ilcQJ
m
orlog- dat d in aan- aap-
sou, gees-·
teen tptein at hy n die
die An- krute 1asio- ronde .oege-
. ..
p
Ken- yf as n die nnige
hulp a an
~ my troue g vir te ly
~!.+··~
~ .. ... .. f...
~± ~·.
&~1 ~(
lt# :..
~~:~ ·~
[I t
~~
·;:
~ ~~ ~
~$ f
~m
J:
' I' =t:
~:: ...
::;:···· 'f
. I •,.•
~~
:i:
~ ~·
~
i :
m1 J.:
~
~~~
:s::
•••; : ·
'
;;·
: .: ~::
· ; ·
I :.:
) . ·'· : .
~ :~:
~
":~: . .:
.; y ~i'. • ..
..."' ....
'
·:~;~ ·.:. ·: · .•. ...
,;, ~.. :.
•!• •!•·
•f ·.~
·;· ·: ..
.
.; ;..
..·:·
·~~·;~
~: t
. • .
•
•!•t ·
·:"
: i:
-=·
:t
+
'{
:r.
J. ~
:t 1·
3: ·}
:t: + + t
:f. f
~-
J
'
J
~·
J
,;\I
Geregtstreer aan die H.P.K. as 'n Nuusblad
5de Jrg. K~apstad, Woensdag, 20 Maart 1946. No. 17.
~ LID~ilCZJIID@
W®lliln aur~
Dle geskil tusse.n die Drie Grotes oor die tecnwoordighcid van Russiese troepe in Pcrsie (Iran) sal ten spyte van Rus- siese pogings om dit te voor- kom, te benle gebring word op die Veiligheidsraad wat. op 25 Mll.llrt weer sit. Rusland het lPersie gedreig met 'n nota dat hy die voorlegging van die ge- sldl aan die V eiligheidsraad as 'o onv1·iendelil'e stap sal beskou, en stappe dienoorecniwmstig sal doen.·
Die V.S.A. het egter bel~end gemaak dat as Persie dit nie self voorle nie, hy <lit sal doen.
Inmiddels is berig dat die Sowjet sy troepe nog steeds versterk en dat troepebewe- gings ook in die rigting van Turkye plaasvind. N a deur die Persiese minister van oorlog verklaar is, is die Russiese magte reeds verdriedubbel.
Rusland bet na twee welte nog nie geantwoord op die Brit- .ee en Amerikaanse nota's oor sy optrede in Persie en Mant- sjoerye nie.
WoO Sundwes
#bn nekseer
'
,Geskiedenis is in die vollts-
N~ONUMfENT
~ N VAR.KH O K
Nie ver va n die Slag·
tersnek-monument staa n hicrdie h ouvallige woon - hu.is, vandag dien sdoen - cle as va rkhok vir 'u En- gelse Boe r .
Onder die halke d aar a an getref, is die balk ' waa raa n Bezuidenho ut geh a ng is, m et die m e rke
0 0
~
Jl(oGo §ttcell cQ)O}BQ~JEce R ceico1
0~ CCcrull cedl (Q) Jlil
T ussen 600 e n 700 mcuse het v e d ede Sater- d aga an d in d ie B lomm e- skuur, Caledon, na die K o mmandan t·genL, dr.
Ha ns v an Uen s hurg, ge- l u ister. D.it wa s d ie eer -
1 .
st.e hcso ek vau d ie K.G . , aan Caledo n.
Die vergadering was oor- spronklik gereel vir Februarie, maar as gevolg van die ver- kiesing wat plaasgevind het.
het die O.B.-lciding dit nood-
va n die gate nog d a a rin.
'n Nasional e ment va n dag ' n hok!
steeds
l\'Ion uo vark -
saaklik geag om die datum te verskuif tot na die tussenver- kiesing om nie in te meng in die partytwiste nie. 'n Aans.icn- lil;e getal persone van anders- llenl•ende groepe het die verga- dering bygewoon en vrac aan die ICG. gestel toe <laar ge- Ieenthei<l voot· gcgce is.
Voordat die KG. aan die woord gekom het, het genl. J. L.
Swart en hoofgenl. Max Smuts die vergadering lwrnii\S toege- spreek en gewys op die hernude eenparige vertroue wat gedu- rende die Laertrck in die Kom- mandant-genl. gestel is om die O.B. in die sosialistiese bede- ling te lei.
Die O.B.-Wag van Kaapstad en Stellenboseh, sowel as die Kaapstadse blaasorkes, het 'n Jewendige aandeel in die verrig- tinge genecm. Met die orkes vooraan, hct die wagte deur die strate van Caledon gemarsjeer.
Nadat die vergadering finaal afgesluit was, is daar geleent- heid gegee om vrae aan die KG. te stel. Etlike persone het van die ge!eentheid gebruik ge- maak.
VRAE
Op 'n vraag dat indien die
O.B.-lede rue vir die H.N.P.
stem nie, hoe daar ooit eenheid bereik sal word, het die K.G.
geantwoord dat geen party kan eis dat die volk vir hom moet
stem. nie, omdat die party slegs
'n dee! van die volk is; 'n party kan die voll;: slegs versoek om vir hom te stem. Mens kan geen liefde en vertroue vir 'n party hC as hy jou uitgcskop het nie.
,El;: weet nie van ecn H.N.P. wat uit die O.B. gesit is omuat hy H.N.P. is nie, maar el;: weet dat ell•e O.B. uit die party gcsit iS".
Vraag: Die Nasionale Party se hulle verteenwoordig die na- sionale deel van die volk en as die O.B. nie vir hulle stem nie, se die party die O.B. gee voor- keur aan die ander kandidaat.
· Antwoord: 'n Party se strewe is die verkryging van 'n parle- mentere meerderheid. .,Stel u voor dat ek u uitskel en ek vra dan dat u vir my moet stem terwyl ek daar byvoeg dat ek niks van u dink nie; sal u vir my stem?"
As die party die stem van die O.B. \\il he, sal hy probeer saam\\'erlt. Geen H.N.l'.-lid sou vir die O.B. gcstem het, as die O.B. met hulle gedoen het soos hulle met die O.B. gehandeJ
!let nie.
WE.RK SAAl\i
raad gernaal>" - soos die dag- bladpers dit beslu·yf het - toe die regering en opposisio vor- lede Vrydag eenstemmigheid geopenbaar het ten opsigte va.n die inlywing van Suidwes-Afri- ka by die Unie. Die peil van die debat was uitsonderlilt b.oog, is verldaar.
Die bespreldng het gevolg op 'n mosie van die H.N.P. dat Suidwes ingclyf behOoJt te word by die Unie, en dat die regering stappe in die rigting moet doen.
~@@H 1LIEIE ~ IDJE~JEIT W®®~ W H~
Die persone wat vandag O.B.
is, bet altyd 'n leidende aan- decl in H.N.P.-bedrywighedc geneem voor die uitskopping, het die K.G. gese. \Hy het ge- wys op die samewerking wat verltry !{an word en verluy is in <lie geYal van Pictersburg waar mnr. Tom Naude die vollc steun van die O.B. gchad het, en hy <lit self op die H.N.P.- kongrcs gemeld het. ,Dis tog ondenl;:baar dat die O.B. 'n setel aan die regering wil gee nadat hy 111eer as 800 van sy lede deur die kampe en tronke gesleep het.
Genl. Smuts het geantwoord dat hy die anneksasic van clio gebied sal gaan voorstaan in die Verenigde Volkc-organisa- sie. As hy nie. daarin sraag nie, sal hy probeor om die vorige mandaatstatus van die gebicd gelmnclha.af te luy. Die alter- natief sal wees dat dit onder toesig van die V.V.O. kom, en d!tt Rusland dus medescggen-
~kap daar kry.
Moeffffffklheid UD71 GrnekeU@nd/
.Burgeroorlog drcig in Grielte- 4and weens die wcicring van die kommuniste om hulle te onderwerp aan die verkiesing wat op 31 1\:Iaart gehou staan te word. Hulle <Iring a.an op uitstel.
Berig word dat die Iwmmu- nlste hulle voorbc1·ei om hul standpunt met geweld deur te voer as pleidooie nie help nic.
'n Bevel aan l;:ommunisticsgo- slnde organisasies om gcreed te wees om te veg, is deur die regcring onders!;:ep.
Rusland hou die posisic met groot belangstelling <lop, wo1·d berig.
&1Tf1 & ~ 1r lltE ~IE ~ID~ ....
(Vervolg op bls. 8, kol. 3)Rusland 's besig om Franl;:- ryk op tc stool;: vir 'n OOJ·Jog teen Spa.nje waarin Rusland sy volle gewig sal gooi. Dit is die gevolgtrelddng waartoe die Re- view of \Vorld Affairs gern.al<
na ontleding van die posisic in Franl<ryl;:.
Die blad verklaar dat die Franso kommuniste da.arop nit is om die bewind te verower hetsy deur micldel van lwnsti- tusionele optrede of gcweld.
Vir hierdie doe! probeer !milo so hard as hulle l<an om die departement van binnelal}dse sal<e in hande to kry. Daar is 'n stroom van wapens wat die· land binne Item. Dit word af- gelewer deur vliegtuie nit die ooste. Die plan is om sodra hu.lle die bewind vcrower het, 'n ultimatum aan die Franco- regel"ing te rig om af te tree en sy bewincl deur 'n lwmmunis- tiese regering te laat von·ang.
\Veier Franco, sal Franl>ryl<
oorlog verl<laar en die hulp van Rusland inroep. ·Die hulp sal verleen word. l\let die oog op hierdie gebeurlil<heid is maar- sl<all< 1\:onii:!f besig om 'n rnili- tere staf in te rig. Sy hoof- lnvartier is in "\Veencn en Slo- wakye, en daa;· is .,, .ds!>eln·~>r
Jdng tussen hom en die Fransc lwmmnnisticse part~· wat ge-
<leeltelik ook met vliegtuic ge- h::llldhaaf word.
So 'n gebeurliltheid sal die Rooi Le~r vooruit stoot tot aan dio Atlantiese Oseaan en die Kanaa!lms.
Oliebron Vir
HloDlarnders
Ryl;: olicvelde wat 'n aan- sienlil<e bate vir die ontwikke- ling van Holland sal "·ees, is gcdurcnde die besetting van Holland deur· die Ouitse beset- tingst.roepe ontdelc Die olie-
\'eldc is naby Schoonebeel< ge- leo. Met die Duitse terugtog
is die installasios wat bulle op-
gcrig het net so agtergelaat.
Die Hollandse 1·egering het di t so oo•·geneem en is tans besig om die velde te ontgin.
U...ewenskos<te
Volgens 'n onlangse onder- sock wat aan die Rand ingestel is, het dit aan die Jig gckvm dat die Iewenskoste aldaar met 70 persent gestyg het. Dit be- tel<en dat die vooroorlogsc £ vandag net die kooplnag van 11/9 besit. By hierdie onder- sock is weelde-artikels soos mo- tors uitgesluit. Manspakl<e wat voor die o01·!og tien ghienies gekos het, kos tans £20, dames- skocne van 12/6 kos nou 50/-.
Laat Johan Hefer
u help om Blakende Gesond"
heid te geniet en 'n Mooi Geboude Liggaam met Reuse•
krag te ontwikkel.
Leerltng A. S. Louw, jnr., van Oliviershoek. Natnl, sl<ryr: .. vandM ek . u kursu<:~ neem hct ck not; geen ver-
koue gehad nlc en my hoofpyne het verdwyn. My borsmaat bet met 6 dm . vcrn1ccrdcr, my bo .. arm met 3 <lm .. my bo-bcne met 5 dm. en my Kuite met 3 dm. Bale danl<le vir u Interessante kursus en rnnd."
J<URSUSSE VIR MA:-IS VAN E1\'TGE OUDEUV0.\1.
AJ',\ItTE li:UHSUS 1:-1 GF:SO:-IDHEIJ) VIR DA~lES.
Sl<ryf vantlA.g om nudrrc nrsondcrhede.
JOHAN IHIIEFIE~
Bus 3494 KAAPSTAD
.JQIIA:-1 Jll-;Ff;U St1111r my n~st'biiPf. son<Jcr verpllgttng, volle bt!SOnderhcde om trent u JmrsaR.
l 'aam (Mnr., !llev .. Mcj.) ............................. · ................... . A ores ···
···
•
I l
~
I
•
BLADSY TWEE DIE O.B., WOEKSDAG, 20 MAART 1916.
---
/ /
/
/
/
/(
Genl. Smuts: ,Net 'n l<op korter en jy pas by die algemenc telwrte".
(Tekening deur J. Kershoff, Houtbaai, en byskrif deur N. G. S. van der Walt, Groote Kc;n·kgebou 703, Kaapstad).
IH1®®ml&l~rr1ID®~rr~ ~ll~~
@J_p) ®1r®®t1 ~&~Cilil
\:FJ ®~Lffi§ W CID~rrt!~Jk®[Cltl:
Die pluimveeboere in ons land :.S besonder swaar gotref denr dio skaarste aan hocndcrvoer. Daar is vandag wcinig boere wat nio genoodsaall: was om groot gctalle van hulle hoenders to slag ten eindo dn rem 'n klompie aan die lowo te hou en die bocrdery op 'n manier nog betalend te maak
'n Verteenwoordiger van Die O.B. het met verskillende boen~
in die Skiereiland onderh<>udc gehad, en deurgaans was die inl!gting wat hy lngewin het van dieselfde aard. Die meeste van hierdie boere moes reeds ongeveer van 'n dcrde tot 'n h·wart van hulle hoenders ont- slae raak.
'n Hoenderboer van Durban- ville was reeds verplig om sedert Januar!e tussen 4,000- 5,000 van sy hoenders te slag en van die hand te sit omdat hy nie Iws het om alma.l aan dio Icwo to hou nio. In die maande wat verby is, het hy geen pit hawer of gars gehad om aan sy hoenders te voer nie. Hy het minstens 300 sakke mielies per maand nodig. Onder die huidige omstandighede kry hy maal· net 60 said(e per maand wat rue genoeg is om sy boerdery aan die gang te hou nie: Hy het nog meer as 7,000 hoenders en sal verplig wees om meer te siag.
W AJ~BESTUUR
Hy voel verbitterd omdat die produsente wat die mcnse in die stede en dorpe aan die !ewe moet hou altyd die eerstc die lydende party is as gevolg van wanbestuur. Hy vind dit on- moontlik om sy beperkte pro- dukte teen die huidige prys op die mark te bting en dan ·n redelikc bestaan te kan maal<
as hy die duur voer moet !wop.
'n Ander pluimveeboer van die Skicrciland het verklaar dat hy ,·ir sy meer as 5.000
.hoenders niks anders het om
te voer as meellws. Dit is noodsaaklik, het ny gesc, dat as jy •n gesonde hoender wil aan-
hou hy graankos moet kry. Ook hy het etlike honderde moes uit- slag van sy stape!.
OOK L'EHEl'<NE
'n Stiklandse boer het ons meegedeel dat van 10,000 hoen- ders hy meer as 3,000 moes slag om darem 'n klein gedeel- te aan die lewe te hou en hulle te kan voer sodat hulle httl volle produksie lewer. Selfs Iehe1me moes vankant gemaak word.
Ook die boere wat klein trop- pies aanhou, is swaar getref omdat hulle geen voer in die hande kan kry nie. Aan hullc word gese dat hulle ldein stu- pel nie 'n rantsoen regverdig nie en hulle dus niks kan be- kom n;.e.
As die boere as gevolg van die skaarste aan hoendervoer verplig word om hulle hoenders teen hierdie tempo uit te slag, sal daar oor 'n paar maande van die 10 miljoen hoenders ,·an die Skiereiland maar wei- nig oorbly.
Die voedselslmarsto word op hienlio wyse dus nog grootliks vererger. Gcvoel word dat die regering vir 'n groot mute ver- a.otwoordolik is omdnt hy op groot sima! mielics uitgevoer hot en boonop die graattboere nie behoorlilt ,·an bemesting- stowwe voorsien het nie tydens sy vergcefse oorlogspoging.
Ook het miljoeoe saltl>o mie- lies verloro geraak weens die telwrt ann trol.:kc, wat toe ge- bruik is vii· oorlogsworlt soos steenkoolvervoer.
SY EIE GEWIG AAN DIAMANTE
Die Aga Khan, geestelike Ieier van die Ismaelitiese Mo- hammedane is verlede week by geleentheid van sy diam~nt
jubileum teen sy eie gewig aan diamante geweeg - sy .geskenk van sy volgelinge. Hy het 243 pond geweeg. Baie lndiese prinse was teenwoordig.
,.VERBROEDERING". - As gevolg van die ,.verbrocdering"
tussen die Amerikaanse soldate en die Japanners word dit be- reken dat daar teen die helfte van Junie in Tokio aileen onge- veer 11,000 buite-egtelike kin- ders van Amerikaanse vaders en J apanse moeders die Jig sal sien. Die Japanse speurdiens het hierdie skatting gcdoen op inligting verkry van hospitale.
DUITSERS UIT UNIE? - Uit betroubare bron is verneem dat ongevecr 200 geinterneerde Duitsers per trein van Bav4- aanspoort na 'n onbekende be- stemming - vermoedelik on- derweg na Oos-Afrika - ver- trek het. Tenvyl hulle op die Pretoriase spoorwegstasie vcr- toef het, is niemand toegelaat om met hulle te praat nie. Die manne was in 'n spesialc wa, toegerus met 'n eetsalon, en was goed bewaak.
UOJ\DlUI\IS'rE IN LEit::R. - Aile burgers van die Verenigde State wat lcde is van die Kom- munistiese pat·ty sal in die ver- volg nie meer offisiere in die Amerikaanse leer mag wees nie, aldus die verklaring deur die departement van oorlog.
Hulle sal ook nie toegelaat word om poste te ver\'Ul waa.r geheime kodes by betrokke is rue.
BRITSE ROJ\ING NA S.A.:
Die Britse koning en sy gesin sal Suid-Afrika gcdur·ende Fe- bnmrie aanstaande jaar besoek.
,·olgens 'n amptelike vcrklaring wat uitgereik is. Die besoek
W ~rrtt~~rrn \YVCID®rrcill n~firm~
W ~ ml ITm1®tl ~rr~
Verlede Vrydag het die Eerste 1\ilinister die Wetsont- werp op Indicr-verteenwoordi- ging en Asiatiese eiendomsreg by die parlement ingedien. Dit maak: voorsiening vir die ver~
teenwoordiging van Indiers in die parlement, en beheer die grondbesit vir -"-siate in Natal en Trans,·aal.
Die Indiers van Natal en Transvaal sal twee blanke ver- tee)1woordigers na die Senaat mag stuur. Een van hierdie lede word dem· dia Goewerneur- generaal benoem, en die ander een word gekies.
In die volksraad sal hulle ver- teenwoordig word deur drj.e blankes deur hulie verkies op die wyse wat die naturelle- verteenwoordigers van Kaap- land verkies word.
Vir die provinsiale raad mag die Indiers van Natal twee ledo verities. Dit is moontlik om Indiet·s na die raad te stuur.
Asiate sal toegelaat word om grond aan te koop buite die be- st!tande gebiede as hu!le in be- sit is van 'n spesiale sertifi- kaat uitgereik deur die Minis- ter van Binnelanuse Salce.
KOFFIEFONTEIN DALK GESLUIT
Die ragering is van plan om die interneringskamp van Kof- fiefontein binnekort te sluit, het min. H. G. La\vTenee verldaar.
Hy het ook te kenne gegee dat hulle voornemens is om die per- sone wat nog aangehou word en teen wie geen definitiewe klag ingebring kan word nie, los te laat. Die res van die ge- interneerdes sal dan na Ba- viaanspoort \·envyder en die lcamp by Koffiefontein gesluit 'word.
Die meeste Duitsers uit Suid- wes-Afrika sal blykbaar nog lank aangehou word. Die rege- ring oorweeg dit om die per- sone wat nie voor die kommis- sie van ondersoek moet verslcyn nie los te laat.
geskied op uitnodiging van dio Eerste Minister. Dit sal die
!coning en koningin van Enge- land se eerste besoek aan 'n Domirumn wees.
GESliENiiE GESTEEL: In die a.fgelope tyd het daar groot- skaalse diefstal in die Britse hawens plaasgevind van kos- on klere-geskenke aan privaat persone in Engeland. Hierdie gesl<enke kom van die verskil- lende dominiums. o.a. ook van Suid-Afril.:a. Baie persone het reeds ldagtes ingedien. Gedu- rende die afgelope jare is daar etlil;:e mlljocn pond so goedere uit die Britse ha.wens gesteel,
!.s verl<!.aar.
VOLH:F..BOl\"0 SE BEGRAF- NIS: Die volkebond sal op 8 April sy Jaaste vergadering in Gencve hou. A! die nasies wat voor die o01·Iog lcde was, sal verteenwoordig wees. Die Vol- kebond is gedurende 1920 in die lewe geroep met die doe! om beter internasionale verhou- dings tc skep. Die V.V.O. wat in die pick daarvan saan1gestel is. sal \rir die tweede keer van- jaar op 25 Maart sitting neem.
STAIUNG IN BRITTANJE: Elfduisend workers van die Ford-maatsl{appy in Essex, En- geland, het tot staking oorge- gaan. Hulle hct by die werk opgedaag maar vcrrig gcen werk nie. Ook in die Austin-
!abriek het 1.000 man tot ·n sitstaking oorgegaan.
Die Indiese regering het nog voor die inaiening van die Asia- te-wetsontwerp besluit om alle handelsbetrekkmgs met die Unie te verl:>reek. Die stap is gedoen by wyse van protes teen die voorgenome Indierwetge- wing van die Unie.
Volgens die jongste beskik- bare syfers het die Urue gedu- rende 1941 goedere ter waardc van £10,809,168 mt Indie inge- voer. Dit is 13.-1 persent van die Unie se totale invoer. In dieselfde jaar het die Urue goe- dere ter waarde van £10,609,477 na Indie uitgevoer. Die ver- breking van die handelsbetrak- ldngs tussen Indie en Suid- Afril<a word nie deur sakeman- ne in 'n ernstige lig beskou nie, aangesien die wereldhandel besig is om \'innig te verbeter en die goedere op ander markte verkry kan wora.
lJ ll10ET DIT SIEN
RAAlSELAGTIG ! SENSASIONEEL !
llil&A~
h}fliE ~IE~~({D
WIE~GIEIET
N (0)0 lli
AANGRYPENDSTE SPEURDRAMA W AT U 0011' VAN U STOEL
GELIG HET, WORD U AANGEBIED
deur
HANEKOMS DIE
O P
TIERVLEI Donderdag, 21 Maart.STELLENBOSCH Vrydag, 22 J\olaart.
DURBANVTI,LE Maandag, 25 l\laa.rt.
KUILSRIVlEn.
Dinsda.g, 26 !\laart.
GOODWOOD Vrydag, 29 1\fnart.
PAROW Saterdag, 30 1\Iaart
• STRAND Dinsdag, 2 April.
EPPINGTUL"'DORP Vrydag, 5 April.
BROOKLYN Satcrdag, 6 April.
>,
[
f
l
[
! .
(
'
f
Ig
)p J
et nog
~Asia
m o.lle t die
;tap is
~s teen wetge-
>esldk- gedu- vaarde
! inge- 'lt van
·t·. In ie goe- 109,177 e ver-
>etrek- Suid- .eman- :m nie, handel
·rbeter narkte
p~
N
EG T
nE
AT
OEL RD
)
rs
l
I J
]
J
1
J
' l
I
MJ&2£~$14ll4!1l&Z&.IJ$J, .. 'R'!'I'.~~--. .Ll:Jf-
ol
DIE O.B., WOENSDAC, 20 MAART 1946. BLADSY DRIE
--- SOOS ONS LESERS DIT SIEN
Skadelike K ritiek
Dr. Pieter H. V<·,ter ,.an Bainsvlei maak met waardering melding van die werlt van dr.
G. Cronje, ,,'n Tuiste vir Ons Nageslag·• wat ons rassevraag- stukke benader van uit 'n po- puler-wetenskaplike standpunt, en neem mense ltwalilt wat on- gunstige kritiek daarop in dio pers publiseer op grond dat dit n.ie aan wetenslwplil<e vereis- tes sou beantwoord nie. Die skrywer stel dit immers baie duidelik in sy voorwoord dat daar .,op finaliteit natuurlik nie aanspraak gemaal< (word) nie.
Daar is in die paar hoofstuld<e nie na 'n ,geleerde' en ingewik- kelde betoog gestreef nie, maar na 'n eem·oudige uiteensetting sodat elkeen dit kan lees en volg".
Hierdie werk is dus n.ie 'n wetensltaplike verhandeling of 'n werk wat bedoel is om .,in- geligte'' sosioloe van die kaliber van mnr. N. J. Pansegrouw.
jun.ior lektor in sosiologie aan die Universiteit van Stellen- bosch, te interesseer of tc be- koor nie. Prof. Cronjc het hom in hoofsaak bedien van Suid- Afrikaanse bronne, omdnt stu- dies in verband met sekerc as- pekte van die vraagstul< wat in Ameril<a en elders gcmaak is, nie ter sake sou wces nic.
Want die V.S.A. het heeltcmal ander toestande \Vaaronder sy Negers lewe. Garth, Freeman, Klineberg, Anastasi en andere mag waardevolle gegewcns in- gewin het vf): die oplossing van die Negerprobleem in Amerika.
maar in Suid-Afrika met sy omvangryker en ingewikl<elder rasSC\'Taagstukke het hulle by- kans geen oplossing te bied nlc.
l\1et die soort resensies soos wat mnr. PansegrOU\V op boge- melde werl< en .. Die Selfmoord van 'n Xasie" gelewer hct, bc- wys hy sy voll< geen dicns nic.
Dankbetuiging
,:\Inr. en mev. P. Theron en Compic, Belh·illc, sluyf:
Ons innigc dan!< aan alma!
wal die talle bricwc, telegram- me en kaartjies gestuur het in ons swaar beprocwing. Dit wa.~
almal soet druppels in ons bit- tere belcer. Ons bid Gods ryk- ste seen vir u alma! too.
V ergun ons net 'n paar name te noem: Genl. en mcv. 1\Ia..x Smuts van Franschhock vir hullc wonderlike liefde en hulp.
Oolt ds. Steenlcamp en genl.
Retief vir hulle opofferende liefde, dz·. Van Zyl vir sy be- sock aan ons huis en vir troos- volle woorde by die graf. Die Adjunk-K.G., genl. J. A. Smith,
•ir die troos\'olle woorde in sy brief, en me\'. J. Vtljoen van Parow vir haar bystand; mev.
A. Compion en dogtcr van
\Yindhoek vir nulle opoffercnde liefde en ttulp met u1e begraf- nis. Ook aan hfkomdt. Piklde Easson \'an Malmesbury vir·
wat hy aan Killie gedoen hct, a..'lool< mcv. ha..'lson vir blomme op die graf; mnr. en mev. Ver- lmil vir blomme wat hulle ell<c week \'OOrsien het vir die graf;
komdt. S. J. Swanepoel en die Orkes, en al t.ie draers. Vir die seun Van Aarde van Mulmcs- l<>ury wat hom uit die water gehaal het. ons hartlike en in- nige waardering. Ook aan genl.
J. F. J. ,.an Rensburg en prof.
Di:-k \·an Rooy vir simpaticl<c brie\ve. Dan ook aan aile vrien- de wat die begrafnis bygewoon het, ons hartlil<e dank, en \'ir die wat besoeke by die huis kom afle het. Ook aan die O.B.
"ir geldelike steun.
Ons reik 'n hand van vriend- skap, liefde en dank aan alma!
Oudsoldate en
Vlugtelinge
Mnr. C. W. te Brugge, Kaap- stad, het onderstaande brief in Engels aan D1e O.B. gerig:
. .'n Tydjic gelede het die Mi- nister van Binnelandse Sake
<.lie amptclilcc syfers verstrel<
omtrent die aantal vlugtelinge in die Unic met tydelike per- mitte. Hy het egter nagelaat om te meld hoeveel vlugtelinge reeds gcvestig geraak het en tans besig is om eiendomme te
!wop, te. bou of huise te be- woon wat die oudsoldaat moet ontbecr. Ek stel voor dat 'n lid nm die opposisie 'n vraag hieroor stel. As •n ondsoldaat l<an elc u \'el·seiU}r dat sestlg pors<'nt van die Engelsspreken- dos by u staan in h..ierdie saalc - inderdaad in alle sa:ke" .
EtWo!F' o~IB3~fi~iicdl
Genl. J. H. Gouws, Groblers- hoop, skryf:
Duidelike antwoorde op die volgende vrae deur middel van u blad sal waardeer word.
Wnt was die beleid van die Nasion::Lle Party tecnoor die Engclsc sel<sie van die Afrika- nervoll< op die vet·slcillende roo- mente en tydperke?
1. Die ou Nasionale Party on- der genl. Hetrzog.
2. Die gesuiwerde Nasiona!e Party na smelting.
3. Die Herenigde ~ asionale Party na of met die bedanking van genl. Hertzog.
4. Die Herenig<.le Na.<;lonale Party 1939.
5. Die H.N.P. \'an vandag.
Indien die beleid van :l <'Jt 3 nie dieselfde is n.ie, wat is die ; verskii en warHteer l!ft dtt 'n verandcring ondcrgaa.n. ·n Dni- delike en ecrlikc uitu nsettir.g sal waa;·deer word.
1. Genl. Hertzog se stand- punt hct ncergelwm op gelyke politieke en kulturcle t·egte aan albei die be\'olldngs:;:toepe.
Daar mocs twee afsonderlil~~
stromc lang:; mekaar vloci tot- dat hullC' uiteindelik in die ·1erre toekoms vcranig, en dan het genl. Hcttzog geen twyfP.l gc..- h!l.d dal die Afrikaam;e stro0m die deurslag sou ;;ee 111e. Vt:-r- gelyk Van den Heever: Gc:11.
J. B. M. Hertzog.
2. Die standpunt van die .. ;c- suiwerde'' Nasionale Party na smelting was om aan hull~ nic net gelyke taal- en lmlturele rcgte te \'ergun nie, maar d!C vcrluyging van die Rcpubiick van hul tocstemming afhanklik tc maak. soos blyk uit dit! vol- g.:-nde aanhaling uit 'n toc- spraak wat dr. :\1a!.J..l1 op 21 Mel 1937 in Pretoria geh01.1 ilcl:
,.As die Engclssprekcllde3 cie N asionale Party om die een o:
ander rede, soos b.v. vit· sy hou- dmg oor die Joodse vraagstulc steun, belowe spr. hu:te nam~n::1
die Nasionale Party nat di":!
sttgtlng ,.an die Republic!< a:~
sulks nie deur die Par·t:-' as 'n pt·nktiesc kwessie na '''.>re gc- bring sal word nic, :lleer dtc Engclssprekendes 'n kans g-ekry het om nee of ja te sc in ver- band daannee".
3 en 4. Die stand punt van die H.N.P. na 1939 was om die En- gclssprckendes gcen politieke regte tc waarborg nie, dog slcgs taal- en kultuurregte. So antwoord dr. :\lalan op 24 Sept.
1941 te Elliot as \'Olg op 'n vraag oor die seggenskap van die gngdssprekendes in die Re- publick:
,.Hier is maar een volk, die nasionnnlgesinde Afriltanerdom.
Die ander is nie 'n \'Olk n.ie.
hulle is dc:>cl \'an 'n ,·olk oorsee".
En ad\'. C. R. Swart, Ieier van dze H.N.P. in die Vrystaat, het op 5 I'ovember 1940 by gcleentheid \'atl die kongres ge-
Nuwe Wapens
Amerika het aan die wereld die vooruitsig gcstcl dat in die toekomstige wereldoorlog daar 'n radar-beheerdc lugstryd tus- sen atoom-vuurpyle sal wees.
Dit het noodsaaklil< ge:word om 'n wapen te ontwerp wat die vuurpylc soos die wat die Duit- sers gebruil< het, in die lug te kan l<cer voordat hulle !lui doel bereil<.
Die Amerikaners is van plan om die Duitse V2 te gebz·uil<
en dan te poog om dit dcur mid- del van radar te laat necrstort voordat dit ontplof.
Die mcning is uitgesprecl< dat dit vandag nie so moeilik is om
die vuurpylc af tc sldet as wat
I W A A R D E
dit in 1914 was om vliegtuie neer te slciet nie.
Honger&ood Vlfag li 3 Mnlj. l!J)UJtiR$tef§
'n \Vaarncmer in Duitstand skiluer 'n droe'l\ige beold van wat by daar gesien het in dio Britse bind The Vanguard.
Hy het die spoorwegstasie van Stettin besoel< en in een van die beestroltke wat onder die bomverwoeste dak gestaan het, gekyk. Voor hom aan die een kant het vier lykc bedek met komberse op voubedjies ge- l(:; in die andcr hock hct nog vier gele, alma! vroue, wat besig was om tc stcl'f. Een hot in 'n swak stem om water ge- smeek. Op een van die bedjies het 'n man gesit. Hy was so verswak deur verhongering dat hy nie in staat was om sy !top of mond tc roer nie. Sy oc het voor hom uitgestaar. Hy was besig om te sterf.
,.P...!c!'die ~c~sc in d:e becs- trok en honderde ander wat op hulle bondels op die perron gelc het, is die dooies en sterwendes wat uitspoel uit die mcnslilte gety van ellendc. Duisende - tot 23,000 per dng trek te ,·oet na die grensc van Berlyn waar hulle \'Oorgelwcr word."
Elite !lag verloor tusscn 50 en 100 l<indN'S in lti(·nlio gebied albei !tulle oucrs en moot in in- rigtings opgenccrn word.
,.Dit is die Berlyn ,·an van- dag", sluyf hierdic waarnemer.
,I-Iicrdie vraagstulc is van- dag aan die Dultser alleen oorgelaat. Die Genllieerdes het geen poging aangewend om die nood te ,·erlig nie en om die Welsynsorganisasie met 'n staf van 33 en 220 . helpers enige stcun tc verleen
nic."
As mens die Sudcten-Duit~ers
neem wat nit Tsjeggo-Sio\\ aky<"
verdryf is ('n die wat \'an an<ler
se: ,.Wat die Engelssprclcendes betref, hullc sal behandct word soos hulle vanclag die Afrika- ners in Rhodesti~ behandcl".
Sedert 19·12, d.w.s. n(L sy breuk met die Ossewabrand- wag, het dr. Malan gelcidelilc begin terugval op die 011 stand- punt van gelyke regte. So vcr- klaar hy op 13 Januaric 1942 as volg in die Volksra~d:
.,Daar sal geen verskil in po- litieke regte gemaal< won! tus- scn Engels- en Afrikaansspre- kendes nie".
In November 1943 het dr.
Malan op sy Kaaplandse I<On- gres ven...-ys na ,sommige l<rin- ge binne die nasionaalgcsinde Afril<anerdom" wat 'n onseket·
geluid oor die vraag~;tul< la.at hoor. ,.Aan hullc
se
ek as ons 'n nader belc1d as die van die H.N.P. \'Olg, ons in hierdie land nooit sal re~eer nie. As prys vir samewerking op die punte waar hulle met ons saamstcm.kan ons ,·an die Engelssprekcn- des nie verlang dat huile hul taal en hul ras - hullcself sal \'erraai nie". - Red.)
pleklm af kom, sal die getal vir '"ie dnnr geen kos is nie op on- ge>eer 13,000,000 te strum kom.
Hierdie getal "\'an die be,·olking moet alma! oml;:om \'an honger, skryf die waarnemer.
Gedurende die jongste tyd is daar berig dat die voedselrant- soene van die Duitsers in die Brits-besette gebied so vermin- der is dat dit onmoontlik vir die mense is om daarop te leef.
Goring Gee Getuienis
DIDTSE REVOLUSIE l\1lNS BLOEDIGE
In die rugelope week het ryksmaarskall' Herman Goring in die getuiebank in die ldut;'- hof ,·an ?\ eurcnberg versl<yn om sy eie ,·erdediging waar te neem.
Hy het met trots melding ge- maak dat kort nadat hy Hitler ontmoet het. hy by die :"azi- party aangesluit het. Dit was in November 1927. In sy ge- tuienis het hy die opkoms van die Nazi-party geskets en aan- getoon dat Hitlet· wettiglik as
!;:anselier aangestel is, en die Nazi-party wettiglik aan die bewind gekom .tet. ,Indicu
Dutt~land 'n dcmolaatieso vor- Jdcsingstelsel soos Engeland of Am<'t'ilca gehad het, sou die p:ll'ty al die setels aan uie einuc
\'an 1932 verower het, want in cUte setel was die party die ste!'l;ste," het hy gese. Die J\.orumunistiese Party wa.s uio twccde sterkste.
,Eit is heeltemal reguit dat daar in die begin buitensporig- hede plaasge,·ind het, maar hierdie Duitse re\'olusie om ,·ryheid was die minfi bloedige en dio mees gcdissiplinccrdo van al die; r·e,·olusies in die gcskie- deais."
DIE b.ERI\.
Goring het aa.TJgetoon dat Hitler se houdi."lg tecnoor die kerk edelmoedig was en dat hy die bchqcfte van die kerk erken hct. Hoewel Hitler self 'n Katoliek was, het hy 'n ster- lter posisie vir die Protestantse kerk begeer omdat twee-derdes van die Duitsers Protestante is.
Coring hct dieselfdo houding as Hitler teenoor die kerk inge- ncem. Hulle hct albei geglo dat kerk en politiek geskei moet wees.
Hy het die \'Olle verantwoor- delikheid \·ir die wette wat sy naamtekening dra, aan,·aar. Hy het "erldaar dat hy ook vet·- antwoordelik W:LS Yir die be- setting \'an Oostenryk. ,.Ek is geensins va.'l plan om agter die Fuhrer te skuil nie," het hy heftig uitgeroep.
VIR GElD
~ A.V.B.O.B .. .;..:
Lyhbesorgem, Grofatesnmaken Begrafn.l&versekeraars Bloemfontein - Pretoria
ISO Takke
MARKAGENTSKAP VROEE MORE-MARK
KAAPSTAD
0
~taUng geslded onmlddellik.
weekllks, maandellks of soos verlang
0
Beste heersende pryoo 0
MINNAAit EN VAN SCHOOR
~IAnaar: GUSTAV RETIEF
SCHOEMANELLO DRANK
Vlr Kwalitelt en Tevroden- beid die Goedltoopste
KOOP DffiEK TEEN
GROOT·
HANDELS·
PRYSE
WVN"E:
_., o ..
=~ ...
~i
.. -
c;Z
:::: c'~t8"' c
.. -
....
o..~
Fookclwyn . . . . . . 7/·
Leweoswyo . . . . . . . . 3/0 Vermouth . . . . . . . . . . 3/- Hn.nexrnnt - Cocl<taH 4/·
t!Ol!T W\'NE:
::a gg
d
.,_
>0
E:::
..
::i""
~10
..
~cl:>
Ltxeurwyn en Ou Port . . 2/6 11/- 0u Wit Port on Sautcrno 2/6 Port. Root Soot Mu•I<A<Iel,
Wit Soet Mualtndet . . . . 1/8 8/- 1cr1ptgo, ru>ot co ~·tt . . 1/\l 8/6 WocesLer Hock eo Pootak l/7 7/6
s.nc:nnms:
Amonlellndo (Droll), Kimberley Klub (Or~) Ou Bruin (Boe·
terlg), Ou Oloro:~o (Sou) 2/9 Goue <Sou) . . . . . • 2/6 10/- Bpeatale <Soetertt;) . . . . 1/6 7/fl BJerrte (Soetrll!) • . . • 11:. 6/9 ORO.F. \\Tl'\"'E:
Burgundy ..
.. ..
1/9 C!l)rel eo Wtt Droll 1/6OltA.'IIDEWYNE:
SuPer de Lt>Xo
.. ..
8/6 De Lu.~e .... ..
7/6 39/- Ekatra Speatanl .... ..
7/· 37/-F.C.
.. .. .. .. ..
8/6 SG/- Buchu ...... .. ..
7/6JV.Nl':\l"Jo~ .•
.. .. .. ..
7/6r.un:uns:
Creme de Cncno . . . . . . 7/G Goue :Mnndertn. Curneo.o~
Kummel, PIOBIIDR, Poroke, Appelkooa
.. . . ..
7/-NncltJto
.. ..
6/6Kerslo, Anys, Ocmmor, Locnotn, Van dcr llum,
Poprrmonl
.. .. .. ..
6/6 361-lENT:\VI~It-LffiEUR!I:
Lcmocn on Suurtcmooo 7/6 G% of 1/- per e 1\fatn~: wnnnl'eT Kon-
tant mbt Bet't.cllln,:: gf"&tuUJ word.
VOf"lr by G/· \'IZ t<ltl•l~ C'n bottels. eo 13/· \'lr ,~MtJIC wat \1rr..:ord sal worC by l~ni~RondlnJ:. Wnrcl \'rrlcoop In 12- bottrl-lth~'ll'"A Of C5·t~JIIn,tr-VIUltJfe-3 of CTOtt'r. li kt~~feA vnn 12 bottt"l lm.o
\\'yo, Urnnc.1~\V)""n, J4'>nr\\tr, l..fkeu_r.
V€"nnnuth en Hant"krn.ol beon\l. - Tenno: R.~t.n. plae tr<"ln~•td "" o:v- lyne. R.ll .. 'l.. plus lrtltnltomtnla&Ie.
Y.O.S. OCVT~UOOR. ...
Bestel van
JURGENS SCHOE.l\1AN9
#
BLADSY VIER DIE O.B., WOENSDAG, 20 MAART 1946.
DIE O.B., WOE~SDAG, 20 :\1AART 1946.
MET MAMMON
Gerugte van 'n nuwe oorlog is op die oomblik beslg om tc meng met die walme wat opstyg uit die Xeurenbergse lykskouing van Wi!reldOOI'log T\vce. Daardeur word dje dwaasheid van die afge!ope oorlog \'ir die Engelssprekcnde wercld pynlik beklcm- toon.
In dlc plelc nm 'n stcrlc Duitsland wat uitgeskakel moes word as 'n fal<tor in Europese politick, het gekom 'n magtigc Rusland wat vandag met bchulp van ruktaton·cgerings die groolstc dec!
van Europa en AslC beheers. In die plelc van 'n nasionaal-sosia- listicsc bcdrciging vir die l<apitalisme wat vcrsoening tusscn kapi- taal en arbcid wou bring, het gekom 'n kommunistiesc gcvaar wat verslawing van arbcid en kapitaal beoog. Die nusionaal- sosialismc het bcpcrldng \'0.11 vryheid vir 'n llberulistiese same- lowing gcbring in die gees van hoedersl<ap. Die bolsje\\ismc brin!;' vernietiging van aile vryheid mee in die gees ,·nn klassehant en vyandsl>ap. Hitler se Dwtsland het die \'liendskap van die Wes- terse Jande gcsoek en het sy leerstcllings openlilt beskryf as geen uitvoerartikcl nic. Stalin se Rusland dn.arenteen maaJ• gecn ge- belm da.ar\'an nie dat hy 'n•wcreldrevolusie beoog en 'l.'ir tli6 doel 'n wereldorganic;asic in die vorm van lwnununi!>ticse partye in nile lando opbou.
NEUSVRYF
Daarom dat die Neurenbergse gekrap aan die lyle van "'(!reld- oorlog Twee vir die Engelse wereld geen oominning meer simbo- liseer nie - soos aanvanklik bedoel is - maar verander het tot 'n pynlike neusvrywing in sy eie brousel.
Die vriendsl<apshand wat Rudolf Hess persoonlilc na Engeland uitgestcck het op 'n oomblik toe seker geen Duitser getwyfcl en menige Brit mocs gewanhoop het aan 'n oorwin- ning, is afgeslaan vh· die harige hand van Stalin.
Maar onderlinge verwyte sal die Weste geen steek verder
!>ring nle. As Rusland wen, verloor die Christendom, en daar·mce
ool~ Suid-Afdlca. Dio Afr·llcaanse vollc sal moet waak teen die- sclfde flater to bcgaan us Engcland, wat uit haat jecns die Dult- ser op 'n d\\'ase weg volhard het. In 'n botsing tussen die \Veste en Rusland lean daar vir Suid-Afrika geen keuse wces nie, want as Rusland wen, gaan ons in elk geval totaal onder. Dit is hicr nou 'n gcval van vriende maak met Mammon. Die a.andeel van Suid-A!ril•a. in so 'n botsing, sal in ieder geval bepaal word deur sy eie belangc, want dio onafhanldllcheidsdoel van ons strewe sal In alles nog ons hoogsto oogmerlc bly.
En moontlllc mag dit die weg wees waarlangs God Swd- Afrika tot eenhcid lei.
Dit sal ons sckcr nie Jcwalik geneem word nie as ons in die uitnodiging \'an genl. Smuts aan die Britse koningsgcsin iets meer sicn as blotc gasvryheid. Soos genl. Smuts in die eerstc wereldoorlog die gccsdrif van die Engelse volk moes gaan opwek - volgens Engclsc Sl\rywers - so skyn dit die doe! te wces om die Britsc !coning onder die dekmantel \'an 'n eregas tc verneder tot reiscnde propagandis. Teen die agtergrond van gebcure skyn so 'n vcrmoede nic sender grond te wces nie.
Genl. Smuts hct vir sy politieke oogmerke feitlik onherroepc- lik op Engclse sentiment gebou. llicrdie Britsc sentiment hct egtel' 'n ernstige slcole tydens die afgelope oorlog opgedoen. Reeds In die middel van die oorlog het Fighting Tall<, orgaan \'an die kommunisticsgesinde Springbok-Legioen, erken dat die soldatc 'n Suid-Afrikaanse nasionalisme rn die Xoorde ontwiklcel het sodra hullc met andcr nasionaliteite in aanraldng gekom het.
· Teenoor die Britso soldate hct daar sclfs 'n sterlc antipatic ont- wild<el, Ycral oolc weens die mlnagting wat Jaasgcnoemde Yir die ,.Colonials" geopenbaar het \'ir \de !tulle nogtans nie l>t•rs lwn vashon op die slagveld nie. So sterk was hierdie nasionalc realcsie dat Engelssprckende Suid-Afrilcaners selfs in die Britse \'loot met mekaar Afrikaans gepraat het om hul eie identitett te onderstreep.
WERK DEUR
ttler<lic anti-Brltsc gevoel by die Engelssprckcnde soldate in dle Unic-lccr Is na hul terugl-cer besig om deur te werl• in orciir·
l<rlnge. Nntalsc Engelse wat voor die oorlog gecn woord Afl'i- Jcanns vorslann hot nic, praat vandag Afril,aans en meni~e
Engclssprclcendo wat ult die leer ontsln.an is, se huistnnl hC't Afrllcaans gcword. Bl'itse sentiment het dus 'n ernstige tcrug- slag deur die oorlog ontvang, en vir genl. Smuts beteken dit dat die boom van sy politielc besig is om uit te val.
In 'n poging om die Britse sentiment weer te laaf, en danr- deur die eenhcid \'Un Suld-Afrilm op 'n Ianger baan te slmif, hct genl. Smuts blykbaar op die voor oie hand liggende idee gekom om nan die Engclse Suid-Afrikancrs wat op die sla£"1.·eJdc 'n droewige ontnugtering aangaande die bewoners ,.an .. Home" opgc- doen het, 'n andcr beeld van Britse grootheid ,·oor te hou.
Dit was cgter noz- altyd die manier van Suid-Afrika om vreemdelingc te specn van hul moedcrland. Hy het dit gedoen ten opsigte \'an Holland, Frankryk en Duitsland. Hy sal dil ook doen met die Engelse ten spyte van genl. Smuts se deur- sigtigc poging om die tweekoppigheid \'an ons bevoll<ing te be- stendig Lerwillc van partypolitieke oorwegings.
---~---
'n Ongelyke Vennootskap
DE\.-"R PROF. DR. J. A. WilD.
Udtalwe !>Y OJICnliko en bedekte aanvaUe open bcslmldiging!>
en \\ ru\rbkm\ ings teen Hu!>la.nd en die liommunisme, b niks In Churdtill hi! jongste Am('ril,aanse redevoerings so uitsta.andc as !>) hnrbtogt1·lil<e b<'plciting van toelwmstige Amel'ilcaan!>- llritM' !>:lrllC\\'Nicing en bundgenoot!>l•ap nic . .Hoe hy hom hier- dil' tcH'ltomsti~;"t• same\\ crlcing en bundgcnootskap \'OOrstel, i!>
nic vir hom en ool;: nie vir ons duidelil• nil'. Oor moontlilched~
dat Brittanje mblden cen van die state van die V.S.A. of dat die \ l'l'(•ni~dC' ~tult: misldcn weer by die Uritse RyJ;: lean aan-
;.luit, het Chur·chill hom as \'Oig uitgespree!c: ,.Dit lwm my
\'001' . . . . c.Ja l die \\'}SC pad Crens tu,:>en llierdle twee \'Och·er-
Sl{rilciH'I'~
lc.
On" moet 'n manier en metodc \'ind om :>aarn to ,,·cr·lc, nie hlt~s jn dio tyd \'an oor·Jog of d::Jodsgevaar nie, mu:!.r' <Hilt in ty11 \'an \'1'\'do''. Hoc onslculdig en onslcadelilc\. hicrdil' woord1• uol• mag Jclink, is die vcrband tussen Churcltill sc a:w\'alle op i\loslwu en Churchill !>e bepleiting van Angcl-
Sal,sie~c !SUrllC'\\ ('rldug en bondgenootslmp bale duidelilc. Iller- die \'(,.·hand wont ool• in i\loslwu b11io dwdelilc l'lllll>g<'sien, al ver·suil>cr· dio llril-;l; oud-prcmier dit ool• met \'leitaal en lof-
octuigur~;.., tocnour· die ltUSbiCSC \'OUt en Jeiers.
1\IOSKOUSE REAKSIES l -
In Sowjct-Rusland het dre hele p1 opaganda-masjien sterl•
tcl;n Churchrll se redevoerings gercageer. Selfs Stalin het openlilc stclling geneem. Die Hussiese drletator sien in Chur- chill 'n oorlogstoleer. Vrr hom bcstaan daar geen twyfel ,.dat mnr. Churchill sc rigting 'n rig- ting is wat op oorlog aanstuur, 'n opt·oep tot oorlog teen die Sowjet-Unie". Churchill se ltri- ticlc op die ,.demolcrntiese bc- wmd" in die Iande wat aan Rusland grcns, \'ind hy ,ene laster, gcmcng met onbeskoft- heid en 'n gcbrck ann takt".
Stalin wys oolc daat·op dat Rus- land as gevolg van die ,.Duitsc inval" ongevecr 7,000,000 men- sc onhenocpelil< verloor het en dat ,.hict·die Russiese verliese die gcsamenlliltc vcrliese van Brillanjc en die V.S.A. etlike kere oortref". Vir hom is dit dus me vrcemd ,dat Rusland in sy bcgeerle om sy toekoms te bcveiiig, 'n poging aanwend om rcgcnngs In hierdie Iande te kry wat aan Rusland getrou sal wees nie".
REAKSIES IN DIE V.S.A.
:\!aar dit is nie alleen Stalin wat 111 Churchill se roer·ende beplciling \'O.n 'n Amerikaans- Britsc bondgcnootskap 'n ,.op- roep tot oorlog teen Rullland"
sicn nil'. Ool< uit die V.S.A.
word wnnrskuwcnde stcmmc teen Churchill gchoor. Toe laas- gcnocmdc 'n paar dac gclcde in New Yot·J, nnngckom het, hct hy slagsprculcc gehoor en gcsien soo~ ,.Chu•·chill wil ocr- log h(: - ons bcgeer vrede", .,stuur daardie ou fossiel (Chur- chill) lcnrg na Engetand'', .. gcen blocd, tranc of sweet vir AnlCiil<a nie", ,.gl'cn Amenka- ncr sal vir· Churchill sterf nie.
Geen Dcrdc Wen·ldoorlog nie"
en .. Churchill wil JOU scun he' .
v-ollcebond en vir 01e wl!reld- vrede sien. Eindelik is dnar die Amerikaansc l<ommuniste \'ir wie die Bolsjewistiese Rusland die hoop en redding van die wereld is.
REAKSIES Dl' BRITTA-:-:JE In Brittanje hct die rcal<sies op ChurchHI se Am~rikaanse
rede,·ocrings 'n onsuiwcre klank. Van opposisie-lcant, soos te verwagte is, word hul Icier se gedagtes oor 'n toelcomstige AmeriJcaans-Britse bondgenoot- skap onderskryf. Aan regc- ringslcant egter word vcrsig- tigheid nan die dag gel!!. Oi!n- skynlik Jyk dit of die amptc- like Brittanje die aanvcgbare uitlatings van die cud-premier repudieer. Churchlll sou dan ai- leen namens homself gepraat het, en rue Britse regering is geensins daardeur gebind nic, want sy ,.beleid is nie op gt·oc- pc (soos 'n Amerilcaans-Britse bondgenootskap) gegrond nie, maar op die Verenigde Vollte- organisasie en die eenheid van die wereld". Arbcider-lede van die Laerhuis het Churchill se rede\'oerings selfs .,skadelik"
~enoem.
Daar sal mense wees wat \'an hierdie amptelike rcpudiasies ,.an Churchillse gedagtes nie ,·eel notisie sal neem nic. Hullc sal daarop wys dat chl in stryd met Britse l<enstitusionele gc- bruik is dat 'n verantwoordc- like Britse Icier soos Churchill sutke gewigtigc uitlatings, ver- a! in verband met buitclandsc bcleid, sal doen sondcr dat die regering ,·ooraf daarvan ver- wiltig is en sender dat dit amp- telil'e goedkcuring wegdra. DiL is dus moonthk daL die huidige Britse regering die rol spec!
van die man wat ungraag pleeg.·ader wil wees van die ldndjie wat nog nie gcborc is nie.
Buitelandse Oorsig
L\rPLIKASIES EN GEVOLGE 'n Amerilmans-Britse bond- genootsl,ap, soos deur Churcl'o.ill gepropageer, kan egter die ge·
wigtrgste en n!rreikendste ge- volge en implilcasies he. Nit' alle.:n ltan dit dre dood van diE:
nuwe Volkebond tot gevo!g he nie, maar dit !'an ook 'n nuwe wercldoorlog inlui. Selfs aJ sou die tolstandkoming van 'n dcr·
gelike bondgenootskap daa.rin slaag om Russiese aspira.sies aan bande te
le
en Britse be- lange teen Moskouse agressie te besl<erm, dan nog sou juis die ongclykheid ,.an 'n Am.eri- kaans-Britse vennootskap vir die Eiland-ryk erg gevaarlik lean wees. Daar is selfs vandag nog baie mense wat in rue Vik- toriaanse eeu van Britse op- pel·magtigheid leef. Hulle be- gt·yprue
dat rue Brittanje van 19·16 nie die B::ittanje van 1846 Is nie. HuUe besef nie dat die Britse Ryl< (Statebond) aileen deur magtige bondgeoote in staat gestel 1S om twee wereld- oorloe te oorleef. Die geweldigt:nulltere nederlae wat rue Britse Statebond in die jongste W8- rcldoorlog gcly het, die beslis- sende bydracs van Sowjet-Rus- land en die V.S.A. tot die eind- oorwinning, die astronomjese syCer·s van Britse finansii:He ver- pligtings tccnoor die V.S.A., die agterlikheid in die Brltse ny- wcrhcidslewe, dit alles spreek 'n bale duidelike taal wat hulle in Washington en Moskou baie beter verstaan as in Londen.
Hierdie taal word ook in Ka- nnda, Austrnlic en Indie van- dug bctcr verstaan as voor 19;$9. Deur die ongelyke ven- nootskap wat Churchill •,vil aangaan, kan die dollar-impe- rialismc net so noodJottig vir die verswakte en insolvente kernland ,.an die Britse Ryk (Statebond) wees as die agres- siewe imperialisme van rue nuwc Rusland wat op die oom- blilc soveel onrus in rue gemoed van 'n ChurchilJ \·eroorsaaJ<.
Tekcnend oolt is dit dat die huidigc Brittanje vir die eerste maal in duiscnd jaar nie op sy eic m!relddeel, die Europese vru;teland nie, maar op die vreemde Ameriltaanse konti- nent sy bondgenote sock.
SriOI~NASIE: Tot verlede wee!{ is reeds ngt name van Ka.nadcse bel\end gemaak wat betrokkc was in ilie Russiese spioenasiekring. Onder hulle is 'n parlemcntshd met die naam \'an Rose en 'n professor wat belas was met rue navor- sing in plofstowwe.
Drt sal 'n \'erkccrdc ge\'olg- trekking \\'Cl:S om ann te neem dat hiet·dic slagspnwlce aileen in die ldompie Amerikaanse lcommunistc hul oorsprong hct.
Slcgs drc meldmg \'an 'n Amc- ril,aans-t::ntse mrhtcrc allian- sic is gcrlllcg om \"crsl\illende gi'Oepe \au rncnse in die V .S.A.
daar·teen in vc•·set te bring.
Uaar is b.v. die ,.professionete Brilsc halct·s" wat ::~o veel sou gctillcn hct om die .A n\er·ikaan- se lcning allll Bl'ittanJe sktp- l.J•·eulc le lnnt ly. Voorts is daar d1c lsolasionrstc wat. soos na die Ecrstc \Vcrcldoorlog. hulle weer Iaat geld. Dan oolc is daar dicgcne wal uie ,.Britsc haters"
en ool< nic Isolasioniste is nie.
maar 'n bclcid van \'Crsoening tcenoor RuHland voorstann, ten cindc 'n nuwc OOI'Iog tc \'ermy.
Oolc i:l daar 'n aantal idealistc wat ccrlilc in clic V.V.O. glo en wat in Churchill sc r·cdc,·oe- rings 'n gcvaar vir ruerd1e nuwe
OPENBARE VERGADERING
(A lie poli lie lee bedgte en Jcomm.:ntaa:· u1 hierdie urtgawe is op~l'stel dcur :--;, G. S. van der \\'a:t. Groote Kcr.,gchou i03, KaapstaJ.J
t>IE KOI\l.MANDAN'r-GEI'Io'"ERAAL
nR. ) . f . ) . VA!\' I< EN .S U U R G
SPltEEil 'N OPENllARE VERGADEltlNG TOE
0);)
STELLENBOSCH
2~
i\Jaart, nm 8 n .m., Stad!"aal
Die lllnasorltcs sal muslch: versl•af.
Dlt word 'l.'erwag dat aile Offisiere en Brand-
\\ agto die "crgadcring 1>11! b.)"\ oon.
Alle belangstcllende \'OIItsgl·noto word hartlll< uitgenooL
\
[ ,.
f
l
I
P 1 be lei Osse
as ,..,
die li
tlCU
bolsj
Dan
\1!1.11 dl ontbt·u oeutra ons d
~rand'
Diety by: ell en wa1 die \ \ l
ons 1<1
Dlt van vreem1 ons nl gn.an o toell·m ons te gees i!
tanjes nie: ru spring
verd~dl
Wat gaan, I
~ot da:
meen <
die ka Of liC\1
aan on geval I onherrt wereld
,
Die e voorgel ou o::d£
ons die die eni~;
lew ens~
dnardel t'ei.
Diet die nu·
nuwerv.
Is van c wat die wensbe1 hcrvorn
Om kort en
Polil Slag Part
1• Betro -Gaalc. J Junie I en Pret sluit to .geinterr April H ,.EI< ~
h<'lp en die• str·~
\'I'C'('mdt•
flJC ...
~
ig
~
lOLGE bond·
turchill die ge·
Jte ge.
Nie
;an di<:
·olg h~
1 nuwe al sou 'n der·
daa.rin Jirasies tse be- gressie
>U juis
Ameri- p vir vaarlik
;andag ie Vik·
se op- lle be- jc van n 1846 lat die a.lleen )te in vl'lreld-
ieldi~
Britse e
we.
beslis·
:t-Rus·
~ oind·
om1ese lever·
A., die se ny- spreek t hul.lc u baie .on den.
.n Ka- van- voor
~ ven- l ·wil
·-impe- :ig vir
>I vente
~ Ryk
agres·
1 die
loom- emoed rsaak.
3.t die eerste op sy ropese p die
kontJ-
·erlede e van k wat assiese
hulle t die fessor 1avor-
..
ll
,
]
J
--;:·t
•
DIE O.B., WOENSDAG. 20 MAART l!H6. BLADSY VYF
,,GJEJEN NJE1UTRA1Lf['1EIT iN TOEI(OM§TllGE BOT§ITNG'~
Prof. L. J. du
Ple~:;is,i>eleidstudiehoof van die Ossewah randwag, skryf as '\·olg in verhand met die komende hotsing
ln:5-1Sen die W c:;te en die bolsjewistiese Ooste:
Daar het met die rewolusio
\'an die twintigsto ccu 'n st.ryd .ontbrand waartcenoor ons nic oout.raal lmn staan nie, soos ons dan ool• In die Ossewa-
"brandwag nie neutranl was nie.
Die tyd van neutralltclt is ver- by: elkeen moet nou lmnt Ides;
~n wat ons betrcf, dit moot \'h·
die wtircld uuidelilc \\'CCs waar
ODS Ides.
Dit is nie nou mcer •n saak van 'n hondege\'eg tussen vreemde moondhede waa.rmee ons niks te doen het nie. JJ!t gaan oor die grondslae ,·an ons toelc'lmsbestn.an wat cllteen van ons ten nouste raalc. En ons gees is nie om ander die kas- tanjes uit die vuur te Iaat l<rap nie: as iets ons saak is, dan spring ons in om dit self tc verdedig en te beskcrm.
Wat nou in die w\lrcld nan- gaan, is ons alma! se sn.alc; ons het daarin ltant geldes en ons meen om te staan of to val by die kant wn.t ons gcldes h<·t.
{)f liewer, daar is twee Icouscs aao ons voorgehou, en in cli<O geva! het om; reeds Itlaar en onherroeplilc gcl•ies: ln.at dlo wereld dit weet.
VIR SOSU.LIS:Iffi Die eerste keuse wat aan ons voorgehou was, is di~ tusscn die -ou o:-de en die nuwe. Daar hct ons die nuwe gelcies omdat dtt die enigste is wat in hierdie tyd
!ewenskrag besit en omdat God
<laardeur die toekoms \'OOrbc- rei.
Die tweede keuse was tusscn
<lie nuwe wat maar net die nuwerwetse en u!terste vorm Is van die oue en daardie nuwc wat die oue uit 'n gesondcr lc- wensbeginsel wanrlik herskep, hervorm en hernuut.
Om dit onnoul<eur·ig, maar kort en bondig te se, tussen Ita-
!Po!itiel<e
Slagoffers van ,n Partybewind
J.o~. UEBENBEI{G.
Betroklie in die HoogYerrnad- i'laak. In hegtenis gene<·m
:n
Junie 1942. In Johanm•:-;lmrg-
~n Preto rla-gt•\'angcnis op!;'<·- sluit tot :\laart 1943. n:ull'n:l geinterneer h' Iioffidllnldn.
April 194-1 "ocr oy ,·rye \'oct.
.. Ek sal my mcde-Afril<:1nrr help en bcsl;<'rm. hom nuu:t in diP stryd \'Crlaat of aan di!'
\·rcemdeling of ')'nJHl ui t IC\1 cr tuc'·.
pilalismc en !>Osialisme het ons gl'i>IC'> 'ir die Sosialismt' en
tus~cn Jwmmunismc en na!.io- nale Ml!>ialbme het ons teen
cer~gcnol:nHic gcldes.
Prof. L. J. du Plessis Daarom het ons in die eerste geval teen Engeland ge!des, maar daarom het ons nou oolt reeds saam met Engeland ge- l<ies. Want in dJe cerste geval hct Engeland indcrdaad teen die sosialisme gekies, maar nou het hy eweseer teen die kom- munismc gekies.
JAAR GELEDE Illcrdle artikcl is deur prof. L. J. du Plessis op- ge!.tcl tydcns diEJ '' c•·cld-
lconfcren~ie te San Fran- cio;co. byna 'n jn.ar gclcde.
Enlcelc sinne wat betrck- klllt; het op die Brit~c Yerlde~ing \\at sedertdicn plaasgc\'ind het, is weg- gelaa.t.
Churchill wil eigelik nog die kapitalisme beskerm, maar hy
en l>Y Ylllgl'linge sal vind dat
hulle die lwmmunlsmc net l<an nfwcer deur die ltapitalismo te nasiona.lheer en tc so~ialbscer.
En tlit ~;al dun ool< gebeur, tcn- '-Y llie J;:ommunisme die oor- hanll gaan Jcry.
W£REJ.DGEV AAR In elk ge\'al is die wercld- gcvaar op d1e oomblil< die bol- sjcw•st•ese Jcommunisme, en daarteenoor han ons n:e neu- traal staan nie. Nee, ons hct al klaar daartecn gekies, en ons gaan die daad by di.:!
,.,.,,c ,
d\'oeg. En in hiNdie l.tryd moet
<Hb ons ska.ar by aile magte
\\at hul !>al \ercnig om die ge-
\'nt:lr te lcecr, d.\\.~. by Enge- land, \\'cs-Eumpa l'll Ameril<a.
llll'l hullc aanhaut;,ot·l<..
In hierdie stryd hoort ons aan da~u·die kant. omdat ons af- koms daarvandaan is, omdat die Chl'istelike geloof daar nog min of meer in agting is, om- dat ons belange byna uitsluit-
lil< daarheen ger·ig is.
Die Westerse breuk met die bolsjcwisme is onvermydelik op grond van ra.s en geloof, tradi- sie en toelwms. En in<lerdaad
SUI di { Ill :lUI' die \'OOI'Ill[lCI' \\'CCI!
van die gcweltligo tuelioms-
\\'Or~->ll'ling tul;sen \\'cs en Oos waarin ou~ plek nontl\\'endig by die \\'<'ste is. Daardic plelt hoop on-. om vul te &taan tot die cindo luc.
GltOTER OFFEr.S Ons kan dan ook daarop re- ken dat in hierdie komcnde
\\'Orstclmg die bloedoffer·s \'ir d1e \\'este groter sal wees as
eli~ van die oorlog wat nou haas verby 1s. Laasgenoemde was
maar die ecrstc ronde van die stryd teen die kommun::m1e en daarin het Duitslo.nd die spi;
afgcbyt. In Jucrdic fasc was die vel"llcse van Engcland en Su:d-Afrika maar gcr111g in vergeiylong. nie aileen met wat voor!G rue, maar ool< sclfs met die van die lileinc Afrikaner- dom in die Twcedc Vryhcidsoor- log.
Ons hot b.v. \'cmccm dal Suid-Afril<a in die hcle oorlog noulil<s 10,000 m!lit<!rc van aile range en ldeure deur <.lie dood ,·erloor hct en cat Engeland nouliks 60.000 burgcl'lil<c lcwens ingesl<ict hct <.leur a! die l>uitse bombardemcnte.
SAA)lS:\OER Maar die te wagtc gcmccn- skaplike nood en dood van die nabye toelwms sa! ons hopcliJ.i:
in Suid-Afnl<o. saamsnoer tot 'n nasionale en sosiaJe eenhl'td en sai ons ook an ons regtc pleJ.i:
stel binne d1c verband van die Christelil<c Wcstcrse besltawlng saam met die nasics van ons herlwms in: Holland, Dults- land, Frankrylt en Groot-Br:t tanje.
Die lewonsvoorwaardo \'~tn
so 'n verbnnd sal cgter \\'Cos lntcmasionalo snanahol'igheld van wat !>!lam l10ort, na!>io- nale self&tandighcid en t~o
siale gercgtighcid.
Daarop moot ons strewc on- ophoudelil' gel'ig l>ly, maar tlic onmiddellil<o en dringende vor- cistc L'> om sn.am nwt ulma.J ''at daartuc bereitl b, die toelwm&- tigc &osiale en ua..-.ionale intcr- oa&IOnatismc nou reeds voor te berei cn veilig tc !.tel deur die ltommunl!otieso 1'6\\ ulu!>io tc lteer \'OOrdat hy \'anuit <lie Oo&- tc ons gan&c be!>lmwlng&gebiell oor&JIUCI. Daartoc is un!> be- reid, bercid \'lr totalo dicns Ncutralitcit bC!>laan daar \'it dio 0!>!>01\'Ubrand\\ ag n.io mcc,·
uio.
nMaar Dfe Gereg Vergeet Nooit"
Die scnsasionele spcur<lrama .,::'.Iaar d1e Gcreg Vcrgeet Nooit", wat vir dric nandc ge- durendc die laaste hclttc \'an verlede week d~ur· d,c Hanc- koms in die Hofmcyrsaal.
Kaapstad. op die planke g.:- bring is, was een \'an d1c mees geslaagde drama's wat die af- gelope tyd aan die pubhcl< van Kaapstad aangebied is.
Die keusc van hierdie drama.
wat deur Anna :'\ celhhng Pohl uit Engels \'Crtnal is, hct gc- blyk in d1e smaak \'an d1e pu- bhck te val. Die dcurgaansc le- wend:ge dialoog wat oonwgcnd- spomaan was. het 'n aangc- name paar uurtjacs verskaf.
Van die spelcrs het vera!
Hendrik Hancl<om hom die meester gctoou van die tonccl-
l<uns in ,;y vertoll<ing van die
skrywer-speurder [•'rans de Vos. Talma Hanel<om in d•e l<omJcsc rol \'an mev. Paull en R1ta, to- same met d1e spcl van Eghard
\'an der Ho\'cn, het bygcdra tot d1e sukses van d1c opvocriug.
Ook Petrusia Ncl, die ltun- stenaarsmodel en Renen \'an
;>;ielterk. die slagoffcr \'an d1e dr·ama. en Daan ltellcf het uit- muntcnde spel gclcwcr.
0.\'DERSTEU.,. 0.\'S ADJ' ER'fEEUOEUS!
DIEGEt,.E W AT IN U BLAD A.DVERTEER IS U J1 RIENDE
Ona Gee Nog Steeds Leiding!
S.A.
GRAFSTEE.~-EN l\101'\Ul\lEI\TWER.J<.E
(EIEN:S.) BPK.
Voortrelcl<erweg, 1\lAITLA..VD
~h.·n advertcn~le ortder Ooodberl;:-tc.
I' ir Dejtige Tabber.cls 'fu;ec-stuk Uohlce
en Sonwrlwede
Kom seker eem n.a
~
OIE DAMES-WINKEL PAROW
ROELOU BARRY
(ED~IS.) BPK.
-o--
GARAGES E. .... IL-\.li.'DELAARS -o--
Vir Diens te:
Robortson - l\lontagu
Ashton - Bonnlevall'
Koebergweg, Brooklyn Kaapstad - Lalngsburg
W. Voigt (Edms.) Bpk.
Fabrtkanto vo.n
Kelder- en Besprociingsmasjinerie
Sus 10 - UUO.ENOOT, K..P.
West se Sweis ..
en
ingenifurswerke
VOOUTHEKKERWEG PAHOW
Foon 98389
..
e
Sweiswerk Spesia- liste, V ervaardigers van Staal - motor-
bakke, F ynwerk lngenieurs.
0
ONS SWEISWERK STAAN ENIGE
TOETS.
PRE SIDENT MOTORS
13EPERK
vra:
~ii.~§ W m111l~ag 2 2
llf liloontllke Kapltaal-App~lasle dour Gewone A.andelG
of.
Gewaarburg<le 5 p&t.. Vh\iden<l dour l'referente Aandelo<9
300,000 Gewone Aandele, 5/- elk • . . . • . • . 25,000 Akkumulatiewe Preferente, £1 elk .•
Huidige Geoutoriseerde Kapitaal . . . . . . . . Reeds Uttgegee 46,000 Gewone . . . • . • . • • .
H.ONTROLE l ! !
£7:5,000 25,000 100,000 11,500
<Geem1
SPESIALE STEI\ffiEGTE l l l Agente \'lr General 1\lotors - CTIEVROLET, BUICK, ens., te Bloemhof en Schweizer-Rcncl<o. Ander dorpe volg blnnelwrt. - Gespesialisccrdo Tweedehand11e llandel In Johannesburg.Dlreksie: Dr. Phil J. Botmn., nest. Dlr.; Den. J. Pieoaar, Voon;.; Hyk Nagel en Adv. D. 1~'. du Tolt.
Doen aansoek by:
DIE SERRETAHIS - nus 7638 - JOHANNESBURG.
r 1 ; : :
Die aelccnthcid u:aaron n Cewaa het
:a::::=:t, s:t:i
e:/
($ &
~ <:)
9 · ~
(Y -"-
~ ~ f~
~ ~
~ ~ . .
~ ~ ~~
~
