Patterning a decent urban governance model in the spatial-political dimensions of the Tehran metropolis
Ali Asghar Tayebi Rahni a, Zahra Pishgahi Fard b, Yashar Zaki b
a. Department of Political Geography, Kish International Campus, University of Tehran, Tehran, Iran b. Department of Political Geography, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
A B S T R A C T A R T I C L E I N F O
The growth of Tehran's urbanization is a political-spatial phenomenon, which should be considered a suitable model considering the goal of providing a suitable model of urban cooperation in the spatial-political dimension of the city.
According to the indicators of good urban governance, justice and participation can move as fundamental factors in the direction of the progress and justice of the urban space. The research method to answer the main question is a mixed method (quantitative- qualitative). Data was collected using a combined method (library and field), and SPSS software was exploited to analyze the research data. Also, a questionnaire completed by experts in the urban area was used to find a pattern of urban governance. These data were evaluated using the Likert scale, and eventually, one- sample t-tests and factor analysis methods were exerted. The results show that among the indicators, justice, equality, and participation in Tehran are better than other indicators. The indicators of transparency, law-oriented, and accountability are evaluated below the average level from the experts' point of view.
Therefore, they need to be in better condition. Finally, the model of good urban governance can be a new theory in responding to new expectations and responsibilities and a suitable management document for the authorities, with the help of which they can achieve sustainable urban development.
Keywords:
Patterning,
Good Urban Governance, Spatial-Political Level of the City,
Tehran Metropolis.
Received:
1 July 2022
Received in revised form:
3 September 2022 Accepted:
4 November 2022 pp. 193-213
. Corresponding author (Email: [email protected])
Copyright © 2022 The Authors. Published by University of Tehran. This is an open access article under the CC BY license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/).
Citation: Tayebi Rahni A. A., Pishgahi Fard, Z., & Zaki, Y. (2022). Patterning a decent urban governance model in the spatial-political dimensions of the Tehran metropolis. Journal of Geographical Urban Planning Research, 10 (3), 193-213.
http://doi.org/10.22059/JURBANGEO.2022.345253.1715
Extended abstract Introduction
The performance of urban governance institutions has a direct impact on the equitable allocation and distribution of resources, the city economy and the promotion of the political level of urban settlements. Municipalities in developed countries use a component called citizen participation to solve urban problems in order for their citizens to live better. Efforts have been made in this field in Iran, but it is not enough. Tehran is one of the cities that wants to involve citizens in solving urban problems. Despite efforts to establish good governance instead of governance, the city of Tehran is facing a challenge in which the people have not found a role. The researcher seeks to; What solution should the municipality of Tehran take that the level of participation is such that it is formed as a model of proper urban governance to solve most of Tehran's urban problems by looking down. The low-to- high distribution of power in the political space of Tehran causes the components of decent urban governance, including rule of law, accountability, transparency, participation, effectiveness and efficiency, agreement orientation, justice and strategic vision, to be implemented, which are the most important. Its component is the participation of the people in solving urban problems, which will ultimately lead to the creation of space-political justice in Tehran.
The geographical space of the country is governed by a centralized political and administrative structure. The solution to this problem in the hands of decent urban governance in connection with the proper spatial distribution of power is to organize the urban political space of Tehran in such a way that it is governed according to the principles of a proper model of decent urban governance. The role of proper spatial distribution of power in eliminating vulnerabilities in the urban scale and the local scale of Tehran is undeniable. By providing a suitable model for proper urban governance, the appropriate spatial distribution of power in the city of Tehran in order to create urban spatial justice and
distribution of facilities in the theoretical framework of Lefebvre space is proposed.
It is appropriate to use the framework of Lefebvre's theory of space, and then the appropriate model of decent governance in Tehran for proper spatial distribution of power will be presented with the help of the meta-combined method. Is the pattern appropriate?
Methodology:
In this study, using Cochran's formula, the sample size has been determined. The required sample size for the statistical population of Tehran with a population of 8737510 million; 384 people, which has been increased to 400 for more validity.
Cronbach's alpha was calculated using SPSS software, so after distributing 400 questionnaires, Cronbach's alpha value was obtained. The collected data were evaluated using the Likert scale. Eventually; Data analysis was performed using one-sample t- test and factor analysis. Then, the appropriate model of proper governance of Tehran with the help of meta-combined method and using process modeling based on Lefebvre theory of space is presented.
Results and discussion:
Combining an expanded and stable system with a growth governance model based on Henri Lefebvre's theory of space. The model presented in the research is based on Lefebvre's theory, in which Lefebvre considers space as a social space that expresses the concept of space; We need real space, discourse space and living space is the result of people's lived experience in the city, so the complete concept of space is obtained by combining these three concepts of space. By combining the growth governance model with an expanded and stable system, a model is provided that will lead to popular participation and fair distribution of facilities in the urban space of Tehran. Growth governance model; It has pragmatic, consensual, partnership, interactive, proprietary, business and growth components. Accordingly, in an expanded and stable system, the process and performance move towards
equilibrium, and this issue guarantees the expansion of stability and stability and political-economic-cultural and spatial balance of the system. In this case, the input and output of the system does not decrease.
Conversely, the input and output of the urban system increases and the system moves towards stability. In contrast to the centralized pattern and simple structure; In the context of change in the structure of the land in which spatial management is formed in the context of its mechanisms.
Due to the fact that they operate in contractile systems, the input and output of the system as well as the relationship of the system with other political systems are reduced, usually the system moves to an imbalance in a contractile operation, and this was not It moves the balance of the system towards death and extinction.
Finally, the pattern obtained from our research; A model called the Partnership- Based Expanded Decent Urban Governance Model that can best implement the criteria of decent urban governance because it is only possible to develop an expanded system based on popular participation to the urban system of Tehran's urban space.
Establish spatial-political justice in Tehran.
Conclusion:
In fact, this study is an attempt to examine the status of indicators of good governance in Tehran, which has been completed by a questionnaire and its presentation to intellectuals in Tehran, which reflects the
level of indicators of good governance in Tehran. It should also be noted that the study of indicators and the achievement of the above result is based on Lefebvre theory. Among the indicators related to good governance, justice and equality and participation in the city of Tehran, it shows a better situation than other indicators, and the indicators of transparency, law-based and accountability are rated lower than average from the people's point of view.
These directions are not in good condition.
Finally, the model of competent urban governance can be a new theory in responding to new expectations and responsibilities and a suitable and accessible management document for the officials of Tehran metropolis, which gives them the ability to achieve sustainable urban development.
Funding
There is no funding support.
Authors’ Contribution
All of the authors approved thecontent of the manuscript and agreed on all aspects of the work.
Conflict of Interest
Authors declared no conflict of interest.
Acknowledgments
We are grateful to all the scientific consultants of this paper.
هلاقم یشهوژپ
وگلا یبای اورمکح یی
اش هتسی یرهش اضف داعبا رد یی
- س یسای نلاک رهش نارهت
یلع رغصا ینهر یبیط -1
نیب سیدرپ ،یسایس یایفارغج هورگ ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،شیک یللملا
یهاگشیپ ارهز درف
- یسایس یایفارغج هورگ
، یا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ایفارغج هدکشناد نار
یکذ راشای یسایس یایفارغج هورگ-
، ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،ایفارغج هدکشناد
هلاقم تاعلاطا هدیکچ
ناگژاو یدیلک :
وگلا ی با ی
، اورمکح یی اش ی هتس
رهش ی
، اضف حطس یی
- س ی سا ی
نلاک ،رهش نارهت رهش .
خیرات تفایرد :
10 / 04 / 1401
خیرات یرگنزاب :
12 / 06 / 1401
خیرات شریذپ :
13 / 08 / 1401
.صص 213 - 193
شنرهش دشر ین
ی نارهت رد ی ک دپ ی ةد س ی سا ی - اضف یی م هک تسا ی
اب ی تس هب هجوت اب
ارب فده ی وگلا هئارا ی اورمکح بسانم یی
اش ی هتس رهش ی اضف دعب رد یی
- س ی سا ی
وگلا ،رهش یی هصخاش هب هجوت اب .دوش هتفرگ رظن رد بسانم اه
ی اورمکح یی اش ی س هت
رهش ی
، م تکراشم و تلادع ی
دناوت هب لماوع ناونع ی
نب ی دا ی ن پ تهج رد ی
تفرش و
اضف تلادع ی
رهش ی امن تکرح ی
د لصا شسرپ هب خساپ تهج شهوژپ شور . ی
قحت ی
،ق مآ شور ی هتخ مک(
–ی ک یف ی م ) ی دشاب عمج . روآ ی شور زا هدافتسا اب تاعلاطا
کرت یب ی هناخباتک(
ا ی م و ی ناد ی م ماجنا ) ی ذپ ی در ارب . ی لحت ی ل هداد اه ی زا شهوژپ
مرن رازفا دافتسا SPSS
ه نچمه .دش دهاوخ ی
ن ارب ی وگلا ی با ی اورمکح یی رهش ی زا
رهش هزوح ناصصختم طسوت هک همانشسرپ ی
مکت ی ل هدش ا .دش هتفرگ هرهب ،تسا ی
ن
هداد ط زا هدافتسا اب اه ی
ف ل ی ترک شزرا راذگ ی اهنرد و ی
؛ت نومزآ زا هدافتسا اب اه
ی
رامآ ی ن کتT هنوم ا ی لحت شور و ی
ل لماع ی اتن .تفرگ ماجنا ی
ج وگ یا ی زا هک تسا نآ
م ی نا صخاش ربارب ،تلادع ،اه ی
اس هب تبسن نارهت رهش رد تکراشم و ی
ر صخاش اه
عضو ی ت رتهب ی م ناشن ار ی دهد صخاش و اه ی فافش ی
،ت روحم نوناق ی
وگخساپ و یی
د زا ی د زرا طسوتم دح زا رتمک ناصصختم ی
با ی هدش دنا ازا . ی ن تهج اراد ی عضو ی ت بوخ ی
من ی دنشاب اهنرد . ی ت وگلا ی اورمکح یی اش ی هتس رهش ی م ی دناوت رظن ی ها ی دج ی د رد
وگخساپ یی لوئسم و تاراظتنا هب ی
ت اه ی دج ی د و دشاب ی ک دم دنس ی ر یت ی ارب بسانم ی
اپ هعسوت هب دنناوتب نآ کمک هب هک دشاب نلاوئسم ی
راد رهش ی تسد ی دنبا .
1 لوئسم هدنسیون . Email: [email protected]
:دانتسا ط یب ی نهر ی
، لع ی رغصا ؛ پی هاگش ی رف د،
ارهز و کذ ی
، ی راشا . ( 1401 ).
وگلا ی با ی اورمکح یی اش ی هتس رهش ی اضف داعبا رد یی - س ی سا ی نلاک رهش
نارهت هلجم. شهوژپ یاه یایفارغج همانرب یزیر یرهش 10 ، ( 3 ،) 213 - 193 .
http://doi.org/10.22059/JURBANGEO.2022.345253.1715
همدقم ا اهرهش ز مهم نیرت هدیدپ یاه ناسنا تخاس ییایفارغج یاضف رد یم
دنشاب ًامیقتسم نآ ییاضف یاهدومن و اهدنیآرف هک
تحت ریثأت رارق یرهش ییاورمکح یم
دریگ یرهش ییاورمکح یاهداهن درکلمع . ریثأت
عیزوت و صیصخت رب یمیقتسم
یسایس حطس یاقترا و رهش داصتقا ،عبانم هنلاداع هاگتنوکس
یاه ش اهرهش .دراد یره زا
یمیدق نیرت راثآ یدام خیرات رشب
دنتسه . یارب نارازه
،لاس نآ اه یناکم هدوب دنا و زونه مه دنتسه هک کرحم یاه یلصا
،رکفت
،تاعارتخا رنه
و تیقلاخ
ناسنا رد نآ تیلاعف یم دننک (
Glaeser,2012: 232
رد .) یاهروشک هعسوت
هتفای
، یاهدنیآرف
،ینیشنرهش هیشاح
ن ینیش
،
ییادز رهش
، کچوک ندش رهش و شرتسگ اهرهش هب - روط مه نامز رد لاح ماجنا تسا
2017: 159) Barreira et al,
) .
رد تاعلاطم
،یرهش حلاطصا
« اضف
» مه رد کی هنیمز
،یلک هب ناونع لاثم
،
« یاضف یعامتجا
» ای
« یاضف یمومع
» و مه
رد هطبار اب کی یاضف
،صاخ هک نکمم تسا کی نابایخ ای کی هلحم زا کی هقطنم
،دشاب هدافتسا یم طیارش .دوش
یگدنز رد رهش ار هکبش یاه ینف و لمح یلقنو لیکشت یم دهد هک هارمه اب تاناکما
،یگنهرف
،یکشزپ
،یشزومآ یشزرو و
کراپ یاه یطیحم ار لیکشت یم دنهد (
,2014: 15 Adams
.)
و هدیچیپ داعبا ،یرهش تیریدم ،هتشذگ رد یدعبدنچ
؛تشادن ،رهش تیریدم و هرادا نیاربانب تحار
رت اب .دوب لاح نامز زا
و یدبلاک ،یداصتقا ،یعامتجا دیدج تلاضعم ،ینیشنرهش تیعمج شیازفا تسیز
یطیحم هرادا و تیریدم ،اهرهش نآ
اه ار
هب نآ تیریدم هک دش رهش رد یگرزب تلاوحت ثعاب یرهش تیعمج شیازفا ،یترابع هب .درک هدیچیپ هویش
یتنس عفانم ،
مامت یذ ناعفن ربرد ار یمن تفرگ ییاضف تلادع هب رجنم دنور نیا و یمن
دش رد یرهش تیریدم یدمآراک هیلوا هشیدنا .
هفلؤم ییاه و رتشیب راک یورین ،ندش یتعنص ،رتشیب هیامرس نتفرگ تمدخ رد :دننام هب
یلکروط هدید ،یمک دشر رد یم
دش
یلو هبرجت اه تاعلاطم و هب
صوصخ اطم ناشن یناهج کناب تاعل هداد
دنا نیا هک اهدرکیور هتسناوتن
دنا یتسیز یاضف دوبهب
عناوم زور ره و دنشاب هتشاد یپ رد ار تسیز
یطیحم و یداصتقا و یعامتجا ، هب
یلکروط ،اهدرکیور نیا ییاضف نایامن
رت
یم دوش ،ناراکمه و رورس(
72:1398 .)
نیازا ور تروص اهدرکیور نیا رد یتارییغت و هاگدید داجیا ثعاب و تفرگ
یروئت یاه رهش ،رادیاپ هعسوت ناسنا
ارگ ییاورمکح و دیدرگ )اهرهش یمدرم هرادا( یرهش هتسیاش 1
دیما هک یم دور نیا
تفایهر اه ،نیون یاهدرکیور و هب
هژیو یرهش هتسیاش ییاورمکح هب
ناونع شخبرثا نیرت ، مک هنیزه نیرت هویش نیرترادیاپ و
ریدم لامعا و هدیچیپ ماظن تی
یحطس دنچ دشخب دوبهب ار اهرهش تیریدم ،
(
Poorahmad, 2018: 498
.)
رد لاس یاه دهاش ریخا هنومن
ییاه هنیمز رد )اگوناتاچ و ناینش ،رتسچنم ،یبد( دننام اهرهش یخرب قفوم یلمع هبرجت زا
یرهش بولطم تیریدم تهج ییاورمکح هدوب
میا سیز رتهب یارب ،اهرهش نیا اذل . زا نادنورهش نت
هفلؤم ییاه نوچمه
،تیفافش ،ییوگخساپ ،یدنورهش تکراشم یریذپ تلادع
، تیلوئسم یریذپ یرهش تلاضعم لح یارب یروحم نوناق و
هدافتسا یم دننک رد . نلاک یاهرهش زین ناریا
شلات ییاه هنیمز نیا رد ماجنا
هدش یفاک اما ،تسا یمن
دشاب و یملاغ(
،ناراکمه 78:1396
.)
رد ،ییوگخساپ ،تکراشم نازیم هک دریگب شیپ یراکهار هچ نارهت یرادرهش ؛هک تسا نآ یپ رد ققحم شهوژپ نیا
،تیفافش تیلوئسم یریذپ رگید و هفلؤم یاه هک دشاب یدح رد هتسیاش ییاورمکح هب
ناونع رتشیب عفر تهج قفوم ییوگلا
ت .دریگب لکش لااب هب نییاپ زا یهاگن اب نارهت یرهش تلاضعم رهش یسایس یاضف حطس رد تردق یلااب هب نییاپ عیزو
ببس نارهت یم
دوش هفلؤم یاه ییاورمکح هتسیاش
یرهش هلمجزا ،یرادم نوناق تیلوئسم
یریذپ ،تیفافش ییوگخساپ ،
1 . The Urban Governance Initiative
،ییاراک و یشخبرثا ،تکراشم تهج
یریگ یدربهار شنیب و تلادع ،یقفاوت هک دوش ییارجا
مهم نیرت نآ ةفلوم تکراشم
یهد رم هک تسا یرهش تلاضعم لح ةنیمز رد مد تیاهنرد
ییاضف تلادع داجیا ببس -
.دش دهاوخ نارهت رهش یسایس
یسایس راتخاس هب هجوت اب لاح -
دوجو و روشک رد زکرمتم یرادا توافت
یاه حرطم شسرپ نیا یکیژولوکا و یناسنا
یم دوش طیسب راتخاس بلاق رد هک یم
ناوت زا هعسوت یارب ربارب و لوقعم لئاق رایسب یتیعمج اب نارهت نوچ یگرزب رهش
دوجوم یسایس راتخاس ای ؟دوب یم
دناوت رد هلئسم نیا راکهار .دوش رجنم ییاضف یرباربان هب هیاس
ییاورمکح هتسیاش
ار نارهت یرهش یسایس یاضف هک تسا تردق بسانم ییاضف عیزوت دنویپ رد یرهش هب
هنوگ یا نامزاس یهد رب هک دوش
لوصا ساسا ییاورمکح بسانم یوگلا
هتسیاش یرهش .دوش هرادا شقن
زوت ی اضف ع یی بسانم تردق ندرب نیب زا رد
بیسآ یریذپ اه اب .تسا ریذپانراکنا نارهت رهش یلحم سایقم و یرهش سایقم رد هئارا
ییاورمکح تهج بسانم یوگلا
هتسیاش یرهش زوت ی اضف ع یی بسانم تردق تلادع داجیا تهج رد نارهت رهش رد رد تاناکما عیزوت و یرهش ییاضف
روفول یرناه یاضف یرظن بوچراچ حرطم 1
یم دوش یارب بسانم یوگلا نتفای یپ رد شهوژپ نیا ،هیاپ نیا رب .
ییاضف داعبا رد یرهش هتسیاش ییاورمکح یسایس–
نلاک رهش تسا نارهت .
رد شهوژپ یاه ماجنا هدش عیزوت ةنیمز رد
اضف یسایس تیریدم و تردق ییاضف یرایسب یاهراک زین
ماجنا هدش .تسا ییاورمکح ةنیمز رد هتسیاش
اسانش ؛یرهش یی
می راذگرثا ناز ی
راتخاس رصانع ی
مز ی بسانت رب ن ربراک
ی تساه ک اب ه هرهب گ یری س زا ی فارغج تاعلاطا متس یا
یی ماجنا هدش
یانغ دراوم نیا هک تسا شهوژپ
یاه ماجنا هدش ناشن ار هتشذگ رد یم
دهد .
رد شهوژپ یاه ماجنا هدش رد هتشذگ هب یبوخ نییبت شقن تردق هتخادرپ هدش تسا و عیزوت ییاضف تردق حیرشت هدش
تسا و هنیمزرد تیریدم یسایس اضف زین یرایسب یاهراک ماجنا
تسا هدش و
تیمها نامزاس یهد اضف رد هعسوت
،اهروشک
تلود اه تبسن هب میسقت یاضف ینیمزرس دوخ
هب لکش یبسانم هتخادرپ هدش تسا رد.
هطبار تیمهااب نامزاس یهد اضف رد
هعسوت
،اهروشک تلود اه تبسن هب میسقت یاضف ینیمزرس دوخ
هب لکش یبسانم هتخادرپ دنا رد .
هنیمز ییاورمکح هتسیاش
؛یرهش ییاسانش نازیم یراذگرثا رصانع
یراتخاس نیمز
رب بسانت یربراک تساه هک اب هرهب یریگ زا متسیس تاعلاطا
فارغج ییای ماجنا هدش تسا هک نیا دراوم یانغ شهوژپ یاه ماجنا هدش رد هتشذگ ار ناشن یم دهد
.
یمساق ریما و
انب یضترم (
1396 ) باتک رد رهش
نایب یرهش بوخ ییاورمکح و تکراشم ، یم
دننک تیمها ؛هک
هصخاش یاه ام روشک رد یرهش بوخ ییاورمکح نیازا
تسور ام هک هلمجزا هک میتسه ییاهروشک طیسب راتخاس دوجو
تلاکشم زورب تابجوم ،ییارجا هدمع
یا .تسا هدروآ مهارف ار نآ هک تسا ( اسراپ مارهش
1396 ) ناونع اب دوخ هلاسر رد
"
بت یی وگلا ن ی اب دنمشوه رهش دیکأت
ح رب ک اورم یی رهش ی نارهت
"
نایب م ی دنک ؛هک اتن ی ج سررب ی رد مز ی هن صخاش اه ی
دنمشوه رهش نتبم
ی رب ح ک اورم یی رد رهش نارهت ناشن م ی دهد ک ه ود دعب ساسا ی اورمکح یی ( راشم ک ت و مه ک را ی و
ماظن میمصت یریگ ) اپ نیی رت زا دح طسوتم م ی دنشاب ، ک ه شقن تیاکح و
اج ی هاگ عض ی ف نادنورهش رد
ماظن مصت می یزاس
و مصت می یریگ .دراد عضو تی ب قی ه صخاش اه ی رهش دنمشوه نتبم ی رب اورمکح یی ( روانف ی هرادا ، لا روما ک نورت کی ،
گنهامه ی نورد ی ب و ی نور ی فرظ ، ی روآون ت ی تیقلاخ و ن )
ی طسوتم دح رد نارهت رهش رد ز م
ی دشاب ا رد . ی م ن ی نا دنچره
اک رث صخاش اه دنتسه طسوتم دح رد .
( یوراه دیوید 1395
نایب رهش و یعامتجا تلادع باتک رد ) یم
دنک ،اضف ؛هک
و ینیشنرهش و یعامتجا تلادع ماظن
یاه ف حیرشت هب ار ییاض یم
دزادرپ .
،یوراه هدیقع هب زج یزیچ ام یلصا راک
،ییایفارغج رکفت یارب دیدج یرظن یوگلا کی هنارایشوه و هناهاگآ نتخاس زا
رط قی هب قیمع داقتنا
« یرظن یوگلا
»
سین هتشر نیا یلعف ت
یاضف زا وا شناوخ هب ار ام تسا هتخاسرب و یبسن اضف هک یوراه یلک داقتعا .
هیامرس هناراد
1 . Henri Lefebvre
یم نومنهر دنک
، یفارغج نیلوا زا یکی یوراه هک دوب یناناد
دیکأت /هداداشیپ اضف درک ای قلطم ،نیعم
« یفرظ » تسین
ًاتاذ یاهزیچ هک
« ییاضف ریغ »
دنشاب هتشاد رارق نآ نورد .
قداص و ول ( تللاد 1394 ) و ییایفارغج یاضف باتک رد
نامزاس یهد نایب یسایس یم
دننک ؛هک د عقاور هراصع باتک زا یا و اضف و تسایس ،یسایس یایفارغج هفسلف یاه
قفا تسا یسایس یایفارغج رد دیدج یاه موهفم :مود لصف ،ییایفارغج یاضف موهفم :لوا لصف لماش لصف هس رد .
نامزاس یهد .تیوه و ناکم :موس لصف ،ییایفارغج یاضف یسایس یدلاخ
( 1393 رد ،) نایاپ
" همان شقن لیلحت
ح ( ییاضف تلادع یرارقرب رد یرهش بوخ ییاورمک هعلاطمدروم
)رهشناریپ رهش :
"
روظنم ، یسررب شقن ییاورمکح بوخ
یرهش و زین ییاسانش صخاش
یاه راذگریثأت نآ
رد یرارقرب تلادع ییاضف رد رهش رهشناریپ ماجنا هدش هعماج .تسا
یرامآ نادنورهش رهش
رهشناریپ و مجح هنومن 382 رفن هب هک شور هنومن یریگ هلحرمدنچ یا
هب تسد هدمآ جیاتن .تسا
شهوژپ هداد ناشن تسا
هک رد هیضرف
،لوا نیب ییاورمکح بوخ
یرهش و تلادع ییاضف بیرض یگتسبمه تبثم
و
ینعم راد دوجو دراد و ییاورمکح بوخ
یرهش رد یرارقرب تلادع ییاضف اب بیرض نییعت 224 / 0 رد دص رثا تبثم هتشاد
رد .تسا هیضرف
مود زین صخشم هک دش صخاش یاه تیفافش ،تکراشم و
تلادع یروحم نیرتشیب بیترت هب ریثأت
ار
یرارقرب رد تلادع
ییاضف رد دودحم هعلاطمدروم هتشاد
دنا ( یتعیرش .
1393 رد ،) نایاپ همان ناونع اب دوخ
"
یبایزرا
صخاش یاه رد رثوم هدایپ یزاس یرهش بوخ ییاورمکح یدروم هعلاطم(
قطانم 4 و 8 دهشم رهش
") نایب یم دنک ؛هک
هعسوت و دشر اب نوزفازور
رد ینیشنرهش ههد
یاه نامروشک رد ریخا ،
ورض ر و لئاسم هب دیدج یدرکیور ذاختا ت
یرورض و مزلا ینیشنرهش یاهدمایپ یم
دیامن . رصع عیرس رایسب تارییغت یرواّنف
موزل ات دیدرگ ببس گنهامه
یزاس
و تارییغت نیا نایم هرهب
م یدن یایازم زا هنارواّنف
شیب شیپزا دوش صخشم یدعس .
( زورهش 1391 باتک رد )
"
کنایرب هلحم هسیاقم ؛یلحم تکراشم و یرهش ییاورمکح تفه
رانچ هلحم اب نارهت رد نس
سیراپ رد زلب
"
نایب
یم دنک ؛هک هتفای یم ناشن یتاعلاطم یاه مهرد و یوق طباور زا ناوتب هچنانچ دهد
اعامتجا هدینت ییاورمکح رد یلحم ت
رهش تیریدم ،تفرگ هرهب یلحم تکراشم ینعی نآ هرهوج و یرهش بوخ هب
هنوگ یا ناماسب بولطم و رت ماجنا رت
یم یم رتشیب نادنورهش دامتعا و تیاضر ،یعاضوا نینچ رد .دریگ هرادا رد تکراشم یارب یرتشیب هزیگنا نانآ و دوش
داد دنهاوخ ناشن دوخ زا یلحم روما رم.
( این یدا 1390 رد ،) نایاپ همان ناونع اب دوخ
"
سآ ی سانش ب ی زوت ی اضف ع یی
رد تردق نلاک
رهش اب نارهت دیکأت ح رب ک اورم یی رهش
"ی نایب یم دنک ا ؛هک ح رظنم ز ک اورم یی رهش ی ش و راتخاس ک
ل
ک نون ی زوت ی اضف ع یی س تردق ی سا ی هب هجوت اب همانرب
ر یزی زوت و ی اپ هب لااب زا تردق ع یی
ت ببس ن ک
و ی ان ن ک دمآرا ی رد
زوت ی اضف ع یی س تردق ی سا ی رد نلاک رهش تسا هدش نارهت .
نارماک یدرجتسد (
1400 ناونع اب یشهوژپ رد .)
"
یسررب
یگنوگچ تسایس
یراذگ اه ( یرهش یاضف رد هعلاطمدروم
نارهت رهش :
" ) نایب م ی دنک :هک هعسوت و یهدناماس یارب
،دیاب نارهت رهش تسایس
یراذگ اه ییایفارغج تاناکما و طیارش یاتسار رد هب
هژیو لیسناتپ ییاه رد .دریگ تروص ییاضف
یلحم تلود رب هنیمز نیا هب
ناونع و ییایفارغج دامن تینما داجیا
هب ناونع نارهت رهش یاضف رد یسایس یرصنع دیکأت
تسا هدش ( یفطل.
1399 ناونع اب یشهوژپ رد )
"
رد ینوماریپ یحاون شقن یسررب و لیلحت نامزاس
یهد س ییاضف یسای
یدروم هعلاطم ؛ناریا یاهرهش رادیاپ نلاک
رهش نارهت
"
نایب یم دنک ؛هک یداصتقا لباقتم طباور هدنریگربرد اضف
و اضف و ناسنا نیب طباور نییبت ییاضف نامزاس و تسا نیمزرس زا یصخشم طیحم رد هعماج زا یشخب یعامتجا تیلاعف نیا فده .تسا اضف رد ناسنا یاه ؛شهوژپ
شقن رد ینوماریپ یحاون نامزاس
یهد رادیاپ ییاضف یسایس
نلاک رهش ینوماریپ یحاون ییاضف نامزاس .تسا نارهت نلاک
رهش نارهت رظنزا و شنکارپ یگنوگچ و یلک یامیس
یداصتقا راتخاس و رارقتسا عیزوت و تیعمج ناکسا ـ
یعامتجا شنک و
نیب لباقتم یاه نآ
اه یرادیاپان لیلد هب
نامزاس یهد رادیاپ ییاضف یسایس نلاک
رهش .تسا هدرک ههجاوم شلاچ اب ار نارهت
1دواب ( ناراکمه و 2021
)
"
پ یدنبرکی مکاح
تی رهش ی بوچراچ : ی موهفم ی ارب ی پ کرد یگدیچی ازفا و شی اپ هب لاقتنا یرادی
ب رتشی اهرهش رد
"
کی موهفم بوچراچ ی
ارب ی لحت لی اقم و هسی پ یدنبرکی یاه نارمکح ی رهش ی وپ و ییای نآ اه مز رد هنی اپ لاقتنا یرادی
پ داهنشی م ی دنک رد ام مهس . ثحب
اه سررب زا هدافتسا لماش ی
بدا تای ارب ی هعسوت کی موهفم بوچراچ ی
مزلا داعبا اب
ارب ی آرف کرد یاهدنی رمکح ییاو رهش ی وپ و ییای نآ اه .تسا رد پ بوچراچ یدنبرکی
نارمکح ی رهش ی للادتسا ام
م ی مینک ا هک نی م هب بوچراچ م هزاجا ا
ی دهد نامتفگ( مهم داعبا ات هکبش ،اه
اه ی زاب
،رگی آرف و شناد یاهدنی
دام ی ار )
لکش رد گ یری مصت می یریگ رهش هعسوت ی
اتن و جی هزوح رد اه ی عامتجا
،ی داصتقا ی و تسیز یطیحم نآ اه رد ، کی
یایند پ هدیچی کرت بی نک .می
2وکار ( 2020 ؛) ح یمکا رهش ت ی آرف هب لوا هجرد رد ییاهدنی
طوبرم یم دوش رط زا هک قی نآ
اهرهش رد تلود نامزاس
یهد هئارا و یم دوش ب طباور و نی نامزاس یاه تلود ی ندم هعماج و
،ی حلاطصا ی تسا ارب هک ی
زاب ،عماوج ،نادنورهش نارگی
صوصخ شخب ی
و نامزاس یاه هدافتسا هنابلطواد یم
دوش ناعم تموکح . ی
ددعتم ی .دراد
ارب ی خرب
،ی ا نی موهفم
، ور ی یدرک لحت یلی م ناشن ار ی
دهد هار هک اه ی دج یدی ارب ی آرف دروم رد رکفت یاهدنی
،تلود
س تسای رهش
،ی لوئسم تی یریذپ سارکومد و ی
م زاب ی دنک . ارب ی د
،نارگی رمکح ییاو حلاطصا یفیصوت یرت هک تسا
ار هجوت یاهداهنرب مأت و صخشم
نی لام ی شقن اه و تیلوئسم یاه نآ اه زکرمتم یم دنک توکآ .
3و ( 2020 اب یشهوژپ رد )
ناونع
"
گرد ری مکاح اب ندش تی
رهش ی ناهج ی هحوبحب رد کی
نارحب
"
نایب یم هک دنک نارحب ؛ همه گ یری ووک دی - 19
تصرف ی ارب ار ی رهش نادنمشناد ی
م مهارف ی دنک حضاو شقن ات رت
ی لکش رد یهد
« رهش تموکح ی
ناهج ی
» ا افی دننک .
رهش ناققحم ی
هب یبوخ د ات دنتسه هدامآ ثحب ر
اه ی س یتسای رمکح دروم رد ییاو
رهش ی ناهج ی ثحب لابند هب اه
ی
خا ری اوا لی ههد 2000 تکرح هک هیرظن زا
یزادرپ ناهج ی هب رهش ور درکی هدرتسگ رت
« ناهج رهش ی
» وشت ار قی هدرک
.دننک تکراشم ،تسا
4 زورک ناراکمه و (
2019
" .) نارمکح ی رهش ی دج دی رورم : ی لعف تاعوضوم رب ی
ولوا و تی یاه
آ
"هدنی ا نی رورم هلاقم ی
خرب ی هافم زا
،می ور و اهدنور یاهدرکی
لک یدی قحت رد تاقی مکاح تی رهش ی سررب ار رصاعم ی
م ی دنک .
5خادب و ناراکمه ( 2017
" ) اورمکح موهفم یی
رهش بوخ ی
رد نآ دربراک و همانرب
یزیر رهش ی اپ
"رادی روئت ی
رهش لمع و ی
رصع رد رصاعم یتعنص ارف
هب روط دنیازف ه یا ور تمس هب یدرکی
نتبم ی اپ هعسوت رب رادی
ور ی یم دروآ .
ا فده نی شلات هلاقم ی
ارب ی ش هئارا هوی یاه همانرب رد بختنم ر
یزی اضف یی ا لوصا زا هک تسا هدی
مکاح تی کرتشم
م هدافتسا ی دنک ا . نی تاضورفم لماش شور
یتخانش عم و یاهرای لامعا هدش رد
« نارمکح ی رهش بوخ ی
» .دوب دهاوخ
فده ا نی قحت هک دوب دهاوخ تاقی
دج تاناکما و دی
اهروشک رد ار دوخ یی
ا نآ رد هک دهد ناشن ناتسهل دننام هدی
مکاح تی اپ هعسوت و رادی
کی روئت عوضوم ی
یقاب هدنام .تسا ز چینلی (6
2018
" ) س تسای :روفول اضف همانرب
یزیر رهش ی
هب ناونع
"رثا رناه هژورپ ی
ط هک ،روفول ی
ههد قحت اه قی هعسوت هتفای هعومجم ،دوب ا
ی لوت ار راثآ زا دی
لابند هب هک درک
ولوا تی یدنب ساسا شقن ددجم ی
گدنز لمع و هبرجت رد اضف ی
عامتجا ی اعدا .دوب ی نبم وا ی دوجو رب
« س تسای اضف » اب
دیکأت ن رب زای خد رصانع هعومجم کرد هب لی
رد
« لوت دی اضف
» چ ، یشلا ارب ار ی همانرب یزیر حارط و ی حم طی هتخاس هدش
ا داجی یم دنک ور . درکی و روفول
« رف دای هبلاطم و » ارب وا ی
« رهش رب قح »
ناشن مها و زکرمت هدنهد یتی
هب وا هک تسا
1 . Baud 2 . Raco 3 . Acuto 4. Cruz 5 . Badach 6 . Zieleniec
ناعم ،لامعا ی
شزرا و اه ی اهاضف زا هدافتسا و تنوکس اب طبترم ی
عامتجا ی گدنز ی م هرمزور ی دهد . تکسوب
"1
اضف ی
س یسای رناه راثآ رد ی
ا :روفول یژولوئدی پوتا و
"ای : هدیا یاه ف فوسلی و هعماج سانش رنه ی ( روفول 1901 - 1991 لاح رد )
حا هبرجت لاح رد رضاح یای
رهش تاعلاطم ی
،تسا هسنارف رد یلاحرد
هک هیرظن یاه رهش هعماج و رهش دروم رد وا ی
لاس اه بدا رد تای عامتجا مولع ی
لگنا یسی نابز ثحبدروم حلاصا و
هتفرگرارق ا .تسا
نی دج هقلاع
،دی ب هک ه ن اپورا زی
م شرتسگ ی
،دبای اهدربراک ی فلتخم ی م ناشن ار وا هفسلف زا ی
،دهد یلاحرد هک خرب ی م شلات ی دننک اهدربراک ات ی
لمع ی
و ریثأت رظن هی یاه ور رب ار وا ی
اهدرکلمع ی
« لوت دی اضف » هدافتسا و اه ی زا لومعم
« هب قح رهش » اسانش یی .دننک
(
2011 Stanek,
).
گنای
2وی ( 2018
" ) غت ی ری س مظن یسای رهش ی س و تسای س هعلاطم :اضف تسای
POSPD
گنه
"گنک ا فده نی سررب هلاقم ی
ا نی هک تسا ( 1 ) آ ای لاقتنا دنور ی مظن اه ی س یسای رهش ی هطقن راذگ ی تسا هدش ای
ردت یجی ( . 2 آ ) ای غت ریی لاقتنا ی طسوت لماوع نورب از لماوع ، نورد از ای ماجنا ود ره یم
دوش ( . 3 لدم دح هچ ات ) لوت
دی
عامتجا ی رصع رد زونه تردق یتعنص ارف
لباق ارجا ( .تسا 4 د درکلمع هوحن ) کیتکلای
عامتجا ی اضف یی س یسای مظن رد
س یسای رهش ی غت لاح رد تسا ریی
ا . نی سررب هب ادتبا هعلاطم ی
اهاضف هعسوت ی
مومع زاب ی ت رد هعسو صوصخ ی
(
POSPD
غت اب ) ریی س مظن یسای رهش ی یم دزادرپ ضوت سپس و حی
م ی دهد س ارچ هک تسای
POSPD
ژر هغدغد هب می
و
فلاتئا دشر دض روهظ لاح رد لیدبت
هدش .تسا
رد دوجوم ءلاخ شهوژپ
یاه ماجنا هدش ییاورمکح تهج بسانم ییوگلا نتفای هتسیاش
یرهش هب هژیو رد نلاک اهرهش
یم دشاب هب هجوت اب تسا نیا رضاح شهوژپ یروآون هک هفلؤم
یاه ییاورمکح نیداینب بسانم ییوگلا ،یرهش هتسیاش
ییاورمکح تهج هتسیاش
ییاضف داعبا رد یرهش -
تهج رد ناوتب هک ددرگ هئارا نارهت رهش یسایس شلاچ
یاه شیپ
یور نلاک رهش .دنیامن لمع رتاراک یرهش ناریدم نارهت ،شهوژپ نیا رد
دیکأت ییاضف دعب رب رگشهوژپ -
رهش یسایس
بسانم ییوگلا نتفای تهج رد هب
م روظن ییاورمکح هتسیاش
ییاورمکح رد .تسا یرهش هتسیاش
ییاسانش هب زاین یرهش
ییاضف راتخاس قیقد -
و ایفارغج نارگشهوژپ طسوت مهم نیا هک دراد اهرهش یسایس صخلأاب
نانادیفارغج هب یسایس
رایسب تسایس و اضف ةنیمز رد ناشصصخت لیلد یوق
رت تخانش اب اتسار نیا رد .تفرگ دهاوخ ماجنا ییاضف راتخاس
-
ییاورمکح تهج بسانم ییوگلا هئارا هب نارهت رهش یسایس هتسیاش
.تخادرپ میهاوخ یرهش
ینابم یرظن
یبایوگلا
یکی یبایوگلا زا
میهافم یلصا یارب عازتنا و شهاک یگدیچیپ دنتسه
. اهوگلا ،نیاربانب یارب
تدم ینلاوط سو ی هل ا ی
یارب تخاس متسیس هدوب دنا . اهوگلا هب وط ر هدرتسگ ا ی هب ناونع کی رازبا یناهج ره نامز هک ناسنا ریگرد
،تسا هدافتسا
م ی دوش . نآ اه اب میهافم جیار هتفریذپ هدش تیوقت م ی دنوش و نیاربانب یموهفم یاهوگلا هب لیدبت
م ی دنوش . یویرانس یلصا
رارقتسا اهوگلا یاهوگلا و یموهفم
نانچمه تخاس متسیس تسا (
Kropp & Thalheim, 2020: 15
.) یوگلا یموهفم
تسا ییوگلا هک
طسوت موهفم زا یاضف موهفم تیوقت یم
،دوش هب ینابز لومرف یدنب یم دوش هک ناکما لومرف یدنب یاه
اب راتخاس بسانم ار مهارف یم
،دنک ینتبم رب لدم یاه ینهذ / یکاردا / یتیعقوم اب موهفم ( هیبعت هدش نآ تساه ) و رب یور
بلاق و قیمع یاهوگلا هک
ًلاومعم ذپ ی هتفر هدش دنا
، تهج گ ی ر ی م ی دوش (
Kropp & Thalheim, 2020: 16
.) موهفم
کی ینامز وگلا هک
زاین هب یسانشانعم یصاخ
دننام یزاسوگلا متسیس
اه و مرن اهرازفا هب ،دوب تیمسر یرتشیب زاین تشاد .
1 . Grégory BUSQUET 2 . Yang Yu
نیرتدربراکرپ فیرعت
« وگلا
» اهنت رد لاس 1973 طسوت
Stachowiak
عادبا دش . یروئت همانرب ون ی س ی و فیراعت
یسانشانعم زاین
هب یموهفم قیقد زا کی هعطق دک بوخ لکش هتفرگ دنتشاد . نیا موهفم نینچمه هب لاکشا رگید یاهوگلا
طابترا یلاتیجید زین
لقتنم دش . نیا لماش هکبش یاه یرتپ رد لاکشا
،فلتخم اهراکدوخ و
یاهرادومن
،تیعضو
یاهرادومن
،سلاک نابز ه یا لمع و ریاس لاکشا نابز یاه یزاسوگلا یم
دوش . (
Gray& Rump,2019: 3190
.)
هتسیاش ییاورمکح
رد لاس 1989
، کناب یناهج ملاعا درک هک
« نارحب ینارمکح
» هنیمز زاس
« تلاکشم هعسوت
اقیرفآ
» تسا ( کناب یناهج
1989 : 60-61 .) دهعت هیملاعا سیراپ رد لاس 2005
" هب تیکلام
"یلم هجوت آ سناژ یاه کمک هدننک ار رب ینارمکح
بوخ زکرمتم هدرک تسا . هب ناونع لاثم
، نامه روط هک ( ندیاه 2008 : 267 ) هراشا یم دنک
"، اب تیاده میقتسم تیامح یاه
هجدوب یا هب تلود یاه
،کیرش [ کیرش یاه هعسوت ] روبجم یم دنوش رد دروم تموکح هب ناونع یشخب ییادج ریذپان زا
هویش راک دوخ ف رک دننک . نارادفرط روتسد
راک ینارمکح
،بوخ نآ ار هن اهنت هب یدوخ دوخ
، هکلب هب ناونع یرازبا یارب
یراذگریثأت رب
عاونا رگید
،جیاتن هب هژیو دشر و هعسوت
،یداصتقا یم
دنناد . رد ییاهروشک هک
تیریدم یفیعض
،دنراد نینچ
للادتسا .تسا یم
دوش هک تارکوروب اه و نارادمتسایس اف
دس اب تقرس کمک اه ای تیاده تسردان نآ اه هب تمس
تیلاعف یاه ریغ
،دلوم عنام زا شلات یاه هعسوت یا یم دنوش . تلود ییاه هک رد ربارب ناشنادنورهش وگخساپ
دنتسین و اب
یسارکوروب یاه
دمآراکان و یاهداهن
،فیعض رتمک راکشآ اما هب نامه هزادنا برخم
،دنتسه یمن دنهاوخ ای رداق هب نیودت و
یارجا تسایس یاه یماح دشر و تیامح زا ارقف دنتسین . یفوک
1نانع
، لک ریبد قباس نامزاس للم دحتم رد کی لقن لوق
هب یبوخ هراشا درک هک
« ینارمکح دیاش بوخ
اهنت مهم نیرت لماع رد هشیر ینک رقف و جیورت هعسوت دشاب (
UN, 1998
.)
،نیاربانب ناقفاوم للادتسا یم دننک هک ییاورمکح بوخ
دیاب رد زکرم تسایس هعسوت دشاب : کمک ناگدننک هن اهنت دیاب زا
تاحلاصا ییاورمکح
رد یاهروشک تفایرد
هدننک کمک تیامح تبثم
،دننک هکلب دیاب اب رد رظن نتفرگ تیفیک ییاورمکح
رد میمصت یریگ اه رد عیزوت دروم کمک
یاه یجراخ تایبدا طبترم یگرزب رب اهرایعم و زرا یبای یاه تیفیک ینارمکح رد
یاهروشک صاخ
و یلم نیب زکرمت دراد و هعومجم مهم یرگید زا راک هب هطبار نیب ییاورمکح و
جیاتن یدیلک دننام دشر
یداصتقا یم
دزادرپ . سپ ییاورمکح بوخ
؟تسیچ فیراعت یلمع زا بوخ ییاورمکح و
هب یلکروط تیفیک ییاورمکح
رظنزا عونت لباق هجوت تسا . ناب ک اه
، نویسیمک
،اپورا قودنص نیب یللملا لوپ و یفیراعت OECD
ار هئارا دندومن . نیا
فیراعت ای زا طخ یشم یلعف ره نامزاس رد دروم ینارمکح ( هب ناونع لاثم
، ینارمکح بوخ
قودنص نیب یللملا لوپ : شقن
قودنص نیب یللملا
،لوپ هدشرشتنم رد
لاس 1997 ) ای نیرتدیدج نآ
جارختسا هدش سا ت . هینایب رد دروم عوضوم
( هب ناونع لاثم
، یلخدم اب ناونع
« تموکح
» رد بو تیاس نامزاس للم دحتم .) هب یانثتسا کناب ییاپورا یزاسزاب و هعسوت
( )EBRD
و کناب هعسوت نیب ییاکیرمآ ( )،IADB
همه نیا نامزاس اه زا هژاو ییاورمکح بوخ
هب روط هدرتسگ هدافتسا
یم دننک و جیورت نآ ار رد نایم فادها یلصا دوخ ثحبدروم رارق
یم دنهد (
e.g., the IMF’s Good Governance:
The IMF’s Role, published in, 1997
.) رظنزا کناب
،یناهج ینارمکح بوخ
لماش کی تامدخ یمومع
،دمآراک
کی متسیس ییاضق لباق دامتعا و یتلود تسا هک هب مدرم وگخساپ دشاب . کناب یناهج هس رصنع ح ینارمک بوخ ار
حیضوت یم دهد ( کناب یناهج
، 1989 - 1992 :)
1 . Kofi Annan
1 - تیریدم شخب یتلود اب دیکأت رب زاین هب تیریدم رثؤم یلام و عبانم یناسنا زا قیرط دوبهب هجدوب یدنب
، یرادباسح و
یرگشرازگ و
هشیر نک ندرک یدمآراکان هب
هژیو رد تکرش یاه
؛یتلود
2 - ییوگخساپ رد
تامدخ
،یمومع لمجزا ه یرادباسح
،رثؤم یسرباسح و
،ییادززکرمت و
هب یلکروط لوئسم نتخاس
تاماقم یتلود رد لابق تامادقا دوخ و ییوگخساپ هب
فرصم ناگدننک . کی بوچراچ ینوناق لباق شیپ ینیب اب ینیناوق هک
زا لبق هتخانش هدش دشاب . هوق هیئاضق و یاهراکوزاس یرجم
نوناق لباق دامتعا و
؛لقتسم
3 - رد د سرتس ندوب تاعلاطا و
تیفافش هب روظنم تیوقت لیلحت
،تسایس جیورت ثحب یمومع و شهاک رطخ داسف .
هب ناونع لاثم
، شرازگ کناب یناهج رد لاس 2007
، تیوقت تکراشم هورگ
کناب یناهج رد هنیمز تموکح یراد و هزرابم اب
،داسف هک یژتارتسا دوخ
ار رد دروم ینارمکح میسرت
یم دنک
، چیه رعت فی یحیرص رتارف زا لقن لوق یهاتوک زا کناب قباس
هئارا یمن دنک . زا یوس
،رگید ینارمکح بوخ
هک طسوت کناب یاه هعسوت هبناجدنچ فیرعت
یم
،دوش تهابش یاه یدایز اب
موهفم تلود هعسوت هتفای
،دراد ینعی یتلود هک یاراد مشچ زادنا تسا . یربهر و تیفرظ یارب داجیا لوحت تبثم
[ اصتقا ید ] هعماج رد کی هرود ینامز هدرشف (
Fritz & Rocha Menocal 2007: 533 Gerschenkron,1962;
؛
Haggard, 1990 World Bank, 1993;
Evans, 1995;
.) هزورما
ًابیرقت همه یاهداهن گرزب
هعسوت یم دنیوگ هک
جیورت ینارمکح بوخ
شخب یمهم زا همانرب یاه نآ اه تسا . ینارمکح
،بوخ هن اهنت یارب نامزاس یاه
،فلتخم هکلب
یارب نارگیزاب فلتخم نورد نیا نامزاس
،اه یانعم یتوافتم دراد . هدافتسا یاه یراک حلاطصا زا
« ینارمکح بوخ
» طسوت
یاهداهن کمک هدننک هب تفه هزوح یدیلک هراشا یم دنک : یسارکومد و
،یگدنیامن رشب قوقح
، نوناق تیمکاح
، تیریدم
یمومع دمآراک و
،رثؤم تیفافش و
،ییوگخساپ فادها
هعسوت هنایارگ
، و عاونا یاهداهن یداصتقا
و صاخ یسایس .
عاونا
یاهزیچ هب یلکروط
« بوخ
» هک
ًاموزل همه اب مه هب چیه هجو رادانعم ( دنتسین
African Union, 2012
.)
یرهش هتسیاش ییاورمکح لوصا
ییاورمکح بوخ
9 یگژیو هدمع دراد .
،یتکراشم عامجا
،ارگ پ
،وگخسا
،فافش
،وگخساپ رثؤم و
،دمآراک هنلاداع و ریگارف
تسا و زا تیمکاح نوناق یوریپ یم دنک . نیا نانیمطا یم دهد هک داسف هب لقادح یم دسر
، تارظن تیلقا اه رد رظن هتفرگ
یم دوش و یادص بیسآ نیرتریذپ دارفا
هعماج رد میمصت یریگ هدینش یم دوش . نینچمه یوگخساپ
یاهزاین لاح و هدنیآ
هعماج تسا (
Yap Kioe Sheng, 2005: 2
.) ییاورمکح لوصا هتسیاش
للم نامزاس طسوت هک یرهش نایب
هدش
،تسا
لماش :تسا ریز دراوم 1
- نوناق یدنم : نوناق یدنم لماع و هرهوج نوناق دوجو و هدنهددنویپ
ییاورمکح و تیریدم
یمسج ،یرهش ییاورمکح نآ نودب و تسا یرهش یب
حور ودب و ییوگخساپ ناوت ن یم
دشاب . نوناق یدنم تسا یموهفم
هک همه تموکح اه دانتسا نادب یم
دننک ،اینرادرس(
1391 : 61 .) 2 - :ییوگخساپ و تیلوئسم تموکح
اه رد حطس یاه
فلتخم فظوم .دنتسه نادنورهش ربارب رد ییوگخساپ نتشاد و تیلوئسم هب تیاهنرد
و تیلوئسم هک تفگ دیاب
رب رد ییوگخساپ زا نادنورهش ربا
هناشن یاه یدارفا ای درف هچ فرط زا ییوگخساپ هکنیا .تسا یرهش بوخ ییاورمکح
نامزاس و تیلاعف عون ساسا رب تسا لباق
رییغت رد .تسا هجیتن ینوناق تیمکاح و تیفافش لامعا قیرط زا اهنت ییوگخساپ
لباق ارجا یم دشاب . 3 - لاطا دازآ شدرگ یانعم هب تیفافش :تیفافش هب یسرتسد یناسآ و تاع
نآ اه اهراک ندوب حضاو و
.تسا دوجوم یاهراک دنور زا نادنورهش موادم یهاگآ 4
- ییاناوت تکراشم یانعم :تکراشم ریثأت
رب نتشاذگ میمصت
اه و
تردق رد نادنورهش ندش میهس یم
دشاب اهنت تکراشم . میمصت نابحاص زا مدرم تیامح هب
یمن دشاب تسا یدنور هکلب
هک رد تردق نابحاص و نادنورهش نآ رد میمصت
یریگ یاه ،روپ کرب( دنراد مهس یرهش 1385
: 501 .) 5 - و یشخبرثا
ماجنا بسانم ییاهداهن و اهدنیآرف ،عبانم زا هدافتسا یانعم هب ییآراک و یشخبرثا :ییآراک یم
دوش و هجیتن یاه
هب تسد هدمآ ییاناوت و خساپ
ییوگ شاب مدرم یاهزاین نیمأت و ،اسراپ و یمیرک( د
1391 : 100 .) 6 - وگخساپ و ندوب اریذپ
یساسا یاهزاین زا ییوگخساپ و ندوب اریذپ :ندوب هعماج
یندم یم دشاب اهزاین یرهش نلاوئسم هک تسا نآ ینعم هب هک
و هتساوخ یاه یاهزاین هب وگخساپ مه و دننک کرد ار دوخ نادنورهش نآ
اه ب مدرم و نلاوئسم هجیتن رد دنشاب رگیدکی ا
وسمه یم دنوش ،روپ کرب(
1385 : 502 .) 7 - تهج یریگ دوجو ةرتسگ رهش هکنیا لیلد هب :یقفاوت هورگ
اه و تعفنم یاه
زا فده .دنتسه مه اب فلاتخا و زیتس لاح رد یهاگ و تسا فلتخم تهج
یریگ داجیا ،یقفاوت یراکوزاس
زا هک تسا
نیب کرتشم شلات و طابترا یرارقرب قیرط نامزاس
یاه ،نادنورهش ،یتلود شخب
یاه یاهداهن و یصوصخ هعماج
یندم
و نامزاس یاه یتلودریغ ماجنا
ریذپ ،نامه( تسا 502
.) 8 - داجیا تلادع زا فده :تلادع تصرف
یاه یارب ربارب و بسانم
همه .تسا عبانم ةنلاداع عیزوت و یهافر تاناکما ةنیمز رد نادنورهش 9
- تولج ینعم هب :یدربهار شنیب زا نتفر ر
یگرمزور اه اب هلباقم رد هلئسم
یاه هدافتسا نینچمه و یرهش کچوک زا
و قیمع و یدربهار شنیب هدنیآ
رگن ةنیمز رد
،ناراکمه و امنهر( تسا یرهش تفرشیپ و هعسوت 1389
: 207 .)
زا لیاوا ههد 1990
، هیرظن یرناه روفول رد دروم دیلوت یعامتجا اضف هب روط هدرتسگ طسوت گشناد نایها یسیلگنا نابز
یارب کرد یاهدنیآرف یرهش
رصاعم رد ناهج برغ هدافتسادروم رارق
تفرگ . هدیا یلصا هویش هک تسا نیا روفول یاه
فلتخم دیلوت اضف دوجو دراد : یاضف یعیبط و یاضف یعامتجا . روفول هب ناونع کی رکفتم تسیسکرام هب
اضف و دیلوت نآ
زا قیرط یکیتکلاید هس
یشخب نیب ا لامع و تاکاردا
،هرمزور ییامنزاب اه و لیخت ییاضف نامز یم درگن . وا للادتسا
یم دنک هک اضف کی لوصحم یعامتجا تسا ( ینتبم رب شزرا و دیلوت یعامتجا یناعم ) هک رب لامعا و تاکاردا یعامتجا
ریثأت یم دراذگ . هب روط
،هصلاخ هس حطس لیلحت یارب ره یاضف یعامتجا دوجو دراد : یاضف یعقاو ( یکیزیف )،
ینامتفگ
( ییامنزاب ) و یاضف هتسیز ( زا قیرط هبرجت یناسنا .)
لکش 1 یعامتجا یاضف لیلحت حطس هس .
یاضف یکیزیف ( ای یاضف یعازتنا رد حلاطصا روفل ) طسوت نارگیزاب فلتخم (
،ناهاشداپ نابابرا
و نارامعم ) هتخاس هدش
تسا . رد هعماج
،نردم نیا نارگیزاب هعسوت نهد ناگد
، تلود اه و نارامعم دنتسه . ییامنزاب اضف هب نامتفگ ییاه هرابرد کی
یاضف یعامتجا هراشا دراد . فرص رظن زا هکنیا اضف دوجو دراد ای
،هن نامتفگ هرابرد نآ لقتسم زا روضح یکیزیف نآ دوجو
دراد . تیاهنرد
،
،اضف ییامنزاب هبرجت هتسیز یدارفا تسا هک اب اضف لماعت دنراد . هب ترابع رگید
، یارب ره یاضف
،یعامتجا
کی ءزج هدنز ( هناسانشرادیدپ )
نآ دوجو دراد . رگا نینچ هبرجت هتسیز یا دوجو هتشادن
،دشاب دیابن اضف ار کی یاضف
یعامتجا تسناد
. دیلوت ثحبم رد
،اضف روفول هینایب ریز ار نایب یم دنک :
« یاضف ( یعامتجا ) کی لوصحم ( یعامتجا )
تسا
» (
Lefebvre, 1991: 27
.) یرایسب زا ناگدنناوخ نیا
ار هب نیا انعم ریسفت یم دننک هک اضف یعامتجا
،تسا اما ام
