Қазақстан Республикасының білім жəне ғылым министрлігі

(1)

Қазақстан Республикасының білім жəне ғылым министрлігі Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті

Бекітемін

Ғылыми кеңес төрағасы, ректор, ҚРҰҒАакадемигі Ғазалиев А.М.

_______________________

«____» _________ 200___ж.

СТУДЕНТКЕ АРНАЛҒАН ПƏН БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ ( SYLLABUS)

Деректер базасының жүйесі пəні бойынша

050703 – Ақпараттық жүйелер мамандығының студенттері үшін

Ақпараттық технологиялар факультеті

Автоматтандырылған ақпараттық жүйелер кафедрасы

2009

(2)

Алғы сөз

Студентке арналған пəн бойынша оқыту бағдарламасы (syllabus) əзірле- неді: _ Саданова Б.М., Радько Т.И.____

«Автоматтандырылған ақпараттық жүйелер » кафедрасының мəжілісінде

талқыланады

«____»______________2009 ж. № _______ хаттама

Кафедра меңгерушісі________________ «____»____________2009 ж.

Ақпараттық технологиялар факультетінің əдістемелік бюросымен мақұлданады

«____»______________2009 ж. № _______ хаттама

Төраға ________________ «____»____________ 2009 ж.

(3)

Оқытушы туралы мəліметтер жəне байланыс ақпарат Аты-жөні _Саданова Б.М., Радько Т.И.__

Ғылыми дəрежесі, өтініші, лауазымы аға оқытушылар __

___ААЖ__________ кафедрасы ҚарМТУ __бас__ корпусында (Б.Бульвары,

56) орналасқан, _300__ ауд., байланыс телефоны __56-59-32__ қос. _254_.

Пəннің еңбек сыйымдылығы

Семестр Кредиттер саны

Сабақтардың түрі

СӨЖ сағаттар саны

Жалпы сағаттар саны

Бақылау түрі Қосылған сағаттар саны

ОСӨЖ сағаттар ының саны

Барлы ғы сағатт ар саны Лекция-

лар

практикалық сабақтар

зертханалық сабақтар

5 3 15 15 15 45 90 45 135 Емтихан

Пəннің сипаттамасы

«Деректер базасының жүйесі» пəні мамандық бойынша білім берудің

мемлекеттік кəсіптік пəндердің циклына кіреді.

Пəннің мақсаты

«Деректер базасының жүйесі» пəні деректер базасының (ДБ) теориялық негіздерін, деректерге қолданатын операцияларды, оларды өңдеуді жəне іздеуді ұйымдастыру əдістерін, сонымен қатар суреттейтін тіл құралдары жəне қимылға келтіру деректердің негізгі модельдерінің принциптерін құру жəне олардың қазіргі кездегі деректер базасын басқару жүйесінде (ДББЖ) қолдануды үйрету мақсатын алға қояды.

Пəнніңміндеттері

Пəннің міндеттері мынадай: деректер базалары теориясының негізгі жағдайларын, олардың ДББЖ іске асыруда қолданылуын, сонымен қатар қолданбалы бағдарламалық жүйелерді құру жəне пайдалану үшін ДББЖ қолдану тəсілдерін оқу.

Берілген пəнді оқу нəтижесінде студенттер міндетті:

- деректер базасы жүйелерін құру принциптерін, деректерді ұсыну модельдерін, оларға қолданатын негізгі операцияларды, деректер базасын жобалау негіздері туралы түсінікке ие болуға;

- нақты нысан аймағында ақпараттық модельді жобалау, деректер базасын өңдеу үшін қазіргі кездегі ДББЖ-ны қолдану, əр түрлі модельдер көмегімен деректерді көрсетіп жұмыс істеуді;

- пəндік аймақтың мақсатын талдау негізінде ДБ-на талаптарды құрауды істей білуге;

- ДБ-н құру бойынша жұмыстарды орындауда жəне ДБ-ның қолданбалық интерфейсін бағдарламалауда практикалық дағдыларды меңгеруге.

(4)

Айрықша деректемелер

Берілген пəнді оқу үшін келесі пəндерді (бөлімдерді (тақырыптарды) көрсетумен) меңгеру қажет:

Пəн Бөлімдердің (тақырыптардың) атауы

1 Информатика Деректер базаларын ұйымдастыру принциптері.

ДББЖ қызметтері 2 Алгоритімдеу жəне програм-

малау тілдері

Деректер типтері. Процедуралар жəне функциялар.

3 Программалау технологиясы БҚ-ды жəне қолданбалы интерфейсті құру

технологиясы.

4 Деректерді өңдеу құрылымда- ры жəне əдістері.

Деректер құрылымдары. Деректерге қол жет- кізудің тəсілдері мен алгоритімдері. Индекстерді ұйымдастырудың тəсілдері

5 Программалық қамтамасыз етудің қазіргі заманғы құралда- ры мен əдістері

Бағдарламалық жүйені жобалаудың əдістемесі

Тұрақты деректемелер

«Деректер базасының жүйесі» пəнін оқу кезінде алынған білімдер келесі пəндерді

1 Ақпараттық қауіпсіздік жəне ақпаратты қорғау 2 ДБ жобалау

3 Программалық қамтамасыз етуді жобалау меңгеру барысында қолданылады.

Пəннің тақырыптық жоспары

Бөлімнің (тақырыптың) атауы

Сабақтардың түрлері бойынша еңбек сыйымдылығы, с.

лекция- лар

практика- лық саб.

зертхана-

лық саб. ОСӨЖ СӨЖ 1 Деректер базасы жəне ДББЖ

1.1 Ақпарат жəне мəліметтер.

Ақпараттық қатынастар жəне деректердің өзара байланыстары

1 3 2

1.2 Деректер базасының заттық салада ақпараттық модель ретінде көрсетілуі.

Деректер банкі. Деректер сөздігі

2 3

1.3 Деректер базасын басқару жүйесі (ДББЖ) деректер базасын құру жəне өңдеу құралы

1 2

1.4 Деректер банкінің қолданушылары.

Деректер базасының əкімі жəне оның функциялары

1 3 1

(5)

1.5 Деректер банкінде сұраныстарды өңдеу. Деректер базасында қолданылатын деректер қасиеті: тəуелсізділік, интеграция, қорғау, қосалқылау.

Деректердің бүтіндігі. Схема жəне схема бөлшектері

3 3

1.6 Деректер банкінде қолданылатын тілдер: деректерді суреттеу тілі, деректерді қимылдату тілі жəне сұраныстар тілі

1 2

1.7 Деректерді ұсыну деңгейлері: сыртқы,

концептуалды, ішкі 1 3

1.8 Базадағы деректерге қолданылатын негізгі операциялар: жүктеу, түзету, іздеу, сұрыптау, қайта құру, реструктуризациялау

2 3

2 Деректер моделі

2.1 Деректердің абстракты түрі, құрылымы жəне оларға қолданатын негізгі операциялар

1 1 3 2

2.2 Деректер моделін таңдау

1 2.3 Иерархиялық үлгі

3 1

2.4 Желілік үлгі

1 3 1

2.6 Реляциялық үлгі. Қатынас, атрибут

1 1 1

2.7 Реляциялық алгебра мен реляциялық

есептеу. SQL жəне QBE сұраныс тілдері. 1 1 3 3 Қазіргі заманғы ДББЖ-да деректер

базасын құру

3.1 ДББЖ-ның негізгі терезесі жəне

онымен жұмыс істеу 1 1 2 2

3.2 Деректер базасын құру

1 1 1 1 3

3.3 Деректер базасымен жұмыс істейтін басқару элементтері, олардың қасиеттері мен əдістері

1 2 2 3

3.4 ДББЖ-да деректерді өңдеудің негізгі операциялардың орындалуының программалық мысалдары

1 1 1 1

3.5 ДББЖ-да қосымшаларды өңдеу

үлгілері 1 1 3 3 3

4 Деректер базасын жобалау

1 4.1 Деректер базасының өмір деңгейінің

ұзақтығы 1 1 1 3 1

(6)

4.2 Деректер базасын жобалаудың жалпы

реті 1 1 2 1

4.3 Талаптарды түрге келтіру жəне талдау

1 1 1

4.4 Концептуалды жобалау. Логикалық

жобалау. Физикалық жобалау 1 1 3 2

4.5 Деректер базасы теориясының даму

тенденциялары 1 1 3

4.6 Деректер базасының ғылымда,

техника мен бизнесте қолданылуы 1 2 1 2 3

БАРЛЫҒЫ: 15 15 15 45 45

Практикалықсабақтардыңтізімі 1 Деректер моделі жəне құрылымы

2 Реляционды алгебра, реляционды есептеу

3 Деректерді анықтау ұсыныстары. Біртұтастылықты қолдау құралдары 4 Деректерді таңдау ұсынысы

5 Деректермен манипуляциялау ұсынысы

6 Транзакцияларды жəне қатынауды басқару ұсыныстары

7 SQL құралдарымен реляциондық алгебра операцияларын жүзеге асыру 8 ДБ жобалау кезеңдері

9 Реляционды ДБ концептуалды жобалау методологиясы 10 ER-үлгілеу

11 Реляционды ДБ логикалық жобалаудың методологиясы 12 Нормалау

13 Реляциондық ДБ-ның физмкалық жобалауының методологиясы 14 ДБ объектілеріне қатнау интерфейстері

Зертханалық сабақтардың тізімі

1 MS SQL Server 2000 құралдары көмегімен деректер базасын құру

2 Деректер базаларының кестесін құру. Деректер базасының схемасын жəне қатынасын құру

3 Transact SQL көмегімен деректерді шығару. Нақты ДББЖ-да пішіндерді құру

4 Нақты ДББЖ-да деректерді өңдеу.

5 Нақты ДББЖ-да сұраныстарды құру. Нақты ДББЖ-да есеп беру.

6 Деректер базасын өңдейтін программаларды құрастыру.

Оқытушымен студенттің өздік жұмысының тақырыптық жоспары

ОСӨЖ тақырыбының аты

Сабақтың мақсаты

Сабақтың түрі

Тапсырманың мазмұны

Ұсынылат ын əдебиет Тақырып 2.3

Иерархиялық үлгі (мо- дель)

Берілген тақырып бойынша

Жаттығуды орындау

2.3 тақырыбының жаттығуында анықталған

деректер бойынша

[18,20]

(7)

білімді тереңдету

иерархиялық ДБ- ның схемасын құрыңыз

Тақырып 2.4 Желілік үлгі

Берілген тақырып бойынша білімді тереңдету

2.4 тақырыбының жаттығуында анықталған

деректер бойынша желілік ДБ-ның схемасын

құрыңыз

[18,20]

Тақырып 2.7

SQL жəне QBE сұраныс тілдері

№ 1-8 жаттығулар

[1 бет 773] [1, 24]

Тақырып 3

Қазіргі заманғы ДББЖ- да деректер базасын құру

№ 2, 4, 5, 6,11,12 жаттығулар

[1 бет 925-926]

[1, 18, 24]

Тақырып 3.2

Деректер базасын құру

№ 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 жаттығулар

[1 бет

1171]

Тақырып 3.3

Деректер базасымен жұмыс істейтін басқару элементтері, олардың қасиеттері мен əдістері

№ 1,2,3,4,5,6,7,8

жаттығулар [1 бет 446]

Тақырып 3.4

ДББЖ-да деректерді өңдеудің негізгі операциялардың

орындалуының программалық мысалдары

№ 1,3,5,7,9,14,15

жаттығулар [1бет 490]

Тақырып 3.5 ДББЖ-да

қосымшаларды өңдеу үлгілері

[6 бет17,22,42,70]

жаттығулар [6,7]

Тақырып 4

Деректер базасын жобалау

[6 бет 61, 71, 82]

жаттығулар [6,7]

Тақырып 4.1

Деректер базасының өмір деңгейінің ұзақтығы

[6 стр.90, 93, 108,

121] жаттығулар [6,7]

(8)

Тақырып 4.2

Деректер базасын жобалаудың жалпы реті

[6 бет 549,

559,566, 576,

584,658,668]

жаттығулар

[6,7]

Тақырып 4.3

Талаптарды түрге келтіру жəне талдау

[7 бет 768,781, 862,864,867,871, 873,877,880]

[6,7]

Тақырып 4.4

Концептуалды жобалау.

Логикалық жобалау.

Физикалық жобалау

[7 бет

610,618,630, 825,827,831,836,

841, 848]

[6,7]

Тақырып 4.5

Деректер базасы теориясының даму тенденциялары

[10 бет 254,

257,265,269]

[10,23]

Тақырып 4.6

Деректер базасының ғылымда, техника мен бизнесте қолданылуы

1,2,3,5,9

[1 бет 365]

[1,10,23, 25]

СӨЖ арналған бақылау жұмыстарының тақырыбы

1. Деректер базаларын басқару жүйесі

2. Деректер модельдері. Деректердің құрылымдары мен модельдері 3. Реляционды деректер құрылымы

4. Реляционды бүтінділік 5. Реляционды алгебра.

6. Реляционды есептеу

7. Реляционды деректер базала-рының ішкі ұйымы 8. Иерархиялық модель

9. Желілік модель.

10.Транзакцияларды басқару 11.Транзакциялар механизмі

12.Индекстау жүзеге асқандағы атрибутты таңдау критериясы ? 13.Транзакция параллелизмінің мəселесі

14.Транзакциялардың ретке келтірілуі. Блоктау механизмі 15.SQL тілі. Негізгі қызметтері мен мүмкіншіліктері.

Студенттердің білімін бағалау белгілері

Пəн бойынша емтихан бағасы аралық бақылау (60% дейін) жəне қорытынды аттестаттау (емтихан) (40% дейін) бойынша үлгерімнің ең жоғары көрсеткіштерінің сомасы ретінде анықталады жəне кестеге сəйкес 100% дейін

(9)

мəнді құрайды.

Əріптік баға бойынша

бағалау

Сандық бағалау эквиваленттері

Меңгерілген білімдердің проценттік мəні

Дəстүрлі жүйе бойынша бағалау

А А-

4,0 3,67

95-100

90-94 Өте жақсы

В+

В В-

3,33 3,0 2,67

85-89 80-84 75-79

Жақсы

С+

С С- D+

D

2,33 2,0 1,67 1,33 1,0

70-74 65-69 60-64 55-59 50-54

Қанағаттанарлық

F Z

0 0

30-49

0-29 Қанағаттанарлықсыз

«А» (өте жақсы) деген баға, студент семестр барысында пəннің барлық бағдарламалық сұрақтары бойынша өте жақсы білім көрсеткен, сонымен қатар, өздік жұмыс тақырыптары бойынша жиі аралық білімін тапсырған, оқылатын пəн бойынша негізгі бағдарлама бойынша теориялық жəне қолданбалы сұрақтарды оқуда дербестік көрсете білген жағдайда қойылады.

«А-» (өте жақсы) деген баға негізгі заңдар мен процестерді, ұғымдарды, пəннің теориялық сұрақтарын жалпылауға қабілетін өте жақсы меңгеруін, аудиториялық жəне дербес жұмыс бойынша аралық тапсырмалардың жиі тапсырылуын болжайды.

«В+» (жақсы) деген баға, студент пəннің сұрақтары бойынша жақсы жəне өте жақсы білімдер көрсеткен, семестрлік тапсырмаларды көбінесе «өте жақсы»

жəне кейбіреулерін «жақсы» бағаларға тапсырған жағдайда қойылады.

«В» (жақсы) деген баға, студент, пəннің нақты тақырыбының негізгі мазмұнын ашатын сұрақтары бойынша жақсы жəне өте жақсы білімдер көрсеткен, семестрлік тапсырмаларды уақытында «өте жақсы» жəне «жақсы»

бағаларға тапсырған жағдайда қойылады.

«В-» (жақсы) деген баға студентке, егер ол аудиториялық қалай болса, дəл солай СӨЖ тақырыптары бойынша пəннің теориялық жəне қолданбалы сұрақтарына жақсы бағытталады, бірақ семестрде аралық тапсырмаларды жиі тапсыратын жəне пəн бойынша семестрлік тапсырмаларды қайта тапсыру мүмкіндігіне ие болған жағдайда қойылады.

«С+» (қанағаттанарлық) деген баға студентке, егер ол аудиториялық

сабақтардың жəне СӨЖ барлық түрлері бойынша зейінділік сипаттағы сұрақтарға ие, пəннің жеке модульдарының мазмұнын аша білген, семестрлік тапсырмаларды «жақсы» жəне «қанағаттанарлық» бағаға тапсырған жағдайда қойылады.

«С» (қанағаттанарлық) деген баға студентке, егер ол аудиториялық сабақтардың жəне СӨЖ барлық түрлері бойынша зейінділік сипаттағы сұрақтарға ие, пəннің жеке модульдарының мазмұнын аша білген, семестрлік

(10)

тапсырмаларды «қанағаттанарлық» бағаға тапсырған жағдайда қойылады.

«С-» (қанағаттанарлық) деген баға студентке, егер ол аудиториялық

сабақтардың жəне СӨЖ барлық түрлері бойынша жалпы мағлұматтандырылған жəне нақты тақырыптың шеңберінде ғана жеке заңдылықтар мен олардың ұғымын түсіндіре алатын жағдайда қойылады.

«D+» (қанағаттанарлық) деген баға студентке, егер ол аудиториялық

сабақтардың жəне СӨЖ барлық түрлері бойынша семестрлік тапсырмаларды уақытында тапсырмаған жəне нақты тақырыптың шеңберінде ғана жеке заңдылықтар мен олардың ұғымын түсіндіре алатын жағдайда қойылады.

«D» (қанағаттанарлық) деген баға студентке, егер ол семестрлік

тапсырмаларды уақытында тапсырмаған жəне аудиториялық сабақтар мен СӨЖ бойынша білімі төмен, сондай-ақ, сабақтар босатқан жағдайда қойылады.

«F» (қанағаттанарлықсыз) деген баға студент, СӨЖ жəне сабақтардың

түрлері бойынша теориялық жəне практикалық білімнің төмен деңгейіне де ие емес, сабақтарға жиі қатыспайтын жəне уақытында семестрлік тапсырмаларды тапсырмайтын жағдайда қойылады.

«Z» (қанағаттанарлықсыз) деген баға студент, СӨЖ жəне сабақтардың түрлері бойынша теориялық жəне практикалық білімнің төмен деңгейіне де ие емес, сабақтардың жартысынан көп қалатын жəне семестрлік тапсырмаларды ұсынбаған жағдайда қойылады.

Аралық бақылау оқытудың 7-ші жəне 14-ші апталарында жүргізіледі жəне бақылаудың келесі түрлерінен шыға отырып, ұйымдастырылады:

Бақылаутүрі %-дыққұрамы

Оқытудың академиялық кезеңі, апта

Барлығы, %

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Қатысу 1 * * * * * * * * * * * * * * * 15 Зерт.жұмы

старды қорғау

2,5 * * * * * * 15

Теорет.

модулі 15 * * 30

Барлығы (аттестация бойынша)

30 30 60

Емтихан 40

Барлығы 100

Саясат жəне рəсімдер

«Деректер базасының жүйесі» пəнін оқу кезінде келесі ережелерді сақтауды өтінеміз:

1 Сабаққа кешікпей келуді.

2 Дəлелді себепсіз сабақ босатпауды, ауырған жағдайда анықтама, ал басқа жағдайларда түсініктеме хат ұсынуды.

(11)

3 Студенттің міндетіне барлық сабақтарға қатысу кіреді.

4 Оқу процесінің күнтізбелік жоспарына сəйкес бақылаудың барлық түрлерін тапсыру.

5 Жіберілген практикалық жəне зертханалық сабақтар оқытушы белгілеген уақытта қайта тапсыру.

Оқу-əдістемелік қамтамасыз етілушілік

Автордың аты-жөні

Оқу-əдістемелік əдебиеттің атауы

Баспа, басылып шығатын күні

Даналар саны

кітап- ханада

кафед- рада

1 2 3 4 5

Негізгі əдебиет Конноли Т. Базы данных. Проектирование,

реализация и сопровождение.

Теория и практика

– М.: Изд.дом

«Вильямс», 2003 3 1

К.Дейт Введение в системы БД. изд.6- е. :Пер.с англ.

- М.: Изд.дом

"Вильямс", 2001. – 1200с.

5 1

В.Н.Четвериков и др.

Базы данных и знаний – М.: Высшая школа, 1987. - 354с.

12 3

Д.Ульман Введение в системы баз дан- ных..

– М.: Изд-ство

«Лори», 2000. – 853с

8 -

С.М.Диго Проектирование и использо- вание баз данных. Уч.пособие.

–М.:Финансы и

статистика, 1995.

– 455с.

7 -

Қосымша əдебиет Дьюсон Р. SQL Server 2000. Программи-

рование

– М.: БИНОМ,

2002 2 1

Гарсиа М MS SQL Server 2000. Спра- вочник администратора

– М.: Изд-во

ЭКОМ, 2002 5 1

Ю.В.Бекоревич Самоучитель MS Access 2003. - СПб.: Питер,

2004. –727с. 15 -

Т.Берзтисс Структуры данных. : Пер.с англ.

- М.: Статистика,

1994. – 408с. 10 -

А.Хомоненко Delphi 7. - СПб.: Питер,

2005. – 1200с. 15 2

К.Хедерсон Профессиональное руковод- ство по SQL Server

- СПб.: Питер,

2005. – 619с. 12 1

С.Дунаев Доступ к БД и техника работы в сети. .

- М.: Диалог- МИФИ, 1999. – 416с

5 -

А.Архангельски й

Язык SQL в С++. - М.: Изд-во Би-

ном, 2000. – 216с. 12 - А.В.Зимулин Типы данных в языках про-

граммирования и БД.

- Новосибирск:

Наука, 1987. – 151с.

7 -

(12)

Э. Нейбург Проектирование баз данных с помощью UML. : Пер.с англ.

- М.: Изд.дом

"Вильямс", 2002. – 281с.

10 1

К.Фиайли SQL: руководство по изуче- нию языка. : Пер.с англ.

- М.: ДМК-Пресс,

2004. – 451с. 15 -

Б.М.Саданова, Г.О.Кудышева О.А.Кан

Деректер қоймасын ұйымдастыру.Учебное посо- бие

– Караганда, Изд- во КарГТУ, 2006.

– 65с.

10 15

А.Саймон Стратегические технологии баз данных: менеджмент на 2000г.

– М.: Финансы и статистика, 1999.

– 254с.

8 -

Т.С.Карпова Базы данных: модели, разра- ботка, реализация.

– СПб.: Питер,

2001. – 532с. 14 -

М.Когановский Энциклопедия технологий баз данных.

– М.: Финансы и статистика, 2001.

– 756с

5 -

Д.Харрингтон Проектирование объектно- ориентированных баз данных..

– М.: ДМК Пресс,

2001. – 459с 14 1

А.Чеканов Базы данных: от проектирова- ния до разработки приложе- ний.

– СПб.: Питер,

2003. – 746с. 10 2

И.И.Веберова Распределенные информаци- онные системы. Учебное по- собие

– Томск: ТУСУР,

2001. – 348с. - 1

В.И. Артемьев Обзор способов и средств по- строения информационных приложений. Уч.пособие.

- М.: Диалог- МИФИ, 1999. – 416с.

15 -

Б.М.Саданова Деректер қоймалары.

Электронный учебник Сертификат № 147.

– Караганда:

КарГТУ, 2005. – 150с.

10 10

Пəн бойынша тапсырмаларды орындау жəне тапсыру кестесі

Бақылау түрі

Тапсырманың мақсаты жəне мазмұны

Ұсынылатын əдебиет

Орындалу ұзақты-

лығы

Бақылау түрі Тапсыру мерзімі Дəріске

қатысуы

1-4б. берілген

тақырыптар бойынша мағлуматтарды меңгеру

[1,2,3,5] 15апта Ағымдағы 1-14

апта

Зертханалық сабақтарға қатысу

3-4б. берілген

апта

Практика- лық

сабақтарға қатысу

1,2,3,4б. берілген тақырыптар

бойынша мағлуматтарды меңгеру

апта

(13)

№ 1-6 зертханалық жұмыстарды тапсыру

3,4б. берілген

[1,4,6,7] 15апта Ағымдағы

2,4,7,9, 12,15 апта

Теориялық модуль

№1-4 бөлімдердегі тақырыптар

бойынша білімді тексеру

[1,3,4,7]

0,5 біріккен

сағаттар Аралық

7,14 аптала- ры

Емтихан Пəн материалының меңгерілу деңгейін тексеру

Негізгі жəне қосымша əдебиеттің жалпы тізімі

0,5 біріккен

сағаттар Қорытынды

Сессия кезеңін- де

Өзін өзі бақылауға арналған сұрақтар

Келесі айтылғандардағыбосорындытолтырыңыз:

1 Деректер . . . . – бұл деректер жиынтығының құрылымды түрдегі пəндік аймақта көрініс табуы.

2 Деректер . . . . – бұл ұжымдық орталықтандырылған жинақты жəне көпмақсатты пайдалануды қамтамасыз етуге арналған ұйымдастырушылық- əдістемелік құрал, тілдік, техникалық, бағдарламалық жəне арнайы түрде ұйымдастырылған деректердің жүйесі

3. ДБ-ғы деректердің минималды . . . талап ету дегеніміз, əрбір элемент ДБ-на бір рет енгізіледі жəне онда жалғыз түпнұсқада сақталады

4. ДБ-на деректерді . . . мүмкіншілігін талап ету дегеніміз, деректер құрылымы жаңаларды енгізуге жəне ескіргендерді жоюға мүмкіндік беруі, бұл кезде пайдаланушының қолданбалы бағдарламалары жəне ДБ-ның жалпы схемасы өзгермеуі керек

5. ДБ-на деректер . . . талап ету дегеніміз, деректерді қалпына келтіру мүмкіндігінің жəне деректерді бұзушылықтан қорғау құралдарының болуы

6.. . .– бұл ДБ-ның негізгі бөлімінің барлық өзгерістері туралы жазбсы келіп түсетін, пайдаланушылардың қолы жетпейтін ДБ-ның ерекше бөлімі

7. . . . – бұл журнализацияға, жедел жадтағы буферларды басқаруға, сыртқы жадтағы деректерді басқаруға жауап беретін, ДББЖ-нің компоненті

8. . . . – бұл қандай да бір орындалатын бағдарламаға ДБ операторлары тілінің компиляциясына жауап беретін, ДББЖ-нің компоненті

9. . . . – бұл атауланған ДБ пайдаланушыларының жиынтығы 10. . . .– бұл атауланған ДБ артықшылығын тасымалдаушы

11 Деректер. . . . - массивке немесе жазбаға тиісті реттелген деректерді интерпретациялауға жəне оларға анықталған операциялар қолдануға, массивтің немесе жазбаның ұйымдастырылған схемасы

12. . . . деректер тек логикалық деңгейде болады, пайдаланушыларға бұл деректер шын бар болып көрсетіледі жəне ол қажет жағдайда оларды қолданады, бұл деректерге қатынаған сайын жүйе оларды жүйеде физикалық түрде бар, басқа деректер негізінде анықталған түрде генерациялайды.

(14)

13. . . . деректер логикалық деңгейде жоқ болып көрінеді, деректердің логикалық құрылымын физикалыққа айналдырғанда қолданылатын, көптеген қиын механизмдерді пайдаланушыдан жасыруға мүмкіндік береді

14. . . . елестету кезінде деректер компьютер жадында көршілес тізбектей орналасқан ұяшықтарға қойылады, жазбалардың жүруінің физикалық тəртібі логикалық құрылым арқылы анықталатын логикалық тəртіпке толықтай сəйкес келеді

15. . . . елестету кезінде деректер компьютер жадында кез келген бос ұяшықтарға қойылады, əр жазбада сілтеме орналасқан қосымша өріс қаралады, дерекпен қоса логикалық жүретін жазба орнын көрсететін өзара сілтемемен байланысады

16. . . . – бұл деректреді тізбектей елестетуді қолданумен іске асырылатын, деректердің шектелген өлшемді сызықты құрылымы, əр элемент осы элементке қатынау үшін бір немесе бірнеше индекстермен идентификацияланады, жеке элементтері өзгере алады, бірақ элементтердің жалпы саны өзгеріссіз қалады

17. . . . – бұл бағдарламаның орындалуы кезінде элементтерді қосуға жəне алып тастауға мүмкіндік беретін, айнымалы өлшемді сызықты құрылым, құрылымдағы деректер көлемі бағдарламаның орындалуы кезінде динамикалық жоғарылай жəне төмендей алады, бұл құрылымдағы деректер «ақырғы келдің, бірінші кеттің» приципі бойынша өңделеді

18. . . . – бұл элементтерді қосуға жəне алып тастауға мүмкіндік беретін, айнымалы өлшемді сызықты деректер құрылымы, элементтерге қатынау, қосу жəне алып тастау құрылымның тек бір шетінен – төбесінен мүмкін, мұндай құрылымдағы деректер «бірінші келдің, бірінші кеттің» принципімен өңделеді

19. . . . – бұл əр элементке қатынау кілт бойынша жүзеге асатын жəне əр элемент кілттің анықталған мəнімен мінезделетін сызықты деректер құрылымы

20. Деректердің . . . үлгісі қатынастарда жəне оларды кестемен көрсетуде орын алады

21. Деректердің . . . үлгісі графтық жəне кестелік көрсетулерде орын алады 22. Деректердің . . . үлгісі реттелген ағашта орын алады

23. Қатынас . . . – бұл берілген типтегі қарапайым мəндердің жіберілетін потенциалды жиыны

24. Қатынас . . . – бұл қатынас1 схемасына қатысты, əр атрибут атауының бір енуі бар, {атрибут атауы, мағына} қосағының жиыны

25. . .. – бұл ДББЖ-мен біртұтас болып қарастырылатын, ДБ-на

операциялардың тізбегі (деректерді оқу, өңдеу, жазу), ДБ-на қатысты пайдаланушының активтілігінің бірлігі

26. . . .блоктау – бұл жауапсыз қатынаумен қатты блоктау немесе жазбаны блоктау

27. . . . блоктау – бұл жауапты қатынауды блоктау немесе оқуды блоктау 28. . . . – бұл кестелерді екіге немесе одан да көпке бөлу, оның деректерді өшіру, өзгерту жəне толықтыру кезінде жақсы қасиеттері бар

29. Кесте ... нормалдық формада тек қана оның жолының бір де бір өрісінде бірден көп емес мəні бар кезінде жəне оның бір де бір кілттік өрістері бос емес кезінде болады

(15)

30. Кесте ... нормалдық формада болады, егер оның бірінші кілтке кірмейтін барлық өрістері бірінші кілтпен толықтай функционалды тəуелділікпен байланысқан болса

31. Кесте ... нормалдық формада болады, егер оның бірде бір кілттік емес өрісі кез келген кілттік емес өрістен функционалды тəуелді болмаса

32. Кесте ... бесінші нормалдық формада, оның əр толық декомпозициясында барлық проекциялар мүмкін кілттен тұратын жағдайда, тек қан сонда болады

33. Жобалаудың концептуалды деңгейінің қорытындысы жүйенің ... үлгісі болады

34. Жобалаудың логикалық деңгейінің қорытындысы жүйенің ... үлгісі болады

35. . . . – бұл жүйенің əр түйіндерінде логикалық бір тұтастықты құратын, деректердің орналасу мүмкіндігі

(16)

31.03.2004 ж. берілген № 50 мем. баспа лиц.

Басуға қол қойылды . Пішімі 60 х 90/16

Есептік баспа табағы 1,0 ш.б.п. Таралымы дана Тапсырыс Бағасы келісімді

______________________________________________________________

Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінің баспасы, 100027, Қарағанды, Бейбітшілік бульвары, 56