TINH TRANG LAO DONG TRE EM O VIET NAM GIAI DOAN 2012-2016
Tran Viet Long Tdm tat: Tre em Id niim hanh phuc cua mdi gia dinh. Id tuang lai cita dat nuoc. Dd Id tu tuong duoc qudn triet trong mgi chinh sach, vdn bdn phap luat true Hip hay gian Hip liin quan den vdn de cham sdc, gido diic vd bdo vi tri em. Kit qud phdn tich bd so lieu dieu tra muc sdng ddn cu Viit Nam nam 2012 vd 2016 cho thay trong khoang 4 nam (2012-2016) vdn cdn mgt bg phan tre em dang tham gia lam viec, nhdt la hoat ddng ndng nghiep, nhdm tao thu nhap cho bdn thdn vd gia dinh, khi do tudi cdng tdng thi ty le cdc em tham gia cdc cdng viec cUng tdng theo. Bdi viet ndy cho thay tinh trang lao ddng tre em cdn phii thudc ddng ki vdo thai gian lam viec, giai tinh, hgc vdn, quy md hd vd khu vuc cu tru. Ngodi ra, tre em thuang lam viec khdng cd hap ddng lao ddng, it duac ddng bdo hiim xd hgi.
Tir khoa: Tri em, lao ddng tre em; loai hinh cdng viec; thai gian lam viec.
MddSu
Dat nude ta dang tren dudng hdi nhap va phat trien, nen kinh te da cd nhiing budc phat trign dang tu hao va dugc nhieu nude tren the gidi danh gia cao, chiing ta dang hudng tdi muc tigu phan dau trd thanh nude cdng nghiep theo budng hien dai de cd the sanh vai vdi cac nude phat trien tren the gidi. Ben canh nhiing thanh tim ve kinh te - xa hdi, chiing ta dang phai ddi mat vdi nhieu khd khan va thach thirc hi mat trai ciia nd, dd la sir phan tang xa hdi, qua trinh do thi boa khdng ddng bd, d nhigra moi trudng, that nghiep, ngudi gia neo dan, tre em CO hoan canh dac biet... Rieng ddi vdi tre em ed hoan canh dac biet, mdt trong nhimg nhdm ddi tugng phai kg dgn la lao ddng tre em.
Viet Nam la nude dau tign d khu vuc chau A va ta nude thir hai trgn the gidi phg chuan Cdng udc Qudc te ve Quyen tre em (ILO, 2014). Nhieu chu truang, dudng loi, he thdng chinh sach phap luat cho tre em cd hoan canh dac biet da dugc ban hanh. Tuy nhien, hien van con mdt bg phan tre em va ngudi chua thanh nign phai tham gia lao ddng, dang dat ra nhieu van dg thach thiic vg chat lugng
lao ddng, ca vg bai toan bao dam an sinh xa hdi cho nhdm tre em nay.
Dg giam thieu nguy ca nhigu tre bi ngugc dai, bi hat hiii, bi bugc lao ddng sdm hien nay, Qudc hdi da thdng qua Luat Tre em (Qudc bdi nude Cong boa Xa hgi chii nghTa Viet Nam, 2016), trong luat quy dinh tre em can dugc bao ve, cham sdc, giao due mdt each tdt nhat ddng thdi neu ra 15 hanh vi bi nghiem cam ap dung vdi tre em nhu tudc doat quyen sdng cua tre, bd rod, bd mac tre, ep tre tao hdn, xam hai trg... Tuy nhign, quy djnh ciia luat chua dg cap rd rang viec nghiem cam ep budc tre em tham gia lam cac cdng viec nang nhgc, dgc hai. Digu 26 ciia luat nay chi quy dinh tre em cd quyen dugc bao ve de khong bi bdc lot siic lao ddng. Nhu vay, luat mdi nay ciing chua tao ra dugc budc dot pha trong viee xir ly, ran de nhiing trudng hgp ep bugc, lam dung lao ddng tre em vi lgi ich kinh te. Ben canh dd, cac che tai xir ly cac trudng hgp vi pham dugc quy dinh trong cac van ban phap ly khac cung chua cd su dieu chinh tuang thich, ke ca Bg luat Lao ddng (Qudc hdi nude Cong boa Xa hdi chu nghTa Viet Nam, 2012).
PHAT T R | £ N B £ N V Q N G V U N G Q U Y E N 9, SO 3 (9/2019)
L t LUAN - T R A O D O I
Dua tren bd sd lieu dieu tra miic sdng dan cu Viet Nam nam 2012 va 2016 (VHLSS), bai viet tim hieu tinh trang lao ddng ciia tre em hien nay d mdt sd khia canh nhu loai hinh cdng viec, loai hinh kmh tg, thdi gian lam viec, tien luong/tien cdng, tinh dam bao cdng viec va chi ra nhung yeu td Hen quan den tinh trang lao ddng cua tre em, tir dd giup cac nha quan ly, hoach dmh chinh sach nhin nhan va cd nhiing each tbiic tuong tac trong viec giam thieu tinh trang lao ddng tre em d Viet Nam.
I. Mgt so khai niem va nguon sd ligu Tre em: Theo Cdng udc Qudc te cua Lien Hgp Qudc ve Quyen tre em (Nghi quyet sd 44-25 ngay 20/11/1989 cua Dai bdi ddng Lign hgp qudc, cd hieu lire tir ngay 2/9/1990, theo digu 49 cua Cdng udc, Viet Nam phe chuan ngay 20/2/1990): Tre em dugc xac dinh la ngudi dudi 18 tudi, trir phi phap luat qudc gia quy dinh tudi thanh nien sdm hon.
Lao dong tri em
Hien nay khai niem lao ddng tre em theo each bieu cua Cdng udc Qudc te ve quyen tre em nam 1989 "Lao ddng tre em la ngudi lao ddng chua du 18 tudi, trir trudng hgp luat phap ap dung vdi tre em dd quy dinh tudi tru'dng thanh sdm ban" (dan theo Phan Tbi Lan Phuang, 2014).
Bg Luat lao ddng Viet Nam nam 2012 khdng dua ra djnh nghia ve lao ddng tre em ma chi dinh nghia ve lao ddng chua thanh nien theo quy dinh tai Dieu 6: "Ngudi lao ddng la ngudi it nhat du 15 tudi cd kha nang giao ket hgp ddng lao ddng", Dieu 161 quy dmh "Ngudi lao ddng chua thanli nien la ngudi lao ddng dudi 18 tudi". Nhu vay, phap luat Viet Nam da bao ham lao ddng tre em trong khai niem ngudi lao ddng chua thanh nien nham bao ve chung vdi nhiing ngudi chua cd nang luc phap luat va nang luc hanh vi day du.
Do gidi han cua bd sd lieu cd san nen khai niem lao ddng tre em dugc ap dung trong de tai nay la: nhdm tre em trong do tudi tir 10-16 lam cac cdng viec bi lam dung ve mat thdi gian so vdi do tudi. Cu the, bai viet tap trung vao phan tich viec lam eiia tre em vdi cdng viec chinh - la viec lam chigm nhieu thdi gian nhat, cd tao ra thu nhap
trong thdi gian 12 thang va 30 ngay tinh den thdi diem dign ra cugc dieu tra. Sd gid cac em lam viec nhu sau: Tre em tir 10-11 tudi tham gia lam viec trung binh tir 2 gid trd len/ngay, tre em tir 12-14 tudi tham gia lam viec trmig binh tir tir 5 gid trd len/ngay va tre em tir 15-16 tudi tham gia lam viec trung binh tir 8 gid trd len/ngay.
Ngudn sd lieu: Cac phan tich trong bai viit nay dua tren bg sd lieu digu tra miic sdng dan cu Viet Nam nam 2012 va nam 2016 do Tdng cue Thdng ke thuc hien. Cudc dilu tra nam 2012 va nam 2016 duge tign hanh trgn 9.399 hd gia dinh theo mdt so ndi dung nhu thu nhap, chi tigu, viec lam, y te, giao due... Trong mau' cd khoang 10.175.921 tre em trong do tudi hi 10-16 (2012) va nam 2016 la khoang 10.494.581 em.
2. Ket qua phan tich
2.1. Nhiing doic trieng cff ban cua tre em trong do tuoi tir 10-16
Sd lieu dilu tra VHLSS 2012 va VHLSS 2016 cho thay, nam 2012, sd tre em trong dd tudi tii' 10- 16 la khoang 10.175.921 ngudi; chiem 11,4%
trong tdng sd khoang 89.251.935 ngudi. Cung trong do tudi nay, nam 2016 cd khoang 10.494.581 ngudi; chigm 11,1% trong tdng sd khoang 94.620.738 ngudi dan hien dang sinh sdng tai Viet Nam.
Ve gidi tinli, trong ca 2 nam 2012 va 2016, tre em nam deu chiem ty le cao hon tre em nii, lan lugt la (50,5% so vdi 49,5% nam 2012) va (51% so vdi 49% nam 2016). Ve nhdm tudi, trong nam 2012, nhdm tre em tir 12-14 tudi chiem ty le cao nhat (42,6%), tiep dgn la nhdm tre em tir 15-16 (29,9%), va nhdm thip nhit tu' 10-11 mdi (27,5%).
Trong nam 2016, nhdm tre era tir 12-14 tudi vin chigm ty le cao nhat (42,2%) va 2 nhdm tre em hi 10-11 tudi va 15-16 tudi cd ty le bang nhau (28,9%).
So lugng tre em (10-16 tuoi) da dugc gia trong va cac phan tich trong bai viet dua tren viec so lieu da gia trong.
52 PHAT T R I § N B E N V O N G V U N G Q U Y S N 9, s o 3 (9/2019)
Tran 'Viet Long Tinh trang lao d9ng tre em..
Ve binh do hge van, h-ong ca 2 nam 2012 va 2016, tre em cd bing tilu hge ehilm ty le cao nhat, lan lugt la (58,3'% va 59,5%), tiep den la cac em ed bang trung hgc co sd (24,3%i va 25,2%i) va cac em khdng cd bang cap chiem ty le thap nhat (17,3%i va 15,2%). Ve trinh do nghe da qua dao tao, dai da sd tre em trong ea 2 nam 2012 va 2016 khdng cd bang nghe, lin luat la (99,8% va 99,3%), chi cd mdt ty le rat nhd cac em cd bang so cap nghg (0,2% va 0,7%).
Ve quy rad hd gia dinh, trong nam 2012, quy md trung binh cua hd gia dinh cd tre em smh sdng la 4,75 ngudi/hg; trong dd cd 51,4% tre em dang sdng trong cac hg gia dinh cd tir 4 ngudi trd xudng va 48,6% tre em sdng trong cac gia dinh cd tir 5 ngudi trd Ign. Trong nam 2016, quy md trung binh cua hg gia dinh cd he em sinh sdng la 4,69 ngudi/hg; trong do 54,1% tre em dang sdng trong
Hinh 1: TY LE LAO D O N G 12 -
cac hd gia dinh ed tu 4 ngudi trd xudng va 45,9%i tre em dang sdng trong cae gia dinh cd tir 5 ngudi trd Ign. Vg dia ban cu tni, trong ca 2 nam 2012 va 2016, tre em phan Idn sinh sdng d khu v\xc ndng thdn, lan lugt la (13,6% va 72%), cdn lai la sdng d thanh thi (26,4% va 28%).
2.2. Tinh trgng viec lam ciia lao dong tre em giai doan 2012-2016
Sd lieu VHLSS 2012 va VHLSS 2016 cho thiy thay, tren pham vi ca nude, trong 12 thang va 30 ngay gan nhat dien ra cugc dieu tra, trong nam 2012 cd 6,7% tre em tham gia lam viec (ve sd lugng la khoang 680.922 ngudi); trong nam 2016 cd 4,2%i tre em tham gia lam viec (ve sd lugng la khoang 441.719 ngudi). Nhu vay, cd the thay tinh trang lao ddng tre em trong nam 2012 cao hem nam 2016.
TRE EM PHAN THEO TUOI
2012 - • - 2 0 1 6
Nguon: Tinh tir bd sd lieu VHLSS 2012 vd VHLSS 2016 Hinh 1 cho thay ty le lao ddng tre em nam 2012 cao hon ty le tre em nam 2016 trong tat cac do tudi tir 10-16. Trong nam 2012 va 2016, ty le
Hinh 2: LOAI HINH CONG VIEC CUA LAO DONG TRE EM
lao ddng tre em trong do tudi 12 cd xu hudng giam so vdi do tudi 11, va tir 13-16 tudi, ty le lao ddng tre em lai tang deu trd lai.
Dl lam nhgn tien lirong, tien cong
SANSON
Tir san xuat kinh doanh, dich vu
Ngudn: Tinh tir bd sd lieu VHLSS 2012 vd VHLSS 2016
P H A T TRlfeN BSN V O N G V U N G Q U Y E N 9, SO 3 (9/2019)
LY LUAN - TRAO DOI
Xet theo loai hinh cdng viee, Hinh 2 cho thay tre em bien dang lam viee d 3 nhdm cdng viec: di lam cdng hudng luong; tu san xuat, kinh doanh dich vu; tu lam ndng, lam, thuy san (lara ndng nghiep) trong giai doan 2012-2016, trong dd cac em lam cdng viec ndng, lam, thuy san chigm ty le cao nhit (3,9% nam 2012 va 2,5% nam 2016) bdi phan Idn tre em trong do tudi dugc nghign ciiu sinh sdng d ndng thdn va duge dao tao nghg rat thap.
Ddng thdi, dat trong bdi canh Viet Nam chiu tac ddng cua qua trinh cdng nghiep hda, bien dai hda, di cu lao ddng la mdt qua trinh tat ygu. Ngay cang nhieu ngudi trong do tudi lao ddng di cu tir ndng thdn ra thanh phd lam viec. Digu nay khign ty le gia dinh khuyet thigu/khuyet gia tam thdi tang Ign.
Cac thanh vien d lai trong gia dinli ndng thdn chii yeu la tre em va ngudi cao tudi (Nguygn Danh Son, 2012). Cd le day ciing la mdt trong nhiing ly do khien tre em tham gia lam viec trong cac ITnh vuc ndng, lam, thuy san chiem ty le cao.
Ve cdc loai hinh kinh ti lao ddng tri em tham gia: Bd sd lieu VHLSS 2012 va 2016 cho thiy tre em lam viec trong nhieu loai binh kinh te khac lihau, tuy nhien tap tmng chu yeu lam trong bd ndng, lam, thuy san/ea nhan (64% nam 2012;
68,7%. nam 2016). Rieng ddi vdi hinh thirc tre em lam viee cho nha nude (l,6%i nam 2012; 0,3% nam 2016) va lam viee cho vdn dau tu nude ngoai (2%
nam 2012; 1,9% nam 2016) tuy lan lugt chilm ty le thap nhat nhung vin can phai ban chg tuyen dung cae em va neu cd tuyen dung thi phai tuyen thii cac quy dinh nghiem ngat trong cac bd luat nhu Luat tre era, Luat lao ddng vi chinh qudc hgi nude ta da ban hanh cac bd luat dd.
Vi thdi gian lam viec: Nam 2012, vdi khoang 680.922 tre em hien dang lara viec trong 12 thang va 30 ngay gan nhat tinh tir cudc dieu tra, thdi gian lam viec trung blnbcua cac em la 19 ngay/thang va 7,1 gid/ngay. Xet ve gidi tinh, thdi gian lara viec trung binh cua cac em nam la 18 ngay/thang va 6,98 gid/ngay, thdi gian lara viec trung binh ciia cac em nir la 20 ngay/thang va 7,25 gid/ngay.
Nam 2016, vdi khoang 441.719 tre em hien dang lam viec, thai gian lam viec trung binli ciia eac era la la 19 ngay/thang va 7,23 gid/ngay. Xet vg gidi tinh, thdi gian lam viec trung binh cua cac em nara la 19 ngay/thang va 7,28 gid/ngay, thdi
gian lam viec tnmg binh cua cac em nu la 18 ngay/thang va 7,16 gid/ngay.
Dg dam bao qua trinh tai san xuat siic lao dgng ddi vdi ngudi lao ddng ndi chung va lao ddng chua thanh nien ndi rigng, Bg Luat Lao ddng dd danh mgt chuang quy dinh vg thai gid lam viee, thdi gid nghi ngai. Cu the Dieu 163 quy dinh nhu sau: Thdi gian lam viee cua ngudi lao ddng chua thanh nign tir du 15 tudi den dudi 18 tudi khdng dugc qua 8 gid trong 1 ngay va 40 gid trong 1 tuan, duge lam them gid, lam viec vao ban dem trong radt sd nghi va cdng viec theo quy dinh cua Bd Lao ddng - Thuong binh va Xa hdi. Thdi gian lam viec cua ngudi lao ddng dudi 15 tudi khdng dugc qua 4 gid trong I ngay va 20 gid trong 1 tuan, khdng dugc su dung lam them gid, lam viec vao ban dem.
Ve tien luong/tien cong: la mdt nh&n td quan trgng trong viec quylt dinh di lara cua tre, nam 2012, trong sd khoang 680.922 tre em tham gia tam viec tbi cd 44,8% (khoang 305.277 em) nhan dugc tien luong, tien cdng trong thang lam viec gan nhat. Tien luong trung binh cac em nhan dugc la 1.932.000 ddng/thang, miic tiln luong thap nhat la 90.000 ddng/thang va mire tien luong cao nhat la 5.507.000 ddng/thang. Nam 2016, trong sd khoang 441.719 tre em tham gia lam viec tbi cd 46,5%
(khoang 205.372 em) nhan dugc tien luong/tien cdng trong thang lara viee gin nhat. Tign luong tmng binh cac em nhan dugc la 2 521.000 ddng/thang, rairc tiln luang thip nhit la 350.000 ddng/thang, muc tien luong cao nhat la 6.250.000 ddng/thang.
Tinh ddm bdo cua viec lam: Khi xem xet mgt viec lam cd dugc dam bao hay khdng theo quy dinh ciia Luat lao ddng, ngudi ta dua tren mgt so tieu chi nhu ngudi lao ddng dugc ky hgp ddng lao ddng, duge ddng bao hiem xa hdi hay khdng. Doi vdi tre em, tai Dieu 164 Bd Luat lao ddng nam 2012 cd quy dinh rd la nai sii dung lao ddng dudi 15 tudi phai ky ket hgp ddng lao ddng bang van ban ddi vdi ngudi dai dien theo phap luat va phai duge su ddng y cua cac em. Sd lieu VHLSS 2012 va VHLSS 2016 cho thay phan Idn tre em dang lam cac cdng viec khdng dugc dam bao, chi 18,5%
tre em nam 2012 va 10,9% h-e em nara 2016 dugc ky hgp ddng lao ddng. Tuy nhien, ty le duge ddng
54 PHAT TRltN BtN VONG V O N G Q U Y S N 9, SO 3 (9/2019)
Trin Vigt Long Tinh trang lao dSng tre em..
bao hiem xa hdi cho cdng viec cua rainb dang lam la thap ban so vdi ty le dugc ky hgp ddng lao ddng (9,2% nam 2012 va 6,5% nam 2016). N I U so sanh 2 nam vdi nhau, ty le tre em duac ky hgp ddng lao dgng nam 2012 cao han nam 2016 gap 1,7 lan (18,5% so vdi 10,9%) va gap 1,4 lan ddi vdi ty le duoc ddng bao higm xa hgi (9,2% so vdi 6,5%)).
2.3. NhuTig yeu to lien quan den tinh trgng lao dgng tre em giai doan 2012-2016
Hinh 3: TINH TRANG LAO D O N G TRE EM
Nhung yiu td thudc ve dac diem cd nhdn vd gia dinh lao ddng tre em
Sd lieu VHLSS 2012 va 2016 cho thiy, ty le tre em nam tham gia lao ddng nhieu hon ty le tre em nii trong giai doan tir nam 2012-2016, lan lugt la (7,2% nam so vdi 6,2% nii nam 2012; 4,7% nara so vdi 3,7%i nii nam 2016). Vi vay, biln sd giai tinh se dugc xem xet trong tat ca cac phan tich mdi lien be giiia tinh trang lao ddng tre em va mgt sd bien sd dgc lap khac.
PHAN THEO HOC VAN VA GIOI TINH
^ ' ^ ^ ^ " 4.6 4 2
Khong bang cap Tieu hoc Tmng hgc co sa Khong bang cap
Nguon: Tinh tic bd sd lieu VHLSS 2012 vd VHLSS 2016.
Xet theo trinh do hgc van, Hinh 3 cho thay cd su khac biet rd net giiia nhdm tre khdng bang cap di lam trong nam 2012 va nam 2016. Cu the trong nara 2012, ty le nhdm tre em khdng bang cap di lam chiera ty le cao nhat (9,3%) nara va 8,8% nii), trong khi do, nam 2016, ty le nhdm nay di lam da giam thay rd, xudng cdn 4,3%o nam va 2,7% nir.
Trong tat ca cac nhdm bSng cap, ty le he era nam ludn cao hon tre em nii, ngoai trir nam 2016 cd nhdm trung hgc ca sd, ty le tre em nu cao ban tre em nam (3,9%) so vdi 3,6%i). Ngoai ra trong nam 2012, cd 71,7%o trong tdng sd lao ddng tre em hong mau nghien ciiu khdng cdn di hgc niia, cdn nam 2016 la cd 67,5%o em khdng cdn di bgc,
Hinh 4: TINH TRANG LAO DONG TRE EM
Theo nghien ciiu cua Zheng (2006) thi viec tich luy kien tbiic va lao dgng tre em cd radi tuang quan nghich chigu nhau, cd radt su danh ddi giiia viee bgc va lam viec ciia tre, khi tre dau tu thdi gian vao viec hgc tap se cd It thdi gian cho cdng viec. Van de can xem xet d day la khi he khdng di hgc, kien thiic cua tre se khdng tang len va khdng cd CO hgi tigp can vdi lugng kien thiic ngay mdt gia tang hay ky nang lam viee chuyen mdn. That vay, viec cd kien thirc hoac cd ky nang se giiip tre kiem dugc nhieu tien luang hon trong thi trudng lao ddng bien nay, thj trudng ddi hdi ngudi lao ddng phai hang bi diy du kien thirc vg nganh nghe lao dgng.
PHAN THEO NHOM TUOl VA GlOl TINH
*! Nam '^ Nu
10-11 12-14 10-11
I E
12-14
Ngudn: Tinh tic bg sd lieu VHLSS 2012 va VHLSS 2016.
PHAT T R I E N BEN VCJNG V U N G Q U Y S N 9, s o 3 (9/2019)
LY LUAN - TRAO BOI
Xet theo nhdm tudi cua lao ddng tre em, cd the em nam va tre em nir. Ngoai ra, cd the thay, hau thiy do tudi cang cao thi ty le lao ddng tre em ciing nhu ty le tre em nam tham gia lao ddng nhieu ban tang theo d ca nara va nii (Hinh 4), dieu dd ciing tre era nu d tit ca cac nhdm tudi, trir nam 2012, hiang ddng vdi nghien cim cua Ray (2000, 2002) trong nhdm lO-l 1 tudi cd ty le tre em nii cao hem khi cho ring ty le he em tham gia thi hirdng lao ty le tre em nara (4,5% so vdi 4,1 %).
ddng cd xu hudng gia tang theo do tudi cho ca he
Hinh 5: TINH TRANG LAO DONG TRE EM PHAN THEO KHU VI/C VA GlOl TINH
« Nam • Nu
Thanh thi Nong thon 2016 Ngudn: Tinh tir bg sd liiu VHLSS 2012 vd VHLSS 2016.
Hinh 5 cho thay ty le lao ddng tre em d ndng thdn cao hon d thanh thi do da phan tre em trong mau nghien ciiu sinh sdng d ndng thdn. Ngoai ra, trong cac nghien cii'u cua Rosati va Tzannatos (2006), Ray (2000) ciing da minh chiing rSng nhiing diia tre sdng trong khu vuc thanh thi lam
viec it han nhirng diia tre sdng d khu vuc ndng thdn.
Xet ve gidi tinh, ty le tre era nam hau nhu cao ban ty le he em nii, ngoai trir nam 2016 d thanh tbi, ty le tre em nii cao hem ty le tre em nam (2,3%
so vdi 1,3%)).
Hinh 6: TINH TRANG LAO DONG TRE EM PHAN THEO QUY MO HO GIA DINH VA GlOl TINH
Tu 4 ngudi tra xu6ng Tir 5 nguoi tro len Tir 4 ngiroi trcf xuong Tir 5 nguoi tra len 2012 I 2016
Ngudn: Tinh tir bo so lieu VHLSS 2012 vd VHLSS 2016
56 PHAT TRltN BEN V D N G VUNG Q U Y £ N 9, SO 3 (9/2019)
Tran Vi^t Long Tinh trang lao dong tre em..
Hinh 6 cho thay, tre em sdng trong cac hd gia dinh cd quy md tir 5 ngudi trd len cd ty le tham gia lao ddng cao hon so vdi tre era sdng trong eac hd gia dinh cd quy md tir 4 ngudi trd xudng.
Sd tre em trong hd la mdt trong nhiing nhan td cd tac dgng tieh cue den lao dgng tre em trong hd, tre em hong hd la nhan td quyet dinh ngudn cung lao ddng tre em (Grootaert va Kanbur, 1995). Hg vdi sd he em it, chi heu cho tre chi chigm mdt phan nhd chi tigu cua hg, phan thu nhap cdn lai du de trang trai cudc sdng va kgt qua la tre em trong hd khdng phai lam viec de kiem them thu nhap ma cd the tham gia hgc tap, dau tu nhigu hem cho tuang lai (Cigno, 2002). Viec gia tang sd tre em trong hd lam tang kha nang lam viee cua tre (Rosati va Tzannatos, 2006).
Hinh 7: TINH TRANG LAO D O N G TRE EM PHAN
Xet ve gidi tinh, ty le tre em nam tham gia lao dgng sdng tr ong cac quy md hd gia dinh deu eao ban ty le tre em nii tham gia lao dgng.
Thu nhap cua hg gia dinh trong nghien cii'u nay dugc chia thanh 5 nhdm (nhdm 1 - ngheo, nhdm 2- can ngheo, nhdm 3- trung binh, nhdm 4- kha gia, nhdm 5 - giau). Xet theo thu nhap binh quan cua hg gia dinh, Hinh 7 cho thay trong nam 2012, nhdm 5 (nhdm giau) lai ed ty le tre em tham gia lao ddng nhieu nhat va ty le tre em nu tham gia lao dgng nhigu han tre em nam trong nhdm nay (7,5%o so vdi 7,2%)), Cling trong nam nay, 4 nhdm cdn lai ty le tre em nam tham gia lao ddng nhigu hem tre em nii. Trong nam 2016, khdng cd su khac biet qua nhieu giiia 5 nhdm, nhdm 1 cd ty le tre em nii tham gia lao ddng nhigu ban tre em nam (4,4%o so vdi 4,0%.) cdn 4 nhdm cdn lai ty le tre em nam ludn cao hon tre era nii.
THEO THU NHAP HO GIA DINH v A GlOl TINH
11 •:1 1
7.1
1
11
7 2 "
1 11 Ii I- ll ll I
Nhom 1 Nhom 2 Nhom 3 Nhom 4 Nhom 5 Nhom 1 Nhom 2 Nhom 3 Nhom 4 Nhom 5 i
2012 2016 Nguon: Tinh tir bd so lieu VHLSS 2012 vd VHLSS 2016
Trong nghien ciiu eiia Nguyen Van Chinh (2005) cho ring, kinh te hg gia dinh la ylu td quygt dinh ddi vdi tham gia tbi trudng lao ddng ciia lao dgng tre em cdn can phai dugc xem xet ky hon trgn ca sd nhiing nghien cim thue nghiem tai hd gia dinh. Ly luan nay chi hiiu ich khi cac thanh vien trong mdt hd gia dinh la mdt the thdng nhat.
Nhung tren thue te, eac thanh vign trong gia dinh cd the lam viec cho rieng minh va hg cung cd the tu do trao ddi lao dgng vdi thi trudng ma khdng nhat thiet phai lam viec cho hd gia dinh cua minh.
Yiu td chinh sdch
He thdng phap luat, chinh sach bao ve tre em ngay cang hoan thien, Viet Nam la nude dau tien d khu vuc chau A va la nude thu hai hen the gidi phe chuan Cdng udc Qudc te vg Quyen tre em (CRC) ngay 20/2/1990. K I bi khi phe chuin CRC, chinh phii da tich cue ndi lye hoa cac quy dinh ciia he thdng phap luat qudc te vao trong he thdng phap luat qudc gia, ddng thdi day manh, trign khai thuc thi chinh sach dam bao quyen tre em.
PHAT TRifiN B E N V U N G VUNG Q U Y E N 9, SO 3 (9/2019)
LY LUAN-TRAO D 6 |
Chinh phu Viet Nam da phg chuan hai Cdng udc CO ban ciia ILO lign quan den lao ddng tre em, do la Cdng udc ve tudi tdi thigu duge phep lao ddng (Cdng udc 138, 1973) va Cdng udc cam va hanh dgng ngay lap tiic de xoa bd nhiing hinh thirc lao ddng he em tdi te nhit (Cdng udc 182, 1999).
Sau klii phg chuan Cdng udc, Viet Nam da ban hanh nhieu van ban phap luat lien quan den giai quyet van de lao ddng tre em.
Luat he em nam 2016 quy dinh nhiing nguyen tac, vai trd va trach nhiem ca ban cua be thdng bao ve tre em la hanh lang phap ly toan dien de thuc hien cac bien phap bao ve, cham sdc tre era, dam bao cho cac em phat trien toan dien, dam nhan sii menh lam chii tuong lai cua dat nude. Trong Luat nay cung cd radt chuong rieng tap tnmg vao nhiing van de tre em can sir bao ve dac biet, nhan manh va thiet lap mdt khudn khd phap luat vg bao ve tre em tren cac phuang dien siic khoe, su phat trien va phuc hdi tinh than, cac quy dinh nay ciing nham hd trg viec tai hoa nhap cua tre em vao gia dinh va cdng ddng.
Luat Lao ddng nam 2012 cung cd quy dinh rieng ve viec sir dung lao ddng la ngudi chua thanh nien tai Muc 1, Chuang XI.
Van dg bao ve, cham sdc tre em cdn dugc dieu chinh trong nhieu bd luat quan trgng khac ciia Viet Nam nhu Bg Luat Dan su nam 2015 quy dinh nguyen tac ddi xir binh dang ddi vdi cdng dan Viet Nam khdng phan biet ddi xir tren ca sd dan tgc, gidi tinh, vi tri xa hdi va kinh te, tdn giao, cdng nhan eac quyen ciia ca nhan, Bd luat hinh sir nam 2015 quy dinh 7 tdi danh lien quan tdi xam hai tinh due tre em, Bd luat td tung dan su nam 2015 quy dinh cac thu tuc trong khang an dan su, cae thii tuc xem xet vu viec lien quan tdi quyen tre em va phu nii, Luat hdn nhan va gia dirih nara 2014 khuygn khich binh dang gidi trong hdn nhan, ddi xu binh dang vdi con trai va con gai, va nhan manh viec ddi xir binh dang giiia cac tre era dugc sinh ra trong va ngoai gia thii, Luat phdng chdng bao luc gia dinh nam 2007 quy dinh bao lire gia dinh (bao gdm ca bao lire vdi tre em) la hanh vi pham phap, Luat nghia vu quan su (sira ddi nam 2005) quy dinh do tudi nhap ngii la 18 tudi va dua ra cac bien
phap nham dam bao khdng tuyen tre era it ban 18 tudi... Tat ca nhiing luat nay dgu budng tdi bao ve tre em va thuc thi quyen tre era.
Nhu vay, cho den nay ve ca ban be thdng phap luat qudc gia ve bao ve, cham sdc tre em da tuang ddi day dii, dam bao tinh thdng nhat, ddng bd, hai hoa vdi phap luat qudc te va ling phd kip thdi vdi nhiing radi quan he xa hdi mdi, tao hanh lang phap ly toan dien bao ve tre em khdi cac hinh thiic bao lire, lara dung, bdc lot va ngugc dai, nhat la ddi vdi cac nhdm he em cd hoan canh dac biet theo quy dinh cua phap luat.
Ket luan
Qua phan tieh bd sd lieu dieu tra miic sdng dan cu Viet Nara nam 2012 va2016 cho thay tinh trang lao ddng tre em trong giai doan 2012 - 2016 c6 xu hudng giam, phan Idn tre em tham gia lam viec trong ITnh vuc ndng, lara, thuy san - la ITnh vuc thudng cd muc thu nhap thap va khdng on dinh.
Thdi gian lam viec trong ngay eiia lao ddng tre em cd xu budng tang len trong giai doan nay, do tuoi cae cac era cang cao thi ty le tre em tham gia lao ddng cung tang theo d ca nam va nix. Co mgt bo phan nhd tre em lam viee cho nha nude va von dau tu nude ngoai, ngoai ra, lao ddng tre em trong mau nghien ciiu thudng lara viec khdng cd hgp dong lao dgng, it dugc ddng bao hiem xa hgi.
Cd nhieu yeu td lien quan den tinh trang lao dgng trg em, trong dd gidi tinh cd anh hudng ro ret nhit, tre em nara tham gia lao ddng nhieu han tre era nir trong 4 nam (2012-2016), tuy nhien ciing co trudng hgp tre em nii tham gia lao dgng nhieu hon tre em nam giira cac nhdm theo nhdm hidi, hgc van, thu nhap hg gia dinh, khu vuc sinh sdng.
Ve mat chinh sach, cho den nay ve ca ban Viet Nam da cd be thdng chinh sach day du de bao ve va cham sdc tre em, tuy nhign van can tiep tuc hoan thien be thdng luat phap, chinh sach ve bao vg, cham sdc tre em cap nhat vdi dieu kien thuc te ciia qudc gia va hdi nhap luat phap qudc te trong cdng tac bao ve, cham sdc tre em ndi chung va van de lao ddng tre em ndi rieng, tang cudng che tai xir ly cac trudng hgp vi pham su dung lao dgng tre em trai vdi quy dinh ciia phap luat.
58 PHAT T R I E N B E N V O N G V U N G QUYtN 9, SO 3 (9/2019)
Trin Vigt Long .^__ Tinh tr^ng lao dong tre em..
Ddng thdi, can Idng ghep giai quylt vin de lao nghiep, phat trien ldnh te hang hoa, giao due, dao ddng tre em vdi cac chinh sach phat trien kinh te tao nghe, giam ngheo) trong khu vu'c ndng thdn de va xa hgi (phat trien ndng thdn, hien dai hoa ndng thirc bien xoa bd lao ddng he em hen dien rdng.
Tai heu tham Ichao
1. Cigno, A., Rosati, F., and Tzannatos, Z. (2002). Child labor handbook. Social Protection Department Discussion Paper, (206).
2. Grootaert, C , and Kanbur, R. (1995). Child labor: A review. World Bank Policy Research Working Paper, (1454).
3. ILO (2014). Dieu tra Qudc gia vi Lao ddng tre em 2012 - Cdc kit qud chinh. ILO.
4. Nguyen Danh Son (2012). He thdng an sinh xa hdi cho ngudi ndng dan Viet Nam. Tap chiXd hot hgc, So 2, tr. 41-53.
5. Nguyen Van Chinh (2005). Lao ddng cua tre em trong nen kinh te qua do d Viet Nam. Tap chi Xd hdi /ioc, Sd 2, tr. 57-73.
6. Phan Thi Lan Phuong (2014). Phdng, chdng lam dung lao ddng tre em gdp phan thiic day viec thuc hien quyin tre em d Viet Nam. Tap chi Khoa hgc DHQGHN, Tap 30, Sd 4, tt 58-64.
7. Qudc hdi nude Cong hoa Xa hgi chu nghia Viet Nam (2012). Luat lao dgng. Luat sd 10/2012/QH13.
8. Qudc hdi nude Cdng hoa Xa hdi chu nghTa Viet Nam (2016). Luat tri em. Luat sd 102/2016/QH13.
9. Ray, R (2000). Analysis of child labour in Peru and Pakistan: A comparative study. Journal of population Economics, 13 (1): 3-19.
10. Ray, R (2002). The detemunants of child labour and child schooling in Ghana. Journal of Africal Econimies, 11 (4), 561-590
11. Rosah, F., and Tzannatos, Z. (2006). Child labour m Vietnam. Pacific Economic Review, 11 (1), pp. 1-31.
12. Zheng, X (2006). The Economics of Child Labor. Dissertation, Georgia State University.
Thong tin tac gia:
. Ngaynhanbai: 28/6/2019 Tran Viet Long, Th.S , , . , ' , . . ^ „ , ^ „ . „
•r^ •' " .• A7-- v ~ 1,- 1, \ r - ' t j ' Ngay nhan ban sua: 30/7/2019 - Don VI cong tac: Vien Xa hoi hoc, Vien Han "= -^
lara Khoa hgc xa hgi Viet Nam. Ngay duyet dang: 22/8/2019 - Dia chi email: [email protected]
PHAT T R | £ N BEN VCfNG VUNG QUYfiN 9, SO 3 (9/2019) 59
