NGHIEN CUU - TRAO DOI
Vai trd cua to chivc hach toan ke toan doi \m kiem soat rui ro tin dung trong cac ngan hang thmmg mai
II
DOAN THANH HAI TriroTJg Dai hoc Tay BacTrong hoat dpng kinh doanh, cac ngan hang thuong mai (NHTM) thuang phai doi mat voi nhieu loai rui ro. Nhiing nii ro nay co the phat sinh do ban than ngan hang hay tu moi trudng kinh te, chinh tri, xa hpi ben ngoai. De hoat dpng ciia don vi dat duac hieu qua kinh te cao, cac NHTM phai quan ly rui ro thong qua cac cong cu khac nhau, trong do co kiem soat npi bp. Bang viec sii dung cac phuang phap rieng ket hpp voi kha nang chuyen mon va dia vj phap ly nhat dinh trong ngan hang, kiem soat npi bp nhan dien nii ro, danh gia nii ro a cac muc dp khac nhau, tu do CO nhirng tu van hop ly cho lanh dao cac cap trong dan vi de ra quyet dinh dung. Trong bai viet nay, tac gia tap trung trinh bay vj tri, vai tro ciia to chuc hach toan ke toan trong he thong kiSm soat npi bp (HTKSNB) doi voi kiem soat nii ro tin dung tai cac NHTM.
Vj tri, vai trd cua t6 chuc hach todn k€ todn trong h^
thdng ki4m sodt nOi bO cua cdc NHTM.
Doi voi cac NHTM, HTKSNB giiip cho ban lanh dao ngan hang co cong cu de han che cac nii ro dam bao cho
viec thuc hien kinh doanh cua ngan hang dat hieu qua va an toan. NHTM la linh vuc kinh doanh dac biet, neu khong to chuc tot HTKSNB se dSn den nhitng ton that rat lan cho ngan hang va cho ca nen kinh te.
He thong ke toan ciia NHTM la mpt bp phan cau thanh HTKSNB ciia NHTM. Su kilm soat chi CO the thuc hien neu cac thong tin trung thuc, dang tin cay, chinh xac va kip thai. He thong ke toan la mpt bp phan dac biet quan trpng trong he thong thong tin cua NHTM. He thong ke toan gom:
Thii- nhdt, he thong chiing tir ghi chep ban dau. Day la chung cu phap ly ve nghiep vu phat sinh, dam bao an toan trong quan ly, giam sat tai san. Qua trinh lap va luan chuyen chung tu dong vai tro quan trpng trong cong tac kiem soat npi bp cua ngan hang. Trong cac NHTM, neu to chiic tot he thong chung tu ke toan se cho phep kiem soat dugc mpi hoat dpng ciia ngan hang, vi chiing tu ke toan cho phep theo sat tung nghiep vu kinh te phat sinh trong dan vi va do la ca sa cho viec hach toan ke toan, thanh tra, kilm tra Cling nhu xac dinh dupc trach nhiem vat chat gan liln voi quyen lgi vat chat cua cac d6i
tugng lien quan. Qua to chiic tot he thong chiing tu ke toan la ca sa quan trpng cho phep ngan hang kiem soat, bao ve tai san trong ngan hang.
Thii' hai, he thong tai khoan ke toan la ca so cho viec phan loai va he thong hoa cac doi tugng ke toan cu the trong tung NHTM; tu do, cho phep hach toan, theo doi chi tiet tung khoan muc tien giii, tien vay, tien lai... ciia ngan hang. Viec to chiic tot he thong tai khoan ke toan se giiip NHTM to chiic hach toan mgt each khoa hgc, tao thuan lgi cho viec quan ly tiing doi tugng ke toan cu the co hieu qua.
77/M- ba, he thong so ke toan CO tac dung kiem tra, doi chieu de giam sat sir chinh xac, day du theo qua trinh ghi chep vao cac tai khoan lien quan. Tren ca sa phan anh cac nghiep vu kinh te phat sinh tren he thong chiing tu ke toan vao tai khoan ke toan va he thong so ke toan co lien quan. Do chinh la cong cu cho viec quan ly tai san va nguon hinh thanh tai san ciia dan vi, dong thai la ca sa cho ke toan lap cac bao cao tong hgp va bao cao tai chinh. Trong truang hgp to chiic tot viec ghi so ke toan se cho phep cac ngan hang theo doi day dii, kjp thai, khach
s o 1 Z N A M Z D 1 • T A P C H I K | £ M X D A N 3 1
NGHIEN CUU - TRAO DOI
quan, trung thuc, toan dien ve cac nghiep vu kinh te phat sinh se giiip cho thong tin ke toan cung cap CO dp tin cay doi vai nha quan ly npi bp ciia ngan hang.
Thiitu; he thong cac bao cao tai chinh theo tieu thiic thong ke, giiip cung cap cac thong tin tong hgp mgt each trung thuc, dang tin cay, chinh xac, kip thai giiip cho viec thuc hien kiem soat mgt each c6 hieu qua.
Ngay nay, vai sir tien bg ciia khoa hgc ky thuat cong nghe, hau het cac NHTM xu ly diJ lieu thong qua phan mem tin hgc va dugc noi mang; viec xu ly dii: lieu qua moi truang may tinh anh huong rat lan den viec kiem soat ngi bg cua NHTM, trong do co cong tac kiem soat nii ro.
Muc dich ciia he thong ke toan mgt to chiic la su nhan biet, thu nhap, phan loai, ghi so va bao cao cac nghiep vu kinh te tai chinh ciia to chiic do, thoa man chiic nang thong tin va kiem tra ciia hoat dgng ke toan.
Mgt he thong ke toan hiru hieu phai bao dam cac muc tieu kiem soat sau:
••it Tinh CO thuc: ca cau kiem soat khong cho phep ghi chep nhimg nghiep vu khong c6 thuc vao so sach cua dan vi;
• • • S i r phe chuan: bao dam mgi nghiep vu xay ra phai dugc phe chuan hap ly;
• • Tinh day du: bao dam viec phan anh trgn ven cac nghiep vu kinh te phat sinh;
•• Su danh gia: bao dam khong CO sai pham trong viec tinh toan cac khoan gia va phi;
•• Sir phan loai: bao dam cac nghiep vu dugc ghi chep diing theo ho sa tai khoan va
ghi nhan diing dan a cac loai s6 sach ke toan;
• • Tinh diing ky: bao dam viec ghi so cac nghiep vu phat sinh dugc thuc hien kip thai theo quy dinh;
• • Qua trinh chuyen so va tong hgp chinh xac: so lieu ke toan dugc ghi vao so phu phai dugc tong cgng va chuyen so diing dan, tong hgp chinh xac tren bao cao tai chinh cua doanh nghiep.
Nhan dien rui ro tin dung Rui ro la su bat trac khong mong dgi xay ra, gay ra thiet hai va CO the do luang dugc. Trong hoat dgng kinh te noi chung va trong hoat dgng NHTM noi rieng thi van de nii ro la khong the tranh khoi. Hoat dpng ciia NHTM rat nhay cam va luon phai doi mat vai nhieu nii ro khac nhau; hoat dpng kinh doanh cua cac ngan hang ngay cang tra nen phiic tap han va ap lire canh tranh giira cac NHTM ciing tiem an nhieu nii ro. Rui ro thuang dugc quan tam la do no tac dpng ngugc lai vai lgi nhuan, gay ra do sir bat on dinh ciia cac yeu to khong xac dinh.
Riii ro trong kinh doanh doi vai cac NHTM c6 nhieu loai, mgt trong nhirng rui ro pho bien la nii ro tin dung.
Riii ro tin dung la nii ro gan lien voi hoat dgng cua NHTM, cho vay bao gia ciing co kha nang gap nii ro va xay ra mat tien. Riii ro tin dung khong gioi han a hoat dpng cho vay, ma con bao gom nhieu hoat dpng mang tinh chat tin dung khac ciia ngan hang nhu: cac hoat dpng bao lanh, cam ket, chap thuan tai trg thuang mai,... Rui ro tin dung la rui ro khong thu duac na khi den han.
Riii ro tin dung luon dung vi tri "diu bang" dugc cac NHTM quan tam. Hoat dgng tin dung giu mpt vai tro cue ky quan trpng doi vai hk ky mpt ngan hang nao vi hoat dpng tin dung CO thu nhap chiem tii 60% - 80% trong t6ng thu nhap ciia NHTM. Rui ro tin dung xay ra thuang tao cho ngan hang nhirng ton that ve tai chinh, nhirng thiet hai ve uy tin, mat long tin cua xa hpi. Do do, nii ro tin dung can dugc chii y dac biet trong quan tri NHTM cung nhu trong cong tac giam sat dieu chinh hoat dgng ciia ngan hang trung uang.
To chuc hach toan ke toan voi viec tang cuong kiem soat rui ro tin dung cua cac ngan hang thutmg mai
Ke toan vai tu each la cong cu quan ly kinh te tai chinh quan trgng, c6 vai tro tich cue trong viec quan ly, dieu hanh va kiem soat cac hoat dgng kinh te.
Voi hai chiic nang thong tin va kiem soat, ke toan co vai tro to lan tren goc do quan ly vi mo va quan ly vT mo trong nen kinh te thi trucmg.
La mgt bg phan cau thanh trong he thong ke toan ciia nen kinh te quoc dan, ke toan NHTM ciing phat huy day dii vai tro ke toan noi chung; dong thoi, phat huy vai tro trong viec phuc vu lanh dao, chi dao, dilu hanh hoat dgng va kiem soat riii ro trong hoat dgng ciia NHTM.
To chiic hach toan kl toan trong mgt phap nhan NHTM la viec tuan thii Luat K I toan va tl chiic van dung cac chuSn muc, che do ke toan do Nha nuac, Ngan hang Nha nuac ban hanh cho phu hgp vai dilu kien vl t l chirc hoat dgng kinh doanh
3 2 T A P C H l K I ^ M T D A N S O 1 2 N A M ZO 1 D
NGHIEN CUII - TRAO DOI
ngan hang, trinh do quan ly, trinh do nghiep vu cu the ciia dan vi ngan hang. Vai tro ciia to chirc hach toan ke toan trong kiem soat nii ro tin dung ciia cac NHTM dugc thi hien nhu sau:
Mot Id, cung cap thong tin ve hoat dgng tiln te, tin dung, thanh toan, ket qua tai chinh phuc vu chi dao dieu hanh quan tri cac mat hoat dgng nghiep vu (nghiep vu tin dung, nghiep vu thanh toan, nghiep vu ngan quy...) dat hieu qua cao va cho cac ben quan tam den hoat dgng ciia ngan hang. Co nhieu cong cu phuc vu quan ly tin dung, ngan ngira nii ro trong do thong tin ke toan co vi tri, vai tro dac biet quan trgng vi ke toan la cong cu ghi chep, phan anh mgt each day dii, chinh xac va kip thai nhat nghiep vu tin dung ciia NHTM.
Hai Id, bao ve an toan tai san tai don vi. Do to chirc ghi chep mgt each khoa hgc, day dii, chinh xac toan bg tai san hien CO cung nhu sir van dgng cua chung nen ke toan da giup cho cac chil ngan hang quan ly chat che tai san cua minh nham tranh sir thieu hut ve mat so lupng va nang cao hieu qua trong qua trinh sir dung tai san.
Ba Id, to chirc ghi chep, phan anh day dii, chinh xac, kip thoi cac khoan cho vay, thu ng, theo doi thu ng, chuyen nhom ng, trich lap du phong riii ro, theo doi ky han ng de thu ng dung han...; qua do hinh thanh thong tin ke toan phuc vu quan ly tin dung, kiem soat nii ro va bao ve an toan cho von vay.
Bcht Id, phuc vu quan ly tai chinh ciia NHTM. Ke toan phan anh dugc day dii, chinh xac cac
khoan thu nhap, chi phi, ket qua kinh doanh a timg dan vi ciing nhu toan he thong ngan hang, tir do quan ly chat che hoat dgng tai chinh, tang thu nhap, tiet kiem chi phi, ngan ngira riii ro, kinh doanh c6 lai, nham dam bao cho sir ton tai va phat trien cho moi NHTM.
Nam id, dap iing yeu cau ciia cong tac thanh tra, kiem soat trong nganh ngan hang. Vai chirc nang to chiic hach toan ban dau va tao nguon thong tin nen ke toan NHTM la nai cung cap thong tin day du nhat, chinh xac nhat a timg dan vj, timg cap ngan hang ciing nhu toan nganh ngan hang. Nguon thong tin, so lieu cua ke toan NHTM la ca sa quan trgng de kiem soat va dieu chinh mgi hoat dgng nghiep vu ciia NHTM nham dam bao sir phat trien on djnh, an toan he thong va gop phan phat trien nen kinh te quoc dan.
Sdu Id, giam sat tinh hinh tai chinh ciia khach hang thong qua
hoat dgng cua tai khoan tien giri va tai khoan cho vay; phat hien kip thofi nhirng khach hang c6 kha nang tai chinh khong lanh manh, tren ca sa do tham muu cho can bg tin dung de c6 bien phap xir ly kip thai, ngan ngira riiiro.
Ket luan
Kiem soat nii ro la mgt trong nhirng bien phap quan trgng de dam bao an toan hoat dgng cua ngan hang thucmg mai. De kiem soat nii ro, cac NHTM can phai thiet lap va hoan thien cac bien phap trong do CO to chirc hach toan ke toan thich hgp va manh me.
Tir do, cac NHTM c6 the kiem soat dugc toan bg qua trinh kinh doanh, bao dam an toan ve von, tai san va dem lai dugc hieu qua ben viing trong kinh doanh. Vi vay, hoan thien to chirc hach toan ke toan vai viec ngan ngira nii ro tin dung tai cac NHTM c6 y nghia to Ion trong nen kinh te va lam ca so cho kiem soat quan ly./.
s n iz N A M z a i a TAP CHi KI^M T O A N 3 3
