LICH SI/ - VAN HOA - XA HOI CHAU AU
DRNG Xn HOI DRN CHU Dl/C - LlfOC TRINH 135 UM
TCTTRUVCN T H O N G D € N HlfN DM (1875-2010)
PGS. TS. Nguyen Hoang Giap Vien Quan he quoc te
Hoc vien Chinh tri - Hdnh chinh quoc gia Ho Chi Minh
Dang Xa hgi Dan chu Diic (Soziademokratische Partei Deutschland SPD) ra doi nam 1875, tro thanh chinh dang dgc lap dau tign cua giai cap cong nhan va lao dgng trgn thg gioi. Sir kien nay d6ng thai ciing mo ra cot moc cho su hinh thanh trao luu xa hgi dan chu qu6c te. Trong lich sir 135 nam qua, SPD mac dii da trai qua nhiing giai doan boat dgng thang tram, phiic tap, nhung van la mot chinh dang lan, co anh huong sau rgng trong doi song chinh tri xa hgi nuoc Diic ciing nhu a chau Au va trgn thg gioi. Voi 23 nam trgn vi tri dang cam quyen trong 61 nam kg tir khi Cong boa Lign bang Diic dugc thanh lap (1949), SPD CO nhiing dong gop xiing dang doi voi sir phat trign ciia nuoc Diic duong dai. Mat khac, SPD con la mot trong nhiing dang xa hgi dan chu nong c6t cua Quoc tg Xa hgi (Socialits International-SI), to chiic qu6c tg CO su tham gia cua han 160 dang va t6 chiic thanh vien tir tat ca cac chau luc tren hanh tinh hien nay.
Dang Xa hgi Dan chu Diic ra doi la ca mot qua trinh gan bo mat thigt voi cugc dau tranh cua phong trao cong nhan, lao dgng a Diic va chau Au tir giiia thg ky XIX. Tmac sir phat trign manh cua phong trao cong nhan, nam 1863, F. Latxan (Ferdirrad Lassalle) mot nha lanh dao cua giai cap cong nhan Diic - da thanh lap T6ng hgi Cong nhan Diic (ADAV). Sir kien nay co y nghTa quan trgng, thiic diy su tmong thanh y thiic giai cap va tang cuong doan ket thong nhat giai cap cong nhan.
Latxan chu tmong dau tranh ch6ng chii nghia tu ban bing con duong cai luong nghi tmong. Ong cho ring, dg gianh thing Igi, giai cip cong nhan phai thanh lap mot chinh dang rieng ciia minh va phai lay viec bau cir pho thong dau phigu cong bang va true tigp lam khau hieu va nggn ca tap hgp luc lugng, coi day la nguyen ly hoat dgng cua dang.
Latxan khang dinh, chi co sir hien dien cua
giai cap cong nhan trong cac ca quan lap
hien cua Diic moi bao dam nhiing Igi ich
'^ay^5^ (^iTTuM ^OOML tdtu ^lie.
63
chinh dang ciia bg vg mat chinh tri, do do viec tign hanh nhirng boat dgng hoa binh, hgp phap phai la cuong ITnh ciia dang c6ng nhan. Kg thira tu tuong cua Latxan, sau nay Becxtanh (E. Bernstein) va Cauxky (K.
Kautsky) nhirng thii ITnh ciia Dang Xa hgi Dan chii Diic da phat trign thanh chu nghTa CO hgi cai luong trong phong trao c6ng nhan qu6c tg.
Nam 1869, nhirng nguoi theo tu tuong macxit a Diic, diing dau la A. Bebel (August Bebel) va W. Lipngch (Wilhelm Liebknecht), thanh lap Dang C6ng nhan Xa hgi dan chii Diic (SDAP), tb6ng qua Cuong ITnh Aixonac (ten dia digm dign ra dai hgi thanh lap Dang). Cuong ITnh xac dinh muc tigu dau tranh xoa bo chu nghTa tu ban, xay dung nha nuac nhan dan tu do, coi tu do chinh tri la tign de dg giai phong giai cap c6ng nhan vg kinh tg va cugc dau tranh giai phong lao dgng mang tinh qu6c tg. Dgn thang 9-1875, Dang C6ng nhan Xa hgi dan chu Diic hgp nhit voi T6ng hgi Cong nhan Diic thanh Dang C6ng nhan Xa hgi chii nghTa Diic (SAPD), thong qua Cuong ITnh G6ta, trong do chiia dung nhirng tu tuong cai luong ciia phai Latxan. Do do, C.Mac da phg phan gay git ban cuong ITnh nay trong tac phim "P/?e phdn Cuang ITnh Gota" Dgn nam 1891,
SAPD chinh thiic khing dinh tgn ggi ciia Dang la Ddng Xd hgi Ddn chu Due (SPD) va tgn ggi do t6n tai cho dgn ngay nay. Nhu vay. Dang Xa hgi Dan chu Diic la dang xa h6i dan chii diu tign tren the gioi. Tir cai n6i
giau tigm nang ly luan tu tuong va tmygn th6ng each mang la nuoc Diic, trao luu xa hgi dan chii lan toa ra chau Au va thg gioi, chinh thiic tro thanh mot trao luu qu6c te vao nhiing nam 70-80 ciia thg ky XIX.
Trong thai ky khoi dau, SPD thg hien kha ro net khuynh huong each mang, c6 m6i quan he gan bo voi chii nghTa Mac. Mat khac. Dang bat dau tham gia ngay cang tich cue vao nhigu cugc tuygn cir ph6 thong dau phigu, ty le phigu iing hg cho Dang tang Ign dang kg va cac dai bigu ciia Dang da co mat tai Nghi vien Diic. Viec sir dung tuong d6i thanh c6ng pho thong dau phigu de tang cuong anh huong da tao ra mot phuong thiic dau tranh moi cua nhiing nguoi xa hgi dan chii Dire. Day dugc coi la mot sang tao trong phuong phap dau tranh cua phong trao c6ng nhan qu6c tg, ma lan dau tien dugc giai cap cong nhan Diic va nhiing nguoi xa hgi dan chii Diic tign hanh.
Tuy nhign, cang vg nhiing nam cu6i thg ky XIX tro di, nhat la sau khi Ph. Angghen qua doi, cac thii ITnh cai luong, co hgi va xet lai trong SPD, diing dau la Becxtanh cang gia tang liing doan Dang va phong trao xa hgi dan chii qu6c tg. Dang bj chia re sau sac, lam vao cugc dau tranh ngi bg trign mign giiia cac phe phai, nhat la giira hai khuynh huong each mang va cai luong co hgi. Sir thang thg ciia khuynh huong co hgi, xet lai lam cho SPD ngay cang xa roi nhirng
64
NGHIEN COU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N"08 (1311.2011nguygn ly each mang macxit, tham chi sa vao lap truong ch6ng chu nghTa xa hgi khoa hgc. Vg chinh tri. Dang chuygn manh sang thoa hiep giai cap, tir bo dau tranh each mang vi sir nghiep xoa b6 ap biic boc lot cua chii nghTa tu ban. Becxtanh khang dinh nhiem vu co ban ciia phong trao c6ng nhan la dau tranh cho nhiing cai each nham cai thien hoan canh kinh tg cua giai cap c6ng nhan duoi chg do tu ban chii nghTa. Tir day, con duong dau tranh nghi truong dugc tuyet d6i boa nhu la con duong duy nhat co thg cai bign chu nghTa tu ban dg di toi chu nghTa xa hgi. Phuong cham mang tinh co hgi cai luong n6i bat nhat ma Becxtanh neu ra la:
"Phong trdo Id tat cd, muc dich cuoi ciing chi Id con so 0" va "chi cdn 50% dgi bieu cong nhdn trong nghi vien tu sdn thi cdch mang vo sdn nhdt dinh thanh cong" Ve thuc chat, day la nhiing luan digm phu nhan sii menh lich sir ciia giai cap c6ng nhan theo quan digm chu nghTa xa hgi khoa hgc.
Khi Chign tranh thg gioi thii I no ra, phai CO hgi xet lai trong SPD dirng trgn lap truong chii nghTa xa hgi dan tgc so vanh iing hg khau hieu "Bao ve T6 qu6c" cua giai cap tu san. SPD bi phan liet thanh hai dang: SPD dgc lap (USPD) va SPD da s6 (MSPD), mau thuan voi nhau gay gat va mai dgn nam 1922 moi th6ng nhat lai. Trong nhiing nam 20-30 cua the ky XX, ngi bg SPD vin khong th6ng nhat, do do khong dua ra dugc duong l6i
cuong ITnh ro rang, nhat la trong boi canh chu nghia phat xit a Diic ngay cang phat trign. Nam 1933, Hitler vol Dang Qu6c xa Ign nam chinh quygn, SPD roi vao tinh thg kh6 khan va dgn nam 1934 bi phat xit giai tan, ngn phai rut vao boat dgng bi mat.
Sau Chign tranh thg gioi thii II, SPD chinh thiic boat dgng c6ng khai tro lai vao thang 5-1946. Mac du c6 rat nhigu c6 gang trong boat dgng ly luan va thuc tign nhung qua nhigu ky bau cu Quoc hgi Lign bang sau chign tranh, SPD van la dang d6i lap. Nam 1951, SPD tham gia thanh lap Qu6c tg Xa hgi (SI) tai thanh ph6 Phranphu6c cua nuoc Diic va CO nhiing dong g6p quan trgng nhat trong viec soan thao ban Tuygn ng6n ciia to chiic qu6c tg nay Tuyen ngon Phranphuoc.
Ngi dung Tuygn ngon thg hien ro lap truang ciia SPD, trong do dua ra quan digm tmng lap vg thg gioi quan, phi y thiic he va dg xuat con duang thu ba - khong phdi la con duong chu nghia tu bdn, khong phdi con duang chu nghia xa hoi ma la con duomg tien tai mot xa hoi cong bang, mot dai song tot han, tic do vd hod binh tren the giai. Tu tuong moi ve
"phi y thiic he" danh dau viec trao luu xa hoi
dan chu noi chung va SPD noi rigng do hoan
toan doan tuyet voi nhung tu tuong ciia chu
nghia xa hgi khoa hgc. Hgc thuyet Mac chi
con la di san van hoa lich sir, dua xuong
ngang hang voi cac trao luu chinh tri tu
tuong khac ma nhiing nguoi xa hgi dan chu
CO the sOr dung dg dat toi mot xa hgi cong
^dug 9bu lioi <T)du eitu ^ite. 65
bang. Nhimg nguoi xa hgi dan chii phg phan chu nghTa tu ban, chu nghTa thuc dan, nhung lai tuygn b6 y dinh khic phuc chii nghTa tu ban bang mot chg do xa hgi moi voi sir mo rgng tu do ca nhan trgn co so sung tiic vg kinh tg, d6ng thoi kich liet c6ng kich chu nghTa xa hgi hien thuc la kh6ng co dan chii va t6n tho sir dgc quygn th6ng tri ciia Dang va Nha nuoc.
Nhirng ngi dung co ban ngu trgn ciia Tuygn ng6n Phranphu6c dugc tigp tuc khang dinh lai trong Cuang linh Gddexbec cua SPD nam 1959. Ciing voi viec bac bo thg gioi quan va he tu tuong noi chung, Cuong ITnh Godexbec loai bo chu nghTa Mac trong ngn tang tu tuong ly luan ciia minh, d6ng thoi viit bo khai niem giai cap va dau tranh giai cip CLia Mac. Cuong ITnh khang dinh, chu nghTa xa hgi dan chu bat ngu6n tu giao ly Thign Chiia, tir chii nghTa nhan dao va nhigu quan digm ciia trigt hgc c6 dign. Trgn ITnh vuc kinh te, Cuong ITnh G6dexbec nhan manh y nghTa va Vai tro ciia canh tranh, x6a bo chii truong xa hgi h6a, nhung van danh mot phin noi vg so hiiu c6ng, coi do nhu la hinh thiic hgp phap cua sir kigm soat cua nha nuoc. Lin diu tign trong cuong ITnh, SPD ngu ra va khing dinh nhirng gia tri co ban ciia minh la: Tu do, Cong bdng vd Dodn ket.
Cuong ITnh G6dexbec danh diu sir chuygn bign CO ban cua SPD nhim thich iing voi nhiing digu kien xa hgi da thay d6i, dac biet la thg hien y chi gianh liy quygn lire chinh tri
nha nuoc. SPD da gat sang mot bgn "rao can" giai cap nham thu hut manh hon cac tang lorp dan cu trong xa hgi. Tir mot dang v6n cua giai cap c6ng nhan va lao dgng, gio day SPD da tro thanh mot dang nhan dan.
Cuong ITnh G6dexbec tro thanh kim chi nam cho SPD trong qua trinh dau tranh dat toi muc tigu gianh quygn lire chinh tri.
Trgn phuong dien d6i ngoai, Cuong ITnh G6dexbec cho rang trong boi canh Chien tranh Lanh dang ngay cang tro ngn gay gat, nhiem vu Ion nhat va cap bach nhat la giii gin boa binh va bao dam quygn tu do thong qua hgp tac, doan ket qu6c tg va giai trir quan bi. Mat khac, trong mot thg gioi ma tat ca cac Igi ich va cac m6i quan he dan xen voi nhau thi kh6ng mot dan tgc nao c6 kha nang tu minh giai quygt dugc cac van de chinh tri, kinh tg, xa hgi ciia minh ngu kh6ng c6 sir hgp tac voi cac dan tgc khac. Do vay, SPD chii tmong xay dung quan he ngoai giao va quan he thuong mai binh thuong, da dang boa voi tit ca cac nuoc, kh6ng phan biet chg do chinh tri va co cau xa hgi.
Sau nhirng thay d6i va digu chinh duong 16i chinh tri nhu da ngu, SPD tap trung cung c6 vg t6 chirc tir tmng uong dgn cac dia phuong, dgi ngii dang vign SPD da tang len kha nhanh chong, dat xap xi 1 trieu nguoi.
Trong b6i canh lign minh cam quygn ciia Dang Lign minh Dan chii Co d6c giao (CDU) voi Dang Lign minh Xa hgi Co doc giao (CSU) va Dang Dan chii Tu do dung
66
NGHIEN CQU CHAU AU EUROPEAN STUDIES REVIEW N"08 (131).2011tmac nhiing kho khan to Ion ca ve doi ngi lin doi ngoai, nhat la trgn ITnh vuc kinh tg va viec lam, SPD da nhanh chong co cac cugc thuang lugng thanh cong de tign toi thanh lap chinh phu dai lign minh giua SPD voi CDU-CSU vao eu6i nam 1966. Lan dau tign sau Chien tranh thg gioi thii II, SPD buoc vao vi tri cam quygn. Sau ba nam (1966-
1969), trong dai lign minh cam quyen, tai cugc bau cir 9-1969, SPD gianh thang Igi Ion trong bau cir Quoc hgi va lign minh voi Dang Dan chii Tu do (FDP) lap chinh phu do W. Brandt lam Thu tuong, mo ra giai doan 3 nhiem ky lign tuc cam quygn cua SPD-FDP tir 1969 den 1982.
Trong 16 nam cam quygn (1966-1982), SPD do chiing to vai tro va vi thg cua minh trong xa hgi Diic. Dac biet, giai doan 1969-
1982, chinh phii lign minh giiia SPD voi FDP da dem lai cho nuoc Diic nhiing thanh qua to Ion: day nhanh cac cugc cai each, tang cuong mang luoi an sinh xa hgi, mo rgng tinh c6ng khai, phat huy tinh tu quygt va su tham gia dan chii cua c6ng dan vao cac boat dgng xa hgi... Vg d6i ngoai, duong loi chinh sach ciia SPD da gop phan tich cue thiic diy giai trir quan bi, xiic tign quan he cua CHLB Diic voi Lien X6 va cac nuoc xa hgi chu nghTa, khoi dgng tign trinh Hgi nghi vg Hoa binh va An ninh chau Au tai Henxinky (1973-1975), lam giam d6i diu Dong Tay... Vai tro cua SPD trong phong trao xa hgi dan chu qu6c tg, dac biet la cua Chu tich SPD, d6ng thai la Chu tich Qu6c tg Xa hgi
W. Brandt dugc danh gia cao. Trong viec giai quyet nhiing van dg quoc tg ciing nhu nhigu van dg mang tinh toan cau khac, Qu6c tg Xa hgi chiu anh huong khong nh6 tir quan digm cua SPD. Duoi su lanh dao cua W.
Brandt, t6 chiic qu6c tg nay ra tuygn b6 ung bg d6i thoai Bac Nam, ung hg cugc dau tranh thigt lap trat tu kinh tg qu6c tg moi, de xuat cac bien phap chuyen giao sang thg giai thii ba nhiing cong nghe phu hgp, d6ng thai dg xuat hgp tac voi cac nuorc dang phat trign vg kinh te, bao ve moi tmong, khai thac c6 hieu qua nguon tai nguygn san co ciia nhirng nuoc nay. Dang chii y la nhung kign nghi cua Qu6c tg Xa hgi xung quanh van dg giam cang thang qu6c tg, giai trir quan bi, chong chay dua vii trang, bao ve m6i tmong the gioi... dugc cong d6ng qu6c tg, nhat la cac dang cong san va cac nuoc xa hgi chii nghTa don nhan tich cue, gop phan cai thien rat dang kg quan he giiia nhung ngucri cong san va nhiing nguori xa hgi dan chu trong nhung thap nign 1970-1980^'^ Voi nhimg kgt qua dat dugc trong 16 nam cam quygn ngu tren, SPD da gop phan nang cao vi thg kinh tg va chinh tri cua nuoc Diic trgn tmong quoc te.
Tuy nhign, trong d6i ngi, do can nguyen cua nhiing kho khan kinh te khong dugc giai quyet triet dg ngn ngn kinh te Diic van an chiia nhieu bit on va tiep tuc bi diy toi tm6c nhiing nan giai mai, keo theo nhirng van de xa hgi nhu that nghiep, khoang each giau
^'^ Quan h? quoc te, Nxb Chinh trj - Hinh chinh. Hi Ngi 2010, tr. 177.
^i)uuij^ (ha lidi 'Uau elui <'£>uc.
67
ngheo, m6i truong xu6ng cip. Tinh hinh do lam gia tang sir ran nirt trong cac quan digm xay dung chinh sach giiia SPD va FDP ciing voi cugc dau tranh ngi bg SPD dan dgn sir sup d6 giira chimg chinh phii lign minh SPD- FDP vao thang 9-1982, chim dirt mot "ky nguyen xa hgi dan chii" SPD buoc vao thai ky 16 nam lign tuc trgn vi tri dang d6i lap (1982-1998).
Truoc nhirng van dg moi dat ra trong digu kien ciia mot dang d6i lap, SPD nhan thay can phai xay dung cho minh mot dien mao moi, d6ng thoi chii truong tang cuong sire manh ciia Dang th6ng qua d6i thoai va lign he mat thigt voi nhan dan, coi viec phan dau vi cac gia tri co ban: Tu do, C6ng bang, Doan kgt trong thuc tign la nhiem vu thuong xuygn nham thu biit cir tri dg gianh lai quygn lire chinh tri. Cuang ITnh Berlin dugc SPD th6ng qua nam 1989 la nham huong toi muc tigu do. Ngoai viec tiep tuc nhan manh cac gia tri co ban, lan dau tign mot cuong ITnh chinh trj cua SPD da dg cap dgn con nguoi, quygn con nguoi mot each kha toan dien, dgn vin de m6i truong sinh thai va tinh bgn virng ciia su phat trign. Dang chii truong ngn dan chii nghi vien voi sir phan c6ng trach nhiem phai ngay cang cu thg, ro rang ban giira Quoc hgi va Chinh phu, giira Nha nuoc Lign bang voi bang va dia phuong, giiia Nha nuoc va c6ng dan.
SPD nhin manh viec tang cuong sir tham quygt va tu chiu trach nhiem cua dia phuong va c6ng dan... Di theo huong nay.
tir giiia thap nign 90 thg ky XX, SPD ciing voi C6ng dang Anh va mot s6 dang xa hgi dan chu 6 Tay Au dua ra duong loi trung dung moi - ''Con duang thu ba moi'', nhu la cau tra loi cho nhirng van dg kinh te - xa hgi dang dat ra liic do d6i voi cac dang xa hgi dan chii. Day la sir chuygn huong tu tuong de thich nghi voi nhiing thay d6i ciia thg gioi sau Chign tranh Lanh va sir phat trign ciia xu thg toan cau h6a, la n6 lire tim kigm giai phap thay thg cho phuong an con duong thii ba truygn th6ng ciia trao luu xa hgi dan chii v6n da tro ngn khong hieu qua, tham chi be tac do ganh nang chi tigu cho phiic Igi xa hgi ngay cang Ion.
Con duomg thu ba mai duac coi Id con duang trung dung giiia con duomg thu ba truyen thong (mo hinh nhd mrac phuc lai) cua cdc ddng xd hoi ddn chii voi chii nghTa tu do mai ciia chii nghTa tu bdn. Day thuc chat la vira dua vao nha nuoc, vira dua vao kinh tg thi truong va chii nghTa tu do moi ve kinh tg. Con duong thii ba moi chii truong tao ra mot ngn kinh tg h6n hgp cac hinh thiic so hiru, nhung kh6ng gi6ng voi ngn kinh te h6n hgp do phai ta cii neu ra, lch6ng phai la tim kiem sir can bang giiia qu6c hiru vai tu hiiu, ma tao ra sir can bang giiia quan ly va xoa bo quan ly, la sir kgt hgp giira chiic nang can thiep ciia chinh phii voi tinh tich cue cua thi truong xa hgi. Noi mot each khac, no chii trgng sir can bang trong quan ly kinh tg bang each cat giam quygn ban ciia chinh phii va tang quygn ban, trach nhiem ciia ca nhan.
68
NGHIEN CCfU CHAU AU - EUROPEAN 5luuit3T^E¥rFW'l^rSSTFTrii.2011cua doanh nghiep, quan tam dgn quy luat cua kinh tg thi truang. Day la chii tmong phan giai quygn lire nha nuoc xu6ng duoi cho cac dia phuong va chuygn thgm quyen luc cho cac doanh nghiep, nhat la cac c6ng ty da qu6c gia.
Duong 16i trung dung moi ma SPD theo duoi nhan manh rang, cugc dau tranh giira kinh tg thi truang va kinh tg cong hiiu da kgt thuc, cho nen can chuyen sang thiic day m6i quan he hgp tac giira chinh phii voi gioi cong nghiep, giira cac hinh thiic so hiiu voi nhau nham giam bort mau thuan, tao ngn sir tang truong lau dai va co hgi tao ra nhigu viec lam nham giai quygt mot trong s6 nhiing vin dg kinh te - xa hgi rat birc xiic, gay gat la nan that nghiep cao truoc xu thg thay d6i nhanh chong ciia co cau san xuat hien dai trong b6i canh toan cau hoa va phat trien kinh tg tri thirc. Vg ITnh vuc xa hgi, SPD chii truong thay doi chinh sach phuc Igi nha nuoc nhim giam ganh nang ngan sach, chii trgng tao ra nhigu viec lam chii kh6ng qua tap trung vao trg cap that nghiep. Nha nuoc cin quan tam dgn c6ng tac dao tao dg m6i c6ng dan co co hgi tim kigm viec lam, thich irng nhanh voi xu thg toan cau hoa''^^
Nhirng c6 gang ciia SPD trgn ca phuong dien hoat dgng ly luan va thuc tien da dua lai ket qua voi sir thang Igi ciia Dang trong cugc
^^' Nhdn dien "Con duang thic ba mai" cua cac ddng ddn chii xa hoi, T/c Sinh hoat ly luan, 1-2005, tr.4.
bau cir Quoc hgi Lign bang thang 9-1998 va cung voi Dang Xanh lap chinh phu lign minh cam quygn. B6n nam sau tai cugc bau cir Qu6c hgi Lign bang nam 2002, lign minh D6-Xanh (giiia SPD va Dang Xanh) lai tigp tuc gianh thang Igi trong nhiem ky thii hai lign tigp.
Thanh e6ng Ion nhat trong viec thuc hien duong I6i trung dung moi ciia SPD trong hai nhiem ky lign minh cam quygn, theo danh gia cua cac chuygn gia, la da dua nuoc Diic thoat ra khoi tinh trang "dong bang" vg cai each. Chinh phii da tign hanh cai each manh me trgn nhigu ITnh vuc: phat trign kinh tg, c6ng bang xa hgi, an sinh xa hgi, thi tmong lao dgng... M6i quan he c6ng dan nha nuoc - xa hgi ciing bign doi nhanh ch6ng. Qua trinh ca thg boa tang Ign, con nguoi tu chiu trach nhiem d6i voi ban than nhigu hon, sir tu quan ciia c6ng dan manh hon; Nguoi dan bigu va ygu cau nha nuac phai dan chu, c6ng khai, minh bach ban, nhat la dan chii trong kinh tg va ro rang, minh bach trong thu chi ngan sach va doi dugc quygn tham quygt manh me ban...
Ngugc lai nha nuoc ciing phan quyen manh
ban, chia se trach nhiem voi dia phuong vii
c6ng dan nhieu hon. Quygn va nghTa vu ciia
dia phuong, cua nguoi dan dugc phan dinh
ro rang hon. Chinh phu da xiic tign cat giam
kha manh cac miic thug ap dung d6i voi boat
dgng kinh doanh. Trong lich sir CHLB Diic,
chua CO chinh phu nao timg cit giam thug
'Vdjtg (AJU luoi (^DoML ehu ^itc.
69
nhigu nhu chinh phii ciia Thii tuong G.
Schroder.
Tuy nhien, trgn thuc tg SPD da kh6ng tao ra dugc buoc ngoat thirc sir trong chinh sach, ngn kinh tg, thi truong lao dgng tuy trai qua nhigu cai each nhung nhung cai each d6 vg CO ban lai dgu mang tinh nira voi, ngn ngay cang roi vao khiing hoang trim trgng.
Chinh phii SPD kh6ng nhiing kh6ng thyc hien dugc loi biia giam that nghiep, ma con phai danh mot khoan tign Ion hon cho viec chi tra bao higm va trg cap xa hgi. Ty le that nghiep cao gan 10% (ban 5 trieu nguoi), dau tu giam silt, cau vg hang hoa va dich vu suy giam, du ng nha nuoc tang. Nhin chung, kinh tg Dire tang truong kem hon cac nuoc trong khu vuc, ngan sach tigp tuc tham hut (vugt qua nguong 3 % ciia Lign minh Tign te Chau Au EMU), phiic Igi xa hgi bi giam siit nghigm trgng, dori song nguoi lao dgng ngay cang thgm kho khan, sir chgnh lech trong thu nhap va miic s6ng giira cac nhom dan cu ngay cang tang... khign cho c6ng bang xa hgi van chi la mot uoc mo xa voi. Tat ca digu nay lam cho uy tin ciia chinh phii sut giam nghigm trgng, SPD lign tigp bi mat digm tai cac cugc biu cii dia phuong. Truoc tinh thg do, lign minh cim quygn quygt dinh bau cir truoc thai ban nhim liy lai long tin ciia cir tri. Nhung trong bau cir Quoc hgi Lign bang truac thoi ban vao thang 9/2005, SPD da kh6ng gianh dugc da s6, bugc phai tham gia dai lign minh voi CDU-CSU va mit quygn thanh lap chinh phu. G. Schroder phai
nhuong vi tri Thu tuong cho ba Anggela Merkel. Trong lich sir Diic, day la lan thir hai CDU-CSU va SPD lign minh voi nhau thanh lap chinh phii digu hanh dat nuoc (lan thii nhat vao nam 1966).
Sau that bai trong bau cir Qu6c hgi Lign bang nam 2005, SPD dang tich cue chuan bi dg CO thg quay tro lai cam quygn. Mot trong nhiing n6 lire do la viec soan thao va thong qua cuong ITnh moi Cuang ITnh Hambuoc (10-2007). Day dugc coi la Cuong ITnh Hanh dgng cua SPD trong the ky XXI- "the ky diu tign thuc sir toan cau h6a", the ky ma "tir tmoc dgn nay chua bao gio mgi nguoi trgn khap thg gioi lai phu thugc vao nhau den nhu vay" Ngoai viec khang dinh lai nhirng gia tri CO ban la Tu do, C6ng bang, Doan ket;
Cuong ITnh moi ngu ro SPD tu coi minh la dang nhan dan canh ta, c6 ngu6n' g6c tir Do Thai giao va Thign Chiia giao, tir phong trao Nhan van va Khai sang, tir nhirng phan tich xa hgi macxit va nhirng kinh nghiem dau tranh cua phong trao c6ng nhan. Digm moi dang chu y 6 day la sir dg cap dgn "nhirng phan tich xa hgi macxit" trong nguon g6c ciia SPD. Cuang ITnh xdc dinh 8 muc tieu vd chinh sdch ciia SPD, do Id^^^: 1) Mot the giai hoa binh vd cong bdng; 2) Mot chau Au ddn chii vd xd hoi; 3) Mot xd hoi cong ddn dodn kit vd mot nhd nuoc ddn chii; 4) Binh ddng giai; 5) Tien bo mang tinh ben viing vd tdng
^'' Dang Xa hoi Dan chii Due, Cuang linh Hamburg nam 2007, Tai lieu djch cua Hoc vien CT-HCQG Ho ChiMinh.tr. 63.
70
NGHIEN CCfU CHAU AU - EUROPEAN i i u u i t s K C V I C V T I T ' S O i iT71.2w11truang co chdt luang; 6) Viec Idm tu te cho tat cd moi nguai; 7) Mot nha nuac xd hoi lo xa; 8) Mot he thong ddo tao tot hem, mot xd hoi thdn thien vai tre em vd nhiing gia dinh viing chac.
Danh gia ve chii nghTa tu ban trong digu kien toan cau hoa bien nay, SPD cho rang no song hanh vai tinh trang thigu dan chu va bat c6ng. Chii nghTa tu ban toan cau di ngugc lai muc tieu ve mot thg gioi tu do va doan kgt, lam sau sac hon nhirng bat c6ng v6n e6 va tao ra nhung bat c6ng moi. Chinh vi vay, nhirng nguoi xa hgi dan chu Diic phai tien hanh dau tranh 6 trong nuoc, 6 chau Au va trgn thg giai cho mot cau tra loi mang tinh xa hgi d6i voi chu nghTa tu ban toan cau. Tir nhan thiic nay, SPD xac dinh: "Nhiem vu lan cua the ky XXI Id kien thiet qud trinh todn cau hoa bdng nhiing bien phap chinh tri ddn chu"^'^
Hoat dgng ciia SPD cho thay, trong digu kien da nguygn chinh tri, da dang doi lap 6 mot nuoc tu ban phat trign. Dang phai kh6ng ngirng digu chinh mot each thich hgp vg mgi mat tir duong 16i cuong ITnh dgn phuong thiic lanh dao va hoat dgng thuc tign, ngu kh6ng se phai doi mat voi viec bi day ra khoi vi tri cam quygn. Vg phuong thiic boat dgng va lanh dao, kinh nghiem cua SPD da chi ra rang phai dua trgn ba chii thg trong Dang, do la cac boat dgng ciia: toan dang, dang doan
*''* Dang Xa hoi dan chu Diic, Cuang ITnh Hamburg nam 2007, Tai lieu da dan, tr. 7-11.
trong Quoc hgi, lanh tu va co van ciia Dang.
SPD dac biet quan tam hoat dgng ciia dang doan trong Qu6c hgi vi no gay dugc anh huong rat Ion. Nhiing bien phap chinh sach cu the cua nha nuoc dugc thao luan va th6ng qua tai Quoc hgi, chii kb6ng phai cac nghi quyet Dang a cac cap. Hon niia, SPD thuong cam quygn trong mot chinh phu lign minh (it nhat 1 d6i tac), cho ngn truac khi ban hanh cac chu truang, chinh sach, quygt dinh. Dang phai th6ng nhat voi d6i tac lign minh ciia minh. Day la sy hgp tac ciia da s6 cac nhom cir tri khac nhau trong xa hgi va m6i bgn dgu CO quan niem rigng vg cac chinh sach. Tir cuong ITnh ciia cac dang khac nhau trong lien minh, SPD phai lam thg nao dg dua ta dugc chinh sach tmng boa, co tinh chat th6a hiep voi cac bgn d6i tac.
Ngoai ra, 6 Due, Hiep hgi Gioi chii va
cac C6ng doan dgu rat manh. Hiep hgi Gioi
chii bao g6m hang ngbin giam d6c cac doanh
nghiep va co anh huong Ion dgn chinh sach
kinh tg. Con cac C6ng doan 6 Diic co
khoang 8 trieu doan vign, la mot lye lugng
xa hgi d6ng dao. Trgn thyc tg, SPD bao gio
ciing phai lign minh voi mot dang canh huu
nao d6 vg mat chinh sach xa hgi. Khi tranh
gianh cir tri bao gio ciing phai tranh gianh
voi nhiing dang canh hiru, khi muon dua ra
dao luat nao va thuc thi no ciing dgu phai
tinh dgn su phan iing cua cac dang canh hiiu
trong Qu6c hgi. Trong bat cii vin dg nao
ciing phai tham do y kign cua gioi chu va
'Ddtig^.^tia fifif 'fJuii iHfm ^Uiie.
71
Cong doan vi hg la nhiing nhom xa hgi co anh huong Ion manh.
Dg gay anh huong va uy tin, SPD lu6n coi trgng Vai tro tign phong guong mau cua dgi ngu dang vign boat dgng trong cac co quan nha nuoc, cac t6 chiic chinh tri xa hgi, qua do. Dang van dgng va thu biit dugc tit ca cac lye lugng xa hgi, nhat la nhiing nguoi lao dgng co trinh do cao, dg hg iing bg cuong ITnh cua Dang, quan tam dgn boat dgng cua Dang. Nho vay, nhigu nam qua, co so giai cap xa hgi ciia Dang c6 su thay doi Ion voi sy thu hep c6ng nhan c6ng nghiep nhung lai mo rgng sang cac tang lop c6ng chiic, tri thiic, trung luu, nhiing nguoi lam dich vu va ky thuat cao. Co cau do tu6i dang vign SPD CO xu huong tre boa. Mat khac, dg phuong thiic boat dgng va lanh dao co chat lugng va hieu qua, SPD Iu6n quan tam dgn d6i moi vg binh thiic, co cau, vg c6ng tac dang. SPD trong phuong thirc boat dgng va lanh dao chii trgng boat dgng kigm tra. Uy ban Kigm tra do Dai hgi bau ra, iiy vign Ban Chap hanh Trung uong kh6ng dugc phep nam trong Uy ban Kiem tra. Uy ban nay hoat dgng dgc lap, CO quyen kigm tra bat ky mot t6 chiic hoac mot dang vign nao cho dii hg a mot cuong vi nao.
Chinh sy quan tam thuong xuygn den viec doi moi c6ng tac t6 chiic va phuong thiic boat dgng do giiip cho SPD duy tri dugc vai tro, vi tri va anh huong cao trong doi song chinh tri xa hgi dat nuoc truoc siic
ep canh tranh va dau tranh quygt liet giira cac dang phai theo nhiing khuynh huong chinh tri khac nhau. Digu d6 cang t6i luyen ban ITnh va phong each ciia mot chinh dang v6n giau tmygn tb6ng cam quygn nhu SPD, d6ng thai mo ra nhung kha nang moi dg bg co thg vugt qua nhiing thach thiic dang dat ra bien nay./.
TAI LIEU THAM KHAO 1. Nhdn dien "Con duang thic ba mai"
cua cdc ddng ddn chii xd hoi. Tap chi Sinh boat Ly luan, s6 1-2005.
2. Thomas Mayer va Nicole Breyer, Tuang lai ciia nen ddn chu xd hoi, Nxb. Ly luan Chinh tri. Ha Ngi, 2007.
3. Wolgang Merlel, Alexander Petring, Christian Hankes, Christoph Egle, Cdc ddng ddn chu xd hoi cdm quyen khd nang cdi cdch, Tai lieu dich tir "Social Democracy in Power the Capacity to Reform" cua Hgc vien Chinh tri Hanh Chinh qu6c gia H6 Chi Minh, 2009.
4. Quan he quoc te, Nxb Ly luan Hanh chinh. Ha Ngi 2010.
5. Dang Xa hgi dan chii Diic: Cuang ITnh Hamburg 2007, Tai lieu dich ciia Hgc vien Chinh tri Hanh Chinh qu6c gia H6 Chi Minh, 2009.
