(JHmp. luat oa Doanh nghiip 36 9 (234) - 20li
CAC HINH THUnc VtfN GdP
TRONG C O N G TY HOP DANH OT WlT NAM
ThS. NGUYEN THI HUE 1. Hinh t h i e von gdp
Cdng ty hdp danh la mpt trong nhflng hinh thie kinh doanh dfldc phap luat doanh nghiep Viet Nam ghi nhan. Theo dd, edng ty hdp danh cd the tdn tai dfldi hinh thflc edng ty hdp danh thfldng, ma d dd chi ed mpt loai thanh vien la thanh vien hdp danh, chiu trach nhiem lien ddi ddi vdi mpi nghia vu tai san cia edng ty va ed quyen nhan danh edng ty trong eac quan he phap luat; hoac tdn tai dfldi hinh thflc edng ty hdp danh hflu ban, ma b dd ed hai loai thanh vien la thanh vien hdp danh va thanh vien gdp vd'n, thanh vien gdp vdn chi chiu trach nhiem dd'i vdi eae nghia vu tai san cua cdng ty va hfldng lai tfldng flng vdi gia tri phin vdn gdp cua minh vao cdng ty, khdng dfldc quyen thvfc hien eac boat dpng kinh doanh nhan danh cdng ty. Dia vi phap ly eua mdi loai thanh vien trong cdng ty hdp danh la khac nhau, dfldc chi phd'i bdi che dp trach nhiem tai san cua hp dd'i vdi edng ty.
Du tdn tai dfldi hinh thie nao, dau hieu ed ban de phan biet cdng ty hdp danh vdi cac md hinh kinh doanh khae la tinh dd'i nhan tuyet ddi cua nd. Nen mdng cho viec xua't hien va tdn tai cua cdng ty hdp danh la hdp ddng hdp danh dfldc xac lap gifla cae thanh vien, trong dd, viee xac dinh hinh thflc vdn gdp vao cdng ty la mpt trong eac dieu khoan cd ban cua hdp ddng nay.
Vd'n hay san nghiep thfldng mai cua bat ky
ehu the kinh doanh nao cung tdn tai dfldi mot hinh thai vat chat ma ta thfldng gpi la tai san eua doanh nghiep, ed the bao gdm vat, tien, giay td cd gia va cae quyen tai san^ Nguon hinh thanh nen san nghiep eua edng ty la tai san do cac thanh vien edng ty gdp hoac cam ket gdp (vd'n gdp); tai san cdng ty tieh luy dfldc iii qua trinh boat dpng kinh doanh, trflde bet la ldi nhuan chfla chia; ngoai ra, tai san thupc s6 hflu edng ty cdn ed the la tai san dfldc tang, cho hay dfldc thia ke.
Dfldi gdc dp kinh te, vdn gdp tao thanh san nghiep cua cdng ty, la cdng cu, phfldng tien de edng ty thvfc hien cac muc dich cua minh. Dfldi gdc dp phap ly, vdn gdp la cd sd de xac dinh dia vi phap ly cua thanh vien trong edng ty, quyin
ldi va nghia vu eua hp do'i vdi edng ty. I Mgt Id, ed the gdp vdn vao edng ty bang tai
san. Tai san gdp vdn dfldc ehia lam ba loai: (i) Gdp vd'n bang tien ed the la npi te hoac ngoat te; (ii) Gdp vd'n bang vat, loai vdn gdp nay bao gdm cd dpng san va bat ddng san, ke ca trai quyen, bang sang che, nhan hieu, cia hang thfldng mai... Neu cd ed phan trong eong ty doi vdn thi cd'phan dd cung cd the dem gdp vao mot cdng ty khae. Vdi hinh thie gdp vdn nay, thanh vien khdng nha't thie't phai gdp bing quyen sd hflu tai san ma cd the ehi gdp bang quyen sil dung tai san dd.
Hai Id, gdp vd'n bang cae quyen tai san,
(phap lual oa Doanh nghiip.
36 9 (234)-2011 chang ban nhfl quyen ddi nd, quyen sd hflu tritue, quyen gdp vdn2... Phan vdn gdp cua thanh vien vao edng ty phai lam thu tue chuyen quyen sang eho cdng ty, dae biet la ddi vdi tai san khdng phai la tien bae.
Ba Id, gdp vdn bang tri thie.
Bon Id, cd the gdp vdn bang edng lao viee lam, bing eac mdi quan he xa hdi.
Khoan 4 Dieu 4 Luat Doanh nghiep nam 2005 quy dinh: Tai san gdp vdn cd the la tien Viet Nam, ngoai te dfldc tfl do chuyen ddi, vang, gia tri quyen s i dung dat, gia tri quyen sd hflu tri tue, cdng nghe, bi quyet ky thuat, cac tai san khae dfldc ghi trong dieu le edng ty do thanh vien gdp de tao thanh vdn eua edng ty.
Nhfl vay, mpi tai san deu ed the trd thanh vdn gdp trong cdng ty. Gid'ng nhfl tat ea cae hinh thie kinh doanh khae, edng ty hdp danh chap nhan phan vdn gdp eua thanh vien vao cong ty dfldi cae hinh thie luat dinh. Tuy nhien, la dang edng ty ddi nhan dien hinh, ed nhflng diem khae biet vdi eac hinh thie kinh doanh khae, nen trong thflc te, ed nhflng hinh thflc vdn gdp trd nen rat phd bien trong cdng ty hdp danh, dd la vdn gdp bing tri thflc hoac bang cdng lao viec lam. Cae hinh thflc vdn gdp nay thfldng dfldc eae thanh vien hdp danh s i dung va phfl hdp vdi ban chat boat ddng dau tfl cua thanh vien nay. Cdn thanh vien gdp vdn hp chl cd the gdp vdn bang tien hoac eae tai san hien vat ma khd cd the gdp vdn bang hinh thflc nay. Bai viet nay xem xet ve cae hinh thie vdn gop phd bie'n trong edng ty hdp danh.
2. Cac hinh thiic von gop phd bien trong cong ty hdp danh
ThU nhat, gop von bang tri thiec
Tri thie la toan bd hieu biet cua con ngfldi ve the gidi ndi ehung cd tinh lich sfl, tinh thdi gian va khdng gian. Tri thie ed vai trd het sfle quan trpng gdp phin tao nen mpi thanh tflu va tien bp trong lich s i phat trien cua van minh nhan loai. Tri thflc la cd sd, dpng lye cua sfl tien bd va phat trien va la mpt trong nhflng yeu td trpng yeu lam bien ddi tinh trang cua mpt qude gia. Tai san tri tue la la mdt bp phan quan trpng cua tri thflc. Dieu dd cd nghia la tri thflc cung la tai san va cd the dflng gdp vdn de thflc hien cac muc tieu kinh doanh. Tri thflc cd the dfldc ghi nhan d mpt hinh thflc nao dd, nhflng cung cd the tdn tai an khi nd nam trong nao cua cae ca nhan hay trong quy trinh boat dpng eua cac doanh nghiep. Nd cd the la bieu hien cua trinh dp dfldc dao tao hay ky nang cua mdt ehu the nao dd tren mpt linh vfle cua ddi sdng xa hpi.
Tri thflc an la loai tai san dac biet, dfldc bieu hien ci ngudn vdn nhan lfle va td chflc, vi vay nd cd each thie gdp vdn khac vdi viec gdp vdn bing eac loai tai san khac. Ngfldi gdp vdn bing tri thflc phai dam bao mang tri thflc cua minh ra phuc vu mdt each min can va trung thflc vi ldi ich cua cdng ty3. Day la mpt loai tai san cin cd cua eac thanh vien hdp danh trong cdng ty hdp danh, bdi thanh vien hdp danh phai la ea nhan, cd trinh dp chuyen mdn va uy tin nghe nghiep.
Sfl tin nhiem cua cae thanh vien cdng ty hdp danh dfla tren uy tin, nang Iflc va kha nang thflc te cua thanh vien dd va nd la cd sd de s i dung loai vdn gdp nay trong cdng ty. Viec gdp vdn bing tai san tri thie tfldng ddi khd khan tren nhieu phfldng dien nhfl: Tinh gia tri phan vdn gdp, ching minh sfl vi pham eua ngfldi gdp vdn. Vi vay nen viee dinh gia hay xac dinh ve
(phap. luat oa Doanh nghiip. 36 9 (234)-2011
nghia vu cua thanh vien gdp vdn bing loai tai san nay phu thupc vao thda thuan cua cac thanh vien hdp danh. Tri thie khi gdp vd'n vao cdng ty khdng cd sfl chuyen giao quyen sd hflu t i thanh vien gdp vd'n sang cdng ty, cd nghia la vdn dd van tdn tai trong eae thanh vien va cang s i dung vdn dd cang phat trien. De dam bao eho sfl dpe quyen s i dung cac tri thie dd eua edng ty la mdt khd khan ldn ein tdi sfl trung thflc cua ngfldi gdp vd'n. Svf tin tfldng lan nhau, hdp tae vdi nhau la mdt yeu cau thiet yeu de dam bao cho tri thie cd the trd thanh vdn gdp vao cdng ty. Cung vi le dd, phap luat ve cdng ty hpp danh cd quy dinh khdng cho phep mpt ca nhan la thanh vien hdp danh cua hdn mpt cdng ty hdp danh va via la thanh vien hdp danh eua edng ty hdp danh via la ehu mpt doanh nghiep tfl nhan, neu khdng ed quy dinh khac trong dieu le cdng ty. Bdi tinh chat eua hinh thie gdp vdn nay nen thanh vien gdp vdn trong edng ty hdp danh khdng the gdp vd'n vao cdng ty bang loai tai san nay.
Thie hai, gop von bdng hogt dgng hay cong viec
Viec cam ket thflc hien nhflng hanh vi cu the trong/vi ldi ich cia cdng ty cd the tri gia dfldc thanh tien theo quan niem eua phap luat ve nghia vu cung dfldc coi la vd'n gdp. Gdp vd'n bang cdng lao hay viec lam phai la gdp vdn bang edng viee dieu khien hay ehi huy, ne'u khdng, ngfldi thflc hien edng viec chi la ngfldi lao ddng, bdi nguyen tae eua hpi doan la svf binh dang gifla eac hpi vien'*.
Cd the nhan tha'y ring, sie lao ddng la mpt loai tai san phd bien, ngfldi ta rat de dang trong viec mua ban nd thay vi viec chap nhan nd la vd'n gdp. Do vay, khi sic lao dpng trd
thanh vdn gdp vao cdng ty thi phai bao dam cac da'u hieu:
(i) Cdng sie bd ra de dfldc eoi la tai san gop vdn nay cd ye'u td tri thie hoac kinh nghiem^.
Tuy nhien, trong trfldng hdp nay, ham Ifldng tri thie phai tha'p hdn so vdi cdng sic lao dpng, ne'u khdng se thupc ve trfldng hdp gdp vdn bang tri thie ma chung ta via ndi d tren. Chang ban nhfl viee gdp vd'n bing cdng sic lao dgng cua mdt ngfldi ed hieu biet da va dang kinh doanh trong mpt linh vfle nganh nghe nao dd vao cong ty hdp danh kinh doanh ve nganh nghe do.
(ii) Ngfldi gdp vdn bing cdng sic trong trfldng hdp nay dfldc eae thanh vien edng ty tin tfldng hdn nhflng ngfldi khae khi cdng ty dfldc thanh lap la mpt cdng ty ddi nhan^ edng ty hdp danh. Trfldng hdp nay phu thupe hoan toan vao sfl thao thuan eua cae thanh vien cdng ty. Hinh thie vd'n gdp nay rat phd bien trong cac md hinh hdp danh, dae biet la hdp danh tra hinh. Ngfldi gdp vd'n bing hinh thflc nay trd thanh thanh vien hdp danh trong cong ty.
Cung gidng nhfl viec gdp vdn bang tri thflc, ngfldi gdp vdn bang cdng lao eung hi rang buoc vdi cdng ty bdi cac nghia vu man can va trung thflc. Gia tri eua tai san gdp vdn nay cung rat khd xac dinh nen cae thanh vien cdng ty se til thoa thuan ve nd.
Ben eanh dd, md'i quan he xa hpi cua mot ehu the nhfl la md'i ban hang quen, mdi quan he vdi quyen lfle cdng cung cd the trd thanh tai san gdp vdn vao cdng ty. Mdi quan he tao ra nhflng lien minh ma dan gian quen gpi la nhflng "day lam an", nhflng lien minh nay bao ve cac thanh vien cua nd. Sfl quen biet trong cae mdi lam an tao ra dd an toan cho mot cong
^Hiap. lual oa Doanh nghiip. 36 9 (234)-2011
ty. Cac mdi quan he dd tang them ngudn thdng tin va sfl tin cay vao ban hang, giam thieu nhflng rui ro xay ra tfl hoat-dpng kinh doanh^.
3. Thvfc trang phap luat ve hinh t h i e von gop trong cong ty hdp danh va hvfdng hoan thien
Luat Doanh nghiep quy dinh theo hfldng mpi tai san deu cd the trd thanh vdn gdp, nhflng cac quy dinh trong eae van ban phap luat chuyen nganh Ken quan den hinh thie vdn gdp vao doanh nghiep ndi ehung va cdng ty hdp danh ndi rieng chfla the hien viee thfla nhan cae hinh thie vd'n gdp nay. Bdi vdn gdp cua thanh vien vao edng ty tao thanh san nghiep eua cdng ty va dfldc the hien trong sd sach ke toan eua cdng ty nen nd phai dat dfldc du tieu chuan de dfldc ghi nhan tren bao cao tai chinh eua cdng ty. Cdng sic lao ddng, tri thie hay cac mdi quan he la nhflng tai san vd hinh, bdi nd khdng tdn tai dfldi mot hinh thai vat chat cu the. Trong khi dd, phap lu^t lai quy dinh ehi nhflng tai san vd hinh thda man eae dieu kien la tai san theo ehuan mile ke toan mdi ed the trd thanh tai san gdp vd'n vao cdng ty hdp phap. Tai san vd hinh xac dinh la loai tai san ma gia tri cua chung cd the dfldc dinh rd thdng qua nhflng nguyen tie cua ke toan: La tai san khdng ed hinh thai vat chat nhflng xac dinh dfldc gia tri va do doanh nghiep nim gifl, si dung trong san xua't, kinh doanh, eung cap dich vu hoac eho eae ddi tfldng khae thue phu hdp vdi tieu ehuan ghi nhan tai san ed dinh vd hinh. Ngoai ra, tai san vd hinh dfldc xac dinh la tai san cua doanh nghiep edn phai bao dam bdn tieu ehuan: (i) Chic chan thu dfldc ldi ich kinh te trong tfldng lai do tai san dd mang lai;
(ii) Nguyen gia tai san phai dfldc xac dinh mot
each dang tin cay; (iii) Thdi gian si dung fldc tinh tren 1 nam; (iv) Cd du tieu ehuan gia tri theo quy dinh hien banh^
Vdi cae quy dinh cua phap luat hien hanh ve hinh thflc vd'n gdp trong cdng ty, cae loai tai san tren tr6 thanh hinh thie vd'n gdp trai phap luat. Tuy nhien, nhflng can trd dd cua phap luat chfla du manh de ban che dfldc nhu cau gdp vdn bing nhflng hinh thflc dd trong thflc te.
Ngay nay, quyen sd hflu tri tue, thfldng hieu, ban quyen, bi quye't ki thuat, thfldng hieu, uy tin... la nhflng tai san gdp vdn phd bien trong doanh nghiep. Uy tin, nang lfle cua mpt ngfldi dfldi gdc dp ke toan ed the eoi la mpt tai san khdng xac dinh vi nd ludn gan lien vdi sfl tdn tai eua ngfldi dd chflng nao hp cdn tdn tai. Nhflng dfldi gdc dp kinh te, neu uy tin nay dfldc s i dung de tao ra nhflng hieu qua kinh te cho mdt td chflc, thdng qua mot hdp ddng cho thue/gdp vdn bing uy tfn dd, rd rang nd da trd thanh mpt tai san dfldc xac dinh va la thfl tai san khdng the thieu dfldc ddi vdi sfl tdn tai va phat trien cua cdng ty. Mac dfl nhflng tai san nay khdng cd hinh thai vat chat cu the nhfl eac trang thie't bi may mdc nha xfldng khae cua cdng ty nhflng nd lai rat cd gia tri ddi vdi edng ty va cd the trd thanh nhan td quan trpng trong sfl thanh cdng hay that bai cua edng ty dd.
Viee mpt luat sfl cd uy tin, nang lfle dfldc nhflng nha dau tfl lien ket de md van phdng tfl van, mdt cdng chflng vien ed kinh nghiem dfldc mdi lien ket de md van phdng cdng ching; mdt dfldc sy cd ching chi hanh nghe dfldc mdi lien ket de kinh doanh dfldc pham; mot bac sy cd chflng chi hanh nghe dfldc mdi lien ket de md phdng kham; mdt kien true sfl cd chflng chi
(phap, luat oa. Doanh nghiip 36 9 (234)-2011
hanh nghe dfldc mdi lien ket de md edng ty tfl van xay dflng va thiet ke cdng trinh; mpt ca nhan hay mdt td chic cd md'i quan he cd the anh den cac quyet dinh dau tfl cua thi trfldng hay ed mpt mang lfldi khach hang rdng dfldc eae ea nhan td chic khae mdi lien ket de cung phat trien... la nhflng hoat ddng phd bien trong thi trfldng.
Ddi vdi cac cdng ty dd'i nhan nhfl la edng ty hdp danh, vdn cua cdng ty khdng phai la can efl quan trpng de xac dinh quyen ldi cua chu np, bdi eac thanh vien hdp danh phai chiu trach nhiem lien ddi, vd ban ddi vdi mpi nghia vu tai san eua edng ty. Y nghia ldn nhat cua vdn dieu le trong cdng ty la xac dinh ty le vd'n gdp cua thanh vien vao cdng ty, thdng qua dd lam cd sd cho viec phan ehia quyen, ldi ich va nghia vu gifla cac nha dau tfl trong edng ty - xac lap mdi quan he ndi bp trong cdng ty ma khdng cd y nghia nhieu trong viec bao dam tai ehinh ddi vdi ehu nd.
Tfl dd ed the tha'y, phap luat Viet Nam quy dinh ve hinh thflc vdn gdp chfla thflc sfl phi hdp vdi yeu cau thflc te' cua boat dpng dau tif, dieu dd anh hfldng bat ldi tdi nhflng ldi ieh hpp phap cua cae nha dau tu, ddng thdi eung anh hfldng tdi quyen ldi cua nha nflde. Ngfldi dau tfl lach luat bang each dau tfl dfldi cae hinh thflc hpp danh tra hinh, cae edng eu eua thi trfldng khdng the bao ve dfldc quyen ldi cua hp khi cd rui ro hay tranh chap, cdn Nha nflde mat di mdt phan ngudn thu eho ngan sach thue tfl thu nhap eua cac thanh vien gdp vd'n trong cae hdp danh tra hinh.
Do vay, yeu eau tat yeu dfldc dat ra ddi vdi phap luat ve cdng ty hpp danh ndi rieng va phap luat ve thi trfldng ndi chung la hoan
thien cae quy dinh lien quan den hinh thflc vdn gdp. Muc tieu cua viee hoan thien la lam cho che dinh phap luat nay phfl hdp vdi nhu cau dau tfl cia thi trfldng, hai hda ldi ich cua nha nflde va ngvfdi dau tfl de thuc day sfl phat trien eua kinh te - xa hdi. Theo dd:
(i) Xac dinh mpi tai san ed kha nang dinh gia dfldc thanh tien deu cd the trd thanh vdn gdp neu dflpc eae thanh vien trong cdng ty nhat tri. Dieu dd via bao dam dfldc nguyen tie tfl do y ehi, phu hdp vdi nhu eau cia ngfldi dau tfl, ddng thdi cung la cd sd de cac thfldng nhan tich cflc trau ddi, phat huy nang lfle va xay dflng uy tin cua minh.
(ii) Xac dinh mpt hdp danh ed the la mot thflc the vd hinh, dfldc xac lap tren cd sd hpp ddng lien ket dau tfl (hdp ddng hpp danh). Tuy nhien, de bao ve quyen ldi hdp phap cho chinh cae nha dau tfl va giam thieu nhflng xung dot gifla eae thanh vien edng ty hdp danh vdi ben t h i ba, phap luat can quy dinh ve viee dang ky ddi vdi hdp ddng nay •
1. Diiu 162 Bg ludt Ddn sU ndm 2005.
2. Le Tdi Trien - Ludt ThUdng mgi todt yeu, Bg Qudc gia Gido due xudt bdn, 1959, tr. 23.
3. Ngo Huy Cuong, Hdp dong thdnh lap cong ty, Ludn dn Tien sy lugt hgc, tr. 55.
4. Le Tdi Trien, Ludt ThUdng mgi todt yeu, quyen 2, Bg Qudc gia Gido due, 1959, tr. 23.
5. Ngo Huy Cuang, Hdp dong thdnh lap cong ty, Ludn dn Tien sy ludt hgc, tr. 59.
6. Ngo Huy CUdng, Hdp dong thdnh lap cong ty, Ludn dn Tien sy ludt hgc, tr. 59.
7. Phgm Duy Nghla, Chuyen khdo Ludt Kinh te • Dgi hgc Qudi: gia Hd Ngi, 2004, tr. 61.
8. Chudn rhUc ke todn Viet Nam, Chudn mi/c so 04, Tdi sdn co dinh vo hinh ban hdnh vd cong bo theo Quyet dinh sd 149/2001/QD-BTC ngdy 31/12/2(^1 ciia Bg trUdng Bg Tdi chinh.
