NAM
-
rong hệ thống vật của Phật tự, hổngchung' cứliệuquan trọng trong nghiên cứu các vấn để liên quan đến Phật giáo ở một ngôi chùa, một con
người cụthể hoặc góp phần đánh giá tình hình tôn giáo ở một địaphương nhất định. Tuy nhiên, trải qua thờigian, số lượng vật này không còn nhiều.
Anhiện nay, đại hồng chung ở các Phật bước đầu đượcxác định có niên đại thời Nguyễn. vật có niên đạitrước đó chưa được tìm thấy.
chung chùa Giác
Chùa Viên Giác ban đẩu được xâydựng tạithôn Xuyên Trung, xã Phô (naythuộc phường Nam,thành phố An). Trên văn chùa cóghi:
vào năm Thiệu Trị nhất (1841), "Nghĩ chùa ở này saucác đợt binh hỏa cỏ mọc umtùm,chùa ở giữa sông,thường tai, thếkhó mà vững", cho nên "bổn xã kiền tâm khởiviệctạo lập,nguyện trùng hưng chùa, chặt cột kèo ở cổ giữa sông đưa trùng tạo ngôi chùa khang trang tại vị trí mới ấp Tu Lễ.Chùa dựngxong, lấy tên Viên Giác.
Khác với nhiều đại hồng chung trên địa bàn, hồng chung chùa Viên Giác được khắc vỏn vẹn dòng nằm sát nhau trongcùng một phần thân chuông;
I*
GiaLongthập tam niên thứGiáp Tuấtmạnh hạ nguyệtcát kính
Linh Miếu tộcđông đổngtạochú phụng cúng.
Cẩm Lý
Khoa Trung
Trưng Nâng.
Lầu Viên
Văn khắc khá nét, cỡ lớn, kiểu chữchân phương. Dựavào những dòng này, nhiểu người cho rằngnguyên ủy chùa có tên Chúng tôi bănkhoăn chưathểtán đóng, vì biết đâu quả chuông nàythuộc một chùa Lý nào đó hoàn toàn khác
vìtheo văn bia thì trước đó chùa chưa có tên, nay đặt ViênGiác.
mặt hình dáng và trang trí: Thân chuông dáng gấn như thẳng đứng, do mức độ chênh lệch giữacác vòng đo (giápvai), (chính giữa thân) và (sát vớiphần miệng) không lớn. Thân chuông cao 80 cm, quai cao 20 cm, đường kính miệng 50cm. Trên thân bốn tổhợp băng gờdọc nằm cách đểu nhau
Phát triển Xã hội
Đa
chạy xuống và hai tổ hợp băng gờ ngang chạy vòng quanh (một đường vai, một đườngchạygần sátmiệng). các vị giao nhau của băng
ngang bốn númđánh.Quai chuông hình hai con rồngđấu lưng vào nhau, dáng rồng gầy và nhỏ. Đại hồngchung hiện được đặt ở bên trong chính điện.
chung chùa Lâm
Chùa Phước Lâm tọa lạc ở phường do ngàiThiệtDinh Chánh Hiển Ân Triêm 1796) sáng lậpkhoảng năm 1736. cao đệ ngài Minh
Pháp Bảo, ông tổdòng thiển
Cóthể nói,chùa này về sau chỉxếp sautổ đình khai mởpháp phái tức chùa ChúcThánh. thống di vật ởđây khá nhiều, phần còn bảo nguyên vẹn đượcgiữgìnở cáccông trình khác nhau nhưchính điện, nhà tổ, nhà khách, nhà ăn, nhà linh... Đại hồng chung cổ hiện được đặt ở nhà tổ, rất khidùng đến.
Các pháp sự chủ yếu sửdụng đại hồng chung đúcvềsau.
Sovới đại hồng chung chùa Viên Giác, đại hồng chung chùa Phước Lâm có kích thước hơn,thân chuông cao cm, quai cao 30 cm, đường kính miệng 70cm. Trangtrítrên thân cũng nhiều khác biệt. Có tổ hợp băng ngang (nằm ở vai, giữa thân và gầnmiệng chuông) và 4 tổ hợp băng gờ dọc chia thân chuông thành hình nhật đứng. Bốn trên chínhgiữa mỗi cómột đạitriện.Ngoài tên chùa, thời gian đúc chuông và người chứng minh hòathượng Minh Giác cũng được khắc trên thân chuông. Bốn dưới ghi vân/Nguyện thử chung thanh siêu giới/Thiết vi ámtấtgiai văn/
trầnthanh tịnh chứng viên thông/Nhất thiết chúng sinh thành chính giác. vân/Vảnchung thanh phiền não khinh/Trí huệ trường bồđềsinh/Ly địangục hỏa kháng/Nguyện thành độ chúng sinhvà chú nguyệnHoàng đổ vĩnh cố, đêđạohà xương, nhật tăng huy,phápluânthường chuyển.
góc dưới có họatiếttrang hìnhcánh dơi.
Sátmiệng chuông có đườngviểnkhoảng cm khắc nổi hình hoachanh.Bốn núm đánh nằm ở băng gờ gần sát miệng và cách đều nhau. Chuông được đúc vàongày 20 tháng năm Nhâm (1822).
chung chùaChúc
Chúc Thánh tổ đình thiền phái Lâm Tế Chúc Thánh,dothiển sư Minh Pháp Bảo khai sơn. Điểu nàyđược văn tạichùa do thiền sưThiệnQuả tạo lập năm Ất Mão niên hiệu Duy Tân (1915), khẳng
Chuông chùa Chúc Thánh.
định:ChùaChúc Thánhđược sơnxưnglàtổ đình ở châu. NhớxưaMinh Hảihòa thượng tổ người huyệnĐổng An, phủ Châu, tỉnhPhúc vào năm Giáp niên hiệu Cảnh Thái triềuMinh chấn tích đếnphươngnam, dựng nên ngủ tônthất bổn
tiếng thơm ngàn năm, trải bao năm tháng tương truyềnmà các đời.Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu cho rằng phải cuối thế kỉ XVII, đầu thế chùa ChúcThánh mớiđược xây dựng. Cũng nhưtổ đình Phước Lâm, số lượng hoành phi, liễn đối,tượng thờ đây còn khá nhiều. Riêng đại hồng chung được giữ tại nhà tổ vẫn còn nguyên vẹn.
Chuông này có tổhợp băng ngang (nằm ởvai, giữathân và gần miệng chuông) và 4 tổ hợp băng gờ dọcchia thân chuôngthành giống nhưchuông chùa Phước Lâm, tuy nhiên khoảng cách giữa các băng gờngang gấn nhau khiến các giống hình vuông hơn hìnhchữnhật. Băng gờ ngang trên vai nằm thấp xuống, phía trên trang trí hình để bao quanh. Trong mỗi vuông ở phần trên (tức 4 trên) khắc 4đạitriện,mỗigóc cóhọa hình cánh dơi. Bốn dưới mỗi khắc thêm chữ trong cụm từ "Tạotựchú chung, nhị thung công đức" ở gần góc dưới mỗi cácgóc vẫn tạo nổi hình cánh như trên. Sát gần miệng chuông trangtríhọatiết
Phát triển Rinh tế hội
dây baoquanh. Điểmgiao nhau giữa các băng gờ dọc và băng gờ ngang gần miệng chuông núm đánh.Chuông cao 90 cm, quai cao 30 cm, đường kính miệng 58 cm.
Văn khắc trên chuông ghi nhận thời điểm đúc vào tháng Giêng năm Giáp (1894) thời vua Thành Thái.Ngoàidòng lạc khoản ghi tên chùa, thời gian đúc, người chứng minh hòathượng
ởchùa (naythuộcphường Hải,
quận Hành Sơn,thànhphổ Đà Nẳng) và nhưởchuông chùa Phước Lâm,chuôngcònkhắc tên thiền sưQuảngĐạt và Bát Nhã.Đặcbiệt,
vănkhắc ghi đại —
(Tạo chú chungnhịthungcôngđức Dựngchùa, đúcchuông,haiphen công đức).Đây trích trong câu đốixưng tán của một vị thiển tăng dành cho ngài MinhGiác, nối pháp đời 36dòng Lâm thếhệ pháp phái Chúc Thánh khi óng thịtịch: Bình Man tảo lưỡng độ gian lao, gia nguyện bát sinh thiên thành chánh giác/Tạo chú chung, nhị thung công đức, cách cựu hảo, đảnh tân hảo, thiên thugiác vĩnh truyềnđăng (Dẹpgiặc, quétchợ, mấy độ gian lao,xuấtgia phát nguyện càng thêm tám mươi vãng sanhthànhchánh giác/
Dựng chùa đúcchuông, bao phencông đức, sửa
Lầu Vạn
đẹp, làm mới càng đẹp, nghìn năm sáng mãi ngọn đèn Cóthểnhững tántụng này để tưởng niệm vị cố trú trìhoặc đượcsửdụng phổ biến để ngợi người có cóng lao đối với sở màtrường hợpnày ngàiVĩnh Gia.
hồng chung chùa VạnĐức
Chùa Vạn Đức thuộc phường Hà, do ngài Minh LượngThànhĐẳng, đệ củathiền sưNguyên Thiều pháp đời 34tông Lâm Tế khai sơn. Lâu nay nhiểu người đoán định niên đại khai sơn của ngôi cổtự này khoảng cuối thế XVII.Tuynhiên theo chúng tôi, thì sớm nhất cũng phải nhữngthậpniên đẩu XVIIIchùamớiđượcxâydựng.
Khác với các đại hóng chung được ở trên, chuông chùa VạnĐứcđặt tại chuông gần phía tả chuông cao cm, quai cao 26 cm, đườngkính miệng 58 cm.
Xét vể hình dáng và trang hoa văn, chuông này có thể xem sự hòa trộn giữa chuông chùa ChúcThánh với Phước Lâm. Các băng gờ chạy cắt thân chuôngthành hình nhật đứng, mỗi góc dưới tạo hình cánh dơi (giống chùa Phước Lâm), đại tự kiểu triện đắp nổi ở bốn trên, (giống với chuông Phước Lâm và Chúc Thánh), họa tiết đểchạy bao quanhở vai chuông (giống chùa Chúc Thánh). Điểm khác biệt hai chuông chùa trên Không có họa dâyhoa ở gần băng gờ ngang sát miệng; 2/ Ngoài 4 núm đánh ở phần giao cắt giữa băng gờ ngang và dọc gần miệng thì có 4 núm phụ nằmchínhgiữacác băng gờ dọc phẩn trên của thân chuông.
khắc cho biết người chứng minh
thượng Minh Giác và người trú trì lúc bấy giờ ngài HoànhTông đại gian chú tạo chuông ngày tốt tháng năm Mậu Dần. vào khoảng thời gian trú củathiềnsư Minh Giác (1802 1830)và đại sư Hoành/Hoằng Tông cóthểkhẳng định năm
Dẩnởđây phải 1818.
hồng chung chùa Hải Tạng
Tạng ngôi chùa tọa lạc trên đảo Cù Chàm, thuộc phường Tân Hiệp. Chùa được dựng vào năm Cảnh Hưng (1758). Đại hồngchung ghi nămchútạo ngày mồng tháng năm Canh Dần, bổn đạo thập phương, thiện nam tín nữ già, trẻ cùng phụng cúng, hòa thượng Minh Giác chứng minh. Chuông cao 90 cm, quai cao cm, đường kính miệng 57 cm.
Phát triển tế ílội
Da
4'■■
niên đạichuông,rấtnhiều nhà nghiên cứu cho rằng nămCanh Dần 1770 kèm một câuchuyện
về tấm lòng hướng đạo của một nhưsau:
Tương truyền rằng, hưởng ứng kêu gọi của hòathượng Minh Giác nhằm gâyquỹđể đúc chuông, mọi người dântrên đảo cũng muốn góp công góp củatích đức. Có một lãonghèo khó,tuytrong tay chỉ có một đổng xu nhưng cũng xin góp.Tuythương cảm, ghi nhận tấm lòng sùng kính hướng vể đức Phật của nhưng hòa thượng không nhận mà gửi
đồngxu để trang trải cuộc sống khó khăn.
thay, khi chuôngđúcxong, đến phấn gắn quai hình đầu con lao (dân gian gọi nhẩm rổng) trên đẩu chuông để treo thì những ngườithợđúc đến mấy vẫn không sao gắn vào được. thượng đi vào ngẫm ngợi mãi. Chợt nghiệm nguyên do, thượng cho mời lão đến để chùa nhận đổng xucúng dường của Quảnhiên sau đó quai được gắnchặtvào đầuchuông.Lúc này, hòathượng và mọi người suy ngẫm rằngtâm hướng Phật không cốt phải giàu hay nghèochỉcốt ở tấm lòng.
Chiếc chuông chùa mang baotấmlòng, ướcnguyện của trênđảo gửi gắm. thế, khi được khởi lên, tiếngchuôngngânvang xatítđếntận đất liền mang theo tiếng nói, tiếng lòng củacưdântrên đảo.
Tuy nhiên dựa vào kiểuthứctrangtrícóthểđoán định đây năm 1830. thượng Minh Giác được nhắc đến Pháp Kiêm Luật Oai MinhGiác, trú chùa Phước Lâm năm 1802 đến 1830.Thích Như Tịnh trong cuốn Lịch truyền thừơ thiền Lâm TếChúc Thánh cũng khẳng định ngài Minh Giác chứng minh đúc đại hổngchungtạichùa Vạn Đức và chùa Tạng.
Chùa Long Tuyển do ngài Ấn Nghiêm Tổ Thân PhổThoại khai vào năm Dậu(1909)trên một mảnh đất do Phật hiến cúng tại ấp Hậu Xá, Thanh nay phườngThanhHà.Cũngtrong năm này, một đại hồngchungđược tạo đúc. Chuông này cóđiểm đặc biệt, văn khắc nhiều nhất vàđúcvào nămdựngchùa;đây cũng chuôngduynhất cân nặng (200
Hìnhdáng hoavăn của đại hổngchung này gần giống chuông chùa Vạn Đức. Văn phương danh những tập thể, cá nhân phụng cúng tiền bạc cho chùa trong và ngoài tỉnh.Việcđúcpháp khí này do ngài xà sác cang của hai chùa
LinhứngỞNgũ HànhSơn,Đà
Phát triển tế hội
Long
chứng chuông cao 70 cm, quai cao 20 cm, đường kính miệng cm, hiện được đặt ở lầu chuông gần chính điện, khisửdụng do chùa còn có đại hổngchung khác. Một trong chuông còn được đúc năm Canh niên hiệu BảoĐại (1930).
Trong các đại hổngchung,chuông này có tiết trang tríđơn giản nhất, hay cóthểnóikhông hoavăn.Các băng gờ ởđây chỉ đườngthayvì đường như các chuông khác. Núm đánh nằm ở điểm giaocắt các băng gờ gần miệng chuông. Phần giao cắt ở giữathân đắp nổi đại kiểu triện.
dòng lạckhoản ghi thời gian, chuông khắc thêm dòng Chưsơntự tỉnhQuảng đổng chú tạo. Rồng trên quai chuông khá mảnh mai, miệng ngậm ngọc to, chitrướcvàthântrước xuốngthânchuông.
chùaKimBửu
Chùa Kim Bửuthuộcxã Kim,nằm tách biệt với khu phố cổ An qua một con sông nhỏ.Đây vốn một ngôichùa làng được nhân dân đóng góp tiền của dựng nên, cùng với nhà thờtiền hiển, các ngôi miếuthờthẩn linhtrở thànhmột hệthốngthiết chế tín ngưỡng văn hóa, tâm linh của người dân sở tại. Mặc chưa có cơsở xác tín thời điểm dựng chùa, nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng sự hình thành
Phật này gắn liền với sự hìnhthành,phát triển làng Kim Bồngxưa, và cóthểkhoảng đầu kỉ chùa
được dựng nên.
Do nằm ở trí riêng biệt bao quanh bởi sông nước, trải qua nhiềuthiêntai, nhân họa, chùa nhiều lần hư sụp. Các divật theođócũng mất mát nhiều.
Đại hổng chung được lưugiữhiện pháp khí được đúc vào năm Bảo Đại (1937) do một vị tăng bổn Chuẩn hiệu Hoành Niệm phụng cúng.
Vănkhắc trên chuông kiểu lớn,chỉ có chia làm 4 dòng:
thập nhị niên cát nhật. Bửu Kim tăng Chuẩn hiệu Hoành Niệm phụng cúng). Hình dáng và trang trí chuông này hoàn toàn giống chuông đúc thời Bảo Đại ở Long Tuyền tự.
số bướcđầu
Điểm chung nhất ở các đại hổng chung thời Nguyễn dáng thuôn dài, miệng loe nhưng không lớn. Kíchcỡ thường dao động trong khoảng
cm không tính quaichuông. con rang trên quai chuông đấu lưng vào nhau, miệng ngậm ngọc, bờm dựngđứng, chitrước (hoặc chỉ chi phải) và phần thân trước xuống thân chuông. tiết trang
càng về sau càng đơngiản, thậmchíkhông có văn trang hợp haichuông thời Bảo Đại ởchùa Long Tuyển và Kim Bửu.
Văn khắc chuông chùatheothời gian cũng đơn giản hơn,chỉghithời gian đúc và người trú trì/chứng minh/phụngcúng.Trongsốcác chuông giớithiệu, chuông chùa Long Tuyền (thời Duy Tân) có văn khắc dàinhất, không có và chúnguyện chỉ khắc danh tính ngườitrợcúng. chuông thời Bảo Đại văn khắc ngắn nhất, đểu chữHán.
2/ Về niên đại: đúc sớm nhất đại hổngchung chùa Viên Giác, năm 1814; chùa Kim Bửu có niên muộn nhất, năm 1937. Trong đại hổngchung giới thiệu,chỉ có chuông thời Duy Tân ở chùa Long Tuyển đượcđúc vào năm dựng chùa, còn đềuvào các dịp khác.
3/ kích thước, cân nặng: với các đại hóng chung đời trước, chuông thời Bảo Đại có kích thước nhỏhơn, cân nặngtheođócũng hơn.Chuông chùa LongTuyển thời Duy Tân chuông duy nhất cho biết cân nặng.
4/ Các đại hống chung này có giá trị sử liệu quan trọng trong nghiên cứu tình hình Phậtsựởthành phố
An riêng vàtỉnh Quảng chung. Một số khoản vể người trú trì hoặc chứng minh giúp
trợ thông tin hành trạng các thiền tăng Quảng.
Sự hiện diện của các vật này không thể bỏ qua trong quátrình nghiên cứu Phật giáo của địa phương.
CHÚ
Thựctế, chùa được
loại kích Tuy
bài này, với
Vănbia Viên Giác, Phô,HộiAn, Nam.
Tịnh,Lịchsử Lâm
ChúcThánh, Hồ Chí Phương
2009), 158.
Siêu Bạch Tông
(1648 1728)người Quốc),
gia Báo kế 33 Lâm
cứu kế
hai kệ: Tổ và Mân
Trấn. Tồ có
Siêu Bạch, - mười
hai bài kệ; Trấn, có
ba bài
1677, Pháp Di Đà ở (Bình
sau Hóa Vĩnh Ân (tức
Ân), rồi Lượng
hai kệ
Pháp của này chưa có
nơi ở Tông
Ngày cập 04.6.2021.
Kim,chứ Kim
TÀI LIÊU KHẢO Thích Như 2009.Lịchsử
Lâm Chúc Thánh. Hổ Chí Phương
Ngày cập 04.6.2021.
Xuân 2018. "Chùa Nam - Đà
Nẳng kỉ XIX (Loại Nghiên cứu
lịch ĐàNằng: Đà Nằng.
4. Xuân 2018. kỳ
XVII-XIX. Luận án Lịch Nam.
Đại học Huế.
