©2022 The author(s). This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution (CC BY 4.0), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, as long as the original authors and source are cited. No permission is required from the authors or the publishers.
https://Infosci.um.ac.ir Vol. 13, No 1, 2023
ISSN(Online): 2538-4112 ISSN(Print): 2251-6344 Research Article
Presentation the Model for Implementing Knowledge Management at the Iran Public Libraries Foundation
Zahra Kianrad
PhD student Knowledge and Information Science, University of Tehran, Tehran, Iran. (Corresponding Author) Email:
[email protected] Fatemeh Fahimnia
Associate Professor Knowledge and Information Science, University of Tehran, Tehran, Iran. Email: [email protected] Siamak Mahboob
Assistant Professor, National Library and Archives of Iran, Tehran, Iran. Email: [email protected] MohammadReza Esmaili Givi
Associate Professor; Department of Public Administration, Faculty of Management, University of Tehran. Tehran, Iran.
Email: [email protected]
Recived: 2021-12-26 Revised: 2022-05-12 Accepted: 2023-06-07 Published: 2023-06-21 Citation: Kianrad, Z., Fahimnia, F., Mahboob, S., & Esmaili Givi, M. (2023). Presentation the Model for Implementing Knowledge Management at the Iran Public Libraries Foundation. Library and Information Science Research, 13(1), 162-185. doi: 10.22067/infosci.2023.74162.1078
Abstract
Introduction: Knowledge management is one of the most interesting and challenging topics in management science in the new millennium. Public Library Institutions is one of the most talented organizations to implement knowledge management programs with libraries and information centers that have an educational and research environment. The purpose of this study is to identify and rank the factors affecting the establishment of knowledge management and assess the maturity and readiness of public libraries in the country and provide a model for the establishment of knowledge management in libraries.
Methodology: The present study is a mixed approach. It used the hybrid method to identify the factors affecting the establishment of knowledge management in Public Library Institutions and the TOPSIS technique to prioritize effective factors, to assess the status of knowledge management maturity in public libraries from the Asian productivity maturity model and to design a model for establishing knowledge management in libraries.
Interpretive structural modeling (ISM) was used in Iran and structural equation modeling (ESM) was used to confirm the general research model. The statistical population of this study is managers, administrative staff, mayors and officials working in public libraries of the country and the sample includes 21 experts (in terms of education 4 bachelors, 12 masters, 5 doctors who had 7 to 18 years of experience in public libraries) and were selected by cluster sampling. Data collection tools including library studies, semi-structured interviews, questionnaire (Knowledge Management Indicators Prioritization Questionnaire with Cronbach's alpha (0.713), Knowledge Management Maturity Assessment Questionnaire with Cronbach's alpha (0.9), Questionnaire (ISM): For the effect of each index on other indices with Cronbach's alpha (0.782) and in the structural equation questionnaire which is to design a pattern of complex and multiple relationships between indices with Cronbach's alpha (0.832)). Data analysis was performed using Excel software, TOPSIS software, and structural equation model software (PLS).
Findings: The meta-synthesized results led to the identification of 107 codes, 15 indicators and 4 main dimensions in the establishment of knowledge management. According to experts and using the Delphi method, their localization and screening was done. In the next phase, the maturity status of knowledge management of Public Library Institutions in the country was measured by the Asian productivity maturity model. After the research steps, with the interpretive structural modeling method, the leveling of knowledge management establishment indicators was done and the conceptual model was validated using the structural equation modeling method.
Conclusion: The results showed that technology has the greatest impact and organizational culture has the least impact on the establishment of knowledge management in Public Library Institutions in the country. Assessing the maturity status of knowledge management institution with Asian productivity maturity model with a score of 109 was in the beginning stage. Finally, the pattern of knowledge management deployment was drawn at 6 levels, of which information technology index (C3) and information systems index (C1) have the most influential level and indicators of information acquisition processes (C7) and knowledge transfer processes (C3) are with the most influential level. Finally, research suggestions were presented based on the results of reviewing the current status of the organization under study.
Keywords: Knowledge Management, Iran Public Libraries Foundation, Interpretive Structural Modeling, Knowledge Management Deployment, TOPSIS Technique
شهوژپ رادباتک همان ی
ناسر علاطا و ی
یشهوژپ هلاقم https://infosci.um.ac.ir
دازآ یسرتسد
وگلا هئارا ی
دم رارقتسا ی
ر ی ت هناخباتک داهن رد شناد اه
ی مومع ی ا روشک ی نار
نایک ارهز دار
وجشناد ی رتکد ی شناد و تاعلاطا ملع سانش
ی
،
،نارهت هاگشناد ناریا
میهف همطاف این
شناد ی را شناد و تاعلاطا ملع سانش
ی
، نارهت هاگشناد
، ناریا ون(
ی هدنس ،)لوئسم [email protected]
بوبحم کمایس داتسا ی را لم هناخباتک و دانسا نامزاس ی
ا ی
،نار ،ناریا ،نارهت [email protected]
یلعمسا اضردمحم یویگ
داتسا ی را دم ی ر ی ت تلود ی
،
،نارهت هاگشناد
،ناریا ،نارهت [email protected]
رات ی خ رد ی تفا : 05 / 10 / 1400 رات ی خ رگنزاب ی : 22 / 02 / 1401 رات ی خ ذپ ی شر : 17 / 03 / 1402 :راشتنا خیرات 31
/ 03 / 1402
:دانتسا ک ی نا ارهز ,دار ؛ هف ی م ن ی ا همطاف , ؛ س ,بوبحم ی کما ؛ عمسا ی ل ی گ ی و ی ( .اضردمحم , 1402
وگلا هئارا .) ی دم رارقتسا ی ر ی ت داهن رد شناد
هناخباتک اه ی مومع ی ا روشک ی نار رادباتک همانشهوژپ . ی
ناسر علاطا و ی , 13 ( 1 ,) 185 - 162 . doi: 10.22067/infosci.2023.74162.1078
هدیکچ همدقم : هناخباتک داهن .تسا دیدج هرازه رد تیریدم ملع تاعوضوم زا یکی شناد تیریدم نتشاد اب یمومع یاه
هناخباتک و اه
علاطا زکارم نامزاس نیرتدعتسم زا یناسر
هدایپ یارب اه همانرب یزاس
.تسا شناد تیریدم یاه
و ییاسانش رضاح شهوژپ فده
هبتر ناد تیریدم رارقتسا رب رثؤم لماوع یدنب هناخباتک داهن یگدامآ نازیم و غولب تیعضو شجنس و ش
و روشک یمومع یاه
.تسا نامزاس نآ رد شناد تیریدم رارقتسا یوگلا هئارا شور :یسانش زا رضاح شهوژپ رد درکیور
هتخیمآ 1
تاعلاطا یروآدرگ رازبا و تسا هدش هدافتسا ،
هناخباتک تاعلاطم یا
،
هتفایراتخاس همین هبحاصم
و همانشسرپ .تسا شهوژپ نیا یرامآ هعماج نانکراک ،ناریدم
،یرادا یاسؤر ناتسرهش اه رد داهن
هناخباتک یاه یمومع لماش شهوژپ هنومن و هدوب روشک 21
هک تسا هربخ هب
شور هنومن یریگ هشوخ .دندش باختنا یا
هتفای :اه ییاسانش هب رجنم بیکرتارف جیاتن 107
،دک 15 و صخاش 4 گنهرف ،دنیارف ،یروانف یلصا دعب یورین و ینامزاس
یناسنا شناد تیریدم رارقتسا رد .دش
هجیتن گنهرف و ریثأت نیرتشیب یروانف هک داد ناشن جیاتن : داهن رد شناد تیریدم رارقتسا رد ار ریثأت نیرتمک ینامزاس
هناخباتک یاه یمومع بسک اب شناد تیریدم غولب تیعضو .دراد روشک هرمن
یبایزرا 101 رد هلحرم زاغآ رارق تشاد . رد تیاهن
رد شناد تیریدم رارقتسا یوگلا 6
،حطس هک صخاش یاه هناماس و تاعلاطا یروانف و حوطس نیرتراذگریثأت تاعلاطا یاه
1 . ( هتخیمآ قیقحت شور mixed method
) شور زا یبیکرت زا نآ رد هک تسا یشهوژپ یدرکیور هب یفیک و یمک یاه
مه تروص هدافتسا نامز
یم دوش . هب لومعم روط شور زا هدافتسا اب ادتبا
ییاسانش هب یفیک یاه هلوقم
یم هتخادرپ هعلاطمدروم هدیدپ ییانبریز یاه دوش
و یزاف رد سپس
هلوقم ساسا رب ییوگلا یحارط هب یمک یم مادقا ،هدش ییاسانش یاه
دوش ( Creswell, Clark, Gutmann & Hanson, 2003 )
.
صخاش د لاقتنا یاهدنیارف و تاعلاطا بسک یاهدنیارف یاه یم حوطس نیرتریذپریثأت شنا
دنشاب .
هژاو :یدیلک یاه
هناخباتک داهن ،شناد تیریدم یاه
،روشک یمومع لدم
یریسفت یراتخاس یزاس ،شناد تیریدم رارقتسا ،1
سیسپات شور
همدقم هتسه شناد یلصا
تباقر رد داصتقا هتفرشیپ بوسحم یم دوش و تیریدم شناد تهج ظفح تیزم
یتباقر نامزاس اه یرورض تسا (
Hu et al., 2019
) . هیامرس شناد ،ینونک تباقر رازاب رد
یم یقلت دوش
(
Hasanzadeh, 2007
) هبنج همه رب ،هیامرس نیا و هدوب راذگریثأت ینامزاس یاه
(
Bose, 2004
) عبنم هب و
تسا هدش لیدبت یتباقر تیزم یلصا لماع و داصتقا یدیلک
(
Drucker, 2009
).
رد سوملمان ییاراد نیا
ییاراد رگید عاونا اب هسیاقم رصحنم تعیبط نیا یاراد ،اه
هب ب هچ ره هک تسا درف هدافتسا رتشی
دوش
شزرا هدوزفا یم ادیپ دنک (
Pal et al., 2004
) لاس رد هک مهم ینونک لئاسم زا . هجوتدروم ریخا یاه
نامزاس هب اهنآ هراومه هک تسا نآ ،هدش عقاو اه هدوب یلماوع لابند
هدایپ هب رجنم هک دنا تیریدم یزاس
نامزاس ییاناوت هب یتباقر تیزم بسک .دننک بسک یتباقر تیزم ناشیابقر هب تبسن دنناوتب ات دوش شناد هب رد ک لمع و دوجوم شناد رثؤم یریگرا شناد نآ ساسا رب ندرک
یگتسب اه دراد
(Ou et al., 2016)
و
نامزاس اه هدافتسا اب زا
تیریدم شناد
،رثؤم رداق هب هئارا رتهب تامدخ نتسه د (
Hijazinia, 2016
) .
هناخباتک اه و زکارم علاطا یناسر هب ناونع نامزاس یاه شناد روحم هب شقن و تیمها تیریدم شناد رد قلخ
یروآون و دوبهب تامدخ یتاعلاطا فقاو
هتشگ دنا . رامش نایاپ همان
،اه تلااقم و شیامه یاه یملع رد نیا
هزوح رهم یدییأت رب نیا اعدم تسا و گنایب ر درکیور دیدج نیا زکارم هب تمس تیریدم شناد و دوبهب
یاهدنیارف یشناد
تسا .
هناخباتک اه و زکارم یتاعلاطا اب
هرهب یریگ زا
،شناد صصخت و برجت ۀ فیط
هدرتسگ یا زا ناصصختم ملع
تاعلاطا و شناد یسانش هب
،یروآدرگ یهدنامزاس
و هعاشا تاعلاطا و شناد
یارب هورگ یاه یعیسو زا نابطاخم یم
دنزادرپ .
دوبن میهست و هدافتسا هرابود زا شناد هدشدیلوت طسوت
نیا
زکارم هب ندادرده عبانم
رجنم هدش تسا . رد نینچ ییاضف تسا هک تیریدم شناد فدهاب یراذگریثأت رب
،ییاسانش
،قلخ هریخذ
،یزاس ،یبایزاب لاقتنا و هب یریگراک شناد
زایندروم حرطم یم دوش (
Shafee et al.,
)2019
رد لاح رضاح نامزاس یاه یرایسب هنیمزرد هعسوت شناد رد حوطس فلتخم هیامرس یراذگ هدرک
و قفوم هدوب دنا اما نامزاس یاه رایسب یدایز زین اب تسکش هجاوم هدش دنا (
Chua & Lam, 2005
) . دوبن
یاهراکوزاس حیحص
یبایزرا و هدایپ یزاس تیریدم شناد نیا عون هیامرس یراذگ ار رد نهذ ناریدم اهنت هب
هنیزه یا یفاضا لیدبت هدومن تسا (
Dulipovici & Robey, 2013
) . ازا ی ن ور نامزاس اه دیاب یطیحم ار
1. interpretive structural modeling (ISM)
یارب
،كارتشا لاقتنا و لباقت شناد رد نایم دوخ یاضعا هب
دوجو دنروآ و یعس رد یزاسرتسب و
ییاسانش
لماوع هنیمز یا تهج رارقتسا تیریدم شناد رد نامزاس امن ی دن (
Oramazda, Tabarsa,2008
(
نیا هک رما
تیریدم نامزاس اه ار یارب لح لئاسم
،یریگدای همانرب
یزیر یدربهار و میمصت یریگ یاه ایوپ هب تروص
اراک و رثؤم رداق یم دزاس (
Safaie et al., 1396
)
.
هدایپ یزاس دم ی ر ی ت ارب شناد ی نامزاس اه ی زورما ی
، دب ی ه ی م رظن هب ی دسر و هتفگ هب رامش ی زا
بحاص اقب طرش ،نارظن ی
رضاح نرق رد نامزاس تسا
اجنآزا . یی هک هناخباتک داهن روشک یمومع یاه
ار
من ی ناوت اس زا ی ر نامزاس تنرد ،تسناد ادج اه ی
هج ثحب هدایپ یزاس دم ی ر ی ت هب ،شناد روط صاخ عوضوم
مهم ی پ رد ی ش ور ی هناخباتک داهن اه
زکارم رد شناد و تاعلاطا .تسا
علاطا ناسر ی اس نوچمه ی
ر نامزاس ،اه
هن اخذ و كرادم رد اهنت ی
ر د هکلب ،شناد ور ر
ی ه اه ی راک ی
، دنیارف اه ی نامزاس ی ، براجت ،اهراجنه و لامعا
اش و ی گتس ی اه اربانب ؛دراد دوجو ی
ن ماظن ندرکدنم دنیارف دم و لاقتنا ی
ر ی ت علاطا زکارم رد شناد ناسر
ی
داهن نوچ هناخباتک اه ی مومع ی هب روشک هئارا تلع تاعلاطا تامدخ ی
ظع رشق هب ی
م ی زا هعماج دارفا
مها ی ت
و ژی ها ی دراد . دم رارقتسا ی
ر ی ت شناد هناخباتک داهن رد یمومع یاه
بسانم تصرف ی
یارب دوبهب درکلمع
ا و نانکراک ی
داج زم ی ت تباقر ی .تسا یکی زا تلاکشم مهم
هناخباتک داهن روشک یمومع یاه
هب ناونع
نامزاس ردام یهاگآ یاهدرکراک یاراد هعماج رب راذگرثا و علاطا ،یشخب
یناسر ،یداشرا و یشزومآ
هنیمز شزومآ و صصختم ،دهعتم یناسنا یورین یاراد ،دیفم هعلاطم یاقترا زاس و هدید
تیلاعف 3631 باب
یمومع هناخباتک ز
ی رظنر رد داهن روشک هقباساب ا ی غلاب رب ههد ود
، نتشادن یوگلا بسانم رارقتسا تیریدم
شناد تسا . شهوژپ
،رضاح رد یپ ییاسانش صخاش
هبتر و شناد تیریدم رارقتسا یاه نیا یدنب
صخاش هناخباتک داهن رد شناد تیریدم غولب شجنس ؛اه و روشک یمومع یاه
نیودت یوگلا بسانم تهج
رارقتسا تیریدم شناد رد هناخباتک داهن یمومع یاه
تسا اب . هجوت هب شهوژپ یاه هتشذگ یم ناوت یروآون
شهوژپ ار رضاح هئارا یبوچراچ رب
یا شجنس غولب تیریدم شناد رد هناخباتک داهن
،ناریا یمومع یاه و
یگنوگچ رارقتسا تیریدم شناد اب هدافتسا زا شور لدم یزاس یراتخاس یریسفت
نایب دومن .
شسرپ شهوژپ یاه
1 صخاش و داعبا . هناخباتک داهن رد شناد تیریدم رارقتسا یاه
؟تسا مادک روشک یمومع یاه
2 هبتر . یدنب صخاش هناخباتک داهن رد شناد تیریدم رارقتسا رب رثؤم یاه ؟تسا هنوگچ روشک یمومع یاه
3 هناخباتک داهن . یاه
یمومع اب هجوت هب یوگلا غولب تیریدم شناد نامزاس هرهب یرو ییایسآ رد1
هچ
یحطس زا غولب تیریدم شناد رارق
؟دنراد
4 داهن رد شناد تیریدم رارقتسا یوگلا . هناخباتک
؟تسا هنوگچ روشک یمومع یاه
1. Asian Productivity Organization
هنیشیپ شهوژپ یاه
هلمج زا نیلوا شهوژپ رد اه هزوح تیریدم شناد رد هناخباتک
،اه ییاهتنا ( 2002 یشهوژپ ) اب
ناونع
هئارا یوگلا یداهنشیپ یارب
تیریدم شناد رد هناخباتک یاه یصصخت هتسباو هب ترازو گنهرف و داشرا
یملاسا رد رهش نارهت هتفای هک داد ماجنا تیریدم ،داد ناشن اه
تاعلاطا لاتیجید لماش مهارف
،یروآ
یهدنامزاس و
هعاشا تاعلاطا یکینورتکلا رد
تیعضو یبسانم هدوبن و تراهم و صصخت تهج نانکراک
هدافتسا زا یروانف یاه یتاعلاطا هب نازیم مک تسا . تعفر ی هدلاش ی ونسح ، ی هب ، ذآ ی ن و ، نب ی
1ءابط ( 2008 )
هب یماظن یتاقیقحت زکرم کی رد شناد تیریدم یوگلا یسررب
هک داد ناشن جیاتن .دنتخادرپ نامزاس
هب هدایپ هب جایتحا ییانبریز روط هژورپ یزاس
تخاسریز و اه دراد یشناد یاه
هک ، ز نیا ی تخاسر اه لماش
یناسنا عبانم
و تاناکما ا یروانف .تس
،یبوقعی ،یناقهد
و یلغوم هفیظو (2
2015 ) هب ناکما یحارط و یجنس
شناد تیریدم شخبرثا رارقتسا یوگلا
شهوژپ جیاتن و دنتخادرپ
،داد ناشن اهنآ هفلؤم
یلصا یاه
ییاسانش یتخاسریز ،یراتخاس ،یناسنا عبانم( هدش
و )دربهار هب شخبرثا رارقتسا رب رثؤم یاهریغتم ناونع
شناد تیریدم دنتسه
(
Dehghani et al., 2015
) . رک ی م یسابع و ی (3
2019 ) تیریدم غولب حطس شجنس
سنمیز لدم ساسا رب ناریا یلم هناخباتک و دانسا نامزاس رد شناد
اهنآ شهوژپ جیاتن .دندرک یسررب ار
اد ناشن ب ،د دراد رارق کی حطس رد نامزاس رد شناد تیریدم غول
(
Karimi & Abbasi, 2020
) .
،یناضمر
م
،یشوهد حلاف یقزار و یمیجلا 4
( 2019 یشهوژپ )
ناونع اب رد شناد تیریدم رارقتسا یوگلا هئارا
ناردنزام هاگشناد
،دنداد ماجنا هک
غولب تیعضو دش یبایزرا بولطمان ناردنزام هاگشناد رد شناد تیریدم
(
Ramezani et al., 2019
) .
،یکانحرف اینراطع و یعراز نسح
5
( 2021 هب ) تیولوا و ییاسانش یدنب
شناد باهش هاگشناد رد شناد تیریدم رارقتسا تامازلا
داد ناشن جیاتن .دنتخادرپ
لوحت یربهر هک ارگ
یدم ،لوا تیولوا یاراد یاراد تاعلاطا یروانف و ینامزاس هظفاح ،مود تیولوا یاراد یناسنا عبانم تیر
شناد تیریدم رارقتسا تامازلا زا موس تیولوا .دنتسه
،ملاسا لوراگا کا و د
6ا ( 2017 ) رد یشهوژپ هب
یسررب ریثأت تیریدم شناد رب یروآون تامدخ رد
هناخباتک یاه یهاگشناد هتفای .دنتخادرپ
اه یکاح زا نآ تسا هک دیاب اب هدافتسا زا لحارم هخرچ تیریدم
،شناد هب هناخباتک یاه یهاگشناد دنور رد
قلخ و شیازفا یروآون تامدخ کمک درک (
Islam et al., 2017
)
. یدشیروملا (7
2018 هب ) هناماس ریثأت تیریدم یاه
تیفیک هک داد ناشن جیاتن .دنتخادرپ یروآون رب شناد
هناماس تامدخ تیفیک و تاعلاطا تیفیک ،هناماس یاه
كرد یدنمدوس رب یتبثم ریثأت شناد تیریدم هدش
1. Rafati Shaldehi, Hasnavi, BehAzin, & Bani Taba 2. Dehghani, Yaghobi, Moghali, &Vazife 3. Karimi & Abbasi
4. Ramezani, Madhoushi, Fallah Lajimi, & Razeghi 5. Farahnaki, HasanZaree, & Atarnia
6. Islam, Agarwal&Ikeda 7. Elmorshidy
دنراد هناماس زا هدافتسا تلوهس و
(
Elmorshidy, 2018
) و ویوقوی . ای
1 هرک ( 2018 شناد تیریدم شقن )
هناخباتک رد هناروآون تامدخ هئارا رد داد ناشن جیاتن هک هدرک یسررب ار هیرجین یهاگشناد یاه
تیریدم
یروآون رب شناد دراد یتبثم ریثأت تامدخ
(
2018 Ugwu & Ekere,
) . اجنروا و اتملاچ (2
2019 یسررب هب )
هب یریگراک یاهرازبا
بو 2 و نلاک هداد اه رد هعسوت هناماس یاه تیریدم شناد .دنتخادرپ اهنآ
شور یسانش
هئارا دندرک هک نامزاس یم اه دنناوت اب هدافتسا زا یاهرازبا بو 2 و نلاک هداد اه و فشک هب عمج
یروآ
تیریدم شناد دنزادرپب و دنیارف یارجا تیریدم هناماس
شناد عیرس رت و هداس رت ددرگ (
Chalmeta &
Grangel, 2008
) . اکدیجن و ناکوتلاا 3
( 2020 ) هویش تسرهف نایم رد شناد كارتشا یاه رد ناسیون
هناخباتک راجنه هک داد ناشن جیاتن .دندرک یسررب ار هیرجین یهاگشناد یاه هناماس یاه
ات شناد یاه
تکرش هچرگا ،دنتسه یمسرریغ و راگزاسان یدودح هناماس هب یساسا زاین ناگدننک
رد ار شناد یاه
شخب دندرک ییاسانش دوخ یاه (
Olatokun & Njideaka, 2020
) . لابقا (4
2021 ) تعرس یروآون تیفیکو
ناشن جیاتن هک درک یسررب ار یلاع شزومآ تاسسؤم رد هک داد
شاداپ و دشرا تیریدم شناد شزرا یاه
دراد یروآون تیفیک و تعرس رب یتبثم ریثأت شناد رب ینتبم (
Iqbal, 2021
) .
هب لکروط ،ی جیاتن شهوژپ اه یکاح زا نآ تسا هک ادوجواب ی هکن هناخباتک اه زین دننام رگید نامزاس اه هب
تیمها تیریدم شناد رد نامزاس یپ هدرب دنا یلو تخاسریز اه
و همانرب یاه تیریدم شناد رد هناخباتک اه و
زکارم علاطا یناسر رد تیعضو یبولطم رارق درادن هدرتسگ مجح و شهوژپ زا یا
ماجنا یاه ،هنیمز نیا رد هدش
هناخباتک هب طوبرم یصصخت و یهاگشناد یاه
تسا هناخباتک داهن رد شناد تیریدم ثحب زونه و یمومع یاه
هب شناد نامزاس ناونع هناخباتک هک روحم
علاطا زکارم و اه لاعف اهنآ رظنریز یناسر
یم تی ار دوخ هاگیاج ،دننک
هب هدادن هئارا رما نیا یارجا یارب یلمع یاهراکهار و تسا هدرکن ادیپ یدجروط دنا
. هب شهوژپ نیا نآ لابند
هناخباتک داهن رد شناد تیریدم رارقتسا یوگلا هئارا هب هک تسا .دزادرپب یمومع یاه
شهوژپ شور فده یلصا نیا شهوژپ هئارا یوگلا رارقتسا تیریدم شناد رد هناخباتک داهن ناریا روشک یمومع یاه
نیا .تسا شهوژپ
یم دشوک ات یلدم ار یارب كرد عماج زا هوحن نیودت و رارقتسا تیریدم شناد رد رتسب
یعقاو نآ ،دزاسب لصحت تلاصا میاداراپ رب ینتبم رضاح شهوژپ ی
تابثا(
)ییارگ تسا . اجنآزا یی هک نیا فده
و تسا ییاسانش و نییبت شهوژپ عافد یشناد زا
یم دنک طخ و تسا مظنم هدهاشم ساسا رب هک ینشور یشم
هب هارمه دراد ، هعلاطم هب هدعاق
دنم دراد رواب تادهاشم و
هرابرد وگتفگ زا تیعقاو
یاه بانتجا هدهاشم لباقریغ
یم .دنک رد نیا ،شهوژپ هب لیلد ذاختا درکیور هبناجدنچ ن
تبس هب رارقتسا تیریدم شناد و یعس رد تخانش
1. Ugwu& Ekere
2. Orenga-Roglá & Chalmeta 3. Olatokun & Njideaka 4. Iqbal
یگنوگچ یارجا نیا هدیدپ رد رتسب ،یعقاو یوریپ شهوژپ ود ره زا یفیک
و مک ی ( )هتخیمآ ریزگان تسا . هب
ببس هکنآ پ ی ش ازا ی ن رد هزوح رارقتسا تیریدم شناد هناخباتک داهن رد یشلات اه
تروص هتفرگن ،تسا ازا ی ن ور
یم ناوت ار شهوژپ هتخیمآ
دربهار .تسناد
ار فاشتکا و مهف ،نییبت و فیصوت ،حرط عون هب هجوت اب یبیکرت
مه یم لابند نامز دنک
.
رد زا لوا ماگ دربهار کرتارف ی ب ( تفه یوگلا هلحرم
یا یکسولدنس و
وسوراب (1
2007 ))
صخاش ییاسانش یارب شناد تیریدم رارقتسا یاه
هدافتسا دش (
Sandelowski & Barroso, 2003
) . هنوگ نیدب
ادتبا هک جنپ هاگیاپ هداد هب نابز یسیلگنا لماش سوپوکسا ، ،دلارما سنیاس ،تکریاد رپشا ی رگن ، ،تسئوکورپ
و ود
هاگیاپ هداد هب نابز یسراف لماش هاگیاپ تایرشن روشک و هاگیاپ تاعلاطا یملع داهج یهاگشناد
هک دادعت یدایز
زا تلاجم هزوح تیریدم شناد رد اهنآ دوجو باختنا دراد رد .دندش
نیا هاگیاپ اه تلااقم طبترم اب هزوح شهوژپ
زا لاس 1990 نونکات یسررب و 210 عبنم تفای دش هک زا نیا دادعت 164 عبنم یسیلگنا و 46 عبنم هب نابز
یسراف زا هدافتسا اب تیاهنرد .دندوب شور
تفه هلحرم یا یکسولدنس و
،وسوراب 32 .دنام یقاب هلاقم شهوژپ
رضاح زا یبیکرت هناخباتک شهوژپ و یا
یم رامش هب ینادیم هداد همانشسرپ بلاق رد رگشهوژپ نآ رد هک دور
یاه
عمج ار زایندروم هیلوا تسا هدومن یروآ
؛ ماگ نیا رد
همانشسرپ سیسپات شور رب ینتبم یا
هبتر یارب یدنب
صخاش .تفرگ رارق ناگربخ رایتخا رد شناد تیریدم رارقتسا یاه ماگ رد
موس رارقتسا یوگلا یحارط یارب
هناخباتک داهن رد شناد تیریدم زا ناریا روشک یمومع یاه
لدم یزاس یراتخاس یریسفت
2
و دش هدافتسا
تیاهنرد ک لدم دییأت یارب یراتخاس تلاداعم لدم زا شهوژپ یل
3
.دش هتفرگ هرهب
رد لحارم فلتخم نیا
شهوژپ زا دنچ میت یگربخ هدافتسا هعومجم لماش ناگربخ میت .دش ،ناریدم
نانکراک ،یرادا اسؤر ی
ناتسرهش اه و نلاوئسم لغاش هناخباتک رد یاه
داهن هناخباتک یاه یمومع اب هک دندوب روشک هجوت
هب تیدودحم
یسرتسد هب هب و روشک رسارس رد دارفا نیا شور زا اهنآ تارظن هب یسرتسد روظنم
هنومن یریگ هشوخ هدافتسا یا
دش . نیدب تروص هک ناتسا یاه لک روشک رد ادتبا دادعت بسحرب هناخباتک
زا نیرتشیب ات نیرتمک دادعت هناخباتک
هشوخ یدنب ،دش زا و ره هشوخ کی ناتسا هب تروص اصت یفد باختنا رد .دش هشوخ لوا ناتسا ،ناهفصا رد
هشوخ ،یبرغ ناجیابرذآ مود
رد هشوخ موس ناتسا ،ناتسدرک رد
هشوخ مراهچ ناتسا ناگزمره و رد هشوخ
مجنپ یبونج ناسارخ هب
تروص یفداصت باختنا ،دیدرگ نینچمه ناتسا نارهت هب تلع تیزکرم زا هشوخ تسخن
باختنا هک دیدرگ 21
رظنزا( هربخ
تلایصحت 4
،یسانشراک رفن 12
،دشرا یسانشراک رفن 5
هک یرتکد رفن
نیب 7 ات 18 هناخباتک داهن رد راک هقباس لاس دنتشاد یمومع یاه
هب ) لحارم .دش هتفرگ راک ییارجا
شهوژپ
ار یم ناوت رد ( لکش 1 ) هدهاشم .درک
1. Sandelowski & Barroso
2 . لدم ( یریسفت یراتخاس یزاس )ISM
طباور یوگلا یحارط یارب یشور یحارط نیا .تسا هدیدپ یاهریغتم نایم هناگدنچ و هدیچیپ
هب لدم بوچراچ هعسوت و طابترا شجنس یارب ریگارف یدرکیور یم راک
ناکما شهوژپ یلک فادها ات دور .دوش ریذپ
3 . یراتخاس تلاداعم لدم Structural Equation Model
هب هک تسا راصتخا SEM یم هدیمان زین راتخاس شور نیا .دوش
هژیو یلع نیب یا
هعومجم هدهاشم یاهریغتم و ناهنپ یاهریغتم زا یا .تسا ریذپ
لکش 1 لحارم . فلتخم شهوژپ و یجورخ یاه نآ
هتفای شهوژپ یاه هب اهنآ جیاتن و تفرگ رارق یسرربدروم ریز تلااؤس شهوژپ نیا رد :دمآ تسد هب ریز تروص
لاؤس 1 . داعبا و صخاش یاه رارقتسا تیریدم شناد رد داهن هناخباتک یاه یمومع روشک مادک
؟دنتسه
دییات تلاداعم لدم
یراتخاس تایبدا یسرری
یعوضوم
صخاش ییاسانش هناخباتک داهن رد شناد تیریدم رارقتسا یاه
یمومع یاه
روشک یفلد همانشسرپ یحارط
یموب صخاش یزاس اه
/رصانع نایم یموهفم طباور فیرعت
تارظن بسک
لماعت دوخ سیرتام لیکشت ی
یراتخاس
هبتر صخاش یدنب TOPSIS اه
هیلوا یبایتسد سیرتام لیکشت
لماوع حوطس نییعت
عت رادومن میسرت ما
تلا یگتسباو-ذوفن تردق سیرتام
مئلاع ندرک نیزگیاج یراگزاسان ایآ
دوجو یموهفم دراد
؟
یریسفت یراتخاس لدم هئارا ISM رایعم یسررب
AVE
ب هل
ریخ
رایعم یسررب
R2 Q2 رایعم یسررب
یراتخاس لدم شزارب شناد تیریدم غولب تیعضو شجنس
رد نیا شهوژپ صخاش یاه رارقتسا تیریدم شناد هک زا نتم تلااقم بختنم جارختسا
،دیدرگ
هب ناونع دک رد رظن هتفرگ روط نامه .دش هک
هظحلام یم دوش 107 دک رد بلاق 15 و صخاش 4
یلصا دعُب
ییاسانش نیا .دندش صخاش
اه رد رایتخا ناگربخ رارق تفرگ و اب هدافتسا زا شور یفلد دییأتدروم ناگربخ
همادا رد .تفرگ رارق
یارب یموب یزاس و یرگلابرغ همانشسرپ
یا یحارط دش و تارظن ناگربخ ار رد دروم
تیمها و ترورض صخاش یاه اسانش یی هدش قباطم اب فیط 10 ییات و دش هدیجنس ره
یصخاش هک زایتما
نآ رتمک زا ددع(
7 )
،دوب فذح رد .دیدرگ شور
،یفلد زا ناگربخ هتساوخ دش هک نازیم تیمها ره کی
زا صخاش اه رارقتسا رد تیریدم
شناد ار اب دادعا 1 ات 10 یهدزایتما .دنیامن
سپس اب نیگنایم نتفرگ زا
تارظن 12
،هربخ صخاش ییاه هک نیگنایم تارمن اهنآ رتلااب زا 7 دندوب رد همادا دنیارف شهوژپ دروم
یبایزرا رارق ( لودج رد .دنتفرگ 1
صخاش ) یروانف دعُب .تسا هدش هدروآ ییاهن یاه
لماش 3 صخاش
( هناماس یاه تاعلاطا
یاهدنیارف ،ی بسک
تیریدم ،تاعلاطا یروانف
دنیارف دعُب ،)تاعلاطا لماش
6 صخاش
( لاقتنا یاهدنیارف ییاهدنیارف و نیناوق ،هناروآون ییاهدنیارف ،شناد تیریدم یاهدنیارف رد صصخت ،شناد
گنهرف دعُب ،)یدرکلمع یاهدنیارف ،یدربهار یاهدنیارف ،یلخاد ینامزاس
لماش 3 تیامح( صخاش
یناسنا یورین دعُب تیاهنرد و )ینامزاس قلعت سح ،نانکراک تکراشم ،تیریدم لماش
3 و كرد( صخاش
ک شنیب )یناسنا یورین شزیگنا ،ناریدم و نانکراک صصخت ،نانکرا تسا
.
لودج 1 . صخاش یاه شناد تیریدم رارقتسا
فیدر دعب
صخاش دک
1
یروانف هناماس
یاه یتاعلاطا هناماس
یاه تاعلاطا تیریدم MIS
2 هناماس
یاه ینابیتشپ میمصت DSS
3 هناماس
یاه شزادرپ تایلمع TPS
4 یاهدنیارف
بسک تاعلاطا ماظن
شزادرپ تاعلاطا
5 لاقتنا ماظن
تاعلاطا
6 كارتشا ماظن
تاعلاطا
7 تیریدم
یروانف تاعلاطا تیریدم
مرن یرازفا
8 تیریدم
تخس یرازفا
9 تیریدم
هداد هاگیاپ
10
دنیارف یاهدنیارف
لاقتنا شناد شناد بسک یاهدنیارف و نیناوق
11 یاهدنیارف و نیناوق
هریخذ یزاس رد( شناد هاگیاپ )یتاعلاطا
12 یاهدنیارف و نیناوق
لاقتنا شناد زا قیرط تلاماعت یصخش
13 یاهدنیارف
میهست شناد ( ینمض براجت )
14 یاهدنیارف
میهست شناد ( حیرص شناد )سوملم
15 دنیارف
ییاه یارب لیهست كارتشا شناد یراذگ
16 رد صصخت
كرد نانکراک زا شناد طوبرم هب اهنآ
17 یاهدنیارف
تریدم شناد ییاناوت
دارفا رد هریخذ یزاس لیاف یاه ندروم ی زا
18 كرد
نانکراک زا شناد طوبرم هب نامزاس
19 هقبط
یدنب شناد ینامزاس طسوت نانکراک
20 دوجو
،تیرومأم مشچ زادنا و حرش فیاظو ینامزاس
21 ییاناوت
دارفا یارب هب یریگراک شناد ینوریب یارب تیلاعف یاه ینامزاس
22
ییاهدنیارف هناروآون یراگزاس
یاهدنیارف تیریدم شناد دوجوم تهج داجیا بسک راکو دیدج
23 هئارا
هدیا یاه هناقلاخ یارب
،لوصحم تمدخ و ای نایرج یراک
دوجو 24 طابترا نیب همانرب یشزومآ و یریگدای و همانرب عبانم یناسنا ینامزاس
و همانرب هعسوت
داجیا 25 عفانم لصاح زا تیریدم شناد رد دوبهب تامدخ
،یرتشم لوصحم و
طباور اکرش
26 دنیارف
میمصت یریگ اب ظاحل خرن تشگزاب هیامرس تیریدم شناد
27
و نیناوق ییاهدنیارف
یلخاد دوجو
نیناوق و ییاهدنیارف یارب
داجیا و یرادهگن هشقن یاه شناد
28 دوبهب
تیفیک و اراک یی اب هب یریگراک هناماس تیریدم شناد
29 یزاسدنتسم
دنیارف عمج یروآ و كارتشا یراذگ شناد ینامزاس
دوجو 30 نیناوق و ییاهدنیارف یارب
داجیا و یرادهگن هگرب یاه ( درز هگرب یاه
)امنهار دوجو 31 نیناوق و ییاهدنیارف یارب
بسک شناد یلخاد تهج دوبهب تیفیک و
تیمک شناد
دوجو 32 نیناوق و ییاهدنیارف یارب
بسک شناد یجراخ تهج دوبهب تیفیک و
تیمک شناد
33 یاهدنیارف و نیناوق
میسقت ( تاعلاطا رد نیب اهدحاو و )دارفا
34 و نیناوق
یاهدنیارف لاقتنا شناد زا قیرط ماظن یاه یتاعلاطا
35 دوجو
نیناوق و ییاهدنیارف تهج
میهست شناد اب نامزاس یاه ینوریب
36 دوجو
نیناوق و ییاهدنیارف یارب
ظفح و تشادهگن شناد
37 دوجو
نیناوق و ییاهدنیارف یارب
دوبهب دربهار یاه تیریدم شناد
38 دوجو
نیناوق و ییاهدنیارف تهج
بسک شناد زا عبانم ینوریب
39 دوجو
نیناوق و ییاهدنیارف تهج
بسک شناد زا عبانم ینورد
40 ییاناوت
دارفا یارب هب یریگراک شناد ینورد یارب تیلاعف یاه ینامزاس
41 دوجو
نیناوق و ییاهدنیارف یارب
قیوشت نانکراک هب یریگدای شناد
42 هژورپ
شزومآ نمض تمدخ نامزاس هتفای
دوجو 43 نیناوق و ییاهدنیارف یارب
قیوشت نانکراک هب تیوضع رد نمجنا یاه
ییارجا
یاهدنیارف 44 یدربهار دوجو
یدحاو یارب همانرب یزیر و اقترا شناد تیریدم
45 دوجو
دربهار تیریدم شناد
46 دوجو
همانرب یارجا یشیامزآ ای یمسر تیریدم شناد
47 دوجو
دحاو ای شخب هدایپ یزاس تیریدم شناد
48 دوجو
طابترا نیب
،تیرومأم مشچ زادنا و حرش فیاظو دربهار اب تیریدم
49 دوجو
تیریدم شناد رد دربهار یلک نامزاس
50 دوجو
مشچ زادنا فافش شناد تیریدم
51
یاهدنیارف یدرکلمع دوجو
صخاش تشگزاب هیامرس رد یبایزرا تیریدم شناد
52 ماجنا
یزیمم شناد ینیبزاب و
53 هدافتسا
رثؤم و هنلااعف هناماس تیریدم شناد دوجوم
54 هزادنا
یریگ یّمک یاهدنیارف تیریدم شناد
هدافتسا 55 زا صخاش اه ی یفیک و لرتنک تیفیک یارب یبایزرا تیلاعف یاه
تیریدم
56 دوجو
شور یاه یبایزرا تیریدم شناد طبترم اب تیریدم درکلمع ینامزاس
57 هجوت
هب هنیزه یاه یارجا تیریدم شناد رد هجدوب هنایلاس
58 شلات
یارب شزرا یراذگ ییاراد یاه سوملمان
59 هزادنا
یریگ یمک یارب یبایزرا هنیزه و درکلمع نمجنا یاه ییارجا
60 دوجو
طابترا نیب یبایزرا درکلمع نانکراک و همانرب یاه یشزومآ و یریگدای
61 هزادنا
یریگ هدزاب هیامرس یراذگ اه
62
گنهرف ینامزاس تیامح
تیریدم کمک
تیریدم هب نانکراک عقاوم رد داجیا لکشم
63 نازیم
اکتا نانکراک هب ناریدم رد ههجاوم لکشم اب
64 طابترا
کیدزن ناریدم اب نانکراک
65 اهب
نداد هب نانکراک تارظن
66 لیکشت
تاسلج مظنم یارب همانرب كارتشا یراذگ شناد
67 دهعت
تیریدم دشرا نامزاس هب هناماس تیریدم شناد
68 دوجو
تیریدم شناد رد دربهار یلک نامزاس
69 تیفافش
شقن و تردق ناریدم دشرا شناد
70
تکراشم نانکراک یدازآ
لمع نانکراک یارب رظنراهظا
71 رابجا
نانکراک هب یارجا تامیمصت زا هدشذاختا لبق
72 نانکراک راختفا
زا راک رد نامزاس
73 لیامت
هب همادا یراکمه نانکراک نامزاس اب
74 تکراشم
دارفا رد نمجنا یاه یگربخ
75 تکراشم
نانکراک رد كارتشا یراذگ شناد
76 یگنهامه
نانکراک رد یارجا تیریدم شناد
77 نمجنا رد دارفا تکراشم
ییارجا یاه
78 دوجو
گنهرف تیقلاخ و یروآون رد نامزاس
79 قلعت سح
رابتعا یعامتجا نامزاس دزن نانکراک
80 ینامزاس
تکراشم ناریدم یارب لح تلاکشم
81 تکراشم
نداد نانکراک رد میمصت یریگ اه
82
یناسنا یورین و كرد
شنیب نانکراک كرد
نانکراک زا تیمها تیریدم شناد
83 شناد تیریدم یازجا زا نانکراک كرد
84 دوجو
تاراکتبا رجنم هب گنهرف میهست شناد
85 كرد
نانکراک زا موهفم تظافح و تشادهگن شناد
86 كرد
نانکراک زا تیمها هیامرس یاه یرکف
87 دوجو
شرگن تبثم نانکراک تبسن هب كارتشا یراذگ شناد
88 هاگیاج
تیریدم شناد هب ناونع تیلباق یدیلک ینامزاس
89
صصخت و نانکراک
ناریدم تیمها
شناد ینامزاس یارب تیقفوم تدمدنلب
90 صیصخت
هجدوب تهج یارجا هناماس تیریدم شناد
91 لیکشت
تاسلج مظنم یارب همانرب میهست شناد
92 دوجو
تیریدم شناد رد دربهار یلک نامزاس
93 ییاناوت
دارفا یارب هب یریگراک شناد ینورد رد تیلاعف ینامزاس یاه
94 لیامت
نانکراک هب هرواشم و کمک هب تساوخرد یاه دارفا لخاد رد نامزاس
95 تیفافش
شقن و تردق نانکراک شناد
96 هدافتسا
زا لاناک یاه فلتخم یریگدای یارب بسک شناد
97 تیلاعف
دارفا رد یارجا هناماس تیریدم شناد
98
شزیگنا یورین
یناسنا دوجو
دنیارف ییاه یارب قیوشت نانکراک هب شناد یریگدای
99 دوجو
هناماس یاه یشزیگنا و شاداپ یارب هب كارتشا یراذگ شناد
100 قیوشت
نانکراک هب تیقلاخ
101 مشچ دوجو
شناد تیریدم فافش زادنا
102 شناد تیریدم یمسر دربهار دوجو
103 شناد تیریدم یبایزرا رد هیامرس تشگزاب صخاش دوجو
104 دوجو
همانرب یاه یشزومآ و علاطا یناسر تیریدم شناد
105 دوجو
صخاش یاه یدیلک یدرکلمع رد یبایزرا تیریدم شناد
106 تیلاعف رد شناد تیریدم یاهدنیارف دوجو
نانکراک هنازور یاه
107 دنیارف دوجو
ییاه یارب جیورت یروآون
لاؤس 2 . هبتر یدنب صخاش یاه رثؤم رب رارقتسا تیریدم شناد رد داهن هناخباتک یاه یمومع روشک
هنوگچ ؟تسا تیولوا یارب هناخباتک داهن رد شناد تیریدم رارقتسا رب رثؤم لماوع یدنب
روشک یمومع یاه
شور زا
