NQHIEN c d a - TRAO DOI
Ve vai tro cua Ngan hang Nha niTdc trong on djnh tygi^
TRAN NGQC MAI D 6 THANH TUNG ini. v]gn Ngan hang
Bai vi^'t thi^c hi$n viec xSy duTng chi sd' ap life thi trifdng ngo^i hdi, tiiT do, so sanh vdi si^ bid'n ddng cua ty gia danh nghia, d^ danh gia vai tro cua NgSn hang Nha nufdc (NHNN) trong vide giam ap liJfc tren thi trrfcfng ngo^i hoi.
XAY Dl/NG CHI, SO AP LLfC THI TRL/C(NG NGOAI H O I
De do dffdc dp Iffc tren cung nhff chinh sdch can thidp ngoai hdi cua NHNN, chung tdi dp dung phffdng phdp tid'p cdn cua Weymark (1995). Md hinh Weymark dffdc dffa tren cau tien, gia ca, lai sud't, cung tien va phan ffng cua NHNN dffdi dang:
rr^=p, + b,y^-b^i, + v^ bi>Oandb^>0 (1.1) P '= Og + ap' + a^s, a I, a^>0 (1.2) mf ='m, / + Ai/^ -I- A^ (1.4) Af^=-p]As^ (1.5)
Trong dd:
Dau sao bieu thj ydu td nffdc ngoai cua cac bien ndi dja vd ky hidu Es^^, the hien ty gia ky vgng cua thdi diem t+1.
Muc dich CO bdn cua vide xdy dUng chi s o a p lUc thi trUdng ngoai hdi va chi sd'can thidp Id de xdc dinh chieu hUdng cua dp Iffc vd ddnh gia nhffng phan ffng cua NHNN trong sudt giai doan nghien cffu. Nhdm nghien cffu sff dung phUdng phdp binh phffdng to'i thid'u hai giai doan (Two stage least square), dd' thu dffdc mffc do nhay cam cua cau tien trffdc sff bien dong cua lai sud't (b^) vd mffc dp nhay cam ciia mffc gid trong nffdc trffdc sff bien dong cua ty gia (a^) tff ffdc Iffdng ciia 2 phffdng trinh (1.1) vd (1.2) d tren.
DIEN BIEN CHI S6 AP Ll/C THI TRUtfNG NGOAI HOI VA SL/CAN THIEP'CUA NHNN
Hinh 1 cho thd'y, ffdc lupng cua chi sd dp Iffc thi trffdng ngoai hoi theo quy. Ta tha'y, chi so dp Iffc thi trffdng ngoai ho^i cd the chia lam cac giai doan:
Giai doan 1997 - 2000, V i e t n a m chiu anh hffdng cua khung hoang tai chinh chau A, NHNN da thffc hien dieu chinh ty gia vdi bidn dd Idn kdt hpp vdi vide sff dung dff trff ngoai hdi trong nam 2000 de giam dp Iffc tren thi trffdng ngoai bd'i.
Giai doan 2000 - 2007, chi sd dp Iffc ngoai hdi chii yeu cd gid tri am, dieu nay ham y ring, giai doan nay, neu khdng cd sff can thidp cua NHNN, thi VND cd xu hffdng Idn gid so vdi USD, trong khi tff nam 2008 den
BANG 1. KET QUA CTdC LCTONG HAM cAu TIEN
Ham ciu tien
BtS'n a^c
DI (b2) DGDP
VA HAM GIA TRONG NtTdC H^stf"
-0.106 3.0^)S
^ I g M t "
-1,889*
12,861***
Thd'ng keDW 1,65
LM(4) 2,607 (0,626)
ARCH(4) 1.308 (0,284)
Mo hinh co cac big'n c6ng m DCPI, DIW, DGDP va DCPIW Ham gia
trong mi6c
C DCPIW DEX (a2)
0,003 1,254 1,247
0,368 2,523**
1,869*
1,89 3,971 (0 41)
0,387 (0,817)
Mo liinii c6 cac bien cong cu gonr DCPIW. DI. DEX(-I), Dl(-l), DCPIW(-l) LM(4) va ARCH(4) the hien kiem dinh Breus Godrey Lagrange (tif tu'dng quan) va Auto regressive Conditional Heteroscedasticity (phtfdng sai sai so thay ddi). Ket qua cho thay mo hinh khong co hai khuyet t|t tren.
a n h o m nghien r L:
Economy and Forecast Review
13
MQHIEM CtlU - TRAO DOI
HINH 1: CHI SO AP LdC TH] TRdCtNG NGOAI HOI GIAI DOAN Q2/2000 - Q4/2011
. L_j!Mf^g,MafeEhi3§iattJligEagS-^ll > 1. - --TaMiotl^^hi s6 can thigp: 0.98 J j l ., Chi s6 flp life thj truftng ngogi h6i (cW trii) Ch( s6 can lhi#p (cOI phai)
HINH 2: TV GIA CHINH THdC VA TV GIA KHI KHONG CO Stf CAN THIEP CUA NHNN
20000 18000 16000 14000 12000
22000 - D&I?ch chuan (y &.i chinh thiic. 1.718,16 - Dp Ifch chuan 1^ gia khi khong co s\f can thi?p: 2.022,31
i S 8 S S 8 S S S S 8 S 8 8 S S S S S 3 :
—TJ gia chinh thijc 1 } gid Mil kh6ng c6 si/ can thigp cua NHNN rHgu6n; Tinh toan cua n h o m nghign
nam 2011 VND cd xu hu'dng giam gia rat manh so vdi USD. Nam 2001-2002, khdng cd sff can thiep nhidu cua NHNN tren thi trffdng ngoai hdi va NHNN dd ty gid bid'n dong theo chieu hu'dng tang, nham hd trd xud't khau trong bdi canh cac bien phap tff do hda thffdng mai cung dffdc day manh trong thdi ky nay. Trong khi do, tff nam 2003 den nam 2007, NHNN da thffc hien can thidp vdi cffdng do Idn hdn len thi trffdng ngoai hdi. Nd'u khong cd si^ can thidp cua NHNN, thi ty gia se giam, tffc VND len gid so vdi USD, nhffng do trong giai doan nay dinh hffdng cua Chinh phu la tang trffdng nhanh chu trong vao tang trffdng xud't khau. Trong bdi canh cac ludng vd^u cd xu hffdng chay vao nhieu hon, dd tranh ddng npi te len gia anh hffdng den sffc canh tranh thffdng mai qud'c te, NHNN da thffc hien can thiep mua ngoai te vao. ddng thdi thffc hidn dieu chinh tang ty gid binh qudn lidn ngan hang de hd trd xud't khau.
Giai doan 2008-2011 cho thd'y, thi trffdng ngoai hd'i lien tuc chiu dp Iffc Idn khi chi so' dp Iffc thi trffdng ngoai hdi 6 mffc rd't cao. Bdn canh dd, cd the tha'y, giai doan nay thi trffdng ngoai hdi Viet Nam co tinh chu ky khd rd ret, quy 2 thi trffdng ngoai hdi kha thanh khoan vd dn dinh, trong khi quy 4 vd dau quy I mot vdi nam lai rd't cdng thang (Xem them: Pham Thi Hoang Anh (2011)). Nhdn thd'y tinh hinh cang thing tren thi
trffdng, NHNN da thffc hidn can thidp len thi trffdng ngoai hdi, nhiing cd the thay, giai doan nay dp Iffc phdi phd gid la rift Idn, trong khi dff trff ngoai bd'i ngdy cang mong, nen mffc do can thiep cua NHNN dd gidm dtn. Cu thd\ cudi qu;y 4/2008 chi sdcan thiep la 0,59 va quj 4/2009 la 0,61 trong khi nam 2011 mffc dg can thiep cua NHNN chi dat 0,36. Vd dilu ndy cd the thd'y rd tren thffc te thdng 2/2011, NHNN budc phdi phd gid vdi mffc phd gia rd't cao len tdi 9,3%.
Nhdm nghidn cihi da thffc hidn tinh todn ty gia trong gia dinh ndu khdng c6 sff can thiep cua NHNN theo cdng thffc sau:
^y^^uhounnren^nnon ^ (J + EMP^)S,_/"•'"•'
Tff hinh 2 cd thd tha'y, NHNN da kha thanh cdng khi giff ty gia it bien dong.
Ne'u khdng co sff can thidp cua NHNN, thi do lech chuan len tdi 2.022,31 ty gid chinli tliffc chi bien ddng 1.718,16. Tuy nhien, nhin vao mffc do can thiep, cd the thd'y kha nang can thidp cua NHNN da cd xu hffdng ngay mot gidm dan the hien d bidn do cbdnh lech giffa ty gid chinh thffc va ty gia ididng cd sff can thiep da bi thu hep di rat nhieu. Dieu nay cho th^, dp Iffc dn dinh ty gid la ngay mdt Idn don len dff trff ngoai hdi ciia NHNN.
KET LUAN VA HAM Y CHINH SACH
Tff viec tinh todn chi sd dp Iffc thi trffdng ngoai hdi va chi sd mffc do can thidp cua NHNN trong giai doan 2000 - 20 i 1 6 trdn, cd the rut ra mot sd ke't luan nhff sau:
ThU nhd't, ve dp life len ty gid: tff sau khi gia nhdp WTO, dp Iffc giam gid cua VND khd Idn so vdi nhffng ndm tnJdc dd. Mot trong nhffng nguydn nhdn chinh la do quy md dau tff xa hoi da tang rat nhanh vao thdi diem nam 2007, ngay sau khi gia nhap WTO. Do tdc ddng cia tdm ly lac quan ve trien vong cua ndn kinh td', cong vdi chii trffdng kich thich tang trffdng thong qua viec tang cffdng chi tidu cdng va thffc hien cdc dff an Idn cua Chinh phu giai doan nay da lam tang nhu cau ngoai td vd tham hut thffdng mai, tao dp Iffc gidm gia ddng ndi td. Ngodi ra, CUOC khung hoang kinh td' nam 2008 Idiie'n cho nhu cau cua thi trffdng the gidi ddi vdi nhdp khau hang hoa cua Vidt Nam giam manh, lam gidm ngudn ngo?i td tff xua't khau. Trong khi dd, nganh xu^t
14
khau 6 Viet Nam chu yd'u mang tinh so chd', gia cdng, lap rap, phu thudc Idn vao nhdp khiu nguydn lieu, mdy mdc cdng nghe vdi cJii phi cao vd gid tri gia tang thap, ndn d giai doan nay, viec tSng dau tff cho xud^t khau cung ddng nghia vdi viec tang nhu cau ngoai td trong ngan ban, cang gay thdm dp Iffc lam thdm hut ty gid. Nd'u nhin vao cdc yd'u td ndy, cd thd thay, tinh trang thdm hut thffdng mai 6 Viet Nam khdng phai la va'n de cd the giai quydt dd dang trong thdi gian ngan.
ThU hai, vi vide can thidp cua NHNN vao ty gid: mac du da khd thanh cdng trong vide giff ty gid It bid'n ddng giai doan vffa qua, kha nang can thiep ciia NHNN vao t^ gia ngay cdng giam trong khi dp Iffc len viec can thidp ngay cang tang.
Vdi nhdn dinh nhff tren, tinh trang thdm hut thffdng mai se con tiep tuc din den dp Iffc Idn ty gid, mot cau hoi dat ra Id lieu NHNN cd nen tid'p tuc duy tii mffc dp can th^dp vdo ty gid nhff giai doan vffa rdi?
De tra Idi cau hdi ndy, can xem xet nhieu yd'u td, nhff: dff trff ngoai hdi cua NHNN, trien vong phuc hdi cua ndn kinh td', sff nhin nhdn, ddnh gia hieu Iffc cija cdc chinh sdch can thiep cung nhff dd tre va cdc tdc ddng di kem trong thdi gian vffa rdi.
MOTSOKI^N NGHI
Mot la, de giam dp Iffc thi trffdng ngoai hdi, Viet Nam khdng the chi dffa vao ngudn dff trff ngoai hdi cua NHNN vi ddy Id mdt ngudn cd ban. Trong thdi gian tdi, Chinh phu can dffa ra nhffng chinh sach tai cd cau lai kim ngach xud^t nhap khau, dd tdng ngudn thu va giam nhu cau ve ngoai td, gia tang ngudn cung dff trff ngoai hdi. Theo dd, nen tang cdc mat hdng xud^t khau co gia tri gia tang cao, sff dung cdc chinh sdch ve thud', chinh sach tin dung ffu dai cho cdc ngdnh xud^t khau chffa hdm Iffdng cong nghd cao, nganh cong nghidp phu trO, gidm sff phu thuoc cdc yeu td' dau vdo vao ndn kinh te the gidi. Ben canh dd, NHNN c^n tidp tuc d^y manh cdc bidn phap trong Id trinh chdng dd la hda, bao gdm: tang Idi ich
TAILI^UJ-HAMJOIAO _ 1. Nguyen Van Tid'n (2012). Gido trinh Tdi chinh quae te, Nxb Thdng kd
2. Pham Thi Hodng Anh (2011). Nhdn dinh ve didu hanh chinh sach ty gia cua Ngan hdng Nha nffdc Vidt Nam trong nam 2010, Tap ehi Khoa hoc vd Ddo tao Ngdn hdng. sd 2/2011
3. Weymark, D.N. (1995). Estimating exchange market pressure and the degree of exchange market intervention for Canada, Journal of International Economics, Vol. 39, pp. 273-295
nam giff ndi te so vdi ngoai td, chdng "vang hda" nen kinh te.. tff dd dp Iffc len ty gia se giam vd NHNN se tranh phai can thiep qua mffc bang dff trff ngoai hdi.
Hai Id, NHNN ndn cdn nhac danh ddi giffa vide sff dung dif trff ngoai hd'i hay pha gid dd tao ra sff cdn bang trdn thi trffdng ngoai hdi. Khdng phdi liic nao viec giff mot ty gid cd^dinh cung dem lai loi ich, vi nd'u can thidp qua mffc cd the khid'n can kiet dff trff ngoai hd'i, luc dd dp life pha gia Idn len se cdng khid'n tinh hinh them tram trong hOn. Cdch tot nhd't la NHNN nen dieu hdnh ty gid linh hoat theo tin hieu thi tnrdng, tranh nhffng ddt phd gia gay sdc cho thi trffdng ngoai hd'i va trdnh tao ra tdm ly "diu cd - chd ddi pha gid them" cua dan chung.
Ba Id, viec dieu hanh chinh sdch ty gid cin nhd't quan vdi dieu hdnh chinh sdch den td. Trffdc day, viec theo dudi chinh sdch da muc tieu da khid'n muc tidu chinh sach tien td thufdng xuydn bid'n ddi lam cho niem tin cua ngffdi ddn vdo VND suy giam. Dong thdi, muc tieu chinh sach tien te khong ro rang da khid'n NHNN lung tiing trong vide dieu hanh va Iffdng Iff trong vide sff dung cac cong cu de dat dufdc muc tidu tang trffdng vd lam phdt. Do dd, trong dieu kien nen kmh td' bd't dn, lam phdt tang manh, thi trffdng ngoai hd'i khdng dn dinh, thi NHNN can tho'ng nha't thffc hidn muc tieu chinh sdch tien td phii hdp vdi muc tieu dn djnh lam phdt hdn la muc tieu tang trffdng. Theo do, NHNN can dam bao sff nha't quan xuyen sudt cdc muc tidu cua chinh sdch tien te, nhff: lai sud't, tin dung, ty gid. Chi cd vdy mdi cd the lam gia tang niem tin eiia ngffdi ddn vao gia tri VND va giam dp Iffc len ty gid. Va dieu nay da dffdc chu^g minh trdn thffc te' khi tff nam 2012 de'n nay, viec NHNN kidn quyd't nhd't qudn cdc chinh sdch lai sua't, tin dung, ty gia kidn dinh vdi muc tidu dn dinh lam phat thi nen kinh te da dan dn dinh trd lai. Ddy chinh la bdi hoc kinh nghiem can lifu y cho viec dieu hanh trong thdi gian tdi.Q
Economy and Forecast Review
