, - i 4 ^ '
Bien doi l^hi liau va quyen con ngwm:
IVlot so nhin nhan ban dau
TS. NGUYEN MANH HUNG*
TH.S. VC HUY T H V C "
Ki tie nhitng thgp niin cudi cua thi ky XX, nhdn logi dd chimg kiin su xudt hien cua mot thdch thiec phdt triin to Idn, mang tinh todn cdu Id vdn di biin ddi khi hdu (BDKH). Nhitng tdc ddng cua BDKH dang ddn duac nhdn thiec sdu sdc hon, trong do cd nhiing tdc ddng ddi vdi viec hudng thu vd thuc thi cdc quyin ca bdn cua con ngudi
Bdi viit ndy phdn tich mdi liin hi giiia BDKH vd quyin con ngudi (QCN) tie gdc do ludt phdp vd chinh tri quoc ti. Phdn ddu cua bdi viit nhin nhdn vdn di BDKH tie cdch tiip can "quyin ". Phdn thie hai trlnh bdy su tiin triin ciia cdc chuang trlnh nghi su quoc ti nhdm thiit lap mdi liin hi giita BDKH vd QCN. Phdn cudi cug bdi viit phdn tich nhitng ludn diim xoay quanh viec gdn kit BDKH vdi QCN vd cdc hdnh ddng tiip theo.
\. Bien doi khi hau tii' each tilp can "quyen"
Cho din nay, nhan thiic vl cac tac dgng tieu cue cua BDKH da ngay cang tra nen ro rang.
Theo cac nha khoa hgc, BDKH tham chi co thi lam dao Ign nhiing tien bg kinh te xa hgi va nhung thanh tuu phat triln con nguai ma the gioi da dat dugc trong nhilu thap ky qua.
BDKH dang gay ra cac nguy ca mit an ninh luong thvrc, nguIn nuac, nang lugng.. .do Iii lut, h ^ han, mit dit nong nghiep va cac kilu thoi tilt khie nghiet khac tra nen phi biln. BDKH
* Vifn Kinh te v i Chinh trj the gidi
** D^i hpc TSy BJc
ciing c6n Iam cho xung dgt xuit hien nhilu ban do cac tranh chap vl nguIn nuac, miia vy va sir dimg dat khien cho bat 6n leo thang a nhilu khu vuc tren the giai nhu a Tay va Trung Phi, Trung D6ng, My Latinh... Nhiing tac dgng do dang anh huang true tiep hoac gian tiep d6i voi viec huong thu va thuc thi cac quyln co ban nhu quyln dugc song, quyen dugc co luong thuc, nuac uong, viec iam, nha a, quyen dugc bao ve trong xung dot, quyen co dugc siic khoe va quyln dugc huong thu mgt m6i truong sing trong lanh,... cua nhieu ca nhan va cgng d6ng nguai tren the giai.
NhOng vin di KINH T^ VA CHJNH TRj TH^ G\(3\ S6 4(180) 2011-
J^>
Biln dli khf hau va quyln con ngicai. Nguyin Manh Hiing - Vu Huy Thuc
Dac biet, BDKH khoet them bat binh dang giiia nhiing nguai giau vai nguai ngheo trong xa hgi, va giiia cac nuac phat trien (PT) vai cac nuac dang phat trien (DPT) nhom nuac phat thai khi nha kinh it ban song lai chiu tac dgng tieu cue nhieu ban cua hoat dgng phat thai nay, ding thai nang luc dli pho va giam thilu tac dgng nay ciing kem ban. Su bat binh dang con the hien a chl khi toan the nhan loai n6 luc giam thieu phat thai khi nha kinh thi nhiing nguai giau va nhirng nuac PT lai dang co su ''"phdt thdi xa xi"', hay phat thai mgt lugng Ion khi nha kinh de th6a man nhiing nhu cau xa xi cua minh, con nhiing nguai ngheo va nhirng nuac DPT tham chi c6n chua the ''"phdt thdi sinh ton'", hay phat thai khi nha kinh chi de th6a man nhung nhu cau sinh t6n ca ban cua minh Noi mgt each khac, '"duac phdt thdi sinh tdn"
chinh la mgt trong nhirng quyen ca ban ciia con nguai, vi dieu do la de dap iing nhiing nhu cau ca ban nhu nhu cau ve luong thuc, nuac u6ng, nha a va duy tri siic kb6e... ciia moi ca nhan.
Neu nhu nhin nhan tir khia canh '"quyin" hay ve mat dao diic, sir bat binh dang do doi h6i phai CO sir ""ddi xic cdng bdng" trong mgt co che ph6ng ch6ng bien doi khi hau ""binh ddng"^ Vi vay, Tuyen b6 ciia Hgi nghi Thugng dinh trai dat tai Rio de Janeiro nam 1992 (Tuyen b6 Rio) va C6ng uac khung cua Lien hgp qu6c ve bien d6i khi hau (UNFCCC) da neu ra nguyen tic
""trdch nhiim chung nhung cd su khde biet"
giiia cac nuac PT va DPT d6i vai van de BDKH toan cau (Dieu 3). Nguyen tac nay mac, dil nhan manh rang mgi nuac tren the giai co trach nhiem chung d6i vai bao v^ m6i truong, song yeu cau xem xet den sir khac biet (mang
' Agarwal, Anil, and Sunita Narain (1991): Global Warming in an Unequal World: A Case of Environmental Colonialism. Centre for Science and Environment.
" International Council of Human Riglits Policy (ICHRP) (2008): Human Rights and Climate Change : A Rough Guide,. Versoix, Switzerland, p. 9.
tinh chit lich sir) giiia cac nuac trong viec gop phin gay ra vin dl BDKH, ciing nhu kha nang cua cac nuac nhim ngan ngira, ban che va kiem soat cac nguy ca do BDKH gay ra. Nani 1996, Vien Tai san toan ciu da dua ra sang kiln ""cat gidm vd hdi tu" (contraction-and-convergence, vilt tit la C&C) dl dilu tilt miic d6 phat thai cua cac nhom nuac PT va DPT. Y tuong ciia sang kiln nay la thilt lap mgt khung khi dilu tilt phat thai trong dai han nhim giam miic do phat thai khi nha kinh ting thi, ding thai dem lai sir phat thai binh ding cho moi ca nhan tren toan ciu. Theo do, cac nuac PT se tien hanh timg buac giam mirc do phat thai, trong luc cac nuac DPT vin co thi tang lugng phat thai trong mgt khoang thai gian nhat dinh, cho den khi miic phat thai ciia hai nhom nuac tuong duong nhau. D I tao ra su binh dang giiia cac nuoc phat thai, Nghi dinh thu Kyoto nam 1997 ciing da thilt lap khung kbi cho thi truong khi thai toan cau, cho phep nuac nao kh6ng sir dung het lugng quota ve khi thai ciia minh dugc ban lai cho cac nuac khac.
Nhin chung, cac n6 luc ke tren chi chii trgng den khia canh phan pb6i c6ng bang ngu6n tai san chung cua nhan loai la khi hau toan cau, dua tren nhiing tinh toan ve chi phi - lgi ich kinh te, chir chua thuc chat quan tam nhieu den nhiing vi pham d6i vai QCN va cac giai phap de ngan ngira nhiing vi pham nay^
Hon niia, viec sir dung cac luan diem ve
""cdng bdng" trong huang thu cac ""quyin" de thuc hien muc tieu phan pb6i noi tren dan den mgt van de ve mat dao dire m6i truang la c6ng.d6ng qu6c te duang nhu dang c l vii cho
""quyen duoc phdt thdi" hoac ""quyin duac gdy d nhiim" Vi thi, viec bao dam cac QCN hay
"quyln" noi chung truac tac dgng ciia BDKH dang CO xu huang bi biln thanh phuang tien thay vi la muc tieu cu6i ciing.
ICHRP (2008): da dan, p. 11.
-NhOng vin di KINH T^ vA CHJNH TRfj IHt GIOI So 4(180) 2011
Biln d l i khi hau va quyln con nguai...
Bang 1: Phat thai khi cac bon binh <
Nu'6'c/Nam Canada
My
Binh quan khu vyc B i c My Brazil
El Salvador Guatemala Haiti
Binh quan khu vyc Trung va Nam My Phap
Diic Y Anh
A
Binh quan khu vuc chau Au Bahrain
Qatar
c a c tieu vuong qu6c A Rap th6ng nhat Binh quan khu vuc Trung Dong Burundi
Cgng h6a Chad Rwanda
Somalia
Binh quan khu vuc chau Phi Trung Qu6c
A n D 6 Nhat Ban Han Quic Singapore Viet Nam
Binh quan khu virc chau A va chau Dai Duong Binh quan the gidi
quan dau ngvoi
2000 18,17 20,76 16,47 1,96 0,90 0,82 0,20 2,36 6,58 10,43
7,77 9,43 7,76 31,96 46,61 35,95 6,56 0,06 0,02 0,09 0,10 1,12 2,34 1,01 9,50 9,41 26,67
0,61 2,17 3,96
2002 18,12 20,24 16,07 1,93 0,91 0,89 0,22 2,33 6,50 10,41
7,81 9,41 7,76 33,29 37,11 34,80 6,77 0,06 0,02 0,09 0,09 1,10 2,68 0,99 9,46 9,76 26,27
0,76 2,31 3,99
Dan
2004 19,13 20,37 16,20 1,94 0,91 0,91 0,21 2,41 6,65 10,58
8,09 9,66 8,02 34,14 45,99 34,17 7,38 0,05 0,02 0,08 0,09 1,17 3,73 1,07 9,87 10,09 29,03 0,99 2,75 4,31
vi: tdn COi
2006 18,81 19,78 15,85 2,01 0,92 0,90 0,21 2,51 6,60 10,40
8,05 9,66 7,99 38,44 61,19 35,05 8,04 0,05 0,02 0,09 0,08 1,16 4,58 1,16 9,78 10,53 31,41 1,09 3,07 4,48
Nguon: US Energy Information Administration: International Energy Annual 2006.
NhOng vin di KINH T^ vA C H I N H TRj TH^ Gl6ri So 4(180) 2011-
Biln dli khi hau va quyln con nguai. Nguyin Manh Himg - Vu Huy Thgc
2. Tien trien cua chwong trinh nghi sy quoc teveBDKrivaQCN
Mli quan tam cua cgng d6ng qu6c te den viec gin kit giiia BDKH voi QCN mai chi xuit hien gin day. Dac biet, kl tir nam 2005 khi mgt loat nuac thugc dien de bi t6n thuong truac BDKH, cac nhom ban dia, va cac to chiic phi chinh phu (NGOs) da bit diu co nhiing hoat dgng rim rg de tuyen truyen va giai thich ve m6i lien he nay.
Co ba nguyen nhan khien viec gan ket nay nhan dugc su quan tam sau sac hon:
Thu nhdt, trong b6i canh khan cap nhu hien nay cac nuac van chua the c6 dugc nhieu no luc chung va hieu qua, dl dli pho va giam thilu tac dgng ciia van de BDKH toan cau.
Dilu nay the hien qua su tien trien cham chap ciia chuang trinh nghi sir qu6c te ve BDKH'' Cac nuac bi tac dgng nhieu bai BDKH ngay cang tra nen that vgng truac tic do cham chap ciia nhiing tien bg trong giai quyet van dk BDKH bing each su dung cac phuang phap tiep can khoa bgc ky thuat - chinh tri truyin thing. Dilu nay d6i b6i can co mgt each tilp can mai, b6 sung.
Thu hai, cac nuac da dat dugc mgt su d6ng thuan ring, cac cuoc tranh luan can tap trung va huang vao cac nan nhan cua van de BDKH la cac ca nhan va cgng d6ng dan cu tren khap the gioi.
Thie ba, biu hit cac nhom nguoi c6 nguy co bi tin thuong cao do BDKH ngay cang thit vgng bai viec thieu vang cac ca che giai trinh trach nhiem truac cac hanh dgng thieu trach
" Hpi nghj Lien hgp quoc v6 BDKH ISn thu 16 duoc t6 chiic t?i Cancun, Mexico, nam 2010 la n6 lire gin dSy nh§t cua gin 200 qu6c gia trSn thS gi6i nham tim kiSm mot giai phap to^n ciu ung ph6 vai BDKH. Viec hpi nghi nay vin chua dat duac thoa thuSn thay thS Nghi djnh thu Kyoto \\k hieu lire vao nam 2012 da cho thiy phin nao nhiing xung dot dai ding v6 lai ich kinh te gifta cic qu6c gia, dac biet la giu'a cac nurdc cong nghidp phat tri6n vai cac nu6c dang phat triln, nhit la cac nIn kinh t6 mdi n6i.
nhiem cua mgt sl nhom nguoi, song lai gay ra cac hau qua doi vai cac nhom nguoi khac. Sir thit vgng nay ciing con do moi quan he bat binh dang ve quyen luc xoay quanh van de BDKH, dac biet la moi quan he giiia "giiia trach nhiem dli voi BDKH" va "tin thuang truac tac dgng cua BDKH"^
Thang 12/2005, lin diu tien, vin dl BDKH da dugc chinh thiic gin vai QCN khi mgt lien minh ciia nguoi Inuit a Canada va My da de don kien len Uy ban Nhan quyen lien My cao buoc ring cac quyen ciia nguyen don da bi vi pham do My kb6ng thi ban chl viec phat thai khi nha kinh. Vu kien nay da dua ra y tuong ring, BDK H toan ciu kh6ng ban chi la mgt hien tugng phi vat thi, thugc ITnh vuc khoa hgc tu nhien, ma c6n la mgt qua trinh rit "nhan van", cin dugc nhin nhan trong moi tuong tac voi con nguai, dat trong khu6n kbI QCN voi cac khia canh trach nhiem va c6ng bang cua cac ben lien quan. Theo Iai ciia cuu Cao uy Nhan quyen Lien bgp qu6c, Mary Robinson: "BDKH da bdt ddu dnh hudng din viec thuc hiin cdc QCNi Khung khd QCN chung cua chiing ta hiin da cho phep vd trao quyin cho cdc nudc dang phdt triin vd cdc cdng ddng ngheo khd de yeu cdu bdo vi nhitng quyin ndy" H6i d6ng Chinh sach Nhan quyen cung da ghi trong Ban bao cao huong dan so bg BDKH va QCN: '"nhu mdt thuc ti, biin ddi khi hdu da ldm suy yiu viec thuc hiin mot logt QCN duac cong ddng quoc ti bdo ve"'
Thanh c6ng dau tien dang ghi nhan la ngay 28/3/2008, Maldives ciing vai 78 ding bao trg da dat dugc sir ding thuan dli vai viec th6ng qua N ghi quylt sl 7/2 3 cua Hgi ding Nhan quyln Lien hgp quic vl "QCN va BDKH" Day la lin diu tien mgt nghi quylt Lien hgp quic
' Limon, Marc. (2009): Human Rights and Climate Change: Constructing a Case for Political Action, Harvard Environmental Law Review, Volume 33 (2).
* Rights Focus Sought over Climate, B.B.C. NEWS, Dec.
11,2006, http://www.news.bbc.co.Uk/2/hi/europe.
'ICHRP(2008): ^arfd«
-NhOng vin di KINH i t VA CHiNH TRj T H 6 GIQI So 4(180) 2011
•—•** • U J I I I U \ ^ Biln dli khi hau va quyln con nguai...
chinh thiic neu ro BDKH: "ddt ra mdt mdi de doa true tiip vd sdu rdng ddi vdi ngudi ddn vd cdc cdng ddng ngudi tren khdp thi gidi vd cd tdc ddng ddi vdi viec hudng thu ddy dii cdc QCN"^ Nghi quylt sl 7/23 cung yeu ciu Van phong Cao iiy Nhan quyln Lien hgp quic (OHCHR) chuan bi mgt nghien ciiu ky luong vl mli lien quan giiia BDKH va QCN de de trinh len Hgi ding Nhan quyln.
Ban bao cao cua OHCHR da lien he din Tuyen bl nam 1972 cua Hgi nghi M6i truang ciia Lien hgp quic "Tuyen bl Stockholm'' vl
"thiea nhgn chung su phu thudc Idn nhau vd mdi quan hi tuong tdc giita QCN vd mdi trudng'' va
""cdc ca chi hiep ude vi QCN ciia Liin hop quoc nhdn ra nhitng liin kit ndi tgi giita mdi trudng vd viec thuc hiin cua mot logt cdc QCN' D6ng thoi, ban bao cao ciing khang dinh sir n6ng len cua trai dit "se c6 thi tac dgng den viec huang thu day du cac QCN" song mgt s6 quyen co the chiu anh huong true tilp nhit nhu quyen dugc s6ng, quyen co luong thuc diy dil, quyen co nuac uIng, quyln co sire kh6e, quyen ve nha 6 phii hgp, va quyen tu quyet.
Hon niia, ban bao cao cung nhan manh anh huong cua BDKH d6i v6i cac ca nhan, qu6c gia va cgng d6ng tren the giai, dac biet la cac qu6c dao nb6 va cac nhom nuac c6 viing d6ng bang ven bien thap ciing nhu cac nuoc chiu nhieu IG lut va han ban 10
Cu6i cimg, ngay 25/3/2009, Hgi d6ng Nhan quyen Lien hgp qu6c da th6ng qua Nghi quyet 10/4 vl "QCN va BDKH" Nghi quylt ghi chu ring: "BDKH cd tdc ddng nhliu mgt, cd true tiip vd gidn tiip, ddi vdi viec hudng thu hiiu qud cdc QCN' Nghi quylt ciing dac biet nhan m ^ anh huong cua BDKH dli voi nhiing
' Nghj quylt s6 7/23, UNHCR.
" Tuyen bl nam 1972 cua Hpi nghj Moi truang cua LiSn hpp qu6c
'" Office of the U.N. High Commisioner for Human Rights (OHCHR, 2009): Report of the Office of the V.N. High Commissioner for Human Rights on the Relationship Between Human Rights and Climate Change, U.N. Doc. A/HRC/10/6I, Jan. 15.
nh6m d6i tugng de bi tin thuong nhit do cac yeu t6 nhu dia ly, d6i ngheo, gioi tinh, do tuli, nhom dan tgc ban dia, it nguai...
3. Luat hoa moi Uen he giira BDKH va QCN Mgt van de nay sinh la hanh dgng tilp theo cua cgng d6ng qu6c tl sau khi c6ng nhan co mli lien he giiia BDKH va QCN. Mgt trong nhiing cau h6i dat ra la: Phai chang cin tiln hanh luat boa van de nay trong cac khung khi qu6c te? O day, quan dilm cua mgt sl nuac rit khac nhau, ngay ca giiia cac nuac PT vin lu6n neu van de QCN trong quan he voi cac nuoc DPT. Mgt s6 nuoc nhu Anh cho ring chi nen luat hoa trong pham vi quic gia. Trong kbi do, My cho ring mac dii mli lien he giiia BDKH va QCN la mgt thuc te song d6 kh6ng phai la mgt van de ciia luat phap quic te"
Quan diem cho rang viec gin vin de BDKH vai QCN la kh6ng kha thi vl mat phap ly quic te dua tren cac lap luan ring:
Thie nhdt, nguai ta c6 the neu ra nhieu loai QCN song rat kho thuc thi cac quyen nay trong bli canh BDKH. BDKH c6 thi tac dgng din nhieu loai quyen v6n kh6ng co cac co che thuc thi mgt each hieu qua nhu quyen cua nguoi di cu, quyen dugc bao ve trong xung dot... Ngay ca nhiing quyen da dugc phap luat bao ve ro rang nhu quyen dugc s6ng, quyen dugc so hiru tai san... ciing kh6ng c6 dugc cac co che thi banh nhu th6ng thuang, vi BDKH c6 the chi tac dgng gian tiep den cac quyen nay.
Hon niia, viec gan ket van de BDKH va QCN trong cac chuong trinh nghi sir va chinh sach se iam nay sinh mgt kb6 khan trong thuc te la kha nang ban che ciia cac the che va ngu6n nhan lire ehuyen sau trong van de BDKH khi phai giai quylt cac vin de ve QCN va ngugc lai'^
" Limon (2009): da dSn, pp. 445,446
'- Mclnemey-Lankford, Siobhan (2009): Climate Change and Human Rights: An Introduction to Legal Issues, Harvard Environmental Law Review, Vol. 33 (2), p. 435
NhOng vin di KINH i t VA CHINH TRj TH^ GlCfl S6 4(180) 2011-
JU^
Biln dli khf hSu va quyen con nguai. Nguyin Manh Hung - Vu Huy Thuc
Thu hai, tren thuc te rat kho xac dinh trach nhiem giai trinh lien quan den tac dgng ciia BDKH d6i vai QCN. Truac hit, viec xac dinh trach nhiem giai trinh trong truang bgp nay can phan biet ro tac dgng cua BDKH dli vai con nguoi n6i chung vai tac dgng cua BDKH dli vai QCN n6i rieng'^,
Ngay ca kbi van de tren da dugc phan biet ro tbi Cling rit kho xac dinh trach nhiem giai trinh theo pham vi lanh th6. Theo luat phap ve QCN, chinh phu cua mgt nuac se phai c6 trach nhiem kbi QCN bi vi pham trong pham vi lanh th6 nuac minh. Tuy nhien, trach nhiem giai trinh ve tac dgng (mang tinh chat xuyen bien giai) cua BDKH d6i vai QCN thuong kh6ng gan vai chinh phu nai xay ra tac dgng ma c6 the a nuac khac.
Neu noi ve miic do tac dgng, cac nuac ngheo kh6ng phai la d6i tugng chu yeu phat thai kbi nha kinh song lai la nhiing nuac c6 nhieu kha nang bi anh huong nghiem trgng nhat ciia BDKH. Tac dgng cua BDKH dli vai QCN se nghiem trgng ban a cac nuac kem phat trien ban song kh6ng the d6 16i cho cac nuac nay vi miic do nghiem trgng ban d6. Hon niia, BDKH la ket qua ciia ca cac boat dgng bien tai va qua khii, mgt phan do con nguai gay ra, song mgt phan khac ciing c6n do sir bien d6i ciia tu nhien.
Dieu do c6 nghia rang rat kho truy ciiu mgt each chinh xac trach nhiem ciia nhirng d6i tugng c6 the gay ra van de BDKH.
Ngoai ra, viec buorrtg thu va thuc thi quyen QCN cua cac nhom d6i tugng khac nhau co the xung dot vai nhau trong trong trugng hgp.
BDKH. Vi du, m6t s6 d6i tugng ciing co the d6i h6i cac quyen kinh te va quyen so buru tai san (nhu d6i vai dat dai, tai nguyen) .de ngan chan no lire ching Iai BDKH nhim bao ve QCN ciia nhung dli tugng de bi tin thuong''' Cac quyen khac ciia con nguai nhu van h6a, t6n giao, doan tu gia dinh... ciing co the xung dot voi cac chinh sach ch6ng BDKH.
" Mclnemey-Lankford (2009): p. 434
'"* T6a an qu6c tl da co phan quylt ro rang rang, khong duac lam dung quyln so hOu dl gay t6n hai den moi tru6ng.
Thie ba, theo each hilu truyin thing thi QCN dugc su dung nhu mgt c6ng cu dk ch6ng l a i ^ | rgng quyln luc cua nha nuac. Vi vay, tir goc do chinh tri, nhilu chinh phu c6 thi Io ling rang viec chinh thiic c6ng nhan m6i lien he giu'a cac QCN va BDKH co thi tao ra mgt vu khi chinh tri hay phap ly ching Iai chinh minh. Vi du, mgt sl nuac PT cho ring cac nuac DPT co thi sii dung vin dl BDKH nhu la mgt "cua sau" dk neu ra nhirng vin dl vin gay nhieu tranh cai nhu xay dung mgt quyln mang tinh ph6 quat doi vai "mgt m6i truang an toan toan cau"
Trong khi do, cac nuac DPT c6 thi nghi ngai ring phuang Tay muon sii dung QCN nhu mgt c6ng cu dl ban chl sir phat triln ciia minh (vi du, d6i h6i cac nuac DPT phai lam cham lai qua trinh c6ng nghiep h6a) hoac neu ra cac dieu kien dli vai cac ngu6n tai trg nham giam thieu tac dgng cua BDKH'^
Mgt thuc tl nua la BDKH c6 the gay ra cac tham hga nhu: ban ban, Iii lut, dgi kem, di dan 6 at, chien tranh, la nhiing vin de anh huong den s6 lugng Ion nguai dan. Trong hoan canh nhu vay, cac chinh phii thuong tuyen b l tinh trang khan cap. Luat phap qu6c te ve QCN va hien phap ciia cac nuac hau bet cho phep tam thoi dinh chi hoac ban che nhieu nhom QCN trong nhung tinh hulng khan cip. Chinh vi vay, viec bao dam QCN trong nhiing tinh hu6ng nay kh6ng chi gap kho khan ve mat triln khai boat dgng tren thuc te ma c6n gap kho khan ca ve mat CO so phap Iy.
0
Ngugc Iai, quan dilm iing hg viec gin kit BDKH vai QCN dua tren cac lap luan sau:
Trudc tiin, viec gin kit BDKH vai QCN dugc dua tren mgt nIn tang trilt ly mai vl dao diic m6i truang. Thay vi xem tac dgng ciia BDKH dli voi con nguai nhu la luan cii dk tang cuong no lire bao ve m6i truong, trilt Iy nay nhin nhan va danh gia each thiic con nguai dli xir voi con nguoi th6ng qua dli xu vai m6i
" Limon (2009): dS dan, pp. 460,461
-NhOng vin di KINH T^ VA C H I N H TRj IHt G\0\ So 4(180) 2011
Biln dli khi hiu va quyln con ngu6i...
truong Mgt trong nhung sir bit binh ding ma triet ly nay chi ra la su khac nhau vl quyln lire lien quan den m6i truong. Nhung nguoi c6 Igi the ve m6i truong la nhiing nguai giau 6 cac nuoc PT c6 the di ehuyen tac dgng ciia suy thoai m6i truang theo kh6ng gian va thai gian (a noi khac va trong tuong Iai), din nhung nguoi ngheo a cac nuac DPT, ciing la nh6m nguai c6 bat lgi tbi vl m6i truang, tb6ng qua cac boat dgng nhu thuang mai, dau tu ra nuac ngoai va tieu diing xa xi. Chinh vi yeu ciu phai thay d6i each thiic con nguoi d6i xir vai con nguai nen viec bao dam QCN trong BDKH kh6ng c6n don thuan la d6i h6i ve mat dao diic ma can tra thanh nghia vu phap ly cua cgng ding quic tl. Hien tai, cac chl tai trong luat m6i truong qu6c te c6n tuong d6i yeu, song lai tuong d6i chat che trong luat phap qu6c te ve QCN. Do do, viec gin kit BDKH vai QCN co the lam cho cac che tai va cac n6 luc ch6ng lai viec BDKH tro nen co bieu qua hon.
Thie hai, mgt trong cac thieu s6t quan trgng ciia boat dgng ngoai giao gan hai thap ky qua trong ITnh vuc BDKH la coi BDKH nhu la mpt chu de cua khoa hgc tu nhien. "Lang kinh QCN" ciia BDKH tao ra sir thay d6i trong cac cuoc thao luan, tir cho tap trung vao khia canh khoa bgc tu nhien sang tap trung vao khia canh nhan van va xa hgi, n6i mgt each khac la tai tac dgng ciia BDKH d6i vai mli ca nhan, cgng d6ng va cuoc s6ng ciia* bg. Dac biet, trong khi cac euge thao luan bien nay dang tap trung vao cac n6 lire nham giam thieu va thich ung vai BDKH thi CO mgt thuc te rang cac bien phap nham giam thieu va thich iing nay van c6 the xam pham den QCN. Vi vay, cac tieu chuan ve QCN se cung cap cac ""ngudng tdi thiiu" cho cac cuoc tranh luan ve BDKH, dac biet kbi cac tinh toan ve cac tac dgng du kien cua BDKH deu chua the chinh xac.
Thu ba, viec tap trung sir chii y vao cac ca nhan co thi giiip tao ra cac gia tri" chung trong qua trinh hoach dinh chinh sach, tir do giiip xay dung cac chinh sach tit ban 6 ca tim quic gia va quic tl. Su dung khu6n khi QCN va huong cac cuoc tranh luan BDKH vao cap do ca nhan se giiip khulch dai tilng noi ciia nhiing nguoi bj anh huong boi BDKH, dac biet la nhom nguoi ngheo, thiet thoi va dl bi tin thuong (bao gIm ca phu nii, tre em, cgng d6ng ban dia, va nguai gia), d6ng thai ciing la nhiing nhom nguoi it dugc lang nghe, theo nghia tat ca mgi nguoi diu c6 quyen binh dang truac luat phap quic tl.
"" Wapner, Paul and Richard Matthew (2009): The Humanity of Global Environmental Ethics. The Journal of Environment and Development, Vol 18 (2). June.
Van de luat hoa m6i lien he giiia BDKH va QCN vin dang tiep tuc dugc thao luan boi cgng d6ng qu6c te. Viec th6ng qua cac Nghi quyet s6 7/23 va 10/4 la nhiing buoc di quan trgng, song mai chi la ban dau trong n6 luc ke tren. No cho thiy trung tam cua cuoc dam phan vl BDKH dang dan thay d6i tir cho noi ve van de dao diic sang ch6 noi ve van de trach nhiem phap ly trong each con nguai d6i xir voi con nguoi th6ng qua doi xii vai m6i truang. Bao ve va bao dam QCN kh6ng nen chi dugc sir dung nhu la luan cir de dua ra cac tinh toan ve chi phi - lgi ich bli thuong cho cac tac dgng ma BDKH gay ra, ma cin phai la muc dich cu6i ciing. Dieu quan trgng ban niia la cgng d6ng qu6c te can xay dung mgt ca chl trach nhiem giai trinh vl mat luat phap quic tl lien quan den BDKH va QCN, dac biet khi ma mgt sl quic gia dang tan dung lgi the vl m6i truang va phat triln ciia minh de chuyin nhirng t6n that do BDKH gay ra sang nhirng qu6c gia khac*
NhOnq vin di KINH i t VA CHINH TRj IHt G\&\ S6 4(180) 2011-
