NGON NGU" - VAN HOC - VAN HOA
Tu- tirong ciia L.Tolstoi ve giao due
Pham Van Chung*
Tom tat: De doi mdi can ban va torn dien nin giao due Viet Nam hito nay cin phii nghien ciiu, tdng kit ljch su giao due hgc, frong do bao gim nhirng di sta vl giao due cua L.Tolstoi. Chi vdi hai tac phim Vi gido due qudc ddn vg Vi gigg due vd dag tgo, L.Tolstoi da dua ra nhChig tu ludng rit sau sic vl klioa hgc giio due, mdi lien h? giua nha trudng va cuoc sing, giio due dai hgc va giao dpc quic dan... Nhung quan xuyen trong loan bg ly thuyet giao due cua ong chinh la tu tuong trilt hgc vl mgt nin giao diic ty do va dan chu. Day la gia frj co bta, ldn lao frong tu nrdng vl gmo dttc cua L.Tolstoi, chung ta can tilp thu dl phal friln giao dye Viet Nam.
Tir khoa: Giao dyc; ttiet ly; tu ttrdng; L.Tolstoi.
l . M o d a u
Giao due Ii mgt linh vyc hgat dgng Itto va qum trgng cia xi hgi. Vi thl, dl chg xa hgi eg mgt tuong Iai tdt dep thl mgi ngudi cin cd sy quan tam sau sic, toto dito din sy phit trito giio dyc. Mdt Irong nhung nhigm vy qum trgng vi cap bach li phai chin hung nin giio due nudc ta hito nay li xiy dyng hgc thuylt khoa hgc vl giao dyc.
Dto nay d Viet Nam, L.Tolstoi (1828 1910) di dugc bilt din khdng chi nhu mgt nhi vta, ragt nghe si vT dai, rai cdn la nha lu luting Idn cua nudc Nga va thl gidi. Vdi tu each nhi giio due hgc, dng ddng vai ltd tou mgl gach ndi, mgt mat xich quan trgng tiong ddng chiy Ijch sfl tu tudng, tinh thin va thyc tien giio due Nga ndi rieng, nhan loai ndi Chung. Nhung di sta Iy luta ve giio due cia L.Tolstoi dugc thl hien tip trang d hai lic phim la Vi gigg due qudc ddn vd Vi gidg due vd ddo tgo (dugc in tiong lip sich "Dudng sdng: Vto thu va nghj luto chgn lgc"). Tiong hai tta phira nay L.Tolstoi da dl xuit nhung tu ludng 78
giio due mang y nghia mdt hgc thuyet khoa hgc ve giio due vdi ndi dung da dign, rat sau sic, cd gia ttj ddi vtfti giio due ca frong qui k h i vi hito tiidi. L.Tolstoi cd suy tu day tiich nhiem ve khoa hgc giio due. Hgc thuylt cua L.Tolstoi du chi dudi hinh thflc mgl bin phic thio nhtmg da bao gdm tit ca nhung ndi dung co bto cua mgt khoa hgc giio due (vl ddi tugng, muc dich, chflc ntag, vai trd cua giao due, ngi dmg vi nhung phuong thic, hinh thflc, nhung cap do va nhung linh vyc giio due, Ijch su giao due, nhihig pham tru, quy luit giao dye CO bin). Bii viet nay gitii thito ngi dung tu luting CO bta cua L.Tglstgi vl giig dyc.
2. Tir tirdng ciia L.Tolstoi vl doi tuyng va tnuc dich ciia giao due
Trgng bii Vi gido due qudc dan, L.Tolstoi cho rmg, hien gid chung ta khong bilt bin chit viec giio due dto chung li gi, ' Tien si, Trutmg Dai hgc Xa hgi v4 Nhan via, Dai hgc Quic gia Hi, Ngi. DT: 0943120880.
Email chungpv2000@yahoo com
Pham Van Chung ching ta chua hi cd mdt khoa hgc nio vl
fruyen day vi giag huin (tic giio dyc hgc), CO sd dau tito cia giao due hgc vin cdn chua dugc xiy dung, djnh nghia giag dyc hgc vi myc tieu cia nd li vd bo va cd hai [5, lr.22]. Tu thyc trang iy L.Tolstoi dy djnh ve mgt khoa hgc giio due mdi. Ong cho rmg giao due von cd nhung quy luat cua nd, cho nen nhiem vy cia khoa hgc giio due la tim kilra nhung quy luit iy.
Mgl quy luit co ban cia giag due dugc L.Tolstoi vach ra Ii sy gap gd cfla hai chi hudng, tic la cia ngudi truyto day vi ngudi dugc tmyln day, cing vuon tdi mgl nuc dich. Cii siu sic va chinii xic trong quan niem niy cua L.Tolstoi nim d t i "chi hutog", vi nd thay cho rat nhilu t i nhu "tri tiiuc", "chto ly", "phira chit", "dinh hudng", "vun bdi", "tu dudng"... vln li nhflng tu diln dat radi lito he co bta ndi trto. Cd thl lu "y chi" dugc L.Tglstgi kl thfta tfl l.Kmt, nhung niu nhu I.Kant ndi vl
"y chi" va "ty do y chi" frong dao dflc, trong hanh dgng ngi chung [2], thi L.Tolstoi ndi ve "y chi" trong hoat dgng giao due vi do la qum dilm ritog cua dng. Tuy nhien, dito die sic d diy li dng di nhan ra dilu kign CO bta ho tro, thic day quy luat ndi tren, dd la "tu do". Ong khing djnh ring chung ta phii xic djnh tiiyc chit cia sy tii do mi nto thilu nd thi sy gap go chi hudng cua hai phia se bj cin trd, ring chi duy nhit sy ty do, dd li chuin cia toin bg khoa hgc giig due, li niem xac tin cia chung ta, ring phii ting budc, xuit phit Hi vd sd sy that, tien dan dcn giii quyit cic vin dl cia khoa hgc giio due [5, tr.22 - 24],
Tu nrdng ve ddi ttrgng, myc dich cia mdt khga hgc giao due mdi dugc L.Tolstoi tiep tue frien khai trong bai Vi gido due vd ddo tgo Thdng thudng, ngudi ta cho ring ddi ttigng cia mgi khoa hgc giao dyc li
"giio due", nhung ddi vdi L.Tolstoi vin dl khdng gim don nhu vay. T i su phe phto cac nto giio dyc Nga vi Chau Au tiong qua khfl vi duong thdi, L.Tolstoi cho iing:
"Giio dyc khdng phai li ddi tugng cia giio due hgc raa chi la mdt hien tugng mi giio due hgc khdng thl khdng luu y" [5, tt.28];
tat ci cic nin giag due cu diu pham sai lam, deu chi nhim giag due dli vdi Ihilu sd, chi vi Igi lch cia ke di giag dyc, hgan tgto khdng quan tim, xuit phil t i nguyta vong, quyto lgi cia nhan din; giag due cu cd tlnh chat giio dilu, ip dat, cudng buc nang ne; nhi tmdng li noi day su Iudi bieng, tham chl tid thanh noi cho dfla tie
"ten tip" sy thu dgng, lua dli, dag dflc gii, sy budng thi vl thl chit vdi cudng dg ngiy cang ldn hon [5, tt.38]. L.Tolstoi chi ra nhung nguyto nhan chu yiu cua nin giao due cu vi dutmg thdi tu "bin tinh" con ngudi: rtir „hdi, a tiong gia dinh, noi mi cic dng bd bi me diu mong biln con cai minh thinh nhung ke nhu minh, vi noi dd quyen ty do phit triln cia moi ci nhin chua thira nhap vao y lhic cia phu huynli;
Ihi hot, d ttong ton giao, vi radl ngudi Hoi giao, Do Thai giio hay Kitd giao diu tin chic ling mdt ke khdng thia nhto hgc thuyei cia mh la thi se khdng dugc cflu roi, se vinh viin hiy diet tam hdn minh; thi bg, a trong nlii nudc, theo ong day li nguyen nhin quan trgng nhit, giig due nim trong nhu cau cia chinh phi muln giio due mgi ngudi cin cho nhung muc dich nhit dinh, dac biel li cho su tin tai cia chinh phu, nhi
Tapchi Khoa hoc .va hgi VietNam, so 6(103) - 2016 nudc; Ihi lu, trong xa hgi, gitii quy tgc, qum chflc vi it nhito li thuang nhto mang lai hiu qua cd hai nhit cho giio due [5, U.33 - 34, 54 - 55].
Thay linh trang thim hai va nguyen nhm cua giao due nhu vay, cho nen L.Tolstoi raudn xic dinh lai, ddi togng cfla giio dyc hgc. Ong yto ciu phii Uiay khii nigra "giio due" btag khii niem ratii l i "dgo tgo".
Ong cho ring: "Ddi tugng cfla giao due hgc chi cd thl vi phai li qui ttinh dig tag"; dio tag ttico nghia rdng nhit bag gdm tgto bg nhung anh huting thic diy su phit triln ragt con ngudi, cho anh la mdt till gidi qum rtog Idn hon, cho anh ta nhung kiln Uiflc mtii, dio tao bao gdm ci nhflng ttd Choi tre em, nhung dau khd, nhflng hinh phat eua bd rae, sich vd, cdng viec, viec hgc tip cudng bach hoic ty do, cic nghe thuat, cac khoa hgc, cugc sdng. Ong ndi tang, giio dyc khiln cho ngudi dugc giio dyc Unit hgi nhung nin nip dao die nhit djnh, cd the khiln ngudi hgc ttd thinh mdt ke dag die gii, mgt ten dao tie hgic ragt ngudi tit byng [5, tr.29]; giao dyc Ii sy tac dtog cuong bach, ip dat cia mgt ngudi ddi vdi ngudi khic nhim tao dyng mgt con ngudi dugc chg li tdt, biln ngudi khic thtoh radt ke gilng anh la, thi dio lao li quan he ty do giia ngudi tiiu nhta kiln thic vi ngudi irayln dat; sy khic biet cia giio dyc vi dao lao chi li d chl cudng bich mi gita dyc cho li dac quyin cia rainh, cdn dio tao ludn ty do [5, tr.29 - 30]' L-Tolstoi kit luta: "Dta tao va gita due la hai khii nigra khta nhau, vi dta tao ludn to do nto nd hgp phip vi chinh dmg, cdn gita due ludn cudng bich nto nd bit hgp phap
va khdng chinh dmg, khdng till dugc bign rainh bdi ly tri va vi viy khdng till frd Ulanh ddi tugng cua khoa hgc su pham" [5, fr.54 - 55].
Cd tiie tiiay, cd le vi qua bit binh vdi nin giio dyc cu rai L.Tolstoi da phu nhto hota toto khii niem giao due. Nhung "dio tgo"
ma L.Tolstoi nto ra cilng dugc bao him ttong ngi dung cia "gido dyc". Thyc ra, ong s i dung tu "dio tao" de ndi vl ngi dung, tinh chat cfla mdt nin giao due mdi. Nen giio due iy tren tiiyc tl, di va dmg niy sinh, phit triln d Chau Au mi nhung lu todng trung tam cua nd la ttnh chu thl, ty do, tri tue, Iy tinh va dao due. Nhung tu tudng cia L.Tolstoi vl dl cao dao lao dudng nhu cdn vugt Ito ca nin giio dyc Chau Au duong thdi, dd la vl mgt nin gita due - dio tao cho ddng dio nhm dto. Noi each khic, tren thyc t l L.Tolstoi da bin din mdt khga hgc giio due mdi, khoa hpc vl mgl nen giag dyc tuong Iai,
3. Tu- tu-ong ciia L.Tolstoi ve sir gjn ket giao due nha trtrdng vol cu?c song
L.Tglstgi chi ra mgt trong nhung sai lim cto ban cfla nin giao dyc cu dd la hoto toin tich nhi tmdng ra khdi cugc sdng, mi nguyen nhto chi yiu cua sai lim dd la do sy ap dit tfl ttto, t i phia nhi nudc, tft chlnh phi xudng. Ngi dung va phuong Uiftc giio due CO bta cia nhi ttudng cu la giio dilu, cudng buc, thmi chl bao lyc. L.Tolstoi da lay vi dy vl nudc Die, vi Tmng Hoa. Theo dng nudc Dftc van chua khic phuc dugc sy chdng ddi cua dta chtog do tinh cudng bach cia nha tmdng van de ning Ien tam ly dto chung; d Tmng Hoa, ragt vj dai titan ci ddi khdng rdi khdi Bic Kinh, cd thl bit fri
Pham Van Chung em^hoc thudc Idng cic chim ngdn cia
Khdng T i va nhdi nhtSt vao diu ching bing roi vgt [5, u.3, 5], Ong raia raai vl tmh, lich rdi tuyet ddi cua nhi tmdng cu khdi cudc sdng, Ong cho ring nhi iradng cu dugc thiet kl thinh nhi tmdng kilu cinh sat; d dd tre em khdng dugc rad mitog du chi xin phtip dl "ra ngoii". Nha tnidng dugc thiet chl nhu viy bdi le myc dich cua chinh phi, thuong cip chfl yiu khdng phii de md mmg hgc vin chg dan ching mi dl giig hda hg theo phuong phap cia rainh.
Nhi trudng dugc thilt chl nhu thl khdng phii de cho tre em dugc thoai mii hgc tap, mi la de chg_ thiy giao giang day dugc' iiuto lito... Ong khing djnh d Nga "cic kieu nhi tradng da djnh hinh trong ljch s i dto khdng thl trd thinh miu myc dl noi theo mi cung vdi moi budc tiln bd chflng ngiy cang tut hta so vdi trinh dd chung vl giio dyc va vi viy linh chit cudng bich cua ching ngiy cang trd nen bit hgp phap vi cudi cung li d Tiy Au, giio dye nhu mgt mach nudc thim ngim, da chgn cho minh mgt ccn dudng khic; bd qua cic nha tradng vi chiy trin vio mgi phuong tito giio due trong ddi sdng tiiudng nhat" [5, tt.21 j .
Trudc tinh trmg day va hgc trcng nhi frydng (cfl va duong tiidi) nhu vay, L.Tolstoi cho ring: "Y tiiic nhto loai li thanh to qum trgng cia ljch si, bdi vay niu nhu nhta lgai <i thflc dugc tinh bit cap cia nha tradng rainh tao dyng, thi bta thta cii
•j thic iy da se li mdt sy kito ljch s i cd thl lam CO sd chg ccng cugc thill chl nhi tnrdng" [5, tt.l5]. Viy cii y ttiuc lam co sd, dieu kito cho \iec thill chl Iai nhi Uudng ma L.Tolstoi ndi dto d day li gi? Co le dd
chinh li viec phii loai bd phuong phap cu, phuong phap giio due cudng bich, ap dal, de tim la phucmg phip giao due mdi.
Nhung L.Tolstoi cho ring ching la chua biet den phuong phap nio mdi, vi "nlii tmdng vto cdn chua dugc ty do" hoic mdi chi dugc "ty do" mgt cich "gii djnh" [5, ti.9]. Nhu viy, L.Tolstoi ndi vl Uiyc chit cia mdi lien he cia nha tradng vi cugc sdng, dd la "ty do" vi nd vln li yiu ll ly nhito cia cudc sdng, li bta than cudc sdng.
Nd la dieu kito co bta lim thay dli bin chat phuong phap giao dyc trong nlia trudng, vi nd dua din sy giao due tu do trong nhi trudng. Bdi vi, giio dyc ty do trong nha tradng hay nhi trudng gin vdi cugc sdng li noi tre cm co thl tim thiy niera stag khoii va la noi thyc hito nhu cau chi yeu cua chtog li i-to dgng ly do, li noi mi thien nhito da bm cho nd tit ci nhing dieu kito cin thill dl phil triln, diy cung Ii noi cia nhung cdng viec ding tag, nhung trd Choi dto da, cugc sdng gia dinh... dn Ii nhung dilu kito, dgng lyc chu yiu chg sy phat triln cua tre cm, cho bit ky sy giio due nio [5, tt.lO - 11]. Giao due ly do trong nha tradng, dd li thl hito cich day, each hgc li CO bin, c h i khdng phii la day cii gi, Ii cho phtip ragi ntag lyc cao cip nhu tudng tugng, stag tag, suy luin se dugc phat huy
Nhu vay, thuc chit ndi dung tu tudng cia L.Tolstoi vl moi lien he hiru co giua nha tradng vi cugc sdng la, yen eiu "mgi sy giig due diu phai nhim giii dip nhung vm de do cugc sdng dit ra". Dd chinh la nguyen Iy co bta cua nin giao due ty do, dta chi. Mdt nin giio due t i trong nha
TapchiKhoahocxahoi VietNam, so 6(103)-2016 tmang chi thirc sy co siic song khi no tir do, ttic la, khi no !a hien than cua nhirng nhu cau cuoc song cua dong dao nhan dan.
4. TIT tifong cua L.Tolstoi ve giao due dai hoc
Ve giao due dai hoc, mot ckp do giao due quan trong, la co quan giao due chii yeu ciia he thong giao due, noi true tigp dem den cho xa hoi nhiing con nguai duoc dao tao 6 trinh do eao, co the tham gia ngay vao nhung llnh vuc cu thg ctia doi s6ng xa hoi, L.Tolstoi cung da chi ra tinh trang tham hai cua no, nhat la a Nga va chi ro nguyen nhan tai sao "ciing chinh cai hpc vkn dai hgc rk hicu qua a Tay Au lai khong sir dung dugc 6 nuoc ta?" [5, tr.53]. Theo L.Tolstoi, chinh giao due dai hoc quy djnh cac h? thfing giao due cap thap, chinh khilm khuygt cua cac nha truimg binli dan va ckp huyen xuk phat chu yeu tir nhCrng sai lam trong yeu cau ciia cac trucmg dai hoe [5, tr.46], truang dai hoe cho ta bi&t "no ia ke dku tien chifim dung cho minh cai quyen giao due, no cung la ke dau lien can ctr vao nhimg ket qua ma no dat duoc chimg minh cho su hk hgp phap va bat kha thi eiia su nghiep giao due" [5, tr.50 - 51], Ong phe phan tinh (rang ciia cac truang dai hoc duang thai a nuac Nga va cung con hien dien kha ro a Chau Au. Theo ong, chung cung loi le khong khac gi cac hoc duong tu vien, trong trucmg dai hoc van ton tai tinh chflt giao diSu, Iham chi bk kha vi pham y nhu ciia giao hoang. Qua trinh iruyen thu cho sinh vien dien ra mpt each bi hiem, trang nghiem y nhu ciia thdy tu.
Trong nha truong vln tdn tai tinh (rang giao sir giang bai ma kiiong co nhCrng cu6n sach, bai giang. gido trinh ciia chinh minh, ngu co
nhimg giao trinh nhu vay thi ti le chi la 1/100. Trong truong dai hoe sinh vien co nghia vu im lang, con cac giao su thi co quygn noi tdt ca nhung gi hg muon.
L.Tolstoi ket luan mgt each gay gat va dky chua chat rang: toan bg co cau dai hgc dugc xay dung tren nhirng co so sai lam; truong dai hpc khong dao tao nhirng con nguoi cSn cho nhan loai, ma chi la nhimg con ngucri can cho mgt xa hgi hu hong; dilu quan tam chu yeu ciia sinh vien (chii y6u noi vk cac sinh vien uu tii) la tim kigm ban ghi chep hoac giao trinh co thh giiip hp chuSn bi thi;
da so di nghe giang hoac vi ch3ng co viec gi Iam hoac chua ehan ngay voi viec nghe giang lioac de lam hai long giao su; sinh vien t6t nghiep dai hgc khong biet phai dira vao dau; nhtmg tri thirc anh ta thu nhgn dugc chang c3n cho ai, khong ai tra xu nao cho nhii-ng tri thtrc do, ITnh vuc ap dung duy nhk cua nhung tri thirc do la trong van hpc va su pham, tire trong cac kiioa hgc dao tao ra nhirng ke cung vo dung nliu vay; sinh vien ra truong tro ve gia dinh th§y mpi nguoi xa la vai minh, mSc dii anh ta la san pham "toi uu" ciia nin giao d u e . [5, tr.33- 34]. L.Tolstoi chi ra nguyen nhan chu yeu dan dan tinh trang long hanli, tinh ch^t giao dieu, ap dat, sai ikm ciia giao due dai hpc hien thai, nhk lk a Nga, do ia "khong co tir do", rang "chira mgt ai va chua tirng bao gio CO ai do nghi dgn viec xay dung cac truang dai hgc trgn co sa nhirng nhu cau cua dan chiing" [5, tr.45].
Tir su phe phan giao due dai hpe ducmg thai, L.Tolstoi da suy lu ve he th6ng giao due dai hpc moi. Theo L.Tolstoi, mgt n6n giao due dai hpc moi phai la giao due tu do,
Pham Van Chung phit la nto giio dyc dugc xiy dyng trto
nhung nhu ciu cia dto ching. Dd la mgt nen giio due khdng giao dilu, khdng ip dat 6 dd giig su Ito Idp nhit dinh phii cd bii giing, giao trinh thl hito kiin thic diugc Hnh vyc chuyto mdn ritog cia minh, d dn phii diln ra sy tranh bito, phii dem den cho sinh vito cin nhung cudc dim thoai va ngudi hudng din. Trudng dai hgc phii li noi tu hdi nhirng con ngudi nhira muc dich dio tag lin nhau. Theo L.Tolstoi nhirag trudng dai hgc nhu vay mdi chi dmg xuat hito d nhthig "xd xmh" khic nhau cia nudc Nga, ring d dd, ttong cac ttardng dai hgc, cic cau lac bd sinh vien thudng tu hdi cmg dgc sich, cing trag ddi va cudi cing, cung ra radt quy dinh phii ty hdi vi trao dli vdi nhau nhu thl nao. (Jng khing djnh, dd chinh li dai hgc Uiyc sy [5, tt.43].
5. Tu- tudng cua L.Tolstoi ve giao due quoc dan va y thirc dan tgc Nga
Qum nigra vl giag due quoc dta cia L.Tolstoi dugc thl hito rd rmg ngay trong bai Vi gido due qudc ddn. Day li ngi dmg qum Irgng nhat ttong "hgc thuylt giio dyc"
cia L.Tolstoi. Ngay d nhung trmg dau tito CUtl bii vilt, L.Tolstoi da chi rd giao due qudc dto ve cm bta khdng tin tai d sy hito dito cia nhi nudc, khong phii li ragt nin giao due dugc ban bl tu bto tten, tic la tu phia chinh phi, nhi nudc vi t i cai ggi la
"cgng ddng" xudng cho dto chtoa.
L.Tolstoi ien ta ramh me til ci cac he thdng dugc ggi li giio due "qudc dta" d hiu hit cac nudc Chau Au Uiuig cl vi duong Ihdi. Ong nhto thiy chinh phi vi xa hdi khao khil dem hgc vin din chg dto
chtog, viy ma bit chip mgi nd lyc, manh khde vi sy kito tti cia chmh phi va cdng ddng xa hdi, dto ching vin diudng xuyen bdc Id sy khdng hai Idng, thim chl chdng ddi ddi vdi nto giao due ngudi la bm chg hg vi chi nlng budc chiu nhto nhugng sue ep; va ehg din nay sy chdng dli diudng bi coi li bat hgp phap va ngudi ta chl nhm ra mim ic ttong nbung phm ddi iy. Ong nhm thiy nguyen nhto co bta cia linh ttmg khdng hii ldng, phta ddi iy li do linh ap dil, giio dilu, xa rdi thuc tl vl ndi dung vi pbuong thic cuong bic trong giio due, li do nen giio due lam vio cinh ngd ehi bill hgc thudc Idng nhung chto Iy cd sin, khdng the nghi ngd [5, tr.j-6]. Nhu da ndi, theo L.ToIstgi vl diyc chit nin giio dyc dugc bm l i tten xudng tu Uitdc din nay chl la nen giio due cia ttiiiu sl, cho thieu sl, dta biet vi lgi ich cua chinh phi va cia nhung ngudi di ttuyin diy hgc vin, khdng cin bilt den nhu ciu giag due cia ddng dio nhta dm. Cho nto, hiu qui cia nin giio due iy li het sic nmg nl, Ong vill: "(3 Due chi cd the tu hio vdi nin giao dyc niy tren nhung con sd didng ke, cdn da phin dta chtog vto ra Uudng vdi raac cim ghe sg nhi ttaidng" [5, tt.3-6]; d Die ngudi ta "rdi mii trudng vdi mgl ky ntag ndi vi vill miy mdc vi mdt su ghe tdra ddi vdi con dudng hg dugc tilp cta khga hgc", ngudi ta ttd thinh ngu dto hda, bi lim raeo md nhung ntog lyc tri tue [5, U.IO - 11]. Nhu vay, ddi vtiri L. Tolstoi nin giao dyc quic dm cd mil cia chlnh phi, nhi nudc, sy nhta danh cgng ddng vdi viec s i dung ndi dung, phuong ttiic ap dit, chi li giao due qudc
Tap chi Khoa hoc -\a hdi Viet Nam, sl 6( 103) - 2016 dta tren danh nghTa. hinh thic. L.Tolstoi khdng phi niita nhi nudc, chinh phi, xa hgi, nhi trudng ddi vtji nen giio due qudc dta. nic la ddi vdi nen giio due cia toto xii hdi, cbo loin xa hgi, dan chtog cia mdl dit nudc. Theo dng, bm chit cia giio due qudc din khong phii la viec chinii phi hay cii nhto danh cgng ding bm chg nhto dan nhCmg ngi dung, phuang diic, diim chi ci nhu cau dugc giao due, rai li d chd giio due quic dta phii dugc hinh thanh tren co sd nhung nhu cau dugc giio due cia dona dio nhan dta. Ong cho ring, dan ching yeu thich vi Iy tira kiem hgc vin vdn tilm tang nhu ngudi ta yeu Ihich vi tim kilra khdng klii de thd [5, tr.4]. Cd thl ndi tu tudng vl bta chil cua giao due qudc dan cua L Tolstoi la cai nhin trilt hgc rit siu sic.
Cu the, dng di nhin thiy cai nghia chto chinh, sau xa cia l i "qudc din" nira siu, bat ngudn tu cai tap hgp nhta dan ldn lao day sue sdng manh liel cia nhung qudc gia, dil nudc nhil dinh trong thdi dai dng. Ndi cich khac, dli vdi L.Tolstoi, giio due qudc dan khdng the khdng raang ngi dtmg xi hdi sau sac, rgng ldn trudc hit Irong phara vi qudc gia; mgt xa hdi, ragt quic gia, dit nudc muln ldn lai, phit triln kheng thl khnng id chiic mgl nin giio due cho tota xa hdi, cho toin dan cua nudc minh, nhung do phai la nin giio dyc dya tren nhu ciu cia ddng dio nhan dan. Trto thyc tl day li lu tttdng din chi vl giio due va nd khdng tfch rdi lu tudng vl ty do vl giio due. Theo L.Tolstoi nin giao due qudc dan dich thuc nhu i-.iy uto thyc ll chua cd. nin gita due quoc dan li mgl qui trinh vin ddng cua tu
dg va nd hito dang din nhu mgt giai doan radi cia ty do ngay ctog Itm hon [5, tr.9].
Song, dilu die sic nua li d cho, L.Tolstoi khdng ding lai, khdng thda rata vdi sy bta luta ve giio due quoc dto ndi chmg; dng ndi vl giao dyc qudc dto qui khi, duong thdi vi triln vgng cua nd d cic nudc Chau Au, d Nga, chi yiu li dl bin vl giio dye qudc dan cia nudc Nga - Td quic yeu diu cia dng. Tu tudng chi dao xuyto thau va khit vgng chiy bdng trong tim liln dng Ii xay dyng mdt nin giio due qudc dta mdi me, tito bg, dto chi va ty dg d nudc Nga dya trto viec ril kinh nghiem, ling kll toto bd Iich s i giio due ci vi thyc tiln va ly luin cia cic nudc, cic dta tgc Chto Au, phuong Ddng. Ong dat ra ciu hni ldn: "Vay thi ngudi Nga chung ta phii lim gi hien nay?" va da tri Idi rit ro ring: "Rot cugc hay y lhic rang cai quy luat rit ra mgl cich rg rang ci tu lich s i giag dyc hgc, ci t i lich s i ban than nin giio due - dd li dl cho ngudi di giio hda bill dugc cai gi li tli dep, cai gi li tdi te thi ngudi dugc giio hoa phii cd toin quyin thl hito sy khdng hii long cia mlnh, hoac chi it ra li ling tranh cii kilu giio due khdng thda mta anh ta theo bin nang - hay y thic ring chuin myc cia giao dyc chi cd mgl mi thgi - ty dg" [5, tr.21 - 24]. Vol lit ca tinh thin, trich nhiem ldn lao vi tu lam hilu bilt sto sjc, rdng lto cua mgt ngudi con uu tu cia Td quic Nga vl dai, L.Tolstoi lito doin con dudng cua ragt nto giio dyc mdi diy gian nan va dii lau cia nudc Nga, Ong vilt: "Cd Ic phii hing trim nam nua nhung y kiln tdi dien dat trto diy, rat cd thl, mo ho, vung ve, thieu sic thuylt phuc, mdi trd thanh tai sin Chung; cd le phai hing trim nim nua mdi tieu tan nhirng thiet chl cd sin t i lau - Irudng tieu hgc, Irudng trung hgc, trudng
d?i hgc mdi xuil hito cic trudng hlnh ttianh tren co sd quyin ty do cia thl he hoc trd 'i«Ji"[5, lr.61].
6. Ket iuan
Nhy vay, hge diuylt giio due cia L.Tolstoi d i mdi chi la mot bta phic thio nhung da the hito tim vdc ttr ttrdng rit sit!
sta va ldn lao cia mdt nha giio due ldn Nhung khia canh ngi dung trong boc thuylt cua L.Tolstoi dugc phm tich tten diy khong chi eho thiy ching cd y nghTa, gii in dot vot g,ta due the gidi, nudc Nga ma ci do. vdi Viet Nam hito nay. Trgng nhung bm luin cy the cia L.Tolstoi vl khoa hoc gtao due, ve giio dyc, dio tao, vl nha trudng, nto dai hgc, vl giio due qudc dan va ci sy phe phin, danh gii cia dng ddi vdi nhung nen giio due eu vi duong thdi. cd the cdn nhing dilu phai bin lum them nhung tu tudng giio due cia dng di khing djnh mdt sy that khdng thl bta bg, do li ragi khoa hgc giag due se ching di' den diu neu chung khdng cd nhung Irilt ly tnet hgc ding dan, khoa hgc lim nin ltog' Tu tudng triet hgc giao dyc cua L.Tolstoi quto xuyto nhung khia canh not dung dugc phto tich d ttto, la tu tudng chg ring giio due phii gto vdi cudc sdng, giio due phii co dm chi vi ty do. L.Tolstoi hieu ring nto giio due ty do, dto chti la khdng dugc ap dit, cuong bic, giio dilu dudi moi hinh thuc, nhat li t i phia nha nudc, chinh phi xudng; d nto giio due dd ngudi hoc tu chi trong hoc tap dudi su hudng din cia ngudi day; nen giio due do phii dugc xay dyng trto nguyto vgng, lgi ich cia ngudi hgc dta biel cia ddng dio nhto dm, raoi ngudi dto. Hgc Ihuyet giag dyc cua Jghn Dewey (chi yeu uong tic phim Ddn chu vd gida due), cd tic dung, y nghTa to ldn ddi vdi nto giio due cua nudc My. Tu hrdng giio
due cua L.Tolstoi vl co bto khdng khta tu ttidng eia Jonh Dewey. Cdn d Nga tu tttdng ty do khdng ngung chiy trong tti 'lue tara hdn Nga vi tito doto cia L.Tolstoi sm hon mdl ttam nam dudng nhu cung dang tro dianh hito thyc. Ddi vdi Viet Nam hita nay, tu tudng ty do trong giio due cia dng dmg ddng hanh vdi nhung tu tudng cia nhung tic gia khac nhu John Stuart Mill John Dewey... va dang cd mil trong nhimg tien bd nhat djnh cia nin giio due Viet Nam. Mat khac, nhung gi L.Tolstoi qum sat, mo ta ve thye trang bi dil va dmg thit vgng cia giio due trto nhilu phuong dito nhu da thiy d Nga tiong thl ky XIX, cung da ndi Ito hd cho ching ta nhilu dilu vl nhihig gi dmg diln ra trong nin giio due Viet Nam. Khdng nhung dil, L.Tolstoi cdn cho ching la mgl hinh miu, radt bilu tugng tuyet vdi ve tinh tliin nich nhiera ddi vdi' sy nghiep giio due qudc dto. Ong hilu ring khdng die phat ttiln mgt nin giio due mdi ma khdng cd ly Uiuylt, khoa hgc giig due mdl vi dng da co ging, quyli itai diuc hito cdng viec Idn lao iy.
Tai lieu tham khao
[1] Pham Vta Chung (2012), "Tu lutog cua L.Tolstoi vl le sdng". Tap chi Khoa hgc Xd hgt Viet Natn. sl 4
[2] I Kant (2007/ Phi phdn ly tinh thgc hdnh, Nxb Tri thuc. Hi Ngi
[3] John Stuart Mill (2005), Bdn vitudo, Nxb Tri thuc, Ha Ngi
[4] John Dewey (2010), Ddn chii vd gtdo due, Nxb Tn thuc. Ha Ngi.
[5] L.Tolstoi (2010), Budng sdng - Vdn thu nghi lugn chon loc, Nxb Tri thuc. Ha Npi.
[6] Nhilu tic gia (2015), Bdn vi gido due, Nxb Tri thuc. Ha Ngi.
