Suy nghÜ l¹i vÒ t¨ng tr−ëng

(1)

Suy nghÜ l¹i vÒ t¨ng tr−ëng

Zagha R., Nankani G., Gill I. Rethinking about growth. Finance&Development, Vol 43, No 1, March, 2006.

Phan Thu HuyÒn l−îc thuËt

Bµi viÕt ®−îc tãm t¾t tõ nghiªn cøu cña Ng©n hµng thÕ giíi n¨m 2005 - T¨ng tr−ëng kinh tÕ trong nh÷ng n¨m 90: bµi häc tõ mét mét thËp niªn c¶i çch. Çc t¸c gi¶ c«ng tr×nh nµy tËp trung vµo nh÷ng biÕn ®æi vÒ chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ trong thËp niªn 90: qu¸ tr×nh æn ®Þnh ho¸ kinh tÕ vÜ m«, tù do ho¸ th−¬ng m¹i, c¶i çch khu vùc tµi chÝnh, c¶i çch khu vùc c«ng vµ më réng d©n chñ ho¸. C«ng tr×nh còng lµm râ mét sè vÊn ®Ò cÇn häc hái ë nh÷ng bµi häc tõ thËp niªn 90 (thÕ kû XX).

rong thËp niªn 50 vµ 60, c¸c nhµ kinh tÕ häc ph¸t triÓn cho r»ng t¨ng tr−ëng lµ mét qu¸ tr×nh biÕn ®æi phøc t¹p vÒ kinh tÕ, x· héi vµ chÝnh trÞ. Nh÷ng kh¸i niÖm kinh tÕ míi ®· ®−îc t¹o ra ®Ó n¾m b¾t mét sè chiÒu h−íng t¨ng tr−ëng - vÝ dô, kh¸i niÖm “nÒn kinh tÕ kÐp” vµ “t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp thÆng d−” cña Lewis;

kh¸i niÖm “vèn con ng−êi” cña Schultz;

thuyÕt “c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn”, kh¸i niÖm “ph¸t triÓn nh¶y vät” vµ “b¾t kÞp”

cña Gerschenkron vµ Rostow; kh¸i niÖm

“chñ nghÜa cÊu tróc” cña Hirschmann.

Tuy nhiªn, vµo cuèi thËp niªn 80 vµ

®Çu thËp niªn 90, c¸c nhµ kinh tÕ häc nghiªn cøu vÊn ®Ò ph¸t triÓn ®· thay ®æi theo quan ®iÓm ®¬n gi¶n h¬n cho r»ng t¨ng tr−ëng lµ vÊn ®Ò hiÓu ®óng c¸c

chÝnh s¸ch cña quèc gia. C¸c chÝnh s¸ch

®óng ®¾n ®ång nghÜa víi nh÷ng thiÕu hôt tµi chÝnh thÊp h¬n; thuÕ nhËp khÈu thÊp h¬n; h¹n chÕ ®èi víi th−¬ng m¹i quèc tÕ vµ l−u th«ng vèn Ýt h¬n; vµ vai trß lín h¬n cña çc thÞ tr−êng trong viÖc s¾p xÕp çc nguån lùc, kh«ng kÓ ®Õn lÞch sö, nÒn kinh tÕ chÝnh trÞ hay çc thÓ chÕ

®Þa ph−¬ng.

B−íc vµo thËp niªn 90, c¸c n−íc trªn toµn thÕ giíi ®· thùc hiÖn nhiÒu chÝnh s¸ch phï hîp nh−: c¶i c¸ch thÞ tr−êng ë §«ng ¢u vµ Liªn X« cò; æn

®Þnh ho¸ nÒn kinh tÕ, chiÕn th¾ng n¹n l¹m ph¸t qu¸ ®é, më réng cöa thÞ tr−êng tiÕp nhËn vèn vµ th−¬ng m¹i quèc tÕ còng nh− t− nh©n ho¸ c¸c c«ng ty thuéc së h÷u nhµ n−íc ë Mü Latin,...

T

(2)

XÐt trªn nhiÒu cÊp ®é nh− ph¹m vi, bÒ réng vµ chiÒu s©u th× nh÷ng c¶i c¸ch

®· diÔn ra trong suèt thËp niªn 90 lµ ch−a tõng cã trong lÞch sö nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Çc n−íc ®ang ph¸t triÓn næi lªn víi nh÷ng nÒn kinh tÕ më cöa vµ c¹nh tranh h¬n, l¹m ph¸t thÊp h¬n, th©m hôt tµi chÝnh thÊp h¬n, chÝnh phñ bít cång kÒnh h¬n, Ýt h¹n chÕ h¬n ®èi víi çc ho¹t ®éng cña khu vùc t− nh©n, vµ çc khu vùc tµi chÝnh dùa vµo thÞ tr−êng h¬n. Thay ®æi kh«ng chØ tËp trung vµo lÜnh vùc kinh tÕ. Mét chi tiÕt kh¸c ®−îc nhÊn m¹nh trong nghiªn cøu nµy lµ sè l−îng çc n−íc d©n chñ ®·

t¨ng tõ 60 lªn 100 trong thËp niªn nµy vµ çc chØ sè x· héi (®Æc biÖt lµ gi¸o dôc c¬ b¶n vµ søc kháe trÎ em) ®· t¨ng mét çch nhanh chãng. §Çu nh÷ng n¨m 90, hÇu hÕt çc nhµ kinh tÕ häc cho r»ng nh÷ng ph¸t triÓn nµy, cïng víi m«i tr−êng quèc tÕ thuËn lîi - gi¸ c¶ hµng ho¸ æn ®Þnh, th−¬ng m¹i quèc tÕ t¨ng tr−ëng nhanh chãng vµ l−u th«ng vèn nhiÒu - cã thÓ gióp çc n−íc ®ang ph¸t triÓn v−ît qua “thËp kû thÊt b¹i” cña thËp niªn 80 vµ trë l¹i con ®−êng t¨ng tr−ëng liªn tôc.

Tuy nhiªn, kÕt qu¶ l¹i kh«ng nh−

mong ®îi. ë mét sè n−íc, nh÷ng kÕt qu¶

nµy v−ît qu¸ nh÷ng dù ®o¸n l¹c quan nhÊt, cßn ë nh÷ng n−íc kh¸c th× kÕt qu¶

cã vÎ nh− ng−îc l¹i. ë §«ng vµ Nam ¸, qu¸ tr×nh tù do ho¸ trong n−íc vµ ®Þnh h−íng bªn ngoµi ®−îc kÕt hîp víi sù tiÕn bé cña x· héi, qu¸ tr×nh gi¶m nghÌo vµ sù t¨ng tr−ëng ngo¹n môc. T×nh tr¹ng nµy vÉn vËy mÆc dï c¸c c¶i c¸ch

®−îc thùc thi theo lèi hoµn toµn kh¸c víi kinh nghiÖm th«ng th−êng (vÒ tèc ®é vµ h×nh thøc); sù can thiÖp s©u cña nhµ n−íc vµ tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ph¸t triÓn m¹nh vµo thËp niªn 90, c¸c møc b¶o hé

nhËp khÈu rÊt cao (víi ®Þnh h−íng xuÊt khÈu ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh quèc tÕ).

Cïng lóc ®ã, thêi kú ph¸ s¶n vÉn tiÕp diÔn ë ch©u Mü Latin vµ lan réng sang c¸c khu vùc kh¸c. Víi hÇu hÕt c¸c n−íc thuéc Liªn X« cò, thËp niªn 90 sÏ lu«n ®−îc nhí ®Õn nh− mét thËp niªn

®¾t gi¸ vµ ®au buån, mÆc dï mäi ng−êi

®Òu biÕt r»ng qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng sÏ hçn ®én vµ khã kh¨n, thiÖt h¹i vÒ s¶n l−îng lµ l©u dµi vµ s©u s¾c h¬n mong ®îi. Ph¶i mÊt h¬n mét thËp niªn ®Ó nh÷ng nÒn kinh tÕ cã hiÖu qu¶ nhÊt trë l¹i møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi phæ biÕn vµo

®Çu qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, vµ mét sè tr−êng hîp tåi tÖ nhÊt vÉn n»m d−íi møc khëi ®iÓm. Ch©u Phi ®· kh«ng ®¹t tíi ®iÓm ph¸t triÓn nh¶y vät mong ®îi mÆc dï nhiÒu n−íc ®· cho thÊy nh÷ng dÊu hiÖu phôc håi vµo cuèi thËp niªn 90. Nh÷ng cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh

®¾t gi¸ ®· lµm cho¸ng v¸ng Mexico (1994), §«ng ¸ (1997), Liªn bang Nga (1998), Brazil (1999, 2002), Thæ NhÜ Kú (2000) vµ Argentina (2001). Mét sè n−íc

®· cè g¾ng duy tr× sù t¨ng tr−ëng nhanh chãng chØ víi nh÷ng c¶i çch khiªm tèn, trong khi çc n−íc kh¸c kh«ng thÓ ph¸t triÓn ngay c¶ khi ®· thùc hiÖn mét lo¹t c¶i çch. H¬n n÷a, nh÷ng c¶i çch kinh tÕ t−¬ng tù ®· t¹o ra nh÷ng kÕt qu¶ hÕt søc kh¸c nhau.

Nh÷ng bµi häc cña thËp niªn 90

KÕt qu¶ chÝnh cña nghiªn cøu nµy lµ viÖc ph¸t hiÖn l¹i tÝnh phøc t¹p cña t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ nhãm t¸c gi¶ ®·

nhËn ra r»ng nã kh«ng tu©n theo nh÷ng c«ng thøc ®¬n gi¶n. Mét kÕt qu¶ kh¸c lµ møc ®é thèng nhÊt cña c¸c quan ®iÓm.

MÆc dï c¸c nhµ ho¹t ®éng thùc tiÔn, c¸c nh©n viªn ®iÒu hµnh cã th©m niªn cña

(3)

WB vµ c¸c nhµ kinh tÕ ®· khëi ®Çu tõ nh÷ng ®¸nh gi¸ kh¸c nhau, nh−ng hä

®Òu ®−a ra nh÷ng bµi häc ®Æc biÖt gièng nhau. C¸c t¸c gi¶ ®· hÖ thèng c¸c bµi häc cña thËp niªn 90 nµy nh− sau:

Thø nhÊt, nh÷ng mong ®îi vÒ t¸c

®éng cña c¸c c¶i c¸ch ®èi víi sù t¨ng tr−ëng lµ phi hiÖn thùc. LÊy vÝ dô vÒ th−¬ng m¹i. Th−¬ng m¹i t¨ng lªn râ rµng cã liªn quan ®Õn sù t¨ng tr−ëng nh−ng h−íng kÕt qu¶ l¹i kh«ng râ rµng.

Khi mét nÒn kinh tÕ t¨ng tr−ëng, ph¸t triÓn vµ më réng vèn con ng−êi vµ vËt chÊt, th× c¸c c¬ héi cña nã dµnh cho th−¬ng m¹i ch¾c ch¾n sÏ t¨ng lªn, ngay c¶ nÕu thuÕ nhËp khÈu vÉn nh− cò.

Ngoµi ra, mét sè n−íc ®· t¨ng xuÊt khÈu b»ng çch gi¶m thuÕ nhËp khÈu, trong khi ®ã çc n−íc kh¸c l¹i t¨ng xuÊt khÈu b»ng çch lËp nh÷ng khu chÕ biÕn xuÊt khÈu; hoÆc cã nh÷ng khuyÕn khÝch

®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu, bao gåm c¶

viÖc gi¶m thuÕ hay lµm cho tØ gi¸ hèi

®o¸i cã tÝnh c¹nh tranh h¬n hoÆc c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i - víi viÖc tù do ho¸ xuÊt khÈu ®i tr−íc tù do ho¸ nhËp khÈu. ë mét sè n−íc, tù do ho¸ th−¬ng m¹i diÔn ra ®ång thêi víi viÖc gi¶m bít c¸c khuyÕn khÝch ®èi víi xuÊt khÈu (vÝ dô nh−, viÖc ¸p ®Æt tØ gi¸ hèi ®o¸i cao, nh−

tr−êng hîp ë mét sè n−íc Nam Mü), trong khi ®ã nhiÒu n−íc l¹i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Kh«ng cã g× ng¹c nhiªn lµ çc c¶i çch th−¬ng m¹i ®· kÝch thÝch t¨ng tr−ëng vµ gi¶m t×nh tr¹ng nghÌo khã khi t¨ng c−êng xuÊt khÈu chø kh«ng ph¶i lµ khi gi¶m bít çc biÖn ph¸p nµy. Nh÷ng bµi häc rót ra lµ th−¬ng m¹i chÝnh lµ mét c¬ héi chø kh«ng ph¶i lµ mét sù b¶o ®¶m, vµ sÏ qu¸ l¹c quan khi mong r»ng ®¬n gi¶n chØ cÇn gi¶m thuÕ nhËp khÈu sÏ tù ®éng

®Èy ®−îc møc t¨ng tr−ëng lªn.

Çc kÕt luËn t−¬ng tù vÒ nh÷ng mong ®îi nµy còng ®óng trong toµn bé çc lÜnh vùc chÝnh s¸ch mµ çc c¶i çch tËp trung vµo thËp niªn 90, bao gåm c¶

viÖc tù do ho¸ khu vùc tµi chÝnh vµ cã phÇn ®¸ng ng¹c nhiªn lµ gåm cã c¶ c¸c c¶i c¸ch chÝnh trÞ. Mét lÇn n÷a, nh÷ng dù ®o¸n nµy ®· tá ra lµ qu¸ l¹c quan.

D©n chñ kh«ng ph¶i lµ l¸ ch¾n chèng l¹i c¸c tµn d− b»ng søc m¹nh còng nh−

viÖc c¸c chÝnh phñ sö dông quyÒn lùc cña m×nh ®Ó ®em l¹i lîi Ých cho giíi quan chøc. C«ng d©n ®−îc th«ng tin, ph©n cùc x· héi thÊp vµ c¹nh tranh chÝnh trÞ lµ nh÷ng ®iÒu cÊp thiÕt.

Thø hai, çc c¶i çch cÇn thóc ®Èy t¨ng tr−ëng, chø kh«ng ph¶i chØ lµ hiÖu suÊt. Çc cuéc c¶i çch cña thËp niªn 90 tËp trung vµo viÖc sö dông cã hiÖu qu¶

çc nguån lùc, chø kh«ng ph¶i lµ viÖc më réng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ t¨ng tr−ëng. Chóng cho phÐp khai th¸c tèt h¬n n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn t¹i, do ®ã thiÕt lËp ®−îc nÒn t¶ng cho sù t¨ng tr−ëng liªn tôc trong thêi gian dµi, nh−ng kh«ng chuÈn bÞ ®−îc ®ñ çc khuyÕn khÝch cÇn thiÕt ®Ó më réng n¨ng lùc ®ã. §Çu nh÷ng n¨m 90 ë Brazil, çc c¶i çch th−¬ng m¹i ®−îc ®Æt ra ®Ó t¨ng c−êng sù c¹nh tranh vµ c¶i thiÖn hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông nguån lùc chø kh«ng ph¶i ®Ó më réng n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n−íc hay xuÊt khÈu. KÕt qu¶

lµ, chóng ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch nhanh chãng mµ kh«ng quan t©m nhiÒu

®Õn tÝnh c¹nh tranh cña tØ gi¸ hèi ®o¸i vµ ph¶n øng cña khu vùc s¶n xuÊt. Tr¸i l¹i, trong cïng thêi kú nµy ë Ên §é, çc c¶i çch th−¬ng m¹i lu«n ®−îc ®Æt ra ®Ó gióp çc c«ng ty trong n−íc t¸i c¬ cÊu vµ trang tr¶i çc chi phÝ chuyÓn ®æi. KÕt qu¶ lµ, chóng ®· ®−îc thùc hiÖn víi tèc

(4)

®é tõ tõ (mét sè ng−êi cho lµ “®ãng b¨ng”), vµ tØ gi¸ hèi ®o¸i ®−îc gi÷ ë møc c¹nh tranh ®Ó ®¶m b¶o t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu. T−¬ng tù, çc chÝnh s¸ch chèng l¹m ph¸t ë Trung Quèc trong suèt nh÷ng n¨m 90 ®· ®−îc ®−a vµo b»ng çch gi¶m thiÓu çc thiÖt h¹i ®Çu ra. V× vËy, mÆc dï cã thÓ gióp ®¹t nh÷ng lîi Ých vÒ n¨ng suÊt, nh−ng c¶i çch sÏ kh«ng ®−a nÒn kinh tÕ vµo con

®−êng t¨ng tr−ëng liªn tôc trõ phi nh÷ng c¶i c¸ch nµy sÏ cñng cè c¸c ®éng lùc s¶n xuÊt vµ chØ ra nh÷ng thÊt b¹i cña chÝnh phñ vµ thÞ tr−êng trong viÖc c¾t gi¶m nh÷ng nç lùc nh»m tÝch luü vèn vµ t¨ng n¨ng suÊt.

Thø ba, cã thÓ t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho t¨ng tr−ëng kinh tÕ b»ng nhiÒu c¸ch - kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c

®iÒu kiÖn ®Òu cã Ých nh− nhau ®èi víi t¨ng tr−ëng. BÊt cø qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng ®−îc duy tr× liªn tôc nµo còng dùa trªn sù tÝch luü vèn, viÖc sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc, tiÕn bé kü thuËt vµ sù ph©n bè thu nhËp cã thÓ ®−îc x·

héi chÊp nhËn. B¸o c¸o Ph¸t triÓn thÕ giíi 1991 cña WB ®· nhËn ®Þnh r»ng nh÷ng yÕu tè t¨ng tr−ëng nµy ®¹t ®−îc tèt nhÊt ë nh÷ng n−íc cã sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ vÜ m«, sù ph©n phèi thÞ tr−êng cña c¸c nguån lùc vµ sù më cöa ®èi víi th−¬ng m¹i quèc tÕ. Ng−êi ta cã thÓ dÔ dµng ®ång ý víi nhËn ®Þnh nµy vµ h¬n thÕ nhËn ra r»ng bé ba nµy kh«ng biÕn thµnh h−íng chÝnh s¸ch ®éc nhÊt. Mét sai lÇm th−êng gÆp trong nh÷ng n¨m 90 lµ viÖc biÕn nh÷ng nguyªn t¾c nµy thµnh viÖc “gi¶m thiÓu th©m hôt tµi chÝnh, gi¶m thiÓu l¹m ph¸t, gi¶m thiÓu thuÕ quan, t¨ng tèi ®a qu¸ tr×nh t−

nh©n ho¸, t¨ng tèi ®a qu¸ tr×nh tù do ho¸ tµi chÝnh”, víi gi¶ ®Þnh r»ng cµng cã nhiÒu nh÷ng thay ®æi nh− vËy cµng tèt.

Tãm l¹i, bµi häc rót ra lµ “viÖc hiÓu

®óng ®¾n c¸c chÝnh s¸ch” kh«ng biÕn thµnh h−íng chÝnh s¸ch cøng nh¾c vµ r»ng bÊt cø c¶i c¸ch nµo, cho dï cã lîi cho viÖc ph©n bè nguån lùc cã hiÖu qu¶,

®Òu kh«ng ch¾c ch¾n t¹o ra sù t¨ng tr−ëng.

Thø t−, qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« vµ qu¸ tr×nh æn ®Þnh cÇn ®−îc ®Þnh h−íng theo t¨ng tr−ëng. ThËp niªn 90 ®· cho thÊy c¸ch thøc ®¹t ®−îc sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« rÊt quan träng ®èi víi sù t¨ng tr−ëng: gi¶m l¹m ph¸t trªn c¬ së t¨ng tØ gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa. Còng nh− vËy, gi¶m th©m hôt ng©n khè th«ng qua c¾t gi¶m c¸c kho¶n chi tiªu c«ng céng víi l·i suÊt cao hay h¹ thÊp møc l·i suÊt trong n−íc th«ng qua vay nî n−íc ngoµi v−ît møc (th−êng lµ vay ng¾n h¹n) ®·

h¹n chÕ xuÊt khÈu vµ v× vËy, gi¶m møc t¨ng tr−ëng GDP. ThËp niªn nµy còng cho thÊy nh÷ng lîi Ých mong ®îi tõ viÖc tù do ho¸ h¹ng môc vèn lµ cao mét c¸ch phi thùc tÕ, vµ viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro kh«ng ®óng møc (mèi nguy hiÓm kh«ng ph¶i lµ qu¸ nhiÒu dßng tiÒn ra, mµ chÝnh lµ dßng tiÒn vµo trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh) cuèi cïng

®· lµm gi¶m tÝnh æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ. Qua ®ã, hÇu hÕt nh÷ng n−íc nhËn c¸c kho¶n tiÒn lín tõ c¸c dßng vèn t−

nh©n trong nh÷ng n¨m 90 ®· tr¶i qua cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh. ChØ cã Chile, Trung Quèc vµ Ên §é lµ kh«ng gÆp ph¶i t×nh huèng trªn. C¶ ba n−íc nµy ®· ®−a ra h¹n chÕ ®èi víi luång tµi chÝnh vµo vµ chØ më mét phÇn trong h¹ng môc vèn.

NÕu cã ®iÒu g× ®ã t−¬ng tù, thËp niªn nµy cho thÊy sù t¨ng tr−ëng liªn tôc trong thêi gian dµi ®ßi hái ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« gi¶m ®−îc rñi ro vµ tÇn sè xuÊt hiÖn cña nh÷ng

(5)

cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh. Çi ph©n biÖt nh÷ng n−íc thµnh c«ng (®ã lµ, nh÷ng n−íc gi¶m ®−îc kho¶ng çch GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi víi çc nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp) víi nh÷ng n−íc kh«ng thµnh c«ng (nh÷ng n−íc kh«ng gi¶m ®−îc kho¶ng çch trªn) lµ kh¶

n¨ng kiÒm chÕ ®−îc tÝnh biÕn ®æi ®ét ngét cña t¨ng tr−ëng - ®iÒu mµ lÇn l−ît ph¶n ¸nh nh÷ng ph¶n øng m¹nh mÏ ®èi víi nh÷ng có sèc vµ nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« trong viÖc lµm gi¶m çc tæn th−¬ng vµ çc phÝ tæn do çc có sèc

®ã g©y nªn. Cø kho¶ng ba n¨m mét lÇn c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn tr¶i qua mét n¨m cã sù t¨ng tr−ëng b×nh qu©n ®Çu ng−êi ©m - trong khi ®ã ë §«ng ¸ chu kú nµy lµ kho¶ng 6 n¨m/lÇn vµ ë nh÷ng n−íc OECD, lµ kho¶ng 8,5 n¨m/lÇn (nghiªn cøu trong giai ®o¹n 1960-2002).

©m. Kh¶ n¨ng tr¸nh nh÷ng suy tho¸i vµ nh÷ng giai ®o¹n t¨ng tr−ëng thÊp cña khu vùc - mét phÇn lµ do nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« ®· lµm gi¶m kh¶

n¨ng x¶y ra c¸c có sèc - ®· lý gi¶i nhiÒu vÒ “phÐp mÇu” cña §«ng ¸.

Thø n¨m, c¸c chÝnh phñ cÇn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gi¶i tr×nh chø kh«ng ph¶i

®−îc bá qua. NhiÒu cuéc c¶i çch trong thËp niªn 90 t×m çch ®−a ra nh÷ng chÝnh s¸ch (ch¼ng h¹n nh− ®« la ho¸ vµ çc quy t¾c sö dông ng©n khè) lµm gi¶m bít sù tù do quyÕt ®Þnh cña chÝnh phñ vµ gi¶m thiÓu nh÷ng yªu cÇu ®èi víi çc thÓ chÕ, bëi v×, nh×n chung, çc n−íc

®ang ph¸t triÓn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn

®Ò cô thÓ, nh÷ng vÊn ®Ò tån ®äng vµ quyÕt ®Þnh tËp thÓ Ýt hiÖu qu¶ h¬n c¸c n−íc c«ng nghiÖp. Nh−ng nh÷ng chÝnh s¸ch nµy kh«ng biÕn thµnh nh÷ng gi¶i ph¸p bÒn v÷ng. ChÝnh s¸ch cña chÝnh

phñ nªn trë thµnh nguyªn t¾c h−íng dÉn cho nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña quèc gia vµ chÝnh phñ cÇn ®Æt ®óng chç c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ®−a ra nh÷ng quyÕt s¸ch ®óng ®¾n h¬n.

Thø s¸u, c¸c chÝnh phñ nªn tõ bá viÖc quyÕt s¸ch mang tÝnh c«ng thøc mµ trong

®ã “bÊt cø cuéc c¶i c¸ch nµo còng thÊt b¹i” vµ tËp trung vµo viÖc hç trî cho t¨ng tr−ëng. §Ó lµm ®−îc nh− vËy, hä ph¶i x¸c

®Þnh ®−îc c¸c trë ng¹i cã tÝnh rµng buéc

®èi víi sù t¨ng tr−ëng. §ã lµ, cÇn ph¶i nhËn ra nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña mét ®Êt n−íc vµ thùc hiÖn c¸c ph©n tÝch kinh tÕ vµ nh÷ng biÖn ph¸p kh¾t khe nhiÒu h¬n ph−¬ng ph¸p mang tÝnh c«ng thøc. VÝ dô nh−, trong suèt thËp niªn 80 vµ 90, ph−¬ng ph¸p cña Trung Quèc lµ

“dß ®¸ qua s«ng”; c¸c trë ng¹i ®−îc x·

®Þnh vµ gi¶i quyÕt ngay khi qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng béc lé th«ng qua thö nghiÖm, th¸ch thøc vµ sai lÇm. C¸c chÝnh phñ sÏ kh«ng dÔ dµng x¸c ®Þnh ®−îc ngay c¸c trë lùc cã tÝnh rµng buéc ®ã vµo mét thêi

®iÓm vµ c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cô thÓ.

VÒ thùc chÊt, qu¸ tr×nh nµy lµ mét nghÖ thuËt h¬n lµ mét khoa häc - nh−ng mét sè nhËn ®Þnh gÇn ®©y vÒ nh÷ng ph−¬ng ph¸p luËn míi cã vÎ cã triÓn väng.

KÕt luËn bµi viÕt, c¸c t¸c gi¶ kh¼ng

®Þnh, thËp niªn 90 ®· mang l¹i nhiÒu bµi häc. Bµi häc quan träng nhÊt cã lÏ lµ kiÕn thøc cña chóng ta vÒ t¨ng tr−ëng kinh tÕ cùc kú thiÕu. §iÒu nµy ®ßi hái sù khiªm tèn nhiÒu h¬n trong c¸ch ®−a ra nh÷ng t− vÊn vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ, ®ßi hái sù nhËn thøc nhiÒu h¬n r»ng mét hÖ thèng kinh tÕ cã thÓ kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã kÕt qu¶ nh− dù ®o¸n, vµ cÇn nhiÒu biÖn ph¸p kh¾t khe h¬n trong viÖc ®−a ra nh÷ng t− vÊn vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ. Quan ®iÓm nµy ngµy cµng ®−îc

®ång t×nh.