Hîp t¸c khoa häc toµn cÇu trong thÕ kû XXI

(1)

tri thøc, m¹ng l−íi vµ c¸c quèc gia.

Hîp t¸c khoa häc toµn cÇu trong thÕ kû XXI

The Royal Society. Knowledge, networks and nations. Global scientific colaboration in the 21^st century. UK.: 2011, pp. 114.

H−¬ng Ly giíi thiÖu

Héi Hoµng gia Anh Quèc lµ mét tæ chøc häc thuËt ®éc lËp cña V−¬ng quèc Anh,

®¹i diÖn cho céng ®ång khoa häc Anh víi môc tiªu më réng, ph¸t triÓn vµ øng dông khoa häc v× lîi Ých chung cña toµn nh©n lo¹i. Lµ mét trong nh÷ng tæ chøc khoa häc l©u ®êi nhÊt thÕ giíi, Héi Hoµng gia Anh Quèc thu hót ®−îc c¸c nhµ khoa häc xuÊt s¾c ë c¸c thêi ®¹i nh−

Isaac Newton, Charles Darwin, Ernest Rutherford, Albert Einstein, Dorothy Hodgkin, Francis Crick, James Watson, Stephen Hawking,... Ngµy nay Héi cã kho¶ng 1.500 thµnh viªn trªn kh¾p thÕ giíi, trong ®ã cã tíi h¬n 80 ng−êi ®· ®o¹t gi¶i Nobel.

Cïng víi viÖc xuÊt b¶n çc t¹p chÝ khoa häc (sím nhÊt lµ vµo n¨m 1665) víi c¬ chÕ ph¶n biÖn chÐo (peer review), hµng n¨m, Héi còng xuÊt b¶n nhiÒu Ên phÈm khoa häc cã gi¸ trÞ vµ ®−îc ®¸nh gi¸ cao trong céng ®ång khoa häc thÕ giíi. N¨m 2011, b¸o ço Tri thøc, m¹ng l−íi vµ çc quèc gia. Hîp t¸c khoa häc trong thÕ kû XXI còng lµ mét t¸c phÈm g©y tiÕng vang.

Xin giíi thiÖu víi b¹n ®äc nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña B¸o c¸o nµy.

hoa häc ®· trë thµnh lÜnh vùc mang tÝnh toµn cÇu. Trªn thÕ giíi hiÖn cã h¬n 7 triÖu nhµ khoa häc ho¹t

®éng trªn rÊt nhiÒu lÜnh vùc, thu hót h¬n 1.000 tû USD cho R&D (t¨ng tíi 45% so víi n¨m 2002). Ho¹t ®éng

nghiªn cøu khoa häc còng ®−îc thÓ hiÖn ë viÖc cã tíi 25.000 t¹p chÝ khoa häc

®−îc xuÊt b¶n hµng n¨m.

Dùa trªn nh÷ng sè liÖu s½n cã, b¸o c¸o “Tri thøc, m¹ng l−íi vµ quèc gia.

Hîp t¸c khoa häc trong thÕ kû XXI”

K

(2)

mong muèn ®em l¹i nh÷ng kiÕn thøc c¬

b¶n vÒ nh÷ng thay ®æi nÒn t¶ng cña khoa häc còng nh− sù hîp t¸c trong khoa häc. B¸o ço còng x¸c ®Þnh nh÷ng c¬ héi vµ lîi Ých cña hîp t¸c quèc tÕ, xem xÐt lµm thÕ nµo thùc hiÖn tèt nhÊt vµ lµm thÕ nµo ®Ó hîp t¸c khoa häc quèc tÕ cã thÓ ®−îc khai th¸c nh»m gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò toµn cÇu mét çch hiÖu qu¶ h¬n.

B¸o c¸o nµy gåm 3 phÇn, kh¶o s¸t nh÷ng thay ®æi cña bøc tranh khoa häc vµ ®æi míi trªn toµn cÇu, vèn bÞ Mü, NhËt B¶n vµ ch©u ¢u thèng trÞ tõ l©u;

vµ ®−a ra nh÷ng khuyÕn nghÞ nh»m tèi

−u hãa hîp t¸c khoa häc trªn toµn cÇu trong t−¬ng lai.

Trong phÇn 1, B¸o ço xem xÐt çc xu h−íng vµ sù ph¸t triÓn cña khoa häc trªn toµn cÇu, sù øng dông khoa häc vµo sù ph¸t triÓn còng nh− c¬ cÊu cña çc trung t©m khoa häc trªn thÕ giíi, trong ®ã næi bËt lµ çc kÕt luËn:

- Trong n¨m 2011, khoa häc ngµy cµng ph¸t triÓn vµ më réng h¬n bao giê hÕt, kh«ng chØ ë sè l−îng vµ quy m« tiÕn hµnh, mµ cßn ë nh÷ng vÊn ®Ò nghiªn cøu mang ý nghÜa toµn cÇu. Khoa häc ngµy cµng thu hót ®−îc sù quan t©m, hç trî cña c¸c chÝnh phñ, doanh nghiÖp, nhµ h¶o t©m vµ tæ chøc tõ thiÖn.

- T¹i mét sè quèc gia, ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc ®ang t¨ng lªn nhanh chãng. Sù ®Çu t− vµ hiÖu qu¶ thu

®−îc tõ khoa häc ®· v−ît xa xu thÕ t¨ng tr−ëng chung. Sù næi lªn cña Trung Quèc ®Æc biÖt ®¸ng chó ý, v−ît qua c¶

NhËt B¶n vµ ch©u ¢u vÒ c¸c bµi b¸o khoa häc ®· xuÊt b¶n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Ngoµi Trung Quèc, sù ph¸t triÓn nhanh chãng còng ®· diÔn ra ë Ên

§é, Brazil vµ c¸c quèc gia míi næi vÒ khoa häc ë Trung §«ng, §«ng Nam ¸ vµ B¾c Phi, còng nh− t¨ng m¹nh ë c¸c quèc gia nhá kh¸c t¹i ch©u ¢u.

- Tuy nhiªn, "c¸c siªu c−êng quèc vÒ khoa häc" truyÒn thèng vÉn dÉn ®Çu trong nghiªn cøu trªn toµn cÇu. Mü, T©y ¢u vµ NhËt B¶n ®Òu ®Çu t− m¹nh vµo nghiªn cøu vµ nhËn ®−îc thµnh qu¶

®¸ng kÓ, thÓ hiÖn ë sè l−îng lín çc bµi b¸o khoa häc ®−îc xuÊt b¶n, sù trÝch dÉn l¹i tõ çc bµi b¸o khoa häc, viÖc phæ biÕn çc kÕt qu¶ nghiªn cøu th«ng qua dÞch thuËt vµ ®Æc biÖt lµ tØ lÖ b»ng s¸ng chÕ ®−îc ®¨ng ký trªn toµn thÕ giíi.

- Bªn c¹nh ®ã, khoa häc còng ph¸t triÓn në ré t¹i c¸c quèc gia chËm ph¸t triÓn. Vai trß quan träng cña khoa häc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, trong gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò mang tÝnh bÒn v÷ng cña tõng quèc gia vµ toµn cÇu

®· lµm gia t¨ng ho¹t ®éng nghiªn cøu, øng dông c¸c kÕt qu¶ khoa häc t¹i c¸c n−íc nµy.

PhÇn 2 cho thÊy nh÷ng thay ®æi nÒn t¶ng cña hîp t¸c quèc tÕ trong khoa häc. Khoa häc quèc tÕ ®−îc tiÕn hµnh réng kh¾p tõ nhiÒu tr×nh ®é vµ d−íi nhiÒu h×nh thøc kÕt nèi: sù n¨ng

®éng cña c¸c nhµ khoa häc; l−îng d÷

liÖu khæng lå ®−îc chia sÎ nhê c«ng nghÖ th«ng tin. Nh−ng nh×n tõ trªn xuèng, çc s¸ng kiÕn mang tÝnh gi¶i ph¸p hiÖn ®ang ®ãng vai trß h×nh thµnh çc tæ chøc hay m« h×nh nghiªn cøu mang tÝnh chia sÎ rÊt cao cña çc nhµ khoa häc. Hîp t¸c khoa häc trªn thÕ giíi hiÖn nay cã thÓ thÊy th«ng qua çc ®Æc

®iÓm sau:

- Céng ®ång khoa häc thÕ giíi ngµy cµng héi nhËp do sù gia t¨ng cña hîp

(3)

t¸c quèc tÕ. HiÖn nay cã trªn 35% çc bµi b¸o c«ng bè trªn t¹p chÝ quèc tÕ lµ sù hîp t¸c gi÷a çc nhµ khoa häc çc n−íc, t¨ng 10% so víi çch ®©y 15 n¨m.

- Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ chi phÝ ®i l¹i rÎ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ khoa häc céng t¸c dÔ dµng h¬n bao giê hÕt.

- Sù hîp t¸c lµm t¨ng chÊt l−îng cña c«ng t¸c nghiªn cøu còng nh− tÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng viÖc.

- Sù thay ®æi lín nhÊt vÉn lµ tõ b¶n th©n c¸c nhµ khoa häc. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nghiªn cøu vµ t×m kiÕm kÕt qu¶, c¸c nhµ khoa häc lu«n mong muèn

®−îc céng t¸c víi nh÷ng con ng−êi −u tó nhÊt, t¹i nh÷ng viÖn nghiªn cøu n¬i cã nh÷ng trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nhÊt ®Ó c«ng viÖc cña m×nh ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt.

- Sù kÕt nèi cña ng−êi d©n nh»m chia sÎ nh÷ng vÊn ®Ò quan t©m chung, dï d−íi bÊt kú h×nh thøc nµo, m¹ng l−íi toµn cÇu ¶o hay céng ®ång chuyªn nghiÖp ®Òu lµ ®éng lùc quan träng cña hîp t¸c quèc tÕ. Vµ m¹ng l−íi nµy ®−îc cæ vò th«ng qua nh÷ng trao ®æi s©u s¾c tõ bªn trong cña khoa häc, cña tri thøc vµ çc kü n¨ng khi khoa häc ®ang dÇn thay ®æi träng t©m tõ cÊp ®é quèc gia sang cÊp ®é toµn cÇu. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i hiÓu ®−îc vÒ sù n¨ng ®éng cña m¹ng l−íi vµ çc nhµ khoa häc ¶nh h−ëng thÕ nµo tíi khoa häc toµn cÇu vµ lµm thÕ nµo ®Ó khai th¸c çc m¹ng nµy tèt nhÊt cho sù hîp t¸c quèc tÕ.

- Hîp t¸c mang l¹i lîi Ých ®¸ng kÓ, tõ c¸c chØ sè ®Þnh tÝnh (vÝ dô nh− t¸c

®éng tõ viÖc t¨ng sè l−îng trÝch dÉn hay tiÕp cËn thÞ tr−êng míi), vµ hiÖu qu¶

®Þnh l−îng, ch¼ng h¹n nh− më réng

ph¹m vi nghiªn cøu. Do ®ã, sù thuËn lîi trong hîp t¸c cã t¸c ®éng tÝch cùc kh«ng chØ trong viÖc thùc hiÖn khoa häc, mµ cßn trªn c¸c môc tiªu réng lín h¬n ®èi víi bÊt kú hÖ thèng khoa häc nµo (nh»m t¨ng c−êng sù thÞnh v−îng trong n−íc hoÆc gi¶i quyÕt nh÷ng th¸ch thøc cô thÓ).

PhÇn 3 cña B¸o c¸o t×m hiÓu vai trß cña hîp t¸c khoa häc quèc tÕ trong viÖc gi¶i quyÕt mét sè th¸ch thøc mang tÝnh toµn cÇu cÊp b¸ch nhÊt trong thêi ®¹i ngµy nay. B¸o c¸o tËp trung vµo n¨m tr−êng hîp ®iÓn h×nh, qua ®ã xem xÐt nh÷ng lîi thÕ còng nh−

®iÓm thiÕu sãt cña c¬ chÕ hiÖn t¹i ®Ó

®−a c¸c nhµ khoa häc xÝch l¹i gÇn nhau h¬n. §ã lµ:

(1) HÖ thèng c¶nh b¸o lín nhÊt thÕ

giíi do ñy ban liªn chÝnh phñ vÒ biÕn

®æi khÝ hËu - IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) lµ ®¹i diÖn;

(2)C¸c trung t©m nghiªn cøu xuÊt s¾c vÒ n«ng nghiÖp, ®øng ®Çu lµ Nhãm t− vÊn nghiªn cøu n«ng nghiÖp quèc tÕ - CGIAR (Consultative Group on International Agricultural Research);

(3) Nh÷ng ¶nh h−ëng mang tÝnh

thay ®æi trong y tÕ toµn cÇu: vai trß cña Quü Bill vµ Melinda Gates (Bill and Melinda Gates Foundation);

(4)H−íng tíi n¨ng l−îng bÒn v÷ng vµ øng dông ngµy cµng phæ biÕn dù ¸n Lß ph¶n øng thö nghiÖm nhiÖt h¹nh quèc tÕ - ITER (the International Tokamak Experimental Reactor);

(5)C¸c nç lùc toµn cÇu trong viÖc triÓn khai c«ng nghÖ thu n¹p vµ hÊp thô

(4)

khÝ th¶i c¸c bon – CCS (Carbon Capture and Storage technology)^(∗).

Tõ c¸c nghiªn cøu trªn, B¸o c¸o kh¼ng ®Þnh, khoa häc hiÖn ®· vµ ®ang

®−îc sö dông ®Ó ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc mang tÝnh toµn cÇu. Bªn c¹nh ®ã 5 thµnh c«ng trong nghiªn cøu, hîp t¸c khoa häc nµy cßn ®−a l¹i c¸c h×nh mÉu vµ bµi häc trong viÖc sö dông hiÖu qu¶ h¬n trong t−¬ng lai. §ã lµ:

- C¸c céng ®ång khoa häc toµn cÇu

®ang ngµy cµng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm hoÆc bÞ thóc ®Èy bëi sù cÇn thiÕt ph¶i t×m gi¶i ph¸p cho mét lo¹t vÊn ®Ò ®e däa tÝnh bÒn v÷ng chung cña toµn nh©n lo¹i. Nh÷ng th¸ch thøc mang tÝnh toµn cÇu nµy ®· thu hót sù chó ý trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ ®· trë thµnh yÕu tè cèt lâi trong c¸c chiÕn l−îc khoa häc quèc gia vµ ®a quèc gia víi nhiÒu c¬ chÕ hç trî tµi chÝnh.

- C¸c th¸ch thøc toµn cÇu nµy mang tÝnh phô thuéc, liªn quan chÆt chÏ vµ

¶nh h−ëng ®Õn nhau: thay ®æi khÝ hËu, an ninh nguån n−íc, an ninh thùc phÈm vµ nguån n¨ng l−îng vµ nguy c¬ suy gi¶m ®a d¹ng sinh häc. Sù n¨ng ®éng gi÷a çc vÊn ®Ò nµy rÊt phøc t¹p, tuy nhiªn nhiÒu ®¸nh gi¸ toµn cÇu vµ çc ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu ®−îc qu¶n lý riªng biÖt, ph¶n ¸nh sù thiÕu phèi hîp trong çc chÝnh s¸ch ®−îc ®−a ra. Çc chÝnh phñ, x· héi c«ng d©n vµ khu vùc t− nh©n cÇn ph¶i cã mét çi nh×n réng h¬n vÒ nh÷ng th¸ch thøc toµn cÇu ®Ó

®¸nh gi¸ ®−îc c¸ch thøc chóng t−¬ng

(∗)CCS lµ c«ng nghÖ nh»m ng¨n chÆn viÖc ph¸t th¶i l−îng lín CO2 vµo khÝ quyÓn tõ viÖc sö dông nhiªn liÖu hãa th¹ch trong s¶n xuÊt ®iÖn vµ çc ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c b»ng çch thu gi÷ CO2, vËn chuyÓn vµ b¬m vµo çc thµnh t¹o ®Þa chÊt d−íi lßng ®Êt, gióp an toµn cho khÝ quyÓn (HL).

quan víi nhau, qua ®ã ý thøc ®−îc vai trß cña m×nh.

- Nh÷ng th¸ch thøc toµn cÇu ®ang

®−îc gi¶i quyÕt th«ng qua mét sè c¬ chÕ tæ chøc kh¸c nhau nh−: çc c¬ quan liªn chÝnh phñ hoÆc quèc tÕ, th«ng qua hÖ thèng quèc gia, çc ç nh©n vµ çc doanh nghiÖp. Çc c¬ chÕ nµy th−êng triÓn khai theo h×nh thøc ®èi t¸c míi l¹, s¸ng t¹o nh−ng chØ mét vµi c¬ chÕ lµ ho¹t ®éng hiÖu qu¶. Bµi häc ®¸ng gi¸ cã thÓ ®−îc rót ra tõ 5 m« h×nh ë trªn chÝnh lµ tõ sù thiÕt kÕ, tham gia vµ h−ëng lîi tõ nghiªn cøu th¸ch thøc toµn cÇu.

- Khoa häc rÊt cÇn thiÕt ®Ó gi¶i quyÕt c¸c th¸ch thøc toµn cÇu nh−ng kh«ng thÓ ho¹t ®éng riªng lÎ. Nã ®ßi hái sù tiÕp cËn réng kh¾p bao gåm viÖc sö dông hîp lý nh÷ng −u ®·i tµi chÝnh, sù kÕt hîp cña tri thøc ë nhiÒu d¹ng phi truyÒn thèng vµ sù hîp t¸c víi c¸c ngµnh khoa häc x· héi theo nh÷ng nguyªn t¾c réng h¬n. Khoa häc rÊt quan träng nh−ng nã kh«ng thÓ tù m×nh ®−a ra c©u tr¶ lêi. C¬ së h¹ tÇng cña khoa häc ho¹t ®éng hiÖu qu¶ nhÊt khi nã

®−îc hç trî vµ t¹o ®iÒu kiÖn bëi c¸c hÖ thèng kh¸c.

- TÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu cã tr¸ch nhiÖm trong nç lùc toµn cÇu gi¶i quyÕt nh÷ng th¸ch thøc nµy, ®Ó x¸c ®Þnh vµ

−u tiªn chóng khi øng dông c¸c thµnh qu¶ nghiªn cøu khoa häc vµo c«ng viÖc cña ®Þa ph−¬ng, quèc gia vµ khu vùc.

Nhu cÇu nµy ngµy cµng ®−îc thõa nhËn v× tÝnh bao hµm vµ x©y dùng n¨ng lùc gi÷a c¸c khu vùc vµ ch©u lôc, trong viÖc gióp ®ì ®Ó ®¸p øng nhu cÇu (quèc gia), vµ trong viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng toµn cÇu ®èi phã víi th¸ch thøc míi.

(5)

B¸o c¸o kÕt luËn víi mét lo¹t kiÕn nghÞ nh»m t¨ng c−êng, cñng cè khoa häc toµn cÇu. B¶n b¸o c¸o kªu gäi mét c¬ chÕ s¸ng t¹o h¬n, linh ho¹t h¬n víi nguån lùc tèt h¬n ®Ó phèi hîp nghiªn cøu trong m¹ng l−íi quèc tÕ,

®¶m b¶o c¸c nhµ khoa häc lu«n ph¸t huy ®−îc tiÒm n¨ng cña m×nh. Ngoµi ra B¸o c¸o cßn h−íng tíi nh÷ng ph−¬ng thøc toµn diÖn h¬n trong viÖc ®¸nh gi¸

khoa häc khi ®−îc truyÒn t¶i vµ øng dông trªn toµn thÕ giíi. Vµ cuèi cïng, B¸o c¸o nhÊn m¹nh mét lÇn n÷a tÇm quan träng cña khoa häc nh− mét nÒn t¶ng c¬ së cho viÖc t¹o dùng c¸c chÝnh s¸ch, ®Æc biÖt lµ vÒ nh÷ng th¸ch thøc toµn cÇu hiÖn cÇn sù quan t©m chung.

NÕu chóng ta mong muèn hç trî cho khoa häc trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c th¸ch thøc toµn cÇu vµ b¶o ®¶m t−¬ng lai an toµn cña tr¸i ®Êt vµ cuéc sèng cña chÝnh m×nh, th× viÖc hiÓu ®−îc hÖ thèng khoa häc toµn cÇu, c¬ chÕ vµ ®éng lùc cña nã lµ hÕt søc cÇn thiÕt.

C¸c khuyÕn nghÞ bao gåm:

1. Duy tr× vµ cñng cè sù hç trî cho khoa häc quèc tÕ

- Dï t×nh h×nh kinh tÕ hiÖn t¹i v«

cïng khã kh¨n, c¸c chÝnh phñ cÇn duy tr× møc ®Çu t− cho khoa häc ®Ó b¶o ®¶m sù thÞnh v−îng cña nÒn kinh tÕ, h−íng

®Õn sù ®æi míi vµ t¨ng tr−ëng dùa trªn nh÷ng nguån míi, duy tr× kÕt nèi quan träng trªn toµn c¶nh quan nghiªn cøu toµn cÇu. Duy tr× ®Çu t− x©y dùng n¨ng lùc cña quèc gia nh»m ®ång hãa khoa häc xuÊt s¾c ®Ó dï ë bÊt cø n¬i nµo, khoa häc ®Òu cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh, v×

lîi Ých cña quèc gia.

- C¸c ho¹t ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ cÇn ®−îc g¾n liÒn víi c¸c chiÕn l−îc

khoa häc quèc gia vµ ®æi míi ®Ó c¸c c¬

së khoa häc trong n−íc ®−îc h−ëng lîi nhiÒu nhÊt tõ viÖc tËn dông trÝ tuÖ vµ tµi chÝnh cña c¸c ®èi t¸c trong quan hÖ quèc tÕ.

- Cam kÕt nç lùc nghiªn cøu ®a quèc gia vµ c¬ së h¹ tÇng khoa häc sÏ kh«ng trë thµnh môc tiªu c¾t gi¶m trong bÊt kú giai ®o¹n bÊt æn kinh tÕ nµo cña ®Êt n−íc. NÒn kinh tÕ cña ®Êt n−íc sÏ trë thµnh sai lÇm nÕu c¾t gi¶m sù tham gia trong c¸c nghiªn cøu chung bÊt chÊp sù thÈm ®Þnh vµ ®¸nh gi¸. ViÖc nµy sÏ ®−a

®Êt n−íc r¬i vµo t×nh tr¹ng t¸ch biÖt khái nÒn khoa häc quèc tÕ vµ ®¸nh mÊt dÇn tÇm ¶nh h−ëng còng nh− chÊt l−îng cña nÒn khoa häc n−íc nhµ.

2. Hîp t¸c khoa häc quèc tÕ cÇn ®−îc khuyÕn khÝch, hç trî vµ t¹o ®iÒu kiÖn

- C¸c nhµ tµi trî nghiªn cøu cÇn

®ãng gãp m¹nh mÏ h¬n n÷a ®Ó ñng hé cho sù hîp t¸c quèc tÕ nµy th«ng qua c¸c nghiªn cøu vµ tµi trî cho viÖc di chuyÓn. C¸c c¬ chÕ kh¸c còng ph¶i hç trî cho m¹ng l−íi nghiªn cøu.

- Çc c¬ quan qu¶n lý çc n−íc cÇn dì bá bít rµo c¶n ®Ó thu hót dßng nh©n tµi, ®¶m b¶o viÖc di c− víi çc quy ®Þnh kh«ng qu¸ hµ kh¾c vÒ visa. Kh«ng c¶n trë çc nhµ khoa häc giái tiÕp cËn víi çc nÒn khoa häc tiªn tiÕn nhÊt trong c«ng t¸c nghiªn cøu.

- ChÝnh s¸ch nghiªn cøu cña c¸c n−íc cÇn linh ho¹t vµ thÝch øng cao ®Ó

®¶m b¶o cho sù hîp t¸c quèc tÕ gi÷a c¸c nhµ khoa häc tµi n¨ng kh«ng bÞ h¹n chÕ.

3. C¸c chiÕn l−îc khoa häc quèc gia vµ quèc tÕ cÇn ph¶i gi¶i quyÕt c¸c th¸ch thøc toµn cÇu

(6)

- Ph¶i nhËn thøc ®−îc søc kÕt nèi cña çc th¸ch thøc toµn cÇu. Çc ch−¬ng tr×nh tµi trî cÇn ph¶i ®a d¹ng ®Ó cã thÓ phèi hîp tèt çc nç lùc còng nh− chia sÎ nh÷ng kinh nghiÖm thùc tiÔn, qua ®ã gi¶m thiÓu sù sao chÐp vµ gia t¨ng tÇm

¶nh h−ëng. C¸c ch−¬ng tr×nh nµy cÇn

- Quü nghiªn cøu quèc gia cÇn ph¶i cã kh¶ n¨ng ®¸p øng phï hîp víi c¸c th¸ch thøc toµn cÇu, nh− viÖc cã thÓ hç trî cho b¶n chÊt liªn ngµnh vµ ®ßi hái sù céng t¸c cña khoa häc.

- Trong viÖc ®−a ra chÝnh s¸ch ®èi phã víi çc th¸ch thøc toµn cÇu, chÝnh phñ çc n−íc cÇn dùa trªn çc chÝnh s¸ch nÒn t¶ng ®· x©y dùng vµ cÇn ph¶i cã sù tham gia cña çc nhµ khoa häc giái vµo qu¸ tr×nh t− vÊn chÝnh s¸ch.

4. ViÖc båi d−ìng n¨ng lùc quèc tÕ lµ hÕt søc quan träng trong viÖc ®¶m b¶o c¸c ¶nh h−ëng cña nghiªn cøu khoa häc

®−îc chia sÎ toµn cÇu

- Çc nhµ khoa häc vµ çc nhµ tµi trî cÇn ph¶i cam kÕt båi d−ìng n¨ng lùc khoa häc cho çc n−íc kÐm ph¸t triÓn, qua ®ã gióp hä n©ng cao kh¶ n¨ng tiÕn hµnh, tiÕp nhËn, x¸c ®Þnh vµ øng dông khoa häc tiªn tiÕn. Vµ còng ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc hä cã thÓ ®ãng gãp vµo nh÷ng tranh luËn khoa häc toµn cÇu vµ ph¸t triÓn nh÷ng gi¶i ph¸p quèc gia cho çc vÊn ®Ò toµn cÇu.

- ViÖc båi d−ìng n¨ng lùc khoa häc cã liªn quan tíi hç trî tµi chÝnh cho c¸c

nhµ khoa häc ë nh÷ng n−íc ®ang ph¸t triÓn, gióp xuÊt b¶n çc t¹p chÝ theo h−íng truy cËp më (open access). ViÖc xuÊt b¶n çc t¹p chÝ theo h−íng truy cËp më gióp tiÕp cËn tù do kho tµi liÖu khoa häc t¹i çc n−íc ®ang ph¸t triÓn, tuy nhiªn còng mang l¹i khã kh¨n cho chÝnh çc t¸c gi¶ t¹i çc n−íc ®ang ph¸t triÓn nÕu ¸p dông m« h×nh xuÊt b¶n

“t¸c gi¶ chi tr¶” nµy.

®éng trong viÖc qu¶ng b¸ tíi c«ng chóng vµ c¸c bªn liªn quan trong viÖc ®Þnh h×nh vµ thÝch øng víi th¸ch thøc toµn cÇu.

5. CÇn cã nh÷ng chØ sè tèt h¬n ®Ó

®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ khoa häc toµn cÇu - UNESCO vµ c¸c tæ chøc kh¸c nh−

OECD cÇn t×m ra c¸c ph−¬ng thøc míi, phï hîp vµ n¾m b¾t kÞp thêi víi xu thÕ khoa häc toµn cÇu. §iÒu nµy sÏ gióp n©ng cao ®é chÝnh x¸c khi ®¸nh gi¸ chÊt l−îng, ®é øng dông vµ ¶nh h−ëng to lín cña khoa häc còng nh− ®Ó ®¸nh gi¸ søc sèng cña m«i tr−êng nghiªn cøu.

- Cßn cã thiÕu sãt d÷ liÖu vÒ dßng nhËp c− cña çc nhµ khoa häc giái vµ m¹ng l−íi ph©n t¸n çc nhµ khoa häc tµi n¨ng. UNESCO, OECD vµ çc tæ chøc kh¸c cÇn t×m ra çch thu thËp çc th«ng tin nµy nh− mét sù −u tiªn, qua

®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch hiÓu râ h¬n viÖc nu«i d−ìng céng ®ång khoa häc vµ cã c¸i nh×n réng më h¬n vÒ khoa häc toµn cÇu v× lîi Ých cña toµn x· héi.