Supervision of Private Banks by the Iranian Security and Exchange Organization From the
Viewpoint of Transparency and Efficiency as Principles of Public Law
(Type of Paper: Research Article)
RezaTajarlou1*, Reza Khodabakhsh2 Abstract
According to Article 31 of the the Monetary and Banking Law of Iran, banks may only be incorporated as public joint-stock companies with registered shares.
Moreover, according to Article 36 of the Law on Permanent Provisions of Economic, Social and Cultural Development Programs, all public joint-stock companies are required to register with the Iranian Security and Exchange Organization (SEO) as the custodian and supervisor of the capital markets. Thus, establishment of any banks requires initial public offering of banks' shares and conducting secondary transactions needs registration at Tehran Stock Exchange or Iran FaraBourse Co. (IFB). Consequently, all banks are necessarily considered issuers of securities and therefore they are under the supervision of the SEO and subject to the regulations approved by the Securities & Exchange High Council and the rules set by the relevant stock exchange. The purpose of this paper is to examine the institutions that oversee the capital market, the scope of their powers and how they monitor banks, and their compliance with the principles of public law, including transparency and efficiency. To this end, after examining the issue from the perspective of monitoring securities transactions, disclosure of information and corporate governance as three main areas of bank supervision, the study’s findings suggest that the oversight of the banks by the capital market supervisory institutions, leads to transparency in the performance of banks and the protection of of investors interests. However, due to the overlapping jurisdiction of the regulators of the money market and the capital market over banks, in some cases oversight can disrupt the banks efficiency.
Keywords
securities market, capital market, banks, corporate governance, the Iranian Security and Exchange Organization (SEO), Securities & Exchange High Council, supervision.
___________________________________________________________________
1.Assistant Prof., Department of Public Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran (Corresponding Author). Email: [email protected]
2. Ph.D. Student in Public Law, Alborz Campus, University of Tehran, Tehran, Iran.
Email: [email protected]
Received: April 19, 2020 - Accepted: November 9, 2020
This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 International, which permits others to download this work, share it with others and Adapt the material for any purpose.
کناب رب ناریا راداهب قاروا رازاب ناکرا تراظن یصوصخ یاه
هب ییاراک و تیفافش رظنم زا یمومع قوقح لوصا ناونع
عون(
یملع :هلاقم )یشهوژپ _
ولرجط اضر
1
شخبادخ اضر ،* 2
هدیکچ
ۀدام قباطم ۳۱
« ناریا یملاسا یروهمج یکناب و یلوپ نوناق
» کناب لیکشت ، اه
ًافرص هب روهص
ۀداهم قباهطم ،ییوس زا .تسا نکمم ماناب ماهس اب ماع یماهس تکرش ۳۶
ماهککا نوناهق همئاد
ی
مانرب تکرش یمامت ،روشک ۀعسوت یاه یاه
اروا و روهب نامزاس دزن تبث ب مزلم ماع یماهس
راداهب ب ناونع نیدب .دنتسه یامرس رازاب رظان داهن و یلوتم ،،هیترت
هسأت ی س یموهمع ۀهضرع و
کناب ماهس اه
کناب ماهس تبث مزلتسم یلوا رازاب رد اه
لاماهعم ماجنا و تسا روب نامزاس دزن
کناب ماهس ۀیوناث اه
ذپ مزلتسم زین اهی نارههت راداههب اروا روهب یاهرازاب زا یکی دزن اهنآ شری
نیازا .دوب دهاوخ ناریا روبارف کناب یمامت ور
اه
ًًْاموزل یهم موهسسم راداههب اروا رشان و دنوهش
نیدب یاروهش و نامزاهس موصم اررقم عبات و راداهب اروا و روب نامزاس راظن تست ،یترت
طسوت ررقم طباوض و روب یلاع یاههداهن یهسررب رضاک ۀلاقم فده .دنراد رارق طوبرم روب
کناب رب اهنآ راظن یگنوگچ و هزوک ، یامرس رازاب رظان اه
یموهمع وهقک لوصا اب نآ قیبطت و
نیدب .تسا ییاراک و تیفافش لماش هبنج زا زوهضوم یهسررب زا سهپ ،روظنم
رهب راهظن یاهه
ن و اعلاطا یاشفا ،راداهب اروا لاماعم یتکرش تیمکاک زی
ب ناونع رب راظن ۀدمع ۀزوک س
کناب اه شیپ راتشون ، یم نومنهر جیتن نیدب ور
یامرس رازاب رظان ناکرا راظن لامعا ک ددرگ
کناب رب اه کهناب درهکلمع تیفافش یاقترا ب دنچره اهه
یامرهس عفاهنم هفک و رهجنم ناراذهگ
یم وپمه ب تیانع اب ،لاک نیا اب ،دوش رازاهب و لوهپ رازاهب رظاهن یاهداهن یتیکلاص ۀطیک یناش
کناب صوصخ رد یامرس اه
یخرب رد ، ب دراوم
یم اهنآ ییاراک رد للاتخا زورب .دماجنا
ناگژاودیلک
،نارهیا راداههب اروا و روهب نامزاهس ،یتکرهش تیمکاک ،کناب ، یامرس رازاب ،راداهب اروا رازاب . راظن ، روب یلاع یاروش
___________________________________________________________________
۱ . هورگ رایداتسا )لوئسم ۀدنسیون( ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،یسایس مولع و وقک ۀدکشناد ،یمومع وقک
.
Email: [email protected]
2 . .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد زربلا سیدرپ ،یمومع وقک یرتکد یوجشناد Email: [email protected]
:تفایرد خیرات ۳0
/ 0۱ / ۱۳99 - :شریذپ خیرات ۱9
/ 08 / ۱۳99
دقم هم
میظنت یاهداهن اررهقم میهظنت رد یهمهم شقن راداهب اروا و روب نامزاس لمج زا ،یلام رگ
یم افیا یامرس رازاب ب طوبرم کی زا ، تشذگ رد .دننک
هب وس ،تهموکک راتخاهس یگداهس لهیلد
ًافرص ،اهنآ تیاعر ب صاخشا مازلا و نیناوق ریسفت و ارجا ،عضو دهع رب
هس یاوهق ۀ هننقم هناگ
،
،هجوم یتموهکک کیاهظو ندوهب دودهسم و طیسب ،رگید یوس زا و تشاد رارق ییاضق و یرجم یم و داهصتقا تفرهشیپ اهب هزورهما .دهنک عهفر ار هعماج یاههزاین دهناوتب روکذم راتخاس ک دش
صصخت ی ندش یگدیچیپ زین و یامرس رازاب ۀزوک یامرس یاه
کی زا یراذگ فک رورض و وس
زا تیامک و عفانم یامرس
راظن یاهداهن داجیا ،رازاب نلااعف و ناراذگ میظنت و رگ
ۀزوک رد ار رگ
درک لیدبت رورض کی ب رازاب ه
تسا و روهب یلاهع یاروهش زهین نارهیا یملاسا یروهمج رد .
أیه قیرط زا راداهب اروا و روب نامزاس میظنت یاهداهن نومن ،نامزاس نیا ۀریدم
یلاهم رهگ
رازاب ۀزوک رد ۀدام اسارب .دنتسه یامرس
2 نوناق
« ناریا یملاسا یروهمج راداهب اروا رازاب
» ،
یامرهس وقک زا تیامک ، روب نامزاس و اروش لیکشت زا فده و هفک ،یهدناماهس و ناراذهگ
.تسا نوناق یارجا نسک رب راظن زین و راداهب اروا یاراک و نافصنم ،فافش رازاب ۀعسوت نیدب راظن ،یترت و
ب عبت کناب رب یراذگرثا نآ اه
یامرس رازاب ۀزوک رد ب۱
ناونع نیرهشان
یسروب راداههب اروا و روهب نامزاهس و روهب یلاهع یاروش ینعی یامرس رازاب ناکرا طسوت2
یم روص ناریا یملاسا یروهمج اروا یاراک و نافصنم ،فافش رازاب ۀعسوت نآ زا فده و دریگ
بطنم ک تسا راداهب .تهسا یموهمع وهقک نیداهینب لوصا زا ییاراک لصا و تیفافش لصا رب ق
یارب مأت ی ن أیه زین و روب یلاع یاروش ،فادها نیا یتراهظن تیکلاهص یاراد نامزاس ۀریدم
رازبا زا تیکلاص نیا لامعا یاتسار رد و تسا عضو
یم هدافتسا اررقم .دننک
أیه زین و روب یلاع یاروش ، نیمز نیا رد و کیاهظو یاهفیا یاتهسار رد نامزاهس ۀریدم
تیلوئسم هدرهک ،یوصت و نیودت ار یفلتخم اررقم شیوخ یاه
کهناب هک دهنا اهه
ار هب ناوهنع
هس رد و رهضاک ۀلاقم رد .تسا هداد رارق میقتسمریغ ای میقتسم ریثأت تست راداهب اروا نارشان تیمها تلع و ییاراک و تیفافش لوصا نییبت زا سپ و شخب رازاهب رهب رظاهن ناهکرا ،لوهصا نیا
هزوک سپس و هدش یسررب و یفرعم ب ناریا یامرس لهیلست و وخهشم اههداهن نیا راظن یاه
زا ییاراک و تیفافش لوصا اب اهنآ تبسن و هدش مهم
رت ی ن یم یسررب یمومع وقک لوصا .دوش
___________________________________________________________________
۱ . دههنب قباههطم
« ج » ۀداههم ۱
« نیههیآ ههمان ۀ داههم یههیارجا ۀ
4 عههسوت نوناههق ۀ
ههب دههیدج یلاههم یاهههداهن و اهههرازبا روههظنم
تسایس یارجا لیهست لهصا یهلک یاهه
44 یهساسا نوناهق »
(( زا تهسا راهبع یامرهس رازاهب تهست لکهشتم رازاهب
اروا اههی لااههک ههک نامزاههس و راداهههب اروا و روههب یلاههع یاروههش راههظن اههب و نارازگراههک طههسوت نآ رد راداهههب
لماعم یم رارق دتس و داد دروم طبترم اررقم ریاس و راداهب اروا رازاب نوناق قبط نارگ دریگ
)).
2 . دههنب قباههطم ۱2
داههم ۀ ۱ رههشان رازاههب نوناههق زا تههسا راههبع
ار راداهههب اروا ههک یقوههقک وخههش ههب
دوههخ ماههن
یم رشتنم دنک .
ییاراک و تیفافش لوصا
د یداینب و ماع میهافم یخرب رد شیر یملع ره یاپ ک درا
یهم لیکشت ار نآ یلصا یاه .دهنهد
کی ۀیاپ رب زین یمومع وقک شیر میهافم یرس
نآ زا یقوهقک دعاوق ریاس ک تسا هدش انب یا
یم مشچرس لوصا نیا .داد رارق رظندم ار اهنآ دیاب اهراجنه ویخشت ای ریسفت ماقم رد و دنریگ
ا ،رادتقا لصا ،یناگمه تکراشم لصا نوچ یمیهافم موادت لصا ،یمومع عفانم لصا ،تینما لص
.دنتهسه تهسد نهیا زا یلوصا و ییاراک لصا ،تیفافش لصا ، ابطنا لصا ،یمومع امدخ ۀئارا
« یگژیو دروم رد یم لوصا نیا یاه
یموهمع وهقک لوهصا ک تفگ ناوت گربرد
ی دهنر و دهعاوق ۀ
یم یقوقک یاهراجنه یم و دنراد یلک تلاک یمومع وقک لوصا ؛دنشاب
ماهلا دنناوت کیط شخب
رد لوهصا نهیا و تهسا هدرتهسگ لوهصا نهیا لاهمعا ورهملق و دنهشاب یقوهقک دعاوق زا یعیسو لسلس
،تارم دنرادروخرب لااو یهاگیاج زا اهراجنه »
،ینایردنزا یجرگ(
۱۳90 : 20۶ یسررب رد .)
ماظن رتسب رد و کلتخم ثکابم یموهمع وهقک لوهصا هاهگیاج و شزرا ، واهفتم یهسایس یاه
یرتهشیب تهیمها ییاراهک و ییوگخهساپ ،تیفافهش لهصا یلام وقک ثکابم رد .تسا وافتم مهم زا تیفافش ؛دنراد لوصا ریاس ب تبسن لهصا تهیمها .تهسا یلام وقک رد ایرورض نیرت
یم شیازفا ار رازاب ییاراک لصا نیا ک تسا لیلد نیا ب تیفافش هلمج زا یلاهم یاهداهن ؛دهد
کناب اه تلود و یهم لوئهسم و وگخهساپ مدرهم لباقم رد یلام ظاسل زا ار اه رد ناهنیمطا ؛دزاهس
میمصت یم داجیا یریگ یباهیزرا و مههف یارهب مدرهم موهمع و رازاهب نلااهعف ندرهک اهناوت اب ؛دنک
تسایس یهم ،جوم و دش دهاوخ رجنم رتهب امیمصت ذخا ب ،یلام یاه مدرهم موهمع اهت دوهش
دننک کرد رتهب ار یزاب دعاوق ،یفرط زا .
نامه روط ۀدام ،دش رکذ ک 2
،راداههب اروا رازاهب نوناق
یامرس وقک زا تیامک ار روب نامزاس و اروش لیکشت زا فده و هفک ،یهدناماهس و ناراذگ
یم راداهب اروا یاراک و نافصنم ،فافش رازاب ۀعسوت نیازا .دناد
راهظن ایآ ک رما نیا یسررب ور
هب اروا رازاب ناکرا یم ادیپ تیمها ،ریخ ای تسا هدش رجنم تیفافش ب رادا
.دنک
نیب ودنص کیرعت قبط لوپ یللملا
رد۱
« شور اررقم عومجم تیفافهش ۀزوهک رد هنیهب یاه
تسایس رد یلام و یلوپ یاه
2» کناب یارب تیفافش ، اه
هراهشا یهطیسم هب یلاهم یاهداهن و یزکرم ی
تسایس فادها نآ رد ک دراد یلوهپ یاهه
،اههنآ یراذگتهسایس و یداههن ،ینوناهق موچراهچ ،یلاهم و
یراذگتسایس ب طوبرم امیمصت هداد ،اهنآ لیلد و یلام و یلوپ یاه
نهیا هب طوهبرم اهعلاطا و اهه
تسایس کناب ییوگخساپ طیارش و اه داهن و یزکرم یاه
ب ،یلام یاه و رتهسد رد ،مههف لهباق روهط
ب عقوم .دریگ رارق مومع رایتخا رد یور
نیهب ودنهص لمعلاروتهسد رد هدشرکذ تیفافش یاه یهللملا
شقن حوضو ؛دراد زکرمت دراوم نیا رب لوپ تیلوئسم ،اه
کناب فادها و اه اه
؛یلاهم یاهداهن و یزکرم ی
___________________________________________________________________
1. International Monetary Fund
2. Code of Good Practices on Transparency in Monetary and Financial Policies
تسایس ب طوبرم امیمصت شرازگ و نیودت دنور تهسایس و یزهکرم کهناب طهسوت یلوپ یاه
یاهه
نامزاس طسوت یلام تسد ؛یلام یاه
تهسایس دروهم رد اعلاطا ب یمومع یسر و یلاهم و یلوهپ یاهه
داههن و یزهکرم کهناب طسوت تقادص نیمضت و ییوگخساپ ( یلاهم یاهه
IMF, 1999: 4
،نیهنچمه .)
زتیپوک جرج یاقآ کیرعت قباطم ماتک رد۱
تیفافش رد ایلمع تلود ک یلام تیفافش زا2
هب ناوهنع
اس یتنرتنیا هاگیاپ رد لوبق دروم کیرعت نامز
یهنلع زا تسا رابع لصا نیا ،تسا هدش جردOECD
ماسک ،یلام تسایس فادها ،تلود درکلمع و راتخاس ندوب و یتلود شخب یاه
ههورهپ اهه نهیا ؛نآ ی
،عماهج ،داهمتعا لهباق اهعلاطا ب لماک یبایتسد مزلتسم رما هب
عهقوم ۀهسیاقم لهباق و مههف لهباق ،
نیب تیلاعف دروم رد یللملا سا تلود یاه
ماختنا ات ت یلاهم تیعهضو دنناوتب یلام یاهرازاب و ناگدننک
نیزه و تلود تیلاعف یایازم و یعقاو یاه
ار دوهخ ۀدهنیآ و یهلعف داصتقا لمج زا تلود یاه هب
روهط
( دننک یبایزرا قیقد
Kopits et al., 1998: 1
. )
کهناب و یلاهم یاههداهن رهب راظن و یلام وقک ۀزوک رد ک یرگید مهم لصا اهه
تهیمها
زا یلاهم لئاهسم یبایزرا یارب یداینب یراجنه رایعم کی ییاراک .تسا ییاراک لصا ،دراد ینایاش ( تسا وقک ۀچیرد
Zhou, 2005: 1
دهنداقتعا نهیا رب یگمه ک دراد دوجو ینوگانوگ ایرظن .)
یهم موهسسم یهساسا شزرا کهی ، وهقک رظنم زا ،یداصتقا ییاراک ک لهیلست رد .دوهش
یاهه
تقا ( تهسا هاهفر ندرهک یریکادهک ،ًلاوهمعم ییاراک زا فده و روظنم ، وقک یداص
Famulsky,
2017: 38
شیپ ۀلاقم رد .) و تهیلاعف .تهسا یامرهس و لوهپ رازاهب ییاراهک ،ییاراهک زا روظنم ور
و تهسا رادروهخرب ینایاهش تیمها زا یروشک ره یداصتقا دشر رد یامرس رازاب حیسص درکلمع امرس رازاب ییاراک .تسا نآ درکلمع رگنایب ی
اهماف طهسوت راهب نیلوا اراک ۀیامرس رازاب حلاطصا رد اراهک رازاهب یو ۀدهیقع هب ،دهش ناهیب۳
هدیا لآ تمیق ک تسا ینامز تلاک نیرت تهسد هب رازاهب عباهنم ویصخت یارب یتسرد ۀناشن اه
لیلست ۀمه نآ رد ک یرازاب .دنهد اهی یهیاراد ۀدهنیآ دروهم رد یتاهعلاطا یاه
ماههس
« هب روهط
لهماک
4» هب یارهب ییاهج رهگید و دنهشاب هدهش سکعنهم تهمیق رد طهسوت لهیلست ندرهب راهک
یامرس تکرش و ناراذگ ( دنامن یقاب اه
Fama, 1969: 383
ک ،اراک رازاب صوصخ رد یرظن نیا .)
ب روط هدرتسگ راوتسا یاپ نیا رب ،دوب شریذپ دروم یهاگشناد یلام نانادداصتقا فرط زا یا دوهب
ۀهیرظن .تهساراک ًلاماهک رازاهب دوهخ و ماهس دروم رد اعلاطا اکعنا یارب راداهب اروا رازاب ک دوب نیا شریذپ دروم ماگنه
ی ک ب اعلاطا یم دوجو
هب رابخا نیا ،دیآ ادهیپ شرتهسگ تعرهس
یم تمیق رد لصافلاب و دنک یم ریثأت رازاب یاه
نیازا .دراذگ یسررب ن ور
نام یهنف یاه یوهگلا دهن
یسررب ن و تمیق یلبق ییاراد یسررب دننام یداینب یاه
یکمک ،یسروب تکرش نایز و دوس و اه
___________________________________________________________________
1. George Kopitz
2.Transparency in Government Operations 3. Eugene Fama
4. Fully-Reflect
یهمن رتهشیب دوهس اب ماهس دیرخ یارب نارادیرخ ب ( دهنک
Malkiel, 2003: 3
اهیرظن اهدهعب .)
فرک ناریدم ک تساراک یماگنه رازاب رگید یخرب ۀدیقع ب ،دش حرطم یرگید ودنص یا
یاه
یامرس یهسررب اهسارب دهنناوتب رازاهب نلااعف و یراذگ اهی یداهع مدرهم زا یرهتهب لهیلست ،اهه
یامرس ب هاگآان ناراذگ دنهدب تسد
،۱
ب روط ییاراهک هلاقم نهیا رد ییاراهک زا اهم روهظنم ،یلک
تکرش ک ینعم نیا ب یتاعلاطا هب یامرهس رازاب نلااعف و ناگدننک
و حیسهص وهسن هب
عهقوم زا
لاطا تمیق صوصخ رد راذگریثأت و طوبرم اع موههفم نهیا ب یتایلمع ییاراک و دنبای یهاگآ اه
یامرس دناوتب رازاب ک ههورهپ و اهیلمع تمهس ب ار اهنآ و هدرک مذج ار کلتخم یاه
اهب ییاهه
هرهب خرن نیرتشیب .تسا ،دنک تیاده دوس و یرو
ییاراک و تیفافش لوصا ک تفگ دیاب ، نیمز نیمه رد هب یامرس رازاب رد
موزهلم و مزلا یعوهن
مولطم یلام و یداصتقا ماظن کی لاب ود ییاراک و تیفافش تقیقک رد ؛دنرگیدکی ا
لهصا ود نیا .دن
رهتهب ییاراهک هب رتهشیب تیفافهش .دوش فک اهنآ ۀنزاوم و دنشاب تشاد رارق رگیدکی رانک رد دیاب یم رجنم یخرب رد ک تشاد جوت دیاب نکل ،دوش یهم رهجنم ییاراک لصا ضقن ب تیفافش دراوم
یم جاوم تسکش اب ار رازاب و دوش هنیزه لهباقم رد دهیاب تیفافش یایازم عقاو رد .دنک
هک ییاهه
ب تسا نکمم و امیمهصت ییاراهک تهسا نهکمم تیفافش ک یطیارش رد .دوش هدیجنس ،دروآ راب
ب ای دنک جاوم رطخ اب ار اهنآ ریثأت بث هوقلاب روط
نلااهعف ۀبستکم عفانم اب ای دربب نیب زا ار رازاب ا
یهاهگ یهتک و درک لمع یرتشیب تقد اب دیاب تیفافش و اعلاطا یاشفا رد ،دشاب ضراعت رد رازاب .درک دودسم ار نآ هب
یامرهس یناهجیه موهجه ،هجوم تیفافهش هک ییاهج رد لاهیم یار ناراذهگ
فرکریغ ازاب وخاش و دوش دوخ ماهس شورف یارب یا هتبلا .دنک جاوم دیدش ناسون و تفا اب ار ر
تیدودسم نیا هدهش ،یوهصت راداهب اروا و روب نامزاس دننام یرادتیکلاص عجرم طسوت دیاب اه
تهسایس ۀزوهک رد .دشاب وخشم و دودسم رایسب دراوم یارب مه نآ و رد تیدودهسم ،یلاهم یاهه
،تسا یقطنم اعلاطا یخرب یاشفا کارچ
عم رثا تسا نکمم تهقد دهیاب تبلا .دشاب تشاد وک
یهب و رازاهب اهبث نتهفر نیب زا دننام یلیلاد و هدشن ییاراک یادف ،تیفافش ک تشاد ندهش ریثأهت
تسایس .دنوشن لیدبت اعلاطا یاشفا مدع یارب یزیواتسد ب یلام و یلوپ یاه
راداهب قاروا و سروب رازاب رب رظان ناکرا
و روب رازاب رب رظان ناکرا روهب نامزاهس و روب یلاع یاروش ،ناریا یملاسا یروهمج راداهب اروا
، روهب نامزاهس و یلاع یاروش لیکشت ینوناق یانبم .دنتسه ناریا راداهب اروا و
« اروا رازاهب نوناهق
___________________________________________________________________
۱ . علاطم یارب ۀ رتشیب :ک.ر
Malkiel, Burton G. (2003), The Efficient Market Hypothesis and Its Critics, CEPS Working Paper, No.
91, Princeton University, pp 31-33
ناریا یملاسا یروهمج راداهب »
ۀدام و 2 نارهیا راداههب اروا رازاهب ناهکرا ار داههن ود نیا ک تسا نآ
م یفرعم ی تیکلاص و کیاظو و ،یکرت نایب ب یدعب داوم رد و دنک یم نکر ود نیا یاه
ۀداهم .دزادرپ
۳ یم یفرعم راداهب اروا رازاب نکر نیرتلااب ار اروش ، تهسایس ،یوصت ک دنک
ار رازاهب نلاهک یاهه رهب
هدهع ۀداهم قباهطم و دراد 5
یاراد هک تهسا یهتلودریغ یموهمع ۀهسسۀم ،نامزاهس ،نوناهق نیهمه
خش شریذهپ قهک زا یمههس و یتفاهیرد یاههدزمراک لهسم زا و هدوهب لقتهسم یلام و یقوقک تیص
تکرش روب رد اه یم لیلست و یفرعم نکر ود نیا لیذ رد .دش دهاوخ هرادا اهدمآرد ریاس و اه
.دوش
1 . راداهب قاروا و سروب یلاع یاروش
یس ،یوصت ک تسا راداهب اروا رازاب نکر نیرتلااب ،اروش نیا تهسا
رازاهب ۀزوهک رد نلاهک یاهه
رد اهنت و هدرکن رظنراهظا داهن نیا یقوقک تیهام صوصخ رد راذگنوناق .دراد هدهع رب ار یامرس ۀدام ۳ داوهم رد سپهس و تسناد راداهب اروا رازاب نکر نیرتلااب ار اروش ،راداهب اروا رازاب نوناق
.تسا هدرک هراشا نآ کیاظو و اضعا ،یکرت ب یدعب م تیکلاص نازیم رد یداهن ره تیها تیلوئسم ، ارایتخا ،اه
عهجارم اهی عجرم ،للاقتسا ،اه
نیا اب ؛دراد تیمها نآ رب رظان نیناوق و امیمصت زا تیاکش تهج حلاص نهیا رد راذگنوناق لاک
ۀدام نمض روب نامزاس تیهام ک تسا یلاک رد نیا .تسا هدرک وکس نیمز 5
رازاهب نوناق
اهب اروا ۀهاو اروش تیهام صوصخ رد نوناق .تسا هدش وخشم راد
« نکر » ب ار ؛تسا هدرب راک
لاکرد ی ک اروهش هک تهسین یهنیع داههن کهی زهین راداهب اروا رازاب و تسین یقوقک ۀهاو نکر
ب ناونع و اراهیتخا ،کیاظو صوصخ رد طیارش نیا رد .دوش موسسم نآ ۀندب زا یئزج ای نکر
تیلوئسم نت اروش یاه
یم اه نیهیآ و راداههب اروا رازاهب نوناق ب ناوت یهخرب و نآ یهیارجا ۀهمان
.تسا وخشمان یدودک ات کیلکت نوناق وکس دراوم رد و درک عجارم هدنکارپ نیناوق یم ظکلام راداهب اروا رازاب نوناق یسررب اب رهب راداههب اروا رازاهب یهیارجا ۀفیظو ک دوش
ن ۀفیظو و روب نامزاس ۀدهع میظنت و راظ
اروا و روهب نامزاهس رهب مه و رازاب رب مه یرگ
راداهب دهع رب .تسا هدش هداهن راداهب اروا و روب یلاع یاروش ۀ
مهم رت ی ن یاتهسار رد اروش نیا ؛تسا راداهب اروا رازاب رب راظن روب یلاع یاروش ۀفیظو
راداهب اروا رازاب رب راظن ینعی دوخ یتاذ ۀفیظو ماجنا یهم اررهقم عضو ب ردابم
رد .دهنک
میظنت و اررقم عضاو داهن روب یلاع یاروش عقاو ۀدام قباطم .تسا راداهب اروا رازاب رد رگ
4
ب مزلا ریبادت ذاختا ،راداهب اروا رازاب نوناق لاهمعا ،راداههب اروا رازاب ۀعسوت و یهدناماس روظنم
تسایس نییعت ،نوناق یارجا رب یلاع راظن طخ و اه
،راداهب اروا رازاب یشم نییآ داهنشیپ
همان
نوناق نیا یارجا یارب مزلا یاه ب
روظنم ناریزو أیه ،یوصت دهیدج یلاهم یاهرازبا ،یوصت و
.تسا یتراظن ۀفیظو ماجنا یاتسار رد اروش ارایتخا لمج زا
2 راداهب قاروا و سروب نامزاس .
ۀداهم قباطم 5
اههب اروا رازاهب نوناهق یموهمع ۀهسسۀم نامزاهس ،نارهیا یملاهسا یروههمج راد
ریاهس دننام و تسا یتلودریغ اهسسۀم
یلاهم و یقوهقک تیهصخش یاراد ،یهتلودریغ یموهمع
یاهدزمراک لسم زا و تسا لقتسم یتفایرد
و یمهس زا قک شریذپ تکرش اه رد روب و ریاهس
اهدمآرد هرادا دهاوخ دش .
أیه س ییارجا یوزاب ،نامزاس ۀریدم و تهنار داهجیا زا یریگوهلج یارهب .تسا روب نامزا
أیه یاضعا کرتشم عفانم للاقتهسا هفک زهین و یامرس و لوپ رازاب نلااعف اب نامزاس ۀریدم
ۀدام ،اهنآ ۱0
ۀدام و نوناق ۱۱
أیه رد تیوضع ،نامزاس ۀمانساسا ب ار هریدم
کهظوم روص و
مامت تقو لاغتشا و هدرک یقلت ای
شریذپ وئسم تیل یرگید رد ریاس هاگتسد اه
، هاگنب اه و اههداهن
معا زا یتلود یتلودریغ و ار
یم ملاعا زونمم ناشیا یارب .دنک
ب ،تیفافش لصا یارجا یاتسار رد ،رگید فرط زا مهم زا یکی ناونع
نامزاهس یتراظن فادها نیرت
ۀدام ، روب ۱4
أیه یاضعا ،راداهب اروا رازاب نوناق نامزاس هریدم
یهم کهظوم ار ودهب رد هک دهنک
ییاراد تسرهف ،تیوضع ۀمتاخ و ماصتنا اروهش هب ار دوهخ لهفکت تهست یاهضعا و رسمه ،دوخ یاه
ۀدام قباطم و دننک شرازگ ۱7
، لاعف ی ت اه ی یداصتقا و یلام دوخ و لغاهشم نینچمه ماهمت
تهقو اهی
هراپ تقو دوخ ار ک یط ود لاس ریخا ب نآ لاغتشا تشاد دنا دنراد ای
، ب سیئر ۀوهق ییاهضق شرازهگ
دنهد . نیازا یم ظکلام ور أیه یاضعا دوخ زا لوا ماگ رد راظن ک دوش
زاهغآ روب نامزاس هریدم
یم یم کمک رازاب تیفافش ب و تسا تیفافش لصا یاتسار رد رما نیا ؛دوش .دنک
تیکلاص و کیلاکت صوصخ رد وا رازاهب نوناهق ، روهب نامزاهس ۀریدم أیه یاه
راداههب ار
نییآ و یملاسا یاروش سلجم موصم نیهیعت ینوناهق یاهنبم ،نآ ییارجا ۀمان
و کیلاهکت ۀدهننک
تیکلاص .تسا ناشیا یاه
ب روط تیکلاص و کیاظو ،وخشم أیه یاه
ۀداهم رد هریدهم 7
راداههب اروا رازاهب نوناهق
هدش اصکا تیکلاص مها هدام نیا قباطم ؛تسا
أیه یتراظن یاه ۀریدم
نامزاس راهبع دهنا :زا
یهت ۀ آ هی نی همان اروهش هب نآ داهنهشیپ و نوناهق نهیا یارهجا یارهب مزلا یاهه هیهت ،
و نیودهت
لمعلاروتسد یاه
ییارجا نیا راظن ،نوناق رب
نسک یارجا نیا نوناق و اررقم تهبث ،طوبرم و
رودص زوجم ۀضرع یمومع اروا راداهب و راظن رب یهسررب ،نآ و
راهظن رهب اهشفا ی اهعلاطا
مهااب ی ت طسوت تکرش اه ی تبث هدش دزن نامزاس .
کناب رب تراظن اه
شلاچ اعوضوم زا یکی و راداههب اروا رازاهب نوناق نیودت نامز زا ک زیگنارب
هسأت ی س نامزاهس
،ناراهکمه و یهفجن( تهسا راهظن ثهسب ،تهسا هدوب حرطم راداهب اروا و روب ۱۳97
: 2۳ .)
کناب اه ب عبت ج کنیا یسروبارف ای یسروب نارشان ءز ا
یم موسسم یامرس رازاب نلااعف زا ،دن دنوش
یسررب و یفرعم ب شخب نیا رد .دنتسه روب یلاع یاروش و نامزاس راظن تست و مهم
رت ی ن
هزوک کناب رب اروش و نامزاس یتراظن یاه اه
اهفلخت ، اعلاطا یاشفا ، لاماعم رب راظن لماش
یم مئارج و میزادرپ
یم ار ییاراک و تیفافش لوصا اب اهنآ تبسن و میجنس
.
1 تسایس بیوصت قیرط زا راداهب قاروا رازاب ۀعسوت و یهدناماس . و ن اک یااه
راداهب قاروا ت ماعم رب تراظن
ۀریدم أیه و یلاع یاروش صوصخ نیا رد هدناسر ،یوصت ب ار یددعتم ابوصم ،نامزاس
،دهنا
لمج زا یتابوصم نکل
« آ نیی مان ۀ نارهت راداهب اروا روب تکرش رد لاماعم »
موصم ۱۳85 ،
« نارهیا روهبارف و نارههت راداههب اروا روهب رد لاماهعم ماجنا ۀوسن ییارجا لمعلاروتسد
» ،
« راداههب اروا یمومع ۀضرع و تبث لمعلاروتسد »
زهین و
« د اروا اهعلاطا راهشتنا لمعلاروتهس
رشتنم راداهب ه
کناب هاگتسد ،اه ارجا یاه
ی تکرش و ی دهنب ۀرهصبت زوضوم یتلود یاه
« م
» ۀداهم
۱0 مانرب نوناق ۀ
مشش » کناب اب طبترم ابوصم ۀرمز زا اه
.تسا رضاک لاقم و
ۀدام قباطم ۳۱
موصم یکناب و یلوپ نوناق ۱8
/ 04 / ۱۳5۱ ،سلجم هسأت ی س کهناب اهه ًافرهص
ب روص ییوس زا .تسا نکمم ماناب ماهس اب ماع یماهس تکرش ۀداهم قباطم ،
99 ۀهمانرب نوناهق
جنپ ۀدام( عسوت مجنپ ۀلاس ۳۶
ماککا نوناق مئاد
مانرب ی تکرش یمامت )ینونک ۀعسوت یاه یاه
راداهب اروا و روب نامزاس دزن تبث ب مزلم ماع یماهس هب
ناوهنع رازاهب رظاهن داههن و یلوهتم
ۀدام قبط .دنتسه یامرس 4
« هق زا یتمهسق حلاصا ینوناق ۀسیلا راهجت نونا
» موهصم ۱۳47 ،
تکرش لیکشت ۀیامرس ۀدمع تمسق مدرهم هب ماههس شورهف و ضرع قیرط زا ماع یماهس یاه
یم نیمأت کهناب ماههس لاقتنا و لقن زین و ضرع .دوش
اهه عباهت دهیاب روهب رد شریذهپ زا سهپ
طباوض و اررقم عت
یی ن هدش ۀدام قبط و دشاب روبارف ای روب طسوت ۱
نییآ عم ۀمان رد لاما
نهیازا .دهسرب روهب دییأت ب ،نارهت راداهب اروا و روب تکرش یارهب یکناهب رهه ور
هسأت ی س ،
نوزفا زوجم ذخا رب سأت
ی س و روهب نامزاهس دزهن دهیاب ناریا یملاسا یروهمج یزکرم کناب زا
زین راداهب اروا تبث
هدش هدرپس تکرش دزن نآ ماهس ، جو ۀیوست و راداهب اروا یزکرم یراذگ
هو
هدرپس هدش روب زا یکی دزن سپس و ۀداهم قباهطم .دوهش شریذهپ اه
2
« و تهبث لمعلاروتهسد
راداهب اروا یمومع ۀضرع
» دزهن نآ تهبث هب طوهنم هیلوا رازاب رد راداهب اروا یمومع ۀضرع ،
ۀدام قبط و تسا روب نامزاس ۳
تبسن راداهب اروا نوگ ره راشتنا زا شیپ تسا کلکم رشان ،
ن ذخا ب نیدب و دنک مادقا روب نامزاس رظ ۀهینایب ،تبث یاضاقت مرف ۀئارا دننام یفیلاکت روظنم
هریذپ ۀیملاعا حرط و تبث ،نامزاس ب یسیون
دهع رب .تسا یو ۀ
نوزفا عبات زین ماهس ۀیلوا ۀضرع ،نیا رب
« اروا روهب رد ماههس ۀهیلوا ۀهضرع لمعلاروتهسد
نارهت راداهب »
داوم یارجا رد ک تسا 7
و ۱0 نییآ أیه ،یوصت ب روکذم ۀمان نامزاهس ۀریدم
نیازا .تسا هدیسر نامه ور
یم ظکلام کروط داوهم ،یوصت اب روب یلاع یاروش ،دوش
7 و ۱0
نییآ کهناب ماههس ۀهیوناث لاماعم و یدعب لاقتنا و لقن زین و یلوا ۀضرع ، مان اهه
یهدناماهس ار
.تسا هدروآرد دوخ راظن تست و هدرک نییآ نیا رد
وخشم ار ایلک روب یلاع یاروش ، مان
داوم قبط ار ایئزج نایب و هدرک 4،5،۶،8،۱۳
لمعلاروتسد ب لوکوم أیه موصم یاه
ۀریدهم
دزهن شریذهپ ،نامزاس دزن ماهس تبث یاهدنیارف ک تسا رکذ نایاش .تسا هدرک روب نامزاس روب زا یکی سا وافتم نآ ۀضرع و دامن جرد و اه
یماهمت ک اجنآ زا ،عقاو رد .ت تکرهش
اهه ی
یهلو ،دوهش تهبث نامزاس دزن دیاب ًاموزل یکناب ره ،دنتسه نامزاس دزن تبث ب مزلم ماع یماهس رد شریذپ طیارش دجاو یکناب نینچ ماهس تسا نکمم هه
ی چ هی ک روهب زا نهیا رد .دهشابن اهه
تبث رشان ،یکناب نینچ ب ،ضرف تفریذپ هدش
یم هدشن و دنیوگ ب روظنم نارادماهس وقک فک
هدرک یرادیرخ ار روبزم کناب ماهس ک یدرخ ،نارادماههس ییاراد یگدنوشدقن ناکما داجیا و دنا
یم ضرع و جرد روبارف ۀیاپ رازاب رد روبزم کناب ماهس ماههس جرد دوهجو اب و لاک نیا اب .دوش
تبث رشان نانچمه فوصوم کناب ، یاپ رازاب رد کناب نآ دش
تفریذپ ه یم موسسم هدشن
.دوش
ۀدام رد روب یلاع یاروش 8
نیهیآ نازهیم ، هلماعم طیارهش ،راداههب اروا لاماهعم زاوهنا ، همان
یم راشتنا لماعم نامز رد ک یتاعلاطا ماهجنا طیارش ریاس و شورف و دیرخ شرافس ماجنا لکارم ،دبای
شیپ طباوض تست ار لماعم ینیب
سن لمعلاروتسد رد هدش نیدب و هداد رارق لاماعم ماجنا ۀو
،زون ،یترت
کناب ماهس لاقتنا و لقن طیارش و لکارم ،هوسن اه
طباض ار .تسا هدروآرد راظن تست و هدرک دنم
ۀدام قباطم ،نینچمه ۳۳
روهب ۀیوست متسیس و یاپایاپ اتا زا جراخ رد لاماعم ۀیوست ،
هدرپس لمعلاروتسد رد روکذم دراوم رد زج ار اهب اهت تهسا هدرک زونمم یاپایاپ و یوست ،یراذگ
.دوش راظن لباقریغ و یروص لاماعم ماجنا زا عنام راک نیا مهم زا رگید یکی اروا رازاهب ۀعهسوت و یهدناماس فده اب روب یلاع یاروش ابوصم نیرت
،راداهب
« رهشتنم راداههب اروا اهعلاطا راشتنا لمعلاروتسد ۀ
کهناب هاگتهسد ،اهه یاهه
ارجا هی و ی
تکرش دنب ۀرصبت زوضوم یتلود یاه
« م
» ۀدام ۱0 مانرب نوناق ۀ
مشش » ۀداهم رد .تسا 4
هس ،
هب ،ندوب اکتا لباق مهم یگژیو و ندوهب عهقوم
ندوهب رود یهگژیو زا ار یرادهبناج زا
یلهصا یاهه
رشتنم اعلاطا رب هدش
یم داوم .درامش ۶
و 7 نیهیآ تههج ادنتهسم و اهعلاطا لقادهک ، همان
نا رب ار اروا شریذپ ای راشت یم
کناب مازلا ، اعلاطا زون صوصخ رد جوت لباق تکن .درامش اه
ب
راشتنا یلاهم یبایزرا و یدقن انایرج ،نایز و دوس روص هارمه ب یلام و یداصتقا ،ینف یجوت
حرط ، کسیر لیلست شرازگ مأت یارب کوکص ک یصخش تیلاعف زوضوم اب طبترم یاه
ی ن یلاهم
یو م رشتنم ی دوش )دروم ،سک رشان ای یناب(
زین و شرازهگ صوهصخ رد رباهسک رظنراههظا
کوکهص راهشتنا قیرط زا یلام نیمأت یهیجوت یامرهس .تهسا
طهسوت یامرهس رازاهب رد یراذهگ
یامرس یم روص کسیر و یهدزاب لوبق نازیم و فادها اسارب ناراذگ .دریگ
« تسا یرادباسک یساسا لوصا زا یکی ءاشفا راذهگریثأت یلاهم یرگهشرازگ داعبا مامت رب ک
دیاب ،تکرش ب طوبرم تیمهااب یلام عیاقو و اهدادیور یمامت ،لصا نیا یانبم رب .تسا هب
روهط
یامرس یارب زاین دروم اعلاطا ۀیهت ب ار تکرش لصا نیا .دنوش اشفا لماک و ،سانم و ناراذهگ
یم مزلم ناگدنهدرابتعا ب .دنک
ره یلک روط میمصت رب ک یتاعلاطا نوگ
هدافتسا یریگ ناگدننک
روص ددرگ اشفا دیاب دشاب رثۀم یلام یاه »
،ناراکمه و یمرک(
۱۳92 : 49 .)
اهعلاطا راهشتنا ب کلکم ار لومشم صاخشا ،ناکما دک ات تسا هدیشوک لمعلاروتسد نیا ا نهیا لمعلاروتهسد نهیا لاکشا .دنک رتشیب چره تیفافش یاتسار رد دوخ و کهیرعت هک تهس
یگژیو ۀهئارا و کهیرعت مدع .تسا هدرکن وخشم ار یرادبناج زا رود ب و اکتا لباق اعلاطا یاه
یگژیو یم ،جوم لمعلاروتسد عضاو رظندم یاه یهصخش اهیرظن لامعا و ریسفت ناکما ات دوش
ب .دشاب تشاد یفنم رثا رازاب ییاراک رب و دیآ دوجو
کناب ک یتامدخ زا یکی اه
یم ماجنا یامرس رازاب ۀزوک رد شقن یافیا ،دنهد
ب ناونع اهی لماع
هریذپ دنیارف رد نماض ، روهب یلاهع یاروهش هنیمز نهیا رد .تهسا راداههب اروا ۀهضرع و یسیون
« راداههب اروا یموهمع ۀهضرع و تبث لمعلاروتسد »
رد ار ۱9 و هداهم ۶ رد هرهصبت 25
/ ۱0 / ۱۳85
نههیا رد یههلک طوههطخ نآ رد و ،یوهصت نههیا لوا لههصف قباههطم .تههسا هدرههک وخهشم ار ههنیمز
هب طوهبرم یهیارجا ایلمع ک تسا یرابتعا یلام ۀسسۀم ای کناب ،یلام داهن ،لماع ،لمعلاروتسد هریذپ عمج و راداهب اروا یسیون یم هدهع رب رشان فرط زا ار هوجو یروآ
ۀدام قباطم .دریگ ۶
رهشان ،
زا خسن کی ،لماع اصخشم تسا کظوم ره
زون دادرارق ای مانقفاوت هدشدقعنم
صاخهشا ریاس اب
هریذپ هوجو ک یکناب ماسک اصخشم و هرامش ، اروا راشتنا اب طابترا رد یقوقک هب دهیاب یسیون
نیزه دروآرب زین و دوش زیراو نآ اهب طبترهم میقتهسمریغ و میقتهسم یدقنریغ و یدقن جراخم و اه
شان طسوت ک ار راداهب اروا راشتنا کناب ب ر
اه یاههدزمراک لماهش ،دهش دههاوخ اهی هدش تخادرپ
نیزه ریاس و یتخادرپ مادقا نیا ماجنا دنچره .دنک ملاعا تبث ۀینایب رد اه
،تهسا رهشان ۀدههع رب اه
یهم مهارهف لماع کناب رب راظن یارب ار نیمز اعلاطا نیا یاشفا اب رشان نکل هنومن یارهب .دروآ
ت یتفایرد دزمراک نازیم کناب طسو
اه ۀهئارا ب کظوم رشان یفرط زا .تسا راظن لباق قیرط نیا ب
ای دادرارق زون ره
نیدب .تسا لماع کناب اب مانقفاوت یم ، روب یلاع یاروش ،،یترت
قهیرط زا دهناوت
داهجیا دهننام یتاهفلخت دوجو .دنک راظن لماع کناب فرط زا اهنآ ماجنا ۀوسن و ادهعت رب نامزاس ارب تنار صاخ رادیرخ هدع کی ی و یتسیل شورف ،
شیپ یرادا تعاس زا دهنیارف رد
ذهپ ی هر ون ی هس ،ی
یم یرورض و هدرک یجوت ار راظن .تسا ییوگخساپ و تیفافش لصا یاتسار رد رما نیا .دیامن
2 . تاع طا یاشفا
یلام عیاقو و اهدادیور یمامت مهااب
ی ت ب دیاب تکرش ب طوبرم شفا ،لماک و ،سانم روط
.دنوهش ا
یاهشفا یارهب اضاقت لیلد .تسا یتایک ۀیامرس رازاب یاراک درکلمع یارب تکرش اعلاطا یاشفا یامرس و ناریدم نیب یگدنیامن داضت و یتاعلاطا نراقت مدع ،یلام شیازهفا .تسا ینوریب ناراذگ
یم شهاک ار لادابم ۀنیزه و شیازفا ار یامرس رازاب رد یگدنوشدقن ،اشفا حطس ( دهد
و یهمرک
،ناراههکمه ۱۳92
: 50 ههب .) یامرههس زا تههیامک یاههقترا روههظنم و راذههگ
مأههت ی ن ،رازاههب ناههنیمطا
میظنت هچنانچ نیاربانب .دنشخب اقترا ار لماک یاشفا لصا دیاب ، روب اررقم و دعاوق ناگدننک
اب و طوبرم قیاقک و اهدادیور یمامت لماش ک یرادباسک اعلاطا یلام تیعضو ۀرابرد تیمها
و
ب ،تسا یراجت دکاو درکلمع جیاتن هدافتهسا راهیتخا رد لهماک و یتسرد
،درهیگن رارهق ناگدهننک
میمصت رد یتلاکشم یهم داجیا رازاب رد تباقر و تیفافش و اهنآ یریگ
،ناراهکمه و یرقاهب( دوهش
۱۳95 : ۱20 یامرس یسرتسد مزلتسم اراک رازاب دوجو .) هب ،حیسهص اعلاطا ب ناراذگ
و عهقوم
لطم مو صوهصخ رد تکرهش
هدهمع .تهسا یراهجت یاهه اهعلاطا لماهش اهعلاطا نهیا نیرهت
.تسا راذگریثأت اعلاطا نیوانع ریاس و تیریدم ب طوبرم اعلاطا ،یرادباسک ، روهب نامزاهس ۀریدهم أهیه ، نیمز نیمه رد
« طا یاهشفا یهیارجا لمعلاروتهسد هعلا
ا
تکرش اه ی تبث هدش دزن نامزاس » لاس رد ار ۱۳8۶
ت زا لمعلاروتهسد نهیا .تهسا هدرک ،یوص
مهم رت ی ن
،یوصت اررقم أیه طسوت هدش
زا .تهسا تیفافهش لهصا یاتهسار رد نامزاس ۀریدم
یداینب لمج رد ار نآ ماههس هک تهسا یرشان تیعضو زا زلاطا ،سک ،نارادماهس وقک نیرت
نوزفا .دنراد رایتخا یامرس ،نیا رب
ب یامرهس رازاب نلااعف و ناراذگ ۀراهبرد یفاهک اهعلاطا زا دهیا
یم دتسوداد ک یماهس .دنشاب علطم دوش
دنب رد روکذم لمعلاروتسد 4
ۀدام ۱ و یموهمع راهشتنا ار اشفا ، هب
عهقوم قباهطم اهعلاطا
یم لمعلاروتسد طباوض .دناد
ۀملک ،لمعلاروتسد کیراعت شخب قبط
« رشان » و تسا یسروبریغ و یسروبارف ،یسروب زا معا
نیا رد ب و یروف یاشفا زا معا یفیلاکت اهنآ ۀمه یارب لمعلاروتسد شیهپ اهعلاطا عقوم
یهنیب
دنب .تسا هدش ۶
اعلاطا ،لمعلاروتسد مهااب
ی ت یم یتاعلاطا ار و امیمهصت ۀراهبرد هک دهناد
یامرهس میمصت ای و رشان راداهب اروا تمیق رب و تسا رشان ب طوبرم یاهدادیور یارهب ناراذهگ
وا لماعم یم ریثأت راداهب ار .دراذگ
ۀدام قباطم 2
قباهطم ،ررهقم تهلهم رد ار لمعلاروتهسد زوضوم اعلاطا تسا کلکم رشان ،
مرف یاه عت یی ن هدش یارهب یدیدش یارجا تنامض ،نامزاس ۀریدم أیه .دنک رشتنم مومع یارب ،
شیپ هدام نیا دافم تیاعر مدع ازاجم لومشم ار نآ زا یطخت و هدرک ینیب
یاه لهصف رد ررقم
.تسا تسناد راداهب اروا رازاب مشش ناونع اب لمعلاروتسد نیا موس لصف
« اشفا دراوم »
:تهسا هدهش میهسقت یهلک شهخب س ب
ناونع اب لوا شخب
« شرازگ روص و اه نایم و نلااس یلام یاه
هرود یا
» هدرهک کهظوم ار رشان ،
شرازگ ک تسا روص و اه
تکرش و دوخ یلام یاه ت یاه
لرهتنک تس و اهدرادناتهسا قباهطم ار۱
.دنک اشفا یدعب داوم رد ررقم تلهم فرظ طباوض شرازهگ یزاسدرادناتسا عفانم ک تسا تسرد یاهدرادناتهسا یاهنبم رهب یرادباهسک یاهه
نیب زا یهشان رثۀهم عفاهنم و تسا دایز ،یجراخ یامرس یاهرازاب اب طابترا ناکما لمج زا یللملا
یاهدرادناتسا یارجا نیب یرادباسک
لاکهشم هب دیاب اما ،تسا هدش تخانش تیمسر ب یللملا
نیب یرادباسک یاهدرادناتسا یارجا هار رد دوجوم ددعتم نهیا مههف یارهب .تهشاد جوت یللملا
شزرا دننام یدراوم دیاب ، لاکشم ماظن زون ،یعامتجا و یگنهرف یاه
،یهسایس و یقوهقک یاهه
تقا طیارش ، راجت و راک گنهرف میظنت یاهدرادناتسا ،یداص
رهب مکاهک لوهصا ،اهدهنیارف هدننک
تیکلام ،یلام یاهرازاب ،ناراکمه و یرقاب( دوش صاخ یهجوت لاوما وقک و اه
۱۳95 : ۱2۱ .)
ب و اسا نیمه رب یب لیلد
کناب مازلا رد روکذم دراوم ب یهجوت اهه
روهص ۀهئارا هب یاهه
یاهدرادناتسا اسارب یلام بی
ن للملا ،ی لاس رد یم ظکلام ریخا یاه کناب رتشیب ک دوش
اه هب
یاشفا مدع لیلد ب
عقوم شرازگ روص و اه ناهیم و نلااس یلام یاه
هرود هجاوم لکهشم اهب یا
قباطم ، تشذگ رد .تسا هدش کقوتم ای قیلعت نامزاس یوس زا اهنآ دامن و هدش
« لیکهشت نوناق
یسرباسک نامزاس
» ، روبزم نامزاس مسر عجرم
هدش وخشم یرادباسک یاهدرادناتسا نیودت ی
روص و اه ی تکرش یلام یناریا یاه
کناب لمج زا اه
، لاس زا ۱۳78 ،رخاوا نیا ات نهیا اسارب
یهت اهدرادناتسا اهب کرتهشم ناهبز نتفاهی یارب ،ماجرب زا سپ و ریخا نایلاس رد اما .تسا هدش
کناب ریاس اه
ظن اب طباور داجیا ناکما و ایند ی مهم مه زا و ایند یکناب ما
رد تیفافهش داهجیا رهت
کناب ،موهوم یاهدوس داجیا زا یریگولج و یکناب ماظن اه
ییاهدرادناتسا تیاعر ب مزلم یناریا ی
نیب یاهدرادناتسا تیاعر ، امازلا نیا زا یکی ؛دندش ( یلاهم یرگهشرازگ یهللملا
) IFRS
.تهسا
2
و یزکرم کناب روتسد قباطم بوهصم قبط
ۀ جم نهیا مهاهفت و یهسرباسک نامزاهس یموهمع عهم
کناب ،راداهب اروا و روب نامزاس اب نامزاس اه
تفریذپ ی لاهس زا روهب رد هدش
اهه ی ۱۳95 و
۱۳9۶ ب دیاب نیب یاهدرادناتسا جیردت یلاهم یرگهشرازگ یللملا
هیهت رد ار ۀ
روهص اهه ی یلاهم
ب یقیفلت .دننک هدایپ لماک روط
کهناب لهماکان یگدامآ اهه
زورهب هب اهمازلا نهیا یارهجا یارهب
لمج زا یتلاکشم خأت
ی ر روص ۀئارا رد کهناب یهخرب دامن و هدش رجنم یلام یاه
اهه کهقوتم ار
أیه تیموکسم رد یددعتم یارآ رودص ،بس و هدرک کناب لماع ناریدم و هریدم
اه تسا هدش
کناب ییاراک رما نیا ک اه
.تسا هدرک جاوم لکشم اب ار
خب ناونع لیذ ،لمعلاروتسد موس ش
« اعلاطا مهااب
ی ت
» یاهشفا هب کهظوم ار رهشان ،
___________________________________________________________________
۱ . دنب قباطم 9 تسایس یربهار ییاناوت زا تسا رابع لرتنک لمعلاروتسد یراهجت دهکاو کی یتایلمع و یلام یاه
ب تیلاعف زا عفانم ،سک روظنم .نآ یاه
2 . ههعومجم دباههسک یاهدرادناتههسا زا یا نیههب یاهدرادناتههسا أههیه طههسوت ههک یرا
( یرادباههسک یههللملا )IASB
هدش نیودت .دنا
اعلاطا یروف مهااب
ی ت یم ۀدام .دنک ۱۳
اعلاطا قیداصم زا یخرب ،لمعلاروتسد مهااب
ی ت
ار مرب ی درامش .
ۀدام ب یهاگن اب ۱۳
یم ظکلام أیه ک دوش
، روب نامزاس ۀریدم هن
اههنت ۀرهیاد رایهسب
زا یعیسو اعلاطا ۀرمز زا ار اعلاطا
مهااب ی ت تهسناد یهمازلا ار اههنآ یاهشفا و هدرهک دادملق
ۀداهم قهبط ار رشان و تسناد یلییمت ار هدرتسگ قیداصم نیا کلب ،تسا 4
یاهشفا هب کهظوم ،
دوخ رظن ب ک یتاعلاطا مهااب
ی ت یم ادهیپ یرتهشیب تیمها یتقو زوضوم نیا .تسا هدرک ،دناد
یم یم ک دنک یب
راداههب اروا رازاهب نوناهق مهشش لصف اعلاطا یاشفا مدع یارجا تنامض مین
ۀهتیمک زا هرداهص یارآ ۀدهاهشم اهب و لمع رد .تسا یوق و دیدش یارجا تنامض زون کی ینعی ب ، روب نامزاس افلخت یم ظکلام ، تشذگ لاس دنچ رد صوصخ
ناریدم زا یرایسب ک دوش
ۀدام نیمه دانتسا ب ،نارشان ۱۳
ازاجم و هدش تخانش کلختم ، رازاهب نوناهق مشش لصف یاه
.تسا هدش تفرگ رظن رد اهنآ یارب راداهب اروا لهعف کرهت اهی لاهعفا زا یهخرب یارهب راداههب اروا رازاهب نوناق مشش لصف رد راذگنوناق اهه
مرج ازاجم و هدرک یراگنا یدازآ ،لاس
- ازاهجم زاونا نیرتدیدش زا اهه
- اههنآ یارهب رهظن رد
.تسا تفرگ
3 . یتکرش تیمکاح
دنریگربرد یتکرش تیمکاک ۀ
یمامت رف ا م ک تسا ییاهراتخاس و اهدنی ۀ
سس ۀ تیاده رد ار یلام
س و تینما زا نانیمطا فده اب ،روما یربهار و تملا
وهقک هدزاهب تهیوقت اهب مموهت نآ درکلمع
یم یرای ماهس نابکاص ک
یتکرش یربهار ماظن .دن (
تکرش تیمکاک ی
) ارایتخا عیزوت یانعم ب
ب و یریگراک راکوزاس
هیه طسوت ،سانم یاه أ
هب نارادماههس و لهماع أهیه ،هریدهم روهظنم
یذ رگید ب ییوگخساپ ب و نانکراک ،نایرتشم ریظن کناب ناعفن
عماج یلک روط .تسا
ب ناریدم یم هرادا ار تکرش ،نارادماهس ۀدنیامن ناونع
لکش اب .دننک ار یریگ
،یگدنیامن ۀطب
یهم داجیا نارادماهس و ناریدم نیب عفانم داضت نآ هب هک دوهش
« یگدهنیامن لکهشم
۱» هتفگ
یم ب ینعی ؛دوش ب ناکما نیا هوقلاب روط
یم دوجو مادقا ناریدم ک دیآ یاه
رد هک دهنهد ماجنا ی
،تکرهش نارادماههس و ناریدهم نیهب .دشاب نارادماهس عفانم سکع و ناشیا عفانم تهج
« مدهع
یتاعلاطا نراقت
2» یمن نارادماهس و دراد دوجو تهیلاعف و لامعا دنناوت
ار ناریدهم یاهه هب
روهط
اب ،یلام اعلاطا ،سانم و حیسص یاشفا .دنیامن هدهاشم رمتسم ندرک رپ
نراهقت مدهع فاکهش
یم یگدنیامن لکشم شهاک ،جوم نارادماهس و ناریدم نیب یتاعلاطا )یربهار( تیمکاک .دوش
،یتکرش یم ب و تکرش درکلمع دوبهب ،بس دناوت اعلاطا تیفیک هژیو
ئارا هدش تیریدم طسوت
___________________________________________________________________
1. Agency Problem 2. Information Asymmetry
،زوفرم و یرعش( دوش ۱۳87
: ۶5 - ۶4 تهیمکاک لوهصا یارهجا رهب راهظن و اررهقم نیودت .)
تکرهش درکلمع و ییاراک رب رگید فرط زا و هدش رتشیب چره تیفافش ،جوم یفرط زا یتکرش ریثأت ازسب .دراد یی
وتسد موصم یتکرش تیمکاک لمعلار 27
/ 04 / ۱۳97 روب نامزاس ۀریدم أیه فدهه اب ،۱
یامرس وقک زا تیامک فافش رازاب ۀعسوت و یهدناماس زین و افلخت زوقو زا یریگشیپ ،ناراذگ
أیه طسوت و نیودت راداهب اروا نافصنم و ۀدام .تسا هدیسر ،یوصت ب روب نامزاس ۀریدم
2 فده ،لمعلاروتسد طخ ب کمک ار یتکرش تیمکاک لوصا زا
یشم دوبهب و یبایزرا رد ناراذگ
،ییاراک ،یشخبرثا زا تیامک فده اب یتکرش تیمکاک یارب یداهن و یتاررقم ،ینوناق موچراهچ ۀداهم رد و هدرهک یفرعم تکرش یلام ابث و رادیاپ دشر ۳
أهیه ،داهجیا هب کهظوم ار هریدهم
یاهراکوزاس تیوقت و رارمتسا ب شخبرثا
زا لوقعم نانیمطا ،سک روظنم ندهش قهقسم
لوهصا
یهشخبرثا زا ناهنیمطا هب دههعتم ار ناهشیا ،رهما نهیا یاتهسار رد و تهسناد یتکرش تیمکاک هب اههنآ اهب ناهسکی دروهخرب و نارادماههس وهقک هفک ،یتکرش تیمکاک موچراچ صوهصخ
یذ ریاس وقک تیاعر ،یجراخ و تیلقا نارادماهس یگنا و ناعفن
هز تیفافش و اشفا ،اهنآ ب یشخب
تکرش رد مه و یلصا تکرش رد مه دنتسم زین و یعرف یاه
تههج ،هسانم یاهراکوزاس یزاس
ۀدام فادها ققست ۳
یم لمعلاروتسد .دناد
،لمعلاروتهسد موهس لصف ،تکرش یربهار و هرادا رد ناریدم تیلوئسم و تیمها ب جوت اب ناونع لیذ
« أیه ماعریدم و هریدم ل
» تکرش ناریدم ب تفریذپ یاه
روبارف و روب رد هدش
.دراد صاصتخا ۀدام 4 یهگژیو ندرمهشرب نمض لمعلاروتسد أهیه یاهضعا یاهه
،لماعریدهم و هریدهم رد
صوصخ أیه یاضعا ،یکرت یاضعا تیریکا ، اسا نیا رب .تسا هدرک اررقم عضو زین هریدم
أیه ادعت و دنشاب کظومریغ دیاب هریدم أیه لقتسم یاضعا د
زا رتمک دیابن هریدم 20
دهصرد
أیه یاضعا لک ۀدام فلاخ یتهج زا رما نیا ک ؛دشاب هریدم
88 یتمهسق حلاصا ینوناق ۀسیلا
یم قیضم ار نارادماهس ارایتخا و تسا راجت نوناق زا نوزفا .دیامن
هرهصبت قباطم نیا رب یاهه
۱ و 2 أیه یاضعا دادعت ، کرش رد هریدم
ت لقادهک نامزاهس ملاعا و ویخشت ب ،گرزب یاه 7
تکرش رد لقتسم یاضعا دادعت و تسا رفن .تهسا شیازهفا لهباق نامزاهس دیدکلاهص ،هسک اه
أیه یاضعا تیریکا ،لمعلاروتسد نیا قباطم دنهشاب کهظومریغ دهیاب هریدم
یاهضعا دادهعت و
زا رتمک دیابن هریدم أیه لقتسم 20
دصرد دادعت لک یاضعا أیه هریدم شاب د ب . یهلک روهط
___________________________________________________________________
۱ . دنب اسارب لمعلاروتسد نیا
« ح » ۀدام 4 جنپ ۀمانرب نوناق کناب رب رظان و هدش نیودت مشش ۀلاس
یصوصخ یاه
کناب صوصخ رد ؛تسا یتلود یاه
لمعلاروتسد« یتکرش تیمکاک امازلا رب رظان
و داصتقا روما رازو»
ۀرصبت یانبم رب ک ییاراد ۳
نوناق زا
« تباقر دیلوت عناوم عفر روشک یلام ماظن یاقترا و ریذپ
» و هدش نیودت
کناب یمومع عماجم رد .تسا لمع کلام ،تسا هدیسر ،یوصت ب یتلود یاه
