتساخرب سرتسا زا ار
تب ا ط دنراد . کرحم هب سرتسا قلاحا یدنیاشوخان یطیحم یاه
یم یم هک دوش ةبنج دنناوت
ناور تخانش ( دننک داجیا درف رد ار ینامسج ای ی یاباتاک
،ناراکمه و 2019
کرحم هنوگره زا سرتسا .)
یم همشچرس یجراخ و یلخاد طیحم رد ینوگرگد ای یم داجیا للاتخا یتایح لداعت رد هک دریگ
تیعقوم رد و دنک هب صاخ یاه
بیسآ یعبنم یم نیدبت از
( دوش ،گنایل و نر ،اف 2021
هب .) یم رظن تسا دسر ر س شخب بانتجا ذپان ی ر اب دارفا ةمه هک تسا یگدنز
اب و هدوب یطیحم یاهراشف و اهاضاقت هب دارفا یلک شنکاو سرتسا زین ناور تملاس ناصصختم هاگدید زا .دنراد راکورس نآ نیا اب شخبرثا ندمآرانک یارب دارفا یناجیه عبانم تیدودحم
اهاضاقت ( تسا هدش نیجع
،ناراکمه و دنوما
2016
زا سرتسا .)شلاچ یراوشد و تیمها زا صخش یلک یبایزرا یم یشان یدرف و یطیحم یاه
( دوش
،ناراکمه و کدلاس 2016
نینچمه .)
هب دارفا تسا نکمم کرحم توافتم یلکش
هب ار صاخ یاه ا هبنج نیا زا و دننک یبایزرا تبثم ای یفنم تروص
س ت کاردا سر اب هدش
یم شبولطمان تارثا تحت دارفا رد ار درد نمحت و هناتسآ دناوت
ثأت ی ر ( دهد رارق
،نیرفد و اوج
؛
2018 ینراکرینرب ،ناراکمه و
2021
شهوژپ جیاتن .) کاردا سرتسا هک تسا نآ زا یکاح اهیم هدش پ دناوت یا بیسآ یفنم یاهدم ار یتملاس اب طبترم یناور یاه
شیپ ( دنک ینیب
یلصا
،یکاخ و یداهرف ،دازآ 1400
ناراکمه و چیوکناج
؛2021
.)
هب شور یریگراک ناور یشزومآ و ینامرد یاه
شناد یارب یتخانش للاتخا اب نازومآ
ناور یاه تن
شهوژپ رد ی نیشیپ یاه
شور زا یکی اما ،تسا هدش شومارف ًابیرقت دوبهب یارب دمآراک ینامرد یاه
م ؤ هفل اه ی ناور تخانش نیا یناجیه و یتخانش ،ی
شناد یم نازومآ نهذ رب ینتبم یتخانش نامرد دناوت
یهاگآ 3
تخانش .دشاب ینامرد
نهذ رب ینتبم نامرد زا یهاگآ
اه ی هتخانش هدش
اهج رد ن یارب و تسا ةمه
فلتخم طیارش رد دارفا یم هدافتسا
دوش زا هک نآ یم هلمج نامرد هب ناوت
للاتخا ناور یاه یکشزپ
،
للاتخا یاه ،نمزم یگدرسفا هب مادقا
،درد ،یشکدوخ للاتخا
هب طوبرم یاه
،باوخ للاتخا یاه یبارطضا ، ساوسو للاتخا ،
1. Psychosomatic Disorders 2. stress
3. mindfulness-based cognitive therapy
ریگارف بارطضا
و یرگشاخرپ
هراشا ( درک
،رفوهنراب 2019
،ناراکمه و یکسواکوک
؛2019
،ناراکمه و کاسارام
؛2018
؛
،رکورب و رلیم 2017
) . نهذ هب یهاگآ یلعف ةظحل رد هچنآ زا یهاگآ و هتخیگنارب هجوت تلاح تروص
هب یم عوقو فیرعت ،ددنویپ
هبرجت ةرابرد تواضق نودب شریذپ هارمه هب هک تسا دنمفده یهجوت ،هجوت نیا .تسا هدش یاه
رد لاح ینونک ةظحل رد عوقو
( تسا
،ناراکمه و راهتام 2021
شزومآ زا ندب یسررب کینکت .) نهذ رب ینتبم یاه
و یهاگآ شور ی هبقارم ا تسا ی ک ه هب روظنم
یم هدافتسا راکفا عوقو یگنوگچ زا یهاگآ و هف شیازفا سح کاردا فده اب کینکت نیا دوش
و ندروخاذغ دننام ندب یدارا یاه
تکرح سح و ندرک همانرب بلق نابرض و سفنت دننام یداراریغ یاه
نآ زا هدافتسا اب ات تسا هدش یزیر خساپ رب اه
یداراریغ یاه
شنت دننام هب ،اه
ک ن ( یبای تسد یرتشیب لرت
،ومیسولوک و رکاو
2011
.)تاباک
-
نیز ( 2003 )
تخانش بتکم ساسارب ینامردکب تخانش ، نهذ رب ینتبم ینامرد تسا هدرک نیودت ار یهاگآ
،رفوهنراب
(2019
).
نشیپ هب انب ه
ا
تاباک
د- ( نیز 2003 )
ردنیرمت نتسشن و هبقارم یاه یاه
یم اد و مارآ ، یور دارفا ندب کاندرد طاقن
یم زکرمت دوخ سکع و دننک
نمعلا یاه یناجیه
هراظن طقف ار تمسق نآ هب طوبرم یم
نک دهاشم عون نیا رد .دن یراع ة
،تواضق زا درف
یتاناجیه و راکفا
هک ار هار زا درد ب وا ر
یلوتسم یم دوش ، شهاک یم دهد هجیتنرد و یارب
یفنم یناجیه تلااح نمحت ،
ار شیوخ ییاناوت یم لااب
درب و زا هار لباقم یاه ة
رثؤم هدافتسا یم نک .د بقاعتم نهذ اب هارمه هجوت یهاگآ
، رامیب عقاورد تیوقت تیعقوم دراو م هدننک
ی دوش وا دوخ هک رد
داجیا ش
د خ ی هدوب ن .تسا تیاهنرد دنور نیا یراگزاس ببس قلخ دوبهب و
، و راکفا عومجمرد یم یو یگدنز تیفیک
دوش
و یکسواکوک
(،ناراکمه 2019
) .
شهوژپ جیاتن ناشن نیشیپ یاه
دنهد تخانش هک تسا نآ ة نهذ رب ینتبم ینامرد
ناور ،یتخانش یاهریغتم رب یهاگآ ،یتخانش
ه ی نانچ .تسا رادروخرب مزلا یشخبرثا زا یعامتجا و یفحاع ،یناج شهوژپ جیاتن هک
یاه ( تاچسا و دوو پوه 2017
) ، و نمفاه
( زموگ 2017 ) ، ( ناراکمه و لوسورک 2017
) ، رک و س ( ناراکمه و اک 2018
) ، ( ناراکمه و وکنایبوپوک 2018
) ، ناراکمه و لاگس
( 2019 ) ، ( ناراکمه و سورکلاش 2022
) و ( ناراکمه و اسام 2021
) زین أت یی د دننک دا نیمه ة ع
ا یلاحرد ؛تس شهوژپ جیاتن هک
یفاک
( ناراکمه و 1392
) ، ( یجرگ و یمشاه 1394
) ، ( یرگسع و یئشنم ،نابایسآدیس 1395
) ، دنوکیردریم و یرفنضغ ،یدمحم
( 1396 ) ، ( وگتسار و یناهبزور ،یف اخریپ 1397
) ، نیسح ( ناراکمه و روپ 1399
) ، ( کیوسلج و چیرنه ،نیترام 2019
) و ،نیترام
( کیوسلج و چیرنه 2020
) نامرد تسا هداد ناشن زین ن یاه
ش ئ ت نهذ درکیور زا هتفرگ رب ار دوخ یشخبرثا یهاگآ
اهروتکاف ی
ناور للاتخا هب لاتبم صاخشا یکیژولویزیف و یتخانش ناور یاه
کیرحت ةدور مردنس هب لاتبم دارفا دننام ینت للاتخا ،ریذپ
یاه
.تسا هداد ناشن ینرگیم یاهدردرس و یشراوگ شهوژپ زین ناریا رد
یم ناشن اه نهذ دهد
هاگآ ی نامرد و نآ زا هتساخرب یاه
یم دناوت یاقترا ببس یگدنز تیفیک
هیامرس تیوقت ، یاه
ناور تخانش ی ، ظن ،دوخ هب تقفش ،یعامتجا یراگزاس یتخانش یشخب
ناجیه یناشیرپ نمحت ،یدمآراکدوخ ،
هناشن و سرتسا ،یگدرسفا شهاک و یرامیب ینامسج یاه
دوش یندب نمزم یاه
( ، ناراکمه و ینجوربدازهرف 1400
؛ ،ناراکمه و یرهاظم 1399
؛ و یکروا ،روپدسا 1399 ؛ ،ناراکمه و یحاتف 1399
؛ و یزیرهم
،ناراکمه 1398
؛ ،ناراکمه و ینکاس 1398
؛ ،ناراکمه و یزرملاک یریصن 1397
؛ یرضخ ،ناویک ،بجر و مدقم
1396 ؛
،یریما و یرهاح ،شنمداهرف 1396
؛ ،ناراکمه و یریما 1395
؛ ،یلاعملاوبا و نایعاجش 1395
هب .) نآ نیلد نامرد هک رب ینتبم یاه
نهذ هب یهاگآ داعبا
ینهذ و ینامسج دنراد هژیو هجوت
، زا یشخبرثا یبسانم
یارب هراپ یا زا للاتخا یاه یرامیب و ینیلاب یاه
ینامسج دنتسه رادروخرب (
دنه ،نیترام ری
،چیوسلگ و چ 2020
؛ ،نروث و یاد 2017
) .
تفگ دیاب شهوژپ نیا ماجنا ترورض رد زورب و روهظ
للاتخا ناور یاه ینت
، زا یکاح نآ ا ناور نماوع هک تس و یتخانش
لاع ینامسج طابترا و دنتسه نامأوت کیدزن
ی رگیدکی اب
دنراد
زتلف
(- ،سیلنروک 2020
.) نانچ هک
یل
ناراکمه و (
2019 )
ردیشهوژپ هدهاشم رک دند للاتخا هب لاتبم دارفا ناور یاه
ینت اب هسیاقم رد ، لاس دارفا
بیسآ یفحاع و یناجیه ،یناور یاه
یرتشیب
زورب دوخ زا م
ی دنهد یا زا ار رضاح شهوژپ ماجنا ترورض دنور نیا . ن
یم هتسجرب هیواز ناور یاهدنیارف هب هجوت هک دنک
یتخانش
ناور تلاخادم ة ارا و نارامیب نیا یناجیه و یم رثؤم یتخانش
هفلؤم دوبهب ببس دناوت ناور یاه
هجیتنرد و دوش نانآ یتخانش
نامرد تیلباق و
هب .دهد شیازفا ار نآ یریگیپ ،هولاع
شقن هزورما نماوع
تدش ای زورب رد یناور
یرامیب زا یرایسب اه
هدش دییأت
تسا نیارب . ساسا یم رظن هب دسر
ناور یم ناسانش دنناوت
ب رب زکرمت ا
ناور و نهذ هجوت و نارامیب
هژیو دنوش ببس ،دنیارف نیا هب
رامیب عیرس بولطم ،رت نماک و رت
تاروتسد هب رت هدشزیوجت
دنهد خساپ
،ناراکمه و گربلوس
(2020
) . یم ببس طیارش نیا دوشهب هفلؤم هک یمهس نیلد یرامیب نیا داجیا رد یناور یاه
ناور تلاخادم ،دنراد اه زا هدافتسا اب اریز ؛دنریگ رارق رظندم زین یتخانش
ناور ةلخادم یم هتساک زین یرامیب ریس تماخو زا ،دارفا یناجیه و ینهذ ،یناور طیارش دوبهب و دمآراک یتخانش
وش د؛
لاحرد ی هک رد
شناد یرامآ ةعماج ةنیمز للاتخا اب نازومآ
ناور یاه هب و ینت
ناور تلاخادم یریگراک نانآ یارب یتخانش
لأخ ؛دراد دوجو یشهوژپ
شهوژپ رد هکارچ شهوژپ زکرمت ةدمع و هدنام لوفغم یرامآ ةعماج نیا هب هجوت نیشیپ یاه
یرامآ ةعماج هب طبترم یاه
لاتخا رب نلااسگرزب ل
ناور یاه یم هتسجرب زین ار شهوژپ یروآون یدنیارف نینچ .تسا هدوب زکرمتم ینت
عمج کی رد .دنک یدنب
بیسآ هب هجوت اب تفگ دیاب ناور یاه
للاتخا هب لاتبم دارفا یناجیه و یتخانش ناور یاه
هکنیا و ینت ای
ن للاتخا اه م ی دناوت یگدنز
شناد یلیصحت و یعامتجا ار لاتبم نازومآ
با هفلؤم دوبهب یارب مزلا تامادقا تسا یرورض ،دنک هجاوم یدج نارحب یاه
ناور بیسآ یورشیپ زا ات دریگ ماجنا نانآ یراتفر و یناجیه ،یتخانش اه
للاتخا زورب زا و دوش یریگولج هدنیآ رد ناور یاه
یتخانش
یرامیب و هب تعنامم رگید نمزم کیژولویزیف یاه ةلئسم نیاربانب ؛دیآ نمع
ا ص تخانش ریثأت یسررب رضاح شهوژپ یل ینامرد
نهذ رب ینتبم کاردا سرتسا رب یهاگآ
ناور لاع و هدش شناد ینت
للاتخا اب نازومآ ناور یاه
.تسا ینت ضرف
ی ه اه ی شهوژپ
دب ی ن تروص دندوب :
1 . تخانش نهذ رب ینتبم ینامرد کاردا سرتسا رب یهاگآ
دش ة شناد للاتخا اب نازومآ ناور یاه
نت ی .تسا شخبرثا
2 . تخانش نهذ رب ینتبم ینامرد ناور لاع رب یهاگآ
شناد ینت للاتخا اب نازومآ
ناور یاه ینت
.تسا شخبرثا
شور عماج ة رامآ ي
، هنومن و شور ارجا ي شهوژپ
همین رضاح شهوژپ شور شیپ رح اب یشیامزآ
نومزآ - سپ مآ ةعماج .دوب ههامود یریگیپ ةرود و هاوگ هورگ اب نومزآ ار
شهوژددپ ی
شناد نماش رتخد نازومآ
مود ةطسوتم ةرود
للاتخا اب ناور یاه ینیمخ ناتسرهش ینت
یلیددصحت لاددس رد رهش 1400
- 1399 .دوددب
هنومن شور زا هنومن جح باختنا یارب .دش هدافتسا دنمفده یریگ
نیدب هک تروص
هب ییاسانش روظنم شناد
نازومآ هناددشن اددب یاه
للاتخا ناور یاه یقم ،ینت
ا س ناور تایاکش دادعت هب ینت
1200 هب .دش عیزوت هنارتخد مود ةطسوتم سرادم رد هخسن یمدددناپ نیلد
دیووک سوریو -
19 همانشسرپ نیا ،سرادم یروضحریغ طیارش هجیتنرد و شناد مود لاددسمین ةددمانراک نیوحت عقوم رد اه
نازوددمآ
همانشسرپ نیوحت زا ات دش ارجا شناد هب اه
اح نانیمحا نازومآ ص
ن عمج زا سپ .دوش و یروآ
هرمن راذگ ی همانشسرپ اه
شناد ، ینازومآ
ناور تایاکش سایقم رد نیگنایم زا رتلااب تارمن هک هب ینت
زا رتلااب تارمن( دندش ییاسانش ،دندوب هدروآ تسد 45
،هلحرم نیا رد .)
49 شناد نآ اب هک دندش ییاسانش زومآ ساسارب ینیلاب ةبحاصم اه
شیاریو نیمجنپ را
یددناور تلالاتددخا یرامآ و یصیخشت یامنه
،رخآ ةلحرم رد .تفرگ تروص 40
نیا زا رفن شناد
نازومآ ناور تایاکش سایقم رد ار تارمن نیرتلااب هک دددندوب هدروآ تسد هب ینت
هب و نیگنایم زا رتلااب تارمن(
بیترت تروص دنب
ی هب و باختنا ،)هدش رد یفداصت تروص
هورگ اه هاوگ و شیامزآ ی ددج
ا دندددش نیزگی
( 20 شناد و شیامزآ هورگ رد زومآ 20
شناد شناد دددعب ماددگ رد .)هاوددگ هورددگ رد زوددمآ رد رددضاح نازوددمآ
هورددگ ةددلخادم شیاددمزآ
تخانش نهذ رب ینتبم ینامرد ( یهاگآ
8 هسلج 75 هقیقد یلاحرد ؛دندرک تفایرد هام ود یح ار )یا نددیا تددفایرد زا هاوددگ هورددگ هددک
یارف ماجنا یح هلخادم ن
د یب شهوژپ ،هلخادم عورش زا سپ .دوب هرهب
2 و شیامزآ هورگ رد رفن 1
روددضح ةددمادا زا هاوگ هورگ رد رفن
نیارب .دنداد فارصنا شهوژپ رد ،ساسا
37 شناد ( دندنام یقاب شهوژپ رد زومآ 18
و شیامزآ هورگ رد رفن 19
.)هاوددگ هورددگ رد رفن
کلام اه رتلااب ةرمن بسک نماش شهوژپ هب دورو ی
ةرمن( نیگنایم زا 45
ناور تایاکش سایقم رد ) ناور لاع نتشاد ،ینت
اب ینت
فرصم ،ینیلاب ةبحاصم هب هجوت ناور یاهوراد ندرکن
نس نتشاد ،یکشزپ 14
ات 18 نیددنچمه .دوددب شهوژپ رد روضح هب نیامت و
کلام نامرد تاسلج رد ظنمان روضح ،هسلج ود زا شیب تبیغ نماش شهوژپ زا جورخ یاه یراکمه و
.دوددب رگددشهوژپ اب ندرکن
هتفای تیعمج یاه یم ناشن یتخانش
شیامزآ هورگ رد نس نیگنایم دهد 62
/ 2
± 24 / 16 هاوگ هورگ رد و لاس 33
/
±2 75 / 15 لاس
( شیامزآ هورگ رد هنومن دارفا رتشیب رد تلایصحت نینچمه .دوب 8
ای رفن 44 / 44 ( هاوگ هورگ و )دصرد 10
اددی رددفن 63 / 52 )دددصرد
پا ی .دوب هدزای ة
اهرازبا شجنس ي ناور تایاکش سایقم
1ينت ( )PCS
سایقم اکش ی تا ناور نت ی
( اتاکاس و اتاکات
ار2004
)
رب ا ی خشت ی ص لاع ناور ت ن ی رابتعا و هتخاس ناناوجون یبا ی هدرک دنا ا . ی ن
قم ی سا زا 30 هدام کشت ی ن کت راتخاس زا و هدش ع
لما ی ادروخرب ر ره هب خساپ .تسا هدام
اب باختنا ی ک ی زا گ ز ی هن اه ی
« زگره »
رمن(
ة )رفص ات
« هب رمن( »ررکم روح ة
3 م تروص ) ی
گ ی در نماد . ة ا تارمن ی ن قم ی سا ب ی ن 0 ات 90 .تسا زا رتلااب ةرمن 45
ناشن ةدنهد
للاتخا دوجو یاه
ناور .تسا ینت
ا ناگدنزاس ی
ن قم ی سا اب بساحم ة گتسبمه ی اب نآ سایقم ر وا ن ی گربدلگ اور ،2
یی ه
3نامز نآ
رد ار علاطم ود ة هناگادج 64 / 0 هب نینچمه .دندروآ تسد
( اتاکاس و اتاکات
2004 )
زاس رابتعا یسررب یارب ةیلماع نیلحت زا سایقم
دش مولعم و دندرک هدافتسا 1
/ 34 شخب سنایراو دصرد اه
ار نییبت نماع کی یم
دنک یایاپ . ی خابنورک یافلآ شور هب سایقم نیا
زین 93 / 0 هب ه .دمآ تسد م
یگتسب نایم شخب توافتم یارجا راب هس رد زین سایقم یاه یوس زا
،سایقم ناگدنزاس 50
/ 0 رتشیب ای
دش شرازگ
،اتاکاس و اتاکات
(2004
ناریا رد ار سایقم نیا .)ولجاح
( 1391 )
،رگشهوژپ نیا شهوژپ رد .تسا هدرک یبایراجنهر او یی اوتحم یی خسن ة همجرت دش ة قم ی سا اکش تای ناور نت ی ار ناور صصختم ود أت سانش
یی د دندرک ارب . ی عت یی ن اور یی روص ی
قم ی ،سا زا 10 علاطم رد هک( وجشناد ة
لصا ی دندشن هداد تکرش )
قم دش هتساوخ ی
سا اکش ی تا ناور نت ی مکت ار ی ن ک ن دن دوخ رظن و
رد ار ةراب راوشد ی ه اما ،دنهد ه ارا تلااؤس هف ی
چ ی ک نآ زا لکشم اه ی رد ار ةراب .دندرکن شرازگ تلااؤس هف
اور یی زاس ة قم ی سا
نی ز لحت زا هدافتسا اب ی
ن فاشتکا نماع ةعلاطم رد ی
( ولجاح 1391 )
سررب ی دب .دش ی ن روظنم 30 قم لاؤس ی سا اکش یا ت ناور نت ی دراولحت ی ن هفلؤم اه ی لصا ی بزاب .دش ین ی رتام ی س گتسبمه ی ناشن یم دهد ز دادعت ی دا ی گتسبمه زا ی
اه 30 / 0 ب و ی رتش .دندوب نآ زا
رض رادقم ی
ب KMO
ربارب 782 / 0 و بی رتش صوت رادقم زا ی
ه هدش ی نع ی 60 / 0 .دوب ارب ی أت یی د کت دعب ی قم ندوب ی سا اکش ی تا
ناور ت ن ی ، لحت زا ی ن ع ام أت ن یی د ی هدافتسا .دش اتن ی ج زین ناشن یم دهد رتهب ی ن ارآ ی ش نماع نامز ،اه ی ا هک تسا ی
ن قم ی سا زا
راتخاس کت .دشاب رادروخرب یلماع ارب
ی سررب ی اور یی ه قم نامز ی سا اکش ای ت ناور نت ی ، گتسبمه ی قم اب نآ ی سا مومع تملاس ی
گربدلگ هبساحم .دش رض ی ب گتسبمه ی ب ی ن ا ی ن قم ود ی سا رد م ی نا وجشناد ی نا 68 / 0 رادقم هک دوب ی
ز ی دا نباق و بوسحم لوبق
م ی اپ .دوش یا یی امزآزاب یی قم ی سا اکش ی تا ناور نت ی لصاف هب ة ی ک ور ارجا تبون ود رد و هام ی
ی ک نومن ة 30 وجشناد زا هرفن ی
نا
أت یی د دش ( 83 / 0 = .)r
رض ی ب خابنورک یافلآ
هب تسد ور هدمآ ی نومن ة لصا ی ن ی ز 85 / 0 ه هک دوب م س نا ی نورد ی ارب لااب ی شخب اه ی
ای ن قم ی سا یم ناشن ار ( دهد
،ولجاح 1391
) . خابنورک یافلآ بیرض زا هدافتسا اب رضاح شهوژپ رد همانشسرپ نیا ییایاپ 83/ 0
.دش هبساحم کاردا سرتسا سایقم
4 هدش ( )PSS
کاردا سرتسا سایقم ار هدش
ک
و ( نیتسلمرم و کراکاک ،نه 1983
)
هدرک هیهت .دنارب نمتشم سایقم نیا 14
ره و تسا هدام
جنپ یترکیل سایقم کی ساسارب هدام هجرد
ا ات رفص ةرمن :تاقوا زا یرایسب و تاقوا بلغا ،تاقوا یهاگ ،زگره ًابیرقت ،زگره( ی 4
)
هداد خساپ م
ی دوش نیارب . نیب سایقم نیا تارمن ةنماد ساسا ص
ف ات ر 56 ناشن رتلااب تارمن بسک .تسا کاردا سرتسا ةدنهد
ةدش
هنماد رد خابنورک یافلآ بیرض قیرح زا سایقم ینورد یناسمه ییایاپ بیارض .تسا رتشیب زا یا
86 / 0 - 84 / 0 زا هورگ ود رد
هب نایوجشناد ( تسا هدمآ تسد
،یریازج و یرغصا ،تداعس 1394
سرتسا .) اد
کار هب هدش روح رادانعم هناشن اب ی یگدرسفا یاه
و مسج هرهب و نییاپ یگدنز زا تیاضر و یعامتجا بارطضا ،یگدنز یاهدادیور ی ( تسا هتسبمه یتشادهب تامدخ زا یدنم
،نهوک
،نیتسلمرم و کراکاک 1983
ار سایقم نیا .)
ینابرق
مه و ک ا ( نار 2002 )
نیب یشهوژپ رد نازیم و دندرک یبایراجنه یگنهرفاب ربارب ار خابنورک یافلآ 81
/ 0 یندومزآ یارب و یناریا یاه
86 / 0 یندومزآ یارب هولاع .دنداد ناشن ییاکیرمآ یاه
نیارب
1. Psychosomatic Complaints Scale (PCS) 2. Goldberg Psychological Scale
3. Concurrent validity 4. Perceived Stress Scale (PSS)
ییاوتحم ییاور هدشرکذ نارگشهوژپ 1
کاردا سرتسا ةمانشسرپ ییایاپ .دندرک شرازگ بولطم ار هدش
شهوژپ رد همانشسرپ نیا
خابنورک یافلآ بیرض زا هدافتسا اب رضاح 85
/ 0 .دش هبساحم
شهوژپ يارجا دنور ادتبا شهوژپ ماجنا یارب گنهامه
ی اه ینیمخ ناتسرهش شرورپ و شزومآ نلاوئسم اب مزلا ی نمض سپس .دش ماجنا رهش
،مود ةطسوتم ةنارتخد سرادم نلاوئسم اب یگنهامه همانشسرپ
یتخا رد ار شناد نآ و تفرگ رارق نازومآ هناشن اب اه
یاه
للاتخا ناور یاه شناد نیا زا یبتک تیاضر اب سپس .دندش ییاسانش شهوژپ رد تکرش یارب ینت
نآ یفداصت شرامگ و نازومآ اه
هورگ رد ( هاوگ و شیامزآ یاه 20
شناد و شیامزآ هورگ رد نازومآ 20
شناد همانشسرپ )هاوگ هورگ رد ه نازومآ ه
ارجا شهوژپ یا
هورگ یور رب تیاهنرد .دش تخانش ةلخادم شیامزآ یاه
نهذ رب ینتبم ینامرد ( یهاگآ
8 هسلج 75 هقیقد هتفه هام ود یح )یا یا
ةسلج کی 75
هقیقد ؛دش ماجنا یا لاحرد
ی هک زا سپ .درکن تفایرد ار ینامرد ةلخادم هاوگ هورگ هرود
ا ی ههامود یریگیپ ةلحرم ،
.دش ارجا زین
شناد تیاضر شهوژپ رد قلاخا تیاعر یارب نآ و دش بسک هلخادم ةمانرب رد تکرش یارب نازومآ
نحارم ةمه زا اه
هلخادم هاگآ نیا یشهوژپ دنیارف مامتا زا سپ نیامت تروصرد زین نانآ هک دش هداد نانیمحا هاوگ هورگ دارفا هب نینچمه .دندش
.درک دنهاوخ تفایرد ار تلاخادم
ه هب نینچمه ر
ود ش هداد نانیمحا هورگ د
تاعلاحا آ
ن یقاب هنامرحم اه یم
دنام جرد هب یزاین و
تسین مان هب .
یارب هزیگنا داجیا روظنم شناد
نازومآ و ینامرد بناوج ،هلخادم عورش زا نبق ،رضاح شهوژپ رد تکرش فده اب
تکرش یارب تلاخادم یشزومآ ؛دش هداد حیضوت ناگدننک
لاحرد ی هک دنیارف مامت
هب زین هلخادم ییارجا نآ یارب ناگیار یلکش
اه
نکتورپ نماک تیاعر اب رگشهوژپ ار رضاح شهوژپ ةلخادم .دش هداد ه ارا .درک ه ارا یتشادهب یاه
لودج 1 . صلاخ ة تاسلج تخانش نامرد ی نتبم ی نهذ رب هاگآ ی
تاسلج صلاخ
ة هسلج
لوا انشآ
یی زاسدامتعا و ی ، نهذ هاگآ ی هب ناونع هار گدنز ی ، رمت ی تان ،ندروخ دروخزاب و ثحب رد ةراب رمت ی تان ،ندروخ دروخزاب و ثحب سلج ة .لوا
ثحب مود رد ةراب نماعت نایم لاعف ی ت اه ی نهذ ،هناهاگآ انشآ یی اب رمت ی تان گناخ ی ، ثحب رد ةراب شرگن نهذ هناهاگآ ( شکمشک ،ندرکن نهذ رگزاغآ
..و . ) ، فرعم ی دم یت ی نش ،هتسشن دروخزاب و ثحب رد ةراب م د یت ی نش .
دم موس یت ی نش ،هتسشن رمت ی تان دی ند و نش ی ،ند ثحب رد ةراب شرگن نهذ هناهاگآ ( تواضق ندوبن و تناتم ) ، سقت ی ندرک نهذ هناهاگآ : فرعم ی دی گولا
نهذ هناهاگآ ب ه ناونع ی ک رمت ی ،ن دروخزاب و ثحب .
مراهچ بقارم
ة هتسشن : هاگآ ی زا ،سفنت ،ندب اهادص و راکفا ، ثحب رد ةراب شرگن نهذ هناهاگآ ( ذپ ی شر و ندرکاهر ) نتخادرپ هب تاساسحا و
ه ی ناج اه ی نکشم ،زاس دروخزاب و ثحب رابرد ة ذپ ی شر اهر و ندرک .
بقارم جنپ ة هتسشن : هاگآ ی زا ،سفنت ،ندب اهادص و راکفا ، فرعم ی راکفا و هرحاخ اه ی نکشم رفآ ی ،ن رمت ی تان ،سفنت دروخزاب و ثحب رابرد ة راکفا
نکشم رفآ ی ن .
ش ش بقارم ة هتسشن : نهذ هاگآ ی ،راکفا رمت ی تان سفنت ارب ی دم ی ر ی ت ، شخ نهذ هاگآ ی و ،تاحابترا ،هبقارم دروخزاب و ثحب رابرد ة دم ی ر ی ت . شخ
تفه بقارم
ة هتسشن : هاگآ ی زا ،سفنت ،ندب اهادص و راکفا ، نهذ هاگآ ی و ،تقفش ،هبقارم دروخزاب و ثحب رابرد ة .تقفش
تشه بقارم
ة هتسشن : نت ی هج گ ی ر ی ، ثحب رابرد ة ای هکن هنوگچ رمت ی تان نهذ هاگآ ی ار رد کبس گدنز ی دوخ ی هچراپک نک ی .
:عبنم تاباک - ،نیز 2003
تاعلاطا لیلحت و هیزجت شور هداد نیلحت و هیزجت یارب شهوژپ نیا رد س رد .تسا هدش هدافتسا یحابنتسا و یفیصوت رامآ حطس ود زا اه
ط ح زا یفیصوت رامآ
وریپاش نومزآ زا یحابنتسا رامآ حطس رد و درادناتسا فارحنا و نیگنایم -
کلیو 2
لامرن یسررب یارب نومزآ ،اهریغتم عیزوت ندوب
3نیول سنایراو یربارب یسررب یارب یلچوم نومزآ ،اه
4
هب یسررب روظنم پی
ش ضرف تیورک هداد
1اه سنایراو نیلحت زا نینچمه و
1. Content validity 2. Shapiro-Wilk test 3. Levine test 4. Mauchly’s Test
هتخیمآ 2
و آز نوم یبیقعت ینورفنوب 3
یارب یسررب رادانعم یشخبرثا شزومآ یرگدلاو ینتبم رب درکیور تبثم ییارگ رب سرتسا
ینیدلاو و فاطعنا یریذپ یشنک ناردام ناکدوک لاتبم هب للاتخا یراتفر - یناجیه نورب یزاس هدافتسا هدش
هداد .دش زا هدافتسا اب اه
مرن یرامآ رازفا
SPSS-23
یلحت و هیزجت ن
.دندش
هتفای اه
هتفای تیعمج یاه ناشن یتخانش
یم دهد شیامزآ هورگ رد نس نیگنایم 24
/ 16 هاوگ هورگ رد و 75
/ 15 نینچمه .دوب یلیصحت ةیاپ
هنومن دارفا رتشیب رد
، ( شیامزآ هورگ رد 8
ای رفن 44 / 44 و )دصرد رد ( هاوگ هورگ 10
ای رفن 63 / 52 دوب هدزای )دصرد و نیگنایم .
ا فارحنا س ت شیپ نحارم رد شهوژپ ةتسباو یاهریغتم درادنا نومزآ
- سپ نومزآ - رد هاوگ و شیامزآ هورگ ود کیکفت هب ،یریگیپ
لودج 2 .تسا هدمآ
لودج 2 . می گنا ی ن کاردا سرتسا درادناتسا فارحنا و هدش
و لاع ناور نت ی رد ود هورگ امزآ ی ش و هاوگ
هفلؤم اه هورگ
پ اه ی ش نومزآ سپ
نومزآ پ
ی گ ی ر ي
م ی گنا ی ن فارحنا عم ی را م ی گنا ی ن فارحنا عم ی را م ی گنا ی ن فارحنا عم ی را
سرتسا
کاردا هدش هورگ
امزآ ی ش 33
/ 35 12
/ 6 55
/ 28 58
/ 6 50
/ 29 46
/ 6
هورگ هاوگ 42
/ 33 79
/ 4 36
/ 34 49
/ 4 05
/ 34 58
/ 4
لاع ناور نت هورگ ی
امزآ ی ش 83
/ 55 94
/ 7 66
/ 49 53
/ 7 94
/ 49 58
/ 7
هورگ هاوگ 21
/ 57 55
/ 6 4
8 / 57 67
/ 6 94
/ 57 85
/ 6
اتن ی ج لودج 2 یم ناشن کاردا سرتسا یاهریغتم نیگنایم دهد ناور لاع و هدش
شناد ینت للاتخا اب نازومآ
ناور یاه رد ینت
سپ ةلحرم رد شیامزآ هورگ شیپ ةلحرم اب هسیاقم رد نومزآ
هب همادا رد رییغت نیا یرادانعم اما ،تسا هتفای شیازفا نومزآ کمک
نیلحت هزادنا اب سنایراو نومزآ نیلحت جیاتن ة ارا زا نبق .تسا هدش یسررب ررکم یریگ
راو ی سنا شیپ ،هتخیمآ ضرف
یاه
نومزآ وریپاش نومزآ جیاتن ساسا نیمه رب .دندش شجنس کیرتماراپ یاه -
شیپ هک دوب نآ رگنایب کلیو لامرن ضرف
عیزوت ندوب
هنومن هداد یا کاردا سرتسا یاهریغتم رد اه دش
ه ناور لاع و رد ینت
هورگ اه نحارم رد هاوگ و شیامزآ ی پی
ش نومزآ -
سپ نومزآ - تسا رارقرب یریگیپ (
05 /
<0 )p
هک دوب نآ رگنایب یلچوم نومزآ جیاتن نینچمه . پی
ش ضرف تیورک هداد اه رد
کاردا سرتسا یاهریغتم ناور لاع و هدش
تسا هدش تیاعر ینت (
05 /
<0 )p
شیپ تیاهنرد . ینگمه ضرف
وا هب زین سنایر کمک
یم ناشن هتفای نیا و دوبن رادانعم نآ جیاتن هک دش شجنس نیول نومزآ شیپ دهد
سنایراو ینگمه ضرف تسا هدش تیاعر اه
( 05 /
<0 ) .p لودج
3 . لحت ی ن راو ی سنا مآ ی هتخ یارب سررب ی ت أث ی تار نورد یهورگ ب و ی ن هورگ ی
غتم ی عومجم اهر
تاروذجم جرد
ة دازآ ي م ی گنا ی ن تاروذجم م
ق راد رادقم f
زادنا p ة
رثا ناوت
نومزآ
سرتسا
کاردا هدش نحارم
32 / 189 2
66 / 94 75
/ 35 0001 / 0 50 / 0 1
هورگ دنب ی 16
/ 220 1
16 / 220 42
/ 28 0001 / 0 48 / 0 1
نماعت نحارم و هورگ دنب ی 54 / 317 2
77 / 158 96
/ 59 0001 / 0 63 / 0 1
اطخ 34
/ 185 70
64 / 2
لاع ناور نت ی نحارم
63 / 176 2
31 / 88 38
/ 20 0001 / 0 37 / 0 1
هورگ دنب ی 58
/ 949 1
58 / 949 47
/ 16 0001 / 0 32 / 0 1
نماعت نحارم و هورگ دنب ی 74 / 277 2
87 / 138 05
/ 32 0001 / 0 48 / 0 1
اطخ 26
/ 303 70
33 / 4
1. data sphericity
2. Mixed variance analysis 3. Bonferroni follow-up test
