Q NGHIEN CtJU - TRAO DOT
cof CHE D A N H GIA, Xlf LY TRACH NHIEM khi trao quyen tii chu cho to chvfc KH&CN •
goc nhin tvt thanh tra
S
o vdi cac td chQc kinh te khac trong xa hdi, nhOng Uu dai ma cd c h l tao ra cho cactd ChQc KH&CN laNghi djnh sd 115/2005/ND-CP cua Chfnh phu (Nghj djnh 115) quy djnh cdchetUchu, tU chju trach nhiem cua td chQc khda hpc va cdng nghe cdng lap dupc ban hanh nam 2005.
Thang 6/2006, Thdng tU sd 12/2005/TTLT/
BKHCN-BTC-BNV (Thdng tU 12) hudng dan thuc hien Nghj djnh 115 cung dUdc lien Bd KH&CN, Tai chfnh va Ndi vu ban hanh. Cac van ban nay the hien mdt chfnh sach dUdc coi la "ddt pha ddi mdi" cho KH&CN Viet Nam trong giai doan hien nay, nham giii quylt nhQng bQc xuc cua thUc tien phit trien kinh t l xahdi.
Cung vdi Nghj djnh 80/2007/ND-CP cua Chfnh phu ve doanh nghiep KH&CN dUdc ban hanh nam 2007, Nghj djnh 115 la giai phap quan trpng ve td chQc va hoat ddng cua cac ddn vj su nghiep khoa hpc, quy djnh viec giao quyen tu chu, tu chju trach nhiem cao nhat cho cac td chQc KH&CN cdng lap (nhieu nam qua dupc hudng kinh phf hoat ddng thudng xuyen tQ ngan sach nha nude theo cd c h l bao cap), dd chfnh la cd c h l cua doanh nghiep nhu cac nghjquyetcuaDangdayeucau.
Qua qua trinh trien khai thufc hien, d i n dau nam 2008, nhieu bd, nganh va dja phUdng da thuc hien tdt chfnh sach nhung ben canh dd cung cdn cd mdt sd bd, nganh, dja phUdng khac chua chi dao quyet liet. Tfnh d i n h i t quy 1/2008, theo bao c i o cua c i c bd, nganh, dja phUdng, trong tdng sd 504 td chQc KH&CN thudc c i c Bd, nganh va dja phUdng cd 205 td ChQc KH&CN cd De an da dupc phe duyet
• NGUYEN H O U Q U A N Thanh tra Bo KH&CN
(khoing 40,67%), 135 td chQc KH&CN da cd de an trinh cap tham quyen phe duyet (khoang 26,7%), 134 td ChQc KH&CN dang xay dUng va hoan chinh D l i n ( 1 )
Nhln chung, cac bd, nganh, dja phUdng deu danh g i i cao chfnh sach ddi mdi quan ly khoa hpc va cdng nghe cua Nha nudcvacoi dd la mdt budc di tat y l u va can thiet de nang cao hieu q u i hoat ddng cCia cac td chQc KH&CN tren c i nude. Tuy nhien trong qua trinh trien khai Nghj djnh 115, nhieu td chQc khoa hpcva cdng nghe cd tu tudng e ngai chuyen sang cd c h l tu chu, tu chju trach nhiem theo Nghj djnh 115 (dac biet la c i c td chQc khoa hpc va cdng nghe d dja phUdng) va van mudn dua vao sU ho trd, bao cap cua Nha nude de hoat ddng.
Ben canh dd, c i c ndi dung quy dinh tai Nghj djnh 115 va cac van b i n hudng dan thuc hien cdn thilu ddng bd, nhilu cho chUa rd rang, chua bao quit h i t c i c van de nay sinh tQ thuc tien, dac biet, c i c ed c h l tai chfnh chua thuc su khuyin khfch c i c td chQc khoa hpc va cdng nghe phit huy h i t kha nang cua minh trong c i c hoat ddng sing tao, djch vu, san xuat va kinh doanh.... Do vay, ngay 20/9/2010, Chfnh phu da ban hanh Nghj djnh 96/2010/ND-CP (Nghj djnh 96) sQa ddi, bd sung mdt sd dieu cua Nghj djnh 115 va Nghj dinh 80/2007/ND- CP de thio gd nhQng tdn tai neu tren. Mdt trong nhQng thay ddi can bin cua Nghj djnh 96 la thay ddi v l phUdng thQc cap kinh phf hoat dpng cho cactd chQc KH&CN. Va hien nay, Bd KH&CN cung dang xay dung du thao Thdng tU sQa ddi, bd sung Thdng tu 12 hudng dan thuc hien Nghj djnh 115
mosKitmKiiHiio^i
Q NGHIEN rffU - TRAO D 6 I
Co the thay rang, muc tieu quan trpng cua chinh sach cung nhU nhOng ndi dung cd bin cOa cac van b i n la nham "dua tinh than doanh nghiep vao c i c td chQc KH&CN" De thUc hien muc tieu nay, c i c td chQc KH&CN ngoai viec dupe trao quyin tU chu rat Idn cdn dUdc giao quin ly, sQ dung mdt sd lupng tai s i n ldn cua Nha nude de phucvu hoat ddng nghien cQu va s i n xuat kinh doanh (ke ca xuat nhap khau true tilp). So vdi cac td chQc kinh te khac trong xa hdi, nhOng Uu dai ma cd che tao ra cho cac td ChQc KH&CN la ldi the vd cung Idn. Cd the ndi, td ChQc KH&CN da dupc "mac 2 ao", ben canh c i i ao thQ nhat, van la cac ddn vj nghien cQu KH&CN nhu trUdc day, thi hp dUdc khcac them chile ao thQ hai, dUdc cdng nhan va hoat ddng nhu mdt doanh nghiep chfnh danh(2). NhU vay, neu xet tren phUdng dien ly luan v l quan ly nha nUdc, td chQc KH&CN ngoai vide van hanh va chju sU dieu chinh bdi c i c quan he ve quan ly hanh chfnh, thi nay cdn bj chi phdi bdi c i c quan he mang tfnh chat kinh t l , thudng mai
Neu so sanh (diJ hdi khien cudng) giQa viec cd phan hoa c i c doanh nghiep nha nUdc vdi viec giao quyin tu chu va tai s i n cua Nha nude cho td chQc KH&CN, ta thay cd net gi do tUdng ddng, ma cu the la viec ca 2 deu dUdc chuyen giac quyin tuf chu va chju suf tac ddng cua n i n kinh t i t h j trudng trong hoat ddng s i n xuat, kinh doanh. NhUng diem khac nhau can b i n nhat chfnh la quyin quan ly, kiem scat ddi vdi td chQc. Quyen kiem soit, quin ly ddi vdi doanh nghiep cd phan dupc x i c lap bdi khdi lupng tai san ma ngudi dQng dau nam giQ va thdng qua dai hdi cd ddng, cdn ngudi dQng dau td chQc KH&CN lai thdng qua mdt quylt djnh hanh chfnh. Ngudi dQng dau doanh nghiep phai chju trich nhiem ve hieu q u i hoat ddng cua doanh nghiep, chju trach nhiem trUdc cac cd ddng khac, vdi chfnh sd tai san cua minh ddng gdp v i cd the bi dai hdi cd ddng tudc quyen kiem scat. Nhung ngudi dQng dau td chQc KH&CN chi phii chiu trach nhiem hanh chfnh vdi nhQng c h l tai theo he thdng phap luat v l can bd, cdng chQc - vdn k h i tach biet vdi c i c quan he mang tfnh chat
T H O N G : T I N ; K H i » H ( i i i l i i i ; © J « ] S i ^ i ^ ^
kinh t l . Nhu vay cd the thay rang, td chQc KH&CN hay chfnh x i c hdn la thu trUdng td ChQc KH&CN dupc trao quyen han quylt djnh hau h i t c i c van de quan trpng cua td chQc KH&CN, dupe giao mdt khdi lupng tai s i n Idn nhung chi phii chju sU dilu chfnh bdi quan he (trach nhiem) hanh chfnh.
Trong q u i trinh xay dufng Nghj djnh 115 va cac van bin lien quan, mdt sd y kiln da de cap den van de "Thu trUdng td chQc KH&CN phai lay y kiln cua quan chung trUdc cac quyet djnh nhan su chu chdt. Mat khac, nham tranh nguy cd toan bd tai s i n nha nUdc bj that thoat do kinh doanh thua Id, du thao Nghj djnh cung quy djnh mdt bd phan tai s i n cua ddn vj phai dupc duy tri de phuc vu cdng tac nghien cQu theo nhiem vu dupc giao. Dac biet, c i c phdng thf nghiem trpng diem (trj g i i hang chyc ty ddng) khdng dupc phep mang di dau g i i , t h i chap"(3)
Lien quan d i n viec kiem tra, giim sat va xQ ly trach nhiem cua thu trudng td chQc KH&CN, Nghj djnh 115 va Thdng tu 12 cung cd quy djnh
Cd quan chu quin cd trach nhiem kiem tra, giam sat viec thufc hien trach nhiem eua thu trudng td chQc KH&CN, thUc hien viec danh g i i , xQ ly trach nhidm thili trudng td chQc KH&CN theo quy djnh cua phip luat (diem b khoin 1 muc XIV Thdng tU 12)
- Thu trudng td chQc KH&CN thUc hien quyin tU chCi va chju trach nhiem v l toan bd hoat ddng cua td chQc KH&CN; chju trach nhiem ve nhQng sai pham xay ra trong ddn vj;
dupc khen thudng hoac phai chju k^ luat tuy theo thanh tfch hoac mQc dp vi phgm theo quy djnh cua phap luat (khoin 2 Dieu 13 Nghi dinh 115)
Trong mpi trudng hdp, thu trudng ddn vj cd trach nhiem quan ly, bao toan tdng gia trj v i phat trien tai s i n cCia Nha nude giao cho ddn vj. Khi k i t thuc nhiem ky quin ly, nghi c h l dp hoac thuyen chuyen cdng tic, Thu trudng ddn vj phai ban giao day du tai s i n cua ddn vj cho ngudi k l nhiem (diem c khoin 3 muc VII Thdng tu 12)
»^
m
QNGHlfeN CLfU - TRAO D 6 T iif Tuy nhien, thuc t l cho thay c i c quy djnh
nay k h i chung chung va chl mang tfnh hinh thQc n l u khdng cd nhQng quy djnh hudng dan cu the hdn. Vf du: cd quan chu quan kiem tra trach nhiem cua thu trudng td chQc KH&CN theo quy trinh nao? Tieu chf danh gia ra sao?
Neu thu trudng td chQc KH&CN khdng lam trdn trach nhiem b i o toan va phat trien, tham chf lam that thoit tai s i n dupc giao thi cd bj xQ ly khdng? XQ ly trach nhiem theo trinh tu va phap luat nao? (hanh chfnh? kinh t l ? dan sU?...). Nhu vay, dudng nhu da cd sU mat can ddi giQa quyin han dupc giao va trach nhiem tUdng Qng cua thu trudng td chQc KH&CN. Ndi each khac, cd c h l giam sat, danh gia va xQ ly trach nhiem cu the cua thCi trudng td chQc
KH&CN chua d l y du va hoan chinh
Chung ta mong mudn td chQc KH&CN, cu the la tap the CBCNV trong td chQc dd dam chap nhan thQ thach, van hanh theo cd c h l thj trudng thi hp cung cd quyin ddi hdi khdng chl la nhOng quy djnh mang tfnh Uu dai chung ma cdn phai cd c i su cdng bang, sdng phang v l quyen va nghTa vu giOa hp vdi ngudi dQng dau td chQc KH&CN trong viec dai didn va "dan dat" cudc sdng tUdng lai cCia hp. Ma dudng nhu, cd che de d i m bao cho mdi quan he nay dang cdn bd ngd. Chung ta trao quyin rat Idn ve hanh chfnh va kinh t l cho thu trUdng td chQc KH&CN nhung lai chl rang budc trich nhiem ve hanh chfnh mdt cich k h i Idng leo.
Phii chang day cung la mdt trong nhQng rao cin ve tam ly c i n trd sU ddng thuan cua tap the CBCNV, lam giam ap lUc va ddng cd chuyen ddi sang hinh thQc tu chu, tuf chju trich nhiem cOa td chQc KH&CN, ddng thdi cung giin tiep tao ra sU cham tre va khd khan trong Id trinh trien khai thuc hien Nghj djnh 115. Bdi vl xet tren ca 4 phUdng dien chfnh sach, phip ly, xa hdi va tam ly nhu cau ca nhan thi CBCNV cd quyin tU quylt va hp cung chl san sang budc sang md hinh hoat ddng tu chu, tin tudng trao quyen quylt djnh cho thu trudng td ChQc KH&CN neu ngudi thu trudng cd quyin han cung vdi trach nhiem rd rang va tUdng xQng
Do vay, ngoai viec tiep tuc tang cudng uu dai va quyin tu chij cho td chQc KH&CN, can thilt va cap bach phii xay dufng dUdc cd c h l dinh gia k i t q u i trong c i c van bin sap dupc sQa ddi, bd sung. Xet cho cung thi phap luat ndi chung va Nghj djnh 115 ndi rieng trudc hit phii vl quyen ldi CBCNV, sau dd la dam bio suf cdng bang trong cac mdi quan he xa hdi, tao tiln d l phit trien dat nude, nen viec xay dung cd c h l giim sit, danh gia hoan chinh cung la vl cac muc tieu nay. Quy trinh danh gia phii the hien dupe 4 van de cd ban la: Tham quyen, quy trinh, tieu chf va xQ ly kit qua danh gia. Tren binh dien rdng hdn, thdng qua hoat ddng tdng kit, dinh g i i td chQc KH&CN cd the danh gia Nghj djnh 115 vdi 4 ndi dung chfnh: Viec thuc hien cd d i p Qng dupc yeu cau quin ly va muc tieu quin ly de ra hay khdng?
Xac djnh dupc nhQng gl can thay the, cd phij hdp hay khdng phu hdp. Cich thQc de hoan thien cd c h l , chfnh sach va kha nang dap ufng ve mat tai chfnh cho viec thUc hien cd che, chfnh sach.
Tdm lai, q u i trinh dua tinh than doanh nghiep vao td chQc KH&CN, tao cho nha khoa hpc ndi chung va thu trudng td chQc KH&CN cd tinh than "kinh - thUdng" khdng nen dC/ng lai d viec chl tao ra ddng luc thdng qua cac dieu kien thuan ldi v l tai chfnh, td chQc, hoat ddng ma cdn phai dUa vao dd c i suf cdng bang, sdng phang cua c i c quan he mang tfnh thi trudng, tai s i n gan vdi trich nhiem quan ly mang tfnh hanh chfnh. Ndi each khac, bang viec tao ra c i c cd c h l khuyen khfch song hanh cung ed c h l giim sat, danh gia va xQ iy phij hpp, chung ta mong mudn nha khoa hpc khdng nhQng phii bilt "dan than" theo tinh than cua ngudi lam khoa hpc ma cdn phai cd ldng dung c i m , sU tuf tin cua doanh nhan. Tat c i su thay ddi du la nhd nhat d l u bat dau iii nhan thQc va sU thay ddi trong tu duy cua nha khoa hpc eung phii bat dau tQ viec dim ddi mat vdi trich nhiem va thQ thach de dat dUdc thanh cdng trong hoat ddng khoa hpc - kinh t l -xahdi./.
TRIEU UY^N (ST)
