PDF دانشگاه تهران

(1)

تيلاعف يبايزرا ياه

زيخبآ هزوح رد يناسنا

هللا زيخبآ هزوح :يدروم هعلاطم(

)نامرك راز

يدهشم رصان ❖

؛

نارهت هاگشناد ،نابايب یللملا نيب تاقيقحت زکرم ،نيمز مولع نامتراپد ،رایداتسا

هديکچ وپ

یا یی لاعف ی ت اه ی نااسنا ی

، اپ ی راد ی نااااس یاه نااه یيدنن یناایياشپ ی

یا دیدات ار .دنك

یزجت و لیلحت هداد تلاوحت و رییغت یاه

یحا تم اشا و ل ااسا یياینرا رد یروحا شن ینااسنا یا اایا یياسین

ا .دنك ی ن زجت فده اي علاطا ی

لحت و ی ل تیلاعف ااسنا یاه ین

زجت و تاعلاطا .تاسا هداش ماجنا زیخيآ هنوح رد ی

لحت و ی ل اه غيا ك داد ااشن ی

اهر ی نااسنا لوحت ی

لهادا دنور و تداش ،،ون لاااش

اهو لا .تااسا اااسنا ی

اااضف یی و ناان ی لاعف ،ون ی ت ريراك(

ی نیانرااس و تدااش ،)

دنور و هراوهاا ریوااارت هداايااسا اي اااسنا تلاهد

وا ییارحااص یاهدیدناي در

شاط .دنيفري رارق علاطا دني

ی ااششن و یريراك رااس در لکل ناف .دااش ماجنا لحرا ود رد نیان ی

، لااااش

ريراك ی یاه لااصا ی ان ی ن لکه نا راااش ، ترا ،ینرواااشك ی

ريراك ،ون هد لااااش ،تیلاعف ناف و بآ يانا و ی

ان ی ن .دوي علاطا تدااش

اك یاهدحاو رد ااسنا تمهادا یرير

نیانراس ناان زرياسي ااسا ري ، ی

نیان عاسوت نرا ،)ینروااشك یريراك( ینروااشك یاه

ی يا ی

عااضو ی ت اين .دااش ماجنا )بآ يانا و یراااش یريراك( نیانرااس دوي ریرات تحت تعااسو و ) ترا یريراك( ترا ی

ج ريراك تاعلاطا ی

نیانراس داد ااشن ك یعترا یاضارا 2

/ 77 داصرد و ريراك ی یاه نروااشك ی

، رااش هدودحا ی

و يانا ترت ي بآ ی ب 5 / 21 ، 1 / 1 و 2 / 0

دااصرد اين .دنا هداد داااريها دوه ي ار ی

ج یاهرايهاااس ینیز یاه تکااس ي یعیاط یارااش نا دنور ك داد اااشن تمهادا دنور اي

تیلاعف تهااس ااسنا یاه

.دراد اادا ، شطنا رد ااسنا تلاهد دنور

ینروااشك تیلاعف نا یاهوت لياق داشر رد

نیننکه و یعترا یاضارا

تاسد نا ان داین نيفر ی

ن اه ی لارن ی اين .تاسا هداد ااشن ،یيعناص و یرااش ن کهان داشر رد ار ی

ج ناوخکه ، علاطا ی

راينااس و ی ي ی ن اس

یناسنا لوحت و رییغت ریغيا ینعی

،ون

، تدش اسنا تلاهد دنور و

ا اشن ار ی دهد .

:يديلك ناگژاو لکل ،تلاهد تدش ،تلاهد دنور

در رس نیانرس یريراك ،نیان

، ینرواشك .

رات خی وصت بی : 07 / 02 / 1401

د 136 - 119

(2)

1 . همدقم

نیانراااس یريرااك ی

ی االوا نا ااه ی لاااصا ی غت یی تار

نااه ی ، اس رد ،تدا نارد رد ااسنا اسوت ی

ياس ان ی ن تاسا

ااپ اك ای داه هرود ااااسا و ای

د ناااسوپورينآ 1

هرود اونل اي

ده ی د ی ان ارود نا ی

ن اساناش ی تاسا [ 43 ] . ي روط ی ااسنا

ا رد ی ن ي هرود ی ک ن ی ور ی لااصا ی اط ی تع و غت یی هدنهدر هرك

ان ی ن دات ی ل تاسا هداش

[ 9 ] . نااسناي ی اه ی رات فليخا ی

خ ی

ريراك ی نااه ی انرس ی

2 ن ، ت اي ی لدا ري اه ی دشت فليخا ی

د

ريرااك ی ان ی ،ن نرا ای يا ی ااه ی توااايا ماااك ی

راات ،رواظ نا ی

انخ

آ و ی هدن ريراك ی ان ی ن تااسا هداد ارا ار [

19 ] . كرت اي ی ب ا ی ن

ناسناي ی اه ی رات ی خ ی ضوت ی ح عکه ك تسا هدش هداد ی

ت اه ی

نااسنا ی ي ی نا 3000 پ لااس ی غت ثلاي یی تار و هدرياسي

کل ی ق حا ی یيااسین هدااش دنا [ 20 ] . پ ی تفرااش ااسرري رد ی

اراش ی حا ی ن ی تاس ان ی ن ياسي ی پ ي ی تفراش اوااا ی رد و

هداد دوي رياااسد ااه

ی قد ی ق غت یی تار انراااس ی ن .دراد

غت تاهااناااش یی

تار ناااه ی ، ن ای نا ازفا اي ی نهااکه و ی

، رد

هداد اه ی ي قد و نور ی ق رت ريراك ی ان ی ن ناااه تااعلااطا .دراد ی

لاا اك هداد ااااشن ااه

ی دداعيا ی ياانا ااي اطيار رد

هداد اه ی نا ا ن کهان ی

، ناان ی ، لوضوا ی عطق مدل و ی

ت اه ی

تاذ ی دراد دوهو ااانآ

[ 37 ] . اياااشتاي اهد لوط رد ،

لوحت

کاا ی زجت و دیلوت رد ی

لحت و ی ل ريراك ی نیانرااس

هداد خر

ي نیانراس یريراك لیدات و رییغت نا ااسنا رد آ و تاسا یا نیانراس یريراك دیداشت داشاي

[ 21 ] . لك روط ي ی

تااده

تااسین موي یشيااسا روط ي

رط نا ی ق اارااس ی اط ی ع ی ، ی نع ی

ازها ی لاصا ی اس ی ياس ان ی ن ل ،بآ ، اه لاااش يراصان

ی ها ی و

روناه ی اأت ی ن ا ی دواش کارت . ی تاک ريراك ي طويرا ی

ان ی ،ن

غت یی ر ريراك ی ان ی ن دشت و ی د ا ی ن ريراك ی شيسا طااترا ی

ک ی اي

اارااس ی اط ی ع ی اأت و ی ن ااسوكا تااده ی

يااس دنراد [ 12 ] .

رأات ی تار ا ی ن کااارت ی تااک شا رد لاوکعا ای

ا ااه ی لحا ی اات

شطنا ا ی ا را اشآ ی دواش ي و ر عا ی تاش لحا ی تااده ي ك

سوكا ی يس ن ،ونت و ی يس ی يسي ی رأت ،دراد ی ر ا ی دراتي [ 41 ] . اااسانااش

یی ن ی اهور ی كرحا یا غت ثلاي ك یی

ر ريراك ی

ان ی ن ا ی دنواااش ، اري ی ا ی داج اهدراهار اااس و ی تاااسا اه ی

داا ی ر یي ی اري ی هااك ای ا يوله ی ر ی انا تاررا نا ی

غت یی ر

ريرااك ی نیانراااس

ای ا اري ی پ ی يی ن ی غت یی تار آی هدان ااي

لدا نا هدااياسا روراض اه

ی تاسا [ 36 ].

ا ی ن ااساناش یی ي ،

دا ی ار ا ککك ی دنك اس ات ی تاسا اه ی هاك یا يوله ی ر ی

انا تاررا نا ی

غت یی ر ريراك ی ان ی ن .دنريراك ي ار

نی اهور ی غت رحا یی

ر ريراك ی ان ی ن كرت لاوکعا ی

ا ی نا

نااسنا لااول ی

اراش ،لاثا اونل ي(

ی عکه ی ي ی

، اس ی اسا ی ،

دااااريقا ی

، رواانف ی نهرف و ی ي لاااول و ) ی

فو ی ز ی ی اي(

لقا ،لاثا اونل ی

، فاريوپوت و اه ی

رأت اي ) ی تار شياسا ی

یا غ ی شيسار ی دنيسه [ 2 ].

ريراك ك اجنآ نا ی

ن دح ات ی دا ی ااصوااره ي ی

تا ان ی ن

ياسي ی عقوا ،مرف ، اشوپ ،لاثا اونل ي( دراد ی

،ت رياسي

ان ی ن غ و ی هر ي ،) ی ن ان اااشوپ ی

ن ريرااك و ی ان ی ن اطيار

دزن ی ک دراد دوهو [

15 ].

غت یی تار ان اشوپ ی

ن ريراك و ی

ان ی ن ی ی حا هدکل ل اااشا راا نا ی

ن ی تاااس رانك رد

ن ،ونت ل ااسا ی

ياس ی

، كرت ی ب وه ی غت و یی تار لقا ی ک ی تاسا

[ 39 و 40 ].

رد هد اه ی ها ی ر غت یی ر ريراك ی انرااس ااشوپ و ی

ن ي

ازف روط ی هدان ا ی اونل اي ای

ک غت اا ءزه یی

تار حا ی

ن ی تاااس ناااه ی اپ اعاااسوت تااعلااطا و ای

راد رارق هوت دروا

تااسا يفري

[ 22 ] . در ی يا ی ا ی ن غت یی تار حا رد ی ن ی تااس و

ناااااسنا لاالل ی

ا ، آ ی دااناوت اري ی پ ی ي ی ن ی غت یی تار و

سا ی اهر ی آ ی هدن ي رارق هداايسا دروا هژورپ ی

در [ 15 و 29 ] .

غت اك هداد ااااشن تااعلااطا یی

تار ريرااك ی نیانراااس

اراد ی غت یی تار نا ا ی غت لثا یی ر اضارا ی نروااشك ی ترا و

اااضارا اي ی

نو اااسا ی

يعناااص و ی

[ 30 و 14 ] اهر ،

ه ای ژولورد ی ی [ 33 ] ارف ، ی دان دااي [ 24 و 27 ] غت و یی تار

ناان ی غت دنناا یی تار لقا ی [ 6 ] ، يی ايا ان یی [ 24 ] ارااش ، ی

داريقا ی لاکيها ی [ 7 و 23 ] .تسا

خيآ هنوح ی

ز للا ران ، قاو اارك اياااسا رد ،

كرت ی ا ی نا

1 Anthropocene 2 global land use

(3)

نااااااس اه ی نااااسنا ی اط و ی ع ی ا و دراد ی ن رد نااااااس ود

هدودحا اه ی اط ی ع ی اپ ايااسن ی ااشراد زکه ی ياس ی لااعت و

و .دانراد ی يژ ی ااه ی نوراا ی ا ی ن عنا ااهداحاو هداننك

تاررا

نااسنا ی عاضو رد ی ت اط ی ع ی تفراشیپ .تاسا اانآ یاه

نف یروآ

ا رد ریها اهد دان رد ی

ن شي داننااکه اشطنا ای

ی ی قطاانا

یريراك تارییغت لااول نا نیانرس

ا ی دشاي [ 26 ] .

اجنآ نا غت ك یی تار هراي و رادري ی اه ی ااسو ی

، بانيها

تاپاان ی ر اط لدااعت رد و هدوي ی

ع ی اااسوكا ی ياااس ررا اشطنا

ا ی دراتي . اسرپ ا هداش حرطا ی

ن تاسا ك آ یا ا تداش ی ن

غت یی تار ی ا نراال ي ی ارف ی اهدن اهرايهاااس و ی

داااريقا ی ،

دزن ی ک اهرايهاااس ي ی

اط ی ع ی وپ یا ی دنور رتااسا شطنا

غت یی تار ريراك ی رتسا تروص ي

ا فده ی ن شحت ی ،ق لاعف ،ون یااسرري ی

ت تدااش ، اااسنا

لاعف ی ت غت دنور و یی ر نااسنا لوحت و ی

اونل ي شطنا رد ی

ک

ور ی در ناااس نيفري رظن رد اي اه

ی اط ی ع ی - ناسنا ی .تسا

2 . شور و داوم

2.1 . هعلاطم دروم هقطنم

اعلااطا دروا اشطنا خيآ هنوح

ی ز اللا ران و دراد ماان رد

راااش برغ بونه تکااسق ا زكرا رد اارك

ی ار اونل ي

ی ک انراس ی ن يحااسا اي دراس کاشه ی

رياري 14540 راي ه

ل ااش( تااسا هدیدري قاو 1

ا .) ی ن تیعقوا رظن نا شطنا

رد ییاایفارغه 56

و اهرد 45

قد ی اش و 2 ناار ای اات 56

هرد 53 قد ی ش و 12 نار ی قراش لوط ی

و 29 هرد و 24

قد ی ش و 2 نار ی ات 29 و هرد 33 قد ی ش و 24 نار ی ضرل

لاکش ی اوکل شطنا رد ی

للا زجت .دراد رارق اارك ران ی

و

لحت ی ل هداد اه ی ااسانااشاوه ی

حان ك هداد اااشن ی

للا ران

اراد ی ااد لارف اس یی

اط لوارف اي قاطنا ی

ع ی ، اياسان

ااپ و راااي ی

ز تاااسا [ 18 ] دروا اشطنا . اعلااطا

غت یی تار

لااترا ی نا 2500 ات ريا 4000 رد حطس نا ريا یا

دراد ار .

لکش 1 . عقوم ی ت فارغج ی ا یی هعلاطم دروم هقطنم

2.2 شور . هعلاطم

ا رد ی ن زجت روظنا ي ، هوژپ ی

لحت و ی ل غت موااا یی

ر

ناااسنا لوحت و ی

ااسوكا رد ی

، يااس ااسي ی را ی غت نا یی تار رد و

ی يژ ی ااه ی یحا یياااسین

ريرااك بالااق رد ی

ان ی ن رظن نا

اهو لا ی خااشت لياق ی

ص ااصوت ی ف ا رد رااس .دندااش ی

ن

اهو لا ی خااشت لياق ی

،ص تلاهد دنور و تدااش ي تاااسن

(4)

ش نيفري رظن رد اي اسنا صها

،اه پ اادا علاطا ی

اد .درك

یريراك یاهدحاو نیانراس

اسات زور نا هدااياسا اي ی

ر

کاش ی ور ري ی واارت ی ر داش صخاشا ثرا ليوي [

13 ] رد .

ای ن وااارت ري هومل زور ی

ر ااششن تالمطا نا ،ثرا ليوي

ريراك ی اضارا ی واارت نا هدااياسا اي ك ی

ر تاسدنل - 5 زور و

ات هدااش تراظن ی

ن دوي هدااش ی

ز اايااسا هد اان رد .دااش ی

ت

ريراك اششن تحاص ی

لوت ی د اه هداد نا هدااياسا اي هداش ی

ان ی ن ی نا ك تاعلاطا شطنا ی

دروا تااسا هدااش تااشادري

نرا ی يا ی لك تحاااص و تفري رارق ی

91

% راااض و ی ب اپاك ی

86 / 0 .داآ تسدي دنور و تداش ،،ون ینااسنا یاهریغيا علاطا ي هوت اي هدوي رین حراش ي لحرا اس رد راك زور یاضارا یريراك

.تسا یاسرري رد

تلاهد ،ون شاط حرط ااسا ،

دني ی ريراك ی

نا يفري ري نیان

Jansen

و

Di Gregorio

لاااس 2003 اي

دوي ك تارییغت [

15 ] ا . ی ن یريراك ،حرط نیانرااس

رد ار

ياسد نیانراس تیلاعف ،ون و در لکل ،ون ، لحرا ود یدني

یا ل اش( دنك 2

لوا .) ی ن ياسد ، لحرا دني

ی ريراك ی ان ی ن

رعت نیانرااس هدکل و یلااصا در لکل اااسا ري ی

ف هدااش

:لااش ك ،تسا 1 - ريراك ی اه ی نروااااشك ی

، ان ماکت ی ن اه ی لاااااش ار

ا ی دواش لاعف در لکل ك ی

ت اه ی نااسنا ی ترواص ي اانآ رد

رادغاي ،تلارن ی

ي( دشاي ... و ی

اها عا ی يش ی راجت و ی .)

2 - ريرااك ی ااه ی ان در لکل لااااااش ، ترا ی

ن ااه ی ااي

ي اشوپ ی

ها ی الل ی و یا توي ا ی ا ی دواش اتغ يانا ك یی

اري ی ار ( ماد تغت ، ی لوت ار ... و )زرورپ و ی

د ا ی دننك .

3 - ريراك ی اه ی راش ی

، شطانا ی ريراك در لکل ك ی

ي

اهناااس و تهاااس ی

لوناارا ی قطانا دنناا ،تااسا اترا

نو سا ی

، راجت قطانا ی

... و

4 - شطانا لاااش ،بآ يانا ی

اهداس اي ی هداش يهااس

لونارا ی هذ اانآ فده ك تاسا ی

هر اري بآ ی هدااياسا اه ی

يآ فادها لکه نا فليخا ی

را ی

، نااسنا( براش ی

ح و ی ناو ی ،)

هاا زرورپ اضعي و ی

، هاا ی ی ر ی زنرو و اه ی يآ ی ا ی دوش .

لکش 2 . شور هتسد دنب ی ربراک ی مز درکلمع ساسا رب نی ز و

هعومجمری اه

ی ساسا رب اهنآ لاعف

تی

زه اي مود لحرا ی

تا ي ی رياش ی اکيا ی ز رد .تاسا هداش

ای ن ا لحرا ی داج ريراك تاشاط ی

ان ی ن كرت ااااسا ري ی

ا ی

اهريااراپ لوکجا نا یی

دنداش باخينا یدااريقا تیلاعف اي

ره اي بااسانيا ك ی

ک هوري نا اه ی لااصا ی ريراك ی ان ی ن

اا صهااش .دنياسه لااي رد هداش ارا )نیانراس در لکل(

ا ري كاح ی

ن لاعف تاشاط ی

ت اه ی داريقا ی ل ش( تسا 2

.) نروااشك در لکل رد

ی

، اسشت ی تاک دعي ی ،ون ي هوت اي

عسوت بلاغ یهایي شوپ رد يفای

یعیاط یهایي شوپ

ااي ماوت تالارن و یراداغااي ،تالارن لااااااش اك داااش نییعت .دیدري یرادغاي اسشت ، ترا در لکل رد ی

تاک دعي ی یت و ،ون ااسا ري

ي شوپ اي( ترا ی

ها ی الل ی و یا توي ا ی ریسات اسا ري )

(5)

لاااال کای اونل اي ینادایا یااایدنااي و هراوهااا ریواااارت تیلاعف یاري یعیاط یراجت یدااريقا

- لاااش( یياشیعا

ار ، تاغت ای ترا رد زرورپ و .دااااش ايفري رظن رد )

ازیا نیننکه تااااسین

هدوت هنادانا زور اي اك یریي

شاط نیا یاري یرایعا ،دیدري دروآري فلاضا .دوي یدني

ريراك در لکل رد ی

رااش ی

، اسشت ی تاک دعي ی ي هوت اي

نو سا ی ی ا يعنص ی ني .دش ماجنا شطنا دوي رین ود نیاريا

.دیدري لی شت یيعنص قطانا و ینو سا قطانا هوري ريراك در لکل رد ی

اسشت ،بآ يانا ی

تاک دعي ی هوت اي

رزي هوري رین ود ي بآ يانا یلااصا و هدکل فراارا ي يآ فادها و برش فررا ی

را ی .تفري تروص

رد تداااش اعلااطا تالااهد

، تداااش تااشاط

تالااهد رد

یريراك ي شطنا یاه یريراك رد .تاسا هداش ایي رین ترواص

ناان زرياسي ااسا ري تلاهد تداش ،ینروااشك در لکل اي ی

غت یی تار ريراك ی نرواااشك ی

نیان عااسوت رد ي یلارن یاه

تلارن تروص .تسا هدش هدروآ یدق و دیده یاه

نرا اااسا ري ترا یلك یريراك رد ی

يا ی عااضو ی ت ترا

تاااشادري ایااپ ري ا نا ییارحاااص یااه

ای نا ی ن ياا ای نا رااا

هات اشوپ رويكاف ی

، كرت ، اه ی

ب ي ی ها ی يادااش و ی ي ی ها

لال تاهرد اي و تفري ترواص ی

، عاض ، اسويا ،بوه ی

ف و

ه ی ل ی عض ی ف رعت ی ف .دندش

تلاهد تدش ،بآ يانا و یراش در لکل اي یريراك رد تایلااعف تاحت نیان داحاو یاااکت اك نیا نيفري رظن رد ااي

نا یراارآ ثیه و هدوي ااااسنا اي اشطنا یهاایي ایلوا ایت

یکن ش .دش ماجنا دروه

نايااسآ کی دح رد ، اااسنا تلاهد تدااش و تلاهد تااسا ن کا ،صخااشا ی

ک اپ تلاح ی راد هراي اي رو ی ريکك

ا ار ی داج نيااشيري تلاهد تدااش ازیا اااسا ري ك دنك اااسا نیا ري .دااشاي ن کاریغ ای و ل ااشا ای ن کا آ

ا رد ااااسنا تالااهد تداااش ازیا رین تااهرد ااي اشطن

.دیدري صخشا - ك ات زی ان

- ك

- سويا -

داین ات سويا - داین

- داین یلیه

شاط ااسا ري ،هداش يفري راك ي تلاهد تداش یدني

و )نیانراس یريراك رییغت( تلاهد ،ون ارخاشا ود طااترا شوپ .دش ماجنا یهایي یريراك لاااش ك ات زی ان تلاهد تداش یا ییاه

دواش

اك شطنا یلاااصا بایكرت و ایت اي و ياااشاد تشياطا یا

تیلاعف یشياسا تمهادا زوخياسد ريکك یدااريقا یاه

ايفري رارق بایاااش ااي یاااضارا رد تارا لااااااش اك ،دانا

و داین یفاريوپوت یلك روط ي

اي یهم ناااس ن

تاااسی هدوت

و لااي تالااترا رد یعیاط یاهرازنک ،فیعاض و ك رایاسي نا رود و یهم نس یا ريسد

.ددري

یريراك لاااش ك تلاهد تداش یا ییاه

تحت ك دواش

تایلااعف یاااضعي ریراات لااح رد یلو دانراد رارق ینااااسنا یااه

دوه دنیارف کی اي رادیاپ ايااااسن تیعاااضو کی رد راااضاح نا یاااضعي نا اك ینعا نیداي .دانياااسه یعیاط یظنت تایایك ااانآ یدركرااك یااه ،

رد لوشعااان هداااياااسا لایلد اي

هراي و هداش ك ، ياشتي نی اپ یياسین یرو

دیلوت تردق نا رت

یعیاط تارا یلك لاااش تلاهد تداش ،ون نیا .دنراد ااش و یراااش قطانا ريااسد نا رود قطانا رد ،اهرازنک و

یا ینو ااسا نرا اي تارا .ددري

ی يا ی عااضو ی ت لال ی ، ،بوه

نک و سويا نی اپ یاهران

.دنراد رارق شاط نیا رد تسد

یريراك لاااش اسويا تلاهد تداش یا ییاه

ك دواش

تیعاضو یاراد ، ك تلاهد تداش ي تااسن راضاح لاح رد نیا .دانياااسه یعیاط یظنتدوه دانیارف رظن نا رادایااپاان ینروااشك لاااش یاضارا یا دیده یاه

ي اتدکل ك دنواش

غاي لي یاه تاه ، تارا رد هداااش یاااسات هنات ،خراااس

انااهرااك بمي یااه ها یریي

یااهرازنک .دانراد دااااري

.دنراد رارق شاط نیا رد زین ینو سا قطانا فارطا یا یاضارا لاااش داین ات اسويا تلاهد تداش ك دواش

بیرخت دودحا و یلحا ترواص ي ااسنا تلاهد اسوت یحا تارییغت و ايفاای یعیاط اوت نا یي ااانآ یياااسین

عاض تیعاضو اي تارا .تاسا نیانراس ی

ف ه و ی ل ی عاض ی ف و

(6)

نیا رد ینو اااسا قطاانا فارطا هدانكارپ تارا نیننکه یا رارق شاط .دنریي

یا یاضارا لاااش داین تلاهد تداش رايهااس ك دواش

تیلاعف تحت یدکل روط ي اانآ یعیاط رییغت ینااسنا یاه

نیاشناه و يفای یاشرورپ و یياشك یياسین یاه

نیز یاه ،1

یريراك لاااش یاضارا نیا .تاسا هداش یعیاط رايهااس ه

یا

ااي هارکه تااغااي و تااغااي ، یداق تالارن نا لا ینروااااشك یا تلارن .ددري

یا یااضارا لااااش داین یلیه تلاهد تدااش ك دوااش

رییغت ااسنا ناهايآ یاهدروهري اسوت اانآ یعیاط رايهااس یحا تیعاااضو ،ینونك ییایوپ و يفای در لکل و یياااسین

یداااريقا -

نییعت اااسنا تیلاعف ااسوت اانآ یلاکيها

و یا لرينك

دروا اشطنا رد تالااهد تداااش ،ون نیا .دواااش

یريراك لااش علاطا یا بآ يانا و یراش یاه

.ددري

ود اااسا ري ، شطنا رد اااسنا تمهادا دنور علاطا تایعاااضو هریجنن تارییغت دانور رییغت .تافري ترواااص ااه

تایعاااضو هریجنن داننااکه ایلوا یعیاط یاهراايهااااس اي اه

تیعضو هریجنن ي یهایي ااوه و ییایفارغه یاهدنيرکك نیان و تارا دنناکه ینااسنا تمهادا یاهرايهااس اي یاه

اپ رد و یلارن یژولون ت یاهرايهااااس بلاغ ینیز یاه ای

.دوي تلاهد دنور علاطا زور لواااصا نیانراااس ماکت رد دنور علاطا

، ینعی نیانراس یلاصا ارخاشا ود ااسا ري

ایي شوپ نیان یريراك رییغت و یه

.دش ماجنا ل ش(

3 .)

یاهرايهااااس رد ینااااسنا تلاهد یاهرايهااااس دنور رد ادييا ،یعیاط و تاسا هداد ااشن ار دوه یهایي عااه

دنور یاااسرري یاري .تاااسا هدروآ دوهو ي ار یهایي یت هداايااسا ترا یاري تیعااضو نا یهایي یت رد تلاهد ونارت زور نا ترا یاري نییعت رد .هداش ی

اري ی ترا

ا رد .دایدري هداااياااسا ی

ن ااهرويكااف زور ی

انا و تااثا ی

ددعيا

ی دناي اااسا ري ی

اهد ی ا ی د نا ی ري ر یا یااس .دنوااش

عاااضو رااا رد رويكااف ره اي طويرا تارکن ای

ت لاال ی ای ا

عاض ، اسويا ،بوه ی

ف ه و ی ل ی عاض ی ف ا رارق ی ي ی دنر رد .

ترواااص ی انا تارکن ،وکجا نا تاثا تارکن ،وکجا ك ی

يی رياش اري ،داشاي ی

تارکن ،وکجا ريا و تاثا تاثا

نا

انا تارکن ،وکجا ی

اري ،دااااشااي ريکك ی

انا ی رد و

1 Cultural biotic successions

یعیبط دنور یاراد و لوحت و رییغت نودب

هیوناث یتسیز ینیشناج اب دنور

اب دنور ینیشناج هدش تشک و یشرورپ یهایگ ششوپ

اب دنور اج كیژولونکت یاهراتخاس ینیزگی

لکش 3 ناسنا تلاخادم دنور یلک )تراچولف( یامندنور .

(7)

تروص ی اري ،دشاي رياري ك ی

ا تيار ی دشاي .

ري ااااسا ا ی ن ا ، اعلااطا زور ی

اوت اي ای ک نرا ای يا ی

ی رار آرف رد نا ی

اهدن ی ااااسنا تلاوحت تهااااس

1

رد

اهدحاو ی رس ان ی ن سر ی د .

3 جياتن .

3.1 . ناسنا تلاخادم عون ي

ربراك(

ي رس مز ي ن )

،ون نییعت یاري هداااش هدااياااسا یاهرایعا تمهادا

ناااسنا ی

، ااشوپ نیا رد بیترت نیا ي .تااسا هدوي یهایي

بایكرت رد رییغت ااااسا ري ااااسنا تالااهد ،ون قیشحت اااشوپ دااجیا و تالااهد ترواااص اي ،یعیاط یهاایي

نیااشناه ااسوت یدایني تروااص ي ای یونار یيااسین یاه

اشوپ زرورپ و تاشك یهایي ن( يفای

،تلار و )...و تاغاي

نیز یااه تایااان رد رد کایژولون ت یااهراايهاااااس ی

ااشوپ ل ااش .دااش ماجنا نیان یلوا هرا یهایي

4 و

لوده 1 یيژیو و ینا ا زريااسي اهدحاو یاه

ی ريراك ی

نیانرس یا اشن ار در لکل اسا ري .دنهد

اي ، شطنا یضارا یريراك در لکل مود لحرا تاکیسشت ااهرياارااپ الوکجا ی

لا اااش رد ،یدااااريقا تایلااعف 5

و

لوده 3 ا .تسا هدش ار نرواااشك در لکل ،هدااش ارا زور اااسا ري ی

لااااش

در لکل .دیدري یرادغاي اي اااوت تلارن و یرادغاي ،تلارن ایت ،هوري رین اااس اي ترا تارا و رازنک ، ترا یااه

دیلوت اي ی نااس و یهم نااس تااسین

هدوت فیعااض رایااسي

.دیدري یسشت

لکش 4 . اهدحاو هشقن ی

ربراک ی نیمزرس ساسا رب درکلمع

1 Anthropogenic transformation

(8)

لودج 1 . یگژیو یاه اهدحاو ی ربراک ی نیمزرس درکلمع ساسا رب

ريراك ی ان ی ن در لکل اسا ري )راي ه ( تحاسا

)دصرد( تحاسا

ینرواشك 3148

5 / 21

ترا 11219

2 / 77

راش ی 146

1 / 1

بآ يانا 27

2 / 0

که 14540

100

هوري رین رد ایت

بالااغ یهاایي نه ، ترا یااه

اشطنا

Artemisia

یا دااااشااي ، یهاایي انويود ااي اك

Artemisia aucheri

و

Artemisia sieberi

ییااااساناااش

هداش نوي .تاسا

Artemisia aucheri

یت کی ییاانت ي

یا لای اااشت اشطنا تاالاااترا رد ار رد ،داهد

ا یلااح

Artemisia sieberi

اي هارکه ، یت کی لی اااشت نکاااض

ایت ر ید بالااغ ااهاایي ایت لااااااش ییااه

Artemisia sieberi, Astragalus sp., Hertia intermedia (Ar-As -

He)

ایت و

Artemisia sieberri, Hertia intermedia,

Astragalus sp (Ar-He-As)

یت و

Artemisia sieberi,

Astragalus sp (Ar- As)

ل اش( تاسا هداد لی اشت ار 5

.)

لوداه 2 یيژیو ایت یااه نیا رد اك اشطنا یهاایي یااه

هدش يفري راك ي لاشا یا اشن ار دنا

.دهد

لودج 2 یگژیو . پیت یاه یهایگ یاه هقطنم

یت یهایي نوي

هارکه یاه شوپ جات دصرد

ترا تیعضو ترا یاري

Artemisia aucheri Eurotia ceratoides, Heliotropium persicum,

Apium graveolens, Zizyphora sp.

33 سويا

تيار

Artemisia sieberi Salsola sp., Peteropyrum aucheri,

Launaea acanthodes, Zygophyllum eurypterum 21

ریشف تيار

Artemisia sieberi, Astragalus sp., Hertia intermedia Euphorbia sp., Noaea mucronate, Scariola orientalis,

Ferula ovina 28

سويا یانا

Artemisia sieberri, Hertia intermedia, Astragalus sp.

Ajuga chamaecistus, Scrpzmera omtrocta, Noaea mucronate, Stipa barbata 26

ریشف یانا

Artemisia sieberi, Astragalus sp.

Ferula ovina, Daphne stapfii Hertia angustifolia, Hertia intermedia 29

سويا یانا

انوي رازنک هوري رین رد یااه

Cynodon dactylon

و

sp Juncus

و

Salix sp

اتاراا هوراي راین .دراد دواهو

ی ناس و یهم ناس دیلوت اي

تاسین هدوت فیعاض رایاسي

لاااش

یت اکه

Artemisia aucheri

یا تحاسا ريشیي ك دشاي

آ نیان ار هداد لی اااشت ی ناااس و یهم ناااس یاه و دنا

یاراد نیارياني تسین

هدوت .تسا فیعض و ك رایسي

ريراااك در لکل ی

رااااش ی

، قطااانا هوري رین ود ااي

ريراك در لکل و یيعناص قطانا و ینو اسا ی

ي ،بآ يانا

يآ فادها و براش فرارا رزي هوري رین ود ی

را ی یاسشت ش

لوده( دند 3

ل ش و 5 .)

3.2 . تدش ناسنا تلاخادم ي

لهادا اراد ااسنا لهادا تداش و ی

ط ی ف اسو ی ع ی نا

هااا ی اري .تااسا ی

هري ی یريراك نا هدريااسي اياااسن یاه

غ ی ر نروااشك ی کطا مدل نونه ، ترا لکه نا یرااش و ی

ان

ا نوراا اا ننآ ك دراد دوهو ی

يی ن ی خااساپ ی ارااش ي ی

اوه و بآ یی

بالااغ ااه و ایا

داا و تالااهد لوااارحا ی

ر ای ت

ه ي رتاسا ااسنا نیک

رأت دهاواش ،لیلد ی

ر تمهادا تداش

(9)

نوکن ري ااسنا اه

ی رخت ی ب اسوكا ی ياس غت ترواص ي ار یی

ر

اناراحي ی ي لداااعت رد ی

ن ا ی از ي نا ی ن و نيفر ی يژ ی اااه ی

لك ی د ی در لکل ی ا و ی از دجت ی د رد اانآ ی ک اااس ی ياااس لوت

ای د هدرك اایي نیعا [ دانا

32 تالااهد تداااش تااشاط .]

یريراك رد ااسنا ل اش رد شطنا یاه

6 یيژیو و آ یاه

لوده رد 4

.تسا هدش ارا

لکش 5 . اهدحاو هشقن ی

ربراک ی نیمزرس ساسا رب تیلاعف

لودج 3 . یگژیو اهدحاو یاه ی

ربراک ی نیمزرس ساسا رب تیلاعف

)در لکل( نیان یريراك یريراك

نیان )تیلاعف ( )راي ه( تحاسا

ینرواشك تلارن

2698 56

/ 18

یرادغاي 164

13 / 1

یرادغاي اي تلارن 286

97 / 1

ترا یت

ترا یاه 9473

14 / 65

رازنک 558

84 / 3

دیلوت اي ی نس و یهم نس تارا تسین

هدوت

فیعض رایسي 1188

17 / 8

یراش ینو سا قطانا

112 77

/ 0

یيعنص قطانا 34

23 / 0

بآ يانا برش فررا

13 09

/ 0

یرایيآ فادها 14

1 / 0

که ---

14540 100

(10)

لکش 6 . ناسنا تلاخادم تدش هشقن ی

لودج 4 . یگژیو تلاخد تدش یاه

تلاهد تدش )راي ه( تحاسا

ك ات زی ان 1503

35 / 10

ك 6557

11 / 45

سويا 1614

11 / 11

داین ات سويا 3178

88 / 21

داین 1515

42 / 10

داین یلیه 173

13 / 1

که 14540

100

3.3 . دنور ناسنا تلاخادم ي

اشان ی ياسویپ اونل ي ااسنا لهادا دنور موااا ی

نا

ییاایوپ و )نیان اااشوپ( یعیاط ییاایوپ نیي نكاو حا رد )نیان یريرااك( یلااکيها و یدااااريقا ی

رعت ی ف

تاااسا هداااش [

38 ] جنن ،تارییغت نیا لوط رد . ی

هر ا ی نا عاااضو

ای ت ااه اااشاان اك دراد دوهو ی

ي نكاو نا ی

ن ن ی ر

ناااااس اه ی اط ی ع ی ي(

ی فو ی ز ی ی ناااسنا و ) ی

لاکيها(

ی رد )

انرااس ی ن اهدر یور و یهااا نیا .تااسا ،

تمهادا دنور

یا ل ش ار اسنا .دنهد

دانور اعلااطا

اك داد ااااشن تمهاداا

هریجنن دانور

(11)

تیعااضو اه

رد یعیاط یاهرايهاااس نا

یعیاط تیعااضو

ینااه بنه ییایفارغه یاهدنيرکك یریااساري

و ،ورااش

اي راس حان

ی ور ی اش ی ا ی نار ی ناروت ی اي نوي اه ی لاصا ی نا

ااناارد اناه

(

Artemisia

) ، ( واي

Astragalus

اق ،) ای ث

(

Zygophylum

) یا اادا یلاوت و دنور نیا دعي حطاس .ديای

نیاشناه یادیپ یياسین یاه

یت داجیا ای یهایي یاه

ري

،یطیحا و ی یزیف یارااش اااسا

لااااش

Artemisia

sieberi

-

Artemisia aucheri

-

Artemisia sieberi,

Astragalus sp .,Hertia intermedia

، - Artemisia

sieberri, Hertia intermedia, Astragalus sp.

ایت و

Artemisia sieberi, Astragalus sp.

تسا هدیدري نا دعي .

،حطاس نیا تلاهد یواس ي دنور

تروص ي ینااسنا یاه یاه

دنور لثا یعیاط دنور رد رییغت تلاهد

یعترا اشوپ رد

لوده رد ترا یاري(

2 و ) تروااص ي ای

ینعی ،نیدایني

اشوپ ینیاشناه نا ااسنا اسوت هداآ دوهوي بلاغ یهایي

یريرااك رد یناااغااي ،تالارن الکه تارا هژیو اي ر ید یااه

دنور نیا .تااسا یژولون ت یاهرايهاااس بلاغ ینیز یاه اي

راااش لکه نا ،ون ره رد ... و یيعنااص ،ینو ااسا یاه

ایاپ یريراك تسا يفای

ل ش(

7 .)

لکش 7 . امندنور ی هقطنم رد ناسنا تلاخادم دنور

یریساري بنه ییایفارغه دنيرکك

حان ی ور ی ش ی ا ی نار ی ناروت ی

Artemisia Astragalus

Zygophylum

یهایي عااه

یت یهایي یاه

ینااغاي ،تلارن

یژولون ت یاهرايهاس (

راش یيعنص ،ینو سا یاه )

تیعضو هریجنن یاه

یناسنا تمهادا تیعضو هریجنن یعیاط یاه

Artemisia sieberi Artemisia sieberi,

Astragalus sp. Hertia intermedia

Artemisia sieberri, Hertia intermedia,

Astragalus sp.

Artemisia sieberi, Astragalus sp. Artemisia aucheri

(12)

اي ا ی ن ترت ای

،ب اري ی ا ی ن ااااسا ري دانور رااا اعلااطا

غت یی ر اااشوپ رد ي

ی ها ی ل اااش( داااش يفري رظن رد 8

و

لوده 5 :)

- نااااسنا لوحت و رییغت اای یعیاط دانور ی

رشت ی ااا ثیه ای ا

ك - نیاااشناه رواظ اي دنور ن یاه

ی ياااس ی یت لاثا یاه

یعترا - اااشوپ یداایني رییغت دانور ي

ای ها ی ینیاااشنااه و

شوپ ي ی ها ی اسنا سوت یشرورپ و هدش تشك

- راايهااااس لااااك ینیز یااه تاکاااس اي لوحت دانور

ت شوپ یاهرايهاس رد کیژولون

،ون ره رد یهایي

لکش 8 هشقن : هقطنم رد ناسنا تلاخادم دنور

لودج 5 . یگژیو تامیسقت ساسا رب ناسنا تلاخادم دنور یاه [

28 ]

دنور تلاهد )راي ه ( تحاسا

یعیاط دنور 1503

34 / 10

رواظ اي دنور شناه

ی ن اه ی ن ی يس ی 9716

82 / 66

دنور ینیشناه شوپ ي ی ها یشرورپ ی 3148

65 / 21

شوپ رد کیژولون ت رايهاس ینیز یاه دنور یهایي

173 19

/ 1

که 14540

100

(13)

4 . تن و ثحب ي

هج گ ي ر ي

عکه ی ت اه ی نااسنا ی ان نا اانآ هدااياسا و ی

ن و لا ونكا

آرف و ی دن تااسین ي رد ار موي ی

ريااش تااسین ان هرك ی ن ی غت یی ر

[ تاااسا هداد 9

و 17 غت ثالااي و ،]

یی تار ناااه هداکل ی

رد

،وانات ن ی اياااس ی [ 3 اي ،]

ای اااشوا ژو ای اک ی [ 16 آراف ،]

ای اااهداان ی

فرواو ژ ی ک [ 34 و ] یلقا [ 10 .تسا هدش ]

ای ن نرا ی ی ،فده ود اي لاشا ی

يا ی تیلاعف اااسنا یاه

کای اونل اي غت رد اایوپ هدایداپ

یی تار ناااه ی اااشاان ی نا

انراس نا ااسنا هدااياسا ی

ن یاهرییغيا ااسا ري ك هدوي

صهاااش و اهرایعا اونل ي فليخا یاهريااراپ یارا اي اه

راك ي یر ید و ،تفري ترواص یکك یدودح ات نیا یریي

اهرییغيا رد

هنوح کی یا زیخيآ

.دشاي

،تاعلاطا

یشان براجت و يانا رورا ینادیا یاهراك نا

نیانراس و تعیاط رد ااسنا تیلاعف یياینرا ك داد ااشن ،ون ،)راایعا( رییغيا اااس ایااپ ري هدایداپ کای اونل اي رد دیدااشت ای تلاهد تدااش ،نیانرااس یريراك ای تلاهد .تسا فیرعت لياق تلاهد دنور و نیانرس یريراك

ريرااك ی ان ی

،ن ااي ی ن ااه

، لااعف ای ت ااه دورو و ی ااه یی

ااصاه ،ون رد اااسنا ك ی

ان ااشوپ نا ی

ن اري ی لوت ی ،د

غت یی ر ی ا ا ماجنا آ ظاح ی

ا صخااشا دهد ی

قاط .دوااش

ريراك ،فیرعت نیا ی

ان ی

،ن شياسا طااترا ی

ک ی ي ی ن اشوپ

ان ی ن حا نیا رد دارفا تااادقا و ی

یا [ دشاي 5 زريسي .]

ن یريراك ،ون و ا

ی ن نرس تیعکه ي ی يسي ك يشاد نیا

ااي هداد نا هداااياااسا عکه یااه

ای ت عکه كارت هژیو اي ای

ت

پ ی يی ن ی ا ی دوش یاراد ك كارت اي ااوه ،لوکعا روطي .

ريراك ی ان ماکت ك ییاه ات هدوي لااي نیان نارااس ی

ن اه ی

یا هداااياااسا ار رياااسد لايااق ،تایعاااضو نیا رد .داننك

انراس نا ااسنا هدااياسا ی

ن ن ره رد ی مواياس ان شطنا و ی

ز

یا دااشاي وپ ،یلك روطي . یا

یی ريراك ی ان نارااس ی

،ن و شن

یا اایا نیان یريراك رییغت رد ار یکاا رد [ دنك

16 .]

غت یی ر ريراك ی نیانرااس ی

ی ازها نا ی لااصا ی غت یی تار

حا ی تااسین نااه ی ك تااسا روطي

یلك ی ک پ ی داا دروا

رظن یا لاعف ياساوهان ی

ت اه ی نااسنا ی [ تاسا 42 ن .]

ی اهور ی

اغت راحا ایی

ر ريراااك ی اان ای ن اكرت لاواکاعا ای

اا ی لااااول نا نااااسنا

ی لاثا اونل ي(

اراااش ، ی عکه ی ي ی اااس ، ی اااسا ی ،

دااااريقا ی

رواانف ، ی ف و نهر ی ي لاااول و ) ی

فو ی ز ی ی اي(

لاثا اونل

، لقا ی فاريوپوت و اه ، ی

رأت اي ) ی تار شياسا ی

یا غ ی شيسار ی [ دنيسه 1

].

زور اه شاط و فیاااصوت یاري یاليخا بتا ا و یدني

يفای عاسوت نیانراس یريراك ااساناش ااسا ري ك دنا

یی

ی ک راااس ی یا اهريااراپ [ دناااشاي

2 و 8 و 31 و 35 و 4 .]

نیا رد یريرااك رییغت و نیانراااس یريرااك اعلااطا زور ااااسواات هدااااش اایارا زور اااااسا رااي االاااشااا

Jansen

و

Di Gregorio

رد اك دوي در لکل حطاااسود

نیانرس در لکل یاهدحاو رد یداريقا تیلاعف و نیانرس [ تسا 15 .]

رییغيا رد یريراااك رییغت و ،ون نا دااعي ااك یر ید

عف یياینرا رارق هوت دروا ااااسنا تیلا

تفري ای تداااش .

یريراك دیدشت دوي

ازفا اي ك تسا نیا ري داشيلا . ی

كارت

عکه ی ت ريراك ، اان لوط رد ی

ان ی ن داشت ی د تاسا هداش

ريراك نیا ضرف اي .)رياشیي ییآراك،ريکك ناراس(

ی ناراس

لوط رد اان رشت ی اا تيار ررؤا روط ي ،دناکي ی

دااشت نا ی د

ريراك ی ان ی ن یا يااساك ك هداد اااشن تاعلاطا .دوااش

داشت ی د ان یريراك ی

ن ی ک آرف ی دن روحا هوشلاي ی

ظنت رد ی

تااسین تاررا عکه یاوي

ی ت اه ی ناااسنا ی دااشر یرادیاپ و

نااه ی آ [ تاسا اه 9

شاط .]

رد اسنا تلاهد تداش یدني

تاعلاطا .دراد علاطا حطاس و ایشا ي ی ياسي نیانراس

Milanova

اااش یااهداحاو رد اراا که و یناااه نادانا

ار تالااهد تداااش اشاط رااا ،یناااه اایشارد و نیان یا اااشن [ دهد

28 .]

یدريراك و ایشا دااش رييرزي اي

حرط داش

،اه یا تاشاط نیا نیا رد .دنواش رياشیي دنناوت

د تداش ، شطنا تعاسو ي هوت اي ، هوژپ تلاه

اش رد

تفري رارق یسرري دروا شاط .

دنور تداش و ،ون رییغيا ود نا یاشان ك ااسنا تلاهد

ن ،تاسا ااسنا تلاهد ی

ور کاا ی تاسا غت ك یی تار نااه ی

اااااس رد انراااس نا

ی ن اده ار ی ت ا ی آرف .دنك ی اهدن ی دنور

یا يح داناوت ی

اري ی آ رد ی هدان غت یی ر ريرااك ی ان ی ن اي

ن اونل ی ور یی ان نااااس ك ی

ن ا ويريد ار ی

اا ،دنك رت